Cmentarz żydowski nowy w Lubartowie

Transkrypt

Cmentarz żydowski nowy w Lubartowie
Inwentaryzacja nagrobków w pomniku-laidarium
Nowy cmentarz powstał na gruntach zakupionych w 1796 r. W okresie II wojny światowej został całkowicie
zdewastowany. W latach 60. XX w. na części jego terenu wybudowano osiedle bloków mieszkaniowych.
W 1988 r. spośród nielicznych macew, które powróciły na cmentarz, wybrano 30 i wykorzystano do budowy
pomnika-lapidarium, pozostałe macewy zostały zakopane obok.
Pomnik-lapidarium ma formę muru z białej cegły, z przejściem pośrodku. Od strony południowo-wschodniej
ustawiono przy murze 8 całych stel, od strony północno-zachodniej podwieszono na murze 12 nie w pełni
zachowanych stel a przed murem ustawiono 10 całych stel. Z czasem stele ustawione przed murem zostały
wyłamane i potłuczone.
Inwentaryzacja
Andrzej Trzciński
Lubartów – Lublin, 1988 i 2016
Nagrobki w katalogu uporządkowane są w układzie chronologicznym.
Katalog zawiera następujące pozycje:
- numer kolejny
- personalia i data śmierci wg kalendarza żydowskiego i przeliczenie na kalendarz gregoriański
- materiał, wymiary w centymetrach (wysokość x szerokość x grubość)
- opis formalny (określenia „strona prawa/lewa” podane z pozycji widza), stan zachowania, lokalizacja w obrębie
lapidarium (wg stanu z 1988 r.).
- odpis i przekład inskrypcji
- uwagi do inskrypcji
- fotografia
1
Pomnik-lapidarium, strona północno-zachodnia, stan w 1988 r.
Pomnik-lapidarium, strona północno-zachodnia, stan w 2016 r.
2
Pomnik-lapidarium, strona południowo-wschodnia, stan w 2016 r.
(na pierwszym planie wyłamane i potłuczone stele, które były ustawione po stronie płn.-zach.)
3
1.
[Liba bat Jisrael Halper eszet Jisrael Jona Pereczon] zm. we wtorek, 1 nisan 5608 r.,
tj. 4 kwietnia 1848 r.
Piaskowiec biały, 61 x 59 x 13.
Stela o licu w kształcie prostokąta zamkniętego od góry łukiem pełnym; wyodrębniony przyczółek i korpus
(partia dolna niezachowana). Przyczółek zamknięty półkoliście, obramowany trzema płaskimi listwami, między
którymi są dwa wersy wypukłej inskrypcji, na skrajach wersów litery formuły początkowej ujęte w tonda z
perełek. W centrum przyczółka płycina, w kształcie łuku pełnego podwieszonego, w niej płaskorzeźbione
przedstawienie ptaka siedzącego na ulistnionej gałęzi. Przyczółek oddzielony od korpusu płaską listwą. Korpus
flankowany pilastrami. Pole inskrypcyjne prostokątne, pogłębione, w nim inskrypcja wypukła z listwami w
interlinii (zachowany jeden niepełny wers). Na licu liczne obtłuczenia.
Lokalizacja: strona płn.-zach., stela podwieszona na murze.
[qp]l ‘x’r’t ]cyn ‘x’rda ‘g ,vyb hrupn
1
... [;]’r’v’b’t lhvab ,y>n urpl
2
np
... lyx t>a
...
3
4
Odeszła we wtorek, 1 <dnia> Nowiu Miesiąca nisan 608 według
krótkiej rachuby.
Według rachunku: ponad inne niewiasty w namiocie niech będzie
błogosławiona ...
Tu pochowana
niewiasta dzielna ...
...
Uwagi:
Według akt USC, Wyznanie mojżeszowe, Okręg Bożniczy w Lubartowie: 2 kwietnia 1848 r. zmarła Liba Peretzohon, lat 54,
córka Srula i Ruchli [Jisrael i Rachel – przyp. A.T.] z Mordkow małżonków Halperów, żona Srula Jonasza [Jisrael Jona –
przyp. A.T.] Peretzsohon [jid. ]vzjrp – Pereczon]. WERS 2: Por. Sdz 5,24. W ostatnim wyrazie chronogram o wartości
liczbowej 608 – powtarzający roczną datę śmierci. WERS 4: Por. Prz 31,10.
fot. 1988
4
2.
Dawid Awigdor ben Mosze Szachna ha-Lewi, zm. 13 ijar 5620 r.,
tj. 5 maja (sobota) 1860 r.
Stela o licu w kształcie prostokąta zamkniętego od góry łukiem pełnym; wyodrębniony przyczółek, korpus i
partia cokołowa. Przyczółek zamknięty półkoliście, obramowany płaską listwą, na której jest jeden wers
wklęsłej inskrypcji. W centrum przyczółka półkolista płycina, w niej płaskorzeźbione motywy: ręce nad misą,
nad tym ręka trzymająca dzban; z lewej strony szafa z dwunastoma książkami; powyżej odsłonięta kotara.
Korpus steli płaski. Pole inskrypcyjne prostokątne, z siedmioma wersami wklęsłego napisu, obwiedzione
rowkiem oraz bordiurą z wklęsłym ornamentem z wici roślinnej. W partii cokołowej prostokątna płycina
obramowana płaską listwą (zachowany fragment).
lyk>m vykrd lkl dvd yhyv
ypipiv himd hdrvy ynyi ynyi
tryup li ,ym ylzvn ynyi
,ybydnb r>y ,yn>b ;r >ya
hmyl> hnvmab mv’’mb qciv
rdgyba dvd ‘hvm ynbrh h’’h
yvlh anka> h>m ‘hvm ‘pvmh ]b
‘h’b’j’n’t ;rt tn> ryya gy rupn
1
2
3
4
5
6
7
8
We wszystkich swych drogach Dawid działał roztropnie.
Oko moje, oko moje zalewa się łzą, a rzęsy
oka mojego spływają wodą z powodu odejścia
męża ubogiego w lata, prawego pośród szczodrych
i handlującego w pełni uczciwie.
Oto ten, uczony, nasz nauczyciel pan Dawid Awigdor
syn znakomitego naszego nauczyciela, pana Mosze Szachny z lewitów.
Odszedł 13 ijar roku 620. Niech będzie dusza jego zawiązana w woreczku
żywych.
Uwagi:
Według akt USC, Wyznanie mojżeszowe, Okręg Bożniczy w Lubartowie: 4 maja 1860 r. zmarł Dawid Zandmer handlarz
obuwia, lat 28, syn Moszka i Hudesy [Mosze i Hadasa – przyp. A.T.] z Dembinow. WERS 1: 1Sm 18,14. WERS 2: Por. Tr
1,16. WERS 8: Por. 1Sm 25,29; TB, Szabat 152b oraz modlitwa Jizkor.
fot. 2016
5
3.
Josef ben Nisen, zm. 10 kislew 5655 r., tj. 8 grudnia (sobota) 1894 r.
wklęsłej inskrypcji. W centrum przyczółka płycina, w kształcie łuku pełnego podwieszonego, w niej
płaskorzeźbione przedstawienie otwartej szafy z sześcioma książkami. Korpus flankowany półkolumnami o
gładkich trzonach i liściastych głowicach. Pole inskrypcyjne w kształcie prostokąta zamkniętego od góry łukiem
odcinkowym nadwieszonym, obramowane rowkiem. W polu inskrypcyjnym osiem wersów wklęsłego napisu.
Partia cokołowa gładka.
Lokalizacja: strona płd.-wsch., stela ustawiona przy murze.
qpl hnrt tn> vlcyk y rupn
tmyv
hraptv bvu ,>b [cvy
hrv>k ;lh hrvt ybytnb
hrapm izgm rjn
hrtcb ]vybal xl> vdy
hrvtl ,ytyi ibqv rdc
vnmh hh hrrjt igb vtm>n
hbjnt lz ]cyn mh ]b [cvy
1
2
3
4
5
6
7
8
9
Odszedł 10 kislew roku 655 według krótkiej rachuby.
I umarł
Josef w dobrej sławie i w chwale.
Ścieżkami Prawa kroczył jak należy.
Latorośl szczepu z pnia wspaniałego.
Rękę swą wyciągał ku biedakowi w skrytości.
Ustanowił i wyznaczył czas dla Tory.
Dusza jego do ogrodu Eden niech będzie włączona. Oto ten, spoczywający
Josef syn spoczywającego Nisena, pamięć jego niech będzie błogosławiona.
Niech będzie dusza jego zawiązana w woreczku żywych.
Uwagi:
WERSY 2-3: Por. Rdz 50,26; Wj 1,6. WERSY 2-8: Tekst wierszowany, końcówki fraz rymowane (monorym). Początkowe
wyrazy i litery wersów 3-8 tworzą akrostych: ncyn nb [cvy (Josef ben Nisen). WERS 6: Por. Prz 31,20. WERS 9: Por. 1Sm
25,29; TB, Szabat 152b oraz modlitwa Jizkor.
fot. 2016
6
4.
Chajim Jitamar ben Josef, zm. 27 ijar 5659 r., tj. 7 maja (niedziela) 1899 r.
Piaskowiec biały, 101 x 58 x 11,5.
wklęsłej inskrypcji. W centrum przyczółka półkolista płycina, w niej płaskorzeźbione przedstawienie otwartej
szafy z pięcioma książkami. Korpus flankowany półkolumnami o gładkich trzonach i bazach oraz liściastych
głowicach. Pole inskrypcyjne prostokątne, flankowane rowkiem. W polu inskrypcyjnym dziewięć wersów
wklęsłego napisu. Partia cokołowa gładka.
unrt ryya zk rupn
n’’p
vnidvym zxay lyx
vntvam rdin vnyba
lba vbry vyidvy
lbtb vrpcy vtlht
hnvmab vntmv va>m
hnynxb ,yld li ,xr
rmtya ,yyx ‘nmh h’’h
hbjnt lz [cvy ‘mh ]b
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
Odszedł 27 ijar 659.
Tu pochowany.
Bólu doznają nasi krewni.
Ojciec nasz opuścił nas.
Jego znajomi pomnażają smutek.
Chwałę jego głosić będą na ziemi.
Handlował uczciwie.
Okazywał miłosierdzie biednym ze współczuciem.
Oto ten, spoczywający Chajim Jitamar
syn spoczywającego Josefa, pamięć jego niech będzie błogosławiona. Niech będzie
dusza jego zawiązana w woreczku żywych.
Uwagi:
WERSY 3-8: Tekst wierszowany, końcówki fraz rymowane, o układzie aabbcc. Początkowe litery wyrazów w wersie 3 oraz
począkowe litery litery wersów 4-8 tworzą akrostych: rmtya myyx (Chajim Jitamar). WERS 10: Por. 1Sm 25,29; TB, Szabat
152b oraz modlitwa Jizkor.
fot. 2016
7
5.
Jona ..., zm. 18 adar pierwszego 5665 r., tj. 23 lutego (czwartek), 1905 r.
(partia dolna niezachowana). Przyczółek zamknięty półkoliście, obramowany pasem bordiury z ornamentem
dwupasmowej plecionki oraz płaską listwą, na której jest jeden wers wklęsłej inskrypcji. W centrum przyczółka
płycina w kształcie łuku pełnego podwieszonego, w niej płaskorzeźbione przedstawienie otwartej szafy z
pięcioma książkami. Korpus flankowany półkolumnami o gładkich trzonach i głowicach. Pole inskrypcyjne ma
kształt prostokąta zamkniętego od góry trójkątnie, pachwiny nad zwieńczeniem pola wypełnione ornamentem
wolutowo-roślinnym; obramowane jest rowkiem. W polu inskrypcyjnym napis wklęsły (zachowanych sześć
wersów), dolna partia odłamana. Na licu pozostałości polichromii.
qpl hc’’rt ]v>ar rda xy rupn
n’’p
vntzxa tvjlpv ]vgy
vntibh hdirv vnbl hvdv
vny>ar trui vnmm rdin
vtm>n hli hmym>h
vtxvnm ]di ]gb aht
...
1
2
3
4
5
6
7
Odszedł 18 adar pierwszego 665 według krótkiej rachuby.
Tu pochowany.
Ból i wstrząs uchwycił nas.
Boleje serce nasze i przerażenie ogarnęło nas.
Opuściła nas korona naszej głowy.
Do niebios wzniosła się dusza jego.
Niechaj w ogrodzie Eden będzie jego odpoczynek.
...
Uwagi:
WERSY 3-6: Tekst wierszowany, końcówki fraz rymowane (monorym). Pierwsze litery tych wersów tworzą akrostych: hnvy
(Jona); partia wierszowana z akrostychem być może była dłuższa. WERS 5: Por. Tr 5,16.
fot. 1988
8
6.
Mosze Jerocham ben Awraham Jehoszua Heszel, zm. 25 aw 5665 r.,
tj. 26 sierpnia (sobota) 1905 r.
Stela o licu w kształcie prostokąta zamkniętego od góry łukiem pełnym; wyodrębniony przyczółek i korpus oraz
zapewne partia cokołowa (niezachowana). Przyczółek zamknięty półkoliście, obramowany pasem bordiury z
ornamentem z odcinków okręgu oraz płaską listwą, na której jest jeden wers wklęsłej inskrypcji. W centrum
przyczółka półkolista płycina, w niej płaskorzeźbione przedstawienie: leżący jeleń, przed nim owocujące drzewo
ze złamaną gałęzią. Korpus flankowany półkolumnami o gładkich trzonach, głowicach i bazach. Pole
inskrypcyjne prostokątne, flankowane rowkiem; w polu jedenaście wersów napisu wklęsłego; dolna część
odłamana (na partii cokołowej zapewne była formuła końcowa).
‘qpl hcr’t ba ,xnm hk rupn
n’’p
,ynyi vdry ,ym ynyyim
,yn> b’’k ]b rvxb ivg>
armgv hn>m dmvl ‘yh
hrdhbv ]di ]gb xvny
vtvryxb li hnyq vmvr
vtvrin ymyb xqln r>av
hraptb hliy vqlx
hrrjt ]dib vtxvnm
]b ,xvry h>m rmk rvxbh
ly>ih iy>vhy ,hrba hvm
[hbjnt]
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
Odszedł 25 pocieszyciela aw 665 według krótkiej rachuby.
Tu pochowany.
Źródłami wody spływają oczy,
gdyż ustał młodzieniec 22-letni.
Uczył się Miszny i Gemary.
Odpocznie w Ogrodzie Eden w chwale.
Wznieście pieśń żałobną nad wybrańcem jego,
który został zabrany za dni swej młodości.
Udział swój odbierze w chwale.
Niech na swój odpoczynek będzie włączony do Edenu.
Młodzieniec, czcigodny nasz nauczyciel, pan Mosze Jerocham syn
naszego nauczyciela i mistrza Awrahama Jehoszui Heszela
[Niech będzie dusza jego zawiązana w woreczku żywych.]
Uwagi:
WERSY 3-10: Tekst wierszowany, końcówki fraz rymowane, o układzie aabbccbb. Pierwsze litery tych wersów tworzą
akrostych: mxvry h>m (Mosze Jerocham). WERS 3: Por. Tr 1,16. WERS 13: Por. 1Sm 25,29; TB, Szabat 152b oraz modlitwa
Jizkor.
fot. 1988
9
7.
Mosze Szachna ben Dawid Awigdor ha-Lewi, zm. 16 kislew 5666 r.,
tj. 14 grudnia (czwartek) 1905 r.
partia cokołowa. Przyczółek zamknięty półkoliście, obramowany pasem bordiury z ornamentem dwupasmowej
plecionki oraz płaską listwą, na której jest jeden wers wklęsłej inskrypcji. W centrum przyczółka półkolista
płycina, w niej płaskorzeźbione przedstawienie ręki trzymającej dzban ponad misą. Korpus flankowany
półkolumnami o gładkich trzonach, głowicach i bazach. Pole inskrypcyjne ma kształt prostokąta zamkniętego od
góry trójkątnie, pachwiny nad zwieńczeniem pola wypełnione ornamentem wolutowo-roślinnym; flankowane
jest rowkiem; w polu trzynaście wersów napisu wklęsłego. Partia cokołowa gładka (jej dolna część odłamana, na
niej zapewne była formuła końcowa).
Lokalizacja: strona płn.-zach., stela ustawiona przed murem; później wyłamana i potłuczona.
‘qpl vcrt vlck z’’u rupn
np
vnynyi vdry ,ym ynyyim
vnbl >v>m vnmm tb>>
,yqydj rpib qbatm ‘yh
,yqx>l vtm>n xb>
hr>y ;rdb ;lh vymy lk
hrvrj aht ]dib vtm>n
iygh vmxl ,yldv ,ynvyba
iyb>h ,yyni vbl tbdnb
vntibh hdirv vnbl hvd
vny>ar trui xqln r>a
]b ank> h>m ‘r hvm h’’h
yvlh lz rvdgba dvd hvm
[hbjnt]
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
Odszedł 16 kislew 666 według krótkiej rachuby.
Tu pochowany.
Źródłami wody spływają oczy nasze,
gdyż zabrana została nam radość naszego serca.
Okrył się prochem sprawiedliwych.
Ukojenie jego duszy w obłokach.
Przez wszystkie swoje dni kroczył prostą drogą.
Niech jego dusza zostanie włączona do Edenu.
Biednych i ubogich chlebem swym obdzielał.
W szczodrobliwości serca swego sycił potrzebujących.
Doznało bólu serce nasze i przerażenie ogarnęło nas,
gdyż została zabrana korona naszej głowy.
Oto ten, nasz nauczyciel i mistrz, pan Mosze Szachna syn
naszego nauczyciela, pana Dawida Awigdora, pamięć jego niech będzie
błogosławiona, z lewitów.
[Niech będzie dusza jego zawiązana w woreczku żywych.]
Uwagi:
WERSY 3-9: Tekst wierszowany, końcówki fraz rymowane, o układzie aabbccddaa. Pierwsze litery tych wersów tworzą
akrostych: ank> h>m (Mosze Szachna). WERS 3: Por. Tr 1,16. WERS 4: Por. Tr 5,15. WERS 11: Por. Tr 5,17. WERS 12:
Por. Tr 5,16. WERS 15: Por. 1Sm 25,29; TB, Szabat 152b oraz modlitwa Jizkor.
fot. 1988
fot. 2016
10
8.
Noach ben Jona Mosze, zm. 16 tewet 5666 r., tj. 13 stycznia (sobota) 1906 r.
wklęsłej inskrypcji. W centrum przyczółka półkolista płycina, w niej płaskorzeźbione motywy: leżący lew, przed
nim owocujące drzewo, którego lew dotyka łapą. Korpus steli płaski. Pole inskrypcyjne prostokątne, w nim
wykonana rowkiem prostokątna ramka, w której rozmieszczone jest siedem wersów wklęsłego napisu. Partia
cokołowa gładka, na niej jeden wers napisu wklęsłego (formuła końcowa). Dolna część steli ukośnie odłamana.
‘qpl vcrt tbu z’’u rupn
r>yv ,t >ya n’’p
,ymlvi ;rdb ;lh
vtm>n hliy hmym>h
vtxvnm ‘yhy ]di ]gb
v>pn xvny ,ymvrmb
xn r hvm xvnmh hh
[lz] h>m hnvy hvm ]b
1
[hbjn]t
9
2
3
4
5
6
7
8
Odszedł 16 tewet 666 według krótkiej rachuby.
Tu pochowany mąż zacny i prawy.
Poszedł drogą wieczności.
Do niebios wzniosła się dusza jego.
W ogrodzie Eden niech będzie jego odpoczynek.
Na wysokościach odpocznie dusza jego.
Oto ten, spoczywający, nasz nauczyciel i mistrz, pan Noach
syn naszego nauczyciela i mistrza Jony Mosze, pamięć jego niech
będzie błogosławiona.
Niech będzie [dusza jego zawiązana w woreczku żywych]
Uwagi:
WERS 2: Por. Job 1,1; 1,8; 2,3. WERS 9: Por. 1Sm 25,29; TB, Szabat 152b oraz modlitwa Jizkor.
fot. 1988
11
9.
Jehuda Lejb ben Mordechaj, zm. 22 elul 5667 r., tj. 1 września (niedziela) 1907 r.
wklęsłej inskrypcji. W centrum przyczółka półkolista płycina o radełkowanej fakturze tła, w niej
płaskorzeźbione przedstawienie otwartej szafy z pięcioma książkami. Korpus steli płaski. Pole inskrypcyjne
prostokątne, w nim wykonana rowkiem ramka w kształcie prostokąta zamkniętego od góry łukiem odcinkowym
nadwieszonym, w niej rozmieszczone siedem wersów napisu, pod ramką jeden wers (formuła końcowa); napisy
wklęsłe. Partia cokołowa opracowana zgrubnie.
zcrt lvla bk rupn
n’’p
vnbl hvd hz li
hlinv rqy rvxb li
hliml vnmm xqlnh
vtxvnm ‘yhy ]di ]gb
byyl advhy rmk
l’’z ykdrm ‘r ]b
hbjnt
1
2
3
4
5
6
7
8
9
Odszedł 22 elul 667.
Tu pochowany.
Dlatego boleje serce nasze,
z powodu młodzieńca drogiego i wzniosłego.
Zabrany został od nas na wysokości.
W ogrodzie Eden będzie jego odpoczynek.
Owoc niedojrzały Jehuda Lejb
syn pana Mordechaja, pamięć jego niech będzie błogosławiona.
Uwagi:
WERS 3: Por. Tr 5,17. WERS 9: Por. 1Sm 25,29; TB, Szabat 152b oraz modlitwa Jizkor.
fot. 2016
12
10.
Meir Eleazar ben Szmuel Chajim, zm. 11 adar wtórego 5668 r.,
tj. 14 marca (sobota) 1908 r.
plecionki oraz płaską listwą, na której jest jeden wers wklęsłej inskrypcji. W centrum przyczółka płycina w
kształcie łuku kompozytowego, w niej płaskorzeźbione motywy: pośrodku otwarta szafa z pięcioma książkami,
poniżej, po bokach leżące lwy, za nimi owocujące drzewa ze złamanymi gałąziami. Korpus flankowany
półkolumnami o gładkich trzonach, z wazonami w miejscu głowic (z owych wazonów wyrastają wzmiankowane
wyżej drzewa) i bazami zdobionymi esownicami. Pole inskrypcyjne, w kształcie prostokąta zamkniętego od góry
łukiem koszowym nadwieszonym, obramowane rowkiem; w polu dwanaście wersów napisu wklęsłego. Partia
cokołowa gładka. Na licu ślady polichromii.
qpl xcrt yn> rda ay rupn
n’’p
vnynyi vdry ,ym ynyim
vn>ar trui ivg hha
vnyli ‘yh dpcmv ykb ,vy
vnblb ab rb>v dir
,yn> xy ]b rvxb r>a
armgv hn>m ‘yh dml
hrdhb vtm>n hli
hrkzn bvul vm>v vnyrkz
hrrj ‘yhy ]di ]gb vxvr
rzila ryam rmk ‘bh
hbjnt ,yyx lavm> ‘rb
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
Odszedł 11 adar wtórego 668 według krótkiej rachuby.
Tu pochowany.
Strugi wody spływają z oczu naszych.
Ach! Zginęła korona naszej głowy.
Dzień płaczu i lamentu nastał nam.
Strach i spustoszenie opanowały serce nasze,
z powodu młodzieńca 18-letniego.
Uczył się Miszny i Gemary.
Wzniosła się dusza jego w chwale.
Pamięć o nim i imię jego będzie dobrze wspominane.
Dusza jego do ogrodu Eden będzie włączona.
Młodzieniec, owoc niedojrzały, Meir Eleazar
syn pana Szmuela Chajima. Niech będzie dusza jego zawiązana w woreczku
żywych.
Uwagi:
WERSY 3-11: Tekst wierszowany, końcówki fraz rymowane, o układzie aaaabcccc. Pierwsze litery tych wersów tworzą
akrostych: rzila ryam (Meir Eleazar). WERS 3: Por. TR 1,16. WERS 4: Por. TR 5,16. WERS 13: Por. 1Sm 25,29; TB,
Szabat 152b oraz modlitwa Jizkor.
fot. 2016
13
11.
Jaakow Dawid ben Jakir, zm. 24 nisan 5668 r., tj. 25 kwietnia (sobota) 1908 r.
plecionki oraz płaską listwą, na której jest jeden wers wklęsłej inskrypcji. W centrum przyczółka półkolista
płycina, w niej płaskorzeźbione przedstawienie otwartej szafy z pięcioma książkami. Korpus płaski. Pole
inskrypcyjne w kształcie prostokąta zamkniętego od góry łukiem odcinkowym nadwieszonym, u dołu łukiem
odcinkowym odwróconym – wyodrębnione rowkiem i obramowane bordiurą z motywem wici roślinnej. W polu
inskrypcyjnym trzynaście wersów napisu wklęsłego. Partia cokołowa opracowana zgrubnie. Na licu ślady
polichromii.
qpl xcrt ]cyn d’’k rupn
n’’p
hrq vntva dpcmv ykb ,vy
arpib ylbd arp> yah li
,ynpbv /vxb yhnv ,ynyq
,ynb alb ;lvhl vkb vkb
tvlhq hmkb ]yvjm ]yyd
tvlimbv tvdmb dycxv qytv
hmymt izgm tvba cvxy
hml> tdmxl yiybr rvd
hliy vtm>nv vxvr ]dib
dvd bqiy rhvm /’’m h’’h
lz ryqy ‘r’hvm vnmh ]b
hbjnt
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
Odszedł 24 nisan 668 według krótkiej rachuby.
Tu pochowany.
Dzień płaczu i lamentu nam nastał,
z powodu tej piękności, która zniszczała w prochu.
Żałobne zawodzenia i lament na zewnątrz i wewnątrz.
Płaczcie rzewnie nad tym, który odszedł bezdzietnie.
Sędzia znakomity w kilku gminach.
Zasłużony i pobożny, pełen cnót i zalet.
Pochodzący z rodu zacnego.
Czwarte pokolenie od Chemdat Szlomo.
W Edenie jego wytchnienie, a dusza jego na wysokościach.
Oto ten, nauczyciel sprawiedliwości, nasz nauczyciel pan Jaakow Dawid
syn spoczywającego, naszego nauczyciela i mistrza, pana Jakira, pamięć jego
niech będzie błogosławiona.
Uwagi:
WERSY 3-10: Tekst wierszowany, końcówki fraz rymowane, o układzie aabbccdd. Pierwsze litery tych wersów tworzą
akrostych: dyvd bqiy (Jaakow Dawid). WERS 4: Por. TB, Berachot 5b. WERS 10: Zapewne chodzi o Szlomo Zalmana
Lipszyca (1765-1839), zwanego Chemdat Szlomo – od tytułu jego głównego dzieła, głównego rabina Warszawy w latach
1821-1839. WERS 12: /’’m – akrót od qdj hrvm (more cedek, dosł. nauczyciel sprawiedliwości) – funkcja asesora sądu
rabinicznego. WERS 14: Por. 1Sm 25,29; TB, Szabat 152b oraz modlitwa Jizkor.
fot. 2016
14
12.
Mosze ben Chajim, zm. 1 nisan 5669 r., tj. 23 marca (wtorek) 1909 r.
wklęsłej inskrypcji. W centrum przyczółka półkolista płycina, w niej płaskorzeźbione motywy: lew wspięty na
wylnych łapach, wsparty na pagórku, przed lwem owocujące drzewo, którego lew dotyka łapą. Korpus steli
płaski. Pole inskrypcyjne prostokątne, w nim wykonana rowkiem prostokątna ramka, w której rozmieszczone
jest siedem wersów wklęsłego napisu. Partia cokołowa gładka.
qpl ucrt ]cyn a rupn
r>yv ,t >ya n’’p
,ymlvi ;rdb ;lh
vtm>n htli ,vrml
vtxvnm aht ]di ]gb
]b h>m ‘r’hvm
lz ,yyx ‘r ‘vnmh
hbjnt
1
2
3
4
5
6
7
8
Odszedł 1 nisan 669 według krótkiej rachuby.
Tu pochowany mąż zacny i prawy.
Poszedł drogą wieczności.
Na wysokości wzniosła się dusza jego.
Nasz nauczyciel i mistrz, pan Mosze syn
spoczywającego pana Chajima, pamięć jego niech będzie błogosławiona.
Uwagi:
fot. 2016
15
13.
Rachel ..., zm. w Jom Kipur [10 tiszri] 5670 r., tj. 25 września (sobota) 1909 r.
(dolna część odłamana). Przyczółek zamknięty półkoliście, obramowany płaską listwą, na której jest jeden wers
płaskorzeźbione motywy: stojący na pagórku ptak, przed nim owocujące drzewo ze złamaną gałęzią. Korpus
steli płaski. Pole inskrypcyjne prostokątne, w nim wykonana rowkiem ramka w kształcie prostokąta zamkniętego
od góry łukiem odcinkowym nadwieszonym, w niej napis wklęsły (zachowało się niepełne pięć wersów). Partia
dolna odłamana.
irt ,yrvpkh ,vyb hrupn
n’’p
vnbl hvd taz li
hrqyv hr>y hdly li
hrdin vnmm htvrinb
... lxr trm
...
1
2
3
4
5
6
Odeszła w Jom Kipur 670.
Tu pochowana.
z powodu dziewczynki prawej i drogiej,
w wieku dziewczęcym opuściła nas.
Pani Rachel ...
...
Uwagi:
WERS 3: Por. Tr 5,17. WERS 6: Tytuł zwyczajowo przynależny dorosłej kobiecie zastosowany wobec dziecka.
fot. 2016
16
14.
Riwka Tila bat Baruch, zm. 28 tamuz 5671 r., tj. 24 lipca (poniedziałek) 1911 r.
partia cokołowa. Przyczółek zamknięty półkoliście, obramowany płaską listwą, na której są dwa wersy wklęsłej
inskrypcji. W centrum przyczółka półkolista płycina, w niej płaskorzeźbione motywy: pośrodku książka ukazana
frontalnie, po bokach pojedyncze lichtarze ze złamaną świecą, powyżej odsłonięta kotara. Korpus flankowany
profilowaną listwą (półwałek). Na korpusie prostokątne pole inskrypcyjne, obramowane rowkiem; w polu
wklęsły napis rozmieszczony w sześciu wersach. Partia cokołowa opracowana zgrubnie.
airt zvmt xk ‘upn
np
vnbl hvd taz li
‘r>yv ‘ivnj h>a li
hry>kv ‘d tary
hrdin vnmm ‘ymvlib
tb alyu hqbr trm
hbjnt l’’z ;vrb ‘r
1
2
3
4
5
6
7
8
Odeszła 28 tamuz 671.
Tu pochowana.
z powodu niewiasty skromnej i prawej,
bogobojnej i czystej.
W młodym wieku opuściła nas.
Pani Riwka Tila córka
pana Barucha, pamięć jego niech będzie błogosławiona. Niech będzie dusza jej
zawiązana w woreczku żywych.
Uwagi:
WERS 3: Por. Tr 5,17. WERSY 4-6: Końcówki wersów rymowane (monorym). WERS 8: Por. 1Sm 25,29; TB, Szabat 152b
oraz modlitwa Jizkor.
fot. 2016
17
15.
Fajga bat Naftali Herc, zm. 29 marcheszwan 5673, tj. 9 listopada (sobota) 1912 r.
partia cokołowa. Przyczółek zamknięty półkoliście, obramowany profilowaną listwą i pasem ząbkowania. W
centrum przyczółka półkolista płycina, w niej płaskorzeźbione motywy: pośrodku książka ukazana frontalnie (z
ornamentami na okładce), po bokach pojedyncze lichtarze ze świecami, powyżej, rozmieszczony po łuku, wers
napisu wklęsłego. Korpus flankowany półkolumnami o gładkich trzonach, liściastych głowicach i kostkowych
bazach zdobionych rozetą. Na korpusie wypukłe pole inskrypcyjne – imitujące tablicę w kształcie prostokąta, w
narożach kwadratowe wklęśnięcia z imitacją łbów śrub. Na tablicy siedem wersów napisu wklęsłego. W partii
cokołowej prostokątna płycina, obramowana profilowaną listwą, w płycinie płaskorzeźbione motywy:
prostokątna plakietka, na niej wers wklęsłego napisu (formuła końcowa), po bokach dekoracyjne pęki liści.
Dolna partia odłamana.
Lokalizacja: strona płn.-zach., stela ustawiona przed murem, później wyłamana i potłuczona.
girt ]v>xrm uk ‘upn
hrqyv hivnj h>a n’’p
hrdhb ynil hxl> ydy
‘y>imb htyh hr>y
‘yx ‘ymy lk dcx tlmvg
trm hdvbkh h>a
xvnmh tb agyyp
l’’z /rih yltpn ‘r
hbjnt
1
2
3
4
5
6
7
8
9
Odeszła 29 gorzkiego cheszwan 673.
Tu pochowana niewiasta skromna i droga.
Ręce z czcią wyciągała ku ubogiemu.
Była prawa w swych czynach.
Czyniła miłosierdzie przez wszystkie dni swojego życia.
Niewiasta poważana, pani
Fajga córka spoczywającego
pana Naftalego Herca, pamięć jego niech będzie błogosławiona.
Niech będzie dusza jej zawiązana w woreczku żywych.
Uwagi:
WERSY 2-6: Tekst wierszowany, końcówki wersów 2-5 rymowane, o układzie aabb. Pierwsze litery tych wersów tworzą
akrostych: agyyp (Fajga). WERS 3: Por. Prz 31,20. WERS 9: Por. 1Sm 25,29; TB, Szabat 152b oraz modlitwa Jizkor.
fot. 1988
fot. 2016
18
16.
Juta bat Mordechaj, zm. 6 nisan 5673 r., tj. 13 kwietnia (niedziela) 1913 r.
partia cokołowa. Przyczółek zamknięty półkoliście, obramowany płaską listwą, na której dwa wersy wklęsłej
frontalnie, powyżej odsłonięta kotara. Przyczółek oddzielony od korpusu profilowaną listwą i rowkiem. Korpus
flankowany półkolumnami o gładkich trzonach, głowicach i bazach. Pole inskrypcyjne prostokątne,
obramowane rowkiem; w polu siedem wersów wklęsłego napisu. Partia cokołowa gładka, na niej prostokątna
płycina, w niej takaż tabliczna z ćwierćkolistymi wklęśnięciami w narożach i wersem wklęsłego napisu (formuła
końcowa).
qpl girt ]cyn v ‘upn
np
hivnjh vnma vntrqy
hmymtv hqdj tlibv
hrdhb ‘yh ‘y>im tbvu
hraptb hqlx yr>a
hrrjt ]di ]gb
tb auvy trm
l’’z ykdrm ‘r ‘hvm
1
hbjnt
10
2
3
4
5
6
7
8
9
Odeszła 6 nisan 673 według krótkiej rachuby.
Tu pochowana
droga nam matka nasza, skromna,
czyniąca miłosierdzie i zacna.
Dobroć jej uczynków była wspaniała.
Niech ma szczęśliwy swój udział w chwale.
Do ogrodu Eden niech będzie włączona.
Pani Juta córka
naszego nauczyciela i mistrza, pana Mordechaja, pamięć jego niech będzie
błogosławiona.
Uwagi:
WERSY 3-6: Tekst wierszowany, końcówki fraz rymowane (monorym). Pierwsze litery tych wersów tworzą akrostych:
auvy (Juta). WERS 10: Por. 1Sm 25,29; TB, Szabat 152b oraz modlitwa Jizkor.
fot. 1988
19
17.
Golda bat Mordechaj, zm. ... 5673 r., tj. 1912-1913 r.
partia cokołowa. Przyczółek zamknięty półkoliście, obramowany płaską listwą, na której jest wers wklęsłej
frontalnie, powyżej odsłonięta kotara. Przyczółek oddzielony od korpusu profilowaną listwą i rowkiem. Korpus
flankowany półkolumnami o gładkich trzonach, głowicach i bazach. Pole inskrypcyjne – w kształcie prostokąta
zamkniętego od góry łukiem spłaszczonym nadwieszonym, obramowane rowkiem; w polu osiem wersów
wklęsłego napisu. W partii cokołowej prostokątne pole wyodrębnione rowkiem, w polu wers wklęsłego napisu
(formuła końcowa).
girt ...pn ykdrm ‘r tb adlag
n’’p
vntdlvm ]hbab vn>pn hcrg
vntrqyv hivnjh vnma
vnbl >v>m vnmm xql
‘ylgr dij ‘hmgv hqdj ;rd
‘yli ,ykvb ,yldv ,ynvyba
tb adlag trm h’’h
l’’z ykdrm ‘r
hbjnt
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
Golda córka pana Mordechaja. Odeszła ... 673.
Tu pochowana.
Omdlewa dusza nasza z tęsknoty za naszą rodzicielką,
matką naszą skromną i drogą nam.
Została nam zabrana radość naszego serca.
Drogą sprawiedliwości i czynienia miłosierdzia kroczyła.
Biedacy i ubodzy płaczą po niej.
Oto ta, pani Golda córka
pana Mordechaja, pamięć jego niech będzie błogosławiona.
Uwagi:
WERS 1: Część napisu zniszczona. WERSY 3-7: Tekst wierszowany, końcówki fraz rymowane, o układzie aaabb. Pierwsze
litery tych wersów tworzą akrostych: adlag (Golda). WERS 3: Por. Ps 119,20. WERS 5: Por. Tr 5,15. WERS 10: Por. 1Sm
25,29; TB, Szabat 152b oraz modlitwa Jizkor.
fot. 1988
20
18.
[NN kobieta] zm. 2 siwan 5687 r., tj. 2 czerwca (czwartek) 1927 r.
(dolna partia niezachowana). Przyczółek zamknięty półkoliście, obramowany płaską listwą, na której jest wers
płaskorzeźbione motywy: pośrodku książka ukazana frontalnie, po bokach pojedyncze lichtarze ze świecami.
Korpus płaski. Pole inskrypcyjne (wyodrębnione rowkiem) w kształcie prostokąta, w który wpisany jest
prostokąt zamknięty od góry łukiem odcinkowym, w przyłuczach wypukły motyw wolutowo-roślinny; w polu
napis wklęsły (zachowane niepełne trzy wersy); dolna część steli odłamana.
zprt ]vyc b hrupn
n’’p
hrqyv ‘ivnj h>a
...
1
2
3
Odeszła 2 siwan 687.
Tu pochowana
niewiasta skromna i droga
...
fot. 1988
21
19.
Jaakow Mosze ben Cwi Alter, zm. 25 tewet 5688 r., tj. 18 stycznia (sobota) 1928 r.
(dolna partia niezachowana). Przyczółek zamknięty półkoliście, obramowany dwiema płaskimi listwami, na
wewnętrznej jest wers wklęsłej inskrypcji. W centrum przyczółka półkolista płycina, w niej płaskorzeźbione
motywy: leżący lew wsparty o pagórek, przed nim owocujące drzewo, którego lew dotyka łapą. Przyczółek
oddzielony od korpusu pasem uproszczonego kimationu. Korpus flankowany lizenami zdobionymi pionowymi
kreskami i kółkiem. Pole inskrypcyjne – w kształcie prostokąta zamkniętego od góry łukiem odcinkowym, w
przyłuczach odcinki płaskiej listwy – obramowane rowkiem; w polu sześć wersów napisu wklęsłego. Dolna
partia odłamana.
xpr’t tbu hk ‘upn
n’’p
vnbl hvd dvam
vn>r ‘rui xqln>
hlinh rqyh vnyba
h>m bqiy ‘r
l’’z rula ybj ‘rb
...
1
2
3
4
5
6
7
Odszedł 25 tewet 688.
Tu pochowany.
Bardzo boleje serce nasze,
gdyż została zabrana korona naszej głowy,
ojciec nasz drogi, dostojny
pan Jaakow Mosze
syn pana Cwi Altera, pamięć jego niech będzie błogosławiona,
...
Uwagi:
WERS 4: Por. Tr 5,16. vn>r – tak na kamieniu (powinno być vn>ar).
fot. 1988
22
20.
Arje ben Szmuel, zm. 2 adar I 5689 r., tj. 12 lutego (wtorek) 1929 r.
Stela na schemacie prostokąta, z wyodrębnionym przyczółkiem, korpusem i partią cokołową. Przyczółek
zamknięty łukiem pełnym nadwieszonym, flankowanym kulami i półlancetowatymi, gładkimi akroteriami. Na
płaskiej archiwolcie łuku jest jeden wers inskrypcji, poniżej litery formuły początkowej w tondach
wyodrębnionych rowkiem. W centrum przyczółka płycina w kształcie łuku podkowiastego, w niej
płaskorzeźbione przedstawienie otwartej książki, na której jest jeden wers napisu. Przyczółek oddzielony od
korpusu rowkiem. Korpus flankowany półkolumnami o gładkich trzonach, głowicach i bazach. Pole
inskrypcyjne prostokątne, z wyodrębnioną wewnątrz takąż tablicą obramowaną wklęsłym pasem; w polu sześć
wersów napisu. Na części cokołowej jest jeden wers napisu (formuła końcowa) w wykonanym rowkiem
obramowaniu o kształcie migdału flankowanego wklęsłymi kołami. Wszystkie napisy wklęsłe. Tła płycin o
fakturach groszkowanej i radełkowanej. Na licu steli wyraźne pozostałości kompletnej polichromii.
qpl uprt a rda b ,vy rupn
,ylht rpc
np
r>yv ,t >ya
,ybvu ;rdb ;lh
vtm>n hlit ,vrml
vtxvnm aht i’’gb
‘yra ‘r h’’vm
l’’z lavm> r’’b
hbjnt
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
Odszedł dnia 2 adar I 689 według krótkiej rachuby.
Księga Psalmów
Tu pochowany
mąż zacny i prawy,
kroczył drogą dobrych,
na wysokości niech wzniesie się dusza jego,
niech jego odpoczynek będzie w ogrodzie Eden.
Nasz nauczyciel i mistrz, pan Arje
syn pana Szmuela, pamięć jego niech będzie błogosławiona.
Uwagi:
fot. 1988
23
21.
Taba bat ..., zm. 13 kislew 5690 r., tj. 15 grudnia 1929 r.
Stela na schemacie prostokąta, z wyodrębnionym przyczółkiem i korpusem (dolna partia niezachowana). W
centrum przyczółka półkolista płycina, w niej płaskorzeźbione motywy: książka ukazana frontalnie, nad nią
odsłonięta kotara; płycina obramowana listwą płaską, uformowaną w łuk podkowiasty, na niej jest wers
wklęsłego napisu, flankowana wazami z bukietami z liści i kwiatów. Przyczółek oddzielony od korpusu dwiema
płaskimi listwami, między którymi jest pas uproszczonego kimationu. Korpus flankowany półkolumnami o
gładkich trzonach i liściastych głowicach. Na korpusie wypukłe pole inskrypcyjne imitujące tablicę w kształcie
prostokąta, w narożach kwadratowe wklęśnięcia z imitacją łbów śrub. Na tablicy napis wklęsły (zachowane
cztery wersy); dolna część steli odłamana.
/rt vlck gy hrupn
hrqyv ‘ivnj h>a n’’p
hr>y ;rdb hklh
hrrjt ‘m>n ]di ]gb
tb abau trm
...
1
2
3
4
5
6
Odeszła 13 kislew 630.
Tu pochowana niewiasta skromna i droga.
Kroczyła drogą prawości.
Do ogrodu Eden dusza jej niech będzie włączona.
Pani Taba córka
...
Uwagi:
WERSY 3-4: Końcówki wersów rymowane (monorym).
fot. 2016
24
22.
[NN kobieta] zm. 26 nisan 5692 r., tj. 2 maja (poniedziałek) 1932 r.
(część dolna niezachowana). Przyczółek zamknięty półkoliście, obramowany płaską listwą, na której jest wers
wklęsłej inskrypcji. W centrum przyczółka półkolista płycina, w niej płaskorzeźbione przedstawienie książki
ukazanej frontalnie, poniżej symetrycznie rozmieszczone dwie esownice. Przyczółek oddzielony od korpusu
rowkiem. Korpus flankowany profilowanymi listwami (półwałek). Na korpusie prostokątne pole inskrypcyjne,
flankowane rowkiem; w polu wklęsły napis (zachowane niepełnie cztery wersy); część dolna odłamana. Na licu
pozostałości polichromii, z podziałami i elementami niezaznaczonymi rzeźbiarsko, w tym zwieńczenie pola
inskrypcyjnego w formie trójliścia oraz dwa wersy napisu na książce.
bjrt ]cyn vk hrupn
rvdyc
hxnm ]brq
np
hrqyv ‘ivnj h>a
hr>y ;rdb hklh
...
1
2
3
4
5
6
7
Odeszła 26 nisan 692.
Modlitewnik
Ofiara popołudniowa
Tu pochowana
niewiasta skromna i droga,
kroczyła drogą prawości
...
Uwagi:
WERS 3: Korban mincha (Ofiara popołudniowa) – tytuł popularnego modlitwenika dla kobiet.
fot. 1988
fot. 2016
25
rekonstrukcja polichromii, 1988
26
23.
Jicchak Dow ben Aszer Zelig Rozenfeld, zm. 2 dnia czasu półświątecznego Sukot
[18 tiszri] 5694 r., tj. 8 października (niedziela) 1933 r.
Stela o licu w kształcie zbliżonym do prostokąta. Na lewym skraju lica pełnoplastyczne przedstawienie pnia
drzewa z obciętymi gałęziami, którego złamana korona zajmuje górną partię lica; na prawym skraju listwa
zdobiona karbowaniem. Poniżej korony drzewa wypukłe wyobrażenie zawieszonej na gwoździu tarczy służącej
jako pole inskrypcyjne, na którym jest wklęsły napis rozmieszczony w dziewięciu wersach. Poniżej tarczy
płaskorzeźbione wyobrażenie skał.
,ym ydrvy ynyi ynyi
rqyh ynb tryup li
bv>xh rvxbh
,yn> d’’k ]b
bvd qxjy ‘m
y’’n gyliz r>a r’’b
dlipnizar
dj’’rt cmhvxd ‘b ‘pn
hbjnt
1
2
3
4
5
6
7
8
9
Oko moje, oko moje spływa wodą
z powodu odejścia mojego syna drogiego,
młodzieńca poważanego,
24-letniego,
naszego nauczyciela Jicchaka Dowa
syna pana Aszera Zeliga, jego światło niech świeci,
Rozenfelda.
Odszedł 2 <dnia> czasu półświątecznego Sukot 694.
Uwagi:
WERS 1: Por. Tr 1,16. WERS 9: Por. 1Sm 25,29; TB, Szabat 152b oraz modlitwa Jizkor.
fot. 1988
27
24.
Mosze ben Jicchak Jehuda ha-Lewi, zm. 3 adar 5694 r., tj. 18 lutego (niedziela) 1934 r.
zamknięty łukiem kompozytowym (w górnej części łuk odcinkowy nadwieszony, w dolnej kotarowy). W
centrum przyczółka płycina powtarzająca kształt zwieńczenia, obramowana płaską listwą. W płycinie wpisany
okrąg uformowany z płaskiej listwy o różnej szerokości, w nim płaskorzeźbione przedstawienie otwartej szafy z
pięcioma książkami, powyżej, na listwie wers wklęsłego napisu. Przyczółek oddzielony od korpusu rowkiem.
Korpus flankowany półkolumnami o gładkich trzonach i bazach oraz liściastych głowicach. Pole inskrypcyjne
prostokątne, z wewnętrznymi podziałami: w górnej części pośrodku kolista płycina, w niej płaskorzeźbione
przedstawienie dłoni trzymającej dzban z lejącą się z niego wodą, po bokach wklęsłe litery formuły początkowej
ujęte w tonda wykonane rowkiem; w dolnej części pola wklęsły napis rozmieszczony w sześciu wersach, ujęty w
wykonaną rowkiem ramkę w formie prostokąta zamkniętego od góry łukiem odcinkowym odwróconym. W
partii cokołowej prostokątna tabliczka z ćwierćkolistymi wklęśnięciami w narożach, w których wyobrażone są
łby śrub; w tabliczce trzy płyciny obramowane płaską listwą, w środkowej, prostokątnej płycinie wers
wypukłego napisu (formuła końcowa). Poniżej gładkie pole. Na licu pozostałości kompletnej polichromii.
djrt rda g p’’n
np
,ymtv r>y >ya
,ymyk tvlyl ,>
‘d ]vjr tv>il
‘m>n hlit ,vrml
]b h>m ‘r h’v’m
l’’z yvlh advhy qxjy ‘r
hbjnt
1
2
3
4
5
6
7
8
9
Odszedł 3 adar 694.
Tu pochowany
mąż prawy i zacny.
Poświęcał noce i dnie
by wypełniać wolę Pana.
Na wysokości niech wzniesie się dusza jego.
Nasz nauczyciel i mistrz, pan Mosze syn
pana Jicchaka Jehudy ha-Lewi, pamięć jego niech będzie błogosławiona.
Uwagi:
fot. 1988
28
29
25.
Chaja Perel bat Jisrael Mosze, zm. 17 siwan 5695 r., tj. 18 czerwca (wtorek) 1935 r.
partia cokołowa. Przyczółek zamknięty półkoliście, obramowany płaską listwą, na której jest wers wklęsłej
inskrypcji. W centrum przyczółka półkolista płycina, z tłem radełkowanej fakturze, w niej płaskorzeźbione
motywy: z prawej książka ukazana frontalnie, na książce wers wklęsłego napisu, z lewej pojedynczy lichtarz ze
świecą. Przyczółek oddzielony od korpusu fryzem ząbkowym. Korpus flankowany półkolumnami o gładkich
trzonach, głowicach i bazach. Pole inskrypcyjne prostokątne, z wewnętrznymi podziałami: wykonana rowkiem
ramka w kształcie prostokąta zamkniętego od góry łukiem odcinkowym, w dolnej części ramki wydzielone
prostokątne pole, w ramce napis wklęsły rozmieszczony w jedenastu wersach, przy czym ostatni wers w polu
dolnym. Partia cokołowa gładka.
hjrt ]vyc zy ‘pn
rvdyc
u’’p
hivnjv hry>k h>a
ht>i dcxv hqdj
ynil h>rp hpk
htlyptv hbyrihv hmyk>h
i’’vxb vymy lk qci hlib
hmxl haybh h>pnb ayhv
htybl ]vzm ]ttv
lyrip ‘yx ‘m
l’’z h>m lar>y r’b
hbjnt
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
Odeszła 17 siwan 695.
Modlitewnik
Tu pochowana
niewiasta czysta i skromna.
Czyniła sprawiedliwość i miłosierdzie.
Otwierała dłoń swą przed ubogim.
Rankami i wieczorami modliła się.
Zajmowała się przez wszystkie swoje dni odwiedzaniem chorych i potrzebujących
i z <potrzeby> duszy swojej przynosiła swój chleb
oraz dawała pożywienie dla swego domu.
Pani Chaja Perel
córka pana Jisraela Mosze, pamięć jego niech będzie błogosławiona.
Uwagi:
WERS 6: Prz 31,20. WERS 13: Por. 1Sm 25,29; TB, Szabat 152b oraz modlitwa Jizkor.
fot. 1988
30
26.
[NN mężczyzna] zm. 6 tewet 5696 r., tj. 1 stycznia (środa) 1936 r.
(część dolna niezachowana). W centrum przyczółka półkolista płycina, z tłem o fakturze radełkowanej, w niej
płaskorzeźbione przedstawienie otwartej książki. Nad płyciną wygięta w łuk płaska listwa, na której wers
wklęsłego napisu, pod nią równoległa druga listwa zdobiona ornamentem z połówek cekinów. Pod płyciną
płaska listwa, pod nią pas uproszczonego kimationu. Przyczółek oddzielony od korpusu pasem skomponowanym
z płaskich listew i płyciny; partia poniżej odłamana.
v’’jrt tbu v rupn
...
1
Odszedł 6 tewet 696.
...
fot. 1988
31
27.
Jehoszua ben Mosze Aharon, zm. 16 szwat 5696 r., tj. 9 lutego (niedziela) 1936 r.
Stela na schemacie prostokąta, z wyodrębnionym przyczółkiem, korpusem i partią cokołową. Zamknięcie
przyczółka zbliżone do prostokątnego. W centrum przyczółka półkolista płycina, z tłem o fakturze radełkowanej,
w niej płaskorzeźbione przedstawienie otwartej szafy z sześcioma książkami. Nad płyciną wygięta w łuk płaska
listwa-archiwolta, na której jest wers wklęsłego napisu; w przyłuczach archiwolty płaskorzeźbione motywy:
wypukłe litery formuły początkowej ujęte w tonda, otoczone lancetowatymi liśćmi. Przyczółek oddzielony od
korpusu rowkiem. Korpus flankowany półkolumnami o gładkich trzonach, głowicach i bazach. Pole
inskrypcyjne prostokątne, obramowane rowkiem i płaską listwą, w nim napis wklęsły rozmieszczony w siedmiu
wersach. W partii cokołowej wyodrębnione rowkiem prostokątne pole, w nim wers wklęsłego napisu (formuła
końcowa), po bokach kaboszony; poniżej, oddzielone rowkiem, gładkie pole. Na licu pozostałości kompletnej
polichromii.
np
vjrt ub> vy rupn
,yn>b ;r >ya
hrvtb gylpvmv rqy
vtm>n ‘lit ,vrml
vtxvnm aht ‘igb
i>vhy ‘rhvm
]rha h>m r’’b
l’’z
hbjnt
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
Tu pochowany.
Odszedł 16 szwat 696.
Mąż ubogi w lata,
drogi i znakomity w Prawie.
Nasz nauczyciel i mistrz, pan Jehoszua
syn pana Mosze Aharona,
pamięć jego niech będzie błogosławiona.
Uwagi:
WERS 10: Por. 1Sm 25,29; TB, Szabat 152b oraz modlitwa Jizkor.
fot. 1988
32
33
28.
Rachel bat Eliezer Arje Cwajgrajch, zm. 25 elul 5696 r., tj. 12 września (sobota) 1936 r.
Stela o licu w kształcie prostokąta zamkniętego od góry dwuspadowo; wyodrębniony przyczółek, korpus i partia
cokołowa. Zwieńczenie przyczółka trójkątne, obrzeżone wydatną profilowaną listwą-gzymsem, po bokach
ćwierćkoliste akroteriony na których jest płycina obrzeżona płaską listwą i wypełniona ornamentem z wolut. W
centrum przyczółka płycina w kształcie łuku podkowiastego, w niej płaskorzeźbione motywy: puszka na datki
opatrzona napisem, powyżej dłoń wrzucająca do puszki monetę, wokół odsłonięta kotara. Korpus flankowany
wydatnymi przyściennymi kolumnami o gładkich trzonach i bazach a głowicach nawiązujących do jońskich.
Pole inskrypcyjne pogłębione, na nim stanowiąca obramowanie dla inskrypcji płycina o kształcie prostokąta
zamkniętego od góry łukiem odcinkowym nadwieszonym, w narożach prostokąta ćwierćkoliste wklęśnięcia; w
płycinie jedenaście wersów napisu wypukłego. Tło wszystkich płycin o fakturze radełkowanej. Partia cokołowa
gładka (zachowany tylko fragment). Na licu pozostałości polichromii.
hqdj
n’’p
hdycxhv hivnjh h>ah
r’’b lxr ‘m
l’’z ‘yra rziyla
;yyrgyyvvj
vj’’rt lvla h’’k ‘pn
hmym>h litv rzg ]vylih ]vjr
hymy ymdb vpuqn ‘yyx
hyajajm txn tvarl hqypch al
hnymyl hndvmit hytvkz
‘yxtl ,vqt di
[hbjnt]
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
Miłosierdzie
Tu pochowana
niewiasta skromna i pobożna
pani Rachel córka pana
Eliezera Arje, pamięć jego niech będzie błogosławiona,
Cwajgrajch.
Odeszła 25 elul 696.
Z woli Najwyższego została zabrana i wzniosła się do niebios.
Życie jej zostało przerwane w kwiecie jej dni.
Nie zaznała radości, by ujrzeć swoje przyszłe potomstwo.
Zasługi jej niech staną po jej prawicy
i niech trwają aż do powstania z martwych.
[Niech będzie dusza jej zawiązana w woreczku żywych.]
Uwagi:
WERSY 8-10: Pierwsze litery tych wersów tworzą akrostych: lxr (Rachel). WERS 13: Por. 1Sm 25,29; TB, Szabat 152b
oraz modlitwa Jizkor.
fot. 2016
34
29.
Mosze ben Eli’, zm. 9 kislew 5697 r., tj. 23 listopada (poniedziałek) 1936 r.
zamknięty łukiem kompozytowym (w górnej części łuk odcinkowy nadwieszony, w dolnej kotarowy). W
centrum przyczółka płycina powtarzająca kształt zwieńczenia, obramowana płaską listwą. W płycinę wpisany
okrąg uformowany z płaskiej listwy o różnej szerokości, w nim płaskorzeźbione przedstawienie otwartej szafy z
sześcioma książkami, powyżej, na listwie wers wklęsłego napisu. Przyczółek oddzielony od korpusu
profilowaną listwą (półwałek). Korpus flankowany półkolumnami o gładkich trzonach i bazach oraz liściastych
głowicach. Pole inskrypcyjne prostokątne, obramowane rowkiem. W górnej części owego pola płycina w formie
łuku pełnego nadwieszonego, w niej wypukłe motywy: litery formuły początkowej, nad nimi listwa uformowana
w łuk pełny, po bokach koliste płyciny z wypukłymi kołami w ich centrum; w dolnej części pola napis wklęsły
rozmieszczony w czterech wersach. W partii cokołowej prostokątna tabliczka z ćwierćkolistymi wklęśnięciami
w narożach, w górnych narożach wyobrażone łby śrub; w centrum tabliczki płycina w kształcie wydłużonego
owalu, w niej wers wypukłego napisu (formuła końcowa). Poniżej tabliczki gładkie pole oddzielone pasem
płyciny. Tło wszystkich płycin ma fakturę radełkowaną. Na licu pozostałości kompletnej polichromii.
zjrt vlck u rupn
n’’p
r>yv mt >ya
vtm>n hlit ,vrml
vtxvnm aht i’’gb
l’’z ‘yla r’’b h>m h’v’m
hbjnt
1
2
3
4
5
6
7
Odszedł 9 kislew 697.
Tu pochowany
mąż zacny i prawy.
Nasz nauczyciel pan Mosze syn pana Eli’, pamięć jego niech będzie błogosławiona.
Uwagi:
fot. 2016
35
30.
Riwka Jente Finkelsztajn bat Jicchak Baruch z Kocka, zm. w Nów Miesiąca cheszwan
[30 tiszri] 5698 r., tj. 5 października (wtorek) 1937 r.
zamknięty łukiem pełnym nadwieszonym, flankowanym półlancetowatymi akroteriami, na których jest płycina
obrzeżona płaską listwą i wypełniona ornamentem z wolut. W centrum przyczółka półkolista płycina, w niej
wypukłe motywy (wykonane w reliefie płaskim): z prawej strony książka ukazana frontalnie, z wersem
wklęsłego napisu, z lewej pojedynczy lichtarz ze świecą. Nad płyciną wygięta w łuk płaska listwa-archiwolta, na
której jest wers wklęsłego napisu (napis był zmieniany, widoczne ślady poprzedniej wersji). Przyczółek
oddzielony od korpusu fryzem ząbkowym oraz karbowaną listwą. Korpus flankowany półkolumnami o gładkich
trzonach, głowicach i bazach. W prostokątnym polu inskrypcyjnym wklęsły napis rozmieszczony w ośmiu
wersach, ujęty w wykonaną rowkiem ramkę w kształcie prostokąta zamkniętego od góry łukiem odcinkowym.
W partii cokołowej wers wklęsłego napisu (formuła końcowa) ujęty w prostokątną ramkę wykonaną rowkiem.
Tła płycin o fakturze radełkowanej. Na licu ślady polichromii.
Lokalizacja: strona płn.-zach., stela ustawiona przed murem.
/xrt ]v>x x’’rd ‘l ‘pn
rvdyc
u’’p
bl tbvu hivnjhv hbv>xh h>ah
ti lkb x’’gv hqdj ht>i
iuniy hqbr ‘m
]yyu>liqnyp
h’’i qjaqm ;vrb qxjy ‘r xvnmh dycxh tb
1
/xrt ]v>x x’’r dl yxjnh hmlvil u’’>b ‘pn
9
htxvnm aht ]di ]gb
hbjnt
10
2
3
4
5
6
7
8
11
Odeszła w Nów Miesiąca cheszwan ‘obmyje’.
Modlitewnik
Tu pochowana
niewiasta poważana i skromna, dobroduszna,
czyniła sprawiedliwość i miłosierdzie w każdym czasie.
Pani Riwka Jente
Finkelsztajn
córka pobożnego, spoczywającego pana Jicchaka Barucha z
Kocka, pokój mu.
Odeszła w dobrej sławie do wieczności na zawsze, w Nów
Miesiąca cheszwan ‘obmyje’.
W ogrodzie Eden niech będzie jej odpoczynek.
Uwagi:
WERS 1: ‘obmyje’ – data roczna zapisana jako chronogram o wartości liczbowej 698. WERS 11: Por. 1Sm 25,29; TB,
Szabat 152b oraz modlitwa Jizkor.
fot. 2016
36
Zestawienie informacji personalnych:
nr
płeć
imiona
patronimikum
inne
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
K
M
M
M
M
M
M
M
M
M
M
M
K
K
K
K
K
K
M
M
K
K
M
M
K
M
M
K
M
K
[Liba]
Dawid Awigdor
Josef
Chajim Jitamar
Jona
Mosze Jerocham
Mosze Szachna
Noach
Jehuda Lejb
Meir Eleazar
Jaakow Dawid
Mosze
Rachel
Riwka Tila
Fajga
Juta
Golda
...
Jaakow Mosze
Arje
Taba
...
Jicchak Dow
Mosze
Chaja Perel
...
Jehoszua
Rachel
Mosze
Riwka Jente
[Jisrael]
Mosze Szachna
Nisen
Josef
...
Awraham Jehoszua Heszel
Dawid Awigdor
Jona Mosze
Mordechaj
Szmuel Chajim
Jakir
Chajim
...
Baruch
Naftali Herc
Mordechaj
Mordechaj
...
Cwi Alter
Szmuel
...
...
Aszer Zelig
Jicchak Jehuda
Jisrael Mosze
...
Mosze Aharon
Eliezer Arje
Eli’
Jicchak Baruch
[Halper]
ha-Lewi [Zandmer]
ha-Lewi
Rozenfeld
ha-Lewi
Cwajgrajch
Finkelsztajn [mąż], z Kocka [ojciec]
data śmierci wg kalendarza żydowskiego
1 nisan 5608
13 ijar 5620
10 kislew 5655
27 ijar 5659
18 adar riszon 5665
25 aw 5665
16 kislew 5666
16 tewet 5666
22 elul 5667
11 adar szeni 5668
24 nisan 5668
1 nisan 5669
Jom Kipur [10 tiszri] 5670
28 tamuz 5671
29 marcheszwan 5673
6 nisan 5673
... 5673
2 siwan 5687
25 tewet 5688
2 adar riszon 5689
13 kislew 5690
26 nisan 5692
2 dnia czasu półświątecznego Sukot [18 tiszri] 5694
3 adar 5694
17 siwan 5695
6 tewet 5696
16 szwat 5696
25 elul 5696
9 kislew 5697
Rosz Chodesz cheszwan [30 tiszri] 5698
data śmierci
wg kalendarza
gregoriańskiego
4 kwietnia 18481
5 maja 1860
8 grudnia 1894
7 maja 1899
23 lutego 1905
26 sierpnia 1905
14 grudnia 1905
13 stycznia 1906
1 września 1907
14 marca 1908
25 kwietnia 1908
23 marca 1909
25 września 1909
24 lipca 1911
9 listopada 1912
13 kwietnia 1913
... 1912-1913
2 czerwca 1927
18 stycznia 1928
12 lutego 1929
15 grudnia 1929
2 maja 1932
8 października 1933
18 lutego 1934
18 czerwca 1935
1 stycznia 1936
9 lutego 1936
12 września 1936
23 listopada 1936
5 października 1937
37

Cmentarz żydowski nowy w Lubartowie

Transkrypt

Podobne dokumenty

projekt wykonawczy