MAZOWSZE Studia Regionalne nr 9/2012

MAZOWSZE Studia Regionalne nr 9/2012
Streszczenia artykułów
Część I. Analizy i Studia
Krzysztof Opolski, Marcin Dwórznik, Zróżnicowanie w rozwoju regionalnym (dylematy i argumenty)
W artykule przedstawiona została problematyka związana ze zróżnicowaniem regionalnym. W pierwszej części
artykułu zaprezentowano teoretyczny kontekst zróżnicowania regionalnego. Jednym z najpopularniejszych podejść, tłumaczących przyczyny zróżnicowania regionalnego pod kątem rozwoju gospodarczego, jest nowa geografia ekonomiczna, która zróżnicowanie w rozwoju regionalnym próbuje wytłumaczyć na podstawie teorii
stworzonej na użytek wyjaśnienia międzynarodowych stosunków ekonomicznych. Na podstawie rozważań teoretycznych podjęta jest analiza empiryczna zróżnicowania rozwoju. W tym kontekście analiza województwa
mazowieckiego zyskuje szczególny aspekt, jako województwa cechującego się dużą rozpiętością z punktu widzenia rozwoju gospodarczego. W województwie mazowieckim jest jeden bardzo silny region – m.st. Warszawa
i słabsze pozostałe. PKB w przeliczeniu na 1 mieszkańca w roku 2008 w m.st. Warszawie (kształtujące się na
poziomie ok. 99 tys. zł) było o ponad półtora raza większe od drugiego regionu pod względem PKB per capita
(subregionu warszawskiego zachodniego). W artykule jest także przytoczony przykład Dolnej Saksonii jako
regionu, który umie wykorzystać swój potencjał, dzięki czemu jest w stanie prowadzić skuteczną politykę zrównoważonego rozwoju. Podsumowując rozważania teoretyczne oraz empiryczne, należy stwierdzić, że zróżnicowanie w poziomie rozwoju regionów jest czymś „naturalnym”. Zróżnicowanie w rozwoju regionalnym prowadzi
do wyłaniania się dużych ośrodków (centrów) wzrostu oraz pozostałych, biedniejszych terenów (na których nie
następuje dynamiczny wzrost gospodarczy). W artykule zostały także przedstawione wnioski dla województwa
mazowieckiego, jakie wynikają z perspektywy analizy statystycznej Mazowsza, analizy literatury przedmiotu
oraz przykładu Dolnej Saksonii. Można nawet stwierdzić, że zróżnicowanie regionalne, dobrze wykorzystane
i oparte na atrakcyjnych czynnikach rynku, mających charakter trwałej przewagi konkurencyjnej, może stać się
elementem niwelującym z czasem wyraźne dysproporcje rozwojowe.
Paweł Smaga, Rola niezależności, wiarygodności i polityki informacyjnej EBC w procesie prowadzenia polityki pieniężnej
Oprócz standardowych narzędzi polityki pieniężnej Europejskiego Banku Centralnego, skuteczne jej prowadzenie warunkują także cechy jakościowe, takie jak niezależność, wiarygodność i przejrzystość. Są one trudno
kwantyfikowalne, lecz równie ważne, gdyż stanowią kluczowy element funkcjonowania EBC. Niezależność jest
nieodzownym elementem każdego banku centralnego, podczas gdy wiarygodność wpływa stabilizująco na poziom oczekiwań inflacyjnych. Ponadto polityka informacyjna jest bezpośrednim sposobem komunikacji EBC
z rynkiem, a liczne publikacje i analizy stanowią cenne źródło informacji. Wspomniane cechy kształtowane są
w długim okresie czasu i trudno o gotowe rozwiązania. Jest wiele argumentów zarówno za, jak i przeciw wysokiemu stopniowi, np. niezależności albo przejrzystości. Często uważa się, że przejrzystość banku centralnego
powinna być zwiększana, lecz np. E.G. Corrigan proponuje ograniczyć transparentność na rzecz stosowania
strategii „konstruktywnej niejednoznaczności”. Podobnie niezależność, jakkolwiek będąca pożądaną cechą,
według E. Carré również nie może być nieograniczona, gdyż prowadziłoby to do „deficytu demokracji”. Brak
jednoznaczności w dyskusji na temat ww. cech sprawia, że tematyka jest tym bardziej interesująca i warta bliższej analizy, którą autor podejmuje w artykule. Głównym jego celem jest próba zbadania i wskazania wagi wybranych jakościowych cech polityki pieniężnej (tj. niezależności, wiarygodności i przejrzystości) prowadzonej
przez EBC. Cechy te dotyczą jednak całego obszaru działalności EBC, wpływając też na rolę banku centralnego
w utrzymaniu stabilności systemu finansowego.
Michał Banak, Zastosowanie obligacji przychodowych przedsiębiorstw komunalnych w finansowaniu
rozwoju infrastruktury w Polsce
Artykuł prezentuje metody finansowania inwestycji infrastrukturalnych przez samorządy i spółki komunalne.
Największy nacisk położony został na instrumenty finansowania zewnętrznego. Szczególną uwagę zwrócono na
wykorzystanie obligacji, zarówno przez jednostki samorządu terytorialnego, jak spółki komunalne, przy czym
szerzej omówiono możliwości wykorzystania rzadko stosowanego w Polsce instrumentu finansowego, jakim są
obligacje przychodowe. Zaprezentowano również przykłady polskich przedsiębiorstw komunalnych, w szczególności przedsiębiorstw komunikacji miejskiej, które skorzystały z tego typu obligacji.
Małgorzata Podogrodzka, Demografia Warszawy na tle innych miast Polski w latach 1990-2008
Ostatnie 3 dekady przynoszą istotne zmiany w miastach Polski – w liczbie i strukturze ludności według cech
społeczno-demograficznych, zwłaszcza w Warszawie. Celem artykułu jest ukazanie tych zmian na tle dokonujących się w nich przemian demograficznych oraz stwierdzenie, na ile one odbiegają od tych obserwowanych
w stolicy.
Katarzyna Golik, Wpływ lokalnych uwarunkowań na funkcjonowanie i finanse jednostek samorządu
terytorialnego w Chińskiej Republice Ludowej
Społeczności lokalne w Chinach przez wieki miały daleko idącą autonomię wobec władz centralnych, czego
pozostałości można zaobserwować nawet współcześnie. Chińczycy wciąż bardzo często cytują klasyczne przysłowie, że niebo jest wysoko, a władza daleko, które doskonale oddaje relacje Pekinu i struktur terenowych.
W dalszym ciągu bardzo silne pozostają tradycyjne instytucje społeczne, przede wszystkim klany i guanxi, które
na poziomie lokalnym mogą odgrywać większą rolę niż oficjalna administracja. Z jednej strony sprzyjają one
nepotyzmowi i korupcji, z drugiej zaś są formą kapitału społecznego. Obecność owych struktur stanowi jednak
problem w kontekście próby modernizacji państwa.
Główne problemy w relacjach gospodarczych Pekinu z samorządami dotyczą spraw podatkowych i niewiarygodnych statystyk dotyczących wzrostu gospodarczego. Niektórzy samorządowcy starają się wykazać skutecznością w zakresie implementacji głównych założeń chińskiej polityki rozwojowej. Inni przedstawiciele władz
lokalnych, licząc na środki z budżetu centralnego lub z chęci minimalizacji wartości podatków odprowadzanych
do budżetu państwa, próbują zaniżać swoje dochody. W obu wypadkach fałszowanie danych jest nagminne, zaś
ich weryfikacja za sprawą wielkości państwa i lokalnych uwarunkowań staje się niezmiernie trudna. W kontekście kontroli finansów jst istotna jest też niska transparentność zarówno budżetów lokalnych, jak i centralnego
oraz to, że finanse jst pozostają niejawne. Niemniej, w tym zakresie władze centralne podjęły szereg inicjatyw,
które mają nie tylko zmniejszyć skalę nadużyć i patologii, ale generalnie wzmocnić pozycję państwa wobec
regionów.
Iván Tosics, The Chinese urban development dilemma: heritage and green areas as victims of rapid
urbanization
This short paper aims to give an account on China’s rapid urbanization and the dilemmas and controversies this
brings along. First the peculiarities of Chinese urbanization are discussed, such as the strange definition of urban
areas and, more importantly, the contradiction between the quick marketization of the economy and the slow
change in the strict top-down regulation of urbanization. Second, the most important factors of the urbanization
process are analysed: the split of the society between urban and rural residents, and the difficulties of the central
political power to control the development process, especially the expansion of the market actors and the related
financial interests of the local municipalities. The general statements are extended with the analysis of the case
of Hangzhou city where the dilemma of how to preserve the architectural heritage and the green areas in and
around growing cities is especially strong. The paper ends with the analysis of differences and similarities between the Chinese and the European urban areas, emphasizing that the managing of the large urban development
challenges of China would need fresh thinking (also) from the European urban scholars and potentially the adaptation of earlier European approaches to similar dilemmas.
Część II. Samorząd
Założenia aktualizacji Strategii Rozwoju Województwa Mazowieckiego
Część III. Varia
Daniel Sukniewicz, Piotr Marczak, Szlak Książąt Mazowieckich sposobem na utrwalenie spuścizny
książąt mazowieckich
W 2012 roku mija 550. rocznica inkorporacji pierwszych ziem Księstwa Mazowieckiego (ziemi rawskiej i gostynińskiej) do Polski. Tegoroczna rocznica każe zadać pytanie o spuściznę Księstwa Mazowieckiego.
Rządzący Księstwem Mazowieckim piastowie mazowieccy, choć wydają się dziś trochę niedoceniani, trochę
zapomniani, trochę traktowani jak postacie na poły legendarne, położyli kamienie milowe pod rozwój dzisiejszego Mazowsza. Założyli prawie 100 miast, wybudowali zamki, fundowali kościoły, a podziały Mazowsza,
które rozpoczęli, wywierają wpływ na dzisiejszy terytorialny zasięg województwa mazowieckiego, jak i województw sąsiednich.
Postrzeganie książąt, ich roli w ukształtowaniu współczesnego Mazowsza jest jednak niewspółmierne do roli,
jaką pełnili w historii. Powołany w 2008 roku Szlak Książąt Mazowieckich ma na celu podkreślić wspólne korzenie, wspólną historię, wspólną tradycję i wspólne dziedzictwo Mazowsza i przywrócić książętom mazowieckim należne im miejsce w świadomości jego mieszkańców, a także utrwalić historyczny zasięg Mazowsza.
Mazowsze historyczne nie jest bowiem tożsame obszarowo z województwem mazowieckim. Jest krainą, która
sięga na północny wschód po Rajgród, dzisiejszy Kanał Augustowski i Tykocin, na zachodzie zaś prawie po
przedmieścia Łodzi. Odcisnęło też swój wpływ na dzisiejszym Podlasiu, którego ziemie były przez mieszkańców Mazowsza zasiedlone, a okresowo władzę na nich sprawowali książęta mazowieccy.
Magdalena Staniszewska, Sierpeckie Rozmaitości – okno na świat kulturalnego
Sierpca. Podsumowanie 20 lat na rynku prasy lokalnej