postęp biologiczny-zad. 60-2013-A

SPRAWOZDANIE O STANIE REALIZACJI ZADANIA
z wykonania badań podstawowych na rzecz postępu biologicznego w produkcji roślinnej
w 2013 roku
1.
2.
3.
4.
5.
6.
Nr decyzji MRiRW: HOR hn 801 dec 17/13 zadanie nr 60
Nazwa tematu: GENETYCZNO-ŚRODOWISKOWE INTERAKCJE
INDUKOWANYCH CECH JAKOŚCIOWYCH W LINIACH RZEPAKU OZIMEGO
Podmiot realizujący temat: Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu
Wydział/Pracownia/ Pracownie: Wydział Rolnictwa i BioinŜynierii, Katedra Genetyki i
Hodowli Roślin
Kierownik tematu (zgodnie z kartą tematu): prof. dr hab. Andrzej Wojciechowski
Wykonawcy: dr Janetta Niemann, prof. dr hab. Juliusz Perkowski, dr Kinga StuperSzablewska,
Informacja o realizacji prac w roku 2013
Stosownie do harmonogramu zadań badawczych, jakie przyjęto do realizacji w ramach
niniejszego projektu w 2013 r. wykonano krzyŜowanie męsko sterylnej linii rzepaku ozimego (MS8) i odmiany Californium z wybranymi gatunkami z rodzaju Brassica oraz krzyŜowanie linii MS z
31 genotypami (odmiany kolekcyjne i ród RPC702) celem znalezienia dla niej restorera. Wykonano
analizy nasion komponentów rodzicielskich i linii mieszańcowych otrzymanych z wcześniejszych
krzyŜowań odnośnie zawartości tłuszczu, białka, włókna i glukozynolanów. U wybranych linii
określono równieŜ spektrum kwasów tłuszczowych, zawartość tokoferoli w nasionach oraz
zawartość ergosterolu w róŜnych częściach roślin i DNA w tkance liściowej. Ponadto, wykonano
analizy cytologiczno – embriologiczne celem ustalenia liczby chromosomów oraz dobrania
odpowiedniego terminu izolacji zarodków do ich ratowania w kulturach in vitro.
a)
Materiały i metody:
Kontrolowane, międzygatunkowe krzyŜowanie wybranych gatunków Brassica wykonano w
szklarni Katedry Genetyki i Hodowli Roslin UP w Poznaniu. W tym celu kastrowano kwiaty w
stadium wyrośniętego pąka kwiatowego i dokonywano zapylenia odpowiednim pyłkiem
bezpośrednio po kastracji. W warunkach polowych w podobny, jak wyŜej sposób, krzyŜowano
męsko-sterylną linię rzepaku (MS-8) z 30 odmianami znajdującymi się w kolekcji Katedry oraz z 1
rodem (RPC702).
Analizę nasion 198 linii, w tym wyprowadzonych z czterech kombinacji krzyŜowań
międzygatunkowych tj. B. napus, linia MS-8 x B. campestris ssp. trilocularis (rzepik Ŝółtonasienny,
41 linii), x B. campestris ssp. pekinensis (kapusta pekińska, 59 linii), x B. carinata (gorczyca
1
etiopska, 15 linii), x B. juncea (gorczyca sarepska, 6 linii), które występowały w doświadczeniu
załoŜonym w jednym powtórzeniu na poletkach o pow. 3 m2 w RGD Dłoń i w nasionach 54 linii,
które traktowano mutagenami (pok. M3 po traktowaniu SA i MNUA) oraz w nasionach 23 linii,
które wyselekcjonowano na podstawie wyników analiz z dwóch poprzednich lat celem badania
interakcji genotypowo-środowiskowej, odnośnie zawartości tłuszczu, białka, glukozynolanów i
włókna wykonano metodą NIRS (laboratorium Hodowli Roślin Strzelce w Małyszynie). Z kaŜdej
linii analizowano nasiona z minimum 5 pojedynków. Doświadczenie z tymi 23 liniami, gdzie
kontrolę stanowiła forma wyjściowa (linia MS-8) oraz odmiana Californium zaloŜono w 3
powtórzeniach, w 3 miejscowościach tj. Dłoń koło Rawicza, Poznań-Sołacz i Złotniki koło
Poznania.
Ponadto, w roku sprawozdawczym wykonano takŜe następujące analizy i obserwacje:
•
Tokoferole, kwasy tłuszczowe i ergosterol analizowano w laboratoriach UP w
Poznaniu i tak:
- kwasy tłuszczowe i tokoferole metodą chromatografii gazowej (GC z detektorem FID),
- ergosterol oznaczono ilościowo stosując chromatograf HPLC. W tym celu pobierano
wybrane fragmenty roślin po upływie określonego czasu, licząc od początku kwitnienia tj. 3
tygodnie, 6 tygodni, 8 tygodni i 10 tygodni. Z rosliny pobierano liście (1 termin) oraz
łuszczyny (4 terminy). Z kaŜdej analizowanej linii pobierano łuszczyny z 3 pojedynków. Z
połowy łuszczyn izolowano zalązki i w ten sposób oddzielnie oceniono zawartość
ergosterolu w całych łuszczynach z zaląŜkami oraz w samych zaląŜkach.
• Zawartość DNA w roślinach 23 linii, które występowały w doświadczeniu
dotyczącym interakcji genotypowo-środowiskowej, określono metodą cytometrii
przepływowej w laboratorium Uniwersytetu Technologiczno-Przyrodniczego w
Bydgoszczy. Materiał do analiz stanowiły mlode liście.
• Cytologiczno-embriologiczne
analizy
obejmowały
obserwacje
m i t oz y
i
mikrosporogenezy oraz rozwoju zarodka. Mitozę i mikrosporogenęzę analizowano w
preparatach rozmazowych wykonanych metodą orceinową (orceiną octową bądź
mlekowo-propionową). Rozwój zarodka w wybranych kombinacjach krzyŜowania
obserwowano w preparatach trwałych wykonanych metodą parafinową.
b) Szczegółowe omówienie wykonanych prac i uzyskanych wyników
I. KrzyŜowanie roślin w warunkach szklarniowych oraz kultury izolowanych zarodków
(zad. 1 harmonogramu badań)
2
Kombinacje wykonanych, w warunkach szklarniowych, krzyŜowań międzygatunkowych w
rodzaju Brassica oraz ich efektywność mierzoną liczbą zarodków inkubowanych w kulturach in
vitro i liczbą osadzonych nasion w łuszczynie oraz liczbą zawiązanych łuszczyn (plenność i
płodność) przedstawiono w tabeli 1. Ogółem wykonano międzygatunkowe krzyŜowania w 11
kombinacjach, gdzie z 3891 zapylonych kwiatów uzyskano 2004 łuszczyny, które w sumie
zawierały 9838 nasion. Ponadto, ze 124 łuszczyn wyizolowano 516 zarodków, z których
zregenerowano 487 roślin.
Z danych zamieszczonych w tabeli 1 wynika, Ŝe poszczególne kombinacje krzyŜowania
charakteryzuje róŜna efektywność krzyŜowania mierzona liczbą zawiązanych łuszczyn w
stosunku do liczby zapylonych kwiatów. Przy czym, w kombinacjach krzyŜowania, w których oba
komponenty krzyŜowania były amfidiploidami, otrzymano wyraźnie wyŜszą efektywność
(płodność 3,73 – 4,91%), w porównaniu z kombinacjami krzyŜowania, gdzie komponentami były
gatunki diploidalne. W tym drugim przypadku efektywność krzyŜowania wyniosła od 017% do
0,27%. Wyraźnie wyŜsza efektywność uzyskana z krzyŜowania amfidiploidalnych roślin moŜe
wynikać z faktu, Ŝe zarówno B. juncea (genomy AB), jak i B. carinata (genomy BC) mają po
jednym genomie wspólnym z rzepakiem (B. napus, genomy AC).
W krzyŜowaniach form diploidalnych wystąpiła niska efektywność, spowodowana
zamieraniem mieszańcowych zarodków. Dla ratowania tych zarodków zastosowano kultury in
vitro, gdzie po 11 – 14 dniach od zapylenia izolowane zarodki umieszczano na poŜywce White’a
(W – stadium serca i wczesnej torpedy) lub Murashige i Skooga (MS – późna torpeda i prawie
dojrzały zarodek), w zaleŜności od osiągniętego stadium rozwojowego. Rezultatem
zastosowanych kultur izolowanych zarodków było 6 do ponad 10 krotne zwiększenie liczby
zarodków, z których zregenerowano rośliny (tab. 1).
W warunkach polowych wykonano krzyŜowanie męsko sterylnej linii MS-8 z 30
odmianami rzepaku znajdującymi się w kolekcji Katedry oraz z jednym rodem RPC702. Celem
tych krzyŜowań było otrzymanie potomstw ze zrestorowaną płodnością linii MS-8. Ogółem
zapylono 930 kwiatów (po 30 w kaŜdej kombinacji krzyŜowania) z czego otrzymano 816
łuszczyn, a z nich 9136 nasion. Efektywność tych krzyŜowań mierzona płodnością i plennością
wyniosła, odpowiednio 87,74% i 11,2 (średnia liczba nasion w łuszczynie).
II. Doświadczenie z mieszańcami pokolenia F7 oraz z roślinami pokolenia M3 po traktowaniu
chemomutagenami (zad. 2 i 3 harmonogramu badań).
3
A. Wyniki analiz nasion ze 121 linii pokolenia F7 wyselekcjonowanych z 4 kombinacji
mieszańców międzygatunkowych z eksperymentu zlokalizowanego w Dłoni
Zawartość tłuszczu
W nasionach 41 analizowanych linii z kombinacji krzyŜowania MS-8 x B. campestris ssp.
trilocularis, 59 linii kombinacji MS-8 x B. campestris ssp. pekinensis, 15 linii z MS-8 x B. carinata
i 6 linii kombinacji MS-8 x B. juncea, średnia zawartość tłuszczu wyniosła od 41,65% (AC x BC)
do 46, 89% (AC x A2) (tab. 2). Zaznaczyć naleŜy, Ŝe wśród linii z kombinacji krzyŜowania AC x
A2 była taka, która wykazywała w nasionach 47,17 % tłuszczu.
Średnio najwięcej tłuszczu w nasionach wykazywały linie powstałe z krzyŜowania rzepaku
(AC) z gorczycą sarepską (AB), która wyniosła 46,78% (tab. 2). Przy czym 6 analizowanych linii z
tej kombinacji charakteryzowało się istotnie róŜną zawartością tłuszczu - od 43,78 – 48,53%.
Interesującym jest równieŜ fakt, Ŝe linie powstałe z krzyŜowania rzepaku z amfidiploidalną
gorczycą sarepską i gorczycą etiopską wykazywały wyŜszą zawartość tłuszczu w nasionach w
porównaniu z kontrolną odmianą Californium (44,75% - tab. 2). Z kolei linie otrzymane z
krzyŜowania rzepaku z obydwoma gatunkami diploidalnymi wykazywały niŜszą zawartość tłuszczu
w nasionach, w porównaniu z odmianą kontrolną.
Zawartość białka
Wśród 121 analizowanych linii zawartość białka w nasionach wyniosła średnio od 18,03% do
21,02%. Średnio, najwyŜszą zawartość białka wykazywały linie z kombinacji AC x A2 (tab. 2 i w
obrębie tej kombinacji wystąpiła linia z najwyŜszą zawartością tego składnika tj. 22,89%.
Z analizy zawartości białka w nasionach linii z poszczególnych kombinacji krzyŜowania
wynika, Ŝe pod względem tej cechy linie szeregują się odwrotnie niŜ pod względem zawartości
tłuszczu. Bowiem linie powstałe z krzyŜowania komponentów amfidiploidalnych, które
wykazywały najwyŜszą zawartość tłuszczu, pod względem zawartości białka wypadały najgorzej i
posiadały od 18,14 – 18,94 % (kontrola – 18,94), a linie z kombinacji krzyŜowań rzepaku z
gatunkami diploidalnymi wykazywały od 20,27 – 21,02% białka (tab. 2).
Włókno
Zawartość dwóch typów włókna tj. ADF i NDF
w nasionach analizowanych linii
wykazywała stosunkowo niewielkie zróŜnicowanie. Tym niemniej, skrajne odnotowane wartości
wyniosły od 20,58 i 17,69 (odpowiednio NDF i ADF) do 31,04 i 23,66% (odpowiednio NDF i
ADF) (tab. 2).
Interesująco z uŜytkowego punktu widzenia, pod względem zawartości włókna wypadają
linie z kombinacji krzyŜowania rzepaku z kapustą pekińską, które wykazały średnio najniŜszą
4
zawartość włókna w nasionach (NDF- 25,34% i ADF- 20,14%). Z kolei najgorzej pod względem
zawartości włokna plasują się linie z kombinacji krzyŜowania rzepak x gorczyca etiopska, gdzie
średnia zawartość włókna była najwyŜsza, w porównaniu zarówno z kontrolną odmianą
Californium, jak i z pozostałymi liniami.
Glukozynolany
NajniŜszą zawartość glukozynolanów stwierdzono w nasionach 21 linii, kombinacji MS-8 x
B. juncea i B. carinata (odpowiednio, 10,19 i 10,67 µmol/g s.m.nasion), przy zakresie zmienności
tej cechy wśród analizowanych linii wynoszącej odpowiednio 6,59 – 16,25 i 7,49 – 20,913 µmol/g
s.m.nasion. NajwyŜszą zawartość glukozynolanów wykazywało 59 linii kombinacji AC x A2
(37,36 µmol/g s.m.nasion i zakresie od 7,25 – 84,91 µmol/g s.m.nasion) (tab. 2).
Z uŜytkowego punktu widzenia bardzo interesujące są linie z krzyŜowania rzepaku z
gorczycą sarepską (AC x AB), które wykazują niŜszą zawartość tego składnika w porównaniu z
kontrolną odmianą Californium oraz występowaniem w tej kombinacji roślin, których nasiona
wykazywały bardzo mało glukozynolanów (6,59 µmol/g s.m.nasion, u Californium 10,43) (tab. 2).
Zawartość ergosterolu analizowano w róŜnych fragmentach roślin tj. w najmłodszych
liściach w początku kwitnienia oraz w łuszczynach pobieranych 3, 6, 8 i 10 tygodni od początku
kwitnienia. W przypadku łuszczyn w połowie z nich analizowano zawartość tego składnika bez ich
naruszania, a z drugiej połowy izolowano zaląŜki. Wyniki tych analiz przedstawiono w tabeli 3.
Linie poszczególnych kombinacji krzyŜowania wykazywały róŜny poziom tego składnika w
poszczególnych częściach roślin. Przy czym, zauwaŜalna jest dynamika wzrostu zawartości tego
składnika w miarę starzenia się roślin. Interesującym jest fakt, Ŝe w zaląŜkach wszystkich linii
mieszańcowych nie odnotowano ergosterolu w Ŝadnym z terminów pobierania (tab. 3). NajniŜszą
zawartość ergosterolu wykazywała odmian Californium (tutaj, jako kontrola), chociaŜ tylko w
przypadku tej odmiany odnotowano ergosterol w zaląŜkach przy 2 terminie pobierania.
Na podstawie tych danych moŜna więc konkludować, Ŝe ergosterol występujący w badanych
fragmentach roślin nie był pochodzenia endogennego i prawdopodobnie jego obecność była
wynikiem poraŜenia roślin przez grzyby. Za takim wyjaśnieniem świadczy brak tego składnika w
zaląŜkach, które zachowały sterylność będąc zamkniętymi w łuszczynie.
B. Wyniki analiz linii pokolenia M3 z 4 kombinacji mieszańców międzygatunkowych, po
traktowaniu chemomutagenami, SA i MNUA.
Ogółem analizowano nasiona z 54 linii pochodzących z trzech kombinacji krzyŜowania tj.: 4
linii MS-8 X B. campestris ssp. trilocularis, 44 linie MS-8 x B. campestris ssp. pekinensis i 6 linii z
5
kombinacji MS-8 x B. juncea. Wyniki tych analiz zestawiono w tabeli 4. Na podstawie tych
wyników moŜna stwierdzić, Ŝe w wyniku zastosowanej chemomutagenezy obserwowane linie
wykazywały nieznacznie wyŜszy zakres zmienności analizowanych cech w porównaniu z liniami
nie traktowanymi chemomutagenami.
Porównując wartości analizowanych cech (tłuszcz, białko, włókno i glukozynolany w
materiale traktowanym chemomutagenami (tab. 4) z materiałem nie traktowanym (tab. 2) moŜna
zauwaŜyć, Ŝe w obu przypadkach zakres zmienności analizowanych cech jest zbliŜony, a średnie
zawartości tłuszczu i białka wypadają na niŜszym poziomie.
Generalnie naleŜy stwierdzić, Ŝe w trzecim pokoleniu (M3) po mutagenezie nie
wysegregowały formy, które mogłyby być interesującym materiałem wyjściowym dla dalszych
prac hodowlanych. Przyczyną tego stanu rzeczy moŜe być fakt, Ŝe rzepak jest tetraploidem, a z
dostępnych danych literaturowych i obserwacji własnych wynika, Ŝe u poliploidów interesujące
hodowcę rośliny mogą wysegregować w czwartym pokoleniu, a niekiedy dopiero w pokoleniu
siódmym. Stąd teŜ otrzymany materiał rośliny wymaga dalszych obserwacji.
C. Wyniki analiz 23 linii i form wyjściowych z 3 powtórzeń w 3 róŜnych lokalizacjach – Dłoń,
Poznań-Sołacz i Złotniki
Zawartość tłuszczu
W nasionach form kontrolnych zawartość tłuszczu wyniosła od 37,07 do 47,27% (MS-8,
odpowiednio Zlotniki i Dłoń) (tab. 5). Przy czym nadmienić naleŜy, Ŝe na Solaczu i w Złotnikch
wyŜszą zawartość tłuszczu wykazywała odmiana Californium, a w Dłoni linia MS-8. W przypadku
analizowanych linii we wszystkich kombinacjach pochodzenia daje się zauwaŜyć wpływ lokalizacji
na zawartość tłuszczu. W przypadku kaŜdej linii najwyŜsze wartości tej cechy obserwowano w
Dłoni, a najniŜsze w Złotnikach (tab. 5).
Zawartość białka w nasionach form kontrolnych była zróŜnicowana i kształtowała się od
18,94% (Californium, Dłoń) do 21,92% (Californium, Złotniki). W przypadku zawartości białka,
podobnie jak w przypadku zawartości tłuszczu wyraźnie zauwaŜalny jest wpływ lokalizacji. Przy,
czym odwrotnie niŜ w przypadku tłuszczu, tutaj najwyŜszą zawartośćbiałka obserwowano w
Złotnikach, a najniŜszą w Dłoni (tab. 6).
Włókno Zawartość tego składnika w nasionach, wyraŜona białkiem ADF i NDF wyniosła u
form kontrolnych odpowiednio od 17,42 (MS-8, Zlotniki) do 22,57% (Californium, Dloń) oraz od
22,08 (MS-8, Złotniki) do prawie 29% (Californium, Dloń) (tab. 7). Zaznaczyć, jednak naleŜy, Ŝe w
6
obrębie analizowanych linii poszczególnych kombinacji wystąpiło duŜe zróŜnicowanie odnośnie
zawartości tych dwóch typów włókna i widoczny jest równieŜ wpływ środowiska na kształtowanie
tej cechy.
Glukozynolany Formy kontrolne wykazywały w nasionach zawartość glukozynolanów w
zakresie od 8,63 µol/g.s.m.(Californium, Złotniki) do 26,66 µol/g.s.m. (MS-8, Dloń) (tab. 8).
Nasiona badanych linii mieszańcowych z wszystkich czterech kombinacji krzyŜowań wykazywały
zarówno wyŜsze, jak i niŜsze wartości tej cechy. Przy czym w przypadku wszystkich linii
najwyŜszą zawartość glukozynolanów w nasionach notowano w Dłoni, a najniŜszą w Złotnikach
(tab. 8).
Średnie zawartości poszczególnych kwasów tłuszczowych w nasionach
analizowanych linii kształtowały się odpowiednio: stearynowy (C18:0) - 1,39-1,66% (rodzice –
0,99-1,55%), oleinowy (C18:1) – 33,56-44,97%, linolowy (C18:2) – 11,63 – 16,53% (rodzice 9,63
– 18,01%), linolenowy (C18:3)- 6,18 – 9,52% (rodzice – 4,98 – 9,46%) i erukowy (C22:1) – 12,60
– 29,15% (rodzice – 12,67 – 63,22%) (tab. 9). JednakŜe zakres zmienności w zawartości
analizowanych kwasów w obrębie linii naleŜących do jednej kombinacji mieszańcowej był bardzo
duŜy i przykładowo w przypadku kwasu oleinowego w kaŜdej spośród czterech kombinacji
krzyŜowań wystąpiły rośliny, u których zawartość kwasu oleinowego wyniosła ponad 60% w
dwóch lokalizacjach, a w jednej lokalizacji ponad 70% (tab. 9). Stąd teŜ wielce zasadnym będzie
dalsze prowadzenie selekcji w obrębie tych materiałów celem wyodrębnienia np. form
wysokooleinowych, czy teŜ linolowych.
Suma tokoferoli (α-tokoferol + γ-tokoferol) wyraŜona w mg/100 g nasion wyniosła u
roślin form wyjściowych od 26,65 (B. carinata) do 60,67 (linia MS-8), a u analizowanych linii od
47,89 (MS-8 x B. juncea, na Sołaczu) do 58,59 (MS-8 x B. carinata Dłoń)(tab. 10). Jednak rośliny
z najwyŜszą zawartością tokoferoli (ponad 60 mg/100 g nasion) wystąpiły w trzech spośród
czterech kombinacji mieszańcowych (jednie u mieszańców MS-8 x B. juncea nie odnotowano
roślin z zawartością tokoferoli powyŜej 60%) (tab. 10).
III. Analizy cytologiczno-embriologiczne (zad. 4 harmonogramu).
Na podstawie obserwacji podziałów mitotycznych i mejotycznych zdecydowana większość
linii wykazywała zdublowaną liczbę chromosomów. Jedynie w przypadku linii 126/1/10
obserwowano liczbę chromosomów w zakresie od 21 do 23. Dane z obserwacji chromosomów
potwierdzają wyniki analizy DNA przy uŜyciu cytometru przepływowego. Podobnie jak w
przypadku liczby chromosomów, tak i w przypadku określania zawartości DNA, najniŜszą
7
zawartość wykazywała linia 126/1/10, gdzie zawartość DNA wyniosła 1,508 – 1,608 pg, przy
zawartości tego związku u rodziców 2,306 i 1,172, odpowiednio MS-8 i B. campestris ssp.
pekinensis (tab. 11).
Z teoretycznego punktu widzenia bardzo interesującą linią jest linia 126/10, która wykazuje
liczbę chromosomów nie będącą sumą genomów obojga rodziców. Pomimo, Ŝe u mieszańców tej
kombinacji krzyŜowania brak kompletnego zdublowania genomów obu form wyjściowych, to
jednak nie obserwuje się zaburzeń w płodności roślin. Obserwacje Ŝywotności ziaren pyłku oraz
podziałów mejotycznych nie wykazały Ŝadnych zaburzeń. Wyjaśnienia tego braku zaburzeń,
zwłaszcza w mejozie naleŜy upatrywać w fakcie częściowej homeologii pomiędzy chromosomami
z genomu A pochodzącego od B. napus i chromosomu genomu A pochodzącego od B. campestris.
Obserwacje rozwoju zarodka przeprowadzono jedynie w przypadku tych kombinacji
krzyŜowań, gdzie jednym z uŜytych komponentów rodzicielskich był gatunek B. fruticulosa lub B.
tournefortii, gdyŜ zakładano, Ŝe właśnie w tym przypadku mogą wystąpić bariery w prawidłowym
rozwoju zarodka. Z przeprowadzonych obserwacji wynika, Ŝe najwyŜsza niezgodność kojarzeniowa
występuje, gdy jako formy matecznej uŜywa się B. tournefortii i w tych przypadkach nie
obserwowano zapłodnienia. W pozostałych kombinacjach moŜliwa była izolacja zarodków i
umieszczanie ich na sztucznej poŜywce, co pozwala mieć nadzieję, iŜ moŜliwym będzie otrzymanie
międzygatunkowych mieszańców.
Wydaje się więc zasadnym, aby w przyszłości dla otrzymania mieszańców pomiędzy
rzepakiem a B. tourneforti zastosować inne rodzaje zapylenia, jak np. na szyjkę w miejscu odcięcia
znamienia lub na zaląŜnię po odcięciu szyjki słupka. Pozwoli to ominąć barierę niezgodności jaka
występuje pomiędzy komórkami znamienia a ziarnami pyłku.
8
Plenność
[ średnia liczba
zarodków/łuszczynę ]
Zarodków
wyłoŜonych na
poŜywkę
Łuszczyn z których
izolowano zarodki
Plenność
[średnia liczba
nasion/łuszczynę]
Płodność
[ % stosunek
łuszczyn/kwiatów ]
Osadzonych nasion
♂
Zawiązanych
łuszczyn
♀
Zapylonych kwiatów
T ab el a 1 .
Efektywność krzyŜowań oddalonych w rodzaju Brassica wyraŜona procentowym stosunkiem liczby zawiązanych
łuszczyn/liczby zapylonych kwiatów oraz średnią liczbą zarodków/łuszczynę podczas ich wykładania na poŜywki w
warunkach in vitro
Kombinacja
Liczba
Liczba
krzyŜowania
KRZYśOWANIE MIĘDZYGATUNKOWE
(AACC=38)
linia MS-8
A3 = 10
BC = 1 7
AB =18
C=9
F=8
T = 10
180
490
609
375
224
334
204
32
257
262
186
129
152
30
81
1581
648
1409
646
235
41
17,78
52,45
43,02
49,60
57,59
45,51
14,71
2,53
6,15
2,47
7,58
5,01
1,55
1,37
15,00
15,00
15,00
20,00
24,00
69
147
114
71
54
4,60
9,80
7,60
3,55
2,25
(AACC=38)
Californium
A1 = 10*
BC = 1 7
579
387
2821
66,84
4,91
-
-
-
AB =18
632
429
2316
67,88
3,73
-
-
-
112
41
28
33,33
0,17
15,00
29
1,93
152
119
32
78,29
0,27
20,00
32
1,60
3891
2024
9838
52,02
4,861
124
516
4,16
-
-
A1=10
A2=10
C=9
C=9
Łącznie dla
wszystkich
kombinacji
30 odmian z kolekcji
Katedry GiHR oraz ród
RPC702
Linia MS-8
KRZYśOWANIE LINII MS-8 Z ODMIANAMI
930
816
9136
87,74
11,20
-
*/ A1 – B. campestris ssp. trilocularis, A2 - B. campestris ssp. pekinensis, BC - B. carinata, AB - B. juncea, F - B.
fruticulosa,T - B. tournefortii, C – B. oleracea
9
Tabela 2.
AC x BC
15 linii
AC x AB
6 linii
KontrolaCalifornium
0, 83
29,15
1, 60
28,32
44,75
1, 11
28,89
1,05 2,07 18,14
0, 45
0, 30
16, 51 0, 81
21,00
17,32
41,48 1,00 1,97 18,94
–
48,18
21,23
0, 56
M in –
Max
19,77
25,77 0,29 0,67 20,72
–
29,19
21,88
17,69
20,58 0,84 2,35 20,14
–
29,13
21,62
27,58
20, 54 0,40 1,13 21,94
–
23,66
31,04
26,29
20,160,49 0.96 21,37
–
22,21
29,77
27,44
21,360,48 0,95 22,57
–
23,60
30,23
SD
0,20
0,56
13,57
0,43
1,20
37,36
0,34
0,94
10,67
0,36
0,70
10,19
0,34
0,66
12,31
M in
–
M ax
6,54
–
50,54
7,25
–
84,91
7,49
–
20,91
6,59
–
16,25
10,43
–
16,54
NIR0,05
25,34
18,67
–
22,89
16,81
0,56 1,57 18,03
–
19,79
0,46 1,28 21,02
SD
Średnia
1, 27
41,37
–
46,47
43,78
46,17
–
48,42
43,09
46,78
–
48,53
M in –
M ax
NIR 0,05
27,36
NIR 0,05
1, 11
SD
M in –
Max
Średnia
43,45
41,48 18, 44 0,67 1,57 20,27
0, 40
47,17
22,46
M in –
M ax
Suma glukozynolanów
ADF
NIR 0,05
AC x A2
59 linii
SD
Średnia
44,28
NDF
NIR 0,05
AC x A1
41 linii
Włókno
Białko
Średnia
Tłuszcz
Średnia
Linie i
pochodzenie
Zawartość tłuszczu, białka i włókna [%] oraz glukozynolanów [µmol/g.s.m] w nasionach 121 linii rzepaku pokolenia F7 wyselekcjonowanych spośród
mieszańców otrzymanych z krzyŜowania męsko sterylnej linii rzepaku ozimego MS-8 (B. napus - AACC=38) z Ŝółtonasiennym rzepikiem jarym (B.
campestris ssp. trilocularis - A1A1=20), brązowo-nasienną kapustą pekińską (B. campestris ssp. pekinensis, A2A2=20), gorczycą etiopską (B. carinata,
BBCC=34) i gorczycą sarepską (B. juncea - AABB) – wyniki z jednej lokalizacji - Dłoń
SD
4,39
12,28
9,50
26,55
1,32
3,68
1,85
3,67
0,96
1,89
10
Tabela 3.
Zawartość ergosterolu [ mg/kg. s.m.] w łuszczynach, zaląŜkach i liściach roślin 23 linii otrzymanych z
krzyŜowania męsko sterylnej linii rzepaku ozimego MS-8 (B. napus - AACC=38) z Ŝółto-nasiennym
rzepikiem jarym (B. campestris ssp. trilocularis, A1A1=20, z brązowo-nasienną kapustą pekińską (B.
campestris ssp. pekinensis, A2A2=20), gorczycą etiopską (B. carinata, BBCC=34) i gorczycą
sarepską(B. juncea - AABB) oraz formy kontrolnej (odmiana Californium) – Dłoń 2013
Mieszańce i formy
Badany fragment rośliny i
Zawartość ergosterol [mg/kg s.m.]
wyjściowe
termin pobrania*
średnia
MIN
MAX
Łuszczyny Termin 1
0,64
0,00
1,54
Termin 2
0,90
0,43
1,15
Termin 3
1,20
0,66
1,42
Termin 4
3,80
3,18
4,81
AC x A1
ZaląŜki
Termin 1
0,00
Termin 2
0,00
Termin 3
0,00
Termin 4
0,00
Liście
Termin 1
0,63
0,03
1,55
Łuszczyny Termin 1
0,69
0,29
1,06
Termin 2
1,41
0,92
1,79
Termin 3
1,79
1,42
2,85
Termin 4
4,81
3,64
6,28
AC x A2
ZaląŜki
Termin 1
0,00
Termin 2
0,00
Termin 3
0,00
Termin 4
0,00
Liście
Termin 1
0,55
0,00
0,98
Łuszczyny Termin 1
1,18
0,60
1,94
Termin 2
1,71
1,04
2,24
Termin 3
1,54
1,30
1,91
Termin 4
4,56
AC x BC
ZaląŜki
Termin 1
0,00
Termin 2
0,00
Termin 3
0,00
Termin 4
0,00
Liście
Termin 1
0,95
Łuszczyny Termin 1
0,75
0,51
1,20
Termin 2
1,42
0,78
1,84
Termin 3
1,97
1,21
2,40
Termin 4
5,07
4,29
6,06
AC x AB
ZaląŜki
Termin 1
0,00
Termin 2
0,00
Termin 3
0,00
Termin 4
0,00
Liście
Termin 1
2,28
0,77
1,60
11
Mieszańce i formy
wyjściowe
Badany fragment rośliny i
termin pobrania*
Zawartość
Mieszańce
ergosterol
i formy
[mg/kg
wyjściowe
s.m.]
średnia
Łuszczyny
Termin 1
0,00
Termin 2
Termin 3
Termin 4
B. napus - Californium
ZaląŜki
Termin 1
0,00
1,20
4,30
0,0
Termin 2
Termin 3
Termin 4
0,04
0,00
0,00
MIN
-
Tabela 3. c.d.
Badany
fragment
rośliny i
termin
pobrania*
MAX
-
1,10
4,04
-
1,50
4,60
-
0,00
-
0,06
-
Liście
0,94
0,81
1,07
Termin 1
*/ Termin1 - 3 tygodnie od początku kwitnienia, Termin2 – 6 tygodni od początku kwitnienia, termin3 –
8 tygodni od początku kwitnienia, Termin4 – 10 tygodni od początku kwitnienia
12
Tabela 4.
28,99
0,38
1,28
0,36
0,45
0,56
1,11
27,15
–
30,07
23,74
29,07
–
32,03
27,95
28,99
–
30,33
27,44
28,89
–
30,23
SD
1, 00
1,02
11,01
0, 28
0,95
0, 89
1,12
21,360, 34
23,60
0,66
Min –
M ax
20,30
–
22,69
20,16
0,42 1,42 21,81
–
23,57
21,25
0,81 0,81 22,31
–
23,59
1,24 1,27 21,71
0,48 0,95 22,57
M in
–
M ax
7,84
–
13,02
8,08
14,38
–
77,12
8,17
12,21
–
18,60
10,43
12,31
–
16,54
NIR0,05
0,72
SD
Średnia
0,71
M in –
Max
NIR0,05
Średnia
NIR0,05
19,94
41,18 1,52 1,56 20,86
–
44,58
21,70
40,31
17,30
44,10
0,47 1,58 19,99
–
–
47,25
23,45
42,64
19,40
43,30
0,38 0,48 19,77
–
–
43,88
20,56
41,48
17,32
44,75
1,00 1,97 18,94
–
48,18
21,23
42,92
SD
Średnia
KontrolaCalifornium
Min –
M ax
Suma glukozynolanów
ADF
NIR0,05
AC x AB
6 linii
SD
NDF
Średnia
AC x A 2
44 linie
Mi n –
Max
Włókno
Białko
NIR0,05
AC x A 1
4 linie
Tłuszcz
Średnia
Linie i
pochodzenie
Zawartość tłuszczu, białka i włókna [%] oraz glukozynolanów [µmol/g.s.m] w nasionach linii rzepaku wyselekcjonowanych spośród mieszańców
otrzymanych z krzyŜowania męsko sterylnej linii rzepaku ozimego MS-8 (B. napus - AACC=38) z Ŝółtonasiennym rzepikiem jarym (B. campestris ssp.
trilocularis - A1A1=20), brązowo-nasienną kapustą pekińską (B. campestris ssp. pekinensis, A2A2=20) i gorczycą sarepską (B. juncea – AABB, w
pokoleniu M3 po traktowaniu NMUA i SA ) – wyniki z jednej lokalizacji - Dłoń
SD
2, 41
2,46
3, 11
10,52
2, 99
3,73
0, 96
1,89
13
AC x A2
11 linii
4 5 ,6 2
AC x BC
5 linii
4 6 ,1 6
AC x AB
2 linie
4 5 ,8 0
KontrolaCalifornium
4 4 ,7 5
KontrolaLinia MS-8
4 7 ,2 7
3 9 ,8 4
–
4 9 ,6 9
3 7 ,6 0
–
5 0 ,4 5
4 2 ,7 3
–
4 9 ,0 3
3 4 ,4 3
–
4 9 ,1 8
4 1 ,4 8
–
4 8 ,1 8
4 2 ,8 2
–
4 9 ,9 8
Średnia
NIR0,05
Średnia
4 5 ,8 2
SD
0 ,3 6
1 ,5 7
3 7 ,1 7
2 7 ,6 6 0 ,3 7
4 5 ,5 8
2 ,4 2
3 7 ,9 6
0 ,2 9
1 ,2 7
3 7 ,4 5
0 ,3 8
1 ,0 7
3 7 ,1 3
0 ,8 0
1 ,5 8
3 9 ,6 5
0 ,6 2
1 ,2 3
3 7 ,0 7
Mi n –
M ax
0 ,3 8 1 ,6 7 4 2 ,5 1
3 7 ,5 9
–
4 5 ,6 5
0 ,3 9 2 ,5 3 4 1 ,9 8
SD
3 8 ,0 8
–
4 5 ,5 2
4 0 ,2 4
1 ,0 7 2 ,9 8 4 2 ,5 5
–
4 4 ,4 9
4 0 ,8 4
1 ,0 0 1 ,9 7 4 3 ,5 0
–
4 6 ,2 0
4 0 ,1 3
0 ,9 0 1 ,7 8 4 2 ,2 0
–
4 3 ,9 6
0 ,3 5 1 ,5 4 4 1 ,9 6
Złotniki
NIR0,05
AC x A1
5 linii
Mi n –
M ax
Sołacz
Mi n
–
M ax
3 4 ,3 6
–
3 9 ,1 8
3 4 ,6 4
–
4 2 ,5 4
3 4 ,0 9
–
4 0 ,6 2
3 6 ,0 8
–
3 8 ,7 4
3 7 ,6 3
–
4 3 ,3 0
3 5 ,7 7
–
3 8 ,3 2
NIR0,05
Dłoń
Średnia
Linie i
pochodzenie
Tabela 5.
Zawartość tłuszczu [ % ] w nasionach linii rzepaku pokolenia F7 wyselekcjonowanych
spośród mieszańców otrzymanych z krzyŜowania męsko sterylnej linii rzepaku ozimego MS8 (B. napus - AACC=38) z Ŝółtonasiennym rzepikiem jarym (B. campestris ssp. trilocularis A1A1=20), brązowo-nasienną kapustą pekińską (B. campestris ssp. pekinensis, A2A2=20),
gorczycą etiopską - B. carinata - BBCC) i gorczycą sarepską (B. juncea – AABB), w
zaleŜności od lokalizacji – Dłoń, Poznań-Sołacz, Złotniki
SD
0 ,2 6
1 ,1 3
0 ,2 4
1 ,5 6
0 ,3 5
1 ,5 6
0 ,2 2
0 ,6 3
0 ,9 9
1 ,9 6
0 ,4 0
0 ,7 9
14
Tabela 6.
AC x A2
11 linii
1 9 ,0 0
AC x BC
5 linii
1 8 ,0 0
AC x AB
2 linie
1 8 ,9 0
KontrolaCalifornium
1 8 ,9 4
KontrolaLinia MS-8
1 7 ,4 5
1 4 ,9 6
–
2 2 ,7 1
1 5 ,6 6
–
2 3 ,6 4
1 5 ,1 9
–
2 0 ,7 8
1 6 ,5 4
–
2 1 ,9 5
1 7 ,3 2
–
2 1 ,2 3
1 5 ,8 3
–
2 0 ,2 5
Średnia
NIR0,05
0 ,3 0 1 ,3 2 1 8 ,6 7
0 ,2 6 1 ,7 0 1 9 ,7 3
0 ,2 7 1 ,1 8 1 9 ,2 8
0 ,5 5 1 ,5 4 1 9 ,6 4
0 ,5 6 1 ,1 1 1 8 ,5 2
0 ,5 7 1 ,1 2 1 9 ,3 4
1 5 ,5 0
–
2 1 ,8 4
1 6 ,9 5
–
2 2 ,8 9
1 6 ,7 7
–
2 2 ,4 2
1 7 ,9 9
–
2 1 ,6 1
1 6 ,1 1
–
2 0 ,8 3
1 7 ,9 3
–
2 1 ,2 4
SD
Średnia
1 8 ,0 1
SD
Mi n –
M ax
Złotniki
NIR0,05
AC x A1
5 linii
Mi n –
M ax
Sołacz
0 ,3 1
1 ,3 5
2 3 ,3 3
0 ,1 9
1 ,2 2
2 3 ,5 2
0 ,2 9
1 ,2 7
2 3 ,5 7
0 ,3 3
0 ,9 4
2 3 ,9 0
0 ,7 1
1 ,3 9
2 1 ,9 2
0 ,5 5
1 ,0 8
2 3 ,7 3
Mi n
–
M ax
2 2 ,0 0
–
2 4 ,5 3
2 0 ,9 4
–
2 4 ,7 7
2 2 ,3 3
–
2 5 ,6 4
2 2 ,9 7
–
2 4 ,7 3
1 9 ,5 7
–
2 3 ,2 5
2 2 ,9 7
–
2 4 ,5 3
NIR0,05
Dłoń
Średnia
Linie i
pochodzenie
Zawartość białka [ % ] w nasionach linii rzepaku pokolenia F7 wyselekcjonowanych spośród
mieszańców otrzymanych z krzyŜowania męsko sterylnej linii rzepaku ozimego MS-8 (B. napus AACC=38) z Ŝółtonasiennym rzepikiem jarym (B. campestris ssp. trilocularis - A1A1=20), brązowonasienną kapustą pekińską (B. campestris ssp. pekinensis, A2A2=20), gorczycą etiopską - B. carinata
- BBCC) i gorczycą sarepską (B. juncea – AABB), w zaleŜności od lokalizacji – Dłoń, PoznańSołacz, Złotniki
SD
0 ,1 5
0 ,6 5
0 ,1 2
0 ,8 1
0 ,1 7
0 ,7 7
0 ,1 7
0 ,4 6
0 ,7 9
1 ,5 5
0 ,2 6
0 ,5 1
15
2 2 ,5 7
2 7 ,7 8
2 1 ,7 2
0 ,2 4
1 ,7 9 2 2 ,5 3
0 ,2 9
1 ,8 9 2 6 ,0 9
0 ,2 0
1 ,3 3 2 1 ,4 2
0 ,3 6
1 ,5 8 2 6 ,8 2
0 ,2 5
1 ,1 2 2 2 ,0 3
0 ,6 5
1 ,8 3 2 6 ,1 8
4 ,3 3 1 2 ,0 9 2 1 ,5 5
0 ,4 8
0 ,9 5 2 7 ,5 0
0 ,3 4
0 ,6 6 2 2 ,1 2
0 ,7 5
1 ,4 8 2 6 ,7 1
0 ,5 3
1 ,0 4 2 1 ,6 5
2 5 ,1 3
–
3 1 ,6 1
2 0 ,3 5
–
2 4 ,0 9
2 2 ,1 8
–
3 2 ,7 7
1 8 ,9 1
2 4 ,1 9
2 2 ,3 4
–
3 0 ,1 8
1 9 ,2 0
–
2 4 ,2 0
2 3 ,1 5
–
2 8 ,1 6
1 9 ,7 9
–
2 2 ,6 1
2 4 ,3 1
–
3 1 ,1 3
2 0 ,0 1
–
2 4 ,3 5
2 4 ,9 8
–
2 7 ,9 8
2 0 ,1 7
–
2 2 ,7 3
0 ,3 7
1 ,6 3
2 4 ,6 7
0 ,2 0
0 ,9 0
1 8 ,6 8
0 ,2 5
1 ,6 3
2 3 ,6 5
0 ,1 5
0 ,9 7
1 8 ,4 8
0 ,3 9
1 ,7 3
2 3 ,7 5
0 ,2 5
1 ,1 2
1 8 ,6 3
0 ,3 4
0 ,9 5
2 2 ,1 9
2 ,5 8
7 ,2 2
1 7 ,3 8
1 ,1 9
2 ,3 5
2 6 ,7 6
1 ,5 3
3 ,0 3
2 0 ,4 9
0 ,5 1
1 ,0 1
2 2 ,0 8
0 ,4 0
0 ,7 8
1 7 ,4 2
Mi n
–
M ax
2 0 ,7 8
–
2 7 ,3 6
1 6 ,6 4
–
2 0 ,9 4
2 0 ,5 0
–
2 8 ,7 4
1 6 ,3 9
–
2 1 ,9 4
2 0 ,7 7
–
2 6 ,3 9
1 6 ,5 0
–
2 0 ,7 8
2 0 ,4 8
–
2 4 ,0 0
1 6 ,3 5
–
1 8 ,1 3
2 5 ,5 5
–
2 8 ,6 2
1 9 ,4 9
–
2 2 ,0 8
2 0 ,7 2
–
2 3 ,8 8
1 6 ,8 3
–
1 8 ,1 1
NIR0,05
2 8 ,8 9
1 ,7 9 2 8 ,0 5
SD
Średnia
2 1 ,1 3
0 ,4 0
Mi n –
M ax
Złotniki
NIR 0,05
2 6 ,5 3
2 2 ,2 4
–
3 1 ,6 3
1 8 ,6 0
–
2 4 ,2 4
2 0 ,4 5
–
3 1 ,3 1
1 6 ,6 2
–
2 3 ,9 1
2 3 ,6 0
–
3 1 ,0 0
1 9 ,3 4
–
2 4 ,1 5
2 3 ,6 6
–
3 0 ,2 4
1 9 ,0 4
–
2 3 ,2 7
2 7 ,4 4
–
3 0 ,2 3
2 1 ,3 6
–
2 3 ,6 0
2 5 ,4 2
–
3 0 ,1 7
1 9 ,4 7
–
2 3 ,5 0
SD
Średnia
Średnia
2 2 ,0 4
Mi n –
M ax
Sołacz
NIR0,05
Rodzaj włókna
NDF
ADF
NDF
ADF
NDF
ADF
KontrolaLinia MS-8
2 7 ,8 4
NDF
KontrolaCalifornium
2 1 ,0 5
ADF
AC x AB
2 linie
2 6 ,4 5
NDF
AC x BC
5 linii
2 2 ,2 6
ADF
AC x A2
11 linii
2 8 ,6 1
NDF
AC x A1
5 linii
Dłoń
ADF
Linie i
pochodzenie
Tabela 7.
Zawartość włókna [%] w nasionach linii rzepaku pokolenia F7 wyselekcjonowanych spośród
mieszańców otrzymanych z krzyŜowania męsko sterylnej linii rzepaku ozimego MS-8 (B.
napus - AACC=38) z Ŝółtonasiennym rzepikiem jarym (B. campestris ssp. trilocularis A1A1=20), brązowo-nasienną kapustą pekińską (B. campestris ssp. pekinensis, A2A2=20),
gorczycą etiopską - B. carinata - BBCC) i gorczycą sarepską (B. juncea – AABB), w
zaleŜności od lokalizacji – – Dłoń, Poznań-Sołacz, Złotniki
SD
0 ,3 7
1 ,6 4
0 ,2 5
1 ,1 2
0 ,2 6
1 ,6 9
1 ,6 0
1 0 ,5 1
0 ,3 0
1 ,3 3
0 ,2 2
0 ,9 8
0 ,3 4
0 ,9 6
0 ,1 6
0 ,4 6
0 ,6 4
1 ,2 1
0 ,5 7
1 ,1 3
0 ,5 2
1 ,0 2
3 ,6 4
7 ,1 9
16
AC x A1
5 linii
2 1 ,7 6
6 ,2 1 –
5 7 ,2 7
3 ,2 6 1 4 ,4 3 1 9 ,7 7
6 ,8 3 –
2 ,1 9
4 3 ,5 9
9 ,6 6
AC x A2
11 linii
3 5 ,4 8
5 ,0 6 –
7 5 ,6 6
2 ,5 9 1 6 ,9 7 3 1 ,1 8
6 ,9 9 –
2 ,0 2
6 6 ,0 1
1 3 ,2 6 2 4 ,4 8
AC x BC
5 linii
2 8 ,6 1
8 ,6 5 –
6 0 ,3 6
3 ,4 9 1 5 ,4 0 2 7 ,6 5
AC x AB
2 linie
4 2 ,3 5
KontrolaCalifornium
KontrolaLinia MS-8
1 6 ,4 5
–
6 6 ,5 4
1 0 ,4 3
1 2 ,3 1
–
1 6 ,5 4
1 0 ,8 4
2 6 ,6 6
–
4 8 ,4 5
Mi n –
M ax
1 2 ,4 2
–
6 6 ,6 4
1 9 ,5 0
4 ,3 3 1 2 ,0 9 3 6 ,5 1 –
5 0 ,1 2
0 ,9 6
1 ,8 9 1 4 ,4 9
5 ,4 2 1 0 ,7 1 2 7 ,8 7
Średnia
SD
NIR0,05
NIR0,05
Złotniki
Mi n –
M ax
SD
Średnia
Sołacz
1 4 ,1 3
2 ,9 2
1 2 ,9 2 2 0 ,4 3
2 ,5 8
7 ,2 2
2 7 ,7 2
8 ,7 4 –
1 ,5 3
1 8 ,4 1
3 ,0 3
8 ,8 3
1 6 ,6 5
–
3 7 ,8 0
5 ,7 1
2 3 ,0 7
2 ,8 9
Mi n
–
M ax
5 ,1 1
–
2 8 ,6 6
5 ,9 7
–
5 0 ,9 7
9 ,0 7
–
3 4 ,2 5
2 0 ,8 2
–
3 7 ,6 2
6 ,1 5
–
1 ,1 2
1 5 ,3 4
–
3 5 ,2 6
NIR0,05
Dłoń
Średnia
Linie i
pochodzenie
Tabela 8.
Zawartość glukozynolanów [mol/g.s.m] w nasionach linii rzepaku pokolenia F7
wyselekcjonowanych spośród mieszańców otrzymanych z krzyŜowania męsko sterylnej linii
rzepaku ozimego MS-8 (B. napus - AACC=38) z Ŝółtonasiennym rzepikiem jarym (B.
campestris ssp. trilocularis - A1A1=20), brązowo-nasienną kapustą pekińską (B. campestris
ssp. pekinensis, A2A2=20), gorczycą etiopską - B. carinata - BBCC) i gorczycą sarepską (B.
juncea – AABB), w zaleŜności od lokalizacji – – Dłoń, Poznań-Sołacz, Złotniki
SD
1 ,6 0
7 ,0 6
1 ,6 0
1 0 ,5 1
1 ,7 6
7 ,7 6
1 ,7 7
4 ,9 4
0 ,8 2
1 ,6 1
3 ,6 4
7 ,1 9
17
Tabela 9.
Zawartość kwasów tłuszczowych w nasionach linii pokolenia F7 otrzymanych z krzyŜowania męsko sterylnej linii rzepaku ozimego MS-8 (B.
napus - AACC=38) z Ŝółtonasiennym rzepikiem jarym (B. campestris ssp. trilocularis - A1A1=20), brązowo-nasienną kapustą pekińską (B.
campestris ssp. pekinensis, A2A2=20), gorczycą etiopską (B. carinata, BBCC=34) i gorczycą sarepską (B. juncea - AABB) w zaleŜności od
lokalizacji – DŁOŃ (D), POZNAŃ-SOŁACZ (S) i ZŁOTNIKI (Z)
kwasy tluszczowe [%]
Mieszańce i
fo rm y
wyjściowe
♀
AC
C18:0
C18:1
C18:2
C18:3
Suma NNKT
C22:1
Lokalizacja
S
Średnia
MI N M AX
Średnia
MI N M AX
Średnia
MI N M AX
Średnia
MI N M AX
Średnia
MI N M AX
1 ,5 5
-
4 2 ,9 5
-
1 8 ,0 1
-
8 ,1 2
-
1 2 ,6 7
-
Średnia
MI N M AX
-
2 6 ,1 3
D
AC x A1
S
Z
♂
A1
S
1 ,4 6
1 ,3 9
1 ,4 2
0 ,9 9
1 ,2 6 2 ,1 9
3 3 ,5 6
0 ,9 9 1 ,7 4
4 0 ,7 4
1 ,1 5 –
2 ,0 6
3 8 ,3 2
-
1 2 ,1 5
11,34-62,10
15,12-63,09
1 2 ,2 4
1 6 ,3 2
1 2 ,5 1 6 3 ,2 5
1 1 ,6 3
-
9 ,6 3
7 ,0 3 1 8 ,9 9
6 ,1 8
9 ,1 7 2 2 ,4 4
9 ,5 2
7 ,3 6 9 ,2 1
5 ,8 8
-
4 ,9 8
1,99 - 8,78
3,91 -10,13
4,15 - 10,87
-
2 9 ,1 5
1 5 ,3 2
2 0 ,9 7
6 1 ,6 9
6 ,1 8 6 8 ,3 5
0 ,0 0 5 9 ,1 6
7 ,3 2 6 3 ,5 4
1 8 ,4 2
9 ,3 8 2 8 ,0 1
2 5 ,8 4
9 ,9 7 3 2 ,4 3
1 7 ,5 1
1 0 ,2 3 2 9 ,8 9
-
1 4 ,6 1
D
AC x A2
S
Z
♂
A2
S
1 ,7 2
1 ,4 6
1 ,5 9
1 ,0 2
0 ,2 9 2 ,7 3
3 8 ,8 4
0 ,8 3 2 ,5 4
4 2 ,9 3
0 ,4 5 –
2 ,1 3
3 9 ,3 2
-
1 0 ,1
10,12-61,36
16,84-71,29
13,02-64,36
-
1 3 ,5 1
1 6 ,1 9
1 4 ,7 6
9 ,6 6
3 ,1 6 2 3 ,1 3
6 ,6 6
6 ,6 2 2 2 ,1 4
9 ,3 3
3 ,7 5 2 ,8 5
7 ,9 5
-
5 ,0 1
0,78 -11,59
1,11 -11,03
1,21 - 13,06
-
2 0 ,1 3
1 4 ,2 1
1 9 ,4 3
6 3 ,2 2
1 ,0 8 5 9 ,1 6
0 ,7 1 5 3 ,8 9
0 ,1 3 6 0 ,3 8
2 0 ,1 7
1 0 ,1 9 3 2 ,1 4
2 5 ,5 2
1 2 ,9 4 3 5 ,0 6
2 2 ,7 1
9 ,0 7 3 1 ,1 8
-
1 4 ,6 7
18
Tabela 9 c.d.
kwasy tluszczowe [%]
Mieszańce i
fo rm y
wyjściowe
C18:0
BC
AC x A B
2 linie
♂
C18:2
C18:3
Suma NNKT
C22:2
Lokalizacja
AC x B C
5 linii
♂
C18:1
AB
Kontrola
Californium
SD
NIR0,05
VAR
Średnia
Mi n M ax
Średnia
M i n - M ax
Średnia
Mi n M ax
Średnia
M i n - M ax
Średnia
Mi n M ax
Średnia
Mi n M ax
D
1 ,5 4
1 ,1 2 2 ,2 1
3 3 ,5 5
14,57-63,09
1 2 ,9
1 1 ,1 2 2 0 ,1 6
6 ,7 4
2,63-14,09
2 6 ,1 3
7 ,8 9 4 5 ,9 3
1 9 ,6 4
1 1 ,0 3 2 8 ,3 9
S
1 ,5 2
1 ,1 3 1 ,7 8
4 4 ,9 7
18,98-64,12
1 6 ,4 9
1 2 ,4 3 2 0 ,0 9
9 ,0 3
5,94-12,34
1 2 ,6
8 ,3 8 5 1 ,1 6
2 5 ,5 2
1 3 ,4 5 2 6 ,9 8
Z
1 ,5 0
1 ,0 1 –
1 ,9 3
4 2 ,7 8
16,34-67,11
1 5 ,2 8
1 3 ,6 2 1 9 ,8 1
9 ,4 2
4,98 - 17,13
2 8 ,3
6 ,9 4 4 9 ,7 5
2 4 ,7
1 2 ,1 3 2 7 ,3 9
S
1 ,2 3
-
6 ,0 7
-
1 0 ,3 5
-
4 ,8 7
-
2 2 ,6 3
-
1 5 ,2 2
-
D
1 ,3 9
1 ,1 1 1 ,4 5
4 4 ,2
28,11-64,01
1 6 ,5 3
1 3 ,0 1 1 8 ,0 0
8 ,9 7
8,67-9,84
1 3 ,0 5
2 ,3 9 2 1 ,7 6
2 5 ,5
2 1 ,8 6 2 8 ,1 4
S
1 ,4 4
1 ,1 8 1 ,8 4
4 1 ,2 3
19,33-74,37
1 5 ,8 1
1 1 ,9 9 1 8 ,7 3
9 ,2 5
8,16-12,41
1 5 ,1 6
1 ,7 8 1 9 ,8 3
2 5 ,0 6
1 7 ,0 1 2 8 ,3 4
Z
1 ,6 6
1 ,1 5 –
1 ,9 8
4 2 ,7 7
2 1 ,1 3 6 5 ,1 9
1 6 ,3 5
1 1 ,2 1 1 9 ,1 4
9 ,5 4
7,93 - 13,01
1 4 ,1 7
0 ,9 9 2 1 ,1 7
2 5 ,8 9
1 6 ,3 7 3 1 ,1 8
S
1 ,4 3
-
2 3 ,0 9
-
1 4 ,6 2
-
9 ,4 6
-
4 1 ,3 2
-
2 4 ,0 8
-
S
1 ,7 6
-
6 2 ,3 3
-
1 7 ,9 6
-
9 ,4 9
-
0 ,7 4
-
2 7 ,4 5
-
0 ,2 0
-
1 4 ,1 7
-
2 ,7 1
-
1 ,7 9
-
1 6 ,4 9
-
4 ,4 1
-
0 ,0 9
-
6 ,5 5
-
1 ,2 5
-
0 ,8 3
-
7 ,6 2
-
2 ,0 4
-
0 ,0 4
-
200,81
-
7 ,3 6
-
3 ,2 2
-
271,79
-
1 9 ,4 7
-
19
Tabela 10.
Zawartość tokoferoli w nasionach linii pokolenia F7 otrzymanych z krzyŜowania męsko sterylnej linii rzepaku ozimego MS-8 (B. napus AACC=38) z Ŝółtonasiennym rzepikiem jarym (B. campestris ssp. trilocularis - A1A1=20), brązowo-nasienną kapustą pekińską (B. campestris
ssp. pekinensis, A2A2=20), gorczycą etiopską (B. carinata, BBCC=34) i gorczycą sarepską (B. juncea - AABB) w zaleŜności od lokalizacji –
DŁOŃ (D), POZNAŃ-SOŁACZ (S) i ZŁOTNIKI (Z) [ mg/100g nasion]
α
γ
α+γ
α/γ
Mieszańce i formy
Lokalizacja
wyjściowe
Średnia Min - Max
Średnia
Min - Max Średnia Min - Max Średnia Min - Max
MA
S
2 5 ,3
3 5 ,3 7
6 0 ,6 7
0 ,7 2
-X
♀
AC
AC x A1
5 linii
♂
A1
AC x A2
11 linii
♂
A2
AC x BC
5 linii
♂
BC
AC x AB
2 linie
♂
AB
K. – Californium
SD
NIR0,05
VAR
D
S
Z
S
D
S
Z
S
D
S
Z
S
D
S
Z
S
S
1 8 ,8 9
2 0 ,3 7
1 9 ,8 5
1 6 ,3 9
2 1 ,3 3
2 0 ,5 4
2 1 ,1 6
1 6 ,2 9
2 5 ,7 2
2 1 ,6 7
2 2 ,9 2
1 7 ,8 5
2 3 ,6 3
2 0 ,3 5
2 2 ,2 1
8 ,9 8
1 7 ,9 7
3 ,8 5
1 ,7 8
1 4 ,8 2
14,03-24,97
16,89-23,11
14,68-24,17
13,07-25,73
15,61-26,65
15,12-27,12
22,15-27,49
19,84-25,14
18,93-24,19
16,83-25,04
17,21-23,34
15,83-25,74
-
3 0 ,1 7
3 1 ,4 6
3 1 ,0 4
1 6 ,2 1
3 0 ,8
2 9 ,0 8
3 0 ,1 6
1 5 ,6 8
3 2 ,8 7
2 3 ,0 5
2 8 ,1 8
8 ,8
2 6 ,4 3
2 7 ,5 4
2 7 ,2 1
2 8 ,8 7
2 8 ,1 4
6 ,7 6
3 ,1 2
4 5 ,6 7
24,87-32,86
25,62-31,12
24,53– 26,01
21,32-36,23
16,55-43,06
19,46-38,19
28,19-36,26
20,14-29,42
24,17–31,58
23,99-26,19
24,29-31,67
24,31-30,18
-
4 9 ,0 6
5 1 ,8 3
5 0 ,8 9
3 2 ,6
5 2 ,1 3
4 9 ,6 2
5 1 ,3 2
3 1 ,9 7
5 8 ,5 9
4 2 ,7 2
5 1 ,1
2 6 ,6 5
5 0 ,0 6
4 7 ,8 9
4 9 ,4 2
3 7 ,8 5
4 6 ,1 1
9 ,0 7
4 ,1 9
8 2 ,1 8
37,92-59,12
51,22-60,03
39,38-57,24
40,19-60,96
34,16-69,68
33,16-67,69
49,34-63,65
39,43-49,86
41,23-51,17
43,82-50,13
41,30-54,91
40,93-58,01
-
0 ,6 3
0 ,6 5
0 ,6 4
1 ,0 1
0 ,6 9
0 ,7 1
0 ,7 0
1 ,0 4
0 ,7 8
0 ,8 5
0 ,8 1
2 ,0 3
0 ,8 9
0 ,7 4
0 ,8 2
0 ,3 1
0 ,6 4
0 ,3 4
0 ,1 6
0 ,1 2
0,44-0,81
0,65-0,72
0,43-0,83
0,44-0,86
0,47-1,14
0,39-0,98
0,76-0,83
0,67-0,87
0,61-1,12
0,82-0,99
0,59-0,86
0,59-1,08
-
20
Tabela11.
Zawartość DNA [pg] w roślinach linii pokolenia F7 wyselekcjonowanych spośród
mieszańców otrzymanych z krzyŜowania męsko sterylnej linii rzepaku ozimego MS-8 (B.
napus - AACC=38) z zółtonasiennym rzepikiem jarym (B. campestris ssp. trilocularis A1A1=20), brązowo-nasienną kapustą pekińską (B. campestris ssp. pekinensis, A2A2=20),
gorczycą etiopską - B. carinata - BBCC) i gorczycą sarepską B. juncea – AABB)
Linie i formy wyjściowe oraz kontrola
I powtórzenie II powtórzenie
B. napus - Californium - kontrola
2 ,3 0 3
2 ,3 2 1
MS-8 x B.campestris ssp. trilocularis
140/ 2/ 09
2 ,2 9 6
2 ,2 9 5
115/ 09
2 ,2 7 2
2 ,3 0 6
149/ 3/ 09
2 ,2 8 6
2 ,2 8 8
149/ 1/ 10
2 ,2 5 9
2 ,2 7 9
150/ 1/ 10
2 ,2 6 6
2 ,2 6 6
MS-8 x B.campestris ssp. pekinensis
104/ 1/ 09
2 ,3 1 7
2 ,2 7 7
105/ 3/ 09
2 ,2 8 9
2 ,3 0 6
106/ 3/ 09
2 ,3 0 8
2 ,2 9 6
120/ 3/ 09
2 ,2 7 7
2 ,2 7 5
157/ 3/ 09
2 ,2 7 6
2 ,2 9 8
97/ 3/ 09
2 ,1 7 4
2 ,2 8 9
97/ 2/ 09
2 ,2 7 4
2 ,2 8 2
89/ 1/ 09
2 ,2 8 7
2 ,3 7 1
90/ 1/ 09
2 ,2 6 0
2 ,2 7 0
126/ 1/ 10
1 ,5 0 8
1 ,6 0 8
15/ 07/ 2
2 ,2 6 3
2 ,2 9 3
MS-8 x B.carinata
111/ 3/ 09
2 ,2 7 3
2 ,2 6 7
124/ 3/ 09
2 ,2 9 9
2 ,3 0 0
115/ 2/ 09
2 ,3 2 3
2 ,3 0 6
115/ 1/ 09
2 ,2 9 3
2 ,2 8 3
127/ 1/ 10
2 ,3 0 0
2 ,2 8 8
MS-8 x B. juncea
147/ 1/ 10
2 ,3 0 6
2 ,3 1 8
FORMY WYJŚCIOWE
Linia MS-8
2 ,3 0 6
2 ,2 8 5
B. campestris ssp. trilocularis
1 ,1 4 0
1 ,1 8 6
B. campestris ssp. pekinensis
1 ,1 7 2
1 ,1 8 4
B. carinata
2 ,4 0 5
2 ,4 2 8
B. juncea
2 ,1 6 7
2 ,1 5
21
Celem badań jest określenie w jakim stopniu oddalone krzyŜowanie rzepaku z róŜnymi
gatunkami z rodzaju Brassica umoŜliwia poszerzenie zakresu zmienności cech jakościowych
oraz wpływu środowiska na testowane cechy.
Harmonogram prac w bieŜącym roku sprawozdawczym był realizowany zgodnie z tym jaki
został przyjęty.
W jakim stopniu cel badania został osiągnięty
Zadawalający
7.
NajwaŜniejsze osiągnięcia.
- w przypadku wszystkich czterech kombinacji mieszańcowych wyselekcjonowano
linie o takich wartościowych z punktu uŜytkowego rzepaku cechach jak:
• obniŜona zawartość glukozynolanów ,
• obniŜona zawartość kwasu erukowego ,
• podwyŜszona zawartość kwasu oleinowego,
• wyŜsza zawartość tłuszczu.
• Znacznie poszerzony zakres zmienności odnośniezawartości tokoferoli,
• Otrzymanie mieszańców międzygatunkowych z 8 kombinacji krzyŜowania.
8.
Forma upowszechnienia wyników
Wyniki są i będą dostępne przez okres 5 lat na stronie internetowej
http://bip.puls.edu.pl/?q=content/dotacje-ministra-rolnictwa.
9.
Wykaz prac opublikowanych w roku sprawozdawczym dot. danego tematu:
• Niemann J., Wojciechowski A., Kaczmarek J., Jedryczka M. (2013).
Interspecific hybridization as a tool for broadening the variability of useful
traits in rapeseed (Brassica napus L.). Acta Horticulturae, 1005: 227-232.
• Wojciechowski A., Niemann J., Janowicz J. (2013) Introdukcja męskiej
sterylności z pokrewnych gatunków rodzaju Brassica do rzepaku (Brassica
napus L.). Abstrakty IV Polskiego Kongresu Genetycznego, Poznań 10-13
września p. 180.
• Niemann J., Wojciechowski A., Janowicz J. (2013). Analizy cech
jakościowych nasion w liniach rzepaku ozimego otrzymanych z krzyŜwań
oddalonych w rodzaju Brassica. Konferencja Naukowa „Nauka dla hodowli i
nasiennictwa roślin uprawnych”, Zakopane 4-8 luty.
10.
11.
12.
Wykaz prac złoŜonych do druku.
Przyczyny ewentualnych odstępstw od harmonogramu zapisanego w karcie realizacji
tematu.
Informacja o wynikach współpracy naukowo-technicznej krajowej i z zagranicą (przy
współpracy z zagranicą podać kraj, firmę, temat).
22
13.
W przypadku udziału w konferencjach, sympozjach, szkoleniach i warsztatach itp, w
szczególności zagranicznych:
a) cel i korzyści oraz stopień wykorzystania do realizacji zadania;
b) w jaki sposób wyjazd podniósł wartość merytoryczną realizowanego zadania.
-
Data
27.01.2014 r.
Podpis kierownika
23