System stawów

JAKOŒÆ WÓD POPRODUKCYJNYCH W RÓ¯NYCH TECHNOLOGIACH
PRODUKCJI PSTR¥GA TÊCZOWEGO (ONCORHYNCHUS MYKISS
WALBAUM)
Marcin Sidoruk, Józef Koc, Ma³gorzata Rafa³owska, Andrzej Rochwerger, Katarzyna SobczyñskaWójcik
Katedra Melioracji i Kszta³towania Œrodowiska
Uniwersytet Warmiñsko-Mazurski w Olsztynie
Wstêp.
Stawy s¹ œródl¹dowymi zbiornikami wodnymi, które mog¹ kszta³towaæ stosunki hydrologiczne w przyleg³ej zlewni. Maj¹ wp³yw na jakoœæ wód powierzchniowych mog¹c spe³niaæ
czêœciowo rolê biologicznej oczyszczalni. Rybactwo obejmuje gospodarkê ryback¹ prowadzon¹ g³ównie w powierzchniowych wodach p³yn¹cych, mo¿e równie¿ obejmowaæ akwakulturê,
która oznacza chów, hodowlê organizmów wodnych przy u¿yciu metod pozwalaj¹cych na produkcjê danego organizmu powy¿ej iloœci naturalnych. Niegdyœ tradycyjna gospodarka rybacka
koncentrowa³a siê g³ównie na od³owach ze zbiorników zasiedlaj¹cych je populacji. W ramach tego typu rybactwa koncentrowano szczególn¹ uwagê na utrzymywanie i dbanie o naturalny
rozród ryb, ochronê tarlisk oraz wprowadzanie zabiegów takich jak melioracje rybackie.
Metodyka.
Badania dotycz¹ce oceny wp³ywu technologii gospodarowania wod¹ w hodowli pstr¹ga na jakoœæ wód powierzchniowych prowadzono w 2011 r. Do badañ wytypowano 6 gospodarstw
podzielonych na dwie grupy pod wzglêdem rozwi¹zañ gospodarki wodnej, n=3. Jedn¹ grupê stanowi³y gospodarstwa o jednokrotnym wykorzystaniu wody (FTS), a drug¹ obiekty z
wielokrotnym jej wykorzystaniem (RAS).
We wszystkich gospodarstwach wyznaczono punkty pomiarowe oceny wody tzn. obrazuj¹ce jakoœæ wody dop³ywaj¹cej do obiektów, jakoœæ wody w stawach i odp³ywaj¹cej z gospodarstw
rybackich. W wybranych punktach wykonano analizy wody w okresie wiosennym oraz jesiennym w odstêpach miesiêcznych. Za pomoc¹ wieloparametrycznej sondy do badañ w³aœciwoœci
fizycznych wody YSI 6600 oznaczono przewodnictwo elektrolityczne w³aœciwe [µS/cm]. Z tych samych miejsc pobrano próby wody do analizy laboratoryjnej. Próbki wody utrwalono i
przewieziono do laboratorium w którym wykonano nastêpuj¹ce oznaczenia: BZT5 – metod¹ respirometryczn¹ w aparacie OXI-Top, azot azotanowy (V) - N-NO3 kolorymetrycznie z kwasem
dwusulfanilowym, azot azotanowy (III) – N-NO2 kolorymetrycznie z kwasem sulfanilowym, azot amonowy N-NH4 - kolorymetrycznie z odczynnikiem Nesslera, azot Kiejdahla – Nkj – metod¹
2+
destylacji po mineralizacji w kwasie siarkowym, fosfor ogólny (Pog) - kolorymetrycznie po mineralizacji z molibdenianem amonu i chlorkiem cynawym jako reduktorem, oraz Mg metod¹
kolorymetryczn¹ z ¿ó³cieni¹ tytanow¹ i Ca2+ metod¹ spektrofotometrii atomowej.
Wyniki badañ.
10
500
1,0
9
450
0,8
8
400
7
350
0,6
6
5
300
0,4
4
250
max
max
3
max
0,2
200
mediana
150
mediana
2
mediana
0,0
1
min
min
min
0
100
1
2
3
1
2
3
system recyrkulacyjny
(RAS)
system przep³ywowy
(FTS)
1
123-
technologia gospodarowania wod¹
dop³yw do stawów
odp³yw ze stawów
odp³yw z
gospodarstwa
Rysunek 1. Przewodnictwo elektrolityczne w³aœciwe w
wodach dop³ywaj¹cych i odp³ywaj¹cych z obiektów chowu
pstr¹ga (µS/cm)
100
2
3
1
2
3
123-
system recyrkulacyjny
(RAS)
system przep³ywowy
(FTS)
1
technologia gospodarowania wod¹
dop³yw do stawów
odp³yw ze stawów
odp³yw z
gospodarstwa
Rysunek 2. Wartoœæ BZT5 w wodach dop³ywaj¹cych i
odp³ywaj¹cych z obiektów chowu pstr¹ga (mg/dm3)
2
1
3
2
system recyrkulacyjny
(RAS)
system przep³ywowy
(FTS)
technologia gospodarowania wod¹
3
123-
dop³yw do stawów
odp³yw ze stawów
odp³yw z
gospodarstwa
Rysunek 3. Zawartoœæ Pog w wodach dop³ywaj¹cych i
odp³ywaj¹cych z obiektów chowu pstr¹ga (mg/dm3)
16
4,0
14
3,5
90
12
3,0
10
80
2,5
8
2,0
70
6
max
60
mediana
max
4
mediana
2
1,5
max
1,0
mediana
50
min
40
1
2
system przep³ywowy
(FTS)
3
1
2
system recyrkulacyjny
(RAS)
technologia gospodarowania wod¹
0,5
0
min
min
0,0
3
1
123-
dop³yw do stawów
odp³yw ze stawów
odp³yw z
gospodarstwa
Rysunek 4. Zawartoœæ Ca2+ w wodach dop³ywaj¹cych i
odp³ywaj¹cych z obiektów chowu pstr¹ga (mg/dm3)
2
system przep³ywowy
(FTS)
3
1
2
system recyrkulacyjny
(RAS)
technologia gospodarowania wod¹
3
123-
dop³yw do stawów
odp³yw ze stawów
odp³yw z
gospodarstwa
Rysunek 5. Zawartoœæ Mg2+ w wodach dop³ywaj¹cych i
odp³ywaj¹cych z obiektów chowu pstr¹ga (mg/dm3)
1
2
system przep³ywowy
(FTS)
3
1
3
2
1system recyrkulacyjny
2(RAS)
3-
technologia gospodarowania wod¹
dop³yw do stawów
odp³yw ze stawów
odp³yw z
gospodarstwa
Rysunek 6. Zawartoœæ Nog w wodach dop³ywaj¹cych i
odp³ywaj¹cych z obiektów chowu pstr¹ga (mg/dm3)
Wnioski
1. Stosowana technologia gospodarowania wod¹ nie wp³ywa³a na wartoœæ przewodnoœci elektrolitycznej w wodach odp³ywaj¹cych z obiektów chowu pstr¹ga. W gospodarstwach
stosuj¹cych system przep³ywowy w wodach odpadowych obserwowano nieznaczny wzrost przewodnoœci elektrolitycznej wynosz¹cy oko³o 5 µS/cm, natomiast w oœrodkach
wykorzystuj¹cych recyrkulacjê wód nastêpowa³o jej obni¿enie o 2,5 µS/cm.
2. W wodach odp³ywaj¹cych z gospodarstw z systemem recyrkulacji wód obserwowano nieznaczny wzrost wartoœci BZT5 w stosunku do wód zasilaj¹cych oœrodki (0,56 mg/dm3), natomiast
w gospodarstwach z systemem przep³ywowym wzrost BZT5 by³ nieznacznie wy¿szy i wynosi³ 3,11 mg/dm3.
3. W wyniku wykorzystania wody na potrzeby chowu pstr¹ga nastêpowa³o nieznaczne zwiêkszenie siê stê¿enia fosforu w wodach odp³ywaj¹cych z obu typów gospodarstw. W wodach
3
odpadowych odp³ywaj¹cych z oœrodków FTS wzrost koncentracji Pog wynosi³ 0,03 mg/dm , natomiast w gospodarstwach RAS by³ on nieznacznie wy¿szy i kszta³towa³ siê na poziomie 0,06
mg/dm3.
4. Stwierdzono wp³yw typu technologii gospodarowania wod¹ na koncentracjê azotu ogólnego w wodach pohodowlanych. W gospodarstwach stosuj¹cych systemy FTS w wodach
odpadowych obserwowano redukcjê azotu w stosunku do wód zasilaj¹cych stawy o 0,19 mg/dm3, natomiast w gospodarstwach z technologi¹ RAS nastêpowa³ wzrost stê¿enia Nog o oko³o
1,56 mg/dm3, co jednak nie powodowa³o powstawania warunków niesprzyjaj¹cych dla organizmów bytuj¹cych w wodach odbiorników.
Badania sfinansowane przez UE oraz Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi w ramach Programu Operacyjnego
"Zrównowa¿ony rozwój sektora rybo³ówstwa i nadbrze¿nych obszarów rybackich, "PO Ryby 2007 - 2013", umowa nr 0000161724-OR1400002/10