inwentaryzacja sieci komunikacyjnej lasu wolskiego w krakowie pod

XVII Ogólnopolskie Sympozjum Naukowe
„Nowoczesne metody pozyskiwania i modelowania danych
w fotogrametrii i teledetekcji”
Wrocław, 23-25 września 2010 r.
INWENTARYZACJA SIECI KOMUNIKACYJNEJ LASU WOLSKIEGO
W KRAKOWIE POD KĄTEM TURYSTYKI PRZY WYKORZYSTANIU
TECHNOLOGII: GIS, GNSS ORAZ ALS
Piotr Wężyk, Maciej Lesiak
Uniwersytet Rolniczy w Krakowie, Wydział Leśny, Katedra Ekologii Lasu, Laboratorium GIS
i Teledetekcji
SŁOWA KLUCZOWE: GIS, GPS, ALS, Las Wolski
Coraz częściej współcześnie turyści korzystają z nowoczesnych technologii nawigacyjnych czy
materiałów kartograficznych w formie cyfrowej oczekując jak najwyższej ich jakości i aktualności.
Zarządzający obszarami turystycznie atrakcyjnymi (Parki Narodowe, Krajobrazowe, miasta itp.)
sięgają w swoich pracach do technik GNSS oraz WebGIS w inwentaryzacji oraz monitorowaniu stanu
infrastruktury turystycznej. Praca prezentuje możliwości wykorzystania technologii: GIS, GPS oraz
lotniczego skaningu laserowego (ALS) do inwentaryzacji stanu infrastruktury turystycznej na obszarze Lasu Wolskiego w Krakowie (462,05 ha), który jest najważniejszym turystycznie obiektem
leśnym w Krakowie. W skład tego lasu komunalnego wchodzą cztery Uroczyska, tj: Las Wolski
(421,98 ha), Sikornik (16,86 ha), Łasina (7,57 ha) oraz Celiny (15,64 ha). Obecność ZOO oraz
Klasztoru O.O Kamedułów (XVII w.), Kopców im. Tadeusza Kościuszki oraz Niepodległości im.
Józefa Piłsudskiego a także licznych fortyfikacji austriackich, znacznie podnosi walory turystyczne
i edukacyjne tego obszaru. Jednym z celów pracy poza potwierdzeniem praktycznego wykorzystania
geoinformatyki była próba upowszechnienia geodanych wśród szerokiego grona odbiorców. Metodyka prac zakładała wykorzystanie Numeryczny Model Terenu (NMT) o wielkości piksela 1m, wygenerowanego na podstawie filtracji i klasyfikacji chmury punktów XYZ pochodzących z lotniczego
skaningu laserowego wykonanego w 2006 roku (dane użyczone przez BPP UM Krakowa). Model ten
posłużył także do przeprowadzenia analiz przestrzennych GIS, takich jak: wyznaczenie spadków
terenu oraz profili podłużnych poszczególnych szlaków turystycznych i korekcji ich rzeczywistej
długości (3D). Na potrzeby inwentaryzacji sieci dróg i ścieżek w Lesie Wolskim opracowano system
klasyfikacji szlaków (sieci) komunikacyjnych. Nazwę szlaku turystycznego przypisywano inwentaryzującym obiektom na podstawie istniejących już nazw (mapa topograficzna), a w sytuacji jej braku
kwalifikowano go do klasy „Ścieżka”. Badania terenowe prowadzono w sezonie wegetacyjnym
w 2009 roku. Łącznie w wyniku przeprowadzonych pomiarów dGPS oraz analiz GIS zinwentaryzowano 110,04 km szlaków i ścieżek na obszarze Lasu Wolskiego ważnych dla funkcjonowania tego
kompleksu leśnego. Dla każdego Uroczyska obliczono zagęszczenie szlaków (średnia na poziomie
0,24 km/ha). Łącznie wydzielono 5 typów szlaków, tj.: dla ruchu pieszego, rowerowego, konnego,
narciarskiego oraz drogę publiczną. Aż 84% stanowiły szlaki przeznaczone dla ruchu pieszych. Około
80% nawierzchni szlaków stanowiły drogi i ścieżki gruntowe. Szlaki charakteryzowały się dużą
zmiennością ich szerokości (dominacja obiektów do 2m, około 76,7%). Klasyfikacja szlaków w Lesie
Wolskim ze względu na ich szerokość miała na celu przedstawienie możliwości poruszania się po
nich pojazdów, ludzi lub zwierząt w aspekcie ewentualnych konfliktów czy zdarzeń losowych (np.
dojazdu karetki pogotowia ratunkowego). Aż 53,7% nawierzchni szlaków uznano za charakteryzujące
się bardzo dobrym lub dobrym stanem nawierzchni. Poza tym inwentaryzowano łącznie aż 34,66 km
72
XVII Ogólnopolskie Sympozjum Naukowe
„Nowoczesne metody pozyskiwania i modelowania danych
w fotogrametrii i teledetekcji”
Wrocław, 23-25 września 2010 r.
nieużywanych i zarastających ścieżek turystycznych. Archiwalny ich przebieg weryfikowano częściowo w oparciu o dane ALS (NMT). Podczas pomiarów dGPS zinwentaryzowano także elementy
infrastruktury turystycznej takie jak: lokalizacje parkingów, tablic informacyjnych, miejsc kultu
religijnego, koszy na śmieci, ławek, altan, czy paśników oraz różnego rodzaju przeszkód terenowych
(np. powalone drzewa). Jakość danych z pomiarów dynamicznych GPS nie zawsze były zadawalające, ze względu na zanik sygnału a także błędy uzyskiwane pod okapem drzewostanu (odbiornik
Trimble Pathfidner ProXRS), nawet przy uwzględnieniu korekcji ze stacji referencyjnych. Praca
potwierdziła przydatność wykorzystania odbiorników GPS oraz analiz przestrzennych typu 3D,
bazujących na precyzyjnym NMT dla celów inwentaryzacji leśnej sieci komunikacyjnej.
73