strona internetowa civilization v
Transkrypt
strona internetowa civilization v
SPIS TREÂCI Cz´Êç 1: Poczàtki......................................................... 3 Wst´p.........................................................................................................3 Kilka s∏ów o tej instrukcji...........................................................................3 Civilopedia ...............................................................................................3 Wymagania systemowe..........................................................................4 Instalacja...................................................................................................4 Po∏àczenie internetowe..........................................................................5 Steam.........................................................................................................5 Rozpoczynanie gry ..................................................................................6 Strona internetowa Civilization® V..........................................................6 Cz´Êç 2: NowoÊci......................................................... 7 Wst´p.........................................................................................................7 Religia........................................................................................................7 Wielki prorok..............................................................................................8 Zaawansowana dyplomacja i szpiegostwo..........................................8 Ogólne poprawki w systemie walki........................................................9 Zmieniona walka morska.........................................................................9 Zmiany w walce làdowej.........................................................................9 Zmiany wolnych miast............................................................................10 Zmiany ustrojów .....................................................................................10 Zmiany w systemie wielkich ludzi i z∏otej erze .....................................10 Nowe technologie.................................................................................11 Nowe zasoby luksusowe........................................................................13 Nowe jednostki.......................................................................................15 Lista jednostek powietrznych................................................................15 Jednostki walczàce wr´cz....................................................................15 Jednostki strzelajàce..............................................................................17 Nowe budynki.........................................................................................22 Budynki religijne......................................................................................25 Nowe cuda.............................................................................................26 Nowe cywilizacje....................................................................................31 W celu powiększenia ilustracji kliknij na obrazku Cz´Êç 3: Nowe scenariusze ..................................... 41 Wst´p.......................................................................................................41 Opisy scenariuszy....................................................................................41 Cz´Êç 4: Dodatek....................................................... 42 Tabele......................................................................................................42 Twórcy......................................................................................................49 Umowa licencyjna dla u˝ytkownika koƒcowego............................. 54 Centrum obs∏ugi klienta w Polsce........................................................56 Kliknij, aby wrócić na poprzednią stronę Kliknij, aby wrócić do Spisu Treści 2 Kliknij, aby przejść na następną stronę CZ¢Âå 1: POCZÑTKI WST¢P Witaj w dodatku do gry Civilization V: Bogowie i królowie! Ten pakiet wprowadza wiele nowych funkcji, w tym kilka bardzo lubianych przez fanów rozwiàzaƒ z poprzednich tytu∏ów serii Civilization. Civilization V: Bogowie i królowie wzbogaca oryginalnà gr´ Civilization V o dziewi´ç nowych cywilizacji, wiele nowych budynków i jednostek oraz nowych scenariuszy. Pami´taj, ˝e aby zagraç w ten dodatek, musisz mieç zainstalowanà Civilization V. KILKA S¸ÓW O TEJ INSTRUKCJI W tej instrukcji znajdziesz ogólne informacje na temat niedawnych zmian w rozgrywce. Dok∏adne opisy jednostek i informacje historyczne znajdziesz w Civilopedii, gdy zakoƒczysz instalacj´. Do Civilopedii mo˝esz wejÊç podczas gry w Civilization V z poziomu menu g∏ównego albo naciskajàc F1 w trakcie rozgrywki. Rozdzia∏y instrukcji Rozdzia∏ 1: Poczàtki To wst´p, który w∏aÊnie czytasz, a poni˝ej znajdujà si´ informacje o instalacji. Rozdzia∏ 2: NowoÊci W tym rozdziale znajdujà si´ opisy i informacje o nowych cywilizacjach, przywódcach, jednostkach, budynkach, cudach i technologiach pojawiajàcych si´ w dodatku Bogowie i królowie. Rozdzia∏ 3: Nowe scenariusze W tym rozdziale opisano wszystkie nowe scenariusze dost´pne w tym dodatku. Rozdzia∏ 4: Dodatek Skróty klawiszowe, tabele, twórcy, pomoc techniczna oraz informacje prawne – wszystko to mo˝na znaleêç w tym rozdziale. CIVILOPEDIA Po zainstalowaniu dodatku w grze znajdziesz uaktualnionà Civilopedi´ zapewniajàcà bardziej szczegó∏owe informacje o nowych funkcjach. Dost´p do niej mo˝esz uzyskaç poprzez wciÊni´cie F1 lub klikni´cie przycisku pomocy na górze ekranu g∏ównego. Zauwa˝, ˝e ka˝dy scenariusz zawiera w∏asne informacje Civilopedii o wyst´pujàcych w nim jednostkach, przywódcach i cywilizacjach. 3 WYMAGANIA SYSTEMOWE Minimalne wymagania systemowe: System operacyjny: Windows® XP SP3/ Windows® Vista SP2/ Windows® 7 Procesor: Intel Core 2 Duo 1,8 GHz lub AMD Athlon X2 64 2,0 GHz Pami´ç: 2 GB RAM Miejsce na dysku: 8 GB miejsca na dysku twardym Nap´d DVD-ROM: wymagany przy instalacji z dysku DVD Grafika: 256 MB ATI HD2600 XT lub lepsza, 256 MB NVIDIA 7900 GS lub lepsza albo Intel Core i3 lub lepsza karta zintegrowana Dêwi´k: Karta dêwi´kowa zgodna z DirectX® 9.0c DirectX®: DirectX® wersja 9.0c Zalecane wymagania systemowe: System operacyjny: Windows® Vista SP2/ Windows® 7 Procesor: Czterordzeniowy 1,8 GHz Pami´ç: 4 GB RAM Miejsce na dysku: 8 GB miejsca na dysku twardym Nap´d DVD-ROM: wymagany przy instalacji z dysku DVD Grafika: 512 MB ATI 4800 lub lepsza, 512 MB NVIDIA 9800 lub lepsza Dêwi´k: Karta dêwi´kowa zgodna z DirectX® 9.0c DirectX®: DirectX® wersja 11 Inne wymagania:Poczàtkowa instalacja wymaga jednorazowego po∏àczenia ze Steam; wymagana jest instalacja nast´pujàcych programów (zosta∏y do∏àczone do gry): klient Steam, Microsoft Visual C++2008 Runtime Libraries i Microsoft DirectX. INSTALACJA Zanim rozpoczniesz instalacj´ dodatku Bogowie i królowie, musisz zainstalowaç Civilization V i Steam. B´dziesz mieç dwie mo˝liwoÊci instalacji, zale˝nie od sposobu zakupu dodatku. Instalacja pude∏kowa JeÊli posiadasz fizycznà kopi´ dodatku, w∏ó˝ p∏yt´ DVD-ROM do nap´du i post´puj zgodnie z instrukcjami pojawiajàcymi si´ na ekranie. Dodatek zostanie zainstalowany w tej samej wersji j´zykowej co uprzednio zainstalowana podstawowa gra. Przed rozpocz´ciem instalacji pami´taj o pe∏nym uaktualnieniu systemu operacyjnego za pomocà zalecanych service packów i uaktualnieƒ platformy. 4 Instalacja przez Steam JeÊli dodatek zosta∏ zakupiony w sklepie internetowym Steam, pobieranie rozpocznie si´ automatycznie. Instalacja zakoƒczy si´ przy kolejnym uruchomieniu Civilization V. Mo˝esz te˝ dodaç do swojego konta Steam pude∏kowà wersj´ Bogów i królów zakupionà w sklepie. W zak∏adce z listà gier kliknij aktywacj´ produktu w Steam, a nast´pnie potwierdê zgod´ na warunki korzystania z us∏ugi. Wpisz klucz produktu we wskazane miejsce i kliknij dalej. Potem automatycznie rozpocznie si´ pobieranie dodatku Bogowie i królowie. PO¸ÑCZENIE INTERNETOWE Przy pierwszym uruchomieniu Civilization V: Bogowie i królowie potrzebne b´dzie aktywne po∏àczenie internetowe. Potem dzia∏ajàce po∏àczenie z internetem niezb´dne b´dzie wy∏àcznie do rozgrywek wieloosobowych, zakupu oficjalnych dodatków lub przeglàdania modów. STEAM Civilization V korzysta z us∏ugi Steam, sieciowej platformy do obs∏ugi i dystrybucji gier. Steam pozwala na zautomatyzowane uaktualnianie, daje ∏atwy dost´p do dodatków i umo˝liwia szybkie i sprawne ∏àczenie si´ ze znajomymi w grach wieloosobowych. Steam jest potrzebny do gry w Civilization V, a po∏àczenie z internetem konieczne jest tylko przy pierwszym uruchomieniu gry. Zajrzyj do dzia∏u dotyczàcego instalacji na stronie X, by dowiedzieç si´ wi´cej, lub odwiedê http://store.steampowered.com, aby poczytaç o us∏udze. Instalacja Zobacz dzia∏ dotyczàcy instalacji poprzez Steam, by dowiedzieç si´, jak zainstalowaç Civilization V w ten sposób. Strona gry Informacje na temat Civilization V mo˝esz znaleêç w Steamie, otwierajàc zak∏adk´ gier i klikajàc pozycj´ Civilization V na liÊcie gier. Aby potwierdziç odblokowanie dodatku Bogowie i królowie dla Twojej kopii Civilization V, kliknij prawym przyciskiem na pozycji Civilization V w Twojej bibliotece Steam i wybierz opcj´ pokazania materia∏ów do pobrania. Bogowie i królowie powinni si´ tam znajdowaç. Zauwa˝, ˝e nie pojawià si´ jako oddzielny wpis w bibliotece Steam. ¸atki, uaktualnienia, zawartoÊç do pobrania Steam b´dzie szuka∏ uaktualnieƒ i w razie potrzeby b´dzie je automatycznie instalowa∏ w Twojej grze – nie musisz ju˝ polowaç na ∏atki po ca∏ym internecie! Mo˝esz te˝ zakupiç oficjalne DLC (Downloadable Content – materia∏y do Êciàgni´cia) poprzez Steam. Jak najcz´Êciej sprawdzaj najÊwie˝sze doniesienia o dost´pnych mapach, modach, scenariuszach i nowych popularnych materia∏ach. Nak∏adka Mo˝esz przywo∏aç nak∏adk´ Steam w czasie gry przez wciÊni´cie kombinacji klawiszy Shift+Tab. 5 ROZPOCZYNANIE GRY Proces rozpocz´cia nowej gry w Civilization V: Bogowie i królowie praktycznie nie ró˝ni si´ od Civilization V. By rozpoczàç zwyk∏à rozgrywk´, mo˝esz przejÊç do niej bezpoÊrednio za pomocà przycisku „Graj teraz” albo u˝yj „Przygotuj gr´”, aby dostosowaç dost´pne opcje do w∏asnych upodobaƒ. Nowe scenariusze dost´pne sà w menu jednego gracza, pod przyciskiem „Scenariusze”. STRONA INTERNETOWA CIVILIZATION V Strona internetowa Civilization V to bogate êród∏o informacji o grze, porad, wypowiedzi twórców, miejsce spotkaƒ graczy i moderów. Zajrzyj na stron´, by zdobyç najÊwie˝sze wieÊci, ∏atki i informacje ze Êwiata Civilization V. Adres strony to www.civilization5.com. 6 CZ¢Âå 2: NOWOÂCI WST¢P Civilization V: Bogowie i królowie wprowadza wiele nowych elementów, dodaje kolejne imperia, którym mo˝esz przewodziç, a tak˝e nowe jednostki, budynki, cuda i technologie, którymi mo˝esz si´ pos∏ugiwaç. Dzi´ki ponownemu wprowadzeniu systemów religii i szpiegostwa Twoja cywilizacja otrzyma jeszcze wi´cej mo˝liwoÊci! Religia Przypomina system religii z dawnych cz´Êci serii Cywilizacja, ale w Civilization V: Bogowie i królowie masz wi´kszy wp∏yw na kszta∏towanie i przyjmowanie religii przez Twojà cywilizacj´. Wybierajàc spoÊród wielu panteonów i wierzeƒ, mo˝esz naprawd´ wp∏ynàç na przekonania religijne Twoich obywateli. Wiara to „waluta” religii, to nowy rodzaj uzysku, podobny do kultury. Wiar´ mo˝esz znaleêç w staro˝ytnych ruinach, zyskaç dzi´ki cudom natury i budynkom takim jak kaplica oraz poprzez sojusze z religijnymi wolnymi miastami. Gdy zgromadzisz odpowiednià iloÊç wiary, otrzymasz mo˝liwoÊç za∏o˝enia panteonu, podstawy pe∏noprawnych religii, które zostanà za∏o˝one w póêniejszym czasie. Wybór zak∏adanego panteonu zale˝y od Twoich celów w grze. Na przyk∏ad wybierajàc rytua∏y urodzaju, dasz swojej cywilizacji premi´ 10% do szybkoÊci powi´kszania miast. Po za∏o˝eniu panteonu mo˝esz kontynuowaç gromadzenie wiary. Gdy zbierzesz jej wystarczajàco du˝o, w ka˝dej turze mo˝e pojawiç si´ Twój pierwszy wielki prorok, który mo˝e za∏o˝yç du˝à religi´. Podobnie do wyboru dogmatów panteonu mo˝esz wybraç dogmaty za∏o˝yciela (korzyÊç dla gracza) i dogmaty wyznawców (korzyÊç dla miasta). Dogmaty wyznawców dzia∏ajà tylko w miastach, w których upowszechni∏a si´ Twoja religia. Ogólnie rzecz bioràc, Twoja religia zawsze powoli si´ rozprzestrzenia. Mo˝esz sterowaç tym procesem za pomocà jednostek religijnych, czyli misjonarzy, inkwizytorów i wielkich proroków. Dzi´ki nim kierujesz rozpowszechnianiem Twojej religii w innych cywilizacjach i zapobiegasz popularyzacji religii zewn´trznych w Twoim imperium. Mo˝esz te˝ wykorzystaç wiar´ do zdobycia budynków specjalnych, które zwi´kszajà zasi´g Twojej religii. Oprócz wiary, te budynki mogà dostarczyç innych premii, na przyk∏ad do zadowolenia lub kultury. 7 Wielki prorok Wielki prorok to jeden z nowych wielkich ludzi wprowadzonych w Civilization V: Bogowie i królowie. Pozwala Ci za∏o˝yç nowà religi´ i stworzyç religijne ulepszenie pola nazywane Êwi´tym miejscem. Przynosi Ci ono du˝à iloÊç wiary. Wielcy prorocy wspierajà te˝ krzewienie Twojej wiary wÊród innych cywilizacji, nie sà oni poÊwi´cani tak szybko jak misjonarze. Wielki prorok mo˝e tak˝e wzmocniç istniejàcà religi´, dodajàc dogmat rozwoju i kolejny dogmat wyznawców. Zaawansowana dyplomacja i szpiegostwo Dzi´ki ponownemu wprowadzeniu szpiegostwa mo˝esz teraz zak∏adaç ambasady za granicà, by korzystaç z pokojowych i szemranych taktyk. Pierwszego szpiega otrzymasz, gdy Twoja cywilizacja wejdzie w epok´ renesansu. W ka˝dej kolejnej epoce otrzymujesz dodatkowych szpiegów. Szpiedzy posiadajà zdolnoÊci, które pomogà Ci zyskaç przewag´ nad przeciwnikami. Mo˝esz wysy∏aç ich do miast wroga, by zbieraç informacje wywiadowcze lub wykradaç technologie. Natomiast w miastach nale˝àcych do Ciebie spe∏niajà rol´ kontrwywiadowczà, chroniàc Ci´ przed próbami infiltracji przez wrogów. Mo˝esz tak˝e wysy∏aç szpiegów do wolnych miast, aby ustawiaç wybory (zyskaç wp∏ywy dla Twojej cywilizacji i zmniejszajàc wp∏ywy innych) lub zorganizowaç przewrót (przejàç sojusz od innej cywilizacji). Istniejà budynki i cuda wspomagajàce dzia∏ania szpiegowskie. Mo˝esz budowaç siedziby ˝andarmerii i posterunki policji w Twoich miastach, aby wyd∏u˝yç o 25% czas, jakiego potrzebuje szpieg wroga, by wykraÊç Twojà technologi´. Budujàc Narodowà Agencj´ Wywiadu (cud narodowy), zyskasz dodatkowego szpiega i podniesiesz poziom tych, których ju˝ posiadasz. Natomiast cud wielkiego firewalla zmniejsza skutecznoÊç szpiegów wroga w mieÊcie, w którym zosta∏ zbudowany, o 99,9% i o 25% w pozosta∏ych nale˝àcych do Ciebie miastach. Zwyci´stwo dyplomatyczne zosta∏o zmodyfikowane, by zmniejszyç jego wczeÊniejsze uzale˝nienie od z∏ota. Dzi´ki wprowadzeniu religii i szpiegostwa dyplomacja znajduje si´ te˝ pod wp∏ywem decyzji o rozwoju Twojej religii oraz tajnych operacji szpiegowskich. 8 OGÓLNE POPRAWKI W SYSTEMIE WALKI Od czasu premiery Civilization V system walki zosta∏ zmieniony, aby zwi´kszyç szanse przetrwania jednostek i stworzyç dynamiczniejsze bitwy. Starcia cz´sto b´dà trwaç przez kilka tur, poniewa˝ likwidacja jednostek trwa teraz d∏u˝ej, co zwi´ksza mo˝liwoÊci dzia∏aƒ strategicznych. Przechodzàc z systemu opartego na 10 punktach ˝ywotnoÊci na system 100 punktów ˝ywotnoÊci, u∏atwiliÊmy te˝ identyfikacj´ modyfikatorów walki. ZMIENIONA WALKA MORSKA Walka morska przesz∏a liczne zmiany majàce zwi´kszyç atrakcyjnoÊç potyczek na wodzie oraz okr´towania. Okr´towanie obronne wszystkich zaokr´towanych jednostek Zaokr´towane jednostki majà teraz wi´ksze szanse przetrwania, a jednostki morskie mogà znajdowaç si´ na zaokr´towanych jednostkach, aby udzieliç im dodatkowej ochrony. Dwie klasy jednostek morskich – Morskie jednostki walczàce wr´cz – Te jednostki prowadzà walk´ bezpoÊrednià, odnoszà niewielkie uszkodzenia, a jednoczeÊnie zadajà ich o wiele wi´cej. Morskie jednostki walczàce wr´cz mogà te˝ atakowaç i zdobywaç miasta nadmorskie. Morskie jednostki strzelajàce – Te jednostki dzia∏ajà tak samo jak w Cywlizacji V (atakujà z dystansu). Tworzenie grup morskich jednostek strzelajàcych i walczàcych wr´cz to dla wrogów Êmiertelne zagro˝enie, gdy atakujesz miasta nadmorskie. Wielcy admira∏owie Wielki admira∏ to nowa wielka osoba, która pe∏ni na wodzie t´ samà rol´ co wielki genera∏ na làdzie. Wielcy admira∏owie korzystajà z rozkazu naprawa floty, by leczyç jednostki morskie i jednostki zaokr´towane znajdujàce si´ na tym samym polu lub polach sàsiednich. ZMIANY W WALCE LÑDOWEJ Wprowadzono zmiany w funkcjonowaniu jednostek obl´˝niczych. Katapulty i inne jednostki obl´˝nicze sà teraz znacznie skuteczniejsze w bezpoÊrednim atakowaniu miast, ale o wiele mniej skuteczne w walce z innymi jednostkami. Miasta z umocnieniami sà trudniejsze do zdobycia, jeÊli nie posiadasz jednostek obl´˝niczych. A niebronione miasta ∏atwiej zdobywa si´ jednostkami walczàcymi wr´cz. 9 ZMIANY WOLNYCH MIAST Wprowadzono dwa nowe rodzaje wolnych miast: kupieckie i religijne. Kupieckie wolne miasta to Êwietni partnerzy handlowi dostarczajàcy towarów luksusowych (porcelany i bi˝uterii), których nie mo˝na zdobyç w innych rejonach mapy. Religijne wolne miasta mogà wzmocniç religi´ wybranà dla Twojej cywilizacji, dajàc dodatkowe punkty wiary. Zmiany wp∏ywów w wolnych miastach Wprowadzono nowe ˝àdania wysuwane przez wolne miasta, wszystkie z nich mo˝na wykorzystaç do zyskania wp∏ywów. JeÊli wolisz otrzymaç natychmiastowe zyski z wolnych miast, zamiast uginaç si´ pod ich ˝àdaniami, mo˝esz zagroziç u˝yciem swojej armii, aby wymusiç danin´ od wolnego miasta. ZMIANY USTROJÓW Wiele ustrojów zmodyfikowano, by wziàç pod uwag´ religi´ i szpiegostwo, a kolejne przesuni´to na inne miejsca w ich ga∏´ziach. Ponadto odblokowanie niektórych ga∏´zi pozwoli Ci kupowaç wielkich ludzi w zamian za wiar´. ZMIANY W SYSTEMIE WIELKICH LUDZI I Z¸OTEJ ERZE Wraz ze zmianami w ustrojach i drzewie technologii istniejàcy wielcy ludzie zostali zmodyfikowani w celu wi´kszego zró˝nicowania postaci i zrównowa˝enia zdolnoÊci specjalnych. Wielki artysta Wielki artysta nie posiada ju˝ zdolnoÊci bomby kulturowej. Zamiast tego wielki artysta mo˝e zapoczàtkowaç z∏otà er´ zwi´kszajàcà na krótki czas iloÊç generowanego z∏ota, produkcji i kultury. ˚adna inna wielka osoba nie mo˝e zapoczàtkowaç Z∏otej Ery. Tak jak wczeÊniej wielki artysta mo˝e stworzyç s∏ynne miejsce, czyli modyfikacj´ pola generujàcà kultur´. Wielki naukowiec Specjalna zdolnoÊç wielkiego naukowca pozwala Ci uzyskaç sporà iloÊç nauki, równà Êredniej nauce generowanej przez Twojà cywilizacj´ w ostatnich szeÊciu turach. Tak jak wczeÊniej wielcy naukowcy mogà stworzyç akademi´, czyli ulepszenie pola wytwarzajàce nauk´. Wielki genera∏ Wielki genera∏ daje 15% premii bojowej wszystkim sojuszniczym jednostkom znajdujàcym si´ w promieniu dwóch pól. Wielki genera∏ mo˝e te˝ stworzyç cytadel´, dajàcà olbrzymià premi´ obronnà stacjonujàcej tam jednostce. Ponadto wznoszàc cytadel´, automatycznie powi´kszasz granice Twojej kultury na wszystkie pola sàsiadujàce z cytadelà. JeÊli nowe granice kultury obejmà pola nale˝àce ju˝ do innej cywilizacji, otrzymasz kar´ dyplomatycznà. 10 NOWE TECHNOLOGIE Wprowadzono wiele nowych technologii oraz zmieniono dotychczasowe u∏o˝enie tych ju˝ istniejàcych. Wi´cej szczegó∏ów znajdziesz, zaglàdajàc do drzewka technologii lub Civilopedii. Architektura Pozwala Ci budowaç wiele cudów wp∏ywajàcych na kultur´, nauk´ i zadowolenie. Koszt: 1150 Wymagane technologie: akustyka, bankowoÊç Prowadzi do technologii: archeologia, teoria naukowa Odblokowuje: Ermita˝, Porcelanowa Wie˝a, Tadê Mahal Balistyka Umo˝liwia produkcj´ dzia∏ przeciwlotniczych przydatnych do zwalczania samolotów wroga oraz karabinów maszynowych, pot´˝nych jednostek strzelajàcych, majàcych zasi´g jednego pola. Koszt: 4100 Wymagane technologie: lot Prowadzi do technologii: radar, taktyka po∏àczonych broni Odblokowuje: dzia∏o przeciwlotnicze, karabiny maszynowe Taktyka po∏àczonych broni Pozwala produkowaç czo∏gi, szybkie i zabójcze jednostki pancerne oraz dzia∏o przeciwpancerne specjalizujàce si´ w zwalczaniu czo∏gów nieprzyjaciela. Koszt: 5100 Wymagane technologie: silnik spalinowy, balistyka Prowadzi do technologii: komputery Odblokowuje: czo∏gi, dzia∏o przeciwpancerne, pentagon Dramat i poezja Pozwala zbudowaç amfiteatr, zwi´kszajàcy kultur´. Koszt: 175 Wymagane technologie: pismo Prowadzi do technologii: teologia, s∏u˝ba cywilna Odblokowuje: amfiteatr, epos narodowy 11 Cechy Umo˝liwiajà robotnikom budow´ placówek handlowych, zwi´kszajàcych przychody z∏ota z pól mapy. Pozwalajà te˝ Twoim miastom zamieniaç produkcj´ w z∏oto zamiast pracy nad jednostkami lub budynkami. Koszt: 275 Wymagane technologie: waluta Prowadzi do technologii: rycerstwo, mechanika Odblokowuje: skarb paƒstwa, Machu Picchu ZdolnoÊç: mo˝e zbudowaç placówk´ handlowà; mo˝e zamieniaç produkcj´ w bogactwo; Holendrzy mogà budowaç poldery Industrializacja Powoduje odkrycie w´gla i pozwala Ci zbudowaç fabryk´, budynek znaczàco poprawiajàcy produkcj´ miasta. Koszt: 1600 Wymagane technologie: ekonomia Prowadzi do technologii: silnik parowy Odblokowuje: dzia∏ko Gatlinga, Big Ben, fabryka, w´giel Taktyki mobilne Pozwalajà Ci tworzyç piechot´ zmechanizowanà, szybkà i uniwersalnà jednostk´ z póênego okresu gry, która nie wymaga ˝adnych zasobów. Koszt: 7700 Wymagane technologie: ekologia, rozszczepienie jàdra atomu Prowadzi do technologii: fizyka czàstek elementarnych Odblokowuje: piechota zmechanizowana Telekomunikacja Pozwala zbudowaç atomowy okr´t podwodny, jednostk´ morskà niewidocznà dla wi´kszoÊci innych jednostek, mogàcà przenosiç dwa pociski. Umo˝liwia budow´ schronu, który znaczàco zmniejsza straty wÊród populacji w przypadku ataku atomowego. Koszt: 7700 Wymagane technologie: ekologia Prowadzi do technologii: globalizacja, fizyka czàstek elementarnych Odblokowuje: atomowy okr´t podwodny, schron, wie˝a CN 12 NOWE ZASOBY LUKSUSOWE W grze pojawi∏y si´ nast´pujàce nowe zasoby luksusowe: Cytrusy ˚ywnoÊç: +1 Produkcja: 0 Z∏oto: +1 Mo˝na znaleêç: na ∏àce i równinach Ulepszanie przez: plantacj´ Miedê ˚ywnoÊç: 0 Produkcja: 0 Z∏oto: +2 Mo˝na znaleêç: na ∏àce, równinach, pustyni, w tundrze i w Êniegu Ulepszanie przez: kopalni´ Kraby ˚ywnoÊç: +1 Produkcja: 0 Z∏oto: +1 Mo˝na znaleêç: na wybrze˝u Ulepszanie przez: kutry Sól ˚ywnoÊç: +1 Produkcja: 0 Z∏oto: +1 Mo˝na znaleêç: na równinach, pustyni i w tundrze Ulepszanie przez: kopalni´ 13 Trufle ˚ywnoÊç: 0 Produkcja: 0 Z∏oto: +2 Mo˝na znaleêç: w lesie, w d˝ungli, na mokrad∏ach Ulepszanie przez: obóz Zasoby luksusowe kupieckich miast paƒstw Nast´pujàce zasoby luksusowe sà produkowane wy∏àcznie przez kupieckie wolne miasta. Aby uzyskaç do nich dost´p, musisz zostaç sojusznikiem takiego wolnego miasta. Bi˝uteria ˚ywnoÊç: 0 Produkcja: 0 Z∏oto: +2 Porcelana ˚ywnoÊç: 0 Produkcja: 0 Z∏oto: +2 14 NOWE JEDNOSTKI Poni˝ej znajduje si´ lista nowych jednostek dost´pnych w dodatku Bogowie i królowie. Zajrzyj do Civilopedii, jeÊli chcesz uzyskaç bardziej szczegó∏owe informacje. Lista jednostek powietrznych Trójp∏at Si∏a: dystansowa 35 Zasi´g: 5 Koszt: 325 Wymagana technologia: lot Wymagane zasoby: ropa ZdolnoÊci specjalne: brak Bombowiec z I wojny Êwiatowej Si∏a: dystansowa 50 Zasi´g: 6 Koszt: 325 Wymagana technologia: lot Wymagane zasoby: ropa ZdolnoÊci specjalne: brak Jednostki walczàce wr´cz Taran Si∏a: 10 Ruch: 2 Koszt: 75 Wymagana technologia: obróbka bràzu Wymagane zasoby: brak ZdolnoÊci specjalne: unikalna jednostka Hunów; zabójczy w walce bezpoÊredniej z miastami 15 Karolanie Si∏a: 34 Ruch: 2 Koszt: 225 Wymagana technologia: gwintowanie Wymagane zasoby: brak ZdolnoÊci specjalne: unikalna jednostka szwedzka; od razu posiada awans marszu, umo˝liwiajàcy leczenie co tur´, nawet jeÊli jednostka wykona jakàÊ akcj´ Piechota z I wojny Êwiatowej Si∏a: 50 Ruch: 2 Koszt: 320 Wymagana technologia: cz´Êci zamienne Wymagane zasoby: brak ZdolnoÊci specjalne: brak ˚o∏nierze piechoty morskiej Si∏a: 65 Ruch: 2 Koszt: 400 Wymagana technologia: penicylina Wymagane zasoby: brak ZdolnoÊci specjalne: posiadajà awanse zwi´kszajàce zasi´g widzenia i si∏´ ataku, gdy sà zaokr´towani na morzu Mehal Sefari Si∏a: 34 Ruch: 2 Koszt: 200 Wymagana technologia: gwintowanie Wymagane zasoby: brak ZdolnoÊci specjalne: unikalna jednostka etiopska; specjalizuje si´ w walce w trudnym terenie i obronie w pobli˝u stolicy Etiopii 16 Wojownicy piktyjscy Si∏a: 11 Ruch: 2 Koszt: 56 Wymagana technologia: obróbka bràzu Wymagane zasoby: brak ZdolnoÊci specjalne: unikalna jednostka celtycka; poza w∏asnym terytorium otrzymuje premi´ do walki, mo˝e te˝ plàdrowaç ulepszenia przeciwnika, nie ponoszàc dodatkowego kosztu w punktach ruchu; za zabitych wrogów otrzymuje wiar´ równà 50% ich si∏y Tercio Si∏a: 26 Ruch: 2 Koszt: 160 Wymagana technologia: proch strzelniczy Wymagane zasoby: brak ZdolnoÊci specjalne: unikalna jednostka hiszpaƒska; ma wi´kszà si∏´ bojowà ni˝ arkebuzerzy, których zast´puje, a tak˝e awans premii przeciw konnym Jednostki strzelajàce Oszczepnicy Si∏a: 5, dystansowa 7 Zasi´g: 2 Ruch: 2 Koszt: 36 Wymagana technologia: rolnictwo Wymagane zasoby: brak ZdolnoÊci specjalne: unikalna jednostka Majów; taƒsza od ∏uczników, których zast´puje ¸ucznicy z ∏ukami kompozytowymi Si∏a: 7, dystansowa 11 Zasi´g: 2 Ruch: 2 Koszt: 75 Wymagana technologia: budownictwo Wymagane zasoby: brak ZdolnoÊci specjalne: brak 17 Dzia∏ko Gatlinga Si∏a: 36, dystansowa 36 Zasi´g: 1 Ruch: 2 Koszt: 225 Wymagana technologia: industrializacja Wymagane zasoby: brak ZdolnoÊci specjalne: brak ¸ucznicy konni Si∏a: 7, dystansowa 10 Zasi´g: 2 Ruch: 4 Koszt: 56 Wymagana technologia: ko∏o Wymagane zasoby: brak ZdolnoÊci specjalne: unikalna jednostka Hunów; szybka jednostka strzelajàca wykorzystywana do b∏yskawicznych ataków n´kajàcych Karabin maszynowy Si∏a: 60, dystansowa 60 Zasi´g: 1 Ruch: 2 Koszt: 350 Wymagana technologia: balistyka Wymagane zasoby: brak ZdolnoÊci specjalne: brak Jednostki konne i pancerne Afrykaƒskie s∏onie leÊne Si∏a: 14 Ruch: 3 Koszt: 100 Wymagana technologia: jazda konna Wymagane zasoby: brak ZdolnoÊci specjalne: unikalna jednostka Kartaginy; ma wi´kszà si∏´ bojowà ni˝ konnica, którà zast´puje; sieje strach w szeregach jednostek wroga znajdujàcych si´ w pobli˝u; pomaga w szybszym tworzeniu wielkich genera∏ów 18 Katafrakci Si∏a: 15 Ruch: 3 Koszt: 75 Wymagana technologia: jazda konna Wymagane zasoby: konie ZdolnoÊci specjalne: unikalna jednostka bizantyjska; ma wi´kszà si∏´ bojowà, lepiej si´ broni i skuteczniej atakuje miasta ni˝ konnica, którà zast´puje Konkwistadorzy Si∏a: 20 Ruch: 4 Koszt: 135 Wymagana technologia: rycerstwo Wymagane zasoby: konie ZdolnoÊci specjalne: unikalna jednostka hiszpaƒska; specjalizuje si´ w rozpoznaniu i kolonizacji terenów zamorskich Hakkapelitas Si∏a: 25 Ruch: 4 Koszt: 185 Wymagana technologia: metalurgia Wymagane zasoby: konie ZdolnoÊci specjalne: unikalna jednostka szwedzka; specjalizuje si´ we wspó∏pracy z wielkimi genera∏ami Huzarzy Si∏a: 34 Ruch: 5 Koszt: 225 Wymagana technologia: nauki militarne Wymagane zasoby: konie ZdolnoÊci specjalne: unikalna jednostka austriacka; szybka jednostka konna s∏u˝àca do zwiadu i ataków n´kajàcych; szczególnie zabójcza w atakach oskrzydlajàcych 19 Okr´ty làdowe Si∏a: 60 Ruch: 4 Koszt: 350 Wymagana technologia: silnik spalinowy Wymagane zasoby: ropa ZdolnoÊci specjalne: mogà poruszaç si´ po ataku Morskie jednostki strzelajàce Dromon Si∏a: 8, dystansowa 10 Zasi´g: 2 Ruch: 4 Koszt: 56 Wymagana technologia: ˝egluga Wymagane zasoby: brak ZdolnoÊci specjalne: unikalna jednostka bizantyjska; otrzymuje premi´ +50% w walce z innymi jednostkami morskimi Galeas Si∏a: 16, dystansowa 17 Zasi´g: 2 Ruch: 3 Koszt: 100 Wymagana technologia: kompas Wymagane zasoby: brak ZdolnoÊci specjalne: brak Jednostki morskie walczàce wr´cz Pentera Si∏a: 13 Ruch: 4 Koszt: 45 Wymagana technologia: ˝egluga Wymagane zasoby: brak ZdolnoÊci specjalne: unikalna jednostka kartagiƒska; silna jednostka morska z epoki staro˝ytnej; s∏u˝y do atakowania jednostek morskich i miast na wybrze˝ach 20 Kaprzy Si∏a: 25 Ruch: 5 Koszt: 150 Wymagana technologia: nawigacja Wymagane zasoby: brak ZdolnoÊci specjalne: specjalizujà si´ w atakach na nadmorskie miasta, by zdobyç z∏oto, mogà te˝ przejmowaç okr´ty wroga Gez morski Si∏a: 25 Ruch: 5 Koszt: 150 Wymagana technologia: nawigacja Wymagane zasoby: brak ZdolnoÊci specjalne: unikalna jednostka holenderska specjalizujàca si´ w atakach na nadmorskie miasta, by zdobyç z∏oto, mo˝e te˝ przejmowaç okr´ty wroga Jednostki religijne Inkwizytor Ruch: 3 Koszt: 200 wiary Wymagana technologia: brak Wymagane zasoby: brak ZdolnoÊci specjalne: usuwa inne religie z miast; mo˝na go kupiç wy∏àcznie za wiar´ Misjonarz Ruch: 4 Koszt: 200 wiary Wymagana technologia: brak Wymagane zasoby: brak ZdolnoÊci specjalne: krzewi religi´ w innych miastach; mo˝na go kupiç wy∏àcznie za wiar´ 21 NOWE BUDYNKI Dodatek Bogowie i królowie zawiera wiele ciekawych budynków pomagajàcych w rozwoju Twojego imperium. Amfiteatr Wymagana technologia: dramat i poezja Wymagana budowla: pomnik Koszt: 100 Utrzymanie: 2 Kultura: 3 Pole specjalisty: artysta Efekty: zwi´ksza kultur´ miasta, przyspieszajàc powi´kszanie jego terytorium i zdobywanie przez cywilizacj´ kolejnych ustrojów spo∏ecznych Schron Wymagana technologia: telekomunikacja Wymagana budowla: brak Koszt: 300 Utrzymanie: 1 Pole specjalisty: brak Efekty: o 75% zmniejsza straty populacji w przypadku ataku atomowego Sala ceilidh Wymagana technologia: akustyka Wymagana budowla: amfiteatr Koszt: 200 Utrzymanie: 2 Kultura: 4 Zadowolenie: 3 Pole specjalisty: artysta Efekty: unikalny budynek celtycki z epoki renesansu, zast´pujàcy oper´; zwi´ksza kultur´ i zadowolenie w mieÊcie 22 Kawiarnia Wymagana technologia: ekonomia Wymagana budowla: brak Koszt: 250 Utrzymanie: 2 Produkcja: 2 i +5% Pole specjalisty: konstruktor Efekty: unikalny budynek austriacki z epoki renesansu, zast´pujàcy wiatrak; zwi´ksza produkcj´ miasta oraz przyspiesza wytwarzanie wielkich ludzi o 25% Posterunek policji Wymagana technologia: bankowoÊç Wymagana budowla: brak Koszt: 160 Utrzymanie: 1 Pole specjalisty: brak Efekty: zmniejsza o 25% szybkoÊç, z jakà szpiedzy wroga dokonujà kradzie˝y Komisariat policji Wymagana technologia: elektrycznoÊç Wymagana budowla: posterunek policji Koszt: 300 Utrzymanie: 1 Pole specjalisty: brak Efekty: zmniejsza o 25% szybkoÊç, z jakà szpiedzy wroga dokonujà kradzie˝y Piramida Wymagana technologia: garncarstwo Wymagana budowla: brak Koszt: 40 Utrzymanie: 1 Wiara: 2 Nauka: 2 Pole specjalisty: brak Efekty: unikalna budowla Majów z epoki staro˝ytnej, zast´pujàca kaplic´; zwi´ksza nauk´ i wiar´ w mieÊcie, przyspiesza badania i przyjmowanie religii przez miasto 23 Centrum recyklingu Wymagana technologia: ekologia Wymagana budowla: brak Koszt: 500 Utrzymanie: 3 Pole specjalisty: brak Efekty: daje 2 szt. aluminium, maksymalnie 5 w Twoim imperium Kaplica Wymagana technologia: garncarstwo Wymagana budowla: brak Koszt: 40 Utrzymanie: 1 Wiara: 1 Pole specjalisty: brak Efekty: pierwsza budowla zwi´kszajàca iloÊç wiary generowanej przez miasto, umo˝liwia zak∏adanie i krzewienie religii Stela Wymagana technologia: brak Wymagana budowla: brak Koszt: 40 Utrzymanie: 1 Kultura: 2 Wiara: 2 Pole specjalisty: brak Efekty: unikalna jednostka etiopska, która zast´puje pomnik, zwi´ksza kultur´ i wiar´ miasta, przyspiesza powi´kszanie terytorium miasta oraz zdobywanie przez cywilizacj´ ustrojów i religii 24 Budynki religijne Nast´pujàce budynki mo˝na kupiç wy∏àcznie za punkty wiary i tylko w miastach, w których dominujàca religijna ma odblokowany odpowiedni dogmat. Katedra Wymagana technologia: brak Wymagana budowla: brak Koszt: 200 wiary Utrzymanie: brak Kultura: 3 Wiara: 1 Zadowolenie: 1 Pole specjalisty: artysta Efekty: mo˝na jà budowaç tylko w miastach wyznajàcych religi´ z dogmatem katedry; ten budynek mo˝na kupiç tylko za punkty wiary Meczet Wymagana technologia: brak Wymagana budowla: brak Koszt: 200 wiary Utrzymanie: 0 Kultura: 2 Wiara: 3 Zadowolenie: 1 Pole specjalisty: brak Efekty: mo˝na jà budowaç tylko w miastach wyznajàcych religi´ z dogmatem meczetu; ten budynek mo˝na kupiç tylko za punkty wiary Pagoda Wymagana technologia: brak Wymagana budowla: brak Koszt: 200 wiary Utrzymanie: 0 Kultura: 2 Wiara: 2 Zadowolenie: 2 Pole specjalisty: brak Efekty: mo˝na jà budowaç tylko w miastach wyznajàcych religi´ z dogmatem pagody; ten budynek mo˝na kupiç tylko za punkty wiary 25 NOWE CUDA Poni˝ej znajduje si´ lista nowych cudów wprowadzonych w dodatku Bogowie i królowie, ka˝dy przynosi inne korzyÊci. Szczegó∏y znajdziesz w Civilopedii. Cuda Êwiata Alhambra Wymagana technologia: rycerstwo Koszt: 400 Generowana kultura: 1 Punkty wielkich ludzi: 1 punkt artysty Efekty: wszystkie nowo powsta∏e jednostki niepowietrzne w tym mieÊcie otrzymujà awans musztry I, zwi´kszajàcy si∏´ bojowà w walce w trudnym terenie; daje darmowy zamek w mieÊcie, w którym zosta∏a zbudowana; zwi´ksza produkcj´ kultury miasta o 20% Wie˝a CN Wymagana technologia: telekomunikacja Koszt: 1250 Punkty wielkich ludzi: 1 punkt kupca Efekty: daje darmowà wie˝´ transmisyjnà we wszystkich miastach, +1 populacji i +1 zadowolenia w ka˝dym mieÊcie Wielki firewall Wymagana technologia: komputery Koszt: 1250 Efekty: o 99,9% zmniejsza skutecznoÊç szpiegów wroga w mieÊcie, w którym zosta∏ zakupiony; pozosta∏e miasta cywilizacji zmniejszajà skutecznoÊç wrogich szpiegów o 25% 26 Wielki Meczet w D˝enne Wymagna technologia: teologia Koszt: 300 Generowana kultura: 1 Generowana wiara: 3 Punkty wielkich ludzi: 1 punkt konstruktora Efekty: wszyscy misjonarze urodzeni w tym mieÊcie mogà trzykrotnie szerzyç religi´; daje darmowy meczet w mieÊcie, w którym go zakupiono Kosmiczny teleskop Hubble’a Wymagana technologia: satelity Koszt: 1250 Punkty wielkich ludzi: 1 punkt naukowca Efekty: w mieÊcie, w którym zbudowano ten cud, pojawiajà si´ dwaj wielcy naukowcy oraz darmowa fabryka SK, +25% produkcji podczas wytwarzania cz´Êci statku kosmicznego Krzywa Wie˝a w Pizie Wymagana technologia: prasa drukarska Koszt: 500 Generowana kultura: 1 Punkty wielkich ludzi: 1 punkt artysty Efekty: +25% do tworzenia wielkich ludzi we wszystkich miastach, w pobli˝u stolicy pojawi si´ wybrany przez Ciebie darmowy wielki cz∏owiek Neuschwanstein Wymagana technologia: kolej Koszt: 1060 Generowane zadowolenie: 2 Generowana kultura: 4 Generowane z∏oto: +6 Punkty wielkich ludzi: 1 punkt kupca Efekty: +3 z∏ota, +2 kultury i +1 zadowolenia z ka˝dego zamku, miasto musi byç zbudowane w odleg∏oÊci do dwóch pól od góry znajdujàcej na Twoim terytorium 27 Petra Wymagana technologia: waluta Koszt: 250 Generowana kultura: 1 Punkty wielkich ludzi: 1 punkt konstruktora Efekty: miasto musi byç zbudowane na pustyni albo w jej sàsiedztwie; +1 ˝ywnoÊci, +1 produkcji, +1 z∏ota za ka˝de pole pustyni obs∏ugiwane przez to miasto (poza równinami zalewowymi); +6 kultury po odkryciu archeologii; daje darmowy amfiteatr w mieÊcie, w którym zosta∏a zbudowana Armia terakotowa Wymagana technologia: budownictwo Koszt: 250 Generowana kultura: 6 Punkty wielkich ludzi: 1 punkt artysty Efekty: brak Cuda narodowe Narodowa Agencja Wywiadu Wymagana technologia: radio Koszt: 155 Efekty: daje dodatkowego szpiega i podnosi poziom wszystkich ju˝ posiadanych szpiegów; powoduje zmniejszenie skutecznoÊci nieprzyjacielskich szpiegów o 15%; musisz mieç we wszystkich miastach komisariat policji 28 Cuda natury Góra Kajlas Âwi´ty szczyt góry Kajlas, po∏o˝ony w tybetaƒskiej cz´Êci Himalajów, jest obiektem czci w wielu religiach, szczególnie w hinduizmie. Uwa˝a si´, ˝e mieszka tam Âiwa, pogrà˝ony w stanie wiecznej medytacji. Kajlas jest jednym z najbardziej niedost´pnych miejsc pielgrzymek religijnych, trudne warunki odstraszajà wielu pielgrzymów, a na gór´ nie mo˝na dostaç si´ ˝adnym wspó∏czesnym Êrodkiem transportu. Generuje: 6 wiary, 2 zadowolenia Koszt ruchu: nie do przejÊcia Góra Synaj Góra Synaj, po∏o˝ona na pó∏wyspie Synaj w Egipcie, jest jednym z najwa˝niejszych Êwi´tych miejsc judaizmu, chrzeÊcijaƒstwa i islamu oraz celem pielgrzymów z ca∏ego Êwiata. To na górze Synaj Moj˝esz otrzyma∏ od Boga dziesi´ç przykazaƒ podczas exodusu Izraelitów z Egiptu. Generuje: 8 wiary Koszt ruchu: nie do przejÊcia Szczyt Adama Górujàcy nad Sri Lankà szczyt Sri Pada to du˝a góra o sto˝kowatym kszta∏cie, czczona w wielu religiach ze wzgl´du na tzw. odcisk stopy znajdujàcy si´ na szczycie. To du˝e zag∏´bienie w ska∏ach na szczycie góry uwa˝a si´ za Êlad stopy Buddy, Âiwy i biblijnego Adama, przez co góra ma wyjàtkowe znaczenie dla wyznawców buddyzmu, hinduizmu i islamu. Co roku tysiàce pielgrzymów wspinajà si´ na szczyt, by pok∏oniç si´ w tym Êwi´tym miejscu. Generuje: 2 ˝ywnoÊci, 4 wiary i 2 zadowolenia Koszt ruchu: nie do przejÊcia 29 Uluru Po∏o˝ona w Êrodkowej Australii wielka formacja z czerwonego piaskowca, nazywana zwykle Ayers Rock, sta∏a si´ w ostatnim wieku jednym z najbardziej znanych miejsc tego kontynentu. Zanim pod koniec XIX w. odkryli jà angielscy podró˝nicy, miejscowe plemiona nazywa∏y t´ gór´ Uluru. W 1987 r. og∏oszono jà miejscem Êwiatowego dziedzictwa UNESCO, dzi´ki czemu zwi´kszy∏a si´ liczba przybywajàcych tam turystów. Co roku zjawia si´ ich tam kilkaset tysi´cy. Generuje: 2 ˝ywnoÊci, 6 wiary Koszt ruchu: nie do przejÊcia 30 NOWE CYWILIZACJE Austria Nazwa Austrii, ma∏ego, Êródlàdowego paƒstwa, pochodzi od starogermaƒskiego poj´cia „Ostarrichi”, po raz pierwszy u˝ytego w 996 r. przez cesarza rzymskiego narodu niemieckiego Ottona III. Austria zawsze by∏a wa˝nym graczem na politycznej i militarnej mapie Europy. Na poczàtku XII w., po prawie 650 latach rzàdów dynastii Habsburgów, Austria sta∏a si´ jednym z najwa˝niejszych paƒstw europejskich, zawiàza∏a trwa∏e sojusze i traktaty handlowe na ca∏ym kontynencie. Póêniejsze po∏àczenie Austrii i W´gier w jedno cesarstwo przynios∏o obu narodom stabilizacj´, zachwianà dopiero po wybuchu I wojny Êwiatowej, a potem przez niemieckà okupacj´ podczas II wojny Êwiatowej. Po zakoƒczeniu tych wielkich konfliktów granice Austrii zosta∏y zmienione, a niepodleg∏a Republika Austrii jest dziÊ krajem demokratycznym szczycàcym si´ neutralnoÊcià i stabilnoÊcià. Przywódca: Maria Teresa (1717–1780) W XVIII w. Âwi´tym Cesarstwem Rzymskim i pot´˝nà austriackà monarchià Habsburgów rzàdzi∏a niez∏omna Maria Teresa, która za nic mia∏a europejskie pot´gi sprzeciwiajàce si´ jej w∏adzy i dzielnie s∏u˝y∏a swemu ludowi jako królowa. W 650-letniej historii w∏adzy Habsburgów Maria Teresa by∏a pierwszà i jedynà kobietà, która sta∏a na czele cesarstwa. By∏a te˝ jednym z najlepszych w∏adców w tej˝e historii. Unikalna cecha Ma∏˝eƒstwo dyplomatyczne Mo˝esz wydaç z∏oto, ˝eby zaanektowaç sojusznicze wolne miasto albo utworzyç w nim rzàd marionetkowy. Unikalna jednostka Huzarzy Zast´pujà kawaleri´. Unikalna budowla Kawiarnia Zast´puje wiatrak. 31 Bizancjum Istniejàce przez ponad 1000 lat Cesarstwo Bizantyjskie, ze stolicà w legendarnym Konstantynopolu, powsta∏o jako wschodnia enklawa w∏adzy Cesarstwa Rzymskiego. Konstantynopol, po∏o˝ony na szlakach handlowych ∏àczàcych Europ´ i Azj´, sta∏ si´ g∏ównym oÊrodkiem handlowym regionu i rozwija∏ si´ pomimo konfliktów, które doprowadzi∏y do os∏abienia Rzymu na zachodzie. Cesarstwo Bizantyjskie mia∏o wielu niezapomnianych w∏adców, by∏o te˝ motorem rozwoju kulturowego wschodniego wybrze˝a Morza Âródziemnego, a jego bogactwo pozwoli∏o stworzyç wielkie dzie∏a sztuki, architektury, nauki i muzyki. Przywódca: Cesarzowa Teodora (477–548) Teodora, ˝ona Justyniana I i cesarzowa Bizancjum, rzàdzi∏a jednym z najwa˝niejszych imperiów w historii w I w. n.e. Teodor´, znanà dziÊ jako najbardziej wp∏ywowa kobieta w Cesarstwie Bizantyjskim, Justynian og∏osi∏ wspó∏w∏adczynià, s∏uchajàc jej rad przy sprawowaniu rzàdów. Choç zaczyna∏a skromnie, Teodora wkrótce sta∏a si´ znana w cesarstwie – i w historii – jako taktowna i zaufana doradczyni swego m´˝a. Jej rola w rozwoju cesarstwa by∏a tak istotna, ˝e niektórzy myÊlà, i˝ tak naprawd´ to Teodora, nie zaÊ Justynian, rzàdzi∏a ludem Bizancjum. Unikalna cecha Patriarchat Konstantynopolitaƒski Wybierz jeden dogmat wi´cej ni˝ zwykle przy zak∏adaniu religii. Unikalna jednostka Dromon Zast´puje trirem´. Unikalna jednostka Katafrakci Zast´puje konnic´. 32 Kartagina Staro˝ytne królestwo Kartaginy, za∏o˝one przez legendarnà królowà Dydon´, powsta∏o z niewielkiej osady banitów, która rozros∏a si´ w pot´˝nà cywilizacj´ zagra˝ajàcà wielkiemu i groênemu Cesarstwu Rzymskiemu. Kartagina, znajdujàca si´ na pó∏nocnym wybrze˝u Afryki, sta∏a si´ w I tysiàcleciu p.n.e. wa˝nym oÊrodkiem handlowym w basenie Morza Âródziemnego. Jednak ten sukces mia∏ swoje konsekwencje. Kartagina w koƒcu Êciàgn´∏a na siebie gniew Grecji i Rzymu. Jej konflikty z tymi pot´gami przesz∏y do legendy. Przywódca: Dydona (ok. 800 r. p.n.e.) Dydona jest bohaterkà wielu sztuk teatralnych i oper, gdy˝ jej historia sta∏a si´ szczególnie popularna w XVII i XVIII w. Jeden z najwczeÊniejszych utworów jej poÊwi´conych, XVI-wieczna sztuka „Dydona, królowa Kartaginy” napisana przez Christophera Marlowe’a, sta∏a si´ podstawà dla XVII-wiecznej opery zatytu∏owanej „Dydona i Eneasz” autorstwa Henry’ego Purcella. Unikalna cecha Fenicka spuÊcizna Wszystkie miasta na wybrze˝u otrzymujà darmowà przystaƒ. Jednostki mogà przekraczaç góry po pojawieniu si´ pierwszego wielkiego genera∏a. Gdy zakoƒczà tur´ na polu górskim, otrzymujà 50 obra˝eƒ. Unikalna jednostka Afrykaƒskie s∏onie leÊne Zast´pujà konnic´. Unikalna jednostka Pentera Zast´puje trirem´. 33 Celtowie Europejskie plemiona celtyckie, uwa˝ane dziÊ za przodków milionów ludzi na ca∏ym Êwiecie, by∏y jednymi z najwi´kszych staro˝ytnych spo∏ecznoÊci. Celtowie prawdopodobnie wywodzili si´ z wczesnych kultur epoki ˝elaza. Stali si´ zró˝nicowanà i ogromnà spo∏ecznoÊcià z∏o˝onà z setek pojedynczych plemion rozsianych po ca∏ym kontynencie. Okres rozkwitu Celtów przypada na wi´kszà cz´Êç I tysiàclecia p.n.e. Póêniej dochodzi∏o do licznych konfliktów pomi´dzy Celtami a ekspansywnym Cesarstwem Rzymskim, które podczas podboju Europy stara∏o si´ zd∏awiç napotkane przejawy kultury celtyckiej, jednak w wielu wypadkach zosta∏y one po prostu zaadaptowane. Przywódca: Królowa Budyka (ok. 61 r.) Budyka by∏a legendarnà królowà i wojowniczkà z celtyckiego plemienia Icenów. Zapisa∏a si´ w historii jako przywódczyni powstania Celtów przeciw pot´˝nej armii rzymskiej okupujàcej w I w. n.e. Angli´, które zdziesiàtkowa∏o wiele rzymskich osad. Zapisów historycznych z tego czasu jest niewiele, a te istniejàce by∏y stworzone przez rzymskich historyków Tacyta i Kasjusza Diona. Unikalna cecha Tradycja druidyczna +1 wiary za ka˝de miasto sàsiadujàce z nieulepszonym polem lasu. Premia wzrasta do +2 wiary w miastach sàsiadujàcych z trzema lub wi´cej nieulepszonymi polami lasu. Unikalna jednostka Wojownicy piktyjscy Zast´pujà w∏óczników. Unikalna budowla Sala ceilidh Zast´puje oper´. 34 Etiopia Etiopia, na terenie której znajdowa∏y si´ imperia z poczàtkowych wieków I tysiàclecia p.n.e., ma skomplikowanà histori´ pe∏nà wielkich królów i cesarzy. Jako jeden z niewielu krajów afrykaƒskich opar∏a si´ kolonialnym ambicjom Europy i zachowa∏a niepodleg∏oÊç a˝ do XX w., kiedy to w 1935 r. zosta∏a zdobyta przez si∏y w∏oskie pod wodzà Mussoliniego. To w tym okresie s∏ynny cesarz Hajle Sellasje wprowadzi∏ Etiopi´ w Êwiat polityki mi´dzynarodowej, przeprowadzi∏ kraj przez II wojn´ Êwiatowà i skierowa∏ Etiopi´ na drog´ modernizacji i nowoczesnych reform. Przywódca: Hajle Sellasje (1892– 1975) Znany jako Zwyci´ski Lew Plemienia Judy, Król Królów i Wybraniec Bo˝y Hajle Sellasje przez niemal 40 lat rzàdzi∏ w XX w. Etiopià jako cesarz. Jego prawdziwe imi´ to Lij Tafari Makonnen. Urodzi∏ si´ w 1892 r. Cz∏owiek, którego znano póêniej jako Hajle Sellasje, ca∏e ˝ycie stara∏ si´ o dobro Etiopii i prowadzi∏ swoje paƒstwo na czele afrykaƒskiej polityki. Hajle Sellasje zyska∏ s∏aw´ dzi´ki wprowadzeniu reform znoszàcych etiopskie staro˝ytne praktyki feudalne i modernizacji paƒstwa. Pracowa∏ bez wytchnienia, by wywalczyç dla Etiopii wa˝ne miejsce na arenie mi´dzynarodowej. Od dokonaƒ w globalnej polityce wa˝niejsza by∏a jedynie jego rola mesjasza religii rastafarian, wÊród wyznawców której uwa˝any jest za boga majàcego doprowadziç rasta z powrotem do ich ojczyzny w Etiopii. Unikalna cecha Duch Adwy: Premia do walki (+20%) przeciwko cywilizacjom posiadajàcym wi´cej miast ni˝ Etiopia. Unikalna jednostka Mehal Sefari Zast´pujà strzelców. Unikalna budowla Stela Zast´puje pomnik. 35 Hunowie Hunowie, w´drujàcy przez Europ´ w IV i V w., byli ludem plemiennym, pochodzàcym prawdopodobnie ze stepów Azji Ârodkowej. Zjednoczeni pod wodzà ich najwi´kszego przywódcy Attyli Hunowie siali postrach w Europie, stajàc si´ utrapieniem Rzymian i ich sojuszników. Przywódca: Attyla (406 – ok. 453) Attyla, legendarny wojownik i najwi´kszy przywódca imperium Hunów, zapami´tany zosta∏ przez histori´ jako wódz ludu, który terroryzowa∏ Europ´. Nazwany przez Rzymian „Biczem Bo˝ym” Attyla zjednoczy∏ plemiona Hunów i w V w. n.e. rozpoczà∏ seri´ przera˝ajàcych kampanii wojennych wymierzonych mi´dzy innymi przeciw Rzymianom. Zmar∏ nagle w 453 r. Unikalna cecha Bicz Bo˝y Dwukrotnie szybsze plàdrowanie miast. Zapo˝yczanie nazw miast od innych cywilizacji. Zaczynasz z technologià hodowli zwierzàt, +1 produkcji z ka˝dego pastwiska. Unikalna jednostka ¸ucznicy konni Zast´pujà strzelców rydwanowych. Unikalna jednostka Taran Zast´puje w∏óczników. 36 Majowie Majowie od III do X w. n.e. zamieszkiwali tereny obecnego Meksyku, Gwatemali i Belize. Tworzyli sieç niezale˝nych królestw po∏àczonych wspólnà kulturà i religià. Choç ich prawdziwe pochodzenie pozostaje tajemnicà, istniejà liczne teorie co do najwczeÊniejszych dziejów ich cywilizacji. Wedle ustaleƒ archeologów pierwsze osiedla Majów ustanowione zosta∏y oko∏o 2000 r. p.n.e. Poczàtkowo by∏y to spo∏ecznoÊci przedrolnicze, wkrótce jednak sta∏y si´ wielkimi oÊrodkami miejskimi. Miasta-paƒstwa Majów opiera∏y zarówno swoje utrzymanie, jak i handel na wyrafinowanych technikach rolniczych. Choç du˝a liczba ich osiedli z niewyjaÊnionego powodu upad∏a pod koniec pierwszego tysiàclecia naszej ery, to wiele miast ˝y∏o w dostatku a˝ do przybycia w XVI w. hiszpaƒskich konkwistadorów. Przywódca: Pakal Wielki (603–683) K’inich Janaab’ Pakal, znany powszechnie jako Pakal Wielki król Majów, jest najbardziej znanym z w∏adców tego ludu. Pakal, który wstàpi∏ na tron w wieku zaledwie 12 lat i rzàdzi∏ przez niemal 70 kolejnych, odziedziczy∏ po poprzedniku pogrà˝one w niepokojach paƒstwo-miasto Palenque. Choç niewiele znamy historycznych szczegó∏ów dotyczàcych jego rzàdów, najbardziej znany jest on z odbudowy zniszczonego miasta, wielokrotnie ∏upionego w czasach, gdy w∏adz´ sprawowali jego poprzednicy. Prowadzàc zakrojonà na szerokà skal´ odbudow´, Pakal nadzorowa∏ powstanie na terenie swego paƒstwa wielkich i wykonanych z du˝à dba∏oÊcià o szczegó∏y budowli. Najs∏awniejsza z nich to jego grobowiec, znany jako Âwiàtynia Inskrypcji, w którym znajduje si´ pieczo∏owicie wyrzeêbiona w Êcianie historia jego rzàdów, zapisana glifami u˝ywanymi przez Majów. Âwiàtynia ta, dzi´ki ogromnej iloÊci doskonale zachowanych inskrypcji, dostarczy∏a archeologom wiele informacji o d∏ugo zapomnianych historii i kulturze miasta. Unikalna cecha D∏uga rachuba Po wynalezieniu tej technologii otrzymasz dodatkowego wielkiego cz∏owieka na koniec ka˝dego cyklu kalendarzowego Majów (co 394 lata). Ka˝dy rodzaj wielkiego cz∏owieka mo˝na wybraç tylko raz. Unikalna jednostka Oszczepnicy Zast´pujà ∏uczników. Unikalna budowla Piramida Zast´puje kaplic´. 37 Holandia Królestwo Niderlandów, cz´sto nazywane po prostu Holandià, pod wp∏ywem dzia∏aƒ wielu ambitnych imperiów przekszta∏ci∏o si´ z ma∏ej prowincji w pó∏nocnej Europie w jedno z najwi´kszych centrów handlowych Êwiata. Od czasów podbojów Rzymian, poprzez rzàdy Franków i wreszcie czasy Âwi´tego Imperium Rzymskiego, Holandia cz´sto stawa∏a si´ celem ekspansji europejskich królestw. ˚adne z nich jednak nie pozostawi∏o po sobie Êladu trwalszego ni˝ hiszpaƒscy Habsburgowie: przeÊladowania holenderskich protestantów, prowadzone przez króla Filipa, sta∏y si´ bezpoÊrednià przyczynà wybuchu wojny osiemdziesi´cioletniej, w której obywatele Holandii przez niemal wiek walczyli ze swymi hiszpaƒskimi panami. Po wyzwoleniu mieszkaƒcy kraju bez wytchnienia pracowali nad stworzeniem swojej narodowej to˝samoÊci. W miar´ jak nowa republika stawa∏a si´ wiodàcà pot´gà ekonomicznà, zaczyna∏o dzia∏aç w niej coraz wi´cej wa˝nych postaci nauki i kultury. Przywódca: Wilhelm Oraƒski (1533–1584) Wilhelm, ksià˝´ Oraƒski, znany równie˝ jako Wilhelm Cichy, uwa˝any jest powszechnie zarówno za za∏o˝yciela, jak i wyzwoliciela Holandii. Poprowadzi∏ w po∏. XVI w. udanà rebeli´ przeciw hiszpaƒskiej linii dynastii Habsburgów, która sprawowa∏a w∏adz´ nad Niderlandami. Choç z poczàtku by∏ wiernym s∏ugà hiszpaƒskiego króla Filipa II, sta∏ si´ najwa˝niejszym przywódcà powstania, a jego rosnàcy sprzeciw wobec przeÊladowaƒ, jakich dopuszczali si´ Hiszpanie w stosunku do holenderskich protestantów, zmusi∏ go w koƒcu do dzia∏ania. Wilhelm, przekonujàc do dzia∏ania innych szlachetnie urodzonych, zosta∏ przez hiszpaƒskiego monarch´ wyj´ty spod prawa. Holenderskie si∏y pod jego dowództwem wyda∏y Hiszpanii wiele zwyci´skich bitew. Wilhelm zmar∏ od kuli zamachowca w 1584 r. Unikalna cecha Holenderska Kompania Wschodnioindyjska Pozwala zachowaç 50% zadowolenia dostarczanego przez jakiÊ surowiec luksusowy, nawet jeÊli zosta∏a sprzedana jego ostatnia jednostka. Unikalna jednostka Gez morski Zast´puje kaprów. Unikalne ulepszenie Polder 38 Hiszpania Uwaga: Cywilizacja Hiszpanii zosta∏a przeniesiona z wczeÊniejszego DLC. Hiszpania, po∏o˝ona na Pó∏wyspie Iberyjskim mi´dzy Afrykà Pó∏nocnà a Europà, by∏a wa˝nym terenem od czasów prehistorycznych a˝ po wspó∏czesnoÊç. Jako najwi´ksze niegdyÊ imperium Êwiata musia∏a walczyç o przetrwanie w czasach pustoszàcych wojen i niekoƒczàcych si´ konfliktów politycznych. Hiszpania jest jednym z niewielu krajów, które zarówno poprzez zaanga˝owanie w niezliczone wojny o niepodleg∏oÊç, jak i odkrycie i kolonizacj´ Nowego Âwiata tak znaczàco wp∏yn´∏y na losy ludzkoÊci. Przywódca: Izabela (1451 – 1504) Izabela I przez 30 lat by∏a królowà Kastylii i Leonu. Wraz ze swym m´˝em Ferdynandem stworzy∏a podwaliny do zjednoczenia Hiszpanii. Ze wzgl´du na rol´, jakà odegra∏a w unifikacji Hiszpanii, patronowanie wyprawom Kolumba do Ameryki i zakoƒczenie rekonkwisty Pó∏wyspu Iberyjskiego, Izabela jest uwa˝ana za najbardziej kochanà i najwa˝niejszà z monarchiƒ korony hiszpaƒskiej. Unikalna cecha Siedem Z∏otych Miast Dodatkowe z∏oto za odkrycie cudu natury (premia jest wi´ksza dla tego, kto odkryje go jako pierwszy). Podwojenie punktów kultury, zadowolenia oraz przychodu z pola zawierajàcego cuda natury. Unikalna jednostka Tercio Zast´puje arkebuzerów. Unikalna jednostka Konkwistadorzy Zast´pujà rycerzy. 39 Szwecja Królestwo Szwecji, po∏o˝one w pó∏nocnej Europie, wraz z Danià i Norwegià tworzy region nazywany Skandynawià. DziÊ to post´powe i pot´˝ne ekonomicznie paƒstwo. Jego wczesna historia opisana jest w nordyckich sagach, w których pojawiajà si´ pierwsze zapisy o jego legendarnych królach. Choç nie da si´ ustaliç jednoznacznie daty powstania królestwa, wiadomo, ˝e luêno powiàzane ze sobà grupy wikingów z czasem po∏àczy∏y si´ w zjednoczony naród szwedzki. Szczyt swojej militarnej i politycznej pot´gi kraj ten osiàgnà∏ w XVII w. pod wodzà szanowanego króla i genera∏a Gustawa Adolfa. Przywódca: Gustaw Adolf (1594–1632) Szanowany szwedzki król i dowódca wojskowy Gustaw Adolf, znany powszechnie jako Lew Pó∏nocy, zasiad∏ na tronie w wieku 17 lat i szybko zyska∏ s∏aw´ zarówno uzdolnionego stratega, jak i w∏adcy wprowadzajàcego wa˝ne innowacje w sztuce wojny. Objà∏ po ojcu, uzurpatorze Karolu IX, w∏adz´ nad paƒstwem pogrà˝onym w wewn´trznych i zewn´trznych konfliktach. Szybko zawar∏ uk∏ad z nieprzyjaznà mu wczeÊniej szlachtà, rozgromi∏ wrogów Szwecji i poprowadzi∏ swój kraj drogà ku pot´dze, którà sta∏ si´ on w XVII w. Unikalna cecha Nagroda Nobla Zdobàdê 90 punktów wp∏ywów, przekazujàc wolnemu miastu wielkiego cz∏owieka. Deklarujàc przyjaêƒ, Szwecja i jej przyjaciel otrzymujà +10% do tworzenia wielkich ludzi. Unikalna jednostka Hakkapelitas Zast´pujà lansjerów. Unikalna jednostka Karolanie Zast´pujà strzelców. 40 CZ¢Âå 3: NOWE SCENARIUSZE WST¢P Na potrzeby dodatku Bogowie i królowie stworzono wiele nowych scenariuszy pozwalajàcych odtworzyç legendarne bitwy, a czasem nawet ca∏e okresy historyczne. Wi´cej informacji o ka˝dym scenariuszu znajdziesz w Civilopedii po wczytaniu interesujàcego Ci´ scenariusza. OPISY SCENARIUSZY Ku renesansowi Spraw, by Twoje Êredniowieczne królestwo sta∏o si´ jednym z najpot´˝niejszych paƒstw renesansowej Europy, odpierajàcym inwazje barbarzyƒców i Mongo∏ów. Ten scenariusz sprawdzi Twojà umiej´tnoÊç korzystania z nowych systemów wolnych miast i religii. W scenariuszu pojawia si´ pi´ç nowych cywilizacji: Austria, Bizancjum, Celtowie, Holandia i Szwecja. Upadek Rzymu Zagraj Wschodnim lub Zachodnim Cesarstwem Rzymskim, by odeprzeç barbarzyƒców albo jednà z barbarzyƒskich nacji. U˝yj nowych cywilizacji Bizancjum, Hunów i Celtów. Imperia zadymionych niebios Eksploruj Êwiat i powi´kszaj swe imperium w alternatywnym scenariuszu historycznym, w którym silniki parowe sà podstawà przysz∏oÊci w klimacie wiktoriaƒskiego science fiction. W scenariuszu pojawiajà si´ olbrzymie czo∏gi przypominajàce traktory, latajàce statki powietrzne, fikcyjni przywódcy i unikalne drzewo technologii. 41 CZ¢Âå 4: DODATEK TABELE Klawisze skrótu Działanie Ogólne Klawisz Civilopedia Gospodarka Wojskowość Dyplomacja Ustroje społeczne Technologia Szpiegostwo Religia Powiadomienia Droga do zwycięstwa Demografia Widok strategiczny Szybki zapis Szybkie wczytanie Siatka heksów Menu Koniec tury Następna jednostka Poprzednia jednostka Przybliż Oddal Widok stolicy Widok stolicy Widok stolicy Przybliż Oddal Pokaż ikony surowców Ikony produkcji Opcje gry Zapisz Wczytaj Zakończ turę F1 F2 F3 F4 F5 F6 Ctrl+E Ctrl+P F7 F8 F9 F10 F11 F12 G Esc Enter Kropka Przecinek + Insert Home End Page Up Page Down R Y Ctrl+O Ctrl+S Ctrl+L Ctrl + spacja Jednostki Ruch Eksploruj (zautomatyzowane) Obudź Uśpij M E A F Działanie Klawisz Nic nie rób Usuń jednostkę Atak Atak dystansowy Rozstaw artylerie Umacnianie aż do wyzdrowienia Spacja Delete Ctrl+A B S H Jednostki powietrzne Zmień bazę Nalot Czyszczenie nieba Przechwyć Tryb bomby atomowej Alt+R S Alt+S I N Jednostki cywilne Załóż miasto Buduj ulepszenia (zautomatyzowane) Buduj drogę Buduj kolej Droga do… Usuń dżunglę Usuń mokradła Buduj farmę Buduj punkt handlowy Buduj obóz Buduj kopalnię Buduj plantację Buduj kamieniołom Buduj pastwisko Buduj fort Buduj studnię Buduj kutry Buduj platformę wiertniczą Usuń las Anuluj ostatnie zadanie Buduj tartak Cytadela 42 B A A R R Alt+R Alt+C Alt+C I T H N P Q P Ctrl+F O F O Alt+C Backspace L C Nowe jednostki Siła Ruch / Zasięg Koszt Wymagania Trójpłat Dystansowa 35 Zasięg 5 325 Lot, ropa naftowa Bombowiec z I WS Dystansowa 50 Zasięg 6 325 Lot, ropa naftowa Nazwa jednostki Zdolność specjalna Jednostki powietrzne Jednostki walczące wręcz Taran 10 2 75 Obróbka brązu Karolania 34 2 225 Gwintowanie Piechota z I WS 50 2 320 Części zamienne Żołnierze piechoty morskiej 65 2 400 Penicylina Mehal Sefari 34 2 200 Gwintowanie Wojownicy piktyjscy 11 2 56 Obróbka brązu Tercio 26 2 160 Proch strzelniczy Unikalna jednostka Hunów; zabójczy w walce bezpośredniej z miastami. Unikalna jednostka szwedzka; od razu posiada awans marszu, umożliwiający leczenie co turę, nawet jeśli jednostka wykona jakąś akcję. Unikalna jednostka etiopska; specjalizuje się w walce w trudnym terenie i obronie w pobliżu stolicy Etiopii. Unikalna jednostka celtycka; poza własnym terytorium otrzymuje premię do walki, może też plądrować ulepszenia przeciwnika, nie ponosząc dodatkowego kosztu w punktach ruchu. Za zabitych wrogów otrzymuje wiarę równą 50% ich siły. Unikalna jednostka hiszpańska; ma większą siłę bojową niż arkebuzerzy, których zastępuje, a także awans premii przeciw konnym. Jednak jednostka ta jest bardziej kosztowna. Jednostki strzelające Oszczepnicy 5, dystansowa 7 2, Zasięg 2 36 Rolnictwo Łucznicy z łukami kompozytowymi 7, dystansowa 11 2, zasięg 2 75 Budownictwo Działko Gatlinga 36, dystansowa 36 2, zasięg 1 225 Industrializacja Łucznicy konni 7, dystansowa 10 4, zasięg 2 56 Koło Karabin maszynowy 60, dystansowa 60 2, zasięg 1 350 Balistyka 43 Unikalna jednostka Majów; tańsza od łuczników, których zastępuje. Unikalna jednostka Hunów; szybka jednostka strzelająca wykorzystywana do błyskawicznych ataków nękających. Nazwa jednostki Ruch / Zasięg Siła Koszt Wymagania Zdolność specjalna Jednostki konne Afrykańskie słonie leśne 14 3 Katafrakci 15 3 75 Konkwistadorzy 20 4 135 Hakkapelitas 25 4 185 Huzarzy 34 5 225 Okręty lądowe 60 4 350 100 Unikalna jednostka Kartaginy; ma większą siłę bojową niż konnica, którą zastępuje. Jazda konna Sieje strach w szeregach jednostek wroga znajdujących się w pobliżu. Pomaga w szybszym tworzeniu wielkich generałów. Unikalna jednostka bizantyjska; ma większą Jazda konna, siłę bojową, lepiej się broni i skuteczniej konie atakuje miasta niż konnica, którą zastępuje. Unikalna jednostka hiszpańska; specjalizuje Rycerstwo, konie się w rozpoznaniu i kolonizacji terenów zamorskich. Unikalna jednostka szwedzka; specjalizuje Metalurgia, konie się we współpracy z wielkimi generałami. Unikalna jednostka austriacka; szybka Nauki militarne, jednostka konna służąca do zwiadu i ataków konie nękających. Szczególnie zabójcza w atakach oskrzydlających. Silnik spalinowy, ropa Morskie jednostki strzelające Dromon 8, dystansowa 10 4, zasięg 2 56 Żegluga Galeas 16, dystansowa 17 3, zasięg 2 100 Kompas Unikalna jednostka bizantyjska. Otrzymuje premię +50% w walce z innymi jednostkami morskimi. Jednostki morskie walczące wręcz Pentera 13 4 45 Żegluga Kaprzy 25 5 150 Nawigacja Gez morski 25 5 150 Nawigacja Unikalna jednostka kartagińska; silna jednostka morska z epoki starożytnej. Służy do atakowania jednostek morskich i miast na wybrzeżach. Specjalizują się w atakach na nadmorskie miasta, by zdobyć złoto, mogą też przejmować okręty wroga. Unikalna jednostka holenderska specjalizująca się w atakach na nadmorskie miasta, by zdobyć złoto, może też przejmować okręty wroga. Jednostki religijne Inkwizytor 3 Misjonarz 4 200 wiary 200 wiary Brak Usuwa inne religie z miast. Brak Krzewi religię w innych miastach. 44 Nowe budynki Nazwa budynku Wymagania Koszt Utrzymanie Amfiteatr Dramat i poezja 100 2 Schron Telekomunikacja 300 1 Sala ceilidh Akustyka, amfiteatr 200 2 Artysta Zwiększa kulturę miasta, przyspieszając powiększanie jego terytorium i zdobywanie przez cywilizację kolejnych ustrojów społecznych. W mieście musi znajdować się pomnik (lub stela), zanim możliwe będzie postawienie amfiteatru. Brak O 75% zmniejsza straty populacji w przypadku ataku atomowego. Artysta Unikalny budynek celtycki z epoki renesansu, zastępujący operę. Zwiększa kulturę i zadowolenie w mieście. 1 Brak Zmniejsza o 25% szybkość, z jaką szpiedzy wroga dokonują kradzieży. 1 Brak Zmniejsza o 25% szybkość, z jaką szpiedzy wroga dokonują kradzieży. Brak Unikalna budowla Majów z epoki starożytnej, zastępująca kaplicę. Zwiększa naukę i wiarę w mieście, przyspiesza badania i przyjmowanie religii przez miasto. Brak Daje 2 aluminium. Maksymalnie 5 w Twoim imperium. Brak Pierwsza budowla zwiększająca ilość wiary generowanej przez miasto. Umożliwia zakładanie i krzewienie religii. 250 2 Posterunek policji Bankowość 160 Komisariat policji Elektryczność 300 Piramida Garncarstwo 40 1 Centrum recyklingu Ekologia 500 3 40 4 kultury 3 zadowolenia Efekty Konstruktor Ekonomia Garncarstwo 3 kultury Pole specjalisty Unikalny budynek austriacki z epoki renesansu, zastępujący wiatrak. Zwiększa produkcję miasta oraz przyspiesza wytwarzanie wielkich ludzi o 25%. Kawiarnia Kaplica Produkcja 1 +2 produkcji +5% produkcji 2 wiary 2 nauki 1 wiary 45 Nazwa budynku Stela Wymagania Brak Koszt Utrzymanie 40 1 Produkcja 2 kultury, 2 wiary Pole specjalisty Brak Efekty Ta unikalna jednostka etiopska zastępuje pomnik. Zwiększa kulturę i wiarę miasta, przyspiesza powiększanie terytorium miasta oraz zdobywanie przez cywilizację ustrojów i religii. Budynki religijne Katedra Dogmat katedry 200 wiary 3 kultury, 1 wiary, 1 zadowolenia Artysta Można ją budować tylko w miastach wyznających religię z dogmatem katedry. Meczet Dogmat meczetu 200 wiary 2 kultury, 3 wiary, 1 zadowolenia Brak Można ją budować tylko w miastach wyznających religię z dogmatem meczetu. Pagoda Dogmat pagody 200 wiary 2 kultury, 2 wiary, 2 zadowolenia Brak Można ją budować tylko w miastach wyznających religię z dogmatem pagody. Nowe zasoby luksusowe Nazwa Żywność Produkcja Złoto Można znaleźć Ulepszane przez Cytrusy 1 0 1 Na łące i równinach Plantacja Miedź 0 0 2 Na łące, równinach, pustyni, w tundrze, w śnieg Kopalnia Kraby 1 0 1 Na wybrzeżu Kutry rybackie Sól 1 0 1 Na równinach, pustyni, w tundrze Kopalnia Trufle 0 0 2 W lesie, na mokradłach, w dżungli Obóz Zasoby luksusowe kupieckich wolnych miast Biżuteria 0 0 2 Brak Wolne miasto Porcelana 0 0 2 Brak Wolne miasto 46 Nowe cuda Êwiata Nazwa cudu Wymagana technologia Koszt 400 Generuje Punkty wielkiego człowieka 1 wielki artysta Alhambra Rycerstwo 1 kultury Wieża CN Telekomunikacja 1250 1 wielki kupiec Wielki firewall Komputery Brak 1250 Wielki Meczet w Dżenne Teologia 300 Kosmiczny teleskop Hubble'a Satelity 1250 Krzywa Wieża w Pizie Prasa drukarska 500 1 kultury, 3 wiary 1 wielki konstruktor 1 wielki naukowiec 1 wielki artysta 1 kultury Neuschwanstein Kolej 2 zadowolenia, 1 wielki 1060 4 kultury kupiec 6 złota Petra Waluta 250 1 kultury 1 wielki konstruktor Armia terakotowa Budownictwo 250 6 kultury 1 wielki artysta 47 Efekty Wszystkie nowo powstałe jednostki niepowietrzne w tym mieście otrzymują awans musztry I, zwiększający siłę bojową w walce w trudnym terenie. Daje darmowy zamek w mieście, w którym została zbudowana. Zwiększa produkcję kultury miasta o 20%. Daje darmową wieżę transmisyjną we wszystkich miastach. +1 populacji i +1 zadowolenia w każdym mieście. O 99,9% zmniejsza skuteczność szpiegów wroga w mieście, w którym została zbudowany. Pozostałe miasta cywilizacji zmniejszają skuteczność wrogich szpiegów o 25%. Wszyscy misjonarze urodzeni w tym mieście mogą trzykrotnie szerzyć religię. Daje darmowy meczet w mieście, w którym go zakupiono. W mieście, w którym zbudowano ten cud, pojawiają się dwaj wielcy naukowcy oraz darmowa fabryka SK. +25% produkcji podczas wytwarzania części statku kosmicznego. +25% do tworzenia wielkich ludzi we wszystkich miastach. W pobliżu stolicy pojawi się wybrany przez Ciebie darmowy wielki człowiek. +3 złota, +2 kultury i +1 zadowolenia z każdego zamku. Miasto musi być zbudowane w odległości do dwóch pól od góry znajdującej na Twoim terytorium. Miasto musi być zbudowane na pustyni albo w jej sąsiedztwie. +1 żywności, +1 produkcji, +1 złota za każde pole pustyni obsługiwane przez to miasto (poza równinami zalewowymi). +6 kultury po odkryciu archeologii. Daje darmowy amfiteatr w mieście, w którym została zbudowana. Nowe technologie Nazwa Wymagana technologia Koszt Prowadzi do Zezwala na Starożytność 175 Pismo Teologia, służba cywilna Amfiteatr, epos narodowy 275 Waluta Rycerstwo, mechanika Skarb państwa, Machu Picchu. Zdolność: Może zbudować placówkę handlową; może zamieniać produkcję w bogactwo 1150 Akustyka, bankowość Archeologia, teoria naukowa Ermitaż, Porcelanowa Wieża, Tadź Mahal 1600 Ekonomia Silnik parowy Działko Gatlinga, Big Ben, fabryka, węgiel 4100 Lot Radar, taktyka połączonych broni Działo przeciwlotnicze, karabin maszynowy 5100 Silnik spalinowy, balistyka Komputery Czołgi, działo przeciwpancerne, Pentagon Telekomunikacja 7700 Ekologia Globalizacja, fizyka cząstek elementarnych Atomowy okręt podwodny, schron, wieża CN Taktyki mobilne 7700 Ekologia, Fizyka cząstek rozszczepienie jądra elementarnych atomu Dramat i poezja Średniowiecze Cechy Renesans Architektura Epoka przemysłowa Industrializacja Współczesność Balistyka Epoka atomowa Taktyka połączonych broni Przyszłość 48 Piechota zmechanizowana TWÓRCY FIRAXIS GAMES DODATEK BOGOWIE I KRÓLOWIE ZESPÓ¸ PROJEKTOWY Twórca serii Civilization Sid Meier Projektant Ed Beach Dodatkowe projekty i rozgrywka Scott Lewis Anton Strenger ZESPÓ¸ PRODUKCYJNY Producent Dennis Shirk Wspó∏producent Lena Brenk Scenarzysta Scott Wittbecker Dodatkowe elementy scenariusza Rex Martin ZESPÓ¸ PROGRAMISTÓW Szef programowania Ken Grey Interfejs u˝ytkownika i lokalizacja Shaun Seckman Dodatkowe programowanie Dan Baker Eric Jordan ZESPÓ¸ GRAFICZNY Scenografia projektu Michael Bates G∏ówny animator Greg Cunningham Kierownicy ds. postaci Brian Busatti Ryan Murray Kierownik ds. interfejsu Todd Bilger Kierownik ds. efektów Arthur Gould Graficy Kevin Bradley Steve Egrie David Jones Alex Kim Greg Marlow Tom Symonds Grafiki koncepcyjne Michael Bates Sang Han Wprowadzenie filmowe Plastic Wax Skrypt wprowadzenia filmowego Michael Bates Scott Wittbecker ZESPÓ¸ DèWI¢KOWY Mened˝er dzia∏u dêwi´kowego Michael Curran Projektanci dêwi´ku Michael Curran Dan Price Muzyka Michael Curran Geoff Knorr Dodatkowa muzyka Dan Price Ustawienia tekstu Peter Murray Specjalne podzi´kowania muzyków John Thompson Li Ling Thinks of Han, odtworzona staro˝ytna melodia http://www.silkqin.com ZESPÓ¸ KONTROLI JAKOÂCI Mened˝er kontroli jakoÊci Griffin Funk Kierownik kontroli jakoÊci Patrick Glascoe Testerzy Carl Harrison Rex Martin 49 GRUPA TESTOWA FRANKENSTEIN Alexander Strub Andrew „ainwood” Inwood Anthony „Ztaesek” Seekatz Bibor Kiraly Bob Thomas Camikaze Dale Kent Dan „DanQ” Quick Daniels „Solver” Umanovskis danthrax Didier „Arcan” Gagni?re Elliot Schroeder Frithjof „Nikolai” Wilborn Gloria „Nolan” Carson His Majesty Chris Withers Jacob „xienwolf” Turner Joe „snoopy369” Matise Joey „jdog5000” Durham Kelly „yin26” McLaughlin MadDjinn Onno „donald23” Zaal Paul „vexing” Grimes Pawe∏ „PawelS” Strzelec Peter „Gyathaar” Pettersen Pfeffersack Radek „vondrack” Vondracek Ryan Lord Sam „SamBC” Barnett-Cormack Scott „DTA” Forehan Steve „WarningU2” Warner Stewart „MMC” Rice Thalassicus Xavier Wynns ZARZÑD FIRAXIS Prezes i kierownik studia Steve Martin Dyrektor kreatywny Sid Meier Scenograf studia Steve Ogden Dyrektor ds. rozwoju produktu Steve Meyer Producent wykonawczy i dyrektor marketingu Kelley Gilmore Dyrektor ds. opracowania rozgrywki Barry Caudill Wspó∏praca marketingowa Peter Murray Mened˝er ds. zasobów ludzkich Shawn Kohn Mened˝er biura Donna Milesky Mened˝er IT Josh Scanlan Technik IT Matt Baros Asystentka ksi´gowoÊci Joanne Miller Projekty specjalne Susan Meier POMOC VALVE John Bartkiw Chris Boyd Neil Kaethler Alfred Reynolds Jason Ruymen FORK VFX Powered by Fork Particle POMOC MICROSOFT Chuck Walbourne NAGRANIA ORYGINALNEJ ÂCIE˚KI DèWI¢KOWEJ Praska Orkiestra Symfoniczna Dyrygent Andy Brick Producent muzyki symfonicznej Petr Pycha Muzyka miksowana przez: Scott Metcalfe, Michael Curran, Geoff Knorr Chór Sopran – Jillian Aversa Alt – Daniel Moody Tenor – Jacob L. Perry Jr. Baryton – Matt Sullivan Bas – Max Kuzmyak OBSADA Narrator – Morgan Sheppard Bizancjum – Artemis Lagopoulos Hunowie – Vitali Celtowie – Siôn Rees Williams Szwecja – Emil Winkler Austria – Sabina Chalupa / (Andreas Kisslinger Translation Supervisor) Kartagina – Julie Fainer Etiopia – Girma Asefa Holandia – Ilari Hoevenaars Majowie – Jorge Perera Brito WAVE GENERATION, INC. In˝ynierowie studia Jose Aguirre i Michel Marchant Edycja dialogów Annam Le and Marc-Andre-Beaudet Re˝yser dêwi´ku David Lipes 2K PUBLISHING Prezes Christoph Hartmann Dyrektor zarzàdzajàcy David Ismailer Starszy wiceprezes ds. rozwoju produktu Greg Gobbi Dyrektor ds. rozwoju produktu John Chowanec Dyrektor ds. operacyjnych rozwoju produktu Kate Kellogg Dyrektor ds. technologii Jacob Hawley Architekt systemów online Louis Ewens In˝ynier online Adam Lupinacci Producenci Tiffany Nagano Garrett Bittner Wspó∏producent Josh Morton Asystenci produkcji Dave Blank Tom Drake 50 Andrew Dutra Scott James Brandon Jenkins Anton Maslennikov Chris Solis Dyrektor ds. produkcji kreatywnej Jack Scalici Starszy mened˝er produkcji kreatywnej Chad Rocco Mened˝er ds. produkcji kreatywnej Josh Orellana Koordynator ds. produkcji kreatywnej Kaitlin Bleier Koordynator operacyjny ds. rozwoju produktu Ben Kvalo Starszy wiceprezes ds. marketingu Sarah Anderson Wiceprezes ds. marketingu Matt Gorman Wiceprezes ds. marketingu mi´dzynarodowego Matthias Wehner Dyrektor marketingu Tom Bass Dyrektor ds. public relations, Ameryka Pó∏nocna Ryan Jones Drugi mened˝er ds. PR mi´dzynarodowego Erica Denning Dyrektor ds. produkcji marketingowej Jackie Truong Dyrektor artystyczny, marketing Lesley Zinn Abarcar Dyrektor ds. sieci Gabe Abarcar Starszy mened˝er marketingu interaktywnego Elizabeth Tobey Mened˝erowie spo∏ecznoÊci Greg Laabs David Eggers Projektant sieciowy Keith Echevarria M∏odszy projektant grafiki Christopher Maas Asystent marketingu Ham Nguyen Kierownik ds. produkcji wideo J. Mateo Baker Monta˝ filmów Michael Howard Doug Tyler Mened˝er projektu marketingu Renee Ward Wiceprezes ds. rozwoju Kris Severson Wiceprezes ds. sprzeda˝y i licencji Steve Glickstein Dyrektor ds. strategii sprzeda˝y i licencji Paul Crockett Wiceprezes dzia∏u prawnego Peter Welch Dyrektor operacyjny Dorian Rehfield Dyrektor ds. badaƒ i planowania Mike Salmon Specjalista ds. operacyjnych / licencji Xenia Mul Dyrektor ds. licencji, umów strategicznych i mediów w grze Shelby Cox Mened˝er ds. marketingu, kontakty z partnerami Dawn Burnell Asystent ds. marketingu mi´dzynarodowego Rebecca Euphrat 2K – KONTROLA JAKOÂCI Wiceprezes ds. kontroli jakoÊci Alex Plachowski Kierownik testów kontroli jakoÊci (projekty) Grant Bryson Mened˝er testów kontroli jakoÊci (zespó∏ pomocniczy) Alexis Ladd Doug Rothman Lider testów Michael Gilmore Starsi testerzy Justin Waller Shant Boyatzian Lider testów (grupa dodatkowa) Scott Sanford Nathan Bell Kontrola jakoÊci Joe Chavez James Elrick James Hagen Ryan Heller Artapong Intapatana Gregg Silberman Scott Trono Davis Kreighoff Patrick McDonnell Robert Hornbek Jon Castro Alex Coffin Pele Henderson Kyle Hertz Tony Monteverde-Talarico Tom Park Noah Ryan-Stout Dylan Santizo Ronald Tolie 2K INTERNATIONAL Dyrektor generalny Neil Ralley Kierownik ds. marketingu mi´dzynarodowego Sian Evans Kierownik ds. mi´dzynarodowych produktu Warner Guinée Starszy dyrektor, PR mi´dzynarodowy Markus Wilding Zast´pca mened˝era mi´dzynarodowego PR Sam Woodward Zast´pca kierownika mi´dzynarodowego PR Megan Rex Mened˝er ds. mi´dzynarodowego marketingu cyfrowego Martin Moore 51 2K International – rozwój projektu Producent mi´dzynarodowy Sajjad Majid Produkcja mi´dzynarodowa Scott Morrow Kierownik lokalizacji Nathalie Mathews Asystent kierownika lokalizacji Arsenio Formoso Zewn´trzne ekipy lokalizacyjne Around the Word Effective Media Synthesis Iberia Synthesis International srl Narz´dzia lokalizacyjne i pomoc udost´pniona przez XLOC Inc. 2K INTERNATIONAL – KONTROLA JAKOÂCI Nadzór kontroli jakoÊci lokalizacji José Minana In˝ynier masteringu Wayne Boyce Technik masteringu Alan Vincent Kierownik projektu kontroli jakoÊci lokalizacji Oscar Pereira Kierownicy kontroli jakoÊci lokalizacji Luigi Di Domenico Karim Cherif Starsi technicy kontroli jakoÊci lokalizacji Florian Genthon Fabrizio Mariani Jose Olivares Stefan Rossi Elmar Schubert Technicy kontroli jakoÊci lokalizacji Andrea De Luna Romero Carine Freund Chau Doan Christopher Funke Cristina La Mura Dimitri Gerard Enrico Sette Harald Raschen Javier Vidal Pablo Menéndez Sergio Accettura Ekipa projektantów James Crocker Tom Baker Ekipa 2K International Agnes Rosique Ben Lawrence Ben Seccombe Dan Cooke Diana Freitag Dominique Connelly Jan Sturm Jean-Paul Hardy Lieke Mandemakers Matt Roche Olivier Troit Richie Churchill Ross Purdy Sandra Melero Simon Turner Solenne Antien Stefan Eder Dzia∏ operacji mi´dzynarodowych Take-Two Anthony Dodd Martin Alway Rickin Martin Nisha Verma Phil Anderton Robert Willis Denisa Polcerova 2K SHANGHAI Dyrektor generalny Julien Bares Wiceprezes ds. produkcji Liu Jing Asystent projektu Ren Ye Qing Wspó∏producent Su Lu Starszy artysta Li Ying Jun G∏ówny grafik Tang Zhi G∏ówny animator Shen Hui Graficy Sun Ming Yi Cui Ying Wei Wei Hu Jia Zhuo Wang Yu Satoshi Kashiwazaki FOX SOUND STUDIOS Rick Fox Victoria Fox Animatorzy Xu Jie Shen Yi Xin POP SOUND 2K CHINY – KONTROLA JAKOÂCI G∏ówny redaktor dialogów Garrett Montgomery Kierownik kontroli jakoÊci Zhang Xi Kun Nagrania i miksowanie dialogów oryginalnych Nick Bozzone Kyle Krajewski Nadzór kontroli jakoÊci Steve Manners Kierownik projektu kontroli jakoÊci lokalizacji Li Sheng Qiang Producenci Erin Reilly Susie Boyajan Kierownik kontroli jakoÊci lokalizacji Shen Wei SPECJALNE PODZI¢KOWANIA 2K Chiny – zespó∏ kontroli jakoÊci Zhao Xiao Xu Liu Yang Li Ming Xi Zhang Hao 2K AZJA Azja – dyrektor marketingu Karen Teo Azja – mened˝er marketingu Diana Tan Azja – mened˝er produktu Chris Jennings Japonia – mened˝er marketingu Takahiro Morita Mened˝er lokalizacji Yosuke Yano Take-Two Azja – dzia∏ania operacyjne Eileen Chong Veronica Khuan Chermine Tan Fumiko Okura Take-Two Azja – rozwój przedsi´biorstwa Julian Corbett Andrew Donovan Ellen Hsu Henry Park 52 Jordan Katz David Cox Dzia∏ sprzeda˝y Take-Two Zespó∏ marketingu kana∏owego Take-Two Siobhan Boes Hank Diamond Alan Lewis Daniel Einzig Christopher Fiumano Pedram Rahbari Jenn Kolbe Zespó∏ 2K IS Seth Krauss Greg Gibson Zespó∏ prawny Take-Two Jonathan Washburn David Boutry Ryan Dixon Michael Lightner Gail Hamrick Sharon Hunter Michele Shadid Access PR KD&E Sanna Mattson MacLeod Advertising Gwendoline Oliviero Wydane przez 2K Games. 2K Games to oddzia∏ 2K, marka wydawnicza firmy Take-Two Interactive Software. VFX wspomagane przez Fork Particle Wykorzystuje Granny Animation. Copyright ©1999–2012 by RAD Game Tools, Inc. Civilization V wykorzystuje nast´pujàce elementy otwartego oprogramowania na licencji MIT License: Lua Copyright © 1994–2012 Lua.org, PUC-Rio. Rapid XML Copyright © 2006-2012 Marcin Kaliciƒski. Niniejszym osobie, która dokona∏a zakupu, udziela si´ bezp∏atnego pozwolenia, bez dodatkowych op∏at, na rozporzàdzanie zakupionà kopià niniejszego oprogramowania, w∏àczajàc w to nielimitowane prawo do u˝ytkowania, kopiowania, modyfikowania, ∏àczenia, publikowania, dystrybuowania, licencjonowania i/lub sprzedawania kopii oprogramowania i do udzielania pozwoleƒ na powy˝sze kolejnym u˝ytkownikom oprogramowania, zgodnie z nast´pujàcymi warunkami: Powy˝sze informacje o prawach autorskich i to zezwolenie b´dà zawarte we wszystkich kopiach lub znacznej wi´kszoÊci oprogramowania. Oprogramowanie jest sprzedawane w zastanym stanie, bez ˝adnego rodzaju gwarancji, wyra˝onej bàdê domniemanej, ∏àcznie z, lecz niewy∏àcznie, gwarancjami handlowymi, zdatnoÊci do okreÊlonego u˝ytku czy nienaruszalnoÊci umowy. W ˝adnym wypadku autorzy czy w∏aÊciciele praw autorskich nie b´dà zobowiàzani do spe∏niania roszczeƒ z tytu∏u odpowiedzialnoÊci umownej, deliktowej czy innej, zwiàzanej z oprogramowaniem czy te˝ jego u˝ytkowaniem czy innymi sprawami z nim zwiàzanymi. 53 Umowa licencyjna dla u˝ytkownika koƒcowego WA˚NE! PROSIMY, PRZECZYTAJ UWA˚NIE! Niniejsza umowa licencyjna dla u˝ytkownika koƒcowego jest umowà pomi´dzy firmà Cenega Poland Sp. z o.o. z siedzibà w Warszawie (zwanà dalej „Cenega Poland”) a Tobà, legalnym nabywcà produktu programowego Cenega Poland okreÊlonego powy˝ej (zwanym dalej „Klientem”), który to produkt sk∏ada si´ z oprogramowania komputerowego oraz wchodzàcych w jego sk∏ad prac dêwi´kowych i graficznych, a tak˝e drukowanej dokumentacji oraz dokumentacji w formie elektronicznej typu „online” i zwiàzanego z nimi noÊnika (wspólnie zwanych „produktem programowym” ). Instalujàc lub w inny sposób u˝ywajàc produktu programowego, zgadzasz si´ na okreÊlone w niniejszej umowie warunki. JeÊli nie akceptujesz wszystkich warunków tej umowy, nie instaluj ani w ˝aden inny sposób nie u˝ywaj tego produktu programowego. JEÂLI NIE JESTE OSOBÑ PE¸NOLETNIÑ (TZN. NIE UKO¡CZY¸EÂ/A 18 LAT), RODZICE LUB OPIEKUNOWIE PRAWNI MUSZÑ PRZECZYTAå CA¸Ñ UMOW¢, ZANIM ZAINSTALUJESZ PROGRAM LUB SPRÓBUJESZ U˚Yå GO W INNY SPOSÓB. 1. ZAKRES LICENCJI. Cenega Poland niniejszym gwarantuje Klientowi niewy∏àczne prawo u˝ytkowania produktu programowego, zgodnie z warunkami i zasadami okreÊlonymi przez niniejszà UMOW¢. Produkt programowy zawiera ró˝norodne wartoÊci intelektualne obwarowane prawami autorskimi, na które sk∏adajà si´ mi´dzy innymi prawa autorskie, znaki towarowe, patenty, tajemnice handlowe oraz wartoÊci zastrze˝one prawnie (ogólnie „prawa do wartoÊci intelektualnych”). Klient jest w∏aÊcicielem fizycznego noÊnika (jeÊli taki wyst´puje), na którym dystrybuowany jest produkt programowy, natomiast Cenega Poland zachowuje wszystkie prawa, tytu∏y w∏asnoÊci oraz udzia∏y w i do oprogramowania komputerowego oraz innych materia∏ów sk∏adajàcych si´ na produkt programowy oraz wszystkich praw do wartoÊci intelektualnych z nim zwiàzanych. 2. PRAWA I OGRANICZENIA. Produkt programowy jest chroniony przez prawa autorskie obowiàzujàce w Rzeczpospolitej Polskiej i innych paƒstwach oraz mi´dzynarodowe umowy dotyczàce praw autorskich, jak te˝ inne tego typu prawa i umowy dotyczàce wartoÊci intelektualnych. Produkt programowy jest udost´pniony Klientowi na zasadzie licencji (a nie sprzedawany) i wszystkie prawa, ∏àcznie i osobno, które nie sà przekazane Klientowi na podstawie niniejszej umowy, przys∏ugujà wy∏àcznie Cenega Poland. Instalacja. Klient mo˝e zainstalowaç i u˝ytkowaç jednà kopi´ produktu programowego na jej/jego komputerze. Z wy∏àczeniem opisu zawartego w instrukcji u˝ytkownika do∏àczonej do produktu programowego Cenega Poland, zainstalowane kopie produktu programowego, do których tworzenia Klient jest upowa˝niony, nie mogà byç u˝yczane ani w inny sposób wykorzystywane jednoczeÊnie na wi´cej ni˝ jednym komputerze. Rozdzielanie na elementy. Klient nie b´dzie adaptowa∏, ani w inny sposób modyfikowa∏, tworzy∏ ˝adnych prac pochodnych ani dekompilowa∏, demontowa∏, rozdziela∏ na cz´Êci lub w inny sposób próbowa∏ od∏àczyç i wykorzystaç ˝adnej cz´Êci kodu êród∏owego produktu programowego (ani ˝adnej jego cz´Êci) z wyjàtkiem i w granicach, nie przekraczajàc ich, dopuszczonych przez stosowne prawo w odniesieniu do danej dzia∏alnoÊci. Wypo˝yczanie. Klient nie ma prawa do publicznych prezentacji, wypo˝yczania, po˝yczania, u˝yczania oraz podlicencjonowania produktu programowego, ani innego rodzaju udost´pniania osobie trzeciej dost´pu oraz mo˝liwoÊci korzystania z produktu programowego. Us∏ugi serwisowe. Cenega Poland mo˝e udzieliç Klientowi us∏ug serwisowych zwiàzanych z produktem programowym (ogólnie „us∏ugi serwisowe”). Wykorzystanie przez Klienta jakiejkolwiek z us∏ug serwisowych powinno byç zgodne z warunkami odpowiedniej polityki Cenega Poland i informacjà o programie opisanym w instrukcji u˝ytkownika produktu programowego, w dokumentacji typu „online” (jeÊli taka wyst´puje) i innych materia∏ach publikowanych przez Cenega Poland. Jakiekolwiek uzupe∏niajàce oprogramowanie (jeÊli istnieje), dostarczane przez Cenega Poland jako cz´Êç us∏ugi serwisowania, nale˝y uwa˝aç za cz´Êç produktu programowego dla wszystkich celów i zamierzeƒ podlegajàcà ograniczeniom niniejszej UMOWY. Wszelkie informacje, jakie ujawnisz lub jakich udzielisz w zwiàzku z korzystaniem z us∏ug serwisowych, mogà zostaç wykorzystane przez Cenega Poland dla celów biznesowych, w∏àczajàc w to, ale bez ograniczenia do tego w∏àczenia, rozwój produktu oraz jego wsparcie. Aktualizacje. Cenega Poland mo˝e co jakiÊ czas, wed∏ug w∏asnej decyzji, stworzyç aktualizacj´ lub innà tego typu dost´pnà zmienionà wersj´ produktu programowego („aktualizacj´”) i powiadomiç Klienta o stosownych terminach oraz warunkach otrzymania takiej aktualizacji, co mo˝e wymagaç od Klienta zwrotu pewnych elementów sk∏adowych produktu programowego przed otrzymaniem omawianej aktualizacji. Elementy sk∏adowe. Produkt programowy jest licencjonowany do u˝ytku jako pojedynczy produkt i cz´Êci sk∏adowe produktu programowego nie mogà byç oddzielane do u˝ywania z innymi programami lub do u˝ytku na wi´cej ni˝ jednym komputerze (z wyjàtkiem sytuacji pisemnie potwierdzonych przez Cenega Poland). Przekazywanie produktu programowego. Klient mo˝e na sta∏e przekazaç jej/jego prawa zwiàzane z tà UMOWÑ, zak∏adajàc, ˝e (I) Klient przeka˝e ca∏y produkt programowy ∏àcznie ze wszystkimi jego elementami sk∏adowymi, (II) Klient nie zachowuje dla siebie jednej ani wielu kopii produktu programowego i (III) odbiorca akceptuje wszystkie warunki tej UMOWY. Przekazanie przez Klienta jakiejkolwiek aktualizacji musi byç zwiàzane z przekazaniem w ca∏oÊci wczeÊniejszej wersji produktu programowego licencjonowanego niniejszym Klientowi. 3. OGRANICZONA GWARANCJA. Uprawnienia licencyjne i gwarancyjne egzemplarza oprogramowania: W∏aÊcicielowi niniejszego egzemplarza gry przys∏uguje licencja na korzystanie z zakupionego programu. Obejmuje ona wy∏àcznie korzystanie z niniejszego oprogramowania na jednej stacji roboczej (komputerze) oraz korzystanie z instrukcji obs∏ugi i innych materia∏ów do∏àczonych do niniejszego egzemplarza oprogramowania. W∏aÊcicielowi nie przys∏ugujà ˝adne inne specjalne prawa, w szczególnoÊci prawo do nieautoryzowanego powielania oprogramowania i materia∏ów do niego do∏àczonych, wprowadzania tzn. instalowania i kopiowania ca∏oÊci lub cz´Êci oprogramowania do pami´ci wi´cej ni˝ jednego komputera oraz umieszczania oprogramowania ani ˝adnej jego cz´Êci lub dokumentacji w sieci Internet. 54 Cenega Poland Sp. z o.o. udziela w∏aÊcicielowi niniejszego produktu gwarancji na okres 90 dni, poczàwszy od daty zakupu, obejmujàcej wy∏àcznie wady materia∏owe lub produkcyjne noÊnika oprogramowania (p∏yty CD-ROM/DVD) oraz do∏àczonej do niego dokumentacji i opakowania . Gwarancja nie dotyczy oprogramowania, jak równie˝ nie dotyczy wad noÊnika spowodowanych w jakikolwiek sposób dzia∏aniem w∏aÊciciela egzemplarza gry. W celu wykonania uprawnieƒ gwarancyjnych, w∏aÊciciel egzemplarza gry zg∏asza pisemnie wad´ sprzedawcy, od którego oprogramowanie naby∏, bàdê bezpoÊrednio dystrybutorowi/wydawcy programu w Polsce - Cenega Poland Sp. z o.o. na adres: CENEGA Poland Sp. z o.o. ul. Janka Muzykanta 60, 02-188 Warszawa; telefonicznie pod numer: (22) 574 2 574; faksem pod numer: (22) 574 2 555; za pomocà poczty elektronicznej na adres [email protected] – opisujàc rodzaj problemu oraz podajàc swój adres i numer telefonu oraz dat´ zakupu egzemplarza oprogramowania. W terminie 7 dni od zg∏oszenia reklamacji towaru przedstawiciel firmy Cenega Poland Sp. z o.o. skontaktuje si´ telefonicznie lub za pomocà poczty elektronicznej ze zg∏aszajàcym w celu omówienia szczegó∏ów dotyczàcych problemu i ustalenia sposobu przekazania reklamowanego egzemplarza oprogramowania do Cenega Poland Sp. z o.o. W terminie 14 dni od otrzymania reklamowanego egzemplarza oprogramowania wraz z dowodem zakupu Cenega Poland Sp. z o.o. sprawdzi produkt i w przypadku uznania reklamacji przeÊle zg∏aszajàcemu, na w∏asny koszt, wolny od wad egzemplarz programu. 4. BRAK INNYCH GWARANCJI. CENEGA Polska nie udziela Klientowi ˝adnych innych gwarancji na produkt programowy, oprócz gwarancji obejmujàcej wy∏àcznie wady materia∏owe lub produkcyjne noÊnika oprogramowania. W szczególnoÊci gwarancjà nie sà obj´te treÊç, wartoÊç i jakoÊç merytoryczna oprogramowania. POZA SYTUACJAMI OPISANYMI W PUNKCIE 3 POWY˚EJ, PRODUKT PROGRAMOWY I JAKIEKOLWIEK ZWIÑZANE Z NIM AKTUALIZACJE JEST/SÑ DOSTARCZANE KLIENTOWI „TAKIE, JAKIE SÑ”, BEZ GWARANCJI JAKIEGOKOLWIEK RODZAJU CZY NATURY. CENEGA POLAND NIE CZYNI, A KLIENT NIE OTRZYMUJE, ˚ADNYCH GWARANCJI ANI WARUNKÓW WYRA˚ONYCH, WYNIKAJÑCYCH ORAZ STATUTOWYCH, W¸ÑCZAJÑC W TO, ALE BEZ OGRANICZE¡ DO TEGO W¸ÑCZENIA, JAKIEKOLWIEK POÂREDNIE GWARANCJE SPRZEDAWALNOÂCI, PRZYDATNOÂå DO JAKIEGOKOLWIEK OKREÂLONEGO CELU LUB NIENARUSZALNOÂCI PRAW JAKIEJKOLWIEK STRONY TRZECIEJ I ICH EKWIWALENTÓW W ˚ADNYM SYSTEMIE PRAWNYM, W ODNIESIENIU DO PRODUKTU PROGRAMOWEGO I ZWIÑZANEJ/ NYCH Z NIM AKTUALIZACJI. 5. OGRANICZENIE ODPOWIEDZIALNOÂCI. W MAKSYMALNYM ZAKRESIE PRZEWIDZIANYM PRZEZ STOSOWNE PRAWO CENEGA POLAND NIE B¢DZIE ODPOWIEDZIALNA PRZED KLIENTEM ANI JAKÑKOLWIEK STRONÑ TRZECIÑ ZA ˚ADNE PRZYPADKOWE, WYNIKOWE, SPECJALNE, KARNE LUB INNE USZKODZENIA JAKIEJKOLWIEK NATURY LUB RODZAJU, WYNIK¸E NA SKUTEK U˚YTKOWANIA LUB NIEMO˚NOÂCI U˚YTKOWANIA PRODUKTU PROGRAMOWEGO I/LUB ˚ADNEJ ZWIÑZANEJ Z NIM AKTUALIZACJI, NAWET JEÂLI CENEGA POLAND ZOSTA¸A POWIADOMIONA O MO˚LIWOÂCI ZAISTNIENIA TAKIEGO USZKODZENIA, A KLIENT NINIEJSZYM BIERZE NA SIEBIE WSZELKIE RYZYKO ZWIÑZANE Z JAKOÂCIÑ, DZIA¸ANIEM, OPEROWANIEM I/LUB NIEZDOLNOÂCIÑ DO DZIA¸ANIA PRODUKTU PROGRAMOWEGO I/LUB ZWIÑZANEJ Z NIM AKTUALIZACJI. W ˚ADNYM WYPADKU ODPOWIEDZIALNOÂå CENEGA POLAND NIE PRZEKROCZY WYSOKOÂCI CENY, JAKÑ KLIENT ZAP¸ACI¸ ZA OBIEKT, KTÓRY B¢DZIE PRZEDMIOTEM JAKICHKOLWIEK ROSZCZE¡. 6. ZABEZPIECZENIE ODPOWIEDZIALNOÂCI ZA EKSPORT. Klient przyjmuje do wiadomoÊci i zgadza si´, ˝e produkt programowy nie mo˝e zostaç eksportowany poza obszar Rzeczpospolitej Polskiej, z wyjàtkiem sytuacji potwierdzonych i dozwolonych przez przepisy i regulacje prawne Rzeczpospolitej Polskiej. JeÊli produkt programowy zosta∏ legalnie nabyty przez Klienta poza granicami Rzeczpospolitej Polskiej, Klient zgadza si´, ˝e nie b´dzie reeksportowaç produktu programowego, poza sytuacjami dozwolonymi przez przepisy i regulacje prawne Rzeczpospolitej Polskiej oraz przepisy i regulacje prawne paƒstwa, w którym Klient naby∏ produkt programowy. 7. ZERWANIE UMOWY. Bez uszczerbku dla jakichkolwiek innych praw i nale˝noÊci w zakresie okreÊlonym przez prawo, Cenega Poland mo˝e, jednostronnie, rozwiàzaç t´ UMOW¢, jeÊli Klient nie wype∏ni jakiegokolwiek warunku albo regulacji tej UMOWY. W przypadku rozwiàzania UMOWY, Klient musi natychmiast zniszczyç wszystkie kopie produktu programowego (∏àcznie z wszystkimi jego elementami) i wszelkimi zwiàzanymi z nim aktualizacjami. 8. JURYSDYKCJA. Ta UMOWA podlega jurysdykcji sàdów polskich i zosta∏a skonstruowana w oparciu o prawo Rzeczpospolitej Polskiej. 9. Umowa jako ca∏oÊç. Ta UMOWA okreÊla wszystkie warunki oraz sposób zrozumienia przez strony rodzaju prawa w∏asnoÊci Klienta oraz sposobu u˝ytkowania produktu programowego oraz zwiàzanych z nim materia∏ów i zast´puje warunki wszelkich wczeÊniejszych umów licencyjnych dla u˝ytkowników koƒcowych, jeÊli mia∏y zastosowanie do jakichkolwiek programów stanowiàcych cz´Êç produktu programowego. Tytu∏y rozdzia∏ów i podrozdzia∏ów tej UMOWY zosta∏y wprowadzone jedynie dla wygodniejszego rozdzia∏u treÊci i nie powinny mieç ˝adnego wp∏ywu na rozumienie treÊci poszczególnych rozdzia∏ów i warunków. JeÊli jakikolwiek warunek tej UMOWY (lub jego cz´Êç) jest uznany przez jakikolwiek sàd dzia∏ajàcy w obr´bie istniejàcego systemu prawnego za niewa˝ny, nieprawid∏owy lub w inny sposób nieskuteczny, taki warunek (lub jego cz´Êç) nale˝y uwa˝aç za skreÊlony z UMOWY, natomiast pozosta∏e warunki UMOWY pozostajà nadal obowiàzujàce w pe∏nym zakresie. ˚adne uchybienia ani opóênienia przez jednà ze stron w stosowaniu praw, uprawnieƒ lub odszkodowaƒ okreÊlonych w tej UMOWIE nie b´dà uznawane za zrzeczenie si´ tych˝e praw, uprawnieƒ oraz odszkodowaƒ. 55 Centrum Obs∏ugi Klienta w Polsce Rozwiàzywanie podstawowych problemów z grami na komputery osobiste (PC). ZrobiliÊmy wszystko, co w naszej mocy, aby uczyniç nasz produkt jak najbardziej zgodnym z dost´pnym aktualnie sprz´tem. JeÊli jednak napotkasz problemy w czasie korzystania z któregoÊ z naszych programów, mo˝esz skontaktowaç si´ z naszym Centrum Obs∏ugi Klienta. Przed kontaktem z Centrum Obs∏ugi Klienta zalecamy wykonanie nast´pujàcych czynnoÊci: 1. JeÊli posiadasz dost´p do Internetu, sugerujemy zaczàç od sprawdzenia czy rozwiàzanie problemu nie znajduje si´ na stronie www.cenega.pl/pomoc.php. 2. Zainstalowanie najnowszych uaktualnieƒ do gry ze strony www.cenega.pl/pliki.php. 3. Aktualizacj´ sterowników do posiadanej karty graficznej: dla kart NVIDIA® ze strony www.nvidia.pl (zak∏adka Sterowniki); dla kart ATI® ze strony www.amd.pl (zak∏adka Wsparcie & Sterowniki); dla pozosta∏ych kart sugerujemy odwiedzenie stron´ internetowà producenta sprz´tu. 4. Aktualizacj´ pakietu DirectX™ ze strony www.microsoft.pl. 5. Usuni´cie z dysku twardego komputera programów emulujàcych wirtualne nap´dy oraz wy∏àczenie na czas gry programów dzia∏ajàcych w tle, w tym tak˝e programu antywirusowego. Uwaga: Aktualizacj´ sterowników i pozosta∏ych komponentów systemu operacyjnego u˝ytkownik wykonuje na w∏asnà odpowiedzialnoÊç. Ani wydawca gry, ani Centrum Obs∏ugi Klienta – nie biorà odpowiedzialnoÊci ze ew. problemy systemowo-sprz´towe powsta∏e na skutek niew∏aÊciwie przeprowadzonej instalacji. JeÊli powy˝sze czynnoÊci nie przyniosà rezultatu prosimy o kontakt z Centrum Obs∏ugi Klienta (dane kontaktowe poni˝ej) i podanie nast´pujàcych informacji: • Tytu∏ oraz edycja gry (np. Kolekcja Klasyki, Premium Games itp.). • Szczegó∏owy opis problemu, z uwzgl´dnieniem komunikatów o b∏´dach (jeÊli wyst´pujà). • W przypadku problemów z kluczem aktywacyjnym, prosimy o podanie wadliwego klucza. Prosimy tak˝e o do∏àczenie raportu dxdiag. Aby wykonaç taki raport nale˝y: • Z Menu START wybraç opcj´ Uruchom, a nast´pnie w pole tekstowe wpisaç: „dxdiag” i nacisnàç Enter. Uruchomiony zostanie program diagnostyczny, który przygotuje raport. • Po wykonaniu raportu przez program, nale˝y kliknàç przycisk „Zapisz wszystkie informacje” i zapisaç go do pliku tekstowego (*.txt), a utworzony plik nale˝y za∏àczyç do maila ze zg∏oszeniem. Aby udzieliç Ci pomocy, potrzebujemy szczegó∏owych danych Twojego komputera i problemu, który wystàpi∏. W przypadku, gdy nie dysponujesz któràÊ z wymaganych informacji, skontaktuj si´ z dzia∏em pomocy technicznej producenta Twojego komputera, zanim skontaktujesz si´ z Centrum Obs∏ugi Klienta naszej firmy. W przeciwnym przypadku nie b´dziemy mogli Ci pomóc w rozwiàzaniu problemu. 56 Dane kontaktowe Centrum Obs∏ugi Klienta Cenega Poland: Adres pocztowy: Centrum Obs∏ugi Klienta, Cenega Poland Sp. z o.o. ul. Janka Muzykanta 60, 02-188 Warszawa Numer telefonu: (22) 574 2 574 (od poniedzia∏ku do piàtku, w godz. 9-17) Faks: (22) 574 2 555 E-mail: [email protected] Strona WWW: www.cenega.pl UWAGA: DZIA¸ POMOCY TECHNICZNEJ CENEGA POLAND NIE UDZIELA WSKAZÓWEK DOTYCZÑCYCH PROWADZENIA GRY. Nasi pracownicy nie sà upowa˝nieni i nie posiadajà odpowiednich kwalifikacji do udzielania tego typu informacji. © 1991–2012 Take-Two Interactive Software wraz z filiami. Wyprodukowane przez Firaxis Games. Sid Meier’s Civilization V: Bogowie i królowie, Sid Meier’s Civilization V, Civ, Civilization, 2K Games, Firaxis Games, Take-Two Interactive Software i ich logotypy sà znakami towarowymi Take-Two Interactive Software, Inc. Fork Copyright © 2012 Fork Particle, Inc. Rapid XML Copyright © 2006–2012 Marcin Kalicinski. Lua Copyright © 1994–2012 Lua.org, PUC-Rio. Wykorzystuje technologie Granny Animation. Copyright © 1999-2012 RAD Game Tools, Inc. Wykorzystuje Miles Sound System. Copyright © 1991-2010 RAD Game Tools, Inc. Ikona oceny jest znakiem towarowym Entertainment Software Association. Wszystkie inne znaki i znaki towarowe sà w∏asnoÊcià ich posiadaczy. Wszelkie prawa zastrze˝one. Zawarte w tej grze treÊci sà fikcjà i nie by∏o zamiarem twórców przedstawianie rzeczywistych faktów, wydarzeƒ, postaci lub bytów na tle historycznym. 57 58