Jak dzia]a gie]da

Z serii:
Jak dzia]a gie]da
Podr[cznik dla inwestor*w
El\bieta Baumgartner
Zagadnienia:
Rynek kapita]owy. Gie]da w USA i w Polsce. Akcje,
obligacje, prawa poboru, warranty, kontrakty terminowe,
opcje CALL i PUT. Z]oto. Fundusze inwestycyjne. Handel
walutami. Jak wybra~ maklera. Jak robi~ pieniqdze na
gie]dzie. Jak oceni~ sp*]k[, jak czyta~ wykresy.
Niniejsza darmowa publikacja zawiera jedynie fragment
pełnej wersji całej publikacji.
Aby przeczytać ten tytuł w pełnej wersji kliknij tutaj.
Niniejsza publikacja może być kopiowana, oraz dowolnie
rozprowadzana tylko i wyłącznie w formie dostarczonej przez
NetPress Digital Sp. z o.o., operatora sklepu na którym można
nabyć niniejszy tytuł w pełnej wersji. Zabronione są
jakiekolwiek zmiany w zawartości publikacji bez pisemnej zgody
NetPress oraz wydawcy niniejszej publikacji. Zabrania się jej
od-sprzedaży, zgodnie z regulaminem serwisu.
Pełna wersja niniejszej publikacji jest do nabycia w sklepie
internetowym Salon Cyfrowych Publikacji ePartnerzy.com.
Jak dzia]a gie]da
El\bieta Baumgartner
Por
adni
k“
Suk
c
es”
255 Park Lane
Douglaston, NY 11363, USA
tel. 718/224-3492
www/poradniksukces.com
Ok]adka: Przemys]aw Skok, Skok Communication Arts Co., tel. 1-718/224-2948
Wydawca: Polpress Services, 255 Park Lane, Douglaston, NY 11363, tel. 1-718/
224-3492
Redakcja: Roman Kupczak, Danuta Marciszek
International Standard Book Number ISBN 0-9633932-8-6
Copyright 2007 by Polpress Services
Kopiowanie ca]o<ci lub fragment*w tej ksiq\ki bez pozwolenia jej wydawcy stanowi
naruszenie praw autorskich.
Tre<~ niniejszej ksiq\ki ma charakter og*lnej informacji i nie powinna by~ traktowana
jako pr*ba sprzedania jakichkolwiek papier*w warto<ciowych. Przed zainwestowaniem
pieni[dzy czytelnik powinien rozwa\y~ swojq w]asnq sytuacj[ i ew. zasi[gnq~ opinii
doradcy inwestycyjnego.
Spis tresci
1. Rynek kapita]owy
1. 1. >wiat finans*w si[ zmienia
1. 2. Rynek finansowy
1. 3. Bank Rezerw Federalnych
1. 4. Komisja Papier*w Warto<ciowych i Gie]dy
1. 5. Banki komercyjne
1. 6. Domy maklerskie
1. 7. Towarzystwa inwestycyjne
1. 8. Towarzystwa ubezpieczeniowe i fundusze emerytalne
1. 9. Gie]dy papier*w warto<ciowych
1. 10. Gdzie dowiedzie~ si[ wi[cej
2. Pierwotny rynek akcji
2. 1. Rodzaje ofert
2. 2. Dlaczego sp*]ki wydajq akcje
2. 3. Pierwotna oferta publiczna
2. 4. Oferta niepubliczna
3. Ameryka#skie gie]dy
3. 1. Wt*rny rynek papier*w warto<ciowych
3. 2. New York Stock Exchange
3. 3. Jak dzia]a New York Stock Exchange
3. 4. American Stock Exchange
3. 5. Gie]dy regionalne
4.OTC–gi
e
]
dabe
zpar
ki
e
t
u
4. 1. OTC a gie]dy
4. 2. NASDAû
4. 3. OTC Bulletin Board
4. 4. NûB Pink Sheets
4. 5. Im ni\ej tym niebezpieczniej
5. Jak mierzy~ puls gie]dy
5. 1. Rola wska^nik*w gie]dy
5. 2. >rednie gie]d
5. 3. Wska^niki obligacji
5. 4. Wska^niki rynku
5. 5. Wska^niki ekonomiczne
6. Akcje
6. 1. Wst[p do akcji
6. 2. Gdzie obserwowa~ akcje
6. 3. Akcje zwyk]e czy preferowane
6. 4. Sp*]ki du\e czy ma]e
6. 5. Doch*d czy przyrost kapita]u
6. 6. Cykliczne czy defensywne
6. 7. Akcje klasy A czy B
3
3
4
5
7
8
9
10
10
10
12
13
13
13
14
18
21
21
22
23
26
26
27
27
28
31
32
32
34
34
35
37
38
42
45
45
46
48
48
49
51
51
6. 8. Tracking stock
6. 9. Splits, spin-offs, buy-backs i inne dziwno<ci
6. 10. Fundusze akcyjne
6. 11. Gdzie dowiedzie~ si[ wi[cej
51
52
54
55
7. Obligacje i inne fixed-income securities
56
7. 1. Co to jest obligacja
7. 2. Obligacje skarbowe
7. 3. Obligacje agencji rzqdowych
7. 4. Obligacje komunalne
7. 5. Obligacje sp*]ek
7. 6. CATS i LYONS, czyli obligacje zerowe
7. 7. Obligacje zamienne
7. 8. Inne fixed-income securities
7. 9. Ryzyko fixed-income securities
7. 10. Mierniki obligacji
7. 11. Rynek obligacji
56
57
59
60
61
62
63
63
65
66
67
8. Inne instrumenty finansowe
8. 1. Trusty nieruchomo<ciowe
8. 2. Sp*]ka komandytowa
8. 3. Z]oto i metale szlachetne
9. Instrumenty pochodne
9. 1. Rights
9. 2. Warrants
9. 3. Opcje
9. 4. Kontrakty terminowe (futures)
9. 5. Opcje na futures
10. Fundusze inwestycyjne
10. 1. Fundusze powiernicze
10. 2. Fundusze zamkni[te
10. 3. Unit Investment Trust
10. 4. Exchange Traded Funds
10. 5. Hedge funds –f
u
ndus
z
ez
a
be
z
p
i
e
c
z
a
j
q
c
e
10. 6. Offshore funds
10. 7. Mierniki funduszy inwestycyjnych
10. 8. Jak wybra~ fundusz inwestycyjny
10. 9. Pomoc w Internecie
11. Handel walutami
11. 1. Konta zagraniczne
11. 2. Opcje na waluty
11. 3. Kontrakty terminowe na waluty
11. 4. Currency Trading Companies
11. 5. Opcje na terminowe kontrakty walutowe
12. Tw*j makler
12. 1. Maklerzy pe]noserwisowi
12. 2. Dyskontowi maklerzy
69
69
70
72
77
77
77
78
83
86
87
87
91
92
93
96
98
98
101
104
106
106
106
107
108
109
110
110
112
12.3
.Ma
kl
e
r
z
yni
e
z
a
l
e
\
ni–full and discount service
12. 4. Maklerzy na sieci
12. 5. Maklerzy umo\liwiajqcy day trading
12. 6. Jak wybra~ maklera
12. 7. Boiler rooms
12. 8. Jak sprawdzi~, z kim mamy do czynienia
12. 9. Arbitra\, czyli jak dochodzi~ swego
13. Twoje konto maklerskie
113
114
118
118
119
123
124
129
13. 1. Wype]nienie podania
13. 2. Rodzaje kont
13. 3. Co trzeba wiedzie~ o koncie maklerskim
13. 4. Konto got*wkowe
13. 5. Konto po\yczkowe
13. 6. Zmiana maklera
129
134
136
139
140
144
14. Jak obraca si[ papierami warto<ciowymi
147
14. 1. Co trzeba wiedzie~
14. 2. Online trading
14. 3. Zlecenia gie]dowe
14. 4. Realizacja zlecenia
14. 5. Handel akcjami po godzinach
14. 6. Pu]apki szybkiego rynku
14. 7. Program trading
14.8
.“
Be
z
p
i
e
c
z
ni
k
i
”naWa
l
lSt
r
e
e
t
147
149
150
153
154
157
158
158
15. Jak si[ robi pieniqdze na gie]dzie
160
15. 1. Dywidenda
15. 2. Pozycja d]uga czy kr*tka
15. 3. Kup i trzymaj
15. 4. Metoda wypo<rodkowania ceny
15. 5. Day trading
15. 6. Dobre rady dla ka\dego inwestora
160
161
163
165
166
167
16. Jak oceni~ sp*]k[
16. 1. Analiza fundamentalna
16. 2. Analiza ilo<ciowa
16. 3. Mierniki warto<ci akcji
16. 4. Przyk]adowy raport sp*]ki
16. 5. Jak oceni~ sp*]k[
16. 6. Jak interpretowa~ rekomendacje analityk*w
16. 7. Gdzie zdoby~ informacje o sp*]ce
17. Czytanie wykres*w
17. 1. Co to jest analiza techniczna
17. 2. I ty mo\esz by~ technikiem
17. 3. >rednie ruchome
17. 4. Wska^niki cenowe
17. 5. Wska^niki impetowe
17. 6. Inne wska^niki
172
172
174
177
179
182
183
185
186
186
186
188
190
193
194
18. Jak inwestowa~ na gie]dach zagranicznych
18. 1. Fundusze zagraniczne
18. 2. American Depository Receipts
18.3
.WEBS–<
wi
a
twkos
z
yku
18. 4. Jak kupowa~ na zagranicznych gie]dach
19. Inwestowanie pasywne
19. 1. Teoria Wsp*]czesnego Portfela
19. 2. Fundusze indeksowe
19. 3. Fundusze indeksowe ze wspomaganiem
19. 4. Fundusze, kt*rymi obraca si[ na gie]dzie
19. 5. Jak inwestowa~ pasywnie
196
196
197
198
199
201
201
202
204
205
205
20. Jak inwestowa~ w akcje po é100 miesi[cznie
208
20. 1. Zalety regularnego inwestowania
20. 2. Automatyczne inwestowanie w funduszach
20. 3. Metoda Darka Michalskiego
20. 4. Akcje bez maklera
20. 5. Stw*rz sw*j w]asny fundusz powierniczy
208
209
211
212
214
21. Opodatkowanie zysk*w z inwestycji
21. 1. Jakie podatki p]acq inwestorzy
21. 2. Bezpodatkowe inwestycje
21. 3. Jak minimalizowa~ podatki od inwestycji
22. Kto chce nabi~ inwestora w butelk[
22. 1. Jak topniejq i powstajq fortuny
22. 2. Zarzqd sp*]ki
22. 3. Ludzie od public relations
22. 4. Analitycy
22. 5. Dziennikarze, wydawcy
22. 6. Maklerzy-specjali<ci gie]dowi
22. 7. Market makers
22. 8. Maklerzy
22. 9. Chop houses
22.1
0.I
PO–gr
aomi
l
i
a
r
ddol
a
r
*w
22.1
1.I
nwe
s
t
yc
yj
n
e“
por
a
dy”wI
nt
e
r
ne
c
i
e
22. 12. Jak si[ broni~
22. 13.
215
215
216
217
220
220
222
222
223
224
224
225
226
227
228
230
230
231
23. S]owniczek gie]dowy
232
24. Za]qcznik. Ksiq\ki Poradnika Sukces
246
1
S]owo wst[pne
Nigdy Polacy na obczy^nie nie mieli wi[cej mo\liwo<ci ni\ obecnie, aby oszcz[dza~ i inwestowa~ pieniqdze. Dla przeci[tnej osoby, nawet z niewielkimi pieni[dzmi, dost[p do rynk*w papier*w warto<ciowych stoi w USA szeroko otwarty.
Trzeba jednak pami[ta~, \e rynki kapita]owe, a w szczeg*lno<ci gie]da, mogq
przynie<~ nam zar*wno bogactwo, jak i ogromne rozczarowanie. W swojej praktyce
jako przedstawiciel najwi[kszych bank*w inwestycyjnych widzia]em fortuny robione w ciqgu kilku dni lub tygodni, ale r*wnie\ widzia]em ]zy w oczach os*b, kt*re
straci]y wszystko, poniewa\ chcia]y przechytrzy~ rynek i post[powa~ wbrew jego
utartym prawom.
Wszyscy Czytelnicy, kt*rzy znajq mnie z poprzednich publikacji Poradnika Sukces
lub wyk]ad*w, wiedzq, ile uwagi po<wi[cam opracowaniu szczeg*]owego planu
inwestycji dla ka\dego klienta. Robi[ to nie dlatego, \e nie wierz[ w umiej[tno<ci
danej osoby, ale robi[ to dla jej dobra. Plan opisany w rozdziale 19. jest jednq z
najstarszych technik inwestycyjnych na gie]dzie i jednym z najbardziej sprawdzonych sposob*w na sukces w inwestowaniu. Je<li chodzi o inwestowanie, bardzo
wa\ne jest r*wnie\ realistyczne podej<cie inwestora do mo\liwo<ci rynku. Inwestor,
kt*ry przyk]adowo zarabia] przez ostatnie 12 lat po 18% rocznie, czuje, \e sta~ go na
wi[cej. Natomiast osoba, kt*ra trzyma]a dotychczas pieniqdze na 2-procentowym
rachunku oszcz[dno<ciowym w lokalnym banku, b[dzie zachwycona, je\eli nauczy
si[ osiqga~ <redni zysk na poziomie na przyk]ad 9%, czyli przesz]o cztery razy wi[cej
ni\ przed przeczytaniem tej ksiq\ki.
Ameryka#skie instytucje finansowe oferujq inwestorom wiele instrument*w inwestycyjnych, od ryzykownych po bardzo bezpieczne. Majqc tyle mo\liwo<ci mo\na si[
t
yl
koz
a
s
t
a
na
wi
a
~
,
c
z
e
mus
]
owo“
gi
e
]
da
”na
da
l
wywo]
uj
et
yl
ekont
r
owe
r
s
j
i
i
s
t
r
a
c
hu.
A przecie\ fakty m*wiq same za siebie. Wi[kszo<~ inwestor*w, kt*rzy powierzyli
swoje oszcz[dno<ci funduszom powierniczym lub bezpo<rednio nabyli akcje dobrych sp*]ek z celem zatrzymania ich na d]u\szy czas, nie tylko nie straci]a pieni[dzy, ale ma ich dzisiaj znacznie wi[cej.
Jako doradca jednego z najstarszych bank*w inwestycyjnych na <wiecie i jako
kierownik regionalnej firmy inwestycyjnej powtarzam, gdzie jest to tylko mo\liwe,
\e nie ma znaczenia z jakq kwotq rozpoczynamy inwestowanie. Najwa\niejsze cechy
dobr
e
goi
nwe
s
t
or
at
o,
popi
e
r
ws
z
e–poc
z
uc
i
edys
c
ypl
i
ny
,
podr
ugi
e–kons
e
kwe
nc
j
a
wr
e
a
l
i
z
a
c
j
ipodj
[
t
yc
hde
c
yz
j
ior
a
z–r
*wni
ewa
\
ne–poc
z
uc
i
er
e
s
pe
kt
udl
ac
z
a
s
u.
St
a
r
epol
s
ki
epowi
e
dz
e
ni
e
,\
e“
ni
eodr
a
z
uKr
a
k*w z
budowa
no”
,powi
nnoby~
pierwszym przykazaniem dla ka\dego, kto chce zbli\y~ si[ do gie]dy. Je\eli wypracujemy w sobie powy\sze cechy, to osiqgni[cie sukcesu finansowego jest tylko
kwestiq czasu.
|ycz[ wszystkim Czytelnikom jak najwi[kszych sukces*w i zapraszam do wsp*]pracy. Z pozdrowieniami,
Dariusz G. Michalski, JD, LL.M.
2
Od autorki:
Darek Michalski jest d]ugoletnim komentatorem i wsp*]pracownikiem Poradnika
Sukces. Mo\na go spotka~ na seminariach i wyk]adach organizowanych na terenie
metropolii nowojorskiej i w New Jersey. Z wykszta]cenia jest prawnikiem, a
zawodowo zajmuje si[ doradztwem inwestycyjnym dla klient*w presti\owego banku
naWa
l
l
St
r
e
e
t
–Gol
dma
nSa
c
hs
.
Pr
owa
dz
i
r
*wni
e
\bi
ur
ama
kl
e
r
s
ki
ef
i
r
myRa
ymond
James Financial Services. W roku 1999 inna firma inwestycyjna, Edward Jones,
biorqc pod uwag[ pracownik*w ponad 6,000 swych oddzia]*w, uzna]a go za czo]owego w Stanach Zjednoczonych propagatora techniki inwestycyjnej Dollar Cost
Averaging. Swojq wiedzq i do<wiadczeniem Darek Michalski bardzo przyczyni] si[
do powstania niniejszej ksiq\ki.
El\bieta Baumgartner
>wiat finans*w si[ zmienia
1.
1. 1.
3
Rynek kapita]owy
>wiat finans*w si[ zmienia
Jeszcze kilka lat temu szli<my do banku, by deponowa~ swoje oszcz[dno<ci i
otworzy~ konto czekowe. Aby zainwestowa~ w akcje, udawali<my si[ do maklera, a
doa
ge
nt
aube
z
pi
e
c
z
e
ni
owe
go–bywykupi
~pol
i
s
[na\
yc
i
e
.
J
e
\
e
l
i
odpowi
a
da
]
yna
m
bezprowizyjne fundusze, dzwonili<my prosto do towarzystwa funduszy powierniczych. Ale to si[ zmienia. Obecnie firmy maklerskie oferujq ksiq\eczki czekowe i
ka
r
t
ykr
e
dyt
owe
,ani
e
kt
*r
e–u
be
z
pi
e
c
z
e
ni
a
.W ba
nkumo\
e
myz
a
i
nwe
s
t
owa
~w
fundusze powiernicze czy naby~ annuity, a nawet otworzy~ dyskontowe konto
maklerskie. Wsp*]czesny agent ubezpieczeniowy ch[tnie zostanie naszym doradcq
finansowym i wyjdzie naprzeciw wszystkim finansowym potrzebom. Bankier,
makler i agent ubezpieczeniowy nie majq teraz oddzielnych r*l. Ka\dy <wiadczy
szeroki wachlarz finansowych us]ug, a r*\nice mi[dzy nimi coraz bardziej si[
zacierajq.
Produkty finansowe te\ si[ zmieniajq. Przed kilkunastu laty Amerykanin wybiera]
tylko pomi[dzy rzqdowq obligacjq a akcjq renomowanej sp*]ki. Dzi< natomiast ma
do rozwa\enia tzw. zera, obligacje zabezpieczone hipotekami, obligacje zamienne,
ponad 20,000 r*\nych akcji. Mo\e kupi~ indeksy, opcje lub kontrakty terminowe (futures). Funduszy powierniczych namno\y]o si[ ju\ ponad 13,000 i nied]ugo przekroczq ilo<ciq liczb[ akcji w obrocie. Do tego dochodzi ponad 3,000 zamkni[tych
funduszy powierniczych i drugie tyle hedge funds, niezliczona liczba Unit Investment Trusts i mrowie produkt*w wt*rnych.
Zmienia si[ te\ dost[p do informacji. W przesz]o<ci potrzebowali<my maklera,
gdy\ tylko on m*g] uzyska~ raporty sp*]ek, analizy i statystyki. Teraz, dzi[ki
rozwijajqcej si[ technice, mamy informacj[ w zasi[gu r[ki prawie na r*wni z
profesjonalistami z Wall Street, a pod]qczony do Internetu komputer daje nam
natychmiastowe doj<cie do gie]dy.
Wsp*]czesny inwestor, a szczeg*lnie imigrant, powinien orientowa~ si[ w szybko
zmieniajqcym si[ <wiecie finans*w, by nie by~ na ]asce finansowego doradcy.
4
Rynek kapita]owy
1. 2.
Rynek finansowy
Na rynku finansowym odbywa si[ wymiana kapita]u i kredytu w gospodarce.
Oznacza to zawieranie um*w kredytowych, emisj[ papier*w warto<ciowych. Oto
przyk]ady rynk*w finansowych: rynek akcji (stock market), rynek obligacji (bond
market), rynek towarowy (commodities market), rynek walutowy (foreign exchange
market).
Rynek finansowy sk]ada si[ z rynku pieni[\nego i kapita]owego.
Rynki pieni[\ne
Rynek pieni[\ny jest cz[<ciq rynku finansowego, gdzie instytucje i osoby prywatne dokonujq finansowania bie\qcej dzia]alno<ci. Instytucje finansowe (komercyjne
banki, kasy oszcz[dno<ciowo-po\yczkowe, unie kredytowe, firmy ubezpieczeniowe,
plany emerytalne) przyjmujq pieniqdze od depozytariuszy, kt*rzy majq nadwy\ki
finansowe, oraz po\yczajq je jednostkom potrzebujqcym <rodk*w na kr*tki czas.
Czyniqc to tworzq r*\ne finansowe instrumenty, jak konta oszcz[dno<ciowe,
czekowe, terminowe (CD), bony komercyjne itp. Rynek pieni[\ny jest wi[c rynkiem
kr*tkoterminowych instrument*w d]u\nych.
Rynki kapita]owe
Na rynku kapita]owym sp*]ki zdobywajq <rodki na <redni i d]ugi termin w celu
finansowania inwestycji. Sp*]ki majq mo\no<~ zdobycia kapita]u przez emisj[ instrument*w rynku kapita]owego, do kt*rych nale\q akcje (stocks) oraz papiery
d]u\ne o terminie d]u\szym ni\ rok. Innymi s]owy, rynek kapita]owy (capital market)
umo\liwia sprzeda\ i kupno papier*w warto<ciowych oraz obs]ug[ kredytowq.
W ramach rynku kapita]owego rozr*\nia si[ rynek pierwotny i wt*rny.
Rynek pierwotny (primary market)–t
oc
z
[
<
~r
ynkuka
pi
t
a
]
owe
go,nakt
*r
ym
emitent papier*w warto<ciowych zbiera kapita]. Emitent sprzedaje po cenie emisyjnej swoje akcje czy obligacje inwestorom, kt*rzy uznali je za dobrq lokat[. Czyni to
przy pomocy domu maklerskiego (underwriter). Oferta mo\e by~ publiczna (public
offer) lub prywatna (private placement). Oferty publiczne sq <ci<le regulowane przez
Komisj[ Papier*w Warto<ciowych i Gie]dy (patrz rozdzia] 2). Oferty prywatne
(niepubliczne) polegajq na bezpo<redniej sprzeda\y walor*w ograniczonej liczbie
inwestor*w instytucjonalnych lub os*b prywatnych. Subskrypcja prywatna (w
odr*\nieniu od publicznej) nie musi spe]nia~ pe]nych wymog*w rejestracyjnych
Komisji Papier*w Warto<ciowych i Gie]dy, bo nie jest przedmiotem obrotu publicznego (patrz rozdzia] 2.4).
Rynek wt*rny –t
oc
z
[
<
~r
yn
kuka
pi
t
a
]
owe
go,
gdz
i
eodbywas
i
[kupnoi
s
pr
z
e
da
\
papier*w pomi[dzy inwestorami. Osiqgni[te zyski nie zasilajq emitenta akcji kapita]em. Wt*rny rynek jest uzupe]nieniem rynku pierwotnego, gdy\ niewielu inwestor*w nabywa]oby akcje sp*]ki wiedzqc, \e nie mogq ich odsprzeda~. Wt*rny rynek
ma miejsce na gie]dach papier*w warto<ciowych i poza nimi (patrz rozdzia] 3.1).
Emisji akcji i wprowadzeniu ich na rynek pierwotny, po czym wt*rny, po<wi[cony
jest rozdzia] 2. Na rynku kapita]owym dzia]a wiele instytucji om*wionych poni\ej.
Niniejsza darmowa publikacja zawiera jedynie fragment
pełnej wersji całej publikacji.
Aby przeczytać ten tytuł w pełnej wersji kliknij tutaj.
Niniejsza publikacja może być kopiowana, oraz dowolnie
rozprowadzana tylko i wyłącznie w formie dostarczonej przez
NetPress Digital Sp. z o.o., operatora sklepu na którym można
nabyć niniejszy tytuł w pełnej wersji. Zabronione są
jakiekolwiek zmiany w zawartości publikacji bez pisemnej zgody
NetPress oraz wydawcy niniejszej publikacji. Zabrania się jej
od-sprzedaży, zgodnie z regulaminem serwisu.
Pełna wersja niniejszej publikacji jest do nabycia w sklepie
internetowym Salon Cyfrowych Publikacji ePartnerzy.com.