D - Sąd Apelacyjny we Wrocławiu

Sygn. akt II AKa 41/13
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 1 marca 2013 r.
Sąd Apelacyjny we Wrocławiu w II Wydziale Karnym w składzie:
Przewodniczący:
SSA Ryszard Ponikowski (spr.)
Sędziowie:
SSA Witold Franckiewicz
SSA Wiesław Pędziwiatr
Protokolant:
Beata Sienica
przy udziale Prokuratora Prokuratury Apelacyjnej Ludwika Uciurkiewicza
po rozpoznaniu w dniu 1 marca 2013 r.
sprawy M. K. (1)
oskarżonego z art. 59 ust. 2 ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii z dnia 29 lipca 2005 roku w zw. z art.12 kk, art.
59 ust.1 ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii z dnia 29 lipca 2005 roku, art. 59 ust.1 ustawy o przeciwdziałaniu
narkomanii z dnia 29 lipca 2005 roku, art. 62 ust.1 ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii z dnia 29 lipca 2005 roku
z powodu apelacji wniesionej przez prokuratora
od wyroku Sądu Okręgowego w Legnicy
z dnia 26 października 2012 r. sygn. akt III K 67/12
I. zmienia zaskarżony wyrok w stosunku do oskarżonego M. K. (1) w ten sposób, że:
1) na podstawie art. 45 § 1 k.k. orzeka od oskarżonego M. K. (1) przepadek na rzecz Skarbu Państwa
korzyści majątkowej osiągniętej przez niego z popełnienia przestępstwa jemu przypisanego w pkt.
III części dyspozytywnej tego wyroku, w kwocie 50 (pięćdziesiąt) złotych;
2) na podstawie art. 71 ust. 1 ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii z dnia 29 lipca 2005r.
zobowiązuje oskarżonego do poddania się leczeniu odwykowemu z uzależnienia od używania
środków odurzających i substancji psychotropowych i oddaje go pod dozór kuratora sądowego,
jednocześnie stwierdzając że ten właśnie przepis stanowi podstawę orzeczenia zawartego w pkt.
VI części dyspozytywnej zaskarżonego wyroku o poddaniu oskarżonego pod dozór kuratora
sądowego;
II. w pozostałym zakresie zaskarżony wyrok utrzymuje w mocy;
III. zwalania oskarżonego od ponoszenia wydatków za postępowania odwoławcze oraz od opłaty.
UZASADNIENIE
Sąd Okręgowy we Wrocławiu po rozpoznaniu sprawy M. K. (1) oskarżonego o to, że:
I. w okresie od czerwca 2011r. do początku września 2011r. w G. w wykonaniu z góry powziętego zamiaru, udzielił
małoletniemu J. P., lat 16, w zamian za korzyść majątkową
w kwocie nie mniejszej niż 500 zł narkotyków w postaci marihuany
o łącznej wadze nie mniejszej niż 25 gramów,
tj. o czyn z art. 59 ust. 2 ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii z dnia 29.07.2005r.w zw. z art. 12 kk.
II. w pierwszej połowie stycznia 2012r. w G. udzielił A. M., w zamian za korzyść majątkową w kwocie nie mniejszej
niż 90 zł narkotyków w postaci marihuany o łącznej wadze nie mniejszej niż 3 gramy
tj. o czyn z art. 59 ust. 1 ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii z dnia 29.07.2005r.
III. w okresie od października do listopada 2011r. w G. udzielił M. K. (2), w zamian za korzyść majątkową w kwocie
nie mniejszej niż 50 zł narkotyków w postaci marihuany
o łącznej wadze nie mniejszej niż 1,5 grama
tj. o czyn z art. 59 ust. 1 ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii z dnia 29.07.2005r.
IV. w dniu 30 grudnia 2011r. w G. wspólnie i w porozumieniu
z A. W., M. K. (2), M. K. (3) i T. J. posiadał wbrew przepisom ustawy środek odurzający w postaci marihuany o wadze
43,16 gramów
tj. o przestępstwo z art. 62 ust. 1 ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii z dnia 29.07.2005r.
- wyrokiem z dnia 26 października 2012r. podjął rozstrzygnięcia następującej treści:
I. uniewinnił oskarżonego M. K. (1) od popełnienia czynów opisanych
w punktach I i II części wstępnej wyroku i kosztami w tej części obciążył Skarb Państwa,
II. uznał oskarżonego M. K. (1) za winnego popełnienia czynu opisanego
w punkcie III części wstępnej wyroku z tym ustaleniem, iż stanowi on wypadek mniejszej wagi z art. 59 ust. 3 ustawy
o przeciwdziałaniu narkomanii z dnia 29 lipca 2005r., i za czyn ten na podstawie art. 59 ust. 3 ustawy z dnia 29 lipca
2005r. o przeciwdziałaniu narkomanii wymierzył mu karę 6 (sześciu) miesięcy pozbawienia wolności,
III. uznał oskarżonego M. K. (1) za winnego popełnienia czynu opisanego
w punkcie IV części wstępnej wyroku stanowiącego przestępstwo z art. 62 ust. 1 ustawy z dnia 29 lipca 2005r. o
przeciwdziałaniu narkomanii i za czyn ten na podstawie art. 62 ust. 1 ustawy z dnia 29 lipca 2005r. o przeciwdziałaniu
narkomanii wymierzył mu karę 10 (dziesięciu) miesięcy pozbawienia wolności,
IV. na podstawie art. 85 kk i art. 86 § 1 kk połączył oskarżonemu M. K. (1) orzeczone wobec niego kary pozbawienia
wolności i wymierzył mu karę łączną 1 (jednego) roku pozbawienia wolności,
V. na podstawie art. 69 § 1 i 2 kk oraz art. 70 § 2 kk wykonanie orzeczonej wobec oskarżonego M. K. (1) kary łącznej
pozbawienia wolności warunkowo zawiesił na okres próby 4 (czterech) lat,
VI. na podstawie art. 73 § 2 kk w okresie próby oddał oskarżonego M. K. (1) pod dozór kuratora sądowego,
VII. na podstawie art. 70 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 29 lipca 2005r.
o przeciwdziałaniu narkomanii orzekł przepadek przez zniszczenie dowodów rzeczowych wyszczególnionych w
wykazie dowodów rzeczowych znajdującym się w aktach sprawy na k. 23 pod pozycjami: 1, 2, 7, 9, 10, 11, 15, 16 i 17.
VIII. zasądził od Skarbu Państwa na rzecz adw. M. S. Kancelaria Adwokacka w L. kwotę 1.034,20 złotych w tym VAT
tytułem nieopłaconej, a udzielonej oskarżonemu obrony z urzędu,
IX. na podstawie art. 624 § 1 kpk zwolnił oskarżonego M. K. (1) od ponoszenia kosztów sądowych zaliczając je na
rachunek Skarbu Państwa.
Powyższy wyrok Sądu Okręgowego zaskarżył prokurator w części dotyczącej orzeczenia o karze na niekorzyść M. K.
(1), wyrokowi temu zarzucając:
• „obrazę przepisu art.45 § 1 k.k. poprzez nieorzeczenie obligatoryjnego przepadku korzyści majątkowej uzyskanej
z popełnienia przestępstwa
z art. 59 ust. 1 ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii opisanego w pkt. 1 III części wstępnej wyroku;
• obrazę przepisu art. 71 ust. 1 ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii
z dnia 29.07.2005r. poprzez nieorzeczenie obligatoryjnego środka karnego w postaci obowiązku poddania się
leczeniu lub rehabilitacji w zakładzie opieki zdrowotnej z jednoczesnym oddaniem pod dozór wyznaczonej osoby,
instytucji lub stowarzyszenia i poprzestaniu na orzeczeniu wobec M. K. (1) na podstawie art. 73 § 2 k.k. dozoru
kuratora sądowego, pomimo ustaleń faktycznych jednoznacznie świadczących o tym, że M. K. (1) jest osoba
uzależnioną od środków odurzających, a przypisane mu przestępstwa z art. 59 ust. 1 ustawy §i art. 62 ust. 1 cyt.
ustawy pozostają w związku z używaniem przez w/w środków odurzających i substancji psychotropowych.”
Tak formułując zarzuty skargi apelacyjnej, prokurator wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez orzeczenie
wobec M. K. (1) obu wspomnianych środków karnych, to jest przepadku korzyści majątkowej oraz obowiązku poddania
leczeniu z uzależnienia od narkotyków z jednoczesnym oddaniem pod dozór osoby, instytucji lub stowarzyszenia.
Sąd Apelacyjny zważył, co następuje
Apelacja oskarżyciela publicznego zasługuje na uwzględnienie.
Prokurator w uzasadnieniu środka odwoławczego – podzielając ustalenia faktyczne poczynione przez Sąd I instancji
– zarzucił zaskarżonemu wyrokowi naruszenie przepisów prawa materialnego tj. art. 45 § 1 k.k. i art. 71 ust. 1 ustawy
z dnia 29 lipca 2005r.o przeciwdziałaniu narkomanii (zwanej dalej ustawą u.p.n).
Argumentacja oskarżyciela publicznego sprowadza się do słusznego poglądu, że Sąd Okręgowy w Legnicy wydając w
niniejszej sprawie wyrok skazujący M. K. (1) pominął w nim rozstrzygnięcie co do środków karnych, których orzeczenie
w stosunku do oskarżonego, w myśl wskazanych przez prokuratora przepisów prawa materialnego, było obowiązkowe.
Sąd Okręgowy w Legnicy uznał oskarżonego M. K. (1) za winnego popełnienia czynów z art. 59 ust. 3 u.p.n. oraz art.
62 ust. 1 u.p.n.
i wymierzył mu karę łączną 1 roku pozbawienia wolności, którą warunkowo zawiesił na okres próby 4 lat.
Nie budzi wątpliwości, że skazanie za pierwszy ze wskazanych czynów wiązało się z obowiązkiem orzeczenia wobec
oskarżonego przepadku korzyści majątkowej na podstawie art. 45 § 1 k.k. Wynika to jednoznacznie z opisu czynu
przypisanego M. K. (1), bowiem został on uznany za winnego popełnienia przestępstwa udzielenia narkotyków w
postaci marihuany o łącznej wadze nie mniejszej niż 1,5 grama w zamian za korzyść majątkową w kwocie nie
mniejszej niż 50 zł (art. 59 ust.3 u.p.n.). W orzecznictwie i piśmiennictwie przyjmuje się, że korzyścią majątkową
w rozumieniu art. 45 k.k. jest wszelkie przysporzenie w majątku lub zmniejszenie jego pasywów, mające wartość
ekonomiczną, czyli możliwą do wyrażenia w pieniądzu (zob. np. uchwałę SN
z dnia 15 lutego 1977 r. VII KZP 16/76, OSNKW 1977, nr 4-5, poz.34). Skoro więc w zaskarżonym wyroku ustalono,
że oskarżony za udzielenie narkotyku (marihuany) otrzymał w zamian 50 zł, a ta korzyść majątkowa nie podlegała
przepadkowi przedmiotów wymienionych w art. 44 § 1 lub 6 k.k., zasadne jest stwierdzenie, że spełnione zostały
warunki do orzeczenia przepadku na podstawie art. 45 § 1 k.k.
Natomiast skazanie M. K. (1) za przestępstwo posiadania wbrew przepisom ustawy środka odurzającego w postaci
marihuany o wadze 43,16 gramów (art. 62 ust. 1 u.p.n.) i orzeczenie wobec niego kary pozbawienia wolności
z warunkowym zawieszeniem jej wykonania, czyniło zasadnym rozważenie przez Sąd I Instancji zastosowania
względem niego środka karnego określonego w art. 71 ust. 1 u.p.n.
W myśl tego przepisu sąd nie może uchylić się od orzeczenia wobec skazanego środka karnego polegającego na
zobowiązaniu go do poddania się leczeniu lub rehabilitacji w podmiocie leczniczym w rozumieniu przepisów
o działalności leczniczej i oddaniu go pod dozór wyznaczonej osoby, instytucji lub stowarzyszenia, gdy spełnione są
kumulatywnie trzy przesłanki: 1) skazany jest osobą uzależnioną 2) skazanie nastąpiło za przestępstwo pozostające
w związku z używaniem środka odurzającego lub substancji psychotropowej 3) skazanemu wymierzono karę
pozbawienia wolności, której wykonanie warunkowo zawieszono.
Zdaniem Sądu odwoławczego wszystkie trzy przesłanki zostały spełnione
w odniesieniu do M. K. (1).
Po pierwsze oskarżony M. K. (1) jest osobą uzależnioną od środków odurzających. Sam oskarżony wyraził takie
przekonanie w wyjaśnieniach złożonych w toku postępowania karnego, kiedy przyznał się do uzależnienia i wskazał,
że zażywał amfetaminę i marihuanę (k. 161). Jednakże zdecydowanie najistotniejszym dowodem w tej kwestii jest
opinia sądowo-psychiatryczna biegłych lekarzy psychiatrów z dnia 19.06.2012r. (k. 167-168). W opinii tej biegli
stwierdzili u oskarżonego uzależnienie od środków psychoaktywnych – zależność mieszana (amfetamina, marihuana)
oraz zaburzenia osobowości i zachowania,
co demonstruje się drażliwością, skłonnością do działań i zachowań impulsywnych, obniżeniem kontroli emocji,
spłyceniem krytycyzmu. Opinia biegłych w sposób jednoznaczny wskazuje na to, że zażywanie przez oskarżonego
marihuany lub amfetaminy ma charakter regularny z wszystkimi tego skutkami ubocznymi.
Po drugie spełniona została również przesłanka wymierzenia oskarżonemu kary pozbawienia wolności, której
wykonanie warunkowo zawieszono.
Wymagającą bardziej szczegółowego omówienia jest natomiast kwestia stwierdzenia, że skazanie M. K. (1) nastąpiło
w związku z używaniem narkotyków.
Odwołując się do poglądów wyrażonych w piśmiennictwie [M. Filar: Przestępczość związana z narkotykami w Polsce
(w:) Prawo karne i proces karny wobec nowych form i technik przestępczości, red. H. Hirsch, P. Hofmański,
E. Pływaczewski, C. Roxin, Białystok 1997, s. 325-326] należy wyróżnić trzy typy powiązań pomiędzy przestępstwem
a używaniem środka odurzającego lub substancji psychotropowej: A) samozaopatrzeniowy - dokonanie przestępstwa
w celu zdobycia narkotyków do użytku własnego lub grupy, B) interakcyjny - popełnienie przestępstwa w wyniku
oddziaływania narkotyku na organizm, C) niesprawności - użycie narkotyku powodujące znaczny spadek lub nawet
całkowity zanik zdolności osoby używającej do wykonywania określonego zawodu lub podejmowania określonych
czynności, co może skutkować następstwami o przestępczym charakterze.
Biegli psychiatrzy we wspomnianej opinii uznali pełną poczytalność M. K. (1) tempore criminis, a zatem należy
wykluczyć powiązania pomiędzy przestępstwem popełnionym przez oskarżonego (art. 62 ust. 1 u.p.n.), a użyciem przez
niego środka odurzającego wskazane w punkcie B (typ interakcyjny) i C (typ niesprawności). Natomiast powiązanie
takie będzie miało charakter „samozaopatrzeniowy”, gdyż na zachowanie oskarżonego naruszające przepis art. 62 ust.
1 u.p.n. wywarło wpływ uzależnienie od środków odurzających, nawet jeżeli tempore criminis nie znajdował się pod
wpływem narkotyków.
W wyroku Sądu Najwyższego z dnia 7 maja 2012r. sygn. akt III KK 384/11(LEX 1223794) podkreślono, że „oczywiste
jest, że używanie narkotyków musi się wiązać z ich wcześniejszym posiadaniem, nielegalne ich posiadanie jest zaś
karalne i stanowi przestępstwo z art. 62 u.p.n.”. Jak zaznaczył SN w tym wyroku „możliwa jest wprawdzie sytuacja,
gdy pomimo posiadania środków odurzających lub substancji psychotropowych przez osobę uzależnioną związek
pomiędzy tego rodzaju przestępstwem a uzależnieniem będzie wątpliwy lub też nie będzie go w ogóle. Tego rodzaju
wypadek wystąpi wówczas, gdy u uzależnionego sprawcy zabezpieczone zostaną tego rodzaju narkotyki, jakich on sam
nigdy nie zażywał”.
Jednakże w rozpatrywanej sprawie taka sytuacja nie ma miejsca. Warto w tym miejscu podkreślić, że oskarżony
został skazany za posiadanie wbrew przepisom ustawy środka odurzającego w postaci marihuany o wadze 43,16
gramów, co w zestawieniu z faktem jego uzależnienia również od marihuany, pozwala na stwierdzenie, że nałóg
narkotykowy miał wpływ na jego przestępcze zachowanie. Istotne znaczenie ma w niniejszej sprawie także fakt, że
według ustaleń poczynionych w toku postępowania, narkotyk ten został ujawniony w sytuacji, w której oskarżony wraz
z kolegami przebywał w piwnicy domu, gdzie wspólnie zamierzali narkotyk ten zażyć. W tym zatem wypadku, mimo że
zamiar zażycia środka nie wszedł w stadium realizacji, posiadanie przez oskarżonego środka narkotycznego w sposób
oczywisty pozostaje w związku z uzależnieniem oskarżonego.
Ponadto oczywiste w tej sprawie jest, że podstawą do oddania skazanego pod dozór kuratora sądowego jest przepis
art. 71 ust. 1 u.p.n., a nie art. 73 § 2 kk.
Sąd Apelacyjny nie uzupełniał wyroku Sądu a quo o zaliczenie okresu tymczasowego aresztowania na poczet
wymierzonej oskarżonemu kary pozbawienia z warunkowym zawieszeniem jej wykonania. Powinność taka może się
jednak zaktualizować jeżeli konieczne stanie się zarządzenie wykonania tej kary.
Z tych względów Sąd Apelacyjny orzekł jak w części wstępnej.
Na podstawie art. 624 § 1 k.p.k. w zw. z art. 634 k.p.k., Sąd Apelacyjny zwolnił oskarżonego od zapłaty na rzecz Skarbu
Państwa kosztów sądowych za postępowanie odwoławcze, albowiem wykazał on, że istnieją podstawy do uznania, że
uiszczenie ich byłoby dla niego zbyt uciążliwe ze względu na sytuację rodzinną, majątkową i wysokość dochodów.