Prognoza oddziaływania na środowisko ustaleń projektu zmiany

Transkrypt

Prognoza oddziaływania na
środowisko ustaleń projektu
zmiany Planu
Zagospodarowania
Przestrzennego
Województwa Lubelskiego
Z A RZ ĄD W O J E W Ó D Z T W A L U BE L S K I E G O
M A RZ E C 2015
Prognoza oddziaływania na środowisko ustaleń projektu zmiany PZPWL
Zespół autorski:
Wiaczesław Michalczuk
Inga Kozłowska
Krystyna Kuśmierz
Anna Buczak
Marta Kielar
Sabina Gontarz
Krzysztof Jóźwik
Biuro Planowania Przestrzennego w Lublinie
3|S t r o n a
1. WSTĘP...............................................................................................................................................................1
1.1.
1.2.
PODSTAWA FORMALNO – PRAWNA OPRACOWANIA PROGNOZY .................................................... 1
PRZEDMIOT, ZAKRES I CEL OPRACOWANIA PROGNOZY .................................................................. 1
2. INFORMACJA O ZAWARTOŚCI, GŁÓWNYCH CELACH PROJEKTU PZPW LUBELSKIEGO I JEGO
POWIĄZANIACH Z INNYMI DOKUMENTAMI .......................................................................................................4
2.1. OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA ANALIZOWANEGO OBSZARU (WOJEWÓDZTWA) ........................... 4
2.2. ZAWARTOŚĆ PROBLEMOWA PROJEKTU PLANU ................................................................................ 8
2.3. POWIĄZANIA PROJEKTU PLANU Z DOKUMENTAMI STRATEGICZNYMI I PROGRAMAMI RANGI
KRAJOWEJ I REGIONALNEJ .......................................................................................................................... 12
3. DIAGNOZA ISTNIEJĄCEGO STANU ŚRODOWISKA ORAZ TENDENCJI ZMIAN ZACHODZĄCYCH NA
OBSZARZE WOJEWÓDZTWA .............................................................................................................................44
3.1. STAN ŚRODOWISKA ............................................................................................................................. 44
3.2. OBSZARY OBJĘTE BADANIEM PRZEWIDYWANEGO ZNACZĄCEGO ODDZIAŁYWANIA ................. 63
3.3. POTENCJALNE ZMIANY STANU ŚRODOWISKA W PRZYPADKU BRAKU REALIZACJI USTALEŃ
ZAWARTYCH W PROJEKCIE ZMIANY PLANU ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
WOJEWÓDZTWA LUBELSKIEGO ................................................................................................................... 77
3.4. IDENTYFIKACJA PROBLEMÓW OCHRONY ŚRODOWISKA ISTOTNYCH Z PUNKTU WIDZENIA
PROJEKTOWANEGO DOKUMENTU, W SZCZEGÓLNOŚCI DOTYCZĄCYCH OBSZARÓW
PODLEGAJĄCYCH OCHRONIE PRAWNEJ .................................................................................................... 84
3.5. OCENA SPOSOBU UWZGLĘDNIENIA W PROJEKCIE ZMIANY PLANU CELÓW WYNIKAJĄCYCH Z
DOKUMENTÓW RANGI MIĘDZYNARODOWEJ, WSPÓLNOTOWEJ I KRAJOWEJ ORAZ PROBLEMÓW
OCHRONY ŚRODOWISKA ISTOTNYCH Z PUNKTU WIDZENIA REALIZACJI PROJEKTOWANEGO
DOKUMENTU................................................................................................................................................... 91
4. OCENA PRZEWIDYWANEGO ZNACZĄCEGO ODDZIAŁYWANIA ............................................................103
4.1. METODY BADAWCZE ZASTOSOWANE PRZY SPORZĄDZANIU PROGNOZY ODDZIAŁYWANIA NA
ŚRODOWISKO............................................................................................................................................... 103
4.2. ANALIZA POTENCJALNEGO ODDZIAŁYWANIA SKUTKÓW REALIZACJI PRZYJĘTYCH W
PROJEKCIE ZMIANY PZPWL DZIAŁAŃ W ODNIESIENIU DO POSZCZEGÓLNYCH RECEPTORÓW
ODDZIAŁYWAŃ ............................................................................................................................................. 105
4.3. PRZEWIDYWANE ZNACZĄCE ODDZIAŁYWANIA NA POSZCZEGÓLNE RECEPTORY
ODDZIAŁYWAŃ, W TYM NA OBSZARY NATURA 2000 ................................................................................ 131
5. INFORMACJE O MOŻLIWYM TRANSGRANICZNYM ODDZIAŁYWANIU NA ŚRODOWISKO ..................175
6. ROZWIĄZANIA ALTERNATYWNE DO ROZWIĄZAŃ ZAWARTYCH W PROJEKTOWANYM DOKUMENCIE
WRAZ Z UZASADNIENIEM ICH WYBORU ....................................................................................................... 177
6.1. NAPOTKANE TRUDNOŚCI WYNIKAJĄCE Z NIEDOSTATKÓW TECHNIKI LUB LUK WE
WSPÓŁCZESNEJ WIEDZY ............................................................................................................................ 177
6.2. WYJAŚNIENIE BRAKU ROZWIĄZAŃ ALTERNATYWNYCH ............................................................... 177
7. PROPOZYCJE PRZEWIDYWANYCH METOD ANALIZY SKUTKÓW REALIZACJI POSTANOWIEŃ
PROJEKTOWANEGO DOKUMENTU ORAZ CZĘSTOTLIWOŚCI JEJ PRZEPROWADZANIA....................... 178
8. WNIOSKI I REKOMENDACJE ......................................................................................................................182
9. STRESZCZENIE W JĘZYKU NIESPECJALISTYCZNYM.............................................................................184
10. BIBLIOGRAFIA .............................................................................................................................................189
11. SPIS RYCIN ...................................................................................................................................................194
12. SPIS TABEL ..................................................................................................................................................194
13. SPIS ZAŁĄCZNIKÓW GRAFICZNYCH.........................................................................................................194
1. WSTĘP
1.1. PODSTAWA FORMALNO – PRAWNA OPRACOWANIA PROGNOZY
Obowiązek sporządzenia strategicznej oceny oddziaływania na środowisko wynika
z art. 46 pkt 1. ustawy z dnia 3 października 2008 o udostępnianiu informacji o środowisku
i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach
oddziaływania na środowisko. Dotyczy on projektów koncepcji przestrzennego
zagospodarowania kraju, projektów planów zagospodarowania przestrzennego, studium
uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy, planów
zagospodarowania przestrzennego oraz strategii rozwoju regionalnego. Elementem tej
oceny jest Prognoza oddziaływania na środowisko (prognoza OOŚ). Za sporządzenie
prognozy odpowiada organ administracji opracowujący projekt dokumentu lub
wprowadzający zmiany do już przyjętego dokumentu.





oraz:



Podstawę formalno-prawną sporządzenia prognozy stanowią obecnie:
ustawa z dnia 3 października 2008 o udostępnianiu informacji o środowisku i jego
ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach
oddziaływania na środowisko (t.j. Dz. U. z 2013 r., poz. 1235, z późn. zm.), zwana
dalej „ustawą OOŚ”;
ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (t.j. Dz. U. z 2013 r.,
poz. 1232, z późn. zm.);
ustawa z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (t.j. Dz. U. z 2013 r., poz. 627,
z późn. zm.);
ustawa z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (t.j.
Dz. U. z 2015 r., poz. 199);
ustawa z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie województwa (t.j. Dz. U. z 2013 r.,
poz. 596, z późn. zm.);
Dyrektywa 2001/42/WE Parlamentu Europejskiego i Rady, z dnia 27 czerwca 2001 r.
w sprawie oceny wpływu niektórych planów i programów na środowisko (Dz. Urz. WE
z 2001 r., L 197/30);
Dyrektywa 2003/4/WE Parlamentu Europejskiego i Rady, z dnia 28 stycznia 2003 r.
w sprawie publicznego dostępu do informacji dotyczących środowiska i uchylająca
dyrektywę Rady 90/313/EWG, dostosowana do postanowień Konwencji z Aarhus
(Dz. Urz. WE z 2003 r., L 41/26);
Dyrektywa 2003/35/WE z dnia 26 maja 2003 r. przewidująca udział społeczeństwa
w odniesieniu do sporządzania niektórych planów i programów w zakresie
środowiska oraz zmieniająca w odniesieniu do udziału społeczeństwa i dostępu do
wymiaru sprawiedliwości dyrektywy Rady 85/337/EWG i 96/61/ WE (Dz. Urz. WE
z 2003 r., L 156/17).
1.2. PRZEDMIOT, ZAKRES I CEL OPRACOWANIA PROGNOZY
Prognoza wykonana została na potrzeby zmiany Planu Zagospodarowania
Przestrzennego Województwa Lubelskiego, zgodnie z uchwałą Sejmiku Województwa
Lubelskiego z dnia 28 sierpnia 2006 r. Nr XLIX/783/06 w sprawie przystąpienia do
sporządzenia zmiany Planu Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Lubelskiego.
Zakres prognozy oddziaływania na środowisko został określony na podstawie art. 51
ust. 2 ustawy OOŚ:
 zawiera:
1|S t r o n a
a) informacje o zawartości, głównych celach projektowanego dokumentu oraz jego
powiązaniach z innymi dokumentami,
b) informacje o metodach zastosowanych przy sporządzaniu prognozy,
c) propozycje dotyczące przewidywanych metod analizy skutków realizacji postanowień
projektowanego dokumentu oraz częstotliwości jej przeprowadzania,
d) informacje o możliwym transgranicznym oddziaływaniu na środowisko,
e) streszczenie sporządzone w języku niespecjalistycznym;
 określa, analizuje i ocenia:
a) istniejący stan środowiska oraz potencjalne zmiany tego stanu w przypadku braku
realizacji projektowanego dokumentu,
b) stan środowiska na obszarach objętych przewidywanym znaczącym oddziaływaniem,
c) istniejące problemy ochrony środowiska istotne z punktu widzenia realizacji
projektowanego dokumentu, w szczególności dotyczące obszarów podlegających
ochronie na podstawie ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody,
d) cele ochrony środowiska ustanowione na szczeblu międzynarodowym,
wspólnotowym i krajowym, istotne z punktu widzenia projektowanego dokumentu,
oraz
sposoby,
w jakich te cele i inne problemy środowiska zostały uwzględnione podczas
opracowywania dokumentu,
e) przewidywane znaczące oddziaływania, w tym oddziaływania bezpośrednie,
pośrednie,
wtórne,
skumulowane,
krótkoterminowe,
średnioterminowe
i długoterminowe, stałe i chwilowe oraz pozytywne i negatywne, na cele i przedmiot
ochrony obszaru Natura 2000 oraz integralność tego obszaru, a także na
środowisko, a w szczególności na: różnorodność biologiczną, ludzi, zwierzęta,
rośliny, wodę, powietrze, powierzchnię ziemi, krajobraz, klimat, zasoby naturalne,
zabytki, dobra materialne, z uwzględnieniem zależności między tymi elementami
środowiska i między oddziaływaniami na te elementy;
 przedstawia:
a) rozwiązania mające na celu zapobieganie, ograniczanie lub kompensację
przyrodniczą negatywnych oddziaływań na środowisko, mogących być rezultatem
realizacji projektowanego dokumentu, w szczególności na cele i przedmiot ochrony
obszaru Natura 2000 oraz integralność tego obszaru,
b) biorąc pod uwagę cele i geograficzny zasięg dokumentu oraz cele i przedmiot
ochrony obszaru Natura 2000 oraz integralność tego obszaru - rozwiązania
alternatywne do rozwiązań zawartych w projektowanym dokumencie wraz z
uzasadnieniem ich wyboru oraz opis metod dokonania oceny prowadzącej do tego
wyboru albo wyjaśnienie braku rozwiązań alternatywnych, w tym wskazania
napotkanych trudności wynikających z niedostatków techniki lub luk we współczesnej
wiedzy.
Zgodnie z art. 53 ustawy OOŚ, w ramach postępowania OOŚ zakres i stopień
szczegółowości informacji wymaganych w prognozie oddziaływania na środowisko powinien
zostać doprecyzowany przez Regionalną Dyrekcję Ochrony Środowiska i Państwowego
Wojewódzkiego Inspektora Sanitarnego. Organy (RDOŚ w Lublinie pismem z dnia
19.10.2011 r., znak pisma: WOOŚ.411.81. 2011.MH i LPWIS w Lublinie pismem z dnia
14.10.2011 r., znak pisma: DNS-NZ.7016.263.2011.MW) nie określiły dodatkowych
szczegółowych wymagań ponad określone w art. 51 ust. 2, z uwzględnieniem wymagań art.
52 ustawy OOŚ.


Celem sporządzenia Prognozy zgodnie z art. 51 ustawy OOŚ jest:
analiza zgodności celów przyjętych w projekcie PZPWL z celami ustanowionymi na
szczeblu międzynarodowym, wspólnotowym i krajowym,
ocena stopnia rozwiązania problemów istotnych z punktu widzenia realizacji
projektowanego PZPWL,
2|S t r o n a







ocena spójności przyjętych kierunków zagospodarowania z proponowanymi
w opracowaniu ekofizjograficznym,
ocena wpływu projektowanych kierunków zagospodarowania na poszczególne
komponenty środowiska, dobra materialne z uwzględnieniem zależności między tymi
elementami środowiska i między oddziaływaniami na te elementy,
przedstawienie i ocena skuteczności rozwiązań zaproponowanych w projekcie PZPWL
mających na celu zapobieganie, ograniczanie lub kompensację przyrodniczą
negatywnych oddziaływań na środowisko, mogących być rezultatem realizacji
projektowanego dokumentu,
przedstawienie i ocena rozwiązań alternatywnych,
zaproponowanie przewidywanych metod analizy skutków realizacji postanowień
projektowanego dokumentu oraz częstotliwości jej przeprowadzania.
Celem prognozy oddziaływania na środowisko jest również funkcja informacyjna:
uświadamiająca potencjalne konsekwencje podjęcia decyzji w zakresie wyboru
wariantów kierunków zagospodarowania spośród rozwiązań alternatywnych, przez
organ zatwierdzający projekt PZPWL,
ułatwiająca społecznościom nieposiadającym profesjonalnej wiedzy o środowisku,
aktywnego włączenia się do konsultacji projektu Planu w procedurze z udziałem
społeczeństwa.
3|S t r o n a
2. INFORMACJA O ZAWARTOŚCI, GŁÓWNYCH CELACH
PROJEKTU PZPW LUBELSKIEGO I JEGO POWIĄZANIACH
Z INNYMI DOKUMENTAMI
2.1. OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA ANALIZOWANEGO OBSZARU
(WOJEWÓDZTWA)
a)
Informacja o lokalizacji województwa w Polsce i jego granicach z sąsiadami
(szczególnie granice państwowe)
Województwo lubelskie położone jest we wschodniej części kraju.
Lubelskie graniczy z podlaskim, mazowieckim, świętokrzyskim i podkarpackim, oraz Ukrainą
i Białorusią.
b)
Struktura administracyjna województwa jak liczba powiatów, gmin, w tym wiejskich,
miejsko-wiejskich i miejskich, ilość miast w podziale na grupy wielkości
Na terenie województwa znajdują się:
 4 miasta na prawach powiatów (Biała Podlaska, Chełm, Lublin, Zamość),
 20 powiatów ziemskich (bialski, biłgorajski, chełmski, hrubieszowski, janowski,
krasnostawski, kraśnicki, lubartowski, lubelski, łęczyński, łukowski, opolski, parczewski,
puławski, radzyński, rycki, świdnicki, tomaszowski, włodawski, zamojski),
 213 gmin, w tym: 20 gmin miejskich, 171 gmin wiejskich, 22 gminy miejsko-wiejskie,
 43 miasta, w tym 23 miasta w gminach miejsko-wiejskich,
 3 718 sołectw.
c)
Powierzchnia województwa i odniesienie do wielkości kraju i pozostałych województw
Lubelskie ma powierzchnię 25 122,46 ha, co stanowi 8% powierzchni Polski (Polska
312 679,67 ha). Lubelskie jest 3 pod względem wielkości powierzchni województwem zaraz
po mazowieckim (3 555 847 ha) i wielkopolskim (2 982 650 ha).
d)
Liczba mieszkańców ogółem oraz liczba mieszkańców miast i wsi, gęstość zaludnienia
na 1 km
Liczba mieszkańców według faktycznego miejsca zamieszkania w woj. lubelskim wynosi:
2 156 150 osób
(Polska 38 495 659 osób)
Liczba mieszkańców w miastach w woj. lubelskim wynosi:
997 219 osób
Liczba mieszkańców na wsi w woj. lubelskim wynosi:
1 158 931 osób
Udział mieszkańców w miastach: lubelskie - 46,25%, (Polska - 60,42%)
Udział mieszkańców na wsi:
lubelskie - 53,75%, (Polska - 39,58%)
Gęstość zaludnienia: lubelskie - 86 osób na 1 km (Polska - 123 osób na 1 km).
e)
Procentowy udział obszarów
zurbanizowane, rolne i leśne
określonych
jako
tereny
Udział gruntów zabudowanych i zurbanizowanych w powierzchni ogólnej:
lubelskie – 3,7%, Polska – 5,1%
Wykorzystanie powierzchni kraju w % ogółem:
4|S t r o n a
uprzemysłowione,
Użytki rolne:
Lasy:
Tereny przemysłowe: lubelskie – 0,2%, Polska - 0,4%
f)
Podstawowe dane o infrastrukturze technicznej charakteryzowane wskaźnikami takimi
jak procentowy udział ludności obsługiwanych przez systemy wodociągowe,
kanalizacyjne, gazowe, elektroenergetyczne, telefonii sieciowej, Internetu
Ludność korzystająca z sieci wodociągowej:
lubelskie – 1 766 091 osób, Polska – 33 883 761 osób
Ludność korzystająca z sieci kanalizacyjnej:
lubelskie – 1 070 716 osób, Polska – 25 047 629 osób
Ludność korzystająca z sieci gazowej: lubelskie – 312 541 osób, Polska – 7 321 921 osób
Korzystający z instalacji w % ogółu ludności:
- sieć wodociągowa: lubelskie – 81,9, Polska – 88,0
- sieć kanalizacyjna: lubelskie – 49,7, Polska – 65,1
- sieć gazowa:
lubelskie – 40,1, Polska – 52,4
Sieć rozdzielcza na 100 km:
- sieć wodociągowa: lubelskie – 81,9, Polska – 92,0
- sieć kanalizacyjna: lubelskie – 22,0, Polska – 42,5
- sieć gazowa:
lubelskie – 29,1, Polska – 38,3
Abonenci telewizji:
lubelskie – 325 446 (4,84% w kraju), Polska – 6 718 004
Telefoniczne łącza główne wszystkich operatorów:
lubelskie – 267 643 (4,59% w kraju), Polska – 5 829 874
g)
Dane o sumarycznej ilości wytwarzanych odpadów komunalnych i przemysłowych oraz
w przeliczeniu na jednego mieszkańca
Zebrane odpady komunalne w tys. t:
lubelskie - 348,4, Polska - 9 473,8
Odpady wytwarzane i dotychczas składowane (nagromadzone z wyłączeniem odpadów
komunalnych):
- odpady wytworzone na 1 km2:
lubelskie – 271,8 t, Polska – 417,7 t
- odpady dotychczas składowane (nagromadzone) na składowiskach własnych:
lubelskie – 22 628,6 tys. t, Polska – 1 649 615,0 tys. t
h)
Procentowy udział odpadów składowych oraz utylizowanych w różnych procesach
(spalanie, kompostowanie) w odniesieniu do całości wytwarzanych odpadów
Udział odpadów komunalnych zebranych selektywnie do ogółu odpadów w %:
Udział odpadów (z wyłączeniem odpadów komunalnych) składowanych w ilości odpadów
wytworzonych w ciągu roku:
lubelskie - 47,3%, Polska – 25,5%
Udział odpadów (z wyłączeniem komunalnych) poddanych odzyskowi w ilości odpadów
wytworzonych w ciągu roku:
i)
Dane o zakładach szczególnie uciążliwych
5|S t r o n a
Zakłady szczególnie uciążliwe dla czystości powietrza:
lubelskie – 92, Polska - 1 764
j)
Dane o zakładach wydobywczych surowców np. ilość wydobytego węgla, soli, ropy
naftowej, siarki, rud metali oraz o zakładach przeróbki surowców np. stali
Wydobycie węgla kamiennego w mln t.:
lubelskie – 6 824,
Polska – 68 399,
lubelskie/Polska - 9,98%
Wydobycie rapy naftowej w tys. t.:
lubelskie – 1,08,
Polska – 926,38,
Wydobycia gazu ziemnego w mln m3:
lubelskie – 144,12, Polska – 5 488,77
Wapienie i margle d/p przemysłu cementowego i wapiennego tys. t.:
lubelskie – 2 053,
Polska - 22 268,
k)
Podaż energii i jej struktura
Krajowa podaż energii wynosiła 4 148 PJ.
Zużycie energii w gospodarstwach domowych stanowiło ok. 27% krajowej podaży energii.
l)
Produkcja rolnicza i porównanie jej z ogólnopolską
Produkcja rolnicza województwa w odsetkach produkcji krajowej (2012 r.)
globalna – lubelskie - 8,7%
końcowa – lubelskie - 8,3%
towarowa – lubelskie - 8,0%
Produkcja rolnicza na 1 ha użytków rolnych w zł wg nowej definicji (2012 r.)
globalna – lubelskie - 5 849 zł,
Polska - 6 281 zł
końcowa – lubelskie - 4 291 zł,
Polska - 4 855 zł
towarowa – lubelskie - 3 938 zł,
Polska - 4 596 zł
m)
Sprzedana produkcja przemysłu
Produkcja sprzedana przemysłu wg PKD 2007 w cenach bieżących (w mln zł):
lubelskie – 30 0004,1 Polska – 1 148 985,4
n)
Pojazdy samochodowe zarejestrowane ogółem i na 1000 mieszkańców
Pojazdy samochodowe ogółem:
lubelskie – 1 475 294, Polska – 25 683 575
Samochody osobowe na 1000 ludności:
lubelskie – 475,3, Polska 503,7
Pojazdy samochodowe i ciągniki na 1000 ludności
lubelskie – 684, Polska - 667
o)
Długość sieci komunikacyjnej drogowej i kolejowej
Drogi publiczne ogółem:
lubelskie – 34 262,4 km, Polska – 415 132,6 km, lubelskie/Polska – 8,25%
Linie kolejowe eksploatowane:
lubelskie – 1 027 km, Polska -19 328 km lubelskie/Polska – 5,31%
Linie kolejowe normalnotorowe ogółem:
lubelskie – 1 027 km, Polska – 19 259 km lubelskie/Polska – 5,33%
p)
Produkt krajowy brutto na 1 mieszkańca
6|S t r o n a
Produkt krajowy brutto gospodarstw domowych na 1 mieszkańca:
lubelskie - 22 194 zł, Polsce - 25 547 zł, lubelskie/Polska - 86,9%
q)
Zgony ogółem (2012 r.)
Zgony ogółem:
lubelskie – 22 562, Polska – 384 788
Zgony ogółem na 1000 urodzeń żywych:
lubelskie – 115,8,
Polska - 104,8
r)
Zatrudnieni w warunkach zagrożenia czynnikami szkodliwymi dla zdrowia jako odsetek
ogółu badanej zbiorowości
Zatrudnieni ogółem:
lubelskie - 793,2
Polska - 13 850,5
Zatrudnieni w warunkach zagrożenia:
lubelskie - 18 625 os., Polska - 367 177 os.
Odsetek zatrudnionych w warunkach zagrożenia:
lubelskie - 4,26% , Polska - 3,77%
s)
Nakłady inwestycyjne na ochronę środowiska
Nakłady inwestycyjne na ochronę środowiska w latach 2003-2013 według przeznaczenia:
 ochrona powietrza atmosferycznego i klimatu:
lubelskie – 661,26 (20,0%)
Polska – 21 684,75 (lubelskie/Polska 3,05%)
 gospodarka ściekowa i ochrona wód,
lubelskie – 2 188,84 (66,4%)
 gospodarka odpadami:
lubelskie – 305,61 (9,3%)
 ochrona i przywrócenie wartości użytkowej gleby, ochrona wód podziemnych
i powierzchniowych:
lubelskie –
27,76 (0,8%)
 zmniejszenie hałasu i wibracji:
lubelskie –
30,28 (0,95%) Polska – 1 971,75 (lubelskie/Polska 1,54%)
 ochrona różnorodności biologicznej i krajobrazu:
lubelskie –
8,12 (0,25%) Polska – 871,76 (lubelskie/Polska 0,93%)
 ochrona przed promieniowaniem jonizującym:
lubelskie –
0,00 (0%)
Polska –
2,62 (lubelskie/Polska 0,0%)
 działalność badawczo – rozwojowa:
lubelskie –
0,00 (0%)
Polska –
30,72 (lubelskie/Polska 0,0%)
 pozostała działalność związana z ochroną środowiska:
lubelskie –
75,79 (2,3%)
ogółem w mln zł:
lubelskie – 3 297,65
Polska - 94 127,70 (lubelskie/Polska 3,50%)
Nakłady inwestycyjne na gospodarkę wodną w latach 2003-2013 według przeznaczenia:
 ujęcia i doprowadzenia wody w mln zł:
lubelskie – 636,71 (60,0%) Polska – 13 107,45 (lubelskie/Polska 4,86%)
 budowa i modernizacja stacji uzdatniania wody:
lubelskie –
80,49 (7,6%)
 zbiorniki i stopnie wodne:
lubelskie – 61,62 (5,8%)
 obwałowania przeciwpowodziowe:
7|S t r o n a


lubelskie – 204,47 (19,2%) Polska – 2 851,58
stacje pomp na zawalach i obszarach depresyjnych:
lubelskie –
16,37 (1,5%)
Polska – 403,73
regulacja i zabudowa rzek i potoków górskich:
lubelskie –
63,47 (6,0%)
Polska – 2 406,57
ogółem w mln zł:
lubelskie – 1 063,13 (100%)
Polska – 27 268,59
(lubelskie/Polska 7,17%)
Dane: Bank Danych Lokalnych GUS 2013 (2003-2013)
2.2. ZAWARTOŚĆ PROBLEMOWA PROJEKTU PLANU
Projekt zmiany Planu Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Lubelskiego
został sporządzony w Biurze Planowania Przestrzennego w Lublinie. Podstawą
sporządzenia planu zagospodarowania przestrzennego województwa jest art. 38 Ustawy z
dnia 27 marca 2003 o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (t.j. Dz. U. z 2015 r.,
poz. 199). Obligatoryjną zawartość planu ustala przywołana ustawa w art. 39, w ust. 3 - 5.
Plan zagospodarowania przestrzennego województwa powinien więc określać:
 podstawowe elementy sieci osadniczej województwa i ich powiązania komunikacyjne
oraz infrastrukturalne, w tym kierunki powiązań trans granicznych,
 system obszarów chronionych, w tym obszary ochrony środowiska, przyrody i
krajobrazu kulturowego, ochrony uzdrowisk oraz dziedzictwa kulturowego i zabytków
oraz dóbr kultury współczesnej,
 rozmieszczenie inwestycji celu publicznego o znaczeniu ponadlokalnym, które zostały
ustalone w dokumentach przyjętych przez Sejm, Radę Ministrów, właściwego ministra
lub Sejmik Wojewódzki,
 obszary problemowe wraz z zasadami ich zagospodarowania oraz obszary
metropolitalne i obszary wsparcia,
 obszary narażone na niebezpieczeństwo powodzi,
 granice terenów zamkniętych i ich stref ochronnych,
 obszary występowania udokumentowanych złóż kopalin.
Projekt zmiany planu podlegający ocenie składa się z 11 głównych części:
I. WPROWADZENIE – obejmujące podstawę prawną zmiany planu, funkcje i charakter
planu oraz przesłanki zmiany planu.
II.
USTALENIA
PODSTAWOWYCH
DOKUMENTÓW
STRATEGICZNYCH
–
przedstawiające założenia trzech głównych dokumentów nadrzędnych: Krajowej Strategii
Rozwoju Regionalnego, Koncepcji Przestrzennego Zagospodarowania Kraju 2030
i Strategii Rozwoju Województwa Lubelskiego na lata 2014-2020 (z perspektywą do roku
2030), w tym nadrzędnych celów ochrony środowiska wynikających z polityki
międzynarodowej, krajowej i regionalnej.
III. UWARUNKOWANIA ROZWOJU ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
WOJEWÓDZTWA LUBELSKIEGO – obejmujące uwarunkowania zewnętrzne,
wynikające z położenia województwa lubelskiego w przestrzeni europejskiej oraz
uwarunkowania
wewnętrzne
przedstawiające
diagnozę
stanu:
środowiska
przyrodniczego, kulturowego, osadnictwa, społeczeństwa, gospodarki, infrastruktury
technicznej oraz obronności i bezpieczeństwa publicznego. Podsumowaniem diagnozy
jest identyfikacja potencjałów i bariery rozwoju zagospodarowania przestrzennego
województwa, w tym również istotnych problemów ochrony środowiska przyrodniczego.
Zawartość działu jest syntezą szczegółowej analizy uwarunkowań rozwoju województwa i
opracowania ekofizjograficznego.
IV. ZAŁOŻENIA POLITYKI PRZESTRZENNEJ WOJEWÓDZTWA – przedstawiające wizję
rozwoju zagospodarowania przestrzennego województwa lubelskiego i prognozę
demograficzną. Za główne wyzwania rozwojowe uznano:
8|S t r o n a
tworzenie konkurencyjnej przestrzeni społecznej i gospodarczej,
wykorzystanie szans Lublina, jako ogniwa kształtującej się metropolii sieciowej,
zwiększanie bezpieczeństwa klimatyczno-energetycznego i publicznego,
odrobienie zaległości rozwojowych, w tym likwidacja dystansu infrastrukturalnego
w stosunku do regionów wyżej rozwiniętych,
 zapewnienie dostępności zasobów naturalnych z zachowaniem równowagi
ekologicznej,
 poprawa ładu przestrzennego i harmonizacja zagospodarowania z walorami
dziedzictwa przyrodniczego i kulturowego.
V. CELE I ZASADY ROZWOJU PRZESTRZENNEGO – określające cel wiodący oraz 6
zasad wiodących – nawiązujące do Polityki Ekologicznej Państwa i Koncepcji
Przestrzennego Zagospodarowania Kraju. Za cel wiodący przyjęto: zrównoważony
rozwój przestrzenny regionu prowadzący do podniesienia konkurencyjności
województwa i poprawy warunków życia. W Planie przyjęto układ celów obejmujący:
cel wiodący i priorytety określające dążenia regionu do osiągnięcia wysokich standardów
jakości życia oraz cele główne i szczegółowe mające charakter operacyjny w
wyróżnionych sferach Planu. Przyjęto 2 priorytety rozwoju przestrzennego:
 Wzmacnianie zewnętrznych powiązań sieciowych oraz poprawa spójności
wewnątrzregionalnej w układzie przestrzennym i społeczno-gospodarczym;
 Wzrost konkurencyjności przestrzeni województwa pod względem atrakcyjności
gospodarczej i warunków życia.
Cele główne wraz z towarzyszącymi im celami szczegółowymi odnoszą się do rozwoju
poszczególnych sfer i dziedzin zagospodarowania przestrzennego. W kontekście
minimalizowania oddziaływania na środowisko ustaleń projektu Planu szczególnie istotne
są ustalenia zawarte w sferach (lub branżach): środowisko przyrodnicze, środowisko
kulturowe, gospodarka wodno-ściekowa, gospodarka odpadami oraz obronność
i bezpieczeństwo publiczne.
VI. POLITYKA PRZESTRZENNEGO ZAGOSPODAROWANIA WOJEWÓDZTWA przedstawiająca cele główne wraz z towarzyszącymi im celami szczegółowymi
odnoszącymi się do rozwoju poszczególnych sfer i dziedzin zagospodarowania
przestrzennego. Wyróżniono cele oraz zasady zagospodarowania w odniesieniu do sfer:
Osadnictwo i infrastruktura społeczna, Środowisko przyrodnicze, Środowisko kulturowe,
Gospodarka, Infrastruktura techniczna (branże: Transport, Energetyka, Teleinformatyka,
Gospodarka wodno-ściekowa, Gospodarka odpadami), Obronność i bezpieczeństwo
publiczne:
Sfera: Osadnictwo i infrastruktura społeczna
Cel główny: Równoważenie systemu osadniczego
Sfera: Środowisko przyrodnicze
Cele główne:
1. Wzbogacanie i racjonalne gospodarowanie zasobami naturalnymi uwzględniające
potrzeby przyszłych pokoleń
2. Zintegrowana ochrona jakości środowiska życia człowieka
3. Wzmocnienie stabilności środowiska przyrodniczego
Sfera: Środowisko kulturowe
Cel główny: Zachowanie tożsamości kulturowej regionu oraz ochrona i rewitalizacja
zasobów kulturowych
Gospodarka
Cel główny: Zwiększenie konkurencyjności gospodarki województwa oraz poprawa jego
atrakcyjności inwestycyjnej




Infrastruktura techniczna
Cele główne:
1. Poprawa dostępności komunikacyjnej regionu
2. Zwiększenie bezpieczeństwa energetycznego województwa
9|S t r o n a
3. Powszechny dostęp do usług teleinformacyjnych
4. Wyposażenie jednostek osadniczych w kompleksowe systemy wodno-kanalizacyjne
5. Wyposażenie obszaru województwa w niezbędną liczbę obiektów i instalacji do
zagospodarowania odpadów komunalnych, przemysłowych i niebezpiecznych
Obronność i bezpieczeństwo publiczne
Cel główny: Zapewnienie warunków przestrzennych służących potrzebom obronnym
państwa oraz ochronie ludności i jej mienia przed zagrożeniami naturalnymi
i cywilizacyjnymi
Przyjęte w poszczególnych sferach zasady zagospodarowania mają za zadanie
zminimalizowanie oddziaływania celów gospodarczych oraz wzmocnienie funkcji
ochronnej celów ekologicznych. Określono również strukturę funkcjonalno-przestrzenną
województwa lubelskiego składającą się z elementów węzłowych, pasmowych
i strefowych. W układach struktury funkcjonalno-przestrzennej różnicuje się priorytety
rozwojowe dla poszczególnych jej elementów. W związku z tym przyjęto zasadę
nadrzędności działań służących utrzymaniu i wzmacnianiu ich funkcji podstawowych
(wiodących) oraz preferencji rozwojowych, w tym w szczególności obszarów o nadrzędnej
funkcji przyrodniczej, składających się z: elementów węzłowych układu naturalnego
(działalność podporządkowana utrzymaniu wartości przyrodniczych) i elementów
pasmowych układu naturalnego (działania podporządkowane utrzymaniu ciągłości
powiązań ekologicznych). Wprowadzono w odniesieniu do poszczególnych sfer i branż:
kierunki działań i działania (w powiązaniu z dokumentami nadrzędnymi) oraz określono
przestrzenne warunki realizacji regionalnej polityki rozwoju i rekomendacje dla podmiotów
realizujących politykę przestrzenną w regionie.
VII. OBSZARY FUNKCJONALNE – identyfikujące obszary funkcjonalne rangi
ponadregionalnej i regionalnej, rozumiane jako zwarte układy przestrzenne składające się
z
funkcjonalnie
powiązanych
terenów,
charakteryzujących
się
wspólnymi
uwarunkowaniami i przewidywanymi, jednolitymi celami rozwoju. Obszary funkcjonalne
stanowią przestrzeń koncentracji działań ukierunkowanych na osiągnięcie określonych
celów. Dla poszczególnych obszarów funkcjonalnych o znaczeniu regionalnym PZPWL
określono:
 priorytety rozwojowe,
 funkcje rozwojowe: podstawowe i towarzyszące,
 wiodące kierunki zagospodarowania,
 zasady i warunki zagospodarowania,
 typ obszaru strategicznej interwencji,
 typ obszaru według KPZK 2030.
Wyznaczono 3 obszary funkcjonalne o znaczeniu ponadregionalnym oraz 10 obszarów
funkcjonalnych o znaczeniu regionalnym.
VIII. ZADANIA I INWESTYCJE CELU PUBLICZNEGO – przedstawiający wykaz zadań
wynikających z dokumentów przyjętych przez Sejm Rzeczypospolitej Polskiej, Radę
Ministrów, właściwego ministra lub Sejmik Województwa Lubelskiego.
Zadania obejmują działania w kategoriach:
 Budowa, rozbudowa i przebudowa dróg publicznych, dróg rowerowych oraz obiektów
i urządzeń łączności publicznej,
 Budowa, rozbudowa i przebudowa linii kolejowych wraz z infrastrukturą towarzyszącą,
 Budowa i rozbudowa przewodów i urządzeń służących do przesyłania lub dystrybucji
płynów, gazów i energii elektrycznej wraz z infrastrukturą towarzyszącą,
 Budowa, rozbudowa i modernizacja publicznych urządzeń oczyszczania
i odprowadzania ścieków oraz odzysku i unieszkodliwiania odpadów, w tym ich
składowania,
 Budowa, rozbudowa i modernizacja obiektów i urządzeń służących ochronie
środowiska, zbiorników i innych urządzeń wodnych służących zaopatrzeniu w wodę,
regulacji przepływów i ochronie przed powodzią, a także regulacja i utrzymywanie wód
10 | S t r o n a
oraz urządzeń melioracji wodnych, będących własnością Skarbu Państwa lub
jednostek samorządu terytorialnego,
 Ochrona Pomników Zagłady w rozumieniu przepisów o ochronie terenów byłych
hitlerowskich obozów zagłady oraz miejsc i pomników upamiętniających ofiary terroru
komunistycznego,
 Budowa, rozbudowa i modernizacja budynków dla urzędów organów władzy,
administracji, a także publicznych obiektów ochrony zdrowia,
 Budowa, rozbudowa i modernizacja obiektów oraz urządzeń niezbędnych na potrzeby
obronności państwa i ochrony granicy państwowej,
 Poszukiwanie, rozpoznawanie, wydobywanie złóż kopalin objętych własnością
górniczą.
IX. NARZĘDZIA WDRAŻANIA PLANU – określające narzędzia wdrażania PZPWL
w odniesieniu do poszczególnych użytkowników przestrzeni oraz podmiotów mających
wpływ na jej kształtowanie, w tym:
 wnioski z Planu do gminnych dokumentów planistycznych,
 rekomendacje do administracji rządowej,
 rekomendacje do polityki przestrzennej sąsiednich regionów.
X. MONITORING REALIZACJI PLANU (ZMIAN W
ZAGOSPODAROWANIU
PRZESTRZENNYM) – przedstawiający zasady monitoringu ukierunkowanego na ocenę
realizacji przyjętych w planie celów strategicznych, tj.:
1) wzmacnianie zewnętrznych powiązań sieciowych oraz poprawa spójności
wewnątrzregionalnej w układzie przestrzennym i społeczno-gospodarczym,
2) wzrost konkurencyjności przestrzeni województwa pod względem atrakcyjności
społeczno-gospodarczej i warunków życia,
3) harmonizowanie zagospodarowania i kształtowanie ładu przestrzennego w układach
regionalnych i lokalnych województwa.
XI. KATALOG ELEMENTÓW REGIONALNEGO SYSTEMU OBSZARÓW OCHRONY
PRZYRODY I KRAJOBRAZU – przedstawiający wykaz obszarów krajowego systemu
obszarów chronionych wraz z określeniem przedmiotu ich ochrony oraz potrzeby
w zakresie poprawy spójności i uzasadnienie do zmian obowiązującego systemu.
XII. ZAŁĄCZNIKI GRAFICZNE
Część graficzna projektu planu zawiera 21 map:
Uwarunkowania rozwoju:
 Nr 1: Środowisko przyrodnicze - Udokumentowane złoża kopalin
 Nr 2: Środowisko przyrodnicze - Główne elementy systemu obszarów chronionych
 Nr 3: Środowisko przyrodnicze - Powiązania przyrodnicze
Kierunki rozwoju przestrzennego:
 Nr 5: Struktura funkcjonalno-przestrzenna – Kierunki rozwoju przestrzennego
 Nr 6: Wzmacnianie ośrodków sieci osadniczej – Infrastruktura społeczna
i gospodarcza
 Nr 7: Środowisko przyrodnicze - Gospodarowanie zasobami naturalnymi
 Nr 8: Środowisko przyrodnicze - Ochrona przyrody
 Nr 9: Środowisko przyrodnicze - Kształtowanie środowiska
 Nr 10: Dziedzictwo kulturowe - Ochrona i kształtowanie tożsamości regionalnej
 Nr 11: Gospodarka - rolnictwo i leśnictwo
 Nr 12: Gospodarka - turystyka
 Nr 13: Infrastruktura - Transport
 Nr 14: Energetyka - Infrastruktura systemów energetycznych
 Nr 15: Infrastruktura - Energetyka-odnawialne źródła energii
 Nr 16: Infrastruktura - Teleinformatyka
 Nr 17: Infrastruktura - Gospodarka wodno-ściekowa
 Nr 18: Infrastruktura - Gospodarka odpadami
 Nr 19: Obronność i bezpieczeństwo publiczne
11 | S t r o n a



Nr 20: Obszary funkcjonalne o znaczeniu ponadregionalnym
Nr 21: Obszary funkcjonalne o znaczeniu regionalnym
Nr 22: Kierunki kształtowania struktury funkcjonalno-przestrzennej LOM
2.3. POWIĄZANIA PROJEKTU PLANU Z DOKUMENTAMI STRATEGICZNYMI
I PROGRAMAMI RANGI KRAJOWEJ I REGIONALNEJ
2.3.1. ZAKRES PROJEKTU PLANU W ŚWIETLE WYMAGAŃ PRAWNYCH
Ustawa z dnia 27 marca 2003 roku o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym
(Dz. U. z 2015 r., poz. 199) definiuje obszary dotyczące środowiska naturalnego, jakie
należy uwzględnić przy opracowywaniu planu zagospodarowania przestrzennego
województwa (PZPW). Zgodnie z art. 39, ust. 3 pkt 2, 6 i 8 przedmiotowej ustawy, w PZPW
obligatoryjne jest wyznaczenie:

systemu obszarów chronionych, w tym obszarów ochrony środowiska, przyrody
i krajobrazu kulturowego, ochrony uzdrowisk oraz dziedzictwa kulturowego
i zabytków oraz dóbr kultury współczesnej
Wymagania, dotyczące ochrony przyrody, wskazane do ujęcia w PZPW, oprócz
ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym, definiuje także ustawa o ochronie
przyrody (t.j. Dz. U. z 2013 r., poz. 627 z późn. zm.). Mówi o tym art. 3, pkt 1 cytowanej
ustawy, który obliguje do „uwzględnienia wymagań ochrony przyrody w planach
zagospodarowania przestrzennego województw”. W projekcie PZWL wymagania ochrony
przyrody zostały uwzględnione, zwłaszcza w jednym z celów głównych – Zintegrowana
ochrona jakości środowiska życia człowieka (Cel 2), realizację którego zapewnia
Kierunek 1. Ochrona i kształtowanie Krajowego Systemu Obszarów Chronionych. W
formie graficznej, system obszarów chronionych został pokazany zarówno w diagnozie stanu
istniejącego, jak i w kierunkach polityki przestrzennej. Dodatkowo art. 71, ust. 2, pkt 1
przedmiotowej ustawy wskazuje, iż w PZPW w szczególności należy „określić rozwiązania
niezbędne do zapobiegania powstawaniu zanieczyszczeń, zapewnienia ochrony przed
powstającymi zanieczyszczeniami oraz przywracania środowiska do właściwego stanu”.
Uzyskaniu dobrego stanu środowiska, co należy utożsamiać z osiągnięciem odpowiednich
wskaźników jego jakości, służą działania i zadania ukierunkowane na poprawę stanu
czystości powietrza i wód (Kierunek 1. Poprawa warunków aerosanitarnych, Kierunek 2.
Poprawa warunków hydrosanitarnych), zmniejszenie uciążliwości hałasu (Kierunek 3.
Poprawa
klimatu
akustycznego
i
ograniczanie
oddziaływania
pól
elektromagnetycznych), a także przywrócenie właściwego stanu środowiska na terenach
zdegradowanych (Kierunek 4. Rewaloryzacja obszarów o zdegradowanym środowisku
przyrodniczym), co wpisuje się w realizację Celu głównego - Zintegrowana ochrona
jakości środowiska życia człowieka (Cel 2). Natomiast art. 71, ust. 2, pkt 2 cytowanej
ustawy wskazuje na konieczność „ustalenia warunków realizacji przedsięwzięć,
umożliwiających uzyskanie optymalnych efektów w zakresie ochrony środowiska”. Służy
temu identyfikacja obszarów wykluczenia i ograniczenia inwestycji z uwagi na obszary objęte
ochroną prawną, a także identyfikacja obszarów wykluczenia inwestycji z uwagi na politykę
przestrzenną województwa, co zostało zawarte zarówno w części tekstowej jak i w formie
graficznej w diagnozie stanu istniejącego na mapie nr 22 Kolizje i konflikty przestrzenne.
Jednym z wymogów ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym jest
ochrona i kształtowanie krajobrazu kulturowego. Spełnieniu temu wymaganiu służy
Kierunek 3. Ochrona zabytkowego krajobrazu kulturowego, wpisującego się w Cel
główny - Zachowanie tożsamości kulturowej regionu oraz ochrona i rewitalizacja
zasobów kulturowych. Dodatkowo cytowana ustawa obliguje do wskazania w PZPW dóbr
kultury współczesnej, celem objęcia ochroną „młodego” dziedzictwa kulturowego oraz
układów urbanistycznych okresu modernizmu. Wśród kierunków działań projekt PZWL
proponuje Kierunek 1. Ochrona dóbr kultury współczesnej, który wpisuje się w realizację
Celu głównego - Zachowanie tożsamości kulturowej regionu oraz ochrona i
12 | S t r o n a
rewitalizacja zasobów kulturowych. Wymóg ujęcia w PZPW ochrony i opieki nad
zabytkami, oprócz ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym, wskazuje
również ustawa o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (t.j. Dz. U. 2014, poz. 1446), o
czym traktuje art. 18, ust. 1 cytowanej ustawy. W projekcie PZWL zostały uwzględnione
wymagania ochrony i opieki nad zabytkami, w celu głównym - Zachowanie tożsamości
kulturowej regionu oraz ochrona i rewitalizacja zasobów kulturowych, realizację
którego mają zapewnić: Kierunek 1. Ochrona obiektów dziedzictwa kulturowego o
znaczeniu światowym, europejskim i krajowym oraz Kierunek 2. Ochrona i opieka
nad zabytkami nieruchomymi.
Konieczność uwzględnienia obszarów ochrony uzdrowisk w PZPW, wynika z ustawy
o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym. W projekcie PZPWL zostały
uwzględnione wymagania ochrony uzdrowisk, czemu służy Kierunek 4. Gospodarowanie
zasobami uzdrowiskowymi, wpisujący się w jeden z celów głównych - Wzbogacanie i
racjonalne gospodarowanie zasobami naturalnymi uwzględniającymi potrzeby
przyszłych pokoleń.
 obszarów szczególnego zagrożenia powodzią
Wymóg wyznaczenia obszarów szczególnego zagrożenia powodzią w PZPW, oprócz
ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym porusza także ustawa Prawo
wodne (t.j. Dz. U. 2012, poz. 145, z późn. zm.). Traktują o tym art. 4a pkt 2 oraz art. 88f ust.
5 przedmiotowej ustawy. W projekcie PZPWL tematyka związana z zagrożeniem
powodziowym, wpisuje się głównie w sferę Obronność i bezpieczeństwo publiczne. Wśród
kierunków działań projekt PZPWL proponuje Kierunek 2. Przeciwdziałanie zagrożeniom
naturalnym, który wpisuje się w realizację celu głównego – Zapewnienie warunków
przestrzennych służących potrzebom obronnym państwa oraz ochronie ludności i jej
mienia przez zagrożeniami naturalnymi i cywilizacyjnymi (Cel 1). Dodatkowo
zagadnienie to poruszone zostało w sferze przyrodniczej. W ramach celu głównego –
Wzmocnienie stabilności środowiska przyrodniczego (Cel 3) postuluje się kierunki
działań, w grupie której wymienia się Kierunek 1. Zwiększanie odporności środowiska na
zagrożenia naturalne (ekstremalne). W formie graficznej, obszary zagrożone powodzią
zostały pokazane w diagnozie stanu istniejącego, a także na mapie określającej kierunki
rozwoju przestrzennego w sferze
obronności i bezpieczeństwa publicznego, celem
eliminowania potencjalnych kolizji i konfliktów przestrzennych. Dodatkowo art. 4a pkt 2
przedmiotowej ustawy obliguje do wyznaczenia w PZPW stref ochronnych ujęć wody oraz
obszarów ochronnych zbiorników wód śródlądowych. W projekcie PZPWL, w ramach celu
głównego - Wzbogacanie i racjonalne gospodarowanie zasobami naturalnymi
uwzględniającymi potrzeby przyszłych pokoleń (Cel 1), postuluje się kierunki działań
spójne z wymogiem art. 4a przedmiotowej ustawy, wśród których, w ramach
Gospodarowania zasobami naturalnymi, wymienia się Kierunek 1. Racjonalne
gospodarowanie ograniczonymi zasobami wód śródlądowych (powierzchniowych
i podziemnych). W formie graficznej określającej kierunki rozwoju przestrzennego w sferze
przyrodniczej, w ramach ochrony zasobów wodnych, zostały przedstawione Główne
Zbiorniki Wód Podziemnych (GZWP) wraz ze stopniem zagrożenia wód podziemnych na
zanieczyszczenia, a także istniejące i projektowane ujęcia wód podziemnych. Zgodnie z art.
118 ustawy Prawo wodne, w PZPW konieczne jest uwzględnienie dokumentów wskazanych
w art. 113, ust. 1, pkt 1a – 2a przedmiotowej ustawy, w grupie której wymienia się:
 Plan gospodarowania wodami na obszarze dorzecza,
 Plan zarządzania ryzykiem powodziowym,
 Plan przeciwdziałania skutkom suszy na obszarze dorzecza.
Cele PZPWL są w dużej mierze spójne z celami Planu gospodarowania wodami na
obszarze dorzecza Wisły (projekt aktualizacji Planu zagospodarowania wodami na obszarze
dorzecza Wisły znajduje się w fazie konsultacji) oraz z Programem ochrony przed suszą
w województwie lubelskim, co zostanie wykazane w dalszej części, przy charakterystyce
powiązań projektu PZPWL z innymi dokumentami strategicznymi. Z uwagi na brak
13 | S t r o n a
opracowanego Planu zarządzania ryzykiem powodziowym (przewiduje się, że zostanie on
opracowany dopiero w 2015 roku), w projekcie PZPWL zidentyfikowane zostały obszary
narażone na niebezpieczeństwo powodzi na podstawie wstępnej oceny ryzyka
powodziowego (opracowanej w 2011 roku), map zagrożenia powodziowego oraz map
ryzyka powodziowego (2013 r.).

obszarów występowania udokumentowanych złóż kopalin i udokumentowanych
kompleksów podziemnego składowania dwutlenku węgla.
Kwestie ochrony złóż kopalin poprzez wymóg określenia w planie zagospodarowania
przestrzennego województwa, oprócz ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu
przestrzennym porusza także ustawa z dnia 9 czerwca 2011 roku Prawo górnicze
i geologiczne (t.j. Dz. U. 2015, poz. 196.), a dokładnie art. 95 ust. 1 tejże ustawy, który
obliguje do „ujawnienia udokumentowanych złóż kopalin i udokumentowanych kompleksów
podziemnego składowania dwutlenku węgla w planach zagospodarowania przestrzennego
województwa”. Wymóg ochrony złóż kopalin w planowaniu przestrzennym definiuje także
art. 72, ust. 1, pkt 2 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 roku Prawo ochrony środowiska
(t.j. Dz. U. 2013, poz. 1232, z późn. zm.), w brzmieniu „uwzględnienie obszarów
występowania złóż kopalin oraz obecnych i przyszłych potrzeb ich eksploatacji”. Niemniej
jednak, brak jest jednoznacznego odwołania do PZPW. W projekcie PZPWL, w ramach Celu
głównego - Wzbogacanie i racjonalne gospodarowanie zasobami naturalnymi
uwzględniającymi potrzeby przyszłych pokoleń (Cel 1), postuluje się kierunki działań
spójne z wymogiem art. 39 ust. 3 pkt 8 ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu
przestrzennym oraz art. 95 ust. 1 ustawy Prawo górnicze i geologiczne wśród których, w
ramach ochrony i racjonalnej gospodarki kopalinami, z uwagi na nieodnawialność zasobów i
konieczność oszczędnego ich użytkowania oraz poszukiwania innych źródeł energii,
wymienia się Kierunek 2. Gospodarowanie złożami kopalin. Niespójność zapisów PZPWL
z wymaganiami ustaw przywołanych powyżej przejawiają się brakiem zidentyfikowania
udokumentowanych kompleksów podziemnego składowania dwutlenku węgla, co
spowodowane jest słabym rozpoznaniem tego rodzaju struktur nie tylko na terenie regionu
lubelskiego, ale i całego kraju.
Oceniając powiązanie projektu PZPWL z przywołanymi powyżej aktami prawnymi
należy uznać, iż projekt PZPWL wpisuje się w ustanowione normami krajowymi prawo.
Wynika to z faktu, iż zostały one uwzględnione i wdrożone do zapisów kształtujących
politykę przestrzenną projektowanego dokumentu, umożliwiając spełnienie nadrzędnych
celów środowiskowych, w grupie której wymienia się: Cel 1. Wzbogacenie i racjonalne
gospodarowanie zasobami naturalnymi uwzględniające potrzeby przyszłych pokoleń,
Cel 2. Zintegrowana ochrona jakości środowiska życia człowieka oraz Cel 3.
Wzmocnienie stabilności środowiska przyrodniczego. Ocenia się, iż projekt PZPWL
spełnia wymogi prawne odnoszące się bezpośrednio do zakresu planu zagospodarowania
przestrzennego województwa, określonego w art. 39, ust. 3, pkt 2 ustawy o planowaniu
i zagospodarowaniu przestrzennym, ale także i do innych przepisów, w grupie której
wymienia się: ustawę Prawo wodne, Prawo geologiczne i górnicze, Prawo ochrony
środowiska, ustawa o ochronie przyrody oraz ustawa o ochronie zabytków i opiece nad
zabytkami. Wyjątek stanowi brak uwzględnienia powiązań komunikacyjnych - aktualnie
obowiązujących śródlądowych dróg wodnych zgodnie z Rozporządzeniem Rady Ministrów z
dnia 7 maja 2002 r. w sprawie klasyfikacji śródlądowych dróg wodnych - Dz. U. z 2002 r. Nr
77, poz. 695).
2.3.2. POWIĄZANIE PROJEKTU PLANU ZAGOSPODAROWANIA
PRZESTRZENNEGO WOJEWÓDZTWA LUBELSKIEGO
Z DOKUMENTAMI STRATEGICZNYMI I PROGRAMAMI RANGI
KRAJOWEJ I REGIONALNEJ
Cele wskazane w projekcie PZPWL stanowią uszczegółowienie oraz doprecyzowanie
zapisów zawartych w politykach i strategiach europejskich, krajowych, sektorowych oraz
14 | S t r o n a
regionalnych. Należy zatem stwierdzić, iż projekt PZPWL powstaje w powiązaniu z tymi
dokumentami, wskazując na konieczność podjęcia działań i zadań niezbędnych do
osiągnięcia wspólnych i zbieżnych celów. Rekomendowane w przedmiotowych
dokumentach działania i zadania, zostały w projekcie PZPWL uszeregowane w odniesieniu
do osadnictwa i infrastruktury społecznej, środowiska przyrodniczego, środowiska
kulturowego, gospodarki, infrastruktury technicznej oraz obronności i bezpieczeństwa
publicznego i posłużyły do sformułowania kierunków i kierunków działań zagospodarowania
przestrzennego województwa lubelskiego.
W grupie dokumentów międzynarodowych – wspólnotowych, których zapisy wpływają
na formułowanie kierunków i kierunków działań w przestrzeni województwa lubelskiego
wymienia się:
Strategia „Europa 2020” długookresowy program rozwoju Unii Europejskiej na rzecz
inteligentnego, zrównoważonego i zintegrowanego rozwoju sprzyjającego włączeniu
społecznemu. Wyznaczone cele dotyczą różnych obszarów rozwoju, w tym m.in. zmiana
klimatu i energia. Cel ten wskazuje na konieczność ograniczania emisji gazów
cieplarnianych (o 20%), zwiększenia udziału OZE (o 20%) oraz poprawę efektywności
energetycznej (również o 20%). Bezpośrednio wpisują się w niego kierunki
zagospodarowania przestrzennego określone w PZPWL, które zakładają zwiększenie
wykorzystania odnawialnych źródeł energii (biomasa, wody termalne, energia: słońca,
wiatru, wody) w produkcji energii ogółem, w tym energii cieplnej, preferując wykorzystanie
biomasy oraz energii słońca.
Strategia na rzecz różnorodności biologicznej Unii Europejskiej 2020, której celem jest
powstrzymanie utraty bioróżnorodności i degradacji usług ekosystemowych w Unii
Europejskiej do roku 2020. Dokument określa działania w zakresie osiągnięcia celów
związanych z: ochroną przyrody (właściwe zarządzanie siecią obszarów NATURA 2000),
ekosystemami i usługami ekosystemowymi (utrzymanie i odbudowa ekosystemów oraz
usług jakie dostarczają), rolnictwem i leśnictwem (zwiększenie ich wkładu w utrzymaniu
i wzmocnieniu różnorodności biologicznej), rybołówstwem (zapewnienie wykorzystania
zrównoważonego wykorzystania zasobów rybnych), inwazyjnymi gatunkami obcymi
(zwalczanie ich wprowadzania i rozprzestrzeniania się). Cele PZPWL są w dużej mierze
spójne z celami Strategii... W ramach celu Zintegrowana ochrona jakości środowiska życia
człowieka PZPWL proponuje m.in.: przeciwdziałanie fragmentaryzacji przestrzeni
przyrodniczej oraz integrację i spójność sieci ekologicznej, a także ochronę zadrzewień
i zakrzewień śródpolnych, co ma na celu zachowanie różnorodności biologicznej.
Strategiczny plan adaptacji dla sektorów i obszarów wrażliwych na zmiany klimatu do
roku 2020 z perspektywą do roku 2030, którego celami są: zapewnienie bezpieczeństwa
energetycznego i dobrego stanu środowiska, skuteczna adaptacja do zmian klimatu na
obszarach wiejskich, rozwój transportu w warunkach zmian klimatu, zapewnienie
zrównoważonego rozwoju regionalnego i lokalnego z uwzględnieniem zmian klimatu. Za
kluczowe działanie o charakterze horyzontalnym, które powinny być realizowane we
wszystkich województwach uznano planowanie przestrzenne na poziomie regionalnym
i lokalnym z uwzględnieniem zmian klimatu i adaptacji.
Agenda Terytorialna Unii Europejskiej 2020
(Agenda 2020), służy podniesieniu
konkurencyjności oraz trwałego i zrównoważonego charakteru zróżnicowanych regionów
w Europie. Dodatkowo stanowi ramy polityki, które są ukierunkowane na działania służące
wsparciu spójności terytorialnej w Europie, co wiąże się z racjonalnym gospodarowaniem
zasobami naturalnymi oraz przestrzenią. Zdefiniowane priorytety uwzględniają potrzebę
tworzenia spójnych i sprawnie funkcjonujących systemów ekologicznych, ochronę
i rewaloryzację dziedzictwa kulturowego oraz przyrodniczego, ochrony i poprawy walorów
europejskich krajobrazów miejskich i wiejskich, których uzupełnieniem może być tworzenie
przyjaznych środowisku miejsc pracy oraz wzmocnienie funkcji rekreacyjnych. Nawiązując
do celów przedmiotowego dokumentu, PZPWL wskazuje wiele kierunków działań spójnych
15 | S t r o n a
z celami Agendy… W ramach celu Równoważenie systemu osadniczego projekt PZPWL
proponuje m.in.: kształtowanie policentrycznej miejskiej sieci osadniczej, a także poprawę
dostępności przestrzennej mieszkańców terenów wiejskich do miast głównie poprzez rozwój
infrastruktury drogowej, przywrócenie i usprawnienie powiązań komunikacyjnych
miejscowości wiejskich z ośrodkami ponadlokalnymi (w tym transportu zbiorowego),
poprawę dostępności mieszkańców obszarów wiejskich do usług podstawowych, edukacji,
kultury i opieki zdrowotnej, rewitalizację obszarów już zurbanizowanych, a także
wzmocnienie struktur przyrodniczych w ramach celu Zintegrowana ochrona jakości
środowiska życia człowieka, a także krajobrazu kulturowego wpisującego się w realizację
celu Zachowanie tożsamości kulturowej regionu oraz ochrona i rewitalizacja zasobów
kulturowych.
Siódmy Wspólnotowy Program Działań Unii Europejskiej obejmujący okres do 2020 r. –
Dobra jakość życia z uwzględnieniem ograniczeń naszej planety, przyjęty przez Parlament
Europejski i Radę Unii Europejskiej w listopadzie 2013 r. Cele priorytetowe Programu
obejmują: ochronę, zachowanie i poprawę kapitału naturalnego UE, przekształcenie UE w
zasobooszczędną, zieloną i konkurencyjną gospodarkę niskoemisyjną, ochronę obywateli
UE przed związanymi ze środowiskiem problemami i zagrożeniami dla ich zdrowia i
dobrostanu, maksymalizację korzyści płynących z prawodawstwa Unii w zakresie
środowiska poprzez lepsze wdrażanie tego prawodawstwa, doskonalenie wiedzy i bazy
dowodowej unijnej polityki w zakresie środowiska, zabezpieczenie inwestycji na rzecz
polityki w zakresie środowiska i klimatu oraz uwzględnienie kosztów ekologicznych
wszelkich rodzajów działalności społecznej, lepsze uwzględnianie problematyki środowiska i
większą spójność polityki, wspieranie zrównoważonego charakteru miast w UE, a także
zwiększenie efektywności UE w podejmowaniu międzynarodowych wyzwań związanych ze
środowiskiem i klimatem. Kierunki działań określone w projekcie PZPWL wpisują się w cele
priorytetowe Programu.
Strategia Zrównoważonego Rozwoju Unii Europejskiej jest dokumentem, który wyznacza
ramy środowiskowe dla działań UE m.in. w dziedzinie: zmian klimatu, zdrowia publicznego
oraz zasobów naturalnych. Wśród zagrożeń wymienia się m.in.: globalne ocieplenie, spadek
bioróżnorodności oraz degradację gleb. Kierunki przyjęte w PZPWL wpisują się w priorytety
Strategii… ponieważ zmierzają do ograniczania presji na środowisko, zrównoważonej
gospodarki zasobami środowiska naturalnego, a także podnoszenia jakości życia, co ma
bezpośrednie przełożenie na jakość środowiska naturalnego.
Europejska Konwencja Krajobrazowa, której celem jest zachowanie krajobrazów jako
komponentu europejskiego dziedzictwa zarówno przyrodniczego jak i kulturowego. Cele
wynikające z Konwencji są spójne z celami przedstawionymi w PZPWL. Proponowane
działania dotyczące m.in.: utworzenia obszarów funkcjonalnych ochrony krajobrazów
kulturowych (parki kulturowe), zachowania elementów ekspozycji czynnej i biernej
z ustaleniami warunków ich ochrony oraz zachowania unikalnych i zagrożonych
krajobrazów, powinny wzmocnić ochronę krajobrazu.
Dokumentami rangi międzynarodowej o charakterze przestrzennym, stanowiącym podstawę
do formułowania celów ochrony środowiska są, ratyfikowane przez Polskę, konwencje
międzynarodowe, w grupie której wymienia się:
Konwencję Berneńską o ochronie dzikiej flory i fauny europejskiej oraz ich siedlisk
naturalnych, której celem jest ochrona gatunków zagrożonych i ich siedlisk naturalnych ze
szczególnym uwzględnieniem ochrony zagrożonych i ginących gatunków wędrownych.
W PZPWL, w ramach Celu Zintegrowana ochrona jakości środowiska życia człowieka,
zaproponowano wiele kierunków działań, które są powiązane z celami konwencji,
a mianowicie: ochrona i kształtowanie Krajowego Systemu Obszarów Chronionych, także
zapewnienie spójności i ciągłości przestrzeni przyrodniczej;
Konwencję Ramsarską o obszarach wodno – błotnych mających znaczenie
międzynarodowe, zwłaszcza jako środowisko życiowe ptactwa wodnego. W PZPWL, w celu
16 | S t r o n a
Zintegrowana ochrona jakości środowiska życia człowieka, zaproponowano kierunki działań
powiązane z celami konwencji, w grupie której wymienia się: ochronę i kształtowanie
Krajowego Systemu Obszarów Chronionych oraz zapewnienie spójności i ciągłości
przestrzeni przyrodniczej. Ponadto, w zakresie zgodności zapisów projektu PZPWL
z Konwencją… należy wskazać na spójność celu PZPWL pod nazwą Wzmocnienie
stabilności środowiska przyrodniczego. Projekt PZPWL, w ramach kształtowania odporności
środowiska, wskazuje na konieczność ochrony i restytucji obszarów mokradłowych,
mających na celu poprawę małej retencji.
Konwencja Bońska o ochronie wędrownych gatunków dzikich zwierząt. Wśród kierunków
działań, projekt PZPWL proponuje takie, które sprzyjają realizacji celów Konwencji,
a w grupie której wymienia się: ochronę i kształtowanie Krajowego Systemu Obszarów
Chronionych oraz zapewnienie spójności i ciągłości przestrzeni przyrodniczej w ramach celu
Zintegrowana ochrona jakości środowiska życia człowieka. Zagrożeniem dla spełnienia
celów Konwencji… może być rozwój infrastruktury drogowej, kolejowej, rozwój żeglugi
śródlądowej w ramach celu Poprawa dostępności komunikacyjnej regionu, a także rozwój
przesyłowych linii energetycznych oraz rozwój energetyki wiatrowej w ramach celu
Zwiększenie bezpieczeństwa energetycznego województwa.
Konwencja o ochronie różnorodności biologicznej z Rio de Janeiro, która wskazuje na
konieczność ochrony przyrody w skali globalnej. W projekcie dokumentu, w ramach celu
Zintegrowana ochrona jakości środowiska życia człowieka, proponuje się wiele kierunków
działań wspierających cele Konwencji…, w grupie której wymienia się ochronę
i kształtowanie Krajowego Systemu Obszarów Chronionych oraz zapewnienie spójności
i ciągłości przestrzeni przyrodniczej.
Konwencja o ochronie i użytkowaniu cieków transgranicznych i jezior
międzynarodowych określającą jako najważniejsze cele: zapobieganie, kontrolowanie
i zmniejszanie zanieczyszczenia wód, które powoduje lub może powodować oddziaływanie
transgraniczne, zapewnienie użytkowania wód transgranicznych zgodnego z ekologicznie
uzasadnionym i racjonalnym gospodarowaniem zasobami wodnymi, ich zachowaniem
i ochroną środowiska, zapewnienie zachowania ekosystemów jeśli to niezbędne ich
restytuowanie. W PZPWL proponuje się wiele kierunków działań wspierających cele
konwencji takich jak: wyznaczenie ekologicznych obszarów funkcjonalnych w celu ochrony
jakości wód cieków i zbiorników wodnych (zwłaszcza na obszarach skupionej i rozproszonej
zabudowy nie objętych sanitacją w ramach realizacji KPOŚK) w ramach Racjonalnego
gospodarowania ograniczonymi zasobami wód śródlądowych (powierzchniowych
i podziemnych) wpisując się w realizację celu Wzbogacanie i racjonalne gospodarowanie
zasobami naturalnymi uwzględniającymi potrzeby przyszłych pokoleń.
Ramowa Konwencja Narodów Zjednoczonych w sprawie zmian klimatu, której głównym
celem jest zapobieganie dalszym zmianom klimatu globalnego, ze szczególnym
uwzględnieniem długoterminowego jego ocieplania na skutek wzrostu stężenia gazów
cieplarnianych w atmosferze, a także Protokół z Kioto, stanowiący uzupełnienie
przedmiotowej Konwencji... Wśród kierunków działań w projekcie PZPWL proponowane są
takie, które przyczynią się do redukcji oddziaływania sektora energetycznego na środowisko
naturalne, w grupie której wymienia się m.in. Gospodarowanie zasobami glebowymi i
leśnymi (zalesianie gleb marginalnych) w ramach celu Wzbogacanie i racjonalne
zwiększenie wykorzystania odnawialnych źródeł energii w produkcji energii ogółem, a także
większego wykorzystania lokalnych zasobów złóż gazu ziemnego, w tym gazu łupkowego w
ramach celu Zwiększenie bezpieczeństwa energetycznego województwa. Potencjalne
konflikty przestrzenne mogą mieć miejsce, w sytuacji konieczności rozpoznania zasobów
gazu niekonwencjonalnego w obrębie terenów cennych przyrodniczo.
Konwencja Wiedeńska w sprawie ochrony warstwy ozonowej. W ramach celu Poprawa
dostępności komunikacyjnej, PZPWL proponuje rozwój sieci transportu zbiorowego,
17 | S t r o n a
a zwłaszcza rozwój ekologicznych środków transportu (trolejbusy – w tym z dodatkowym
napędem umożliwiający jazdę na odcinkach bez trakcji, autobusy z napędem CNG,
autobusy elektryczne i hybrydowe itp.), wspierających realizację celów Konwencji.
Cele polityki ochrony środowiska ustalone na szczeblu wspólnotowym, zostały
przetransponowane do zapisów wielu dokumentów strategicznych, stanowiących ramy dla
dokumentów krajowych i regionalnych. W grupie najważniejszych dokumentów
strategicznych, z którymi PZPWL powinien być kompatybilny wymienia się:
Koncepcję Przestrzennego Zagospodarowania Kraju 2030 (KPZK 2030), Ministerstwo
Rozwoju Regionalnego, Warszawa 2011, (Monitor Polski 2012, poz. 252) – nadrzędny
dokument, który uwzględnia strategiczne dokumenty dotyczące rozwoju społeczno –
gospodarczego i przestrzennego o długookresowym horyzoncie realizacji, a także innych
zintegrowanych strategii rozwoju. Dokument ten uwzględnia również zadania rządowe
służące realizacji ponadlokalnych celów publicznych zidentyfikowanych w dokumentach
sektorowych oraz w programach operacyjnych opracowanych na szczeblu krajowym. KPZK
2030 wprowadza współzależność celów polityki przestrzennej kraju z celami polityki
regionalnej, wiąże planowanie strategiczne z programowaniem działań w ramach
programów rozwoju i programów operacyjnych, które są współfinansowane ze środków
unijnych, określa obowiązki państwa w sferze legislacyjnej i instytucjonalnej służące
wzmocnieniu efektywności systemu planowania przestrzennego i działań rozwojowych
ukierunkowanych terytorialnie. Celem strategicznym KPZK 2030 jest efektywne
wykorzystanie przestrzeni kraju i jej terytorialnie zróżnicowanych potencjałów
rozwojowych dla osiągania ogólnych celów rozwojowych – konkurencyjności,
zwiększania zatrudnienia, sprawności funkcjonowania państwa oraz spójności w
wymiarze społecznym, gospodarczym i terytorialnym w długim okresie. Osiągnięciu
tego celu służy sformułowanie 6 wzajemnie powiązanych celów polityki przestrzennego
zagospodarowania kraju do roku 2030. Poniżej w Tabeli 1. przedstawiono w sposób
syntetyczny analizę powiązań zapisów zawartych w KPZK 2030 w rozwiązaniach przyjętych
w projekcie Planu.
Tabela 1 Zapisy projektu PZPWL w korelacji z ustaleniami KPZK 2030
Cel zagospodarowania
przestrzennego w KPZK
Cel główny
zagospodarowania
przestrzennego w
PZPWL
Kierunki działań w
PZPWL
Sposób uwzględnienia celu
w projekcie dokumentu
CEL 1. Podwyższenie
konkurencyjności
głównych ośrodków
miejskich Polski w
przestrzeni europejskiej
poprzez ich integrację
funkcjonalną przy
zachowaniu
policentrycznej struktury
systemu osadniczego
sprzyjającej spójności
Równoważenie
systemu
osadniczego
Kierunek 1.
Kształtowanie
policentrycznej
miejskiej sieci
osadniczej
Spójność projektu PZPWL
z KPZK przejawia się:
18 | S t r o n a
 wspieraniem rozwoju
funkcji metropolitalnych
Lublina i jego znaczenia
w metropolii sieciowej;
 intensyfikacją powiązań
funkcjonalnych Lublina
z głównymi węzłami
osadniczymi w układzie
krajowym i
międzynarodowym;
 integracją obszaru
funkcjonalnego Lublina;
 rozwijaniem powiązań
funkcjonalnych,
zwłaszcza pomiędzy
regionami Polski
Wschodniej.
CEL 2. Poprawa
Równoważenie
spójności wewnętrznej
systemu
i terytorialnej
osadniczego
równoważenie rozwoju
kraju poprzez
promowanie integracji
funkcjonalnej, tworzenie
warunków dla
rozprzestrzeniania się
czynników rozwoju,
wielofunkcyjny rozwój
obszarów wiejskich oraz
wykorzystanie potencjału
wewnętrznego
wszystkich terytoriów
CEL 3. Poprawa
dostępności terytorialnej
kraju w różnych skalach
przestrzennych poprzez
rozwijanie infrastruktury
transportowej i
telekomunikacyjnej
Kierunek 1.
Kształtowanie
policentrycznej
miejskiej sieci
osadniczej
Cel 2 KPZK wypełniony jest
przez zapisy PZPWL
poprzez działania
obejmujące:
 koncentrację urbanizacji
w miastach
Kierunek 2.
subregionalnych
Kształtowanie
(Biała Podlaska, Chełm,
wiejskiej sieci
Puławy, Zamość) oraz
osadniczej
pretendujących do tej
rangi;
Kierunek 3.
 zwiększanie
Kształtowanie
produktywności
zagospodarowania na
działalności rolniczej
terenach podmiejskich i wspieranie
wielofunkcyjności
Kierunek 4.
obszarów wiejskich;
Rewitalizacja
 wspomaganie
zdegradowanych
rozprzestrzeniania
obszarów miast
procesów rozwojowych na
obszary otaczające
Kierunek 5.
główne ośrodki miejskie;
Kształtowanie

restrukturyzację i rozwój
przyjaznej przestrzeni
nowych funkcji na
życia
obszarach peryferyjnych
oraz restrukturyzację i
rewitalizację obszarów
zdegradowanych;
 wzmacnianie funkcji
transgranicznych
ośrodków subregionalnych
i funkcji przygranicznych
ośrodków lokalnych,
rozwijanie współpracy
pomiędzy miastami
bliźniaczymi oraz
modernizację istniejących i
budowę nowych przejść
granicznych.
Poprawa dostępności Kierunek 1.
komunikacyjnej
Kształtowanie
regionu
zewnętrznych
drogowych powiązań
transportowych
Kierunek 2.
Kształtowanie
wewnątrzregionalnego systemu
transportowego
Cel 2 KPZK realizowany
jest przez zapisy PZPWL
poprzez działania
obejmujące:

modernizację linii
kolejowych: nr 2, nr 7, nr
12, nr 26, nr 68 i nr 69,

modernizację Linii
Hutniczej Szerokotorowej
(LHS),

budowę autostrady A2,
budowę dróg
ekspresowych S17, S12
oraz S19,

budowę systemów
intermodalnych m.in.
19 | S t r o n a
poprzez utworzenie sieci
terminali dla transportu
kombinowanego,

CEL 4. Kształtowanie
struktur przestrzennych
wspierających
osiągnięcie i utrzymanie
wysokiej jakości
środowiska
przyrodniczego i walorów
krajobrazowych Polski
Wzbogacanie i
racjonalne
gospodarowanie
zasobami
naturalnymi
uwzględniające
potrzeby przyszłych
pokoleń
Kierunek 1.
Racjonalne
gospodarowanie
ograniczonymi
zasobami wód
śródlądowych
(powierzchniowych i
podziemnych)
Kierunek 2.
Gospodarowanie
złożami kopalin
Gospodarowanie
zasobami glebowymi
i leśnymi
Kierunek 6.
Gospodarowanie w
przestrzeni
krajobrazowej
Zintegrowana
ochrona jakości
środowiska życia
człowieka
Kierunek 1. Ochrona
i kształtowanie
Krajowego Systemu
Obszarów
Chronionych
Kierunek 2.
Zapewnienie
spójności i ciągłości
przestrzeni
przyrodniczej
CEL 5. Zwiększenie
odporności struktury
przestrzennej kraju na
zagrożenia naturalne
i utraty bezpieczeństwa
20 | S t r o n a
Wzmocnienie
stabilności
środowiska
przyrodniczego
Kierunek 1.
Zwiększenie
odporności
środowiska na
zagrożenia naturalne
budowę regionalnej sieci
szerokopasmowej oraz
regionalnej infrastruktury
informacji przestrzennej.
Powiązanie z celem 4
KPZK poprzez:
 wprowadzenie
gospodarowania
krajobrazem zgodnie z
Europejską Konwencją
Krajobrazową,
 racjonalizację
gospodarowania
ograniczonymi zasobami
wód powierzchniowych i
podziemnych, w tym
zapobieganie
występowaniu deficytu
wody na potrzeby
ludności i rozwoju
gospodarczego,
 osiągnięcie i utrzymanie
dobrego stanu i potencjału
wód
i związanych z nimi
ekosystemów,
 zmniejszenie obciążenia
środowiska emisjami
zanieczyszczeń do wód,
atmosfery i gleby,
 zabezpieczenie cennych
gospodarczo złóż kopalin i
zwiększenie wykorzystania
surowców wtórnych.
Spójność projektu PZPWL z
KPZK przejawia się:
integracją działań w
zakresie funkcjonowania
spójnej sieci ekologicznej
kraju jako podstawy
ochrony najcenniejszych
zasobów przyrodniczych i
krajobrazowych,
 przeciwdziałaniem
fragmentacji przestrzeni
przyrodniczej,

Cel 5 KPZK realizowany
jest przez zapisy PZPWL
poprzez działania
obejmujące:
 zwiększanie stopnia
retencyjności zlewni w
energetycznego oraz
kształtowania struktur
przestrzennych
wspierających zdolności
obronne państwa
(ekstremalne)
Zwiększenie
bezpieczeństwa
energetycznego
województwa
celu przeciwdziałania
zagrożeniu
powodziowemu,
 przeciwdziałanie
aktywizacji ruchów
masowych ziemi,
 zwiększanie stopnia
retencyjności środowiska
w celu przeciwdziałania
suszy.
 stworzeniem warunków
przestrzennych do
produkcji energii z
wykorzystaniem zasobów
Kierunek 2.
Lubelskiego Zagłębia
Węglowego;;
Wyrównanie poziomu
zaopatrzenia w media  rozbudową sieci
elektroenergetycznych NN
energetyczne na
i WN,
obszarze
województwa
Kierunek 1.
Rozwój krajowego
systemu
elektroenergetycznego
Kierunek 1.
Wykorzystanie
zasobów biomasy w
produkcji energii
 zwiększeniem produkcji
energii ze źródeł
odnawialnych;
 zwiększeniem możliwości
wydobycia gazu
ziemnego,
w tym ze złóż
Kierunek 2. Rozwój
niekonwencjonalnych
(gaz łupkowy);
infrastruktury przesyłu
 rozbudową magistralnej
i magazynowania
sieci gazowej;
paliw płynnych
 rozbudową infrastruktury
przesyłu ropy naftowej.
Kierunek 1.
Rozbudowa sieci
gazociągów
przesyłowych i
dystrybucyjnych
Zapewnienie
warunków
przestrzennych
służących potrzebom
obronnym państwa
oraz ochronie
ludności i jej mienia
przed zagrożeniami
naturalnymi i
cywilizacyjnymi
CEL 6. Przywrócenie i
Kierunek 1.
Zapewnienie
warunków
przestrzennych do
funkcjonowania
systemu obronności
państwa
Kierunek 2.
Przeciwdziałanie
zagrożeniom
naturalnym
Kierunek 3.
Spójność projektu PZPWL
z KPZK przejawia się:
 zapewnieniem
niekolizyjnego
funkcjonowania oraz
możliwości rozwoju
obiektów i infrastruktury
istotnych dla obronności
państwa
 zwiększeniem odporności
zagospodarowania
przestrzennego na skutki
ekstremalnych zjawisk
naturalnych.
W odniesieniu do poziomu
21 | S t r o n a
utrwalenie ładu
przestrzennego
regionalnego spójność
Kształtowanie
zagospodarowania na przejawia się:
terenach podmiejskich  planowaniem rozwoju
miejskich obszarów
funkcjonalnych w
wymiarze
ponadlokalnym,
 podporządkowaniem
kierunków rozwoju
przestrzennego,
określonym w PZPWL
wiodącym zasadom
zagospodarowania,
 nadrzędnością
ponadlokalnych zadań
publicznych w
kształtowaniu
zagospodarowania
przestrzennego,
 monitorowanie m
procesów przestrzennych
w skali regionalnej.
Zgodnie z ustaleniami KPZK, w planach zagospodarowania przestrzennego województwa
określa się obszary funkcjonalne oraz definiuje się dla nich działania o charakterze
planistycznym i strategicznym. W projekcie PZPWL określono przedmiotowe obszary wraz
z krótką ich charakterystyką, definiując cele rozwoju, kierunki oraz zasady
zagospodarowania przestrzennego, przypisując je do odpowiedniego obszaru strategicznej
interwencji, a także do obszaru funkcjonalnego według KPZK 2030.
Na politykę przestrzenną regionu, wyrażoną w PZPWL, mają wpływ również krajowe
resortowe programy. Wśród wielu z nich na uwagę zasługują:
Polityka Ekologiczna Państwa 2009 – 2012 z perspektywą do roku 2016, dokument
strategiczny, który definiuje kierunki działań w ujęciu krótko- i średniookresowym
w odniesieniu do ochrony zasobów naturalnych oraz poprawy jakości środowiska
i bezpieczeństwa energetycznego. Wśród wymienionych celów i kierunków działań
służących realizacji celu strategicznego, dla planowania przestrzennego istotny jest cel
mówiący o konieczności przywrócenia właściwej roli planowania przestrzennego na
obszarze całego kraju. Wśród kierunków działań w zakresie aspektów ekologicznych w
planowaniu przestrzennym wymienia się m.in.: uwzględnianie w planach zagospodarowania
przestrzennego wymagań przepisów ochrony środowiska, gospodarki wodnej i ochrony
przyrody, wyników monitoringu środowiska (w szczególności w zakresie powietrza, wód i
hałasu), ochrony zasobów złóż kopalin, w tym złóż niezagospodarowanych, uwzględnianie
progów tzw. „chłonności” środowiskowej i „pojemności” przestrzennej, ochronę i
kształtowanie Krajowego Systemu Obszarów Chronionych, uwzględnianie korytarzy
ekologicznych, a także uwzględnianie obszarów narażonych na niebezpieczeństwo powodzi.
PZPWL nawiązuje do wymogów Polityki…, wskazując działania i zadania ukierunkowane na:
poprawę stanu czystości powietrza i wód, zmniejszenie uciążliwości hałasu (głównie
komunikacyjnego, na ochronę i kształtowanie Krajowego Systemu Ochrony Przyrody, a
także na zapewnienie spójności i ciągłości przestrzeni przyrodniczej w ramach celu
Zintegrowana ochrona jakości środowiska życia. Ponadto definiuje kierunki i kierunki działań
służące oszczędnemu i racjonalnemu korzystaniu z zasobów środowiska, w tym ochrony
złóż kopalin w ramach celu Wzbogacanie i racjonalne gospodarowanie zasobami
naturalnymi uwzględniającymi potrzeby przyszłych pokoleń. PZPWL zakłada rozwój różnych
form turystyki z wykorzystaniem walorów przyrodniczych i kulturowych oraz
zagospodarowania turystycznego, proponując działania, tj.: modernizacja i rozbudowa bazy
22 | S t r o n a
turystycznej dostosowanej do typu, intensywności ruchu turystycznego oraz wrażliwości
środowiska wpisując się w realizację celów Polityki… Wymóg uwzględnienia obszarów
narażonych na niebezpieczeństwo powodzi został spełniony, wskazując warunki
przestrzenne dla potrzeb ochrony przeciwpowodziowej w obszarze poszczególnych zlewni w
ramach celu Zapewnienie warunków przestrzennych służących potrzebom obronnym
państwa oraz ochronie ludności i jej mienia przed zagrożeniami naturalnymi i
cywilizacyjnymi.
Program ochrony i zrównoważonego użytkowania różnorodności biologicznej wraz
z Planem działań na lata 2014 - 2020, której nadrzędnym celem jest poprawa stanu
różnorodności biologicznej i pełniejsze powiązanie jej ochrony z rozwojem społeczno –
gospodarczym kraju. PZPWL wypełnia cele strategii m.in. poprzez efektywne zarządzanie
zasobami przyrodniczymi, prowadzenie zrównoważonej gospodarki rybackiej i wodnej,
ochronę różnorodności biologicznej poprzez rozwój współpracy międzynarodowej (TOCH-y,
rezerwaty biosfery),
Aktualizacja Krajowego programu oczyszczania ścieków komunalnych z 2010 roku
określający niezbędne przedsięwzięcia w zakresie budowy, rozbudowy lub modernizacji
oczyszczalni ścieków komunalnych, a także budowy i modernizacji zbiorczych systemów
kanalizacyjnych w aglomeracjach miejskich i wiejskich. W ramach celu Wyposażenie
jednostek osadniczych w kompleksowe systemy wodno – kanalizacyjne, PZPWL zakłada
budowę i modernizację zbiorowych systemów oczyszczania ścieków, przyczyniając się do
poprawy jakości wód powierzchniowych i podziemnych, poprzez ograniczanie zrzutów
niedostatecznie oczyszczonych ścieków.
Projekt Polityki Wodnej Państwa 2030 (z uwzględnieniem etapu 2016), której celem jest
zapewnienie powszechnego dostępu ludności do czystej i zdrowej wody oraz ograniczenie
zagrożeń wywoływanych przez powodzie i susze w połączeniu z utrzymaniem dobrego
stanu wód i związanych z nimi ekosystemów, przy zaspokojeniu uzasadnionych potrzeb
wodnych gospodarki. W PZPWL realizacja celów polityki odbędzie się m.in. poprzez:
zwiększanie stopnia retencyjności zlewni w ramach celu Wzmocnienie stabilności
środowiska przyrodniczego, redukcję ładunku zanieczyszczeń doprowadzanych do wód w
ramach celu Zintegrowana ochrona jakości środowiska życia człowieka, racjonalizację
zużycia wody i gospodarowania nią w ramach celu Wzbogacanie i racjonalne
zwiększenie wykorzystania zasobów wody do produkcji energii w ramach celu Zwiększenie
bezpieczeństwa energetycznego województwa, a także wzrost skuteczności ochrony
ludności przed powodzią i wzrost skuteczności ochrony ludności przed powodzią i skutkami
suszy, ograniczanie skutków powodzi i suszy przy wykorzystaniu metod nietechnicznych
oraz poprawę bezpieczeństwa obiektów hydrotechnicznych w ramach celu Zapewnienie
warunków przestrzennych służących potrzebom obronnym państwa oraz ochronie ludności
i jej mienia przed zagrożeniami naturalnymi i cywilizacyjnymi.
Program wodnośrodowiskowy kraju, dokument planistyczny, realizujący wymagania
wskazane w Ramowej Dyrektywie Wodnej. Dokument definiuje działania niezbędne do
utrzymania lub poprawy dobrego stanu wód na poszczególnych obszarach dorzeczy w kraju.
PZPWL wypełnia cele Programu poprzez propozycje działań obejmujących m.in.: realizację
inwestycji związanych z wdrażaniem zapisów KPOŚK, ograniczenie odpływu związków
azotu do wód z powierzchni użytkowanych rolniczo, opracowanie dokumentacji
hydrogeologicznej dla Głównych Zbiorników Wód Podziemnych i ustanowienie obszarów
ochronnych, a także ograniczenie zużycia wód podziemnych na potrzeby przemysłu i
rolnictwa.
Projekt aktualizacji Planu gospodarki wodami na obszarze dorzecza Wisły (PGW),
dokument planistyczny, stanowiący podstawę podejmowania decyzji kształtujących stan
zasobów wodnych, usprawniający proces osiągania lub utrzymania dobrego stanu wód oraz
związanych z nimi ekosystemów, wskazujący na konieczność wprowadzenia racjonalnych
23 | S t r o n a
zasad gospodarowania wodami w przyszłości. Realizacja ustaleń PZPWL w zakresie
ochrony środowiska, w tym ochrony wód, nie pozostaje w sprzeczności z celami określonymi
w PGW. Wskazane w PZPWL kierunki działań, w grupie której wymienia się m.in.:
modernizację istniejącej i budowę nowej infrastruktury technicznej w zakresie ochrony wód,
ograniczanie negatywnego oddziaływania z sektora rolniczego, tworzenie stref buforowych
wzdłuż cieków i zbiorników wodnych, wpisuje się w realizację celów PGW.
Projekt planu zarządzania ryzykiem powodziowym dla obszaru Dorzecza Wisły,
dokument definiujący działania mające na celu ograniczenie wzrostu oraz ryzyka
powodziowego na obszarze dorzecza Wisły. Istotnym problemem dla Regionu Wodnego
Środkowej Wisły (w obrębie którego znajduje się województwo lubelskie) jest zbytnie
zbliżenie się istniejącego zagospodarowania do rzek, a także znaczący stopień obwałowania
niektórych rzek, dający pozorne poczucie bezpieczeństwa prowadzący do wzrostu
zagospodarowania na tych terenach. W grupie kierunków działań, mających istotne
znaczenie dla planowania przestrzennego, projekt dokumentu wskazuje na konieczność
powstrzymania dalszego zagospodarowania terenów zagrożonych, a w miarę możliwości
także ograniczanie obecnego użytkowania. PZPWL wypełnia cele Planu… poprzez
realizację kierunków rozwoju przestrzennego w sferze obronności i bezpieczeństwa
publicznego, ograniczających możliwości wystąpienia potencjalnych kolizji i konfliktów
przestrzennych, do których zalicza się zakaz wprowadzania zainwestowania na tereny
zagrożone powodzią.
Strategia Bezpieczeństwo Energetyczne i Środowisko – perspektywa do 2020 roku,
dokument obejmujący dwa niezwykle istotne obszary: energetykę i środowisko, wskazujący
m.in. kluczowe reformy i niezbędne działania, które powinny zostać podjęte w perspektywie
do 2020 r. Niniejsza strategia tworzy rodzaj pomostu między środowiskiem i energetyką,
stanowiąc jednocześnie impuls do bardziej efektywnego i racjonalnego prowadzenia polityki
w obu obszarach, tak aby wykorzystać efekt synergii i zapewnić spójność podejmowanych
działań. Celem strategii jest ułatwianie „zielonego” (sprzyjającego środowisku) wzrostu
gospodarczego w Polsce przez zapewnienie bezpieczeństwa energetycznego i dostępu
do nowoczesnych, innowacyjnych technologii.
Polityka energetyczna Polski do 2030 roku, dokument definiujący działania i kierunki
działań, których realizacja przyczyni się do wzrostu bezpieczeństwa energetycznego kraju
przy zachowaniu zasady zrównoważonego rozwoju. W grupie głównych narzędzi realizacji
polityki energetycznej wymienia się m.in.: Zhierarchizowane planowanie przestrzenne,
zapewniające realizację priorytetów polityki energetycznej, planów zaopatrzenia w energię
elektryczną, ciepło i paliwa gazowe gmin oraz planów rozwoju przedsiębiorstw
energetycznych. Kierunki proponowane w PZPWL, które obejmują przede wszystkim
budowę nowych źródeł energii konwencjonalnej, rozwój energetyki na bazie odnawialnych
źródeł oraz rozbudowę systemu elektroenergetycznego przesyłowego i dystrybucyjnego
zapewniającego odbiorcom pewność zasilania w energię elektryczną o wymaganych
parametrach, wpisują się w wytyczne określone w przedmiotowym dokumencie.
Program Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014 – 2020, dokument którego celem
głównym jest poprawa konkurencyjności rolnictwa, zrównoważone zarządzanie zasobami
naturalnymi i działania w dziedzinie klimatu oraz zrównoważony rozwój terytorialny obszarów
wiejskich. Spośród sześciu priorytetów, jakie realizuje Program, istotne znaczenie
dla regionalnego planowania przestrzennego mają priorytety: 4. Odtwarzanie, chronienie i
wzmacnianie ekosystemów zależnych od rolnictwa i leśnictwa oraz 5. Wspieranie
efektywnego gospodarowania zasobami i przechodzenia na gospodarkę niskoemisyjną i
odporną na zmianę klimatu w sektorach: rolnym, spożywczym i leśnym. Działania
realizowane w ramach tych priorytetów skupiają się na kontynuacji wsparcia pozwalającego
na odtwarzanie potencjału produkcji rolnej zniszczonego w wyniku wystąpienia klęsk
żywiołowych i katastrof naturalnych, jak również wprowadzenie nowego zakresu, którego
celem będzie ochrona gospodarstw rolnych przed tego typu zdarzeniami. Nowym działaniem
jest Rolnictwo ekologiczne, którego celem jest wzrost rynkowej produkcji ekologicznej.
24 | S t r o n a
Przedsięwzięcia z zakresu ochrony środowiska (w tym wody, gleb, krajobrazu) i zachowania
bioróżnorodności będą finansowane w ramach działań rolnośrodowiskowo - klimatycznych i
zalesień. Wsparcie, w związku z realizacją celów środowiskowych, otrzymają gospodarstwa
położone na obszarach Natura 2000 i na obszarach narażonych na zanieczyszczenie wód
azotanami pochodzenia rolniczego, a także na obszarach o niekorzystnych warunkach
gospodarowania.
W grupie dokumentów regionalnych, wymienia się:
Strategię Rozwoju Województwa Lubelskiego na lata 2014 – 2020 (z perspektywą do
2030 roku) – Urząd Marszałkowski Województwa Lubelskiego w Lublinie, Lublin 2013
(Uchwała Nr XXXIV/559/2013 Sejmiku Województwa Lubelskiego) - podstawowy dokument
strategiczny, określający wizję i cele rozwoju, a także działania służące ich realizacji.
Zaproponowane w dokumencie cele strategiczne odpowiadają na zidentyfikowane
najważniejsze problemy, a także wyzwania rozwojowe regionu lubelskiego i ukierunkowane
są na innowacje, wzmocnienie miast, rozwój nowoczesnej wsi, rozwój przedsiębiorczości,
wykorzystanie potencjału naukowego oraz wielokierunkową integrację regionu polepszającą
jego spójność oraz wykorzystanie posiadanych potencjałów rozwojowych. Przypisane
w Strategii działania i kierunki działań, miały istotny wpływ podczas formułowania ustaleń
Planu, przekładając swoje zapisy na układ przestrzenny. Regionalna polityka rozwoju oraz
regionalna polityka przestrzenna są współzależne od siebie, gdyż są one pochodną
strategicznych celów rozwoju, tworząc razem zintegrowany system planowania
strategicznego. W Tabeli 2 przedstawiono związek celów i kierunków zagospodarowania
przestrzennego zapisanych w projekcie planu z celami strategicznymi określonymi
w Strategii.
Tabela 2 Zapisy projektu PZPWL w korelacji z ustaleniami Strategii Rozwoju Województwa
Lubelskiego na lata 2006 - 2020 (w perspektywie do 2030 roku).
Cel
strategiczny w
Strategii
rozwoju
województwa
lubelskiego
1. Wzmacnianie
urbanizacji
regionu
2.Restrukturyzacja rolnictwa
oraz rozwój
obszarów
wiejskich
Cel operacyjny
Cel
zagospodarowania
przestrzennego
Kierunek
zagospodarowania
przestrzennego
1.1.Rozwijanie funkcji
metropolitalnych
Lublina
1.2.Wspieranie
ponadlokalnych funkcji
miast
1.3.Poprawa
skomunikowania
Lublina z obszarami
metropolitalnymi Polski
i zagranicy
Równoważenie
systemu
osadniczego
Kierunek 1. Kształtowanie
policentrycznej miejskiej sieci
osadniczej
2.1.Poprawa warunków
dla wzrostu
konkurencyjności
i towarowości
gospodarstw
2.2.Rozwój
przetwórstwa rolnospożywczego
2.3.Wzmocnienie
doradztwa rolniczego
oraz promowanie i
Zwiększenie
konkurencyjności
gospodarki
województwa oraz
poprawa jego
atrakcyjności
Kierunek 1. Poprawa jakości
rolniczej przestrzeni
produkcyjnej
Kierunek 2. Rozwój rolnictwa
na obszarach o szczególnych
warunkach gospodarowania
Kierunek 3. Wzmacnianie
zaplecza rozwoju
nowoczesnego rolnictwa
25 | S t r o n a
wspieranie inicjatyw
współpracy rolników i
mieszkańców wsi
2.4.Wspieranie
przedsiębiorczości na
wsi i tworzenia
pozarolniczych miejsc
pracy na obszarach
wiejskich
2.5.Wyposażenie
obszarów wiejskich
w infrastrukturę
transportową,
komunalną
i energetyczną
3.Selektywne
zwiększanie
potencjału
wiedzy,
kwalifikacji,
zaawansowania
technologicznego,
przedsiębiorczości i
innowacyjności
regionu
Równoważenie
systemu
osadniczego
Poprawa
dostępności
komunikacyjnej
regionu
Zwiększanie
bezpieczeństwa
energetycznego
województwa
Wyposażenie
jednostek
osadniczych
w kompleksowe
systemy wodno kanalizacyjne
Zwiększenie
konkurencyjności
gospodarki
województwa oraz
poprawa jego
atrakcyjności
inwestycyjnej
3.1.Wspieranie
najbardziej
perspektywicznych
kierunków badań i ich
komercjalizacji
3.2.Wspieranie
kierunków kształcenia
na poziomie wyższym
szczególnie istotnych
dla przyszłego rynku
pracy regionu oraz
mających unikatowe
znaczenie w skali
ponadregionalnej
3.3.Stworzenie systemu
wsparcia naukowego,
Równoważenie
eksperckiego i
systemu
wdrożeniowego na rzecz
osadniczego
rozwoju wybranych
sektorów gospodarki
3.4.Rozwijanie systemu
kształcenia
dostosowanego do
specyfiki regionu
3.5.Wspieranie małych i
średnich przedsiębiorstw
3.6.Rozwój
społeczeństwa
informacyjnego
26 | S t r o n a
Kierunek 4. Różnicowanie
działalności gospodarczej na
obszarach wiejskich
Powszechny dostęp
do usług
teleinformacyjnych
wiejskiej sieci osadniczej
wewnątrzregionalnego
systemu transportowego
Kierunek 2. Wyrównanie
poziomu zaopatrzenia w
media energetyczne na
obszarze województwa
Kierunek 1. Rozwój
infrastruktury wodociągowej
Kierunek 2. Porządkowanie
gospodarki ściekowej
Kierunek 1. Rozwój
infrastruktury badawczorozwojowej integrującej
naukę ze sferą gospodarczą
struktur przestrzennych
służących rozwojowi
przedsiębiorczości
pozarolniczej
Kierunek 3. Restrukturyzacja
ośrodków gospodarczych
Kierunek 4. Rozwój ośrodków
i centrów usługowych
przyjaznej przestrzeni życia
Kierunek 1. Rozwój
infrastruktury sieci
telekomunikacyjnej
4.Funkcjonalna,
przestrzenna,
społeczna i
kulturowa
integracja
regionu
4.1.Poprawa
wewnętrznego
skomunikowania
regionu
Poprawa
dostępności
komunikacyjnej
regionu
wewnatrzregionalnego
systemu transportowego
Kierunek 1. Podwyższanie
parametrów użytkowych sieci
kolejowej
Kierunek 2. Rozwój
infrastruktury obsługi ruchu
kolejowego
4.2. Wspieranie
włączenia społecznego
4.3. Wzmacnianie
społecznej tożsamości
regionalnej i rozwijanie
więzi współpracy
wewnątrzregionalnej
4.4. Przełamywanie
niekorzystnych efektów
przygranicznego
położenia regionu
4.5. Racjonalne i
efektywne
wykorzystywanie
zasobów przyrody dla
potrzeb gospodarczych
i rekreacyjnych, przy
zachowaniu i ochronie
walorów środowiska
przyrodniczego
Zachowanie
tożsamości
kulturowej regionu
oraz ochrona i
rewitalizacja
zasobów
kulturowych
Zwiększanie
konkurencyjności
gospodarki
województwa oraz
poprawa jego
atrakcyjności
inwestycyjnej
Poprawa
dostępności
komunikacyjnej
regionu
Wzbogacanie i
racjonalne
gospodarowanie
zasobami
naturalnymi
uwzględniające
pokoleń
Zintegrowana
ochrona jakości
środowiska życia
człowieka
Kierunek 1. Ochrona
obiektów dziedzictwa
kulturowego o znaczeniu
światowym, europejskim i
krajowym
Kierunek 2. Ochrona i opieka
nad zabytkami nieruchomymi
Kierunek 3. Ochrona
zabytkowego krajobrazu
kulturowego
Kierunek 1. Wzbogacanie
atrakcyjności obszarów
turystycznych
Kierunek 1. Kompleksowy
rozwój istniejących przejść
granicznych
Kierunek 2. Rozwój sieci
przejść granicznych
Kierunek 1. Rozwój węzłów
logistycznych
Kierunek 1: Racjonalne
gospodarowanie
ograniczonymi zasobami wód
śródlądowych
(powierzchniowych i
podziemnych)
Kierunek 2. Gospodarowanie
złożami kopalin
Kierunek 1. Ochrona i
kształtowanie Krajowego
Systemu Obszarów
Chronionych
Kierunek 2. Zapewnienie
spójności i ciągłości
przestrzeni przyrodniczej
27 | S t r o n a
Kierunek 3. Ochrona walorów
przyrody ożywionej
Kierunek 4. Ochrona
dziedzictwa geologicznego
Zwiększenie
konkurencyjności
gospodarki
województwa oraz
poprawa jego
atrakcyjności
inwestycyjnej
Zwiększanie
bezpieczeństwa
energetycznego
województwa
Wyposażenie
obszaru
województwa w
niezbędną liczbę
obiektów i instalacji
do
zagospodarowania
odpadów
komunalnych,
przemysłowych i
niebezpiecznych
Kierunek 1. Poprawa jakości
rolniczej przestrzeni
produkcyjnej
na obszarach o szczególnych
warunkach gospodarowania
Kierunek 4. Różnicowanie
działalności gospodarczej na
obszarach wiejskich
ukierunkowanego na
produkcję biomasy dla celów
energetycznych
Kierunek 1. Wzbogacanie
atrakcyjności obszarów
turystycznych
Kierunek 2. Udostępnianie
obszarów o walorach
turystycznych
Kierunek 1. Wykorzystanie
zasobów biomasy
w produkcji energii
Kierunek 2. Wykorzystanie
energii słońca w produkcji
energii
Kierunek 3. Zrównoważone
wykorzystanie pozostałych
zasobów OZE (wiatru, wody
i wód termalnych) do
produkcji energii
Kierunek 1. Ograniczanie
ilości odpadów
podlegających składowaniu
Kierunek 2. Eliminowanie
negatywnego wpływu
składowisk odpadów na
środowisko
Kierunek 3. Ograniczanie
negatywnego oddziaływania
energetyki na środowisko
Analiza tabeli pokazuje, iż w projekcie PZPWL uwzględnione zostały cele operacyjne
poprzez szereg rekomendowanych ustaleń w sferze osadniczej, przyrodniczej, kulturowej,
gospodarczej oraz technicznej, dając możliwość osiągnięcia celów Strategii rozwoju
województwa, a tym samym uzyskując wysoką spójność zapisów projektu PZPWL
28 | S t r o n a
z przedmiotowym dokumentem, co przekłada się na możliwość efektywnego prowadzenia
regionalnej polityki rozwoju.
Program ochrony środowiska województwa lubelskiego na lata 2012 – 2015
z perspektywą do roku 2019, którego celem strategicznym (podobnie jak polityki
ekologicznej państwa) jest zapewnienie bezpieczeństwa ekologicznego województwa
(mieszkańców, zasobów przyrodniczych i infrastruktury społecznej) oraz harmonizacja
rozwoju gospodarczego i społecznego z ochroną walorów środowiskowych. Wśród
zdefiniowanych celów, służących realizacji celu strategicznego, dla planowania
przestrzennego istotny jest cel: Kształtowanie harmonijnej struktury funkcjonalno –
przestrzennej województwa, sprzyjającej równoważeniu wykorzystania walorów przestrzeni
z rozwojem gospodarczym, poprawą jakości życia i trwałym zachowaniem wartości
środowiska. Kierunki i kierunki działań w zakresie aspektów ekologicznych w planowaniu
przestrzennym, wpisują się w realizację przedmiotowego celu.
Program ochrony powietrza dla strefy lubelskiej oraz Program ochrony powietrza dla
strefy Aglomeracja Lubelska, dokumenty definiujące działania, służące osiągnięciu
wymaganej przepisami jakości powietrza w strefie lubelskiej oraz w Aglomeracji Lubelskiej.
Dla planowania przestrzennego istotne są zapisy ww. dokumentów, wskazujące na
konieczność uwzględniania w nowotworzonych lub aktualizowanych planach
zagospodarowania przestrzennego wymogów dotyczących zaopatrywania mieszkań
w ciepło z nośników niepowodujących nadmiernej „niskiej emisji” PM10, zapewnienia
„przewietrzania” terenów zabudowanych ze szczególnym uwzględnieniem terenów o gęstej
zabudowie oraz stosowania pasów zieleni ochronnej, ze szczególnym uwzględnieniem
obszarów przekroczeń. W ramach poprawy warunków aerosanitarnych, projekt PZPWL
wskazuje na konieczność rozwoju scentralizowanych systemów ciepłowniczych.
Program gospodarki wodnej województwa lubelskiego, który wskazuje konieczność
zrównoważonego gospodarowania zasobami wodnymi poprzez realizację zadań w układach
zlewniowych. W zakresie zgodności zapisów PZPWL oraz Programu… należy wskazać na
spójność celu PZPWL pod nazwą Wzbogacanie i racjonalne gospodarowanie zasobami
naturalnymi uwzględniające potrzeby przyszłych pokoleń. Ich istotą będą działania mające
na celu m.in. ochronę ilościową i jakościową zasobów wodnych.
Aktualizacja programu małej retencji dla nowego województwa lubelskiego, którego
głównym celem jest wskazanie potrzeb i możliwości zwiększenia małej retencji, konieczności
racjonalnego gospodarowania wodą, a także identyfikację zamierzeń dotyczących
modernizacji, odbudowy lub budowy nowych urządzeń wodnych pod względem ilościowym
i jakościowym służących realizacji celu głównego. Projekt PZPWL, za główny teren
kształtowania retencji, wskazuje obszar oddziaływania Kanału Wieprz – Krzna, który
jednocześnie zdefiniowany został jako obszar funkcjonalny m.in. ze względu na ochronę
i kształtowanie zasobów wodnych.
Program ochrony przed suszą w województwie lubelskim, którego podstawowym celem
jest ochrona zasobów wód powierzchniowych w regionie. Za główny rejon potrzeb
retencjonowania wody w województwie lubelskim uznano obszar występowania
klimatycznych okresów skrajnie suchych. W ramach przeciwdziałania skutkom suszy, jako
priorytetowe projekt PZPWL uznaje realizację systemów nawodnień w obszarze Kanału
Wieprz – Krzna, który wymaga pilnej odbudowy i modernizacji nie tylko ze względów
technicznych, ale również ekologicznych. Skuteczność działania uzależniona będzie od
realizacji zbiornika retencyjnego w Oleśnikach. Zbiornik ten będzie magazynował
dyspozycyjne zasoby wodne do nawodnień użytków zielonych w systemie KWK.
Podsumowanie
W projekcie PZPWL zostały uwzględnione cele oraz priorytety wielu dokumentów
planistycznych różnego szczebla (europejskiego, krajowego, regionalnego), poprzez
rekomendację kierunków działań i działań, które zostały następnie uwzględnione przy
29 | S t r o n a
formułowaniu ostatecznych rozwiązań w projekcie PZPWL, uzyskując wysoką zgodność
z dokumentami planistycznymi i programowymi różnej rangi. Spójność założeń z głównymi
dokumentami wpływających bezpośrednio na zakres projektu PZPWL przedstawiono
w tabeli 3. Pozwala to wnioskować, iż związane z nimi cele będą osiągane przez kierunki
działań i zadania realizowane w obszarze regionu lubelskiego, które wynikają
z implementacji założeń planu zagospodarowania przestrzennego województwa lubelskiego.
30 | S t r o n a
Projekt Planu Zagospodarowania
Przestrzennego Województwa Lubelskiego
CELE WIODĄCE
ZRÓWNOWAŻONY ROZWÓJ PRZESTRZENNY
REGIONU PROWADZĄCY DO PODNIESIENIA
KONKURENCYJNOŚCI WOJEWÓDZTWA
I POPRAWY WARUNKÓW ŻYCIA
1. RÓWNOWAŻENIE SYSTEMU
OSADNICZEGO

1.2 Wspieranie ponadlokalnych funkcji miast

PROGRAM PRAC SCALENIOWYCH DLA
WOJEWÓDZTWA LUBELSKIEGO NA LATA
2014-2020

CELE GŁÓWNE/cele szczegółowe
CELE STARTEGICZNE/cele
operacyjne/PROGRAM
1. WZMACNIANIE URBANIZACJI REGIONU
1.1 Rozwijanie funkcji metropolitalnych Lublina
Spójnoś
ć
Strategia Rozwoju Województwa Lubelskiego
na lata 2014 – 2020 (z perspektywą
do 2030 r.)
CELE
Spójnoś
ć
Tabela 3 Zbieżność projektu PZPWL ze Strategią Rozwoju Województwa Lubelskiego i Koncepcją Przestrzennego Zagospodarowania Kraju


1.1. Wzmocnienie funkcjonalne ośrodków
miejskich, jako ogniw procesów dyfuzji aktywności
społeczno-gospodarczej
1.2. Wzmacnianie rozwoju funkcji
metropolitalnych Lublina i obszaru aglomeracji
1.3. Powstrzymanie żywiołowego rozlewania się
miast
1.4. Równomierny rozwój wielofunkcyjnych
ośrodków lokalnych




1.5. Koncentracja osadnictwa wiejskiego


Koncepcja Przestrzennego Zagospodarowania
Kraju 2030
CELE STRATEGICZNE
EFEKTYWNE WYKORZYSTANIE
PRZESTRZENI KRAJU I JEJ TERYTORIALNIE
ZRÓŻNICOWANYCH POTENCJAŁÓW
ROZWOJOWYCH DLA OSIĄGNIĘCIA CELÓW
ROZWOJOWYCH KRAJU – WZROSTU,
KONKURENCYJNOŚCI, ZATRUDNIENIA I
SPÓJNOŚCI W HORYZONCIE
DŁUGOOKRESOWYM.
CELE/kierunki
1. PODWYŻSZENIE KONKURENCYJNOŚCI
GŁÓWNYCH OŚRODKÓW MIEJSKICH POLSKI
W PRZESTRZENI EUROPEJSKIEJ POPRZEZ
ICH INTEGRACJĘ FUNKCJONALNĄ PRZY
ZACHOWANIU POLICENTRYCZNEJ
STRUKTURY
SYSTEMU OSADNICZEGO SPRZYJAJĄCEJ
SPÓJNOŚCI.
1.3 Integrację obszarów funkcjonalnych głównych
ośrodków miejskich
1.1 Wspieranie rozwoju funkcji metropolitalnych
głównych ośrodków miejskich
6. PRZYWRÓCENIE I UTRWALENIE ŁADU
PRZESTRZENNEGO
2.1.4. Wspomaganie procesów koncentracji
urbanizacji w miastach średnich
i wybranych małych
6. PRZYWRÓCENIE I UTRWALENIE ŁADU
PRZESTRZENNEGO
2.1.5. Wspomaganie restrukturyzacji obszarów
wiejskich
31 | S t r o n a
PROGRAM WYRÓWNANIA SZANS OSÓB
NIEPEŁNOSPRAWNYCH I PRZECIWDZIAŁANIA
ICH WYKLUCZENIU SPOŁECZNEMU ORAZ
POMOCY W REALIZACJI ZADAŃ NA RZECZ
ZATRUDNIENIA OSÓB
NIEPEŁNOSPRAWNYCH NA LATA 2014-2020
4. FUNKCJONALNA, PRZESTRZENNA
SPOŁECZNA I KULTUROWA INTEGRACJA
REGION





PROGRAM OCHRONY POWIETRZA DLA
STREFY - AGLOMERACJA LUBELSKA
(AKTUALIZACJA)
PROGRAM OCHRONY POWIETRZA DLA
STREFY LUBELSKIEJ
PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA
PRZED HAŁASEM DLA MIASTA LUBLIN
PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA
PRZED HAŁASEM DLA WOJEWÓDZTWA
LUBELSKIEGO DLA TERENÓW POZA
AGLOMERACJAMI POŁOŻONYCH
WZDŁUŻ ODCINKÓW DRÓG
2012-2015 Z PERSPEKTYWĄ DO ROKU
2019
1.6. Poprawa dostępu do usług publicznych
i infrastruktury społecznej

2. WZBOGACANIE I RACJONALNE
GOSPODAROWANIE ZASOBAMI
NATURALNYMI UWZGLĘDNIAJĄCE
POTRZEBY PRZYSZŁYCH POKOLEŃ



3. ZINTEGROWANA OCHRONA JAKOŚCI
ŚRODOWISKA ŻYCIA CZŁOWIEKA

4. WZMOCNIENIE STABILNOŚCI
ŚRODOWISKA PRZYRODNICZEGO


2.1. Zabezpieczenie potrzeb wodnych regionu
PROGRAM GOSPODARKI WODNEJ
WOJEWÓDZTWA LUBELSKIEGO
32 | S t r o n a


4.4. Racjonalizacja gospodarowania
ograniczonymi zasobami wód powierzchniowych
i podziemnych kraju, w tym zapobieganie
występowaniu deficytu wody na potrzeby ludności
i rozwoju gospodarczego,
4.5. Osiągnięcie i utrzymanie dobrego stanu i
potencjału wód i związanych z nimi ekosystemów
4.7. Zabezpieczenie cennych gospodarczo złóż
kopalin i zwiększenie wykorzystania
surowców wtórnych
4.6. Zmniejszenie obciążenia środowiska
powodowanego emisjami zanieczyszczeń do
wód, atmosfery i gleby
4. KSZTAŁTOWANIE STRUKTUR
PRZESTRZENNYCH WSPIERAJĄCYCH
OSIĄGNIĘCIE I UTRZYMANIE WYSOKIEJ
JAKOŚCI ŚRODOWISKA PRZYRODNICZEGO I
WALORÓW KRAJOBRAZOWYCH POLSKI.
5. ZWIĘKSZENIE ODPORNOŚCI STRUKTURY
PRZESTRZENNEJ NA ZAGROŻENIA
NATURALNE I UTRATĘ BEZPIECZEŃSTWA
ENERGETYCZNEGO ORAZ KSZTAŁTOWANIE
STRUKTUR PRZESTRZENNYCH
WSPIERAJĄCYCH ZDOLNOŚCI OBRONNE
PAŃSTWA.
ograniczonymi zasobami wód powierzchniowych i
podziemnych kraju, w tym zapobieganie
i rozwoju gospodarczego
4.5 Racjonalne i efektywne wykorzystywanie
zasobów przyrody dla potrzeb gospodarczych i
rekreacyjnych, przy zachowaniu i ochronie
walorów środowiska przyrodniczego


2012-2015 Z PERSPEKTYWĄ DO ROKU 2019





4. FUNKCJONALNA, PRZESTRZENNA
REGIONU
2.3. Powiększanie zasobów leśnych


2.4. Ochrona i wykorzystanie naturalnych
zasobów uzdrowiskowych

2.2. Harmonijne zagospodarowanie przestrzeni
krajobrazowej


2.5. Utrzymanie walorów obszarów
wyróżniających się szczególnymi cechami
przyrodniczymi i krajobrazowymi
2.6. Integrowanie regionalnego systemu obszarów
chronionych z systemami krajowymi i
europejskimi
2.7. Przywrócenie walorów przyrodniczych i
krajobrazowych obszarom zdegradowanym i o
zniekształconych stosunkach ekologicznych
2.8. Zwiększenie odporności środowiska na
antropopresję oraz poziomu bezpieczeństwa
przed ekstremalnymi zjawiskami naturalnymi
2.9. Zapewnienie prawidłowego funkcjonowania
ekosystemów w miastach
5. ZACHOWANIE TOŻSAMOŚCI KULTUROWEJ
REGIONU ORAZ OCHRONA I REWITALIZACJA
ZASOBÓW KULTUROWYCH
5.1. Identyfikacja, zachowanie i ochrona zasobów
dziedzictwa kulturowego oraz różnorodności
krajobrazu kulturowego







4.3. Wprowadzenie gospodarowania krajobrazem
zgodnie z zapisami Europejskiej
Konwencji Krajobrazowej,
4.2. Przeciwdziałanie fragmentacji przestrzeni
przyrodniczej
ograniczonymi zasobami wód powierzchniowych
i podziemnych kraju, w tym zapobieganie
i rozwoju gospodarczego
4.1. Integracja działań w zakresie funkcjonowania
spójnej sieci ekologicznej kraju jako
podstawa ochrony najcenniejszych zasobów
przyrodniczych i krajobrazowych,
4.2. Przeciwdziałanie fragmentacji przestrzeni
przyrodniczej,
4.1. Integracja działań w zakresie funkcjonowania
spójnej sieci ekologicznej kraju jako podstawa
ochrony najcenniejszych zasobów przyrodniczych
i krajobrazowych,
2.3.2. Restrukturyzacja i rewitalizacja obszarów
zdegradowanych i miast
5.2. Zwiększenie poziomu zabezpieczenia przed
ekstremalnymi zjawiskami naturalnymi i
antropogenicznymi
2.3.2. Restrukturyzacja i rewitalizacja obszarów
zdegradowanych i miast
4. KSZTAŁTOWANIE STRUKTUR
PRZESTRZENNYCH WSPIERAJĄCYCH
OSIĄGNIĘCIE I UTRZYMANIE WYSOKIEJ
JAKOŚCI ŚRODOWISKA PRZYRODNICZEGO I
WALORÓW KRAJOBRAZOWYCH POLSKI
4.3. Wprowadzenie gospodarowania krajobrazem
zgodnie z zapisami Europejskiej
Konwencji Krajobrazowej
33 | S t r o n a
4.3. Wzmacnianie społecznej tożsamości
regionalnej i rozwijanie więzi i współpracy
wewnątrzregionalnej

2. RESTRUKTURYZACJA ROLNICTWA
ORAZ ROZWÓJ OBSZARÓW WIEJSKICH
5.2. Zachowanie przed zatarciem specyfiki
kulturowej ukształtowanych historycznie struktur
przestrzennych
5.3. Zachowanie dóbr kultury współczesnej
5.4. Rozwój i efektywne wykorzystanie potencjału
kulturowego
6. ZWIĘKSZENIE KONKURENCYJNOŚCI
GOSPODARKI WOJEWÓDZTWA ORAZ
POPRAWA JEGO ATRAKCYJNOŚCI
INWESTYCYJNEJ

1.2 Wspieranie ponadlokalnych funkcji miast
2.2 Rozwój przetwórstwa rolno-spożywczego
2.4 Wspieranie przedsiębiorczości na wsi i
tworzenia pozarolniczych miejsc pracy na
obszarach wiejskich
GOSPODARKA RYBACKA W WOJEWÓDZTWIE
LUBELSKIM
PLAN MARKETINGU TURYSTYKI W
WOJEWÓDZTWIE LUBELSKIM
4. FUNKCJONALNA, PRZESTRZENNA,
REGIONU
34 | S t r o n a







6.1. Rozwój potencjału społeczno-ekonomicznego
węzłów i ośrodków gospodarczych
6.2. Wykorzystywanie endogenicznych
potencjałów i rozwój specjalizacji regionalnych
6.3. Zrównoważone wykorzystanie potencjałów
rozwojowych tkwiących w zagospodarowaniu
przestrzennym i zasobach naturalnych przestrzeni
województwa




2. POPRAWA SPÓJNOŚCI WEWNĘTRZNEJ I
TERYTORIALNE RÓWNOWAŻENIE ROZWOJU
KRAJU POPRZEZ PROMOWANIE INTEGRACJI
FUNKCJONALNEJ, TWORZENIE WARUNKÓW
DLA ROZPRZESTRZENIANIA SIĘ CZYNNIKÓW
ROZWOJU WIELOFUNKCYJNY ROZWÓJU
OBSZARÓW WIEJSKICH ORAZ
WYKORZYSTANIE
POTENCJAŁU WEWNĘTRZNEGO
WSZYSTKICH TERYTORIÓW

2.2.4. Wspomaganie rozwoju specjalizacji
terytorialnej
6.4. Dywersyfikacja działalności gospodarczej na
obszarach wiejskich

6.5. Zwiększenie konkurencyjności gospodarki
rybackiej opartej na wysokiej jakości produktach
akwakultury
6.6. Rozwój infrastruktury turystycznej
6.7. Zapewnienie sprawnej obsługi
komunikacyjnej obszarów i terenów rekreacyjnych
7. POPRAWA DOSTĘPNOŚCI
KOMUNIKACYJNEJ REGIONU

2.2.3. Integracja przestrzenna i funkcjonalna
obszarów wiejskich
3. POPRAWA DOSTĘPNOŚCI TERYTORIALNEJ
KRAJU W RÓŻNYCH SKALACH
PRZESTRZENNYCH POPRZEZ ROZWIJANIE
1.3 Poprawa skomunikowania Lublina z
obszarami metropolitalnymi Polski
i zagranicy
2.5 Wyposażanie obszarów wiejskich w
infrastrukturę transportową, komunalną
i energetyczną
i energetyczną
i energetyczną






7.3. Wzrost roli transportu publicznego w
obsłudze podróżnych

7.4. Integracja różnych środków transportu w
organizacji systemu przewozów

8. ZWIĘKSZENIE BEZPIECZEŃSTWA
ENERGETYCZNEGO WOJEWÓDZTWA

2.2.1. Zwiększanie dostępności transportowej
wewnątrz regionów
3.2.2. Poprawa dostępności wewnątrz obszarów
funkcjonalnych z preferencją dla rozwoju
transportu publicznego
3.2.3. Utworzenie zintegrowanego
multimodalnego systemu transportowego
5.1. Przeciwdziałanie zagrożeniu utraty
bezpieczeństwa energetycznego i odpowiednie
reagowanie na to zagrożenie
8.1. Zaspokojenie zapotrzebowania odbiorców na
media energetyczne
8.2. Osiągnięcie stabilności dostaw energii

8.4. Dywersyfikacja źródeł energii przy
uwzględnieniu odnawialnych źródeł energii
PROGRAM ROZWOJU ODNAWIALNYCH
ŹRÓDEŁ ENERGII DLA WOJEWÓDZTWA

8.3. Zmniejszenie uciążliwości energetyki dla
środowiska
PROGRAM ROZWOJU ENERGETYKI DLA
NA LATA 2012-2015 Z PERSPEKTYWĄ DO
ROKU 2019
7.1. Stworzenie kluczowej infrastruktury
umożliwiającej sprawne powiązania transportowe
obszaru województwa z głównymi ośrodkami
miejskimi w kraju i w Europie
7.2. Poprawa wewnętrznych powiązań
transportowych
INFRASTRUKTURY TRANSPORTOWEJ I
TELEKOMUNIKACYJNEJ.
1.2. Intensyfikację powiązań funkcjonalnych
pomiędzy głównymi węzłami sieci osadniczej w
układzie krajowym i międzynarodowym




9. ZAPEWNIENIE POWSZECHNEGO DOSTĘPU
DO USŁUG TELEINFORMACYJNYCH

5.1.4. Zapewnienie alternatywnych dróg dostaw
gazu ziemnego i ropy naftowej na obszar Polski
oraz znaczące zwiększenie pojemności
magazynów gazu
5.1.6. Zwiększenie produkcji energii ze źródeł
odnawialnych
3. POPRAWA DOSTĘPNOŚCI TERYTORIALNEJ
KRAJU W RÓŻNYCH SKALACH
35 | S t r o n a
i energetyczną
PRZESTRZENNYCH POPRZEZ ROZWIJANIE
INFRASTRUKTURY TRANSPORTOWEJ I
TELEKOMUNIKACYJNEJ.
3.3. Poprawa dostępności teleinformatycznej

KONCEPCJA ROZWOJU SIECI
SZEROKOPASMOWEJ W WOJEWÓDZTWIE
LUBELSKIM
i energetyczną







i energetyczną
36 | S t r o n a


9.1. Poprawa dostępności do szerokopasmowego
Internetu
9.2. Zapewnienie łączności telekomunikacyjnej w
obszarze całego województwa
9.3. Rozwój sieci punktów publicznego dostępu
do Internetu (hot spot)
10. WYPOSAŻENIE JEDNOSTEK
OSADNICZYCH W KOMPLEKSOWE SYSTEMY
WODNO-KANALIZACYJNE
10.1. Ochrona obszarów zasobowych wód
podziemnych oraz ujęć wody
10.2. Uporządkowanie gospodarki ściekowej w
pierwszej kolejności na obszarach wskazywanych
do szczególnej ochrony wód
10.3. Zapewnienie skutecznej ochrony terenów
zurbanizowanych przed ściekami deszczowymi
10.4. Zmniejszenie dysproporcji pomiędzy
rozwojem sieci wodociągowych i sieci
kanalizacyjnych
11. WYPOSAŻENIE OBSZARU
WOJEWÓDZTWA W NIEZBĘDNĄ LICZBĘ
OBIEKTÓW I INSTALACJI DO
ZAGOSPODAROWANIA ODPADÓW
KOMUNALNYCH, PRZEMYSŁOWYCH
I NIEBEZPIECZNYCH
11.1. Optymalizacja zasięgów regionów obsługi
systemem gospodarowania odpadami
11.2. Zapobieganie degradacji środowiska
poprzez zmniejszenie uciążliwości składowisk
gminnych, w tym poprzez rekultywację
zamkniętych obiektów


3.3. Poprawa dostępności teleinformatycznej








powodowanego emisjami zanieczyszczeń
do wód, atmosfery i gleby
potencjału wód i związanych z nimi
ekosystemów
ekosystemów
ekosystemów


12.1. Zabezpieczenie możliwości funkcjonowania
i rozwoju infrastruktury niezbędnej dla potrzeb
obronności państwa
12.2. Zwiększenie odporności zagospodarowania
przestrzennego na skutki ekstremalnych zjawisk
naturalnych
12.3. Usprawnienie systemów bezpieczeństwa
publicznego

12.4. Zapobieganie i zminimalizowanie skutków
poważnych awarii przemysłowych

12. ZAPEWNIENIE WARUNKÓW
PRZESTRZENNYCH SŁUŻĄCYCH
POTRZEBOM OBRONNYM PAŃSTWA ORAZ
OCHRONIE LUDNOŚCI I JEJ MIENIA PRZED
ZAGROŻENIAMI NATURALNYMI I
CYWILIZACYJNYMI




5. ZWIĘKSZENIE ODPORNOŚCI STRUKTURY
PRZESTRZENNEJ NA ZAGROŻENIA
NATURALNE
I UTRATĘ BEZPIECZEŃSTWA
ENERGETYCZNEGO ORAZ KSZTAŁTOWANIE
STRUKTUR PRZESTRZENNYCH
WSPIERAJĄCYCH ZDOLNOŚCI OBRONNE
PAŃSTWA.
5.3. Kształtowanie struktur przestrzennych
wspierających zdolności obronne państwa
ekstremalnymi zjawiskami naturalnymi
i antropogenicznymi
i antropogenicznymi
i antropogenicznymi
37 | S t r o n a
2.3.3. INFORMACJA O PROGNOZACH ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO
DOKUMENTÓW POWIĄZANYCH Z PROJEKTEM ZMIANY PLANU
ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO WOJEWÓDZTWA
Projekt zmiany Planu Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Lubelskiego
(PZPWL) uwzględnia ustalenia zatwierdzonych planów, polityk i programów strategicznych.
W związku z powyższym, w prognozie oddziaływania na środowisko projektu PZPWL nie
dokonuje się szczegółowej analizy wpływu na środowisko zamierzeń inwestycyjnych,
uwzględnionych w już obowiązujących dokumentach, którym towarzyszyła procedura
strategicznej oceny oddziaływania na środowisko. W związku z powyższym poniżej
przedstawiono pokrótce wnioski wynikające z prognoz oddziaływania na środowisko
poszczególnych dokumentów.
Prognoza oddziaływania na środowisko projektu Koncepcji Przestrzennego
Zagospodarowania Kraju 2030.
W Prognozie oddziaływania na środowisko KPZK 2030, zidentyfikowano potencjalne
pola konfliktów i kolizji ekologicznych, związanych z realizacją zamierzeń wywołujących
skutki przestrzenne. W odniesieniu do potencjalnych, negatywnych skutków oddziaływania
ustaleń KPZK, w Prognozie stwierdzono, że najwięcej ich wystąpi w przypadku realizacji
kierunków działań dotyczących założonych środków osiągania spójności terytorialnej i
konkurencyjności ośrodków miejskich, które odnoszą się głównie do lokalizacji i rozwoju
funkcji transportowych, a także lokalizacji infrastruktury niezbędnej dla podniesienia jakości
życia, zapewnienia bezpieczeństwa przeciwpowodziowego oraz energetycznego. W
Prognozie stwierdzono, iż mimo występowania wielu konfliktów przestrzennych
(nierozerwalnie towarzyszących dynamicznemu rozwojowi kraju), rozwiązania przyjęte w
przedmiotowym dokumencie sprzyjać będą zrównoważonemu gospodarowaniu przestrzenią
(wzmacniając ład przestrzenny), a także przyczynią się do realizacji zrównoważonego
rozwoju, sprzyjając m.in. planom rozwoju infrastruktury transportowej, uwzględniając
potrzeby ochrony obszarów cennych przyrodniczo, poprzez minimalizację ingerencji w
spójność i integralność tychże obszarów, a także zapobiegając utracie cennych zasobów
przyrodniczych, krajobrazowych i kulturowych świadczących o unikalności i wyjątkowości
przestrzeni kraju.
Prognoza oddziaływania na środowisko dokumentu „Polityka energetyczna Polski
do 2030 r.”
Prognoza wskazuje, iż realizacja postanowień analizowanego dokumentu, będzie
powodować zmiany rzeczywistych i potencjalnych ingerencji w środowisko naturalne.
W zależności od obszaru i rodzaju działalności służącej wytwarzaniu, bądź pozyskiwaniu
energii, oddziaływania te będą różnić się charakterem, skalą oraz potencjalnymi skutkami,
negatywnymi i korzystnymi z punktu widzenia wymogów ochrony środowiska. Największa
i najtrudniejsza do skompensowania będzie skala ingerencji w środowisko związana
z pozyskiwaniem i wykorzystywaniem kopalin. Natomiast najmniejsze skutki środowiskowe,
według Prognozy, generuje pozyskiwanie i przetwarzanie energii słonecznej. Autorzy
Prognozy zauważają, iż analizowany dokument szczególną rolę przypisuje działaniom na
rzecz poprawy efektywności energetycznej. Zamierzenia i działania w tym zakresie
determinować będą realizację wszystkich pozostałych celów, minimalizując i optymalizując
jednocześnie skalę oddziaływania na środowisko ze strony sektora energetycznego. Zakłada
się, że szczególną rolę odegra rozwój wykorzystania odnawialnych źródeł energii, w tym
biopaliw. Oczekuje się, że rozwój tego sektora zagwarantuje pozytywne efekty
środowiskowe, a także gospodarcze. Dokument nie podlega procedurze transgranicznej
oceny oddziaływania na środowisko. Skala ewentualnych oddziaływań transgranicznych
uzależniona jest przede wszystkim od lokalizacji planowanych do realizacji przedsięwzięć
inwestycyjnych oraz charakteru i natężenia występujących oddziaływań.
38 | S t r o n a
Prognoza oddziaływania na środowisko projektu aktualizacji Programu wodno–
środowiskowego kraju.
W projekcie Prognozy poddano ocenie potencjalny wpływ wdrożenia
zaproponowanych w Programie działań na wszystkie komponenty środowiska. W wyniku
przeprowadzonej analizy ustalono, iż mogą one nieść ze sobą szereg pozytywnych zmian,
wśród których wymienia się m.in.: poprawę jakości środowiska wodnego oraz ekosystemów
od wód zależnych; poprawę jakości oraz ilości wód przeznaczonych do spożycia;
zmniejszenie poborów wód powierzchniowych i podziemnych; poprawę parametrów
jednolitych części wód morskich i śródlądowych przeznaczonych do celów rekreacyjnych,
w tym kąpieliskowych; uporządkowanie gospodarki ściekowej oraz ochronę walorów
przyrodniczych. Możliwe negatywne oddziaływanie na środowisko naturalne będzie miało
jedynie lokalny zasięg krajowy i nie będzie miało charakteru oddziaływania znacząco
negatywnego. Po przeprowadzeniu analiz i oceny oddziaływania poszczególnych zamierzeń,
zaproponowano działania zmierzające do minimalizacji ewentualnych, negatywnych
oddziaływań na środowisko. W wyniku przeprowadzonych analiz wykazano, iż możliwe
transgraniczne oddziaływanie planowanych inwestycji może wystąpić poprzez pozytywny
wpływ na jakość wód, który będzie wynikiem poprawy paramentów zrzucanych ścieków.
Prognoza oddziaływania na środowisko do projektu Aktualizacji Krajowego Programu
Oczyszczania Ścieków Komunalnych – 2008 (Raport wstępny).
W Prognozie stwierdzono, iż realizacja celów Programu, jest przyjazna dla
środowiska, z uwagi na zamierzenia inwestycyjne, które służą spełnianiu wymogów ochrony
środowiska w zakresie ochrony wód. W Prognozie zidentyfikowano korzyści środowiskowe
wynikające z wdrażania Programu, w grupie których wymienia się m.in.: poprawę jakości i
komfortu życia ludzi z uwagi na zwiększenie dostępności do usług kanalizacyjnych, poprawę
jakości wód powierzchniowych oraz zmniejszenie poziomu antropopresji na środowisko
naturalne. Pozytywna ocena Programu, nie wyklucza potencjalnych konfliktów
ekologicznych. Za największy negatywny skutek środowiskowy realizacji przedsięwzięć w
ramach Programu, Prognoza wskazuje straty i konflikty przyrodnicze. W Prognozie nie
stwierdzono uciążliwości i oddziaływań o charakterze transgranicznym, zaznaczając, iż
potencjalne źródło oddziaływania na terytorium innego państwa może wystąpić w przypadku
realizacji przedsięwzięć położonych blisko granic państwowych.
Prognoza oddziaływania na środowisko dla MasterPlanu dla obszaru dorzecza Wisły.
W ramach Prognozy przeprowadzono analizy oddziaływania skutków realizacji zadań
ujętych w Masterplanie na poszczególne komponenty środowiska naturalnego. Wskazano, iż
przedsięwzięcia ocenione w ramach MasterPlanu będą miały wpływ przede wszystkim na te
komponenty środowiska, które są bezpośrednio zależne od wody. Biorąc pod uwagę
charakter i cel analizowanego dokumentu oceniono, iż jego realizacja nie spowoduje
transgranicznego oddziaływania wymagającego uruchomienia procedury postępowania
dotyczącego transgranicznego oddziaływania na środowisko.
Prognoza oddziaływania na środowisko skutków realizacji Programu Budowy Dróg
Krajowych na lata 2011 – 2015.
W ramach Prognozy przeprowadzono analizy oddziaływania skutków realizacji zadań
ujętych w Programie na poszczególne komponenty środowiska naturalnego. Stwierdzono, iż
główną korzyścią realizacji Programu jest odciążenie istniejącej sieci dróg. Biorąc pod
uwagę fakt braku możliwości wystarczającego zabezpieczenia istniejących ciągów
drogowych przed ich znaczącym negatywnym wpływem zarówno na ludzi, jak i na przyrodę
ożywioną, stwierdzono, że jedyną możliwością zniwelowania negatywnego oddziaływania
jest wyprowadzenie ruchu poza tereny zabudowane. W odniesieniu do przyrody ożywionej,
odciążenie dróg istniejących przyczyni się znacząco do zminimalizowania ich oddziaływania,
przede wszystkim na korytarze ekologiczne. W ramach Prognozy starano się określić, czy
wystąpi znaczące oddziaływanie na obszary sieci Natura 2000, przy czym analizowano
zarówno oddziaływanie na przedmioty ochrony, jak i na integralność obszarów oraz
spójność sieci. W przypadkach, kiedy stopień kolizji został oceniony na tyle wysoko, że
39 | S t r o n a
żadne działania minimalizujące nie będą w stanie zniwelować tego oddziaływania do
poziomu nieznaczącego – jednoznacznie wskazywano na konieczność wyboru wariantu
niekolizyjnego bądź wskazywano na konieczność wykonania kompensacji przyrodniczej. W
Prognozie podkreślono, iż poszczególne zadania ujęte w Programie powinny być
realizowane w sposób jak najmniej szkodzący w środowisku, który każdorazowo powinien
być wnikliwie przeanalizowany na etapie raportu o oddziaływaniu na środowisko, z
uwzględnieniem zaleceń wynikających z przedmiotowej Prognozy.
Prognoza oddziaływania na środowisko projektu Programu Operacyjnego Inteligentny
Rozwój 2014 – 2020.
Ocena skutków realizacji projektu Programu Operacyjnego Inteligentny Rozwój 20142020 (PO IR) z uwzględnieniem oddziaływania na elementy środowiska została dokonana
w odniesieniu do celów i działań określonych dla typów projektów planowanych do realizacji
w poszczególnych osiach priorytetowych PO IR. Przeprowadzona analiza osi priorytetowych
i priorytetów inwestycyjnych oraz ocena skutków środowiskowych wykazała, że znacząca
część projektów podejmowanych w ramach Programu nie będzie wpływać bezpośrednio na
środowisko. Niektóre z działań związane z budową, rozbudową lub przebudową
infrastruktury mogą oddziaływać w sposób negatywny na środowisko. Potencjalnego
oddziaływania na środowisko można również spodziewać się w wyniku opracowania i
komercjalizacji nowych technologii i nowych produktów/usług, co w kontekście zapisów PO
IR jest jednym z podstawowych celów programu. Wraz z wdrożeniem Programu można
oczekiwać również pozytywnych skutków środowiskowych, które mogą wpływać na
spowolnienie lub zahamowanie niekorzystnych tendencji poszczególnych elementów
środowiska. Charakter Programu nie wymaga przeprowadzenia transgranicznej oceny
oddziaływania na środowisko. Prognoza określa środki łagodzące potencjalne negatywne
oddziaływanie na środowisko, które zostały przedstawione w formie rekomendacji oraz
konkretnych zapisów, jakie zaleca się uwzględnić w dalszych pracach nad przygotowaniem
Programu do jego wdrożenia.
Prognoza oddziaływania na środowisko zmiany Planu Zagospodarowania
Przestrzennego Województwa Lubelskiego dotycząca wprowadzenia inwestycji celu
publicznego pod nazwą „Rozbudowa Regionalnego Portu Lotniczego: Port Lotniczy
Lublin S.A (Świdnik)”.
Prognoza wskazuje, iż skutkiem realizacji celu zmiany Planu, może być potencjalnie
znaczny negatywny wpływ w odniesieniu do emisji hałasu lotniczego oraz bezpośredni
wpływ na teren leśny znajdujący się w obszarze realizacji Portu Lotniczego. Dodatkowo
wskazano rozwiązania eliminujące i minimalizujące negatywne oddziaływania na pozostałe
elementy środowiska. W Prognozie stwierdzono, iż przyjęty w planie wariant unika
zasadniczego konfliktu z obszarami NATURA 2000, dotyczy zwłaszcza Specjalnego
Obszaru Ochrony Siedlisk „Świdnik”. Oceniono, iż planowana inwestycja nie będzie
zagrażać spójności obszaru Natura 2000. Dodatkowo Prognoza wskazała na konieczność
realizacji działań kompensacyjnych odnośnie utraconej powierzchni leśnej w trakcie budowy
lotniska, a także na konieczność prowadzenia monitoringu w zakresie: hałasu lotniczego,
wysokości obiektów i budynków zlokalizowanych w rejonie lotniska, a także kolonii susłów
perełkowanych. Nie stwierdzono uciążliwości i oddziaływania o charakterze
transgranicznym.
Przestrzennego Województwa Lubelskiego dotycząca wprowadzenia do Planu
inwestycji obejmującej realizację rurociągu naftowego Brody – Płock.
Celem opracowania Prognozy była identyfikacja i analiza potencjalnych oddziaływań
na środowisko naturalne, które w sposób szczególny mogły naruszać jego prawidłowe
funkcjonowanie w wyniku realizacji rurociągu naftowego. W Prognozie stwierdzono, iż
największej presji podlegać będą obszary przyrodnicze objęte ochroną prawną, w tym
zwłaszcza obszary Natury 2000. Przeprowadzona analiza wykazała, iż zmiany pozostałych
komponentów środowiska naturalnego, powinny mieć charakter lokalny i być ograniczone
40 | S t r o n a
w czasie, za wyjątkiem obszarów leśnych, co jest uwarunkowane koniecznością wykonania
i zachowania bezleśnej strefy bezpieczeństwa. Dodatkowo analiza oddziaływania na
środowisko nie wskazała na możliwość wystąpienia znaczącego oddziaływania
transgranicznego, co oznacza, iż nie było konieczności poddawania planowanego
przedsięwzięcia procedurze postępowania dotyczącego transgranicznego oddziaływania na
środowisko. W Prognozie założono, iż szczegółowe rozwiązania planistyczne i projektowe
powinny zostać dokonane na etapie opracowania miejscowych planów zagospodarowania
podprzestrzennego, zaś zagadnienia związane z działaniami kompensacyjnymi powinny
zostać uzgodnione i rozwiązane na etapie analizy wariantów w procesie oceny
oddziaływania na środowisko przed wydaniem decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach
zgody na realizację przedsięwzięcia.
inwestycji obejmującej realizację elektrowni w gminie Puławy.
Przeprowadzona w ramach Prognozy analiza, pozwoliła na identyfikację rodzajów
presji wywieranych na poszczególne komponenty środowiska, ich charakteru i skali oraz
potencjalnych skutków pozytywnych związanych z realizacją proponowanych zmian zapisów
Planu. Prognoza zdefiniowała potencjalne konflikty ekologiczne, wśród których wymieniła:
obecność gatunków roślin i zwierząt objętych ochroną prawną, położenie planowanej
elektrowni w strefie ochrony wód podziemnych, a także zagrożenia związane z emisją
zanieczyszczeń powietrza i hałasu wynikające z funkcjonowania elektrowni. W Prognozie
przedstawiono zalecenia dotyczące przeciwdziałania niekorzystnym oddziaływaniom,
uwzględniając sposoby ich minimalizacji. Z uwagi na bezpośrednie sąsiedztwo z Zakładami
Azotowymi „Puławy” (zakład o dużym ryzyku wystąpienia poważnej awarii przemysłowej)
w Prognozie zwrócono uwagę, iż na etapie opracowania Raportu oddziaływania na
środowisko planowanego przedsięwzięcia, konieczne będzie przeprowadzenie analizy
wpływu awarii przemysłowej na oba zakłady w odniesieniu do zasięgów stref zagrożenia
przyjętych w poszczególnych scenariuszach poważnej awarii oraz możliwości zainicjowania
takiej awarii przez planowaną elektrownię. Dodatkowo założono, iż szczegółowe rozwiązania
planistyczne i projektowe powinny zostać dokonane na etapie opracowania miejscowych
planów zagospodarowania podprzestrzennego, zaś zagadnienia związane z działaniami
kompensacyjnymi powinny zostać uzgodnione i rozwiązane na etapie analizy wariantów
w procesie oceny oddziaływania na środowisko przed wydaniem decyzji o środowiskowych
uwarunkowaniach zgody na realizację przedsięwzięcia.
Prognoza oddziaływania na środowisko projektu Strategii Rozwoju Województwa
Lubelskiego na lata 2014 – 2020 (z perspektywą do 2030 r.).
W Prognozie oddziaływania na środowisko projektu Strategii Rozwoju Województwa
Lubelskiego (SRWL), przeprowadzono wstępną identyfikację potencjalnych oddziaływań
wynikających z realizacji ustaleń określonych w projekcie dokumentu. Wskazano potencjalne
miejsca konfliktów, będących skutkiem realizacji działań wynikających z wdrożenia SRWL,
a celami ochrony środowiska naturalnego. W Prognozie zwrócono uwagę, iż wdrożenie
ustaleń projektu SRWL, w specyficznych sytuacjach, może skutkować pojawieniem się
oddziaływań negatywnych, w tym o charakterze skumulowanym - dotyczy to
w szczególności obszarów koncentracji działań gospodarczych oraz terenów
przeznaczonych pod działalność przemysłową, przy czym założono, że ewentualne
oddziaływania na środowisko nie będą miały statusu negatywnie znaczących. W Prognozie
stwierdzono, iż nie przewiduje się, aby w rezultacie realizacji działań wynikających z zapisów
SRWL pojawiły się znaczące oddziaływania na sieć obszarów Natura 2000. Niemniej jednak
konkretne projekty inwestycyjne, które mogą oddziaływać na obszary sieci Natura 2000
będą poddawane procedurze oceny oddziaływania na środowisko na etapie wydawania
dokumentów decyzyjnych. W Prognozie stwierdzono także, iż realizacja celów SRWL nie
będzie skutkowała oddziaływaniami na środowisko w kontekście transgranicznym.
41 | S t r o n a
Prognoza oddziaływania na środowisko projektu Regionalnego Programu
Operacyjnego Województwa Lubelskiego na lata 2014 – 2020.
W wyniku przeprowadzonych w Prognozie analiz i ocen, realizowanych w ramach 15
Osi Priorytetowych, stwierdzono, iż istotnymi i kluczowymi osiami priorytetowymi
w ramach których regulowane są kwestie ochrony środowiska, bądź zagadnienia silnie
powiązane z tym aspektem to priorytety prezentowane w ramach osi: Energia przyjazna
środowisku, Efektywność energetyczna, Gospodarka niskoemisyjna, Ochrona środowiska
i efektywne wykorzystanie zasobów, Dziedzictwo kulturowe i poprawa stanu środowiska oraz
Mobilność regionalna i ekologiczny transport. Prognoza wskazuje, iż wśród zakładanych
kierunków działań największy wpływ na środowisko naturalne zarówno pozytywny, jak
i negatywny mogą mieć przedsięwzięcia z zakresu rozwoju infrastruktury liniowej,
wykorzystania źródeł odnawialnych, rozwoju gospodarki wodno-ściekowej i systemu
gospodarki odpadami. W dokumencie Prognozy wskazano działania minimalizujące
potencjalne oddziaływania, przy czym dokładna tego typu analiza powinna być
przeprowadzona na etapie realizacji konkretnych inwestycji. Przeprowadzając ocenę
oddziaływania zaproponowanych kierunków działań w ramach poszczególnych osi
priorytetowych nie stwierdzono, by cele oraz przewidywane kierunki działań miały charakter
oddziaływań o zasięgu transgranicznym. Zauważa się jednak, iż niebezpieczeństwo
negatywnego wpływu transgranicznego może być związane z realizacją konkretnych
zamierzeń inwestycyjnych oraz doborem lokalizacji obiektów/infrastruktury. Dlatego też,
Prognoza zwraca uwagę, iż w trakcie uzyskiwania stosownych decyzji istotnym elementem
oceny oddziaływania na środowisko będzie analiza potencjalnych oddziaływań
transgranicznych.
Prognoza oddziaływania na środowisko projektu Programu ochrony powietrza dla
strefy lubelskiej.
Program ochrony powietrza dla strefy lubelskiej jest dokumentem przygotowanym
w celu określenia działań, których realizacja ma doprowadzić do osiągnięcia wartości
dopuszczalnych i docelowych substancji w powietrzu, wymaganych przepisami prawa.
Przedmiotem przeprowadzonych analiz w Prognozie, była ocena przewidywanych
oddziaływań na poszczególne elementy środowiska naturalnego. Wynika z nich, że
realizacja ocenianego dokumentu może nieść ze sobą nie tylko wyłącznie pozytywne skutki,
ale również i takie, które w praktyce mogą być źródłem zagrożenia dla środowiska.
W Prognozie jednak podkreślono, iż prawdopodobne oddziaływania negatywne będą miały
na ogół charakter chwilowy i związane będą głównie z etapem realizacji inwestycji.
W Prognozie zauważono, iż potencjalne negatywne oddziaływanie na środowisko można
ograniczyć do racjonalnego poziomu poprzez dobrze przemyślany wybór lokalizacji oraz
odpowiedni dobór rozwiązań technicznych, technologicznych i organizacyjnych, ponieważ
skala wywoływanych przez nie oddziaływań środowiskowych zależeć będzie w znacznym
stopniu od lokalnych uwarunkowań i zastosowanych rozwiązań ograniczających negatywny
wpływ na środowisko. Na etapie sporządzania Prognozy stwierdzono, iż realizacja Programu
nie wskazuje na możliwość znaczącego transgranicznego oddziaływania (zaplanowane
działania będą ewentualnie skutkowały poprawą elementów środowiska na terytorium innych
państw), w związku z czym dokument ten nie podlega procedurze transgranicznej oceny
oddziaływania na środowisko.
strefy - Aglomeracja Lubelska.
Program ochrony powietrza dla strefy – Aglomeracja Lubelska, jest dokumentem
przygotowanym w celu określenia działań, których realizacja ma doprowadzić do osiągnięcia
wartości dopuszczalnych i docelowych substancji w powietrzu, wymaganych przepisami
prawa. Przedmiotem przeprowadzonych w Prognozie analiz, była ocena przewidywanych
oddziaływań na poszczególne elementy środowiska naturalnego. W Prognozie stwierdzono,
iż skutki środowiskowe podejmowanych działań w dużej mierze zależeć będą od lokalnej
chłonności środowiska lub od występowania w rejonie realizacji przedsięwzięcia tzw.
obszarów wrażliwych. W związku z powyższym, w Prognozie zaproponowano, aby przy
42 | S t r o n a
realizacji nowych inwestycji rozważono warianty alternatywne, celem wyboru takiego, który
w najmniejszym stopniu będzie negatywnie oddziaływać na środowisko. Na etapie
sporządzania Prognozy stwierdzono, że realizacja Programu nie wskazuje na możliwość
znaczącego transgranicznego oddziaływania (zaplanowane działania będą ewentualnie
skutkowały poprawą elementów środowiska na terytorium innych państw). dokument ten nie
podlega procedurze transgranicznej oceny oddziaływania na środowisko.
Prognoza oddziaływania na środowisko projektu Programu ochrony środowiska
województwa lubelskiego na lata 2012 – 2015 z perspektywą do roku 2019.
Celem Prognozy było określenie skutków, jakie mogą wystąpić w środowisku
naturalnym, na skutek realizacji działań zdefiniowanych w projekcie Programu. Generalnie,
realizacja celów i działań przewidzianych w projektowanym dokumencie, sprzyjać będzie
ochronie środowiska naturalnego. W Prognozie przeprowadzono analizę różnych rodzajów
oddziaływań na środowisko przyrodnicze (w tym także na obszary Natura 2000, wartości
przyrodnicze form ochrony przyrody a także korytarze ekologiczne), zdrowie ludzi, dobra
materialne i kulturowe. Przedsięwzięcia priorytetowe ujęte w projekcie Programu mogą
znacząco oddziaływać na środowisko, w tym także na obszary Natura 2000, jednakże
wskazuje się, iż suma korzyści z ich realizacji przekracza potencjalne zagrożenie. Wykonana
ogólna ocena oddziaływania zapisów projektu Programu na cele i przedmiot ochrony oraz
integralność obszarów Natura 2000, wstępnie nie wykazała negatywnych oddziaływań.
Jednakże w celu ochrony tych obszarów wskazane jest wykonanie raportów o oddziaływaniu
na obszary Natura 2000 przedsięwzięć zlokalizowanych na tych obszarach lub w ich pobliżu.
Na obecnym etapie rozpoznania nie stwierdzono znaczących negatywnych oddziaływań
skutków realizacji projektu Programu na środowisko przyrodnicze, zdrowie ludzi, dobra
materialne i zabytki. Projekt Programu nie przewiduje realizacji zadań mogących mieć wpływ
na transgraniczne negatywne oddziaływanie na środowisko.
43 | S t r o n a
3. DIAGNOZA ISTNIEJĄCEGO STANU ŚRODOWISKA ORAZ
TENDENCJI ZMIAN ZACHODZĄCYCH NA OBSZARZE
WOJEWÓDZTWA
3.1. STAN ŚRODOWISKA
3.1.1. BUDOWA GEOLOGICZNA I ZŁOŻA KOPALIN
W obrębie problematyki geologicznej największe znaczenie dla planów
zagospodarowania przestrzennego posiada przestrzenne rozmieszczenie powierzchniowych
utworów geologicznych, a w szczególności zmienność litologiczna tych utworów oraz
rozmieszczenie zasobów kopalin.
Podłoże podczwartorzędowe jest generalnie obniżone w stosunku do położenia
współczesnej powierzchni topograficznej o około 150 m. Daje to wyobrażenie o skali
zasypania czwartorzędowego starszego podłoża, to jest miąższości utworów powstałych
w najmłodszych okresach geologicznych: plejstocenie i holocenie.
Utwory starsze od czwartorzędowych, występujące głównie w postaci powstałych
w kredzie opok, margli i kredy piszącej, rzadziej w postaci wapieni trzeciorzędowych,
odsłaniają się na Wyżynie Lubelskiej i Roztoczu, a także na Wyżynie Wołyńskiej i Polesiu
Zachodnim.
Na cechy środowiska przyrodniczego, w tym na większość drugorzędnych form
rzeźby, decydujący wpływ wywierają formacje czwartorzędowe. Wśród nich najbardziej
rozprzestrzenione, głównie w północnej, nizinnej części województwa, są utwory
plejstoceńskie: lodowcowe (głównie gliny zwałowe budujące wysoczyzny morenowe)
i fluwioglacjalne (najczęściej piaski i żwiry tworzące równiny terasowe). Podczas
zlodowacenia północnopolskiego osadzone zostały utwory typu lessów. Dla pasa
wyżynnego Lubelszczyzny stanowią najbardziej charakterystyczną skałę podłoża. Utwory
najmłodsze (holoceńskie) reprezentowane są przez osady rzeczne (budują dna dolin
rzecznych), torfy rzeczne (występują w zakolach dolin) i torfy jeziorne (dominują na
Pojezierzu Łęczyńsko-Włodawskim), a także piaski eoliczne (spotykane są w całym
województwie, najczęściej na terasach nadzalewowych).
Największa mozaika geologiczna występuje w środkowo-wschodniej części
województwa, to jest na Polesiu Wołyńskim i w strefie kontaktu Polesia z Wyżyną WołyńskoPodolską, gdzie na stosunkowo niewielkim obszarze w podłożu występują utwory
węglanowe, lessowe i lessopodobne, organiczne i polodowcowe. Mozaika ta znajduje swoje
odzwierciedlenie w dużym zróżnicowaniu geomorfologicznym tego obszaru. Zmienną
budową geologiczną odznacza się również Roztocze: lessową (Roztocze Zachodnie),
wapienno-piaszczystą (Roztocze Środkowe) i wapienną (Roztocze Wschodnie).
Z właściwościami utworów powierzchniowych związana jest: przydatność ich pod
zainwestowanie (m.in. wynikająca z nośności gruntów) oraz podatność na współczesne
procesy morfogenetyczne. Utwory piaszczyste podatne są na erozję eoliczną, natomiast
pylaste na erozję wodną powierzchniową, erozję eoliczną i sufozję. Z obszarami
występowania utworów węglanowych związane są procesy krasowe.
Z kopalin wiodące znaczenie posiadają surowce energetyczne, głównie węgiel
kamienny, którego zasoby stanowią 20,9% krajowych zasobów bilansowych.
Udokumentowane zasoby konwencjonalnego gazu ziemnego stanowią tylko 2,5% zasobów
krajowych, ale systematycznie dokumentuje się kolejne złoża, a od 2002 r. w wydobyciu
tego surowca odnotowuje się tendencję wzrostową. Duże nadzieje można wiązać z gazem
ziemnym uwięzionym w sylurskich skałach łupkowych (są to tzw. złoża niekonwencjonalne).
Ponadto, z surowców węglanowych rangę ponadregionalną posiadają: wapienie i margle dla
przemysłu cementowego (ich udokumentowane zasoby sięgają 27,2% zasobów krajowych),
a z surowców ilastych – surowce ilaste ceramiki budowlanej (4,3% zasobów krajowych).
44 | S t r o n a
3.1.2. UKSZTAŁTOWANIE POWIERZCHNI ZIEMI
Powierzchnia województwa jest wyraźnie nachylona ku północy. Najwyższym
punktem jest położony na Roztoczu Wschodnim Krągły Goraj, wzgórze ostańcowe
o wysokości 388,7 m n.p.m. Najniżej, bo na wysokości nieprzekraczającej 109 m n.p.m.,
znajduje się dno doliny Wisły w gminie Stężyca.
Rzeźba województwa układa się w trzy szerokie pasy: kotlin podgórskich, wyżyn
i nizin. Część południowa – Kotlina Sandomierska – to rozległe obniżenie tektoniczne
z dominującymi równinami piaszczystymi, w dużym stopniu zalesionymi. Część środkową,
wyżynną, stanowią: Wyżyna Lubelska, Wyżyna Wołyńska i Roztocze. Obie wyżyny
odznaczają się krajobrazem lessowym, szczególnie silnie urozmaiconym w strefach
przydolinnych, rozcinanych wąwozami. Roztocze wyróżnia się większymi wysokościami
bezwzględnymi i względnymi oraz znacznie większą lesistością. Północna część
Lubelszczyzny jest słabo urzeźbioną, na ogół monotonną równiną, zbudowaną w części
północno-zachodniej z piasków, żwirów i glin, a w części północno-wschodniej z piasków
i torfów.
Krajobrazy naturalne Lubelszczyzny ukształtowały się ostatecznie w czwartorzędzie,
głównie na przełomie plejstocenu i holocenu, ale zasadnicze rysy rzeźby terenu są
uwarunkowane tektonicznie. Uformowanie się zrębów budowy tektonicznej przeważającej
części Lubelszczyzny datowane jest na późny paleozoik; tylko południowa część regionu
uformowała się w najmłodszej erze geologicznej, to jest kenozoiku.
W obrębie platformy prekambryjskiej związek pomiędzy tektoniką a strukturą
geomorfologiczną przejawia się miejscami w dość dużej korelacji takich subjednostek
tektonicznych jak zapadliska i zręby tektoniczne z rozległymi przestrzennie formami rzeźby
typu obniżeń, kotlin bądź wysoczyzn.
Bardziej czytelne związki pomiędzy rzeźbą a tektoniką występują w obszarze rowu
lubelskiego, a zwłaszcza podniesienia radomsko-kraśnickiego. Tu również (zwłaszcza na
Roztoczu) regiony fizycznogeograficzne są uwarunkowane tektonicznie, co przejawia się
zbieżnością ich granic z liniami strukturalno-tektonicznymi, ale szczególną uwagę zwracają
takie małe formy rzeźby o genezie tektonicznej, jak krawędzie o charakterze progów
tektonicznych oraz doliny rzeczne nawiązujące do stref dyslokacyjnych.
W strefie pogranicza podniesienia radomsko-kraśnickiego i zapadliska
perykarpackiego wpływ zróżnicowania budowy tektonicznej na cechy ukształtowania terenu
jest niezauważalny, ponieważ przejawia się tylko różnymi wysokościami nad poziom morza
i minimalną zmiennością nachylenia powierzchni topograficznej.
U podłoża genezy rzeźby czwartorzędowej regionu lubelskiego leży zlodowacenie
środkowopolskie. Największe piętno wywarło na krajobrazie północnej części województwa.
Dominują tam osady polodowcowe, przy czym najbardziej rozprzestrzenione są gliny
morenowe budujące wysoczyzny (Żelechowską, Siedlecką i Lubartowską), natomiast
rzadziej spotykane są utwory piaszczysto-żwirowe (Równina Łukowska). Te na ogół lekko
faliste równiny (miejscami urozmaicone niewysokimi ostańcami i wydmami, wyraźnie
rozcięte dolinami środkowego Bugu i dolnego Wieprza, a głównie żłobione płytkimi dolinami
ich dopływów oraz dopływów Wisły) są typowe dla bezjeziornej rzeźby staroglacjalnej.
Bardziej monotonna hipsometrycznie jest północno-wschodnia część województwa, którą
zdominowały równiny akumulacji wodnej. Odwrotna sytuacja pod względem charakteru
utworów polodowcowych występuje w Kotlinie Sandomierskiej, w obszarze, której
zdecydowanie przeważają piaski i żwiry (Równina Biłgorajska), a gliny morenowe budują
podłoże jedynie w strefie pogranicza z województwem podkarpackim (Płaskowyż
Tarnogrodzki).
Największa mozaika geologiczna występuje w środkowo-wschodniej części
województwa, tj. na Polesiu Wołyńskim i w strefie kontaktu Polesia z Wyżyną WołyńskoPodolską, gdzie na stosunkowo niewielkim obszarze w podłożu występują utwory
węglanowe, lessowe i lessopodobne, organiczne i polodowcowe. Mozaika ta znajduje swoje
odzwierciedlenie w geomorfologii terenu. Dla strefy tej charakterystyczne jest zróżnicowanie
krajobrazów, przejawiające się wzajemnym przenikaniem się obniżeń (Dorohuckiego,
45 | S t r o n a
Dubienki) wypełnionych głównie utworami organicznymi, z formami wyżynnymi
zbudowanymi z utworów kredowych (Pagóry Chełmskie) oraz kontrastowym sąsiedztwem
nizin z płaskowyżami lessowymi (Działami Grabowieckimi i Grzędą Horodelską).
Środkową i południowo-wschodnią część województwa zajmuje węglanowo-lessowa
Wyżyna Lubelsko-Lwowska z dość wyraźnie odróżniającymi się od siebie Wyżyną Lubelską
i Roztoczem. Wyżyna jest szczególnie silnie urozmaicona krajobrazowo w części
zachodniej, przez którą przełamuje się dolina Wisły (Małopolski Przełom Wisły) i gdzie
gęstość wąwozów sięgająca 12 km/km2 należy do największych w Europie (Płaskowyż
Nałęczowski). Roztocze to pasmo wzgórz ciągnące się lekkim łukiem od Kraśnika w
kierunku południowo-wschodnim i stopniowo zyskujące na wysokości od 300 m n.p.m. w
części zachodniej do blisko 400 m n.p.m. w sąsiedztwie Tomaszowa Lubelskiego. Odznacza
się zmienną budową geologiczną: lessową (Roztocze Zachodnie), wapienno-piaszczystą
(Roztocze Środkowe) i wapienną (Roztocze Wschodnie). Opada ku Kotlinie Sandomierskiej
szeregiem stopni o charakterze tektonicznym. Z kolei dla występującej w południowowschodniej części województwa Wyżyny Wołyńsko-Podolskiej charakterystyczny jest rytm
równoleżnikowo układających się obniżeń (Kotlina Hrubieszowska, Równina Bełzka) i silnie
rozciętych płaskowyży lessowych (Grzędy: Horodelska i Sokalska).
Osobliwością rzeźby zarówno Wyżyn Lubelsko-Wołyńskich, jak i Polesia, są formy
krasowe. Kras rozwija się w obszarach płytkiego występowania skał rozpuszczalnych, do
których na Lubelszczyźnie należą głównie wapienie margliste i kreda pisząca. Do najczęściej
spotykanych form krasowych należą lejki krasowe.
Zróżnicowaną genetycznie i hipsometrycznie rzeźbę regionu odzwierciedla
regionalizacja geomorfologiczna. W granicach województwa wyodrębnia się 38
mezoregionów – podstawowych jednostek geomorfologicznych. O ich cechy orograficzne
w głównej mierze oparta jest regionalizacja fizycznogeograficzna, stanowiąca syntezę
zróżnicowania cech środowiska przyrodniczego w obszarze Lubelszczyzny.
3.1.3. GLEBY
W województwie lubelskim występuje największa w kraju koncentracja gleb
w najwyższych klasach bonitacyjnych (I-III). Najbardziej urodzajne gleby wytworzone
z utworów lessowych i lessopodobnych, dominują na Wyżynach: Lubelskiej i Wołyńskiej.
W sumie gleby w pierwszych trzech klasach, zarówno wytworzone z utworów lessowych, jak
i utworów rzecznych, zajmują blisko 40% areału gleb w województwie. Jednak zasoby gleb
z roku na rok maleją, głównie z powodu urbanizacji terenów użytkowanych rolniczo
i zalesień. Degradacja gleb przejawia się zmianami odczynu, materii organicznej, roztworów
glebowych i kompleksu sorpcyjnego, a także – co w województwie lubelskim dla stanu
sanitarnego gleb jest zagrożeniem narastającym – zmianami zawartości metali
i węglowodorów. Źródłem zmian jest przede wszystkim komunikacja samochodowa.
Według zapisów ustawy Prawo ochrony środowiska (art. 26), ocena jakości gleb
i ziemi dokonywana jest w ramach Państwowego Monitoringu Środowiska. Jednak
obowiązek prowadzenia okresowego monitoringu gleb i ziemi należy do zadań własnych
starosty (art. 109 ust. 2 ww. ustawy). O stanie sanitarnym gleb decydują stężenia
zanieczyszczeń, wymienionych w Rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 9 września
2002 r. w sprawie standardów jakości gleby oraz standardów jakości ziemi (Dz. U. Nr 165,
poz. 1359). Dodatkowo w ww. rozporządzeniu wyodrębnia się 3 grupy gruntów zależnie od
ich położenia i przeznaczenia, różnicując kryteria oceny dla każdej z nich, tj.:

grunty grupy A – chronione na podstawie przepisów ustawy Prawo wodne i ustawy
o ochronie przyrody,

grunty grupy B – użytki rolne z wyłączeniem gruntów pod stawami i rowami, grunty
leśne oraz zadrzewione i zakrzewione, nieużytki oraz grunty zabudowane
i zurbanizowane z wyłączeniem terenów przemysłowych, użytków kopalnych oraz
terenów komunikacyjnych,

grunty grupy C – tereny przemysłowe, użytki kopalne i tereny komunikacyjne.
46 | S t r o n a
Aktualnie dostępne dane dotyczące stanu sanitarnego gleb pochodzą z 2009 r. Do
badań wybrano 17 stanowisk na obszarach bezpośrednio narażonych na zanieczyszczenia
komunikacyjne. Zawartość metali ciężkich w glebie kształtowała się na poziomie
nieprzekraczającym wartości dopuszczalnych określonych w ww. rozporządzeniu. Niemniej
jednak, wartości te cechowały się dużą rozpiętością. Najwyższe stężenia metali ciężkich
w glebie stwierdzono przy drodze krajowej nr 12 w miejscowości Biskupice (gm. Trawniki)
oraz przy drodze krajowej nr 17 w Zamościu. W przypadku wielopierścieniowych
węglowodorów aromatycznych (WWA) nieznaczne przekroczenie stwierdzono tylko w 1
punkcie pomiarowym w Zamościu przy drodze krajowej nr 17. Zauważa się, iż przy drogach
cechujących się zwiększonym natężeniem ruchu komunikacyjnego jest duże
prawdopodobieństwo wystąpienia podwyższonych stężeń ww. zanieczyszczeń.
Sporadycznie (ostatnio w 2006 roku), bada się stan sanitarny gleb na terenach
ogródków działkowych (grunty grupy B). Położenie ich w obszarach zurbanizowanych
i w sąsiedztwie tras komunikacyjnych znalazło odbicie w podwyższonych stężeniach metali
ciężkich w glebie, jednak nie przekraczających dopuszczalnych norm.
W 2007 roku przeprowadzono badania gleb i mchów (najbardziej czułych
bioindykatorów) na terenie Roztoczańskiego Parku Narodowego (grunty grupy A). Uzyskane
wyniki nie sygnalizują niebezpiecznych tendencji, przeciwnie, wskazują na czyste
środowisko glebowe.
W ostatnich latach nie są publikowane dane dotyczące stopnia skażenia gleb
w bezpośrednim sąsiedztwie składowisk odpadów. O ich stanie pośrednio można
wnioskować po wynikach badań wód podziemnych.
W latach 2010 – 2012 prowadzony był monitoring chemizmu gleb ornych Polski,
stanowiący podsystem Państwowego Monitoringu Środowiska (PMŚ) w zakresie jakości
gleb i ziemi (rycina 2 ). Celem badań była obserwacja zmian szerokiego zakresu cech gleb
użytkowanych rolniczo, szczególnie ich właściwości chemicznych pod wpływem rolniczej
i pozarolniczej działalności człowieka. W ramach prowadzonego monitoringu, z terenu
województwa lubelskiego wytypowanych zostało 20 stałych punktów pomiarowo –
kontrolnych, zlokalizowanych na gruntach ornych charakterystycznych dla pokrywy
glebowej.
Uwzględniając różnorodność utworów glebowych i typów gleb
charakterystycznych dla regionu, najczęściej reprezentowane były gleby brunatne, płowe
oraz rdzawe o III a i b klasie bonitacyjnej (55% ppk). Są to gleby średnio dobre o gorszych
niż w przypadku klas I i II warunkach fizycznych oraz chemicznych, charakteryzujące się
wahaniami poziomu wody w zależności od opadów atmosferycznych. Gleby klas najbardziej
urodzajnych (I i II) były nieliczne, występowały w 4 ppk (20% ppk). Monitoring chemizmu
gleb obejmował głównie grunty orne, na których istnieje bezpośrednia zależność między
jakością gleby a wielkością ich funkcji produkcyjnej. Średnia wartość odczynu gleb w
regionie lubelskim kształtowała się na poziomie powyżej 5,65, największy odsetek gleb
stanowiły gleby o pH obojętnym i lekko zasadowym. W analizowanym okresie wartość pH
gleb utrzymywała się na podobnym poziomie. Średnia zawartość materii organicznej w
glebie kształtowała się na poziomie 1,8 – 2,1%, nieznaczny udział stanowiły gleby o wysokiej
i bardzo wysokiej zawartości, duży odsetek gleb stanowiły gleby o średniej zawartości
materii organicznej. Istotnym wskaźnikiem świadczącym o trwałym zanieczyszczeniu
organicznym są wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne (WWA). W większości
punktów pomiarowych regionu zawartość WWA w glebie była podwyższona, ale nie na tyle,
aby sklasyfikować te gleby jako zanieczyszczone. Na glebach o takim stopniu
zanieczyszczenia dopuszcza się uprawę wszystkich roślin bez obawy zanieczyszczenia
ziemiopłodów przez WWA. W 2 ppk, a mianowicie w Białce (gmina Radzyń Podlaski) oraz
Nadrąbie Dwór (gmina Puchaczów), zawartość WWA sklasyfikowała te gleby jako mało
zanieczyszczone, zaś w miejscowości Rybie (gmina Rejowiec) jako gleby zanieczyszczone.
Znaczący wzrost zawartości WWA w glebie w stosunku do lat poprzednich stwierdzono w
miejscowości Rybie (gmina Rejowiec) z 2 na 3 grupę zanieczyszczeń. Poprawę stopnia
zanieczyszczenia stwierdzono w Białce (gmina Radzyń Podlaski), w Alojzowie (gmina
Werbkowice) oraz w Ulhówku (gmina Ulhówek). Stosując kryteria oceny zanieczyszczenia
metalami ciężkimi wg wytycznych IUNG, stwierdzono naturalną zawartość tych pierwiastków
47 | S t r o n a
w glebie, co świadczy o braku zanieczyszczenia gleb metalami ciężkimi. Jedynie w punkcie
pomiarowym w miejscowości Ogniwo (gmina Stanin) stwierdzono podwyższoną zawartość
miedzi. Wprawdzie gleby te nie są zanieczyszczone, ale nie zaleca się na nich uprawy
warzyw z przeznaczeniem na przetwory dla dzieci.
Rycina 1 Stopień zanieczyszczenia gleb ornych
Źródło: Opracowanie własne na podst. „Monitoring chemizmu gleb ornych w Polsce w latach 20102012”, IUNG, Puławy 2012
3.1.4. WODY POWIERZCHNIOWE I PODZIEMNE
Z zasobów wodnych na wyróżnienie, przede wszystkim ze względu na wysoką
jakość, zasługują wody podziemne. Jakkolwiek ich zasoby można określić jako średnie, to
walory użytkowe tych wód należą do najwyższych w kraju. Sprzyja to szczególnie rozwojowi
przemysłu spożywczego i farmaceutycznego. Zasadnicze znaczenie w zaspokajaniu potrzeb
wodnych regionu posiada zbiornik kredowy „Niecka Lubelska”. Pozostałe główne zbiorniki
wód podziemnych odgrywają mniejszą rolę ze względu na mniejszą powierzchnię
i zasobność. Zbiorniki wód śródlądowych są silnie zagrożone antropopresją (głównie
48 | S t r o n a
zanieczyszczeniem) z uwagi na dużą przepuszczalność nadkładu i brak ich prawnej
ochrony. Zasoby wód powierzchniowych są zdecydowanie mniejsze, przede wszystkim
wskutek słabo rozwiniętej sieci rzecznej na znacznej części obszaru województwa i
zmiennych składowych odpływu. Ich użyteczność pomniejsza wciąż utrzymujący się
nadmierny poziom zanieczyszczenia.
Wody znacznej części rzek Lubelszczyzny są w złym stanie sanitarnym, na co wpływ
ma przede wszystkim gospodarka ściekowa. Choć do rzek zrzucane są niemal wyłącznie
ścieki oczyszczone (w różnym stopniu), to o ich złym stanie decyduje w równej mierze niska
zdolność do samooczyszczania. Dlatego najbardziej zagrożone zanieczyszczeniem są rzeki
będące odbiornikami dużych ilości ścieków i odznaczające się małym przepływem. Istotne
zagrożenie dla wód stanowią rozproszone punktowe źródła zanieczyszczeń, a zwłaszcza
zanieczyszczenia obszarowe powstające na terenach użytkowanych rolniczo. Poważnym
problemem jest niedobór kanalizacji sanitarnej na terenach wiejskich. Ścieki komunalne nie
odprowadzone do kanalizacji są potencjalnym źródłem zanieczyszczenia wód
powierzchniowych i podziemnych.
Stan wód powierzchniowych płynących
Celem monitoringu wód powierzchniowych było uzyskanie informacji dla potrzeb
planowania w gospodarowaniu wodami, informacji o stanie ekologicznym i stanie
chemicznym wód powierzchniowych, stopniu narażenia wód na eutrofizację ze źródeł
komunalnych i rolniczych, a także ocena wymagań określonych dla wód, od których zależy
bytowanie organizmów.
Rok 2013 był pierwszym rokiem drugiego trzyletniego cyklu, realizowanego w ramach
sześcioletniego cyklu Planów Gospodarowania Wodami (2010 – 2015). Monitoring wód,
prowadzony był w województwie lubelskim w 50 punktach pomiarowo-kontrolnych (ppk)
zlokalizowanych na 45 jednolitych częściach wód (28 naturalnych i 17 silnie zmienionych).
W 2013 roku klasyfikację i ocenę stanu wód przeprowadzono w oparciu o projekt
Rozporządzenia Ministra Środowiska z 2013 roku o zmianie rozporządzenia w sprawie
sposobu klasyfikacji stanu jednolitych części wód powierzchniowych oraz środowiskowych
norm jakości dla substancji priorytetowych. Ocenę stanu wód powierzchniowych prezentuje
się poprzez ocenę stanu ekologicznego (w przypadku wód, których charakter został
w znacznym stopniu zmieniony w następstwie fizycznych przeobrażeń, będących wynikiem
działalności człowieka – poprzez ocenę potencjału ekologicznego), ocenę stanu
chemicznego i ocenę stanu. O przypisaniu klasy ocenianej jcw decydują wyniki badań
elementów biologicznych (fitoplankton, fitobentos, makrofity, makrobezkręgowce bentosowe,
ichtiofauna) oraz wspierających te elementy wskaźników fizykochemicznych (fosfor ogólny,
azot Kjeldahla, tlen rozpuszczony, BZT5, ogólny węgiel organiczny, ChZT, fosforany) i
hydromorfologicznych (reżim hydrologiczny, ciągłość rzeki, warunki morfologiczne).
Pod względem elementów biologicznych w 9 jcw (20%) stwierdzono II klasę (stan
dobry), w 25 jcw (56%) - III klasę (stan umiarkowany) oraz w 11 jcw (24%) - IV klasę (stan
słaby). Nie odnotowano ani jednej jcw w V klasie (tj. o stanie złym).
Tak jak wspomniano wyżej, rolę wspierającą elementy biologiczne, spełniają
wskaźniki fizykochemiczne. Bardzo dobry bądź dobry stan ekologiczny powinien być
potwierdzony klasyfikacją elementów fizykochemicznych. Dla 45 ocenionych jcw,
stan/potencjał elementów fizykochemicznych poniżej dobrego osiągnęło 21 jcw (46,7%).
Pozostałe - 24 jcw (53,3%) osiągnęły stan/potencjał dobry.
W przypadku elementów hydromorfologicznych, stan bardzo dobry odpowiada
niezakłóconym lub niemal niezakłóconym warunkom sprzyjającym migracji organizmów, stan
dobry – nieznacznym wpływem antropopresji na cieki, zaś stan umiarkowany – stosunkowo
niewielkim wpływem antropopresji. Ocenie hydromorfologicznej w 2013 roku zostały
poddane wszystkie badane 45 jcwp. Spośród monitorowanych 28 naturalnych jednolitych
części wód, stan bardzo dobry określono dla 22 jcwp (49%). Dla pozostałych 6 – stan dobry,
w których przekształcenia nieznacznie tylko ograniczały migrację organizmów. Wszystkie
(17) jcwp silnie zmienione uzyskały potencjał dobry.
49 | S t r o n a
Uwzględniając elementy biologiczne, fizykochemiczne i hydromorfologiczne, stan
ekologiczny charakteryzujący naturalne wody określono dla 28 jcw, natomiast w pozostałych
17 sztucznych lub silnie zmienionych jcw – potencjał ekologiczny. Klasyfikacja wykazała, iż
dla wszystkich monitorowanych 45 jcwp, najwięcej (aż 62,2%) cechowało się umiarkowanym
stanem/potencjałem ekologicznym. Dla 22,2% jcwp przypisano stan/potencjał słaby, zaś
15,6% osiągnęło stan/potencjał dobry, rycina 2.
Rycina 2. Stan/potencjał ekologiczny jednolitych części wód powierzchniowych województwa
lubelskiego badanych w 2013 roku
Źródło: Raport o stanie środowiska województwa lubelskiego w 2013 roku, WIOŚ 2014
Klasyfikacja stanu/potencjału ekologicznego w obszarach chronionych
Klasyfikacja stanu/potencjału ekologicznego uwzględnia ocenę pod kątem spełnienia
wymagań określonych w przepisach ustalonych dla danego obszaru chronionego.
Ocena obszarów chronionych, przeznaczonych do ochrony siedlisk lub gatunków, dla
których utrzymanie lub poprawa stanu wód jest ważnym czynnikiem w ich ochronie,
obejmowała jcw należące do sieci NATURA 2000. Spośród ocenianych w 2013 roku 8 jcwp,
jedynie 2 spełniły wymagania stawiane dla tych obszarów i były to: jcwp Krynica (OSO
50 | S t r o n a
Uroczysko Mosty - Zahajki) oraz jcwp Tanew od Muchy do Łady (SOO Dolina Dolnej Tanwi).
W pozostałych 6 jcwp (Wieprz od Zbiornika Nielisz do Żółkiewki, Sopot, Tanew od
Łosinieckiego Potoku do Muchy z Wirową od Łowczanki do ujścia, Gdolanka, Czyżówka
z dopływami, Wieprz od Pacynki do Zbiornika Nielisz) nie były dotrzymane wymagane normy
jakości określone dla obszarów chronionych. Obszary chronione będące jednolitymi
częściami wód przeznaczonymi do celów rekreacyjnych, w tym kąpieliskowych - ocena
spełniania wymagań dodatkowych dla obszaru chronionego obejmuje ocenę występowania
przyspieszonej eutrofizacji wywołanej czynnikami antropogenicznymi, wskazującej na
możliwość zakwitu glonów. Ocenę występowania zjawiska eutrofizacji wykonano w oparciu
o projekt rozporządzenia klasyfikującego. Badania wykazały, że jednolita część wód Wieprz
od Jacynki, monitorowana w punkcie pomiarowo-kontrolnym zlokalizowanym powyżej
kąpieliska, nie spełniała wymagań określonych dla obszaru chronionego.
W 2013 roku przeprowadzono badania obszarów wrażliwych na eutrofizację
wywołaną zanieczyszczeniami pochodzącymi ze źródeł komunalnych. Spośród 41
ocenianych jcw, aż 36 (87,8%) nie spełniało wymagań określonych dla obszarów
ochronnych wrażliwych na eutrofizację. Najczęstszą przyczyną pogorszenia jakości wód był
fitobentos oraz fosforany. Dla jcw narażonych na zanieczyszczenia związkami azotu ze
źródeł rolniczych przeprowadzono dodatkową ocenę na podstawie Rozporządzenia Ministra
Środowiska z dnia 23 grudnia 2012 r. w sprawie kryteriów wyznaczania wód wrażliwych na
zanieczyszczenie związkami azotu ze źródeł rolniczych. Dotyczyła ona 2 jcw (Uherka od
źródeł do Garki, Czerniejówka) wykazując przekroczenia wartości granicznych, odpowiednio
dla pierwszej jcwp przez: chlorofil, azot azotanowy i azotany, natomiast dla drugiej jcwp: azot
azotanowy i azotany.
Klasyfikacja stanu chemicznego wód płynących
Stan chemiczny oceniony został w oparciu o wskaźniki chemiczne sygnalizujące
występowanie substancji szczególnie szkodliwych dla środowiska wodnego, tj. substancje
priorytetowe i inne substancje zanieczyszczające. Przy ocenie stanu chemicznego
kierowano się wartościami średniorocznymi, zaś dla niektórych wskaźników maksymalnymi
dopuszczalnymi stężeniami. W 2013 roku ocenę tą wykonano dla 20 jcwp rzecznych,
z których dla 8 jcwp ocena oparta była o wyniki badań przeprowadzonych w 2013 roku, zaś
w pozostałych 12 jcwp o wyniki badań odziedziczone z lat 2011 – 2012. Dla zdecydowanej
większości (19 z 20 jcwp) stan chemiczny określony został jako dobry. Jedynie dla jcwp
o nazwie Bystrzyca od zbiornika Zembrzyckiego do ujścia stan chemiczny określono jako
poniżej dobrego (wynik badań odziedziczony z 2011 roku), z uwagi na stężenie trifluraliny.
Ocena stanu wód płynących
Klasyfikacja stanu/potencjału ekologicznego w regionie lubelskim jest niekorzystna.
Zdecydowana większość (niemal 91%) to wody o złym stanie o czym decydował głównie
stan/potencjał ekologiczny. Spośród 43 zbadanych w 2013 roku jednolitych części wód,
dobry stan osiągnęły jedynie 4 jcw.
Rok 2012 zamykał trzyletni okres badań (2010 - 2012) w sześcioletnim cyklu Planów
Gospodarowania Wodami w latach 2010 – 2015. W okresie tym przeprowadzono badania
w 130 ppk znajdujących się na 123 jcw (stanowiąc niemal 33% wydzielonych jcw
w województwie lubelskim). Ocenę stanu/potencjału ekologicznego przeprowadzono dla
120 jcw, w tym 65 jcw naturalnych i 55 jcw silnie zmienionych i sztucznych. Analogicznie do
2012, ocenie poddano elementy biologiczne, fizykochemiczne, stan/potencjał ekologiczny
oraz stan chemiczny. Według klasyfikacji biologicznej spośród naturalnych jcw I klasę
osiągnęło 1,5%, II klasę – 12,3%, III klasę – 44,6%, IV klasę – 33,8%, V klasę – 7,7%,
natomiast spośród sztucznych i silnie zamienionych jcw II klasę osiągnęło 38,2%, III klasę –
38,2%, , IV klasę – 21,8%, V klasę – 1,8%. Według klasyfikacji fizykochemicznej spośród jcw
naturalnych I klasę spełniło 4,2%, II klasę – 63,3%, poniżej stanu dobrego – 32,5%,
natomiast spośród jcw sztucznych i silnie zmienionych I klasę spełniło 6,2%, II klasę –
81,8%, a poniżej potencjału dobrego – 16,4%. Według klasyfikacji stanu/potencjału
ekologicznego spośród jcw naturalnych 6,2% spełniło wymagania określone dla stanu
dobrego (II klasa), 52,3% dla stanu umiarkowanego (III klasa), 32,3%, dla stanu słabego (IV
51 | S t r o n a
klasa) oraz 9,2% dla stanu złego (V klasa). Żadna z badanych jcw nie spełniła wymagań
określonych dla stanu ekologicznego bardzo dobrego (I klasa). Natomiast spośród jcw
sztucznych i silnie zmienionych stan dobry i powyżej dobrego osiągnęło 32,7%, stan
umiarkowany – 43,6%, stan słaby – 21,8%, a stan zły – 1,8%. Klasyfikacja chemiczna
wykazała, iż spośród 33 jcw objętych monitoringiem zły stan stwierdzono w 1 ppk w
Spiczynie na Bystrzycy – przekroczenie wartości średniorocznej dla trifluariny.
Pomimo, że 97% badanych jcw osiągnęło dobry stan chemiczny, to aż 30 jcw
cechowało się złym stanem. Dobrym stanem wód odznaczały się zaledwie 3 jcw: Zielawa od
dopływu spod Niecielina do ujścia, Kanał Wieprz-Krzna od dopływu z lasu przy Żulinkach do
wypływu Danówki ze zbiornika Żelizna oraz zbiornik Nielisz.
Stan wód powierzchniowych stojących
Realizując założenia programowe Państwowego Monitoringu Środowiska na lata
2013 – 2015, w 2013 roku w województwie lubelskim monitoringiem objętych zostało
5 jezior, w tym 3 - monitoringiem diagnostycznym (Białe Włodawskie, Kleszczów, Spólne),
1 - monitoringiem operacyjnym (Białe Sosnowickie) oraz 1 monitoringiem diagnostycznym
lub operacyjnym (Uścimowskie). Zbyt duża presja rekreacyjno - wypoczynkowa i na ogół
mała odporność jezior na degradację spowodowały, że stan wód jeziora Białe Włodawskie,
Uścimowskie oraz Białe Sosnowickie oceniony został jako zły, zaś jezior Kleszczów i Spólne
jako dobry. Stan chemiczny wód wszystkich ww. jezior był dobry, jednak o ogólnym złym
stanie jezior zdecydował o wiele gorszy stan ekologiczny wód (dot. 3 jezior). Bardzo dobrym
stanem ekologicznym cechowało się jezioro Kleszczów - ze względu na niewielką presję
turystyczną i korzystne zagospodarowanie zlewni oraz dobrym stanem – jezioro Spólne – ze
względu na zagospodarowanie zlewni w znacznym stopniu zabezpieczającym jezioro przed
negatywnym wpływem antropopresji.
Spośród jezior objętych oceną stanu/potencjału ekologicznego wód jeziornych,
3 z nich (Białe Sosnowickie, Kleszczów oraz Spólne), objęto monitoringiem ze względu na
konieczność ochrony siedlisk lub gatunków, dla których utrzymanie lub poprawa stanu wód
warunkuje ich dobrą kondycję ekologiczną. Dwa spośród 3 ww. jezior cechowały się dobrym
stanem ekologicznym, co oznacza spełnienie wymagań określonych dla obszarów
Natura 2000.
Stan wód podziemnych
Ostatnie kompleksowe badania jakości wód podziemnych w sieci krajowej wykonano
w 2010 roku. W województwie lubelskim badaniami objęto 61 punktów pomiarowych
zlokalizowanych na terenie 18 powiatów. Analiza wyników badań wykazała co najmniej
zadowalający stan chemiczny wód podziemnych w regionie, a mianowicie:
 wody dobrej jakości (II klasa) stwierdzono w 6 punktach (9,8%),
 wody zadowalającej jakości (III klasa) stwierdzono w 40 punktach (65,6%),
 wody niezadowalającej jakości (IV klasa) występowały w 8 punktach (13,1%),
 wody złej jakości (V klasa) występowały w 7 punktach (11,5%).
W żadnym z badanych punktów nie stwierdzono wód bardzo dobrej jakości (I klasy).
Dobrym stanem chemicznym jcw podziemnych cechowało się 75,4% badanych punktów,
zaś słabym chemicznym odznaczało się 24,6% punktów. O obniżonej klasie jakości
decydowały głównie podwyższone zawartości fluorków, amoniaku, wodorowęglanów,
azotynów, azotanów, chromu, żelaza, kadmu, potasu, ogólnego węgla organicznego (OWO),
odczyn oraz temperatura.
Badania w ramach monitoringu regionalnego w 2013 roku były prowadzone w 21
źródłach. Jego celem było określenie zmian chemizmu wód podziemnych w warunkach
oddziaływania różnych rodzajów antropopresji (głównie zabudowy i rolnictwa) oraz ocena
stanu chemicznego i mikrobiologicznego wód. W 5 źródłach występowały wody bardzo
dobrej jakości (I klasa), w 14 źródłach wody dobrej jakości (II klasa), po 1 źródle - wody
zadowalającej jakości (III klasa) oraz wody niezadowalającej jakości (IV klasa). Źródła
monitorowane na Roztoczu oraz Wyżynie Lubelskiej w przeważającej części cechowały się
52 | S t r o n a
wysoką jakością. Dominowały wody o dobrym stanie chemicznym, w tym wody o dobrej
jakości (II klasa). Nieznaczne obniżenie jakości wód źródlanych było spowodowane
występowaniem podwyższonych zawartości azotanów (na poziomie III i IV klasy jakości).
Wyniki analiz wskazywały jednak na naturalny skład tychże wód źródlanych, o czym
świadczyły niewielkie ilości związków azotowych, siarczanowych, chlorków oraz jonów sodu i
potasu.
Monitoring wód podziemnych w sieci lokalnej ma za zadanie rozpoznawanie
i śledzenie wpływu ognisk zanieczyszczeń na jakość wód podziemnych w najbliższym
otoczeniu składowiska odpadów.
Badania jakości wód podziemnych w 2013 roku prowadzone były wokół 112
składowisk komunalnych, z których 59 znajdowało się w fazie eksploatacji, zaś 53 w fazie
poeksploatacyjnej. Dodatkowo monitoringiem objęto wody podziemne wokół 3 składowisk
odpadów przemysłowych.
Wody podziemne wokół 60 składowisk (52% badanych wysypisk) nie przekraczały
wartości wskaźników określonych dla dobrego stanu chemicznego (I-III). Natomiast
w pozostałych 55 składowiskach, wody podziemne cechowały się wysokimi stężeniami
wskaźników odpowiadającymi IV i V klasie, w grupie których wymienia się: ogólny węgiel
organiczny (OWO), wartości przewodności elektrolitycznej, odczyn fosforanów i cynku,
a także przekroczenia zawartości kadmu, rtęci, niklu, ołowiu i WWA. Spośród badanych
składowisk odpadów komunalnych, największe zanieczyszczenie wód stwierdzono wokół
składowisk w miejscowościach: Gołąb (gm. Puławy), Kolonia Stara Wieś (gm. Łęczna),
Dorohucza (Gm. Trawniki), Lebiedziew (gm. Terespol), Kopyłów (gm. Horodło). Wysoką
koncentrację badanych wskaźników zarejestrowano także wokół składowiska odpadów
niebezpiecznych w miejscowości Poniatowa Wieś (gm. Poniatowa). Większe przekroczenia
na poziomie klas IV i V stwierdzono wokół składowisk odpadów przemysłowych
- w przypadku składowiska przy Zakładach Azotowych „Puławy” były to: amoniak, azotyny,
azotany, siarczany, żelazo i odczyn, natomiast w rejonie składowiska odpadów pogórniczych
w Bogdance przekroczenia dotyczyły: siarczanów, przewodności elektrolitycznej, sodu,
wapnia, niklu, żelaza, chloru, manganu, magnezu i odczynu. Jedynie wody podziemne wokół
składowiska w Kraśniku cechowały się dobrym stanem chemicznym.
Stan wód w obszarach szczególnie narażonych (OSN)
Kompleksową oceną stanu wód podziemnych i powierzchniowych są objęte obszary
szczególnie narażone na zanieczyszczenia związkami azotu pochodzącymi ze źródeł
rolniczych (tzw. OSN). W województwie lubelskim wyznaczono 5 obszarów szczególnie
narażonych o powierzchni blisko 13 905 ha. Przedmiotowe obszary wyznaczono z uwagi na
przekroczenia średniej wartości azotanów i są to:
 OSN Przegaliny Duże (gm. Komarówka Podlaska) oraz OSN Kuraszew (gm. Wohyń)
– wody podziemne;
 OSN rzeki: Czerniejówka, Kanał Żmudzki, Uherka (na odcinku od źródła Garki) –
wody powierzchniowe.
W 2013 roku badaniami zawartości azotanów w wodach podziemnych
i powierzchniowych płynących objęto 4 OSN spośród 5, za wyjątkiem OSN Kanał Żmudzki
(badania na przedmiotowym OSN będą realizowane w roku 1014).
Wyniki badań cechujących jakość płytkich wód gruntowych w 2013 roku mieściły się
w granicach norm odpowiadających II, III i IV klasie. Głównym parametrem decydującym
o ich jakości była zawartość azotanów w wodzie, najwyższa w miejscowości Przegaliny
Duże - 137, najniższa w miejscowości Derewiczna. Badania jakości wód powierzchniowych,
przepływających przez wyznaczone OSN, potwierdziły ich wrażliwość na zanieczyszczenia
związkami azotu ze źródeł rolniczych.
53 | S t r o n a
3.1.5. WARUNKI KLIMATYCZNE
Klimat województwa lubelskiego kształtują czynniki geograficzne, radiacyjne
i cyrkulacyjne, ale ich waga dla podstawowych cech klimatu regionu jest różna. Z czynników
geograficznych bardzo istotne jest położenie geograficzne Lubelszczyzny.
Cechy klimatu Lubelszczyzny, jak również całego kraju, są kształtowane z jednej
strony przez rozległe obszary lądowe Europy Wschodniej, z drugiej zaś przez Ocean
Atlantycki. Ponieważ w Europie Środkowej brak (poza niskimi Wogezami i Schwarzwaldem)
południkowo przebiegających pasm górskich, masy powietrza kontynentalnego i powietrza
oceanicznego wędrują bez przeszkód na kierunku wschód-zachód, przy czym napływające
na terytorium Polski powietrze oceaniczne wskutek przemieszczania się nad lądem na
długim dystansie cechuje już znaczna transformacja pod względem termicznowilgotnościowym. Usytuowanie Polski na kierunku najintensywniejszych przemieszczeń
odmiennych od siebie pod względem fizycznym mas powietrza sprawia, że klimat jej określa
się jako przejściowy, to jest odznaczający się zarówno cechami klimatu morskiego, jak i
kontynentalnego. Przejściowość ta przejawia się m.in. dużą różnorodnością i zmiennością
stanów pogody.
Najważniejszym wnioskiem wypływającym z analizy czynników radiacyjnych
kształtujących klimat Lubelszczyzny jest uprzywilejowanie tego regionu pod względem ilości
dochodzącego i pochłanianego w skali roku promieniowania słonecznego.
Charakterystycznymi cechami warunków cyrkulacyjnych Lubelszczyzny są: szybki
przepływ powietrza i szybkie przemieszczanie się układów barycznych, a także ścieranie się
wilgotnych mas powietrza atlantyckiego z suchymi masami powietrza kontynentalnego, co
powoduje – typową dla klimatu umiarkowanego przejściowego – dużą zmienność warunków
pogodowych z dnia na dzień. Z układów barycznych największe znaczenie dla klimatu
i pogody posiadają: Niż Islandzki (największą aktywność przejawiający zimą) i Wyż Azorski
(najaktywniejszy latem). Pierwszy z tych układów zimą przynosi ocieplenie oraz opady
deszczu i mokrego śniegu, zaś latem – ochłodzenie oraz obfite i częste opady deszczu.
Oddziaływanie Wyżu Azorskiego na warunki pogodowe przejawia się: latem – napływem
wilgotnego powietrza morskiego, a jesienią – napływem ciepłego i suchego powietrza
kontynentalnego.
Nad obszar Lubelszczyzny napływają główne masy powietrza polarno-morskiego
(o frekwencji 66% dni w ciągu roku) i polarno-kontynentalnego (o frekwencji 20% dni
w ciągu roku).
Szczególnie dużą zmienność pogody powodują fronty atmosferyczne. Ponad połowę
obserwowanych w ciągu roku średnio na Lubelszczyźnie 134 frontów stanowią fronty
chłodne; głównie nasuwają się z sektora W – NW i najczęściej występują we wrześniu,
a najrzadziej – w lutym.
Lubelszczyzna znajduje się w strefie wiatrów z sektora zachodniego: SW, W i NW
(wiatry notowane z tych kierunków stanowią ponad 46% wszystkich obserwacji). Największą
przewagę nad wiatrami z innych sektorów osiągają w lipcu. Dominują wiatry bardzo słabe
(tj. o prędkości do 2 m/sek.). Wzrost ich prędkości (średnio do 4 m/sek.) obserwuje się
w miesiącach zimowych.
Rozkład przestrzenny i czasowy głównych elementów meteorologicznych
Roczny przebieg temperatury powietrza na Lubelszczyźnie jest typowy dla
panujących w Polsce stosunków termicznych. Najwyższe średnie miesięczne temperatury
występują w lipcu i wahają się od 17,2 °C na Roztoczu do 18,5 °C w Puławach, natomiast
najniższe przypadają na styczeń i wynoszą od -4,3 °C na Roztoczu do -2,6 °C w Puławach.
Największą zmiennością temperatury odznaczają się miesiące zimowe, również z dnia na
dzień, co wynika ze wspomnianej już dużej częstości występowania frontów
atmosferycznych i zmienności układów barycznych.
Średnioroczne zachmurzenie ogólne nieba nie przekracza 65%. Uprzywilejowany
pod tym względem jest rejon Zamościa, w którym średnio w roku notuje się najmniej dni
pochmurnych. Generalnie miesiącem o najmniejszym zachmurzeniu jest sierpień,
54 | S t r o n a
a o największym – grudzień. Na Lubelszczyźnie maksimum występowania mgieł przypada
na październik, a minimum na czerwiec i lipiec. Najmniejsza częstość ich występowania jest
również związana z okolicami Zamościa.
Charakterystyczną cechą klimatu Lubelszczyzny jest również nieduże zróżnicowanie
wilgotności powietrza. Natomiast dużą zmiennością w czasie i przestrzeni odznaczają się
opady atmosferyczne. Zmienność ta uwarunkowana jest głównie cyrkulacją atmosferyczną,
to jest częstym przemieszczaniem się frontów atmosferycznych, dużą różnorodnością pod
względem termiczno-wilgotnościowym mas powietrza wędrujących nad Lubelszczyzną,
ruchliwością układów barycznych i zmiennym zachmurzeniem. Porą roku o najniższych
opadach jest zima, a porą roku o najwyższych opadach jest lato. Jesienią średnie sumy
opadów są zbliżone do średnich sum opadów wiosną. Duże zróżnicowanie średnich wartości
opadów i ich rozkładu przestrzennego w przebiegu sezonowym znajduje odzwierciedlenie
w rocznym przebiegu tych cech opadów. Wartości te zmieniają się od 511 mm w gm. Cyców
do 746 mm w gm. Susiec. Najniższe opady są notowane na Polesiu Zachodnim, Nizinie
Południowopodlaskiej i Grzędzie Sokalskiej (do 550 mm), natomiast najwyższe – na
Roztoczu (650 – 750 mm) i w niektórych rejonach Wyżyny Lubelskiej (600 – 650 mm). Dni
z opadem najczęściej są związane z powietrzem polarno-morskim i głównie są notowane
zimą. Maksymalne opady dobowe są związane z burzami pochodzenia frontowego lub
termicznego i najczęściej występują latem. Okresy bezopadowe (posuszne) najczęściej nie
przekraczają 10 dni i średnio pojawiają się raz w roku. Najbardziej intensywne opady są
pochodzenia burzowego i głównie są związane z zachodnią cyrkulacją antycyklonalną
w lipcu. W czasie gwałtownych burz często występuje grad, przy czym na Lubelszczyźnie
najbardziej narażonym na opady gradowe rejonem jest południowa część Wyżyny
Lubelskiej. We wschodniej Polsce opady śniegu przekraczają często 50% zimowych sum
opadów atmosferycznych. Pierwszy śnieg pojawia się średnio w drugiej dekadzie listopada,
a ostatni w kwietniu. Tworzenie się pokrywy śnieżnej obserwuje się najczęściej w grudniu
i styczniu, a zanikanie – w marcu. Liczba dni z pokrywą śnieżną jest dość zróżnicowana
na Lubelszczyźnie, ale generalnie rośnie w kierunku południowo-wschodnim.
Regionalizacje ogólno-klimatyczne
W regionalizacjach ogólno-klimatycznych Lubelszczyzny (dotychczas podjęto 15
takich prób) granice pomiędzy poszczególnymi regionami klimatycznymi najczęściej
występują pomiędzy Chełmem a Włodawą oraz pomiędzy Lublinem a Puławami (Kaszewski
1994). Rzadziej taką granicę stanowi Roztocze, a także północna krawędź Wyżyny
Lubelskiej. Również zwarta przestrzennie i wyrazista morfologicznie Wyżyna Lubelska
bardzo często jest dzielona na mniejsze jednostki klimatyczne. Może to świadczyć o
mniejszej roli rzeźby terenu w kształtowaniu klimatu. Najmniej zróżnicowana klimatycznie
pozostaje południowo-wschodnia część Lubelszczyzny.
Stan aerosanitarny
Na Lubelszczyźnie najbardziej uciążliwym źródłem zanieczyszczenia powietrza jest
transport, zdecydowanie mniejsza emisja pochodzi z zakładów przemysłowych i tzw. niskiej
emisji.
W 2013 r. monitoring jakości powietrza prowadzony był na 12 stacjach pomiarowych.
W ocenie odniesiono się do dwóch stref: aglomeracji lubelskiej oraz obejmującej pozostały
obszar województwa - strefy lubelskiej.
W kryterium ochrony zdrowia, pomiary obejmowały stężenia zanieczyszczeń
gazowych, tj.: benzen, dwutlenek azotu, dwutlenek siarki, tlenek węgla, ozon;
zanieczyszczeń pyłowych, tj.: pył zawieszony PM10 i PM2, 5; metali, tj.: ołów, arsen, kadm,
nikiel oraz węglowodorów: benzo/a/pirenu w pyle zawieszonym PM10. Z kolei w grupie
zanieczyszczeń, które zostały uwzględnione pod kątem spełnienia kryterium ochrony roślin
wymienia się: dwutlenek siarki, tlenki azotu i ozon. Ocenę w aspekcie ochrony zdrowia
sporządzono dla dwóch ww. stref, natomiast w aspekcie ochrony roślin jedynie dla strefy
lubelskiej.
55 | S t r o n a
Przeprowadzona w 2013 roku analiza poziomu zanieczyszczeń w województwie
lubelskim wykazała dobrą jakość powietrza atmosferycznego. W obu strefach stężenia
niemal wszystkich badanych zanieczyszczeń podlegających ocenie ze względu na ochronę
zdrowia dotrzymywały obowiązujące standardy. Przekroczenia dotyczyły poziomu
dopuszczalnego 24 – godzinnego dla pyłu zawieszonego PM10 (klasa C) zarówno w strefie
lubelskiej (stanowisko pomiarowe w Puławach, Zamościu i Kraśniku) jak i w Aglomeracji
Lubelskiej. Wynik klasyfikacji wskazujący na potrzebę opracowania programu ochrony
powietrza, nie powinien być utożsamiany ze stanem jakości powietrza na obszarze całej
strefy i w odniesieniu do wszystkich zanieczyszczeń (dotyczy głównie strefy lubelskiej). W
przypadku zwiększonych stężeń pyłu zawieszonego PM10 w Puławach przypuszcza się, iż
związane jest to z dość słabym przewietrzaniem tego rejonu województwa. Ponadto
zauważa się pewną zależność, a mianowicie poziom zanieczyszczenia powietrza pyłem
PM10 wzrasta w miesiącach zimowych, natomiast w miesiącach letnich jest zdecydowanie
niższy, co niewątpliwie związane jest koniecznością spalania paliw na cele grzewcze. W
poprzednich latach (2005-2012) przekroczenia dopuszczalnych stężeń PM10 odnotowywane
były również w Aglomeracji Lubelskiej, a także w niektórych większych miastach
województwa lubelskiego (Zamość, Chełm, Biała Podlaska, Radzyń Podlaski, Łuków,
Łęczna).
Bardzo korzystnym zjawiskiem w regionie jest marginalna zawartość metali (ołowiu,
arsenu, kadmu i niklu) w pyle zawieszonym PM10. Nie stwierdzono przekroczenia poziomu
docelowego dla ozonu i w tym parametrze województwo otrzymało klasę A. Niemniej jednak
w związku z przekraczaniem poziomu długoterminowego dla kryterium ustanowionego ze
względu na ochronę zdrowia, województwo zostało zaliczone do klasy D2, co oznacza
obowiązek podjęcia działań na rzecz ograniczenia związków przyczyniających się do
powstawania ozonu. Stężenia substancji podlegających ocenie ze względu na ochronę
roślin, w 2013 roku nie przekraczały poziomów dopuszczalnych i docelowych. Najwyższy
poziom zanieczyszczeń obserwuje się w rejonach zabudowy miejskiej i wiejskiej, gdzie ma
miejsce koncentracja obiektów antropogenicznych, szczególnie uciążliwych dla zdrowia
i bezpieczeństwa człowieka.
Funkcjonujące na terenie województwa 92 zakłady, stanowiły ok. 5,2% tego rodzaju
przedsięwzięć w Polsce w 2012 roku, spośród których niemal 80% wyposażonych było
w urządzenia do redukcji zanieczyszczeń pyłowych, a niespełna 11% w urządzenia do
redukcji zanieczyszczeń gazowych. W 2012 roku emisja zanieczyszczeń do powietrza
z ww. zakładów wyniosła 5 327,2 tys. Mg, w tym emisja pyłów 2,1 tys. Mg i emisja gazów
(z uwzględnieniem CO2) 5 325,4 tys. Mg. W stosunku do roku 2011 nastąpił spadek
o 12,5% zanieczyszczeń pyłowych i o 4,5% zanieczyszczeń gazowych.
Udział województwa w globalnej emisji zanieczyszczeń w Polsce systematycznie
spada w wyniku realizacji szeregu działań proekologicznych, polegających na wdrażaniu
w produkcji przemysłowej urządzeń do redukcji zanieczyszczeń, zastępowaniu istniejących
nowymi o wyższej sprawności, stosowaniu energooszczędnych technologii. Poprawie
jakości powietrza sprzyja także sukcesywne wprowadzanie termomodernizacji budynków,
a także wzrost udziału odnawialnych źródeł energii w produkcji energii.
Głównym źródłem hałasu jest ruch drogowy, co wynika z gwałtownego przyrostu
liczby samochodów w ostatnich latach. Na pogorszenie klimatu akustycznego najbardziej
narażone są tereny zurbanizowane, które rozciągają się wzdłuż tras silnie obciążonych
ruchem tranzytowym, bądź stanowią centra największych miast w regionie. Analizując
zasięgi poziomów hałasu, z map akustycznych, wyrażonego wskaźnikami LDWN i LN,
a także liczbę pojazdów poruszających się po analizowanych drogach, można
zaobserwować generalny wzrost zasięgów hałasu, a więc negatywny kierunek zmian stanu
akustycznego środowiska. Jest to spowodowane przede wszystkim wzrostem ogólnej liczby
pojazdów poruszających się po przedmiotowych odcinkach dróg na terenie województwa
lubelskiego. Wzrost ten względem 2005 roku sięga średnio 32% ogólnej liczby pojazdów na
dobę, przy czym najwyższy wzrost natężenia ruchu sięga 228%, a spadki natężenia ruchu
pojazdów osiągają maksymalnie wartość 12%. Przedstawiony w mapie akustycznej dla dróg
56 | S t r o n a
krajowych wzrost pojazdów wynosi średnio 14,7%. Większy wzrost natężenia ruchu
zaobserwowano na drogach wojewódzkich. W ramach opracowania Programu ochrony
środowiska przed hałasem dla województwa lubelskiego dla terenów poza aglomeracjami
położonych wzdłuż odcinków dróg zidentyfikowano obszary, na których występują
naruszenia dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku:

wyrażonego wskaźnikiem LDWN:
 powierzchnia obszarów zagrożonych: 1,1507 km2,
 liczba osób narażonych: 14,075 tys.

wyrażonego wskaźnikiem LN:
 powierzchnia obszarów zagrożonych: 2,3635 km2,
 liczba osób narażonych: 16,477 tys.
Tabela 4 Emisja powstająca w związku z eksploatacją drogi
Wskaźnik LDWN
poziomy dźwięku w środowisku
Powierzchnia obszarów zagrożonych
w danym zakresie [km2]
Liczba lokali mieszkalnych w danym
zakresie [tys.]
Liczba zagrożonych mieszkańców
w danym zakresie [tys.]
Wskaźnik LN
poziomy dźwięku w środowisku
Powierzchnia obszarów zagrożonych
w danym zakresie [km2]
Liczba lokali mieszkalnych w danym
zakresie [tys.]
Liczba zagrożonych mieszkańców
w danym zakresie [tys.]
Drogi województwa lubelskiego objęte zakresem niniejszego
Programu
55-60 dB
60-65 dB
65-70 dB
70-75 dB
75 dB
7,1144
4,6372
2,0999
0,2767
0,0025
6,586
5,254
4,944
1,656
0,106
16,957
14,730
13,663
6,225
0,491
Drogi województwa lubelskiego objęte zakresem niniejszego
Programu
50 – 55 dB 55 – 60 dB 60 – 65 dB 65 – 70 dB
70 dB
8,1100
5,0762
2,4733
0,4793
0,0247
6,418
5,526
4,923
1,572
0,065
15,998
15,470
13,930
3,922
0,171
Źródło: Program ochrony środowiska przed hałasem dla województwa lubelskiego dla terenów poza
aglomeracjami położonych wzdłuż odcinków dróg. Samorząd Województwa Lubelskiego, Lublin,
2014.
Klimat akustyczny w województwie lubelskim kształtowany jest głównie przez hałas
komunikacyjny, w mniejszym stopniu przez hałas kolejowy i przemysłowy, co wynika
z badań przeprowadzonych przez WIOŚ. W związku z otwarciem pod koniec 2012 roku
Portu Lotniczego Lublin - Świdnik należy się spodziewać, iż hałas lotniczy będzie odgrywał
większe znaczenie w kształtowaniu klimatu akustycznego. Port Lotniczy Lublin – Świdnik ma
szczególne znaczenie dla regionu. Wprawdzie ocenia się, iż hałas lotniczy nie jest zbyt
odczuwalny, to dopiero monitoring hałasu prowadzony w ciągu najbliższych 10 – 15 lat
określi skalę rzeczywistych uciążliwości akustycznych.
Hałas przemysłowy jest mniejszym problemem, nie tylko ze względu na lokalny
charakter jego źródeł, ale również na szybkość reakcji w zakładach, w których WIOŚ
stwierdza przekroczenia norm (podejmowane są przedsięwzięcia inwestycyjne skutecznie
ograniczające uciążliwości akustyczne). Większe problemy stwarzają małe obiekty
produkcyjne i usługowe funkcjonujące pośród zabudowy chronionej; często są one źródłem
powtarzających się skarg okolicznych mieszkańców i przedmiotem interwencji organów
ochrony środowiska. W 2013 roku skontrolowano 29 podmiotów gospodarczych
prowadzących działalność gospodarczą. Przekroczenia dopuszczalnych norm hałasu
w porze dziennej stwierdzono w 8 obiektach, zaś w porze nocnej w 11.
Promieniowanie elektromagnetyczne nie stanowi zagrożenia dla środowiska
w województwie lubelskim. Pomimo ciągłego wzrostu liczby stacji bazowych, wartości
natężenia PEM są na niskim poziomie. W 2013 roku badania poziomu pól
elektromagnetycznych przeprowadzono w 45 punktach pomiarowych, które zlokalizowane
były w centralnych dzielnicach lub osiedlach miast liczących ponad 50 tys. mieszkańców,
57 | S t r o n a
w pozostałych miastach oraz na terenach wiejskich. Analiza wyników badań wykazała,
iż wartości natężenia pola elektromagnetycznego utrzymywały się na niskich poziomach.
Z przeprowadzonych pomiarów PEM wynika, iż w 2013 roku nie wystąpiły przekroczenia
dopuszczalnych poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku. Należy przypuszczać,
iż było to efektem nie tylko przestrzegania przepisów w ochronie środowiska przed
oddziaływaniem czynników fizycznych i chemicznych związanych z budową i eksploatacją
obiektów elektromagnetycznych i infrastruktury telekomunikacyjnej (głównie poprzez
utrzymywanie poziomów PEM poniżej dopuszczalnych norm), ale także przestrzegania
procedury lokalizacyjnej tego rodzaju infrastruktury. Dokonując porównania wyników
pomiarów PEM z trzyletniego cyklu, obejmującego lata 2011 – 2013, zauważa się, iż
najwyższe wartości natężenie PEM występowały w centralnych dzielnicach dużych miast,
gdzie liczba sztucznych źródeł jest wprost proporcjonalna do gęstości zaludnienia, zaś
najniższe cechowały tereny wiejskie o małej gęstości zaludnienia.
Z punktu widzenia potrzeb planu zagospodarowania przestrzennego województwa
ważne jest poznanie prawidłowości i mechanizmów funkcjonowania klimatu zarówno
w warunkach naturalnych (o czym traktuje niniejszy rozdział), jak i pod wpływem
antropopresji głównie w wymiarze ponadlokalnym, choć bardziej makroklimatycznym (to jest
w obszarach regionów geograficznych), niż mezoklimatycznym (odnoszącym się do
niewielkich terenów, np. określonych miejscowości) i topoklimatycznym (odnoszącym się do
poszczególnych form rzeźby terenu).
Tego rodzaju wiedza jest niezbędna na płaszczyznach:
 fizjograficznej, tzn. przy określaniu warunków rozwoju tych form zagospodarowania
i użytkowania przestrzeni, które są silnie uzależnione od klimatu (głównie rolnictwa
i rekreacji),
 klimatyczno-zdrowotnej (bioklimatycznej), np. podczas prób sterowania procesami
urbanizacyjnymi, m.in. poprzez wskazywanie do ochrony przed zabudową korytarzy
nawietrzających (wentylacyjnych) tereny zurbanizowane,
 sozologicznej (aerosanitarnej), szczególnie ważnej ze względu na dużą labilność
i podatność klimatu (zwłaszcza lokalnego) na przekształcenia pod wpływem czynników
antropogenicznych,
 zasobowej, określającej możliwości wykorzystania odnawialnych zasobów energii wiatru
i słońca,
 prawnej, wynikającej z faktu istnienia obszarów prawnie chronionych, tych zwłaszcza,
których walory i funkcjonowanie zależą głównie od stosunków klimatycznych (np. funkcji
uzdrowiskowej).
3.1.6. WALORY KRAJOBRAZOWE
Niekonwencjonalnym zasobem przyrody jest przestrzeń krajobrazowa, pozbawiona
zabudowy, względnie zagospodarowana, ale w sposób harmonijny i oszczędny.
Województwo lubelskie posiada duże tego rodzaju zasoby (tereny zurbanizowane i
zabudowane, w tym użytki rolne zabudowane, stanowią 5,8% powierzchni województwa,
podczas gdy średnia dla kraju wynosi 6,5%). Najwyższą wartość posiadają krajobrazy
zbliżone do naturalnych, które zachowały się na zabagnionych i w związku z tym trudno
dostępnych terenach Polesia Zachodniego, Kotliny Sandomierskiej i Polesia Wołyńskiego.
Największym zagrożeniem dla walorów przestrzeni krajobrazowej jest rozpraszanie
zabudowy w terenach otwartych i urbanizacja terenów rolnych. O realności tego zagrożenia
świadczy fakt, iż przeznaczanie terenów pod zainwestowanie w lokalnych dokumentach
planistycznych znacznie przekracza faktyczne zapotrzebowanie wynikające ze wskaźników
urbanistycznych i demograficznych.
3.1.7. SZATA ROŚLINNA
Szata roślinna Lubelszczyzny jest zróżnicowana głównie pod wpływem czynników
fizjograficznych i glebowych, a w mniejszym stopniu klimatycznych. Wpływ tych dwóch
pierwszych przejawia się zróżnicowaniem geobotanicznym regionu i w ślad za tym
zróżnicowaniem gatunkowym flory, natomiast przejawem wpływu czynników klimatycznych
58 | S t r o n a
jest przebieg na terytorium Lubelszczyzny skrajnych zasięgów wielu ważnych geograficznie
gatunków roślin, zwłaszcza drzew i krzewów, tj. północnych i wschodnich granic zasięgów
europejskich, europejsko-górskich i południowo-środkowoeuropejskich gatunków drzew oraz
zachodnie granice zasięgu borealnych gatunków krzewów liściastych.
Na Lubelszczyźnie stwierdzono dotychczas 1 630 gatunków roślin naczyniowych, co
stanowi 69% roślinności naczyniowej kraju. Zróżnicowanie gatunkowe flory wykazuje duże
wahania w różnych jednostkach geobotanicznych, od 1504 na Wyżynie Lubelskiej i 1 341 na
Roztoczu do 1 240 na Podlasiu i 1 209 na Równinie Puszczańskiej.
W obrębie kierunkowych elementów flory dominują gatunki przechodnie (1 093), co
świadczy o przejściowości flory Lubelszczyzny; gatunków granicznych jest 397, a do
endemitów zalicza się tylko jeden gatunek. Spośród gatunków granicznych przeważają
gatunki z północną i wschodnią granicą zasięgu.
W obrębie geograficznych elementów flory podstawowym składnikiem flory
Lubelszczyzny są rośliny środkowoeuropejskie, stanowiące około 16% flory regionu. Wśród
innych grup geobotanicznych roślin, tj. arktycznej, borealnej, atlantyckiej, pontyjskiej,
południowosyberyjskiej i śródziemnomorskiej, przeważają rzadkie gatunki. Traktowane są
one jako rośliny reliktowe flor minionych okresów klimatycznych po ustąpieniu lądolodu.
Najwięcej roślin reliktowych zachowało się w lasach liściastych dębowo-bukowych oraz w
ciepłolubnych suchych zaroślach i murawach stepowych.
Skala zagrożenia gatunków roślin naczyniowych jest duża - na 1630 gatunków 409
taksonów (25% ogółu gatunków) zostało uznanych za zagrożone w skali regionalnej, w tym:
 42 wymarłe (RE),
 118 krytycznie zagrożonych (CR),
 95 zagrożonych (EN),
 154 narażone (VU).
Znacznie gorzej wygląda sytuacja zagrożenia wśród porostów - na około 350
gatunków porostów 261 taksonów (75% ogółu gatunków) zostało uznanych za zagrożone w
skali regionalnej:
 66 wymarłe (RE),
 83 krytycznie zagrożonych (CR),
 75 zagrożonych (EN),
 37 narażone (VU).
Na Lubelszczyźnie stwierdza się występowanie 472 zespołów roślinnych. Przynależą
do 27 klas i zasiedlają bardzo zróżnicowane siedliska, z wyjątkiem najbardziej
zanieczyszczonych wód i gleb. Gatunki o zbliżonych wymaganiach siedliskowych występują
najczęściej razem, tworząc powtarzające się układy, tzw. zbiorowiska. Na Lubelszczyźnie
wyróżnia się zbiorowiska:
 roślin wodnych,
 drobnych roślin mokrych gleb mineralnych,
 torfowisk i gleb mułowo-torfowych,
 leśne, w tym lasów olszowych i łęgów oraz lasów borowych i grądowych,
 muraw i zarośli kserotermicznych,
 synantropijne.
Głównymi czynnikami różnicującymi szatę roślinną w skali regionu, a więc w skali
krain geobotanicznych, są czynniki fizjograficzne, geologiczne i geomorfologiczne.
Na terenie Kotliny Sandomierskiej panują bory sosnowe z najbardziej
charakterystycznymi zespołami: subatlantyckim borem sosnowym świeżym i borem
bagiennym. Najczęściej towarzyszą im torfowiska przejściowe. W obrębie dolin rzecznych
dominują zbiorowiska trawiaste z zespołami kostrzewy czerwonej, życicy i grzebienicy oraz
zespołami turzycowymi i płatami olszyn na czele. Obrzeża dolin rzecznych zajmują
fragmenty borów jodłowych z domieszką buka. Z geograficznych elementów flory zarówno
w obrębie runa leśnego, jak i torfowisk, dominują gatunki atlantyckie i borealne.
59 | S t r o n a
Roztocze charakteryzuje się dużym udziałem lasów górskich regla dolnego, tj. borów
jodłowych, buczyny karpackiej oraz lasów dębowo-grabowych. W runie leśnym dużym
udziałem odznaczają się gatunki flory górskiej, paprocie i storczyki. Doliny rzeczne zajmują
zbiorowiska trawiaste tworzące zespoły podobne do tych, które w analogicznych warunkach
występują na terenie Kotliny Sandomierskiej.
Na Wyżynie Lubelskiej maleje udział flory górskiej, a zasięg lasów z udziałem jodły
i buka ograniczony jest do odosobnionych stanowisk w południowej części Wyżyny.
Panującym zbiorowiskiem leśnym są drzewostany dębowo-grabowe, sosnowo-dębowe
i bory sosnowe. Spośród innych typów zbiorowisk najbardziej charakterystyczne dla tej
krainy są zbiorowiska muraw stepowych i zarośli kserotermicznych z wieloma rzadkimi
gatunkami kserotermicznymi. W dolinach rzecznych dominują zespoły łąk kośnych i kośnopastwiskowych
(z
najbardziej
charakterystycznymi
zespołami:
rajgrasu
środkowoeuropejskiego i kostrzewy czerwonej) i wielkich turzyc. Osobliwością jest zespół
kłoci wiechowatej związany z chełmskimi torfowiskami węglanowymi.
Północne, niżowe krainy geobotaniczne Lubelszczyzny, tj. Mazowiecka, Podlaska,
a zwłaszcza Poleska, są, pod względem warunków siedliskowych, podobne do Kotliny
Sandomierskiej. Dotyczy to głównie układów przestrzennych tworzonych przez zbiorowiska
leśne i torfowiskowe. Na szczególną uwagę zasługują zbiorowiska torfowiskowe, w które
Lubelszczyzna obfituje (pod względem ich powierzchni Lubelszczyzna postrzegana jest jako
5 region w kraju). Zdecydowanie dominują torfowiska niskie, zajmujące 98% ogólnej
powierzchni torfowisk. Pod względem stopnia ich uwilgotnienia i żyzności zbiorowiska
z nimi związane dzielą się na: szuwarowe, wysokich turzyc i łąk kośnych. Zbiorowiska
szuwarowe występują w płytkich wodach i w ich bezpośrednim sąsiedztwie. Najczęściej są
spotykane na obrzeżach jezior (głównie są to trzcinowiska, m.in. zespoły oczeretu
jeziornego, pałki wąskolistnej i trzciny pospolitej) oraz nad brzegami rzek i strumieni (murawy
z udziałem manny). Zbiorowiska wielkich turzyc są związane z silnie podtopionymi
rozlewiskami rzecznymi. Z kolei zbiorowiska trawiaste łąk kośnych są typowe dla siedlisk
żyznych i nadmiernie wilgotnych, a najbardziej rozpowszechnione są łąki rajgrasowe.
Mniejszym rozprzestrzenieniem, ale większymi walorami przyrodniczymi, odznaczają się łąki
trzęślicowe, występujące na mniej żyznych siedliskach i o bardzo zmiennych w ciągu roku
stosunkach wodnych.
W osobliwości florystyczne, niespotykane gdzie indziej, obfitują zbiorowiska wodne.
Należą do nich m.in. wywłócznik skrętoległy, poryblin jeziorny i aldrowanda pęcherzykowata,
a rejonem ich koncentracji jest Pojezierze Łęczyńsko-Włodawskie.
Najbardziej rozpowszechnione są zbiorowiska synantropijne, których siedliskami są
pola uprawne, przydroża i osiedla ludzkie, tereny komunikacyjne oraz parki wiejskie
i cmentarze. Spośród tych zbiorowisk największą powierzchnię zajmują zbiorowiska
segetalne związane z polami uprawnymi, a w drugiej kolejności zbiorowiska ruderalne
towarzyszące osiedlom ludzkim.
Istotne znaczenie w planowaniu przestrzennym ma wiedza o potencjalnej roślinności
naturalnej. Wyraża ona stan graniczny aktualnych tendencji sukcesyjnych roślinności
zgodnie z obecnymi warunkami środowiska fizycznogeograficznego. Z jednej strony wnioski
wynikające z mapy roślinności potencjalnej, ułatwiają, przy opracowywaniu strategii zalesień,
dobór gatunków właściwych dla siedliska, z drugiej zaś strony mapa taka będzie szczególnie
przydatna przy sporządzaniu prognozy oddziaływania projektu zmiany planu
zagospodarowania przestrzennego województwa na środowisko. Największą część obszaru
Lubelszczyzny (27,7%) zajmują siedliska lasów liściastych typu grądu subkontynentalnego
lipowo-dębowo-grabowego w odmianie małopolskiej. Są one głównie związane
z Wyżyną Lubelską. Porównanie zasięgu tych siedlisk ze stanem rzeczywistym,
tj. charakterem zbiorowisk leśnych występujących na tych siedliskach (a są nimi często
drzewostany sosnowe) świadczy o daleko posuniętej niezgodności roślinności potencjalnej
z rzeczywistą. Kolejne miejsca pod względem powierzchni siedlisk zajmują: kontynentalne
bory mieszane (10,96%), suboceaniczne śródlądowe bory sosnowe (9,48%), grądy
subkontynentalne lipowo-dębowo-grabowe w odmianie środkowopolskiej (8,51%) oraz
niżowe łęgi olszowe i jesionowo-olszowe siedlisk wodogruntowych (6,90%). Z kolei
60 | S t r o n a
najmniejsze powierzchnie zajmują: mszary wysokotorfowiskowe (0,08%), kontynentalne bory
bagienne (0,24%), buczyna karpacka (0,33%) oraz wyżynne bory jodłowe (0,57%).
Analiza zróżnicowania krajobrazowego roślinności potencjalnej pozwoliła na
wyodrębnienie tzw. krajobrazów roślinnych, którymi są kompleksy o powtarzających się
w przestrzeni kombinacjach zbiorowisk roślinnych. Są one traktowane jako strukturalnofunkcjonalne
układy
ekologiczno-przestrzenne
wydzielone
na
poziomie
ponadekosystemowym. Na Lubelszczyźnie wyodrębniono 12 (z 26 wyróżnianych w kraju)
podstawowych typów krajobrazu roślinnego. Należą do nich krajobrazy:
 śródlądowych borów sosnowych i borów mieszanych,
 borów mieszanych i grądów,
 grądowy w wariancie typowym,
 grądowy w wariancie z udziałem buczyn,
 grądowy w wariancie z udziałem dąbrów świetlistych,
 borów mieszanych, dąbrów świetlistych i grądów,
 dąbrów świetlistych i grądów,
 wyżynnych buczyn i grądów,
 borów, borów mieszanych, grądów i buczyn,
 łęgów jesionowo-wiązowych,
 łęgów jesionowo-olszowych,
 olsów.
O bardzo dużej różnorodności krajobrazów roślinnych wyodrębnionych na terenie
województwa lubelskiego świadczy jego podział geobotaniczny. Na poziomie najniższych
jednostek regionalnych (okręgów i podokręgów) opiera się na typologii struktury naturalnych
krajobrazów roślinnych; wyróżniono ich odpowiednio 26 i 72.
O ile regionalizacja geobotaniczna Lubelszczyzny przedstawia (bez względu na
autorstwo) niezwykle duże zróżnicowanie siedliskowe tej części kraju, o tyle regionalizacja
synchorologiczna, oparta tylko o lokalny inwentarz (tzn. samą obecność zbiorowisk, a nie ich
udział powierzchniowy), świadczy o przejściowości szaty roślinnej Lubelszczyzny. Dowodem
są dwie, z wyodrębnianych sześciu na terenie województwa, jednostki synchorologiczne:
Polesie Zachodnie i Wołyń Zachodni. Obie stanowią rubież rozległego Niżu
Wschodnioeuropejskiego, ale od siebie różnią się bardzo wyraźnie odmiennym zestawem
zbiorowisk. Polesie Zachodnie jest zachodnim skrajem strefy bagienno-torfowiskowej
związanej głównie z dorzeczem Prypeci, natomiast Wołyń Zachodni – zachodnim skrawkiem
obszaru leśno-stepowego.
3.1.8. FAUNA
Przez obszar Lubelszczyzny, zwłaszcza w jej południowej strefie, przebiegają granice
geograficznych zasięgów gatunków południowych (pannońskich, medyterrańskich),
południowo-wschodnich (pontyjskich), borealnych i atlantyckich. Wyspowo występują tu
również gatunki dysjunktywne, a także gatunki reliktowe, będące świadectwem panującej
w tym regionie epoki polodowcowej poprzedzonej zlodowaceniem krakowskim, które
w maksymalnym swoim zasięgu oparło się o Karpaty. Na szczególne wyróżnienie zasługują
też siedliska kserotermiczne, z którymi jest związana ciepłolubna entomofauna. Wszystko to
sprawia, że przewaga gatunków holarktycznych, tak wyraźna w kraju, nie jest tu dominująca;
przeciwnie, duże zróżnicowanie elementów faunistycznych jest jedną z cech Lubelszczyzny,
wyróżniającą ją na tle kraju. W regionalizacji zoogeograficznej zróżnicowanie to przejawia
się wyodrębnieniem w tej części Polski kilku różnej rangi jednostek subregionalnych.
Stopień rozpoznania zarówno poszczególnych grup zwierzęcych, jak i obszarów
faunistycznych, jest niezwykle zróżnicowany. Stosunkowo najlepiej pod względem
faunistycznym są zbadane obszary prawnie chronione, zwłaszcza oba parki narodowe,
niektóre parki krajobrazowe oraz doliny Wisły i Bugu. Spośród bezkręgowców, których liczbę
gatunków na Lubelszczyźnie szacuje się na kilka tysięcy, najlepiej są przebadane
pierścienice, mięczaki, skorupiaki, pajęczaki i niektóre rzędy owadów uskrzydlonych. Dość
61 | S t r o n a
dobrze w tym względzie są rozpoznane parki narodowe i Park Krajobrazowy „Lasy
Janowskie”. Ochroną gatunkową są objęte 63 gatunki, natomiast 76 gatunków traktowanych
jest jako zagrożone wyginięciem i dlatego z tego względu znajdują się w Polskiej Czerwonej
Księdze Zwierząt.
Nieporównanie lepiej jest przebadana fauna kręgowców, choć i w tym przypadku
kompleksowo rozpoznane są tylko niektóre obszary chronione. Dotychczas na
Lubelszczyźnie stwierdzono występowanie 2 gatunków krągłoustych (oba chronione), około
50 gatunków ryb (w tym 9 gatunków objętych ochroną i 2 gatunków, które są ujęte
w Dyrektywie Siedliskowej i są brane pod uwagę przy tworzeniu obszarów Natura 2000), 22
gatunków herpetofauny (wszystkich chronionych, w tym 14 gatunków płazów i 8 gatunków
gadów), 197 lęgowych gatunków ptaków (wszystkich chronionych, z których 33 gatunki są
wpisane do Polskiej Czerwonej Księgi Zwierząt, a 6 otrzymało status skrajnie zagrożonych)
i kilkadziesiąt gatunków ptaków przelotnych, a także 65 gatunków ssaków, z których 3
występują tylko na Lubelszczyźnie, a większość jest prawnie chroniona.
Z występujących na terytorium Polski 6 głównych typów środowisk, z którymi jest
związana określona fauna, wszystkie, z wyjątkiem morskiego, występują na Lubelszczyźnie.
Również wyodrębnione w kraju kompleksy faunistyczne, w przeważającej liczbie funkcjonują
na terenie województwa lubelskiego.
Największe zróżnicowanie środowisk występuje w obszarze Polesia Zachodniego,
postrzeganego jako miejsce koncentracji wielu grup zwierząt, ze szczególnym wyróżnieniem
ornitofauny i ichtiofauny. Niewiele mniej pod tym względem ustępuje mu Polesie Wołyńskie,
a także Roztocze i Kotlina Sandomierska. Większość kompleksów faunistycznych odznacza
się strefowym występowaniem, nawiązującym do regionalizacji fizycznogeograficznej. Za
wyróżniającą Lubelszczyznę faunę ze względu na udział gatunków rzadkich i cennych
przyrodniczo można uznać faunę kserotermiczną i stepową oraz leśno-bagienną.
3.1.9. ZABYTKI KULTURY
W województwie lubelskim na potencjał kulturowy składają się: zabytkowe zasoby
urbanistyczne i ruralistyczne, unikalne zabytkowe obiekty architektury sakralnej i świeckiej,
zespoły pałacowo-ogrodowe i dworskie, zabytki techniki i militarne, cmentarze różnych
wyznań, miejsca kultu religijnego oraz stanowiska archeologiczne. W granicach
województwa znajduje się 14 2351 nieruchomych obiektów zabytkowych (4. miejsce w kraju).
W rejestrze zabytków nieruchomych województwa lubelskiego figuruje 1 7892 pozycji. Wśród
nich dominują obiekty sakralne (w tym przede wszystkim: zabytkowe kościoły
rzymskokatolickie, cerkwie prawosławne i unickie, bożnice), mieszkalne (w tym głównie:
domy, kamienice, chałupy wiejskie, pałace i dwory miejskie, plebanie, wikariaty i
organistówki), a także cmentarze (w tym: cmentarze komunalne, wojenne, wyznaniowe,
kwatery cmentarne, pojedyncze groby i mogiły). Jednym z najstarszych obiektów sakralnoobronnych jest romańska wieża w Stołpiu (gm. Chełm). Na dziedzictwo kulturowe składają
się również zabytki archeologiczne, z których 161 umieszczono w wykazie zabytków
archeologicznych województwa lubelskiego3. Spośród nich, 19 posiada rangę europejską, a
20 – rangę krajową.
Unikalnym zjawiskiem w skali kraju jest renesans lubelski – styl reprezentowany
przez 64 obiekty, w tym w większości przez budowle sakralne4. Jest on unikalnym typem
architektonicznym wykształconym na terenach województwa lubelskiego na przełomie
XVI/XVII w. Łączy w sobie gotyk z elementami renesansu włoskiego i niderlandzkiego.
Architektura ta rozprzestrzeniła się na terenach Polski Wschodniej, obejmując obok
Według Dokumentacji Ewidencyjnej w Zbiorach Narodowego Instytutu Dziedzictwa – Zabytki Nieruchome (stan
na 31.03.2014)
2
Załącznik Nr 1 do Obwieszczenia Nr 1/2015 Lubelskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w Lublinie z dnia 15
stycznia 2015 r. (Dz. Urz. Woj. Lubel. z 2015 r. poz. 195)
3
Załącznik Nr 2 do Obwieszczenia Nr 1/2015 Lubelskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w Lublinie z dnia 15
stycznia 2015 r. (Dz. Urz. Woj. Lubel. z 2015 r. poz. 195)
4
Katalog Zabytków Renesansu Lubelskiego (istniejących) Tom I – III. wyk. Zespół Dokumentacji Historycznej „Mansarda” ,
Opracowanie: Jadwiga Czerepińska, Lublin 2006.
1
62 | S t r o n a
województwa lubelskiego, wschodnią część województwa podkarpackiego oraz Obwód
Lwowski.
Przestrzeń kulturowa przechowuje również pamięć starych podziałów terytorialnych,
bitew i potyczek historycznych, a także dawnych szlaków komunikacyjnych: handlowych,
kolejowych i wodnych. Spośród szlaków historycznych szczególne znaczenie posiadały
szlaki handlowe: czarnomorsko-bałtycki szlak handlowy oraz szlaki łączące Małopolskę i
Mazowsze z Litwą i Rusią.
Na terenie województwa lubelskiego za pomnik historii zostały uznane 4 obiekty:
staropolski zespół urbanistyczny w Kazimierzu Dolnym, zespół pałacowo-parkowy w
Kozłówce, historyczny zespół architektoniczno-urbanistyczny w Lublinie i historyczny zespół
miasta w zasięgu obwarowań XIX wieku w Zamościu. Ponadto Stare Miasto w Zamościu
zostało wpisane na Listę Światowego Dziedzictwa Kultury UNESCO, a 3 obiekty w Lublinie
związane z zawarciem w 1569 r. Unii Polsko – Litewskiej (Kaplicę Trójcy Świętej na Zamku
Lubelskim, Pomnik Unii Lubelskiej i Kościół pw. Św. Stanisława wraz z Klasztorem OO.
Dominikanów) zostały rekomendowane do przyznania przez Komisję Europejską tytułu Znak
Dziedzictwa Europejskiego.
3.2. OBSZARY OBJĘTE BADANIEM PRZEWIDYWANEGO ZNACZĄCEGO
ODDZIAŁYWANIA
W prognozie wskazuje się trzy przesłanki, tj.: walory i zasoby przyrodnicze i kulturowe
środowiska, wrażliwość na zagrożenia naturalne i antropogeniczne oraz intensywność
zagospodarowania i gęstość zaludnienia. Stanowią one podstawę wyodrębnienia obszarów,
które podlegają badaniu przewidywanego znaczącego oddziaływania.
3.2.1. OBSZARY CENNE PRZYRODNICZO, W TYM O ZNACZENIU
MIĘDZYNARODOWYM
Na krajowy system obszarów chronionych w województwie lubelskim (obejmujący
22,7% powierzchni województwa) składają się:
 2 parki narodowe – 18 247,2 ha, tj. 0,72% powierzchni województwa;
 17 parków krajobrazowych – 241 182,0 ha, tj. 9,6% powierzchni województwa;
 87 rezerwatów przyrody – 11 549,6 ha, tj. 0,46% powierzchni województwa;
 17 obszarów chronionego krajobrazu – 301 970,8 ha, tj. 12,02% powierzchni
województwa.
Obowiązujący system obszarów chronionych nie zapewnia pełnego zabezpieczenia
walorów krajobrazowych. Przed reformą administracyjną kraju w 1998 r. system ten był
tworzony w poszczególnych „małych województwach” w różnym tempie i według
odmiennych koncepcji, w związku z czym jest niespójny i wymaga rozbudowy.
Dla parków narodowych i parków krajobrazowych powinny być opracowane plany
ochrony. Plany ochrony obu parków narodowych są w trakcie opracowywania. Plan ochrony
Poleskiego Parku Narodowego będzie jednocześnie planem ochrony dla części specjalnego
obszaru ochrony siedlisk Ostoja Poleska (kod obszaru: PLH060013) oraz planem ochrony
dla części obszarów specjalnej ochrony ptaków Polesie (kod obszaru: PLB060019) oraz
Bagno Bubnów (kod obszaru: PLB060001), pokrywających się z granicami Parku.
Plan ochrony Roztoczańskiego Parku Narodowego będzie jednocześnie planem
ochrony dla specjalnego obszaru ochrony siedlisk Roztocze Środkowe PLH060017, którego
granica pokrywa się z granicą Parku. Park w całości stanowi część obszaru specjalnej
ochrony ptaków Roztocze PLB060012.
63 | S t r o n a
Rycina 3. Główne elementy systemu obszarów chronionych
Źródło: Projekt zmiany Planu Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Lubelskiego
Spośród parków krajobrazowych tylko Park Krajobrazowy „Lasy Janowskie” posiada
ważny plan ochrony. Wprowadzony został Rozporządzeniem Nr 13 Wojewody Lubelskiego
z dnia 6 maja 2005 r. w sprawie ustanowienia planu ochrony Parku Krajobrazowego „Lasy
Janowskie” i w założeniu ma obowiązywać przez 20 lat. Na terenie parku wyróżniono 3
strefy działań ochronnych:
 strefa "A" - obejmująca ekosystemy najcenniejsze, kluczowe dla zachowania
różnorodności biologicznej i równowagi ekologicznej obszaru Parku, wymagające
utrzymania lub ustanowienia ochrony rezerwatowej, bądź zminimalizowania
ingerencji człowieka;
 strefa "B" - obejmująca różnorodne cenne ekosystemy stanowiące otoczenie stref A,
istotne dla zachowania równowagi ekologicznej oraz zapewniające trwałość walorów
przyrodniczych całego Parku. Obejmuje ona obszary o stosunkowo niewielkim
przekształceniu
antropogenicznym i wysokiej aktywności biologicznej (lasy
64 | S t r o n a
ochronne, łąki i pastwiska, torfowiska, podmokłości i doliny rzeczne, oraz ich strefy
ekotonowe. Do tej strefy zaliczono większość obszaru Parku;
 strefa "C" obejmująca ekosystemy utrzymywania tradycyjnego użytkowania
rolniczego oraz kształtowania harmonijnego krajobrazu wiejskiego. Strefa ta została
wyodrębniona ze względu na zakładane utrzymanie na tym obszarze mało
agresywnych, tradycyjnych form uprawy roli i hodowli, oraz sadownictwa
i wypoczynku.
W odniesieniu do zagospodarowania przestrzennego ustalono następujące zasady
kształtowania zagospodarowania przestrzennego i budownictwa:
 na obszarze Parku obowiązuje szczególna dbałość o ład przestrzenny i estetykę form
architektonicznych,
 w architekturze budynków oraz kompozycji układów przestrzennych wsi i osiedli
należy preferować ugruntowane cechy regionalne w formie, która zapewni
rozwiązania funkcjonalne dostosowane do nowych warunków cywilizacyjnych,
 dna dolin rzecznych, szczyty wzgórz oraz punkty widokowe wraz z ich bezpośrednim
otoczeniem wyłącza się z lokalizacji nowej zabudowy,
 zaleca się opracowanie studium architektoniczno-krajobrazowego Parku,
określającego między innymi katalog postulowanych rozwiązań architektonicznych
w odniesieniu do podstawowych rodzajów budownictwa (zagrodowe, mieszkaniowe,
letniskowe, usługowe, mała architektura), a także katalog postulowanych układów
funkcjonalno przestrzennych zespołów zabudowy wiejskiej i wypoczynkowej oraz
ogrodów przydomowych.
W celu ochrony walorów przyrodniczych o znaczeniu unijnym wprowadzono drugi
system obszarów chronionych w postaci sieci Natura 2000, obejmujący obszary specjalnej
ochrony ptaków oraz specjalne obszary ochrony siedlisk i gatunków.
Łączna powierzchnia obszarów NATURA 2000 w regionie wynosi 384 961,98 ha
(15,3% obszaru województwa). Ponieważ oba programy są oparte na różnych założeniach,
nie tworzą spójnego systemu ochrony środowiska przyrodniczego. Dla obszarów
sporządzane są plany zadań ochronnych lub plany ochrony.
Na terenie województwa lubelskiego plany zadań ochronnych zostały zatwierdzone
dla obszarów (stan na 10.02.2015 r.): Dolina Tyśmienicy PLB060004, Lasy Parczewskie
PLB060006, Lasy Strzeleckie PLB060007, Ostoja Tyszowiecka PLB060011, Dolina Górnej
Łabuńki PLB060013, Uroczysko Mosty-Zahajki PLB060014, Zbiornik Podedwórze
PLB060015, Zlewnia Górnej Huczwy PLB060017, Dolina Szyszły PLB060018, Ostoja
Nieliska PLB060020, Dolina Sołokiji PLB060021, Debry PLH060003, Gliniska PLH060006,
Gościeradów PLH060007, Hubale PLH060008, Jeziora Uściwierskie PLH060009, Krowie
Bagno PLH060011, Pastwiska nad Huczwą PLH060014, Płaskowyż Nałęczowski
PLH060015, Popówka PLH060016, Suśle Wzgórza PLH060019, Świdnik PLH060021,
Święty Roch PLH060022, Torfowisko Sobowice PLH060024, Dolina Sieniochy PLH060025,
Wygon Grabowiecki PLH060027, Izbicki Przełom Wieprza PLH060030, Poleska Dolina Bugu
PLH060032, Dobromyśl PLH060033, Zachodniowołyńska Dolina Bugu PLH060035,
Dobużek PLH060039, Dolina Łętowni PLH060040, Łąki nad Szyszłą PLH060042, Lasy
Sobiborskie PLH060043, Podpakule PLH060048, Terespol PLH060053, Opole Lubelskie
PLH060054, Puławy PLH060055, Drewniki PLH060059, Komaszyce PLH060063, Dolina
Krzny PLH060066, Wierzchowiska PLH060069, Brzeziczno PLH060076, Polichna
PLH060078, Świeciechów PLH060082, Dolina Górnej Siniochy PLH060086, Kornelówka
PLH060091, Niedzieliski Las PLH060092, Jelino PLH060095, Bystrzyca Jakubowicka
PLH060096, Dolina Dolnej Tanwi PLH060097, Wrzosowisko w Orzechowie PLH060098,
Uroczyska Lasów Strzeleckich PLH060099, Tarnoszyn PLH060100, Horodyszcze
PLH060101, Maśluchy PLH060105, Obuwik w Uroczysku Świdów PLH060106, Ostoja
Parczewska PLH060107.
Najcenniejszą pod względem przyrodniczym częścią województwa jest Pojezierze
Łęczyńsko-Włodawskie. Jego ranga zaowocowała nadaniem mu w 2002 r. statusu
rezerwatu biosfery UNESCO o nazwie „Polesie Zachodnie”, który w 2012 r. wszedł w skład
65 | S t r o n a
trójpaństwowego Transgranicznego Rezerwatu Biosfery „Polesie Zachodnie”. Na szczególną
uwagę zasługują również Roztocze z Puszczą Solską (projektowane do objęcia statusem
Rezerwatu Biosfery „Roztocze”) oraz doliny Wisły i Bugu (traktowane jako paneuropejskie
korytarze ekologiczne).
3.2.2. TERENY ZAGROŻONE RUCHAMI MASOWYMI ZIEMI
Na terenach wyżynnych województwa lubelskiego występują zagrożenia
powierzchniowymi ruchami masowymi, do których należą osuwiska, obrywy i spełzywania,
a zwłaszcza procesy erozji wąwozowej. Do szczególnie zagrożonych obszarów zalicza się
środkową i południową część województwa. Państwowy Instytut Geologiczny w ramach
realizacji Projektu SOPO przygotował wstępne informacje dotyczące problematyki ruchów
masowych na obszarze Polski pozakarpackiej. Według Państwowego Instytutu
Geologicznego na terenie województwa Lubelskiego znajduje się ok. 100 istniejących
osuwisk oraz znaczne powierzchnie obszarów predestynowanych do występowania ruchów
masowych (rycina 4). Na mapach poszczególnych województw zostały przedstawione
zasięgi obszarów predysponowanych do występowania ruchów masowych oraz dotychczas
udokumentowane osuwiska, badane na przestrzeni ostatnich 30-40 lat. W ten sposób
zostały wskazane rejony, gdzie nie wyklucza się możliwości rozwoju ruchów masowych.
Prace terenowe na tych obszarach, zakończone opracowaniem map osuwisk
i terenów zagrożonych w skali 1 : 10 000 oraz wypełnieniem kart rejestracyjnych, będą
prowadzone w trakcie realizacji kolejnych etapów Projektu SOPO (lata 2013-2016).
Informacje te są przeznaczone dla administracji samorządowej (przede wszystkim
starostów), odpowiedzialnej za prowadzenie rejestru terenów zagrożonych ruchami
masowymi oraz terenów, na których takie ruchy występują zgodnie z Rozporządzeniem
Ministra Środowiska z dnia 20 czerwca 2007 w sprawie informacji dotyczących ruchów
masowych ziemi. Większość stanowią osuwiska mało aktywne, podlegające zmianom
w cyklu wieloletnim. Mniejszą grupę tworzą osuwiska aktywne, odnawiające się przynajmniej
raz w roku, natomiast większy odsetek stanowią osuwiska nieaktywne (ustabilizowane).
Na terenie województwa lubelskiego dotychczas (stan na 10.02.2015 r.) wyznaczono:
3 osuwiska (120 KRO, 121 KRO, 122 KRO) oraz 7 terenów zagrożonych (KRTZ: 6-12)
w gminie Włodawa.
Na terenie województwa lubelskiego planowane jest opracowanie pozostałych map
osuwisk i terenów zagrożonych ruchami masowymi (MOTZ) w latach 2023-2025.
66 | S t r o n a
Rycina 4 Osuwiska i obszary podatne na występowania ruchów masowych
3.2.3.
Źródło: Opracowanie ekofizjograficzne do Planu Zagospodarowania Przestrzennego
3.2.4. OBSZARY ZAGROŻENIA POWODZIOWEGO
Na podstawie ustawy z dnia 18 lipca 2001 r. Prawo wodne organy właściwe
w sprawach gospodarowania wodami sporządzają mapy zagrożenia powodziowego.
67 | S t r o n a
Rycina 5 Obszary zagrożenia powodzią
Zgodnie z cytowaną ustawą granice wspomnianych obszarów powinny być
uwzględnione
w
koncepcji
przestrzennego
zagospodarowania
kraju,
planie
zagospodarowania przestrzennego województwa, miejscowym planie zagospodarowania
przestrzennego oraz decyzji o ustaleniu lokalizacji inwestycji celu publicznego lub decyzji o
warunkach zabudowy. Do czasu sporządzenia wyżej wymienionych dokumentów i map,
podstawą wniosków z planu zagospodarowania przestrzennego województwa do studiów
uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gmin i miejscowych planów
zagospodarowania przestrzennego w zakresie zasięgu obszarów narażonych na
niebezpieczeństwo powodzi powinno być dotychczasowe rozpoznanie zasięgu
przestrzennego zalewów wielkimi wodami. W 2013 r. Krajowy Zarząd Gospodarki Wodnej
dla obszarów dorzeczy sporządził projekt wstępnej oceny ryzyka powodziowego.
W odniesieniu do województwa lubelskiego zawiera on:
68 | S t r o n a



mapę znaczących powodzi historycznych,
mapę obszarów narażonych na niebezpieczeństwo powodzi,
mapę obszarów, na których wystąpienie powodzi jest prawdopodobne.
Łączna powierzchnia obszarów narażonych na niebezpieczeństwo powodzi
w regionie lubelskim według aktualnych obliczeń wynosi: 687,78 km2 ( Wisła -320 km2, Bug –
266,2 km2, Wieprz – 78,3 km2, pozostałe cieki – 23,22 km2).
3.2.5. UDOKUMENTOWANE ZŁOŻA KOPALIN ORAZ TERENY
I OBSZARY GÓRNICZE
Obowiązek uwzględnienia udokumentowanych złóż kopalin w planowaniu
przestrzennym wynika ustawy Prawo geologiczne i górnicze. W związku z przypadkami
wprowadzania kolizyjnego zagospodarowania z udokumentowanymi kopalinami
wprowadzono zmiany przepisów zaostrzające wymogi w zakresie aktualizacji mpzp
ograniczając czas na zaktualizowanie stanu w mpzp do 2 lat od dnia zatwierdzenia
dokumentacji geologicznej przez właściwy organ administracji geologicznej. Ograniczanie
negatywnego oddziaływania eksploatacji kopalin na otoczenie również uregulowany jest
prawnie, poprzez określenie wymogu uwzględnienia terenów i obszarów górniczych oraz
obowiązek sporządzenia dla nich miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego.
Jeżeli w wyniku zamierzonej działalności określonej w koncesji przewiduje się istotne skutki
dla środowiska, dla terenu górniczego bądź jego fragmentu można sporządzić miejscowy
plan zagospodarowania przestrzennego, na podstawie przepisów o zagospodarowaniu
przestrzennym. Przewidywane dla środowiska skutki działalności określonej w koncesji
określa się w opracowaniu ekofizjograficznym do mpzp i suikzp.
69 | S t r o n a
Rycina 6 Udokumentowane złoża kopalin
Źródło: Uwarunkowania do Planu Zagospodarowania Przestrzennego Województwa
Lubelskiego
3.2.6. OBSZARY OCHRONY ZASOBÓW WODNYCH I OBSZARY
MOKRADŁOWE
W województwie lubelskim spośród elementów środowiska przyrodniczego
najmniejszą odpornością na degradację odznacza się hydrosfera, w szczególności wody
podziemne, zarówno płytkie, tworzące pierwszy poziom wodonośny (ze względu na duże
rozprzestrzenienie przepuszczalnych utworów powierzchniowych), jak i nieco głębsze
(czwartorzędowe, trzeciorzędowe i kredowe), stanowiące główny użytkowy poziom
wodonośny. O na ogół małej jego odporności decydują różne czynniki: liczne wychodnie
zawodnionej kredy, mała miąższość nadległych utworów porowych i silne uszczelnienie skał.
Wszystko to sprawia, że na przeważającej części udokumentowanych tzw. Głównych
Zbiorników Wód Podziemnych (GZWP) czas dotarcia zanieczyszczeń z powierzchni terenu
do poziomów wodonośnych (tzw. pionowej migracji) nie przekracza 25 lat, a bardzo często
nawet 5 lat. Stopień zagrożenia wód potęguje brak ochrony prawnej GZWP.
70 | S t r o n a
Na ternie województwa lubelskiego przed zmianą przepisów ustawy Prawo wodne
obowiązywało ok. 78 stref ochronnych ujęć wód podziemnych. Z końcem 2012 r. przestały
obowiązywać strefy ochronne ustanowione na podstawie poprzednich przepisów. Obecnie
ustanowionych jest tylko 9 stref ochronnych ujęć. Z powyższego wynika, że od końca 2012 r.
w województwie lubelskim nie jest objętych prawną ochroną co najmniej 69 stref ochronnych
ujęć wód podziemnych powołanych na podstawie dokumentacji geologicznych.
Tabela 5 Obowiązujące strefy ochronne ujeć wód podziemnych (stan na 18.02.2015 r.)
Lp.
Powiat
Gmina
Miejscowość
Właściciel ujęcia
Rozporządzenie
1
Zamojski
Krasnobród
Grabnik Dolny
Ekologiczne Centrum Przetwórstwa
Lesno-Rolno-Spożywczego
"Quincepol" w Garbniku Dolnym
Rozp. Nr 5/2005 z dn. 0908-2005
2
Chełmski
Rejowiec
Fabryczny
Rejowiec
Fabryczny
Miasto Rejowiec Fabryczny
Rozp. 7/2012 z dn. 28-052012
Kraśnik
Kraśnickie Przedsiębiorstwo
Wodociągów i Kanalizacji Sp. z o.
o. w Kraśnik - osiedle "Kolejowe"
przy ul. 3 Maja w Kraśniku
Rozp. Nr 11/2013 z dn. 0210-2013
Rozp. Nr 18/2014 z dn. 1710-2014
Rozp. Nr 13/2013 z dn. 2210-2013
Rozp. Nr 19/2014 z dn. 0610-2014
Rozp. Nr 20/2013 z dn. 0711-2013
Rozp. Nr 16/2014 z dn. 1808-2014
Rozp. Nr 1/2014 z dn. 0701-2014
Rozp. Nr 21/2014 z dn. 1711-2014
3
Kraśnicki
Kraśnik
4.
Kraśnicki
Kraśnik
Kraśnik
o. w Kraśnik - ujęcie komunalne
"Głęboka" w Kraśniku
5.
Świdnicki
Mełgiew
Wierzchowiska
Przedsiębiorstwo Komunalne
PEGIMEK Sp. z o.o. w Świdniku ujęcie "Wierzchowiska"
6.
Puławski
Puławy
Puławy
Przedsiębiorstwo Wodociągów i
Kanalizacji "Wodociągi Puławski"
Sp. z o.o. w Puławach - ujęcie
komunalne "Włostowice"
o. w Kraśnik oraz Fabryka Łożysk
Tocznych - ujęcie komunalne przy
ul. Żwirki i Wigury
Rozp. Nr 23/2014 z dn. 2811-2014
7.
Kraśnicki
Kraśnik
Kraśnik
Fabryczny
8.
Chełm
Chełm
Chełm
Miejskie Przedsiębiorstwo
Gospodarki Komunalnej Sp. z o.o.
w Chełmie - ujęcie Bariera
Rozp. Nr 22/2014 z dn. 1711-2014
9.
Chełm
Chełm
Chełm
Miejskie Przedsiębiorstwo
Gospodarki Komunalnej Sp. z o.o.
w Chełmie - ujęcie Trubaków
Rozp. Nr 1/2015 z dn. 2801-2015
Źródło: strona RZGW w Warszawie http://warszawa.rzgw.gov.pl/
71 | S t r o n a
Rycina 7 Stopień zagrożenia wód podziemnych w głównych zbiornikach wód podziemnych
Rozmieszczenie torfowisk na Lubelszczyźnie jest bardzo nierównomierne. Ich
wyjątkowa koncentracja występuje na Pojezierzu Łęczyńsko-Włodawskim i w Obniżeniu
Dubienki. Niewiele mniej torfowisk jest na Równinie Biłgorajskiej. Natomiast niemal zupełnie
jest ich pozbawiona zachodnia część Wyżyny Lubelskiej (zwłaszcza takie jej subregiony jak
Wzniesienie Urzędowskie, Równina Bełżycka i Wyniosłość Giełczewska), a także Roztocze
Zachodnie. W zależności od stanu natlenienia gleby i występowania zalewu - tzw. warunków
hydroekologicznych - wyróżniamy pięć podstawowych rodzajów siedlisk mokradłowych:
 torfowe: torfowiska niskie, wysokie i przejściowe oraz trzęsawiska,
 nietorfowe: mułowiska, gytiowiska, namuliska oraz podmokliska.
Na Lubelszczyźnie dominują torfowiska niskie. Stanowią one 92% wszystkich
torfowisk zinwentaryzowanych do 1990 r. Liczba torfowisk przejściowych i wysokich wynosiła
157, a łączna ich powierzchnia – około 5 tys. ha.
72 | S t r o n a
Mokradła pełnią również istotną rolę w obiegu pierwiastków szczególnie węgla
i azotu. Odkładana materia organiczna w postaci złóż torfu i innych osadów organicznych
„wyłącza" z obiegu ogromne ilości tych pierwiastków. "Żywe" ekosystemy mokradłowe
przyczyniają się do ograniczania efektu cieplarnianego. Wszelkie działania człowieka
degradujące mokradła (osuszanie, eksploatacja) przyczyniają się do uwalniania olbrzymich
ilości dwutlenku węgla, tlenku azotu a także metanu, gromadzonych przez tysiące lat.
Zjawisko to jest porównywalne ze spalaniem paliw kopalnych, np. węgla czy ropy naftowej.
Jedynym ustanowionym obszarem Ramsar w województwie lubelskim jest Poleski
Park Narodowy.
Krajowy Raport z wdrażania przez Polskę postanowień „Konwencji o obszarach
wodno-błotnych mających znaczenie międzynarodowe, zwłaszcza jako środowisko życiowe
ptactwa wodnego” – tzw. Konwencji Ramsarskiej w latach 2012-2014 w celu przedłożenia go
do Sekretariatu Konwencji przed 12 Posiedzeniem Konferencji Państw-Stron Konwencji.
Wersja polska., IOŚ, PIB, Zakład Ochrony Przyrody i Krajobrazu, Ministerstwo Środowiska 2014 wymienia Pradolinę Warszawsko-Berlińską, jako obszary planowane do
wyznaczenia obszarów Ramsar istotne z punktu widzenia ustaleń projektu PZPWL w
kontekście drogi wodnej E-40.
W 2009 r. na zamówienie Ministra Środowiska opracowana została „Czerwona lista
obszarów wodno-błotnych w Polsce”, będąca próbą zastosowania aktualnych kryteriów
Ramsar do mokradeł Polski. Lista ta objęła 43 obiekty, które spełniły przedmiotowe kryteria,
w tym:
 Dolina Środkowej Wisły: jedna z ostatnich dzikich rzek na kontynencie
europejskim, płynąca naturalnym korytem o roztokowym charakterze, tworząca
stale nowe odgałęzienia, wyspy, odsypiska i rozlewiska. Obszar o wyjątkowych
walorach ornitologicznych,
 Dolina Sieniochy.
Planowano również objęcie ochroną Torfowiska Węglanowe koło Chełma (Chełmskie
Bagna Węglanowe, Chełmskie Torfowiska Węglanowe).
73 | S t r o n a
Rycina 8 Mokradła
.
3.2.7. OBSZARY ZWARTEJ I SKUPIONEJ ZABUOWY MIESZKANIOWEJ ORAZ
TERENY WYPOCZYNKOWE
Tereny zabudowy mieszkaniowej chronione są przed hałasem oraz zagrożeniami
poważnymi awariami.
W granicach administracyjnych miast oraz w obrębie zwartej zabudowy wsi jest
zabroniona budowa zakładów stwarzających zagrożenie dla życia lub zdrowia ludzi,
a w szczególności zagrożenie wystąpienia poważnych awarii. Rozbudowa takich zakładów
jest dopuszczalna pod warunkiem, że doprowadzi ona do ograniczenia zagrożenia dla
zdrowia ludzi, w tym wystąpienia poważnych awarii.
Tereny wypoczynkowe chronione są głównie w obrębie wielkopowierzchniowych form
ochrony przyrody, desygnowanych do tego celu – parkach krajobrazowych i obszarach
chronionego krajobrazu. Ustawa Prawo ochrony środowiska przewiduje możliwość
74 | S t r o n a
wprowadzenia dodatkowej bardziej rygorystycznej ochrony obszarów wymagających dużego
komfortu akustycznego w postaci obszarów cichych, ale bardzo rzadko korzystano
dotychczas z tego narzędzia ochrony przestrzeni przed hałasem.
3.2.8. OBSZARY O WALORACH UZDROWISKOWYCH
Na podstawie ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o lecznictwie uzdrowiskowym,
uzdrowiskach i obszarach ochrony uzdrowiskowej oraz o gminach uzdrowiskowych
ustanowiono w nich strefy ochrony uzdrowiskowej A, B i C. Ich granice są określone
w statutach obu uzdrowisk, w przypadku Nałęczowa – w Statucie Uzdrowiska
zatwierdzonym uchwałą Nr XXV/167/2009 Rady Miejskiej w Nałęczowie z dnia 27 marca
2009 r. w sprawie uchwalenia statutu uzdrowiska Nałęczów, zmienionym uchwałą Nr
X/100/11 Rady Miejskiej w Nałęczowie z dnia 25 listopada 2011 r. w sprawie zmiany Statutu
Uzdrowiska Nałęczów, a w przypadku Krasnobrodu – w Statucie Uzdrowiska zatwierdzonym
uchwałą Nr XXVIII/234/09 Rady Miejskiej w Krasnobrodzie z dnia 11 marca 2009 r. w
sprawie uchwalenia statutu uzdrowiska Krasnobród.
W odniesieniu do obszarów chronionych na podstawie ustawy z dnia 28 lipca 2005 r.
o lecznictwie uzdrowiskowym, uzdrowiskach i obszarach ochrony uzdrowiskowej oraz
o gminach uzdrowiskowych, tj. obszarów stref „A”, „B” i „C” ochrony uzdrowiskowej,
ograniczenia w rozwoju energetyki polegają głównie na wykluczeniu:
 w strefie „A” – lokalizacji trwałych i tymczasowych obiektów i urządzeń, które mogą
utrudniać lub zakłócać przebywanie pacjentów na tym obszarze,
 lokalizacji nowych uciążliwych obiektów budowlanych i innych uciążliwych obiektów,
 prowadzeniu działań mających wpływ na fizjografię uzdrowiska i jego założenia
przestrzenne oraz właściwości lecznicze klimatu.
3.2.9. OBSZARY ZAGROŻONE POWAŻNYMI AWARIAMI
Na terenie województwa lubelskiego (według stanu na dzień 31.12.2012 r.) znajduje
się 81 zakładów zakwalifikowanych do potencjalnych sprawców poważnych awarii, w tym:
16 zakładów zakwalifikowanych do grupy o dużym ryzyku (ZDR), 7 zakładów
zakwalifikowanych do grupy o zwiększonym ryzyku (ZZR), 58 pozostałych zakładów
mogących spowodować poważne awarie.
Zasady minimalizowania zagrożenia poważnymi awariami regulują przepisy ustawy
Prawo ochrony środowiska oraz:
 Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 9 kwietnia 2002 r. w sprawie rodzajów i ilości
substancji niebezpiecznych, których znajdowanie się w zakładzie decyduje o zaliczeniu
go do zakładu o zwiększonym ryzyku albo zakładu o dużym ryzyku wystąpienia poważnej
awarii przemysłowej (Dz. U. Nr 58 z 2002 r., poz. 535);
 Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 31 stycznia 2006 r. zmieniające
rozporządzenie w sprawie rodzajów i ilości substancji niebezpiecznych, których
znajdowanie się w zakładzie decyduje o zaliczeniu go do zakładu o zwiększonym ryzyku
albo zakładu o dużym ryzyku wystąpienia poważnej awarii przemysłowej (Dz. U. Nr 30
z 2006 r., poz. 208).
W granicach administracyjnych miast oraz w obrębie zwartej zabudowy wsi jest
zabroniona budowa zakładów stwarzających zagrożenie dla życia lub zdrowia ludzi,
a w szczególności zagrożenie wystąpienia poważnych awarii. Rozbudowa takich zakładów
jest dopuszczalna pod warunkiem, że doprowadzi ona do ograniczenia zagrożenia dla
zdrowia ludzi, w tym wystąpienia poważnych awarii.
3.2.10. OBIEKTY ZABYTKOWE I OBSZARY OCHRONY KRAJOBRAZU
KULTUROWEGO
W rejestrze zabytków województwa znajduje się 36 układów urbanistycznych5.
Ponadto 65 układów zasługuje na miano historycznych. Spośród 800 zabytkowych obiektów
5
Rocznik Statystyczny Województwa Lubelskiego 2013.
75 | S t r o n a
użyteczności publicznej zachowanych na Lubelszczyźnie, 150 obiektów wpisano do rejestru
zabytków, a 461 objęto ewidencją. Spośród 1500 cmentarzy 189 znajduje się w rejestrze
zabytków. Na terenie województwa zaewidencjonowano 655 parków, w tym 267 jest prawnie
chronionych. Do rejestru zabytków wpisano także 161 zabytków archeologicznych.
Na terenie województwa lubelskiego za pomnik historii zostały uznane 4 obiekty:
staropolski zespół urbanistyczny w Kazimierzu Dolnym, zespół pałacowo – parkowy
w Kozłówce, historyczny zespół architektoniczno – urbanistyczny w Lublinie i historyczny
zespół miasta w zasięgu obwarowań XIX wieku w Zamościu. Ponadto Stare Miasto
w Zamościu zostało wpisane na Listę Światowego Dziedzictwa Kultury UNESCO, a Unia
Lubelska (Lublin) reprezentowana przez Kościół pw. Św. Stanisława wraz z Klasztorem
Dominikanów, Kaplica św. Trójcy i pomnik Unii Lubelskiej została rekomendowana do
przyznania przez Komisję Europejską tytułu Znak Dziedzictwa Europejskiego.
W latach 2005 – 2012 w ochronie i wykorzystaniu dziedzictwa kulturowego
odnotowano wiele pozytywnych zmian. Na podkreślenie zasługują:
 wzmożone tempo prac związanych z rewaloryzacją zespołów zabytkowych,
 poprawa standardu funkcjonalnego i technicznego 1 117 zabytków nieruchomych,
głównie obiektów sakralnych, pałaców, dworów, willi i kamienic,
 rozwój szlaków turystycznych wykorzystujących dziedzictwo kulturowe regionu.
Po akcesji Polski do UE w kilku miastach przyśpieszono proces rewitalizacji
substancji zabytkowej na skutek pozyskania przez samorządy funduszy unijnych
przeznaczonych na ten cel. Z pomocy tej skorzystały m. in. samorządy miast: Janów
Lubelski, Kazimierz Dolny, Lubartów, Międzyrzec Podlaski, Nałęczów, Szczebrzeszyn i
Zamość.
Skutkiem postępującego procesu urbanizacji, wyludniania się dzielnic śródmiejskich,
a także braku kompleksowych działań rewitalizacyjnych (które powinny być uwzględniane
m. in. w mpzp) są często niekorzystne zmiany w krajobrazie kulturowym, w tym przede
wszystkim w odniesieniu do struktury zabytkowej i zabudowy śródmiejskiej oraz stanu
technicznego części obiektów zabytkowych. Szczególnym problemem jest dysharmonia
wynikająca z braku powiązań obiektów nowoprojektowanych z obiektami zabytkowymi.
Dotyczy to przede wszystkim obszarów podlegających silnej presji inwestycyjnej m. in.
Podzamcza w Lublinie i otoczenia tzw. Górki Chełmskiej.
Ponadto zagrożeniem dla substancji zabytkowej miast jest ruch tranzytowy w
szczególności w obrębie takich miast jak: Janów Lubelski, Łuków, Ryki, Opole Lubelskie,
Annopol, Frampol. Innego typu problemem jest komasacja obszarów zacierająca
historycznie ukształtowane rozłogi.
Konflikty przestrzenne pomiędzy rozwojem osadnictwa i infrastruktury technicznej
(zwłaszcza transportu drogowego tranzytowego) a walorami krajobrazu zabytkowego
dotyczą w szczególności następujących miejscowości: Janowa Lubelskiego, Łukowa, Ryk,
Opola Lubelskiego, Annopola, Frampola i Janowa Podlaskiego. Odmiennym problemem jest
komasacja obszarów o historycznie ukształtowanych rozłogach. Potencjalnym zagrożeniem
może być lokalizacja obiektów dysharmonijnych oraz wielokrotnie przekraczających skale
obiektów zabytkowych (np. siłownie wiatrowe) w otoczeniu zabytku i na zamknięciach osi
widokowych zgodnych z historyczną dominantą przestrzenną (na przykład wieżą kościoła)
lub stanowiących konkurencję dla zabytkowego zespołu urbanistycznego. Lokalizacja takich
obiektów każdorazowo wymaga wykonania analiz ekologiczno-krajobrazowych,
uwzględniających lokalne uwarunkowania (fizjografia, walory ekologiczne, osadnictwo, ciągi
komunikacyjne, krajobraz fizjonomiczny i kulturowy, funkcje terenu itp.), oceniających
oddziaływanie inwestycji na krajobraz kulturowy, w tym wizualizacje przedstawiające
wariantowo lokalizacje siłowni wiatrowych, i w oparciu o nie dokonanie wyboru wariantu.
W stosunku do otoczenia obiektów i terenów zabytkowych konieczne jest wyznaczenie stref
ochrony widokowej na zabytek na podstawie studium widokowego. Strefy te powinny
podlegać ochronie.
Lubelszczyzna była miejscem wielkich wydarzeń takich jak: zawarcie Unii
Horodelskiej i Unii Lubelskiej oraz bitew powstań narodowych i wojen: I światowej, polsko-
76 | S t r o n a
bolszewickiej (1920 r.), polsko-niemieckiej, polsko-sowieckiej (1939 r.), a także licznych
bitew partyzanckich z okresu II wojny światowej. Tereny wydarzeń historycznych na
Lubelszczyźnie nie podlegają ochronie prawnej, natomiast zagrożone są degradacją
przestrzeni poprzez zagospodarowanie, w tym m.in. lokalizację elektrowni wiatrowych.
Istotnym problemem w województwie, wobec narastającego negatywnego wpływu rozwoju
osadnictwa i infrastruktury technicznej, jest słaba prawna ochrona krajobrazu kulturowego dotychczas w województwie lubelskim nie utworzono ani jednego parku kulturowego.
3.3. POTENCJALNE ZMIANY STANU ŚRODOWISKA W PRZYPADKU BRAKU
REALIZACJI USTALEŃ ZAWARTYCH W PROJEKCIE ZMIANY PLANU
ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO WOJEWÓDZTWA
LUBELSKIEGO
Plan Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Lubelskiego, przyjęty przez
Sejmik Województwa Lubelskiego Uchwalą Nr XLV/597/02 z dnia 29 lipca 2002 r., został
sporządzony w oparciu o nieobowiązującą już ustawę o zagospodarowaniu przestrzennym
z 1994 r., w innych niż obecnie uwarunkowaniach geopolitycznych, rozwojowych
i instytucjonalnych planowania. Po akcesji Polski do Unii Europejskiej uruchomione zostały
nowe procesy i powstały dokumenty integrujące w wizji rozwoju wymiar przestrzenny
i społeczno-gospodarczy, które wyznaczają kierunki zagospodarowania przestrzennego
Europy, kraju i regionu.
Niniejszy rozdział jest prognozą ostrzegawczą, przed następstwami niekorzystnych
zjawisk wynikających z aktualnego stanu środowiska, obecnie występujących zagrożeń oraz
zjawisk mogących ujawnić się w przyszłości. W przypadku braku realizacji zapisów obecnie
opracowanego planu należy się liczyć z licznymi niekorzystnymi następstwami, takimi jak:
A – wzrost negatywnych skutków globalnych zmian klimatu
a) Jakkolwiek zmiany uśrednionych warunków klimatycznych nie będą duże, to tendencja
wzrostowa
temperatury
powietrza
uprawdopodabnia
możliwość
częstszego
występowania zjawisk ekstremalnych. Dotkną one w pierwszym rzędzie Polskę
południowo-wschodnią, w tym Lubelszczyznę. Wyraźnie wydłużać się w niej będą okresy
suche (z sumą dobową opadu < 1 mm) i rosnąć będzie częstotliwość występowania
opadów ulewnych (> 20 mm/dobę). Natomiast w porównaniu z resztą kraju w niewielkim
stopniu ulegnie zarówno skrócenie okresu grzewczego, jak i wydłużenie okresu
wegetacyjnego. Wzrost częstotliwości przepływów maksymalnych rzek, ale także czynniki
antropogeniczne spowodują zwiększenie zagrożenia powodziami. Co prawda, osłabnie
skala i częstość występowania powodzi roztopowych, ale zwiększy się
prawdopodobieństwo występowania nagłych powodzi opadowych i błyskawicznych.
Wyjątkowo groźne będą one w obszarach zurbanizowanych (Ciupa 2003), w obrębie
których nieustannie przyrastać będą powierzchnie nieprzepuszczalne.
b) Dynamika procesów eolicznych będzie zależeć od zmian termicznych, higrycznych
i anemologicznych elementów klimatu. Można sądzić, że ocieplenie klimatu (przewiduje
się wzrost średniej rocznej temperatury powietrza o 1-4 °C do połowy XXI w. –
Kożuchowski 1991), malejące opady, a także rosnące średnie prędkości wiatrów (co
będzie miało związek z uzyskiwaniem przewagi strefowej cyrkulacji na półkuli północnej),
prowadzić będą do pogłębiania się susz hydrologicznych (Kasprzyk 2004), a w
konsekwencji do przesuszenia gleb. Tym samym wzrośnie intensywność erozji wietrznej,
szczególnie w obrębie równin piaszczystych i torfowych ze zmurszałymi glebami
hydrogenicznymi. Susza hydrologiczna w bezpośredni sposób wpłynie na ubytek
powierzchni użytków zielonych oraz siedlisk mokradłowych i od wód zależnych, co
przyczyni się wymierania gatunku i zmniejszania się różnorodności biologicznej.
c) Znaczna część województwa lubelskiego zagrożona jest procesem pustynnienia.
Oznacza to wzrost problemów z dostępem do wody w rolnictwie. W wyniku suszy
atmosferycznej wzrośnie zapotrzebowanie na nawadnianie pól. Susza atmosferyczna
77 | S t r o n a
wpłynie istotnie na zmniejszenie się zasobów w rzekach, co doprowadzi do suszy
hydrologicznej. Wobec drastycznego spadku ilości wód powierzchniowych, do nawodnień
wykorzystywane będą zasoby wód podziemnych.
B – utrzymywanie się lub pogarszanie stanu sanitarnego środowiska
a) Znaczna część wód powierzchniowych województwa odznacza się złym stanem
sanitarnym. Dotychczasowe działania w zakresie gospodarki ściekowej nie przyniosły
spodziewanej szybkiej poprawy. Brak dodatkowych działań może spowodować
utrzymywanie się złego stanu lub zbyt wolną poprawą stanu sanitarnego wód
powierzchniowych, co ograniczy możliwość wykorzystania ich w rekreacji oraz
w przemyśle.
b) Na znacznej powierzchni województwa utrzymuje się wysoki stan zagrożenia
zanieczyszczenia wód podziemnych. Wobec silnego zagrożenia wód podziemnych brak
ochrony prawnej i ograniczania wpływu sposobu zagospodarowania na zanieczyszczenie
wód podziemnych może doprowadzić do zanieczyszczenia wód podziemnych, które
wpłynie na zmniejszenie się dostępnych zasobów czystej wody na potrzeby
konsumpcyjne i do zaopatrzenia przemysłu spożywczego i farmaceutycznego.
c) Postępujący niewielki spadek emisji zanieczyszczeń powietrza z niskiej emisji powinien
się utrzymać w najbliższych latach, ponieważ realizowane są programy ochrony
powietrza dla strefy lubelskiej i Aglomeracji Lubelskiej. Ważne znaczenie w tym względzie
należy przypisać spodziewanemu rozwojowi proekologicznych systemów grzewczych
opartych o OZE. Istotniejszego zmniejszenia emisji niskiej należy spodziewać się z
powodu skracania się okresu trwania zim. Strategicznymi dla potencjału rozwojowego
regionu, ale również w omawianym kontekście, planowanymi inwestycjami będą (jedna
lub dwie) elektrownie systemowe. Ich eksploatacja będzie się wiązać z emisją
zanieczyszczeń powietrza (a zarazem do wód i gruntu), ale – jak wynika z opisu
technologicznego modelowego bloku o mocy elektrycznej 800 MWe netto – emisja,
głównie dwutlenku siarki i azotu, będzie ograniczana do technicznego minimum poprzez
wielostopniowy system ograniczenia emisji obejmujący metody pierwotne redukcji
tlenków azotu w palenisku, odazotowanie w instalacji katalitycznej SCR i
wysokoskuteczne odpylanie, a następnie wysokoskuteczne odsiarczanie spalin.
Przygotowane planistycznie elektrownie mogą zostać zrealizowane w okolicach Puław i
Łęcznej. Jak wynika z Prognozy oddziaływania na środowisko zmiany Planu
Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Lubelskiego, dotyczącej wprowadzenia
do Planu inwestycji obejmującej realizację elektrowni w gminie Puławy, żadne z
rozpatrywanych zanieczyszczeń, tj. NH3, NO2, SO2 i pyłu PM10 nie spowoduje
przekroczeń dopuszczalnych wartości stężeń poza granicą własności Zakładów
Azotowych „Puławy”. Nawet skumulowane oddziaływania ZA „Puławy” i elektrowni będą
w granicach dopuszczalnych norm.
d) W sąsiedztwie dróg krajowych i w miastach narasta zagrożenie hałasem komunikacyjnym
spowodowane wzrostem ruchu komunikacyjnego w sąsiedztwie terenów zamieszkania.
Na terenie województwa lubelskiego zrealizowano kilka obwodnic, które przyczyniły się
do poprawy lokalnych warunków aerosanitarnych, ale na pozostałych obszarach
utrzymuje się ponadnormatywny poziom hałasu. Wpływa to na pogorszanie się warunków
zamieszkania w wyniku wzrostu zagrożenia hałasem, dalszy wzrost natężenia ruchu
wpłynie negatywnie na stan zdrowia mieszkańców.
e) Obserwowany wzrost lesistości w województwie jest zjawiskiem korzystnym. Przy braku
dostosowania obszarów zalesień do obszarów o największych potrzebach, powoduje
brak wykorzystania dodatkowych pozytywnych skutków zalesień, a za tym ograniczenie
korzystnego wpływu zalesień na obszarach wymagających zwiększenia lesistości w celu
przeciwdziałania niekorzystnym zjawiskom: erozji wodnej powierzchniowej, erozji
eolicznej, braku ciągłości leśnych powiązań ekologicznych, niekorzystnej składowej
odpływu wód powierzchniowych i jednocześnie małemu zasilaniu wód podziemnych.
78 | S t r o n a
79 | S t r o n a
C-
wzrost kolizji funkcjonalnych spowodowanych żywiołową urbanizacją i gospodarką
nieopartą na zasadach zrównoważonego rozwoju
a) Dalsze drastyczne negatywne zmiany w sieci hydrograficznej mogą wystąpić
w zachodniej części Pojezierza Łęczyńsko-Włodawskiego, w której trwa eksploatacja
węgla kamiennego. Już obecnie wskutek niej istnieją 2 sztuczne zalewiska ale może to
nie być koniec zmian, ponieważ cały czas utrzymuje się niebezpieczeństwo powstania
w przyszłości rozległego rozlewiska obejmującego jeziora Nadrybie, Uściwierzek
i otaczające je torfowiska (Chmiel, Michalczyk 2004). Gdyby doszło do połączenia tego
dużego rozlewiska z jeziorem Uściwierz, prowadziłoby to do tak daleko idących zmian we
florze i faunie, że uprawnione byłoby traktowanie tych zmian jako katastrofy ekologicznej.
b) Duże zainteresowanie pozyskaniem OZE oraz brak odpowiednich regulacji prawnych
w zakresie minimalizowania negatywnego oddziaływania, opartych na zasadzie
przezorności przyczyniło się do narastania kolizji pomiędzy rozwojem energetyki
wiatrowej a warunkami zamieszkania i walorami przyrodniczymi. Dalszy rozwój energetyki
wiatrowej z pominięciem zasad ostrożności może doprowadzić do powstawania
uciążliwości i pogorszenia komfortu zamieszkania oraz wypoczynku.
c) Z powodu zaniedbań w przeszłości związanych z wkraczaniem zabudowy mieszkaniowej
na tereny zagrożone powodzią utrzymuje się wysoki poziom ryzyka powodziowego.
d) Znaczna część korytarzy ekologicznych na terenie województwa lubelskiego w wyniku
zagospodarowania została znacznie przewężona lub całkowicie utraciła swoją drożność
ekologiczną. Dalsze chaotyczne i żywiołowe wprowadzanie zabudowy w obrębię ciągów
ekologicznych przyczyni się do całkowitej utraty ich drożności, co w dalszej konsekwencji
wpłynie na zmniejszanie się różnorodności biologicznej w regionie oraz ograniczy
rekolonizację terenów, z których gatunki ustąpiły.
D - utrata walorów przyrodniczych (zmniejszanie się różnorodności biologicznej)
a) Zalesienia nieużytków, prowadzone bez odpowiedniego rozpoznania przyrodniczego
przyczyniają się do niszczenia cennych siedlisk przyrodniczych. Utrata powierzchni
siedlisk przyrodniczych w bezpośredni sposób przekłada się na utratę różnorodności
biologicznej regionu. Dalsza polityka zalesień prowadzona z pominięciem uwarunkowań
przyrodniczych przyczyni się do szybkiej utraty siedlisk przyrodniczych, w tym głównie
bardzo cennych muraw kserotermicznych. Siedliska muraw kserotermicznych, zazwyczaj
o niewielkich powierzchniach, są bogate w rzadkie i zagrożone gatunki roślin i
bezkręgowców. Zniszczenie poprzez zalesienia muraw kserotermicznych prowadzi do
szybkiej utraty istotnych zasobów różnorodności biologicznej.
b) W województwie obserwowany jest wzrost zainteresowania wprowadzaniem upraw
wieloletnich z przeznaczeniem na biomasę. Uprawy wieloletnie sadzone są głównie na
terenach nieużytkowanych, w tym również na terenach nieużytkowanych łąk i pastwisk.
Tereny użytków zielonych często są obszarami licznego występowania rzadkich
i zagrożonych gatunków roślin i zwierząt. Wprowadzanie upraw wieloletnich na gruntach
rolnych nie podlega regulacjom prawnym, co może prowadzić do wprowadzania plantacji
roślin wieloletnich na terenach cennych przyrodniczo.
c) Ciągłość korytarzy ekologicznych w skali paneuropejskiej jest jednym z istotniejszych
problemów w ochronie przyrody. Ochrona łączności ekologicznej na wszystkich
szczeblach planowania przestrzennego determinuje zapewnienie drożności korytarzy
ekologicznych.
E - nieracjonalne wykorzystywanie zasobów środowiska
a) Chaotyczna urbanizacja może powodować wkraczanie zabudowy na teren
udokumentowanych złóż kopalin i przyczynić się do utrudnienia eksploatacji surowców
lub całkowitego uniemożliwienia zagospodarowania złoża.
80 | S t r o n a
b) Wkraczanie zabudowy na tereny lasów i gruntów z glebami wysokich klas bonitacyjnych;
w wyniku zmian w przepisach zabudowa zagrodowa została zaliczona do użytków
rolnych, co spowodowało wyłączenie zabudowy zagrodowej spod procedur zmiany
przeznaczenia gruntów rolnych na cele nierolnicze. Doprowadziło to do tego, że grunty
wysokich klas bonitacyjnych nie są dostatecznie chronione prawnie przed wkraczaniem
zabudowy zagrodowej.
W przebiegu procesów morfogenetycznych współuczestniczą procesy sekularne
i procesy ekstremalne (Niedźwiedź, Starkel 2004). Te pierwsze posiadają i nadal posiadać
będą znaczenie drugorzędne. Odznaczają się małym natężeniem, ponieważ są uzależnione
od rocznego rozkładu opadów, typu obiegu wody w środowisku i temperatur zmieniających
się w cyklu rocznym. Odpowiadają one za denudację chemiczną, spełzywanie, transport
rumowiska w rzekach oraz sedymentację w zbiornikach wodnych i przyrost materii
organicznej w torfowiskach. Można nawet przewidywać, że wraz ze wzrostem zalesień rola
powierzchniowych procesów sekularnych będzie jeszcze mniejsza. Zyskiwać na znaczeniu
będą natomiast procesy ekstremalne. Występują one co prawda tylko epizodycznie, bo
w sytuacjach, w których dochodzi do przekroczenia krytycznych wartości opadów
temperatur, bądź siły wiatru, ale ich efektem są bardzo wyraźne ślady w rzeźbie, ponieważ
występuje wówczas gwałtowny wzrost natężenia spłukiwania, erozji wodnej liniowej,
procesów grawitacyjnych, sufozji czy deflacji.
Kierunki ewolucji rzeźby Lubelszczyzny nawiązują do wyodrębnionych w kraju
głównych stref morfogenetycznych. W granicach województwa lubelskiego są to: strefa
rzeźby staroglacjalnej Niżu Polskiego i strefa Wyżyn Polskich.
Dynamizujący wpływ na procesy stokowe będą miały: większa gwałtowność ulew
(Obrębska-Starkel, Starkel 1991) i wzrost współczynnika zmienności opadów (Kożuchowski
1996). Zwłaszcza ten drugi czynnik w dłuższym okresie czasu może mieć decydujące
znaczenie w intensyfikacji erozji wodnej powierzchniowej (zwłaszcza w miesiącach
zimowych, dla których prognozuje się wzrost sum opadów), a na wysoczyznach
morenowych z najlepszymi na Niżu warunkami agrotechnicznymi (Łuk Uhruski, Garb
Włodawski, fragmenty Wysoczyzn: Lubartowskiej i Żelechowskiej) – również erozji
wąwozowej. Tylko tam bowiem może wzrosnąć wskaźnik urolniczenia krajobrazu jako skutek
wzrostu udziału w strukturze agrarnej średnio- i wielkoobszarowych gospodarstw rolnych,
który pociągnie za sobą likwidację naturalnej zieleni śródpolnej. Te bardziej erodogenne
układy (Chołupiak 1978) spowodują również nasilenie denudacji agrotechnicznej. Należy
jednak podkreślić, że w nizinnej części województwa przeważać będą tereny, na których
produkcja rolna będzie słabnąć. To, a także spodziewany znaczący wzrost zalesień i
powierzchni użytków zielonych sprawi, że procesy stokowe zostaną tam jeśli nie
zablokowane to silnie osłabione.
Ponieważ strefa wyżynna województwa jest poddawana bardziej zróżnicowanym
procesom geomorfologicznym, to tendencje rozwoju rzeźby będą wielokierunkowe. Wzrost
częstości występowania opadów ulewnych sprawi, że w obszarach krasowych zintensyfikują
się procesy krasowe i denudacja chemiczna. O ile skutki pluwialnych zmian klimatu na
obszarach krasowych są łatwe do przewidzenia, to trudniej prognozować skutki takiej
transformacji klimatu na terenach lessowych, ponieważ tam o tendencjach rozwoju rzeźby
współdecydować będzie kierunek zmian strukturalnych w rolnictwie. Krótsze i cieplejsze
zimy spowodują, że roztopy stracą na intensywności, i tym samym słabsza sufozja lessowa
ograniczy rozwój przestrzenny systemów wąwozowych. Również brak zmian w układach
agrarnych sprzyjać będzie utrzymywaniu się równowagi erozyjnej w obrębie wysokofalistej
rzeźby lessowej. Równocześnie jednak wzrost natężenia epizodycznych procesów
geomorfologicznych wzmocni tendencję rozcinania den wąwozów, wynoszenie na zewnątrz
błota lessowego i zamulanie dolin rzecznych, do których uchodzą wąwozy (Gardziel i in.
1998). Istnieje również pogląd (Starkel 2006), że opóźnienie spływu ze stoków wyżynnych
ułatwiać będzie nasycanie się wodą pokryw zwietrzelinowych na stokach i uruchamianie
procesów osuwiskowych.
Prawdopodobnie osłabnie erozja uprawowa; będzie to skutek wzrostu zalesień
i upowszechniania się przeciwerozyjnych metod upraw roli. Nasili się natomiast, podobnie
81 | S t r o n a
jak w obszarze staroglacjalnym, erozja eoliczna, jako konsekwencja wydłużenia się okresów
bezopadowych oraz wzrostu udziału upraw wielkopowierzchniowych w strukturze agrarnej.
Podsumowując tendencje zmian w rzeźbie, równoważne znaczenie w jej ewolucji
należy przyznać zmianom klimatu i zmianom w użytkowaniu ziemi. Z jednej strony, wzrost
zalesień i zmniejszenie powierzchni gruntów ornych ograniczą spłukiwanie i deflację,
a zwiększą retencję wodną. Z drugiej strony, zmniejszone dostawy rumowiska do rzek
zaowocują zwiększoną erozją wgłębną rzek, które to zjawisko prowadzić będzie do
zmniejszenia zasobów wód podziemnych w dolinach.
Analiza trendów w użytkowaniu gruntów pozwala oczekiwać, że w nadchodzących
latach:
 systematycznie rosnąć będzie lesistość województwa,
 ubywać będzie powierzchnia łąk i pastwisk,
 postępować będzie dalszy ubytek gruntów ornych,
 narastać będzie fragmentacja przestrzeni krajobrazowej.
Wzrost lesistości prawdopodobnie będzie przede wszystkim efektem dalszej
realizacji założeń Krajowego programu zwiększania lesistości, zakładającego zalesienie
w województwie lubelskim w latach 2001- 2020 64,0 tys. ha, w tym 7,3 tys. ha w sektorze
państwowym i 56,7 tys. ha w sektorze prywatnym. Założenia Programu zaktualizowanego
w 2003 r. nie ujmują jednak istotnych uwarunkowań (obszarów sieci Natura 2000, korytarzy
ekologicznych wraz z priorytetami kształtowania leśnych powiązań ekologicznych). Sieć
ekologiczna zyska na spójności, ale nie zostaną w pełni wykorzystane możliwości poprawy
ciągłości leśnych ciągów ekologicznych. Brak uwzględnienia najcenniejszych pod względem
przyrodniczym obszarów w regionie (ostoi przyrody) wrażliwych na zmiany kierunków
użytkowania spowoduje, że zwiększanie lesistości nie zawsze będzie korzystne z punktu
widzenia różnorodności biologicznej środowiska, szczególnie w przypadku zalesiania
wrzosowisk, muraw szczotlichowych i enklaw ornych w obrębie lasów.
Spadek powierzchni użytków zielonych będzie skutkiem zarówno planowych zalesień
(co będzie zdecydowanie niekorzystnie rzutować na różnorodność biologiczną), jak
i sukcesji ekologicznej obejmującej nieużytkowane łąki. W dalszej perspektywie w związku
ze spadkiem poziomu wód gruntowych będzie trwało przejmowanie użytków zielonych pod
gospodarkę orną. Z kolei ubywanie gruntów ornych powodowane będzie z jednej strony
zalesieniami, a z drugiej strony ekspansją zabudowy. Ekspansja ta w sposób zorganizowany
będzie się odbywać na obrzeżach zwartej zabudowy Lublina, ale taka sytuacja będzie
wyjątkiem; najczęściej uszczuplanie rolniczej przestrzeni produkcyjnej będzie efektem
rozpraszania zabudowy, głównie mieszkaniowej jednorodzinnej i letniskowej, rzadziej
zagrodowej. Poprawa ciągłości leśnych korytarzy ekologicznych w wyniku zalesień nie
zrekompensuje fragmentacji przestrzeni krajobrazowej powodowanej rozlewaniem się
zabudowy, co będzie prowadziło do dalszego zmniejszania się drożności leśnych korytarzy
ekologicznych i spójności sieci ekologicznej w skali regionalnej. Dodatkowo fragmentacja
będzie narastać wraz rozwojem sieci dróg gminnych i dojazdowych obsługujących
rozproszoną zabudowę.
Nadal będzie utrzymywał się w województwie lubelskim istotny spadek wysokiej
emisji zanieczyszczeń do powietrza, w tym głównie pyłowej. Utrzymujący się wysoki poziom
emisji CO2, powoli będzie ograniczany w związku z wdrażaniem regulacji unijnych
w zakresie ograniczania emisji.
Powolny spadek emisji zanieczyszczeń powietrza z niskiej emisji powinien
następować w najbliższych latach, ponieważ realizowane są programy ochrony powietrza
dla strefy lubelskiej i Aglomeracji Lubelskiej. Ważne znaczenie w tym względzie należy
przypisać spodziewanemu rozwojowi proekologicznych systemów grzewczych opartych
o OZE oraz przewidywanym korzystnym zmianom klimatycznym.
Strategicznymi dla potencjału rozwojowego regionu, ale również w omawianym
kontekście, planowanymi inwestycjami będą (jedna lub dwie) elektrownie systemowe. Ich
eksploatacja będzie się wiązać z emisją zanieczyszczeń powietrza (a zarazem do wód
i gruntu), ale – jak wynika z opisu technologicznego modelowego bloku o mocy elektrycznej
800 MWe netto – emisja, głównie dwutlenku siarki i azotu, będzie ograniczana do
82 | S t r o n a
technicznego minimum poprzez wielostopniowy system ograniczenia emisji obejmujący
metody pierwotne redukcji tlenków azotu w palenisku, odazotowanie w instalacji katalitycznej
SCR i wysokoskuteczne odpylanie, a następnie wysokoskuteczne odsiarczanie spalin.
Przygotowane planistycznie elektrownie mogą zostać zrealizowane w okolicach Puław
i Łęcznej. Jak wynika z Prognozy oddziaływania na środowisko zmiany Planu
Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Lubelskiego dotyczącej wprowadzenia do
Planu inwestycji obejmującej realizację elektrowni w gminie Puławy, żadne z rozpatrywanych
zanieczyszczeń, tj. NH3, NO2, SO2 i pyłu PM10 nie spowoduje przekroczeń dopuszczalnych
wartości stężeń poza granicą własności Zakładów Azotowych „Puławy”. Nawet
skumulowane oddziaływania ZA „Puławy” i elektrowni będą w granicach dopuszczalnych
norm. Trudno jednak przewidzieć w nowej sytuacji efektywność prowadzonej od lat
rekultywacji rolno-leśnej zdegradowanych terenów w sąsiedztwie ZA.
Zmniejszenie emisji zanieczyszczeń powietrza ze źródeł lokalnych to jedna
z przesłanek prognozowania poprawy stanu zdrowotnego lasów. Poprawa ta zostanie
również osiągnięta wskutek polepszenia ich stanu ekologicznego. Podstawą do
przewidywania takiego kierunku zmian są zapoczątkowane działania w gospodarce leśnej,
zwłaszcza przebudowa składu gatunkowego drzewostanów lasów państwowych
dostosowująca je do naturalnych siedlisk i tym samym podnosząca ich odporność na
zagrożenia naturalne i antropogeniczne.
Ograniczane będzie również zagrożenie powietrza ze strony azbestu wskutek
realizowania przez Polskę zaciągniętego wobec UE zobowiązania usunięcia do 2032 r.
wszystkich wyrobów z azbestu.
Należy spodziewać się powolnej, ale sukcesywnej poprawy jakości wód
powierzchniowych. Kontynuowana sanitacja zwartej i skupionej zabudowy w aglomeracjach
ściekowych zminimalizuje zagrożenie środowiska wodnego ściekami komunalnymi i umożliwi
likwidację wielu lokalnych ognisk zanieczyszczeń wód. Ograniczony zostanie negatywny
wpływ zanieczyszczeń rolniczych, na środowisko wskutek realizacji zobowiązań unijnych
(tj. działań ochronnych) zawartych w tzw. Dyrektywie Azotanowej. Prawdopodobnie
uruchomią się również mechanizmy obronne środowiska. Wypadanie łąk i pastwisk
łęgowych z użytkowania (zjawisko to jest obserwowane w dolinach Bugu i Wieprza oraz
w dolinach mniejszych rzek) spowoduje ekspansję zarośli łęgowych, które w strefach
nadrzecznych pełnić będą rolę buforów ograniczających przenikanie ze stoków do wód
zanieczyszczeń rolniczych.
O ile postępy w poprawie jakości powietrza i wód powierzchniowych będą wyraźnie
odczuwalne, to spodziewane korzystne zmiany w poziomie zanieczyszczenia gleb i wód
podziemnych będą bardzo powolne. Są to bowiem najmniej mobilne elementy środowiska
przyrodniczego i dlatego nawet po zlikwidowaniu źródła emisji (tj. ustaniu przyczyn
zanieczyszczania środowiska) – co przewiduje przede wszystkim Program ochrony
środowiska województwa lubelskiego na lata 2012-2015 z perspektywą do roku 2019 (2012)
– jego skutki w środowisku wodno-gruntowym jeszcze długo się utrzymują.
Odczuwalnie osłabnie zagrożenie środowiska odpadami, nie tylko wskutek realizacji
Planu gospodarki odpadami dla województwa lubelskiego 2011 (2008), ale również dzięki
rozpowszechnianiu się technologii mało – i bezodpadowych (spełniających kryteria BAT).
Spowolnią one prognozowany do 2019 r. wzrost masy odpadów komunalnych
i przemysłowych, w tym niebezpiecznych. Kluczowe znaczenie w tym względzie będzie
miało ograniczenie masy składowanych odpadów oraz likwidacja dzikich wysypisk
i wyeliminowanie powodów, w wyniku których powstają nowe.
Poprawa klimatu akustycznego w miastach nastąpi w wyniku przede wszystkim
wyprowadzenia z nich tranzytu na obwodnice. Istotnym źródłem hałasu, ale ograniczonym
tylko do części Aglomeracji Lubelskiej, jest Port Lotniczy Lublin S.A. („Świdnik”). Jak wynika
z Prognozy oddziaływania na środowisko zmiany Planu Zagospodarowania Przestrzennego
Województwa Lubelskiego – Rozbudowa Regionu Portu Lotniczego Lublin S.A. (Świdnik),
w miarę rozbudowy lotniska uciążliwości akustyczne wzrosną. Prognozuje się, że w roku
2031 przekroczenie dopuszczalnego poziomu hałasu występować będzie w odległości do
7,3 km od granicy portu lotniczego, ale wyłącznie w pasie o szerokości ok. 1500 m w osi
83 | S t r o n a
drogi startowej po stronie południowo-zachodniej portu. Nie można jednak wykluczyć, że do
2031 roku moc akustyczna, a tym samym uciążliwość lądujących i startujących samolotów,
ulegnie znacznemu zmniejszeniu wraz z postępem technologicznym.
3.4. IDENTYFIKACJA PROBLEMÓW OCHRONY ŚRODOWISKA ISTOTNYCH
Z PUNKTU WIDZENIA PROJEKTOWANEGO DOKUMENTU,
W SZCZEGÓLNOŚCI DOTYCZĄCYCH OBSZARÓW PODLEGAJĄCYCH
OCHRONIE PRAWNEJ
3.4.1. GŁÓWNE PROBLEMY EKOLOGICZNE NA POZIOMIE KRAJOWYM
Na poziomie krajowym do problemów ekologicznych o charakterze przestrzennym,
istotnych z punktu widzenia województwa lubelskiego należą, zgodnie z II Polityką
Ekologiczną Państwa:
 ograniczanie negatywnego oddziaływania na zdrowie i środowisko tzw. gorących
punktów („hot spots”), a w szczególności:
 część obszarów najsilniej uprzemysłowionych i zurbanizowanych,
 duże źródła punktowego zanieczyszczenia wód powierzchniowych w zlewni
Wisły zidentyfikowane w tzw. Programie Bałtyckim,
 renaturalizowanie obszarów cennych przyrodniczo,
 zachowanie, utrzymanie i ochrona istniejących ekosystemów o cennych wartościach
przyrodniczych, kulturowych i/lub o wysokich walorach turystyczno-rekreacyjnych
poddanych różnym formom antropopresji,
 zahamowanie gwałtownej urbanizacji i przekształcania terenów podmiejskich
prowadzącej do degradacji przyrodniczej i kulturowej.
3.4.2. PROBLEMY W OBSZARACH CHRONIONYCH
Szczególnej uwagi wymaga analiza dotycząca oceny istniejących problemów na
obszarach chronionych. Dotyczy to zarówno obszarów prawnie chronionych, jak i innych
obszarów występowania cennych zasobów środowiska, niechronionych prawnie, ale
ważnych z powodu zagrożenia degradacją.
Ochrona przestrzeni życia i wypoczynku mieszkańców
 Miasta i tereny zwartej zabudowy mieszkaniowej – na terenach miast i skupionej
zabudowy mieszkaniowej zabronione jest lokalizowanie przedsięwzięć mogących
stwarzać zagrożenie dla zdrowia lub życia mieszkańców; głównym zagrożeniem jest
ponadnormatywny hałas na odcinkach przylegających do dróg krajowych
i wojewódzkich oraz ponadnormatywne zanieczyszczenie pyłem; lokalnie uciążliwości
może stwarzać hałas przemysłowy oraz emitowany przez elektrownie wiatrowe;
w związku z otwarciem pod koniec 2012 roku Portu Lotniczego Lublin - Świdnik, należy
się spodziewać, iż hałas lotniczy będzie odgrywał większe znaczenie w kształtowaniu
klimatu akustycznego w strefie nalotów.
 Strefy ciche w miastach i poza miastami oraz obszary ochrony przed hałasem – walory
wypoczynkowe w województwie lubelskim chronione są aktualnie głównie w parkach
krajobrazowych i obszarach chronionego krajobrazu; ustawa Prawo ochrony środowiska
przewiduje możliwość wprowadzenia dodatkowej, bardziej rygorystycznej ochrony
obszarów wymagających dużego komfortu akustycznego w postaci obszarów cichych,
ale bardzo rzadko korzystano dotychczas z tego narzędzia ochrony przed hałasem;
tworzenia stref cichych nie przewidują również Programy ochrony przed hałasem dla
Aglomeracji Lubelskiej, jak również dla terenów położonych poza aglomeracjami.
 Strefy ochrony uzdrowiskowej - w miejscowościach uzdrowiskowych (Krasnobród,
Nałęczów) stwierdzono znaczne przekroczenia wartości dopuszczalnych poziomów
hałasu, zwłaszcza w Nałęczowie, gdzie wartości przekroczeń kształtowały się na
poziomie od 0,3 dB do 14 dB.
84 | S t r o n a
Ochrona zasobów środowiska
 Obszary ochronne wód powierzchniowych i podziemnych – na terenie województwa
lubelskiego dotychczas nie objęto ochroną prawną ani jednego z projektowanych
obszarów ochronnych GZWP, zlewnie wód powierzchniowych chronione są tylko
planistycznie. Przez projektowane obszary ochronne przebiegają drogi krajowe, które
stanowią potencjalne zagrożenie zanieczyszczenia wód podziemnych. Zagrożenie jest
szczególnie wysokie na obszarach o niskiej izolacji w granicach GZWP nr 406 i 407.
Rycina 9 Istniejąca sieć drogowa na tle GZWP
Źródło: Prognoza oddziaływania na środowisko skutków realizacji Programu Budowy Dróg


Strefy ochronne ujęć wód podziemnych i powierzchniowych – utrzymuje się zły stan
ochrony ujęć wód podziemnych; spośród kilkudziesięciu stref ochronnych ujęć wód
podziemnych aktualnie zaledwie kilka posiada zaktualizowane i wydane zgodnie
z nowymi przepisami Prawa Wodnego strefy ochronne ujęć wód podziemnych; stan taki
utrzymuje się od chwili zaprzestania obowiązywania stref ochronnych ustanowionych na
podstawie poprzednio obowiązujących przepisów. Wobec braku ochrony prawnej strefy
ochronne ujęć wód podziemnych chronione są planistycznie na podstawie przepisów
ustawy Prawo geologiczne i górnicze (udokumentowane wody w granicach
projektowanych stref ochronnych ujęć).
Zły stan JCWP.
W zlewni Wisły zły stan wód stwierdzono w następujących JCWP:
 Chodelka od dopływu spod Wronowa do ujścia,
 Wrzelowianka,
 Urzędówka,
 Wyżnica od źródeł do Urzędówki bez Urzędówki.
W zlewni Bugu zły stan wód wykazano w następujących JCWP:
 Bug od granicy RP do Huczwy,
 Bug od Huczwy do Studzianki,
85 | S t r o n a



 Bug od Studzianki do Zołotuchy,
 Bug od Grabara do Krzny,
 Bug od Krzny do Niemirowa,
 Czapelka,
 Czyżówka z dopływami,
 Krzna od Klukówki do ujścia,
 Lepitucha,
 Włodawka od źródeł do Mietiułki,
 Tarasienka,
 Hanna bez Romanówki.
Kanał Wieprz-Krzna od dopł. z lasu przy ślinkach do wypływu Danówki ze zb. Żelizna
charakteryzował się dobrym stanem wód.
W zlewni Wieprza zły stan wód wykazano w następujących JCWP:
 Wieprz od Jacynki do Zbiornika Nielisz,
 Wieprz od Zbiornika Nielisz do Żółkiewki,
 Pór od Wierzbówki do ujścia,
 Wieprz od Żółkiewki do oddzielenia się Kanału Wieprz-Krzna,
 Wolica do ujścia,
 Wojsława,
 Rejka,
 Wieprz od Bystrzycy do Tyśmienicy,
 Wieprz od Tyśmienicy do ujścia,
 Irenka,
 Tyśmienica od Brzostówki do Piwonii,
 Tyśmienica od Piwonii do Bystrzycy,
 Bobrówka,
 Piwonia od źródeł do dopł. ze stawu Hetman bez dopł. ze stawu Hetman z jez.
Uściwierz, Bikcze, Łukie,
 Stara Piwonia,
 Białka od dopływu spod Turowa Niwek do ujścia,
 Bystrzyca do Samicy,
 Mała Bystrzyca,
 Czarna,
 Bystrzyca od zbiornika Zemborzyckiego do ujścia,
 Łabuńka od Czarnego Potoku do ujścia.
Udokumentowane złoża kopalin – złoża kopalin chronione są na podstawie przepisów
ustawy Prawo geologiczne i górnicze i wymagają uwzględnienia występowania
w dokumentach planistycznych.
Chronione grunty rolne i leśne – grunty rolne chronione są przed zmianą sposobu
użytkowania na podstawie przepisów ustawy o ochronie gruntów rolnych i leśnych.
Lasy ochronne – lasy ochronne chronione są przed zmianą sposobu zagospodarowania
i niekorzystnym wpływem na podstawie przepisów ustawy o lasach. Utrzymuje się
znikomy udział lasów prywatnych o tej formie ochrony zasobów leśnych.
Ochrona środowiska przyrodniczego i krajobrazu
 Transgraniczne obszary chronione i rezerwaty biosfery – znaczna część powierzchni
transgranicznych obszarów chronionych (TOCh) podlega ochronie prawnej w ramach
systemu obejmującego Krajowy System Obszarów Chronionych (KSOCh) oraz sieć
obszarów Natura 2000; system ochrony nie jest jednak spójny, ponieważ funkcjonują 2
nie do końca skoordynowane ze sobą systemy ochrony; TOCh „Polesie Zachodnie”
uzyskał status trójpaństwowego Transgranicznego Rezerwatu Biosfery „Polesie
86 | S t r o n a



Zachodnie”, natomiast Transgraniczny Obszar Chroniony „Roztocze” pretenduje do
uzyskania statusu dwupaństwowego Transgranicznego Rezerwatu Biosfery „Roztocze”.
System obszarów chronionych – w województwie lubelskim utrzymuje się niespójny
KSOCh; był tworzony w poszczególnych „małych województwach” w różnym tempie
i według odmiennych koncepcji, w związku z czym jest niespójny i wymaga rozbudowy.
Należy uznać, że KSOCh w zakresie ochrony powiązań ekologicznych jest również
niewydolny, ponieważ nie spełnia wymagań dla realizacji zakładanych celów. Obszary
chronionego krajobrazu nie posiadają odpowiednich narzędzi ochrony korytarzy
ekologicznych, dla których powinny spełniać taką rolę.
Sieć obszarów Natura 2000 i paneuropejska sieć ekologiczna – w odniesieniu do
obszarów Natura 2000 obowiązuje zakaz podejmowania działań mogących, osobno lub
w połączeniu z innymi działaniami, znacząco negatywnie oddziaływać na cele ochrony
obszaru Natura 2000, w tym w szczególności:
 pogorszyć stan siedlisk przyrodniczych lub siedlisk gatunków roślin i zwierząt, dla
których ochrony wyznaczono obszar Natura 2000 lub
 wpłynąć negatywnie na gatunki, dla których ochrony został wyznaczony obszar
Natura 2000 lub
 pogorszyć integralność obszaru Natura 2000 lub jego powiązania z innymi
obszarami.
Dla obszarów Natura 2000 sporządzany jest plan zadań ochronnych lub plan ochrony.
Na terenie województwa lubelskiego 58 obszarów sieci Natura 2000 posiada
ustanowione plany zadań ochronnych.
Regionalna sieć ekologiczna (w tym korytarze ekologiczne) – regionalna sieć
ekologiczna nie posiada umocowania prawnego. Znaczna część ostoi regionalnych
posiada status obszarów sieci Natura 2000, objęta jest ochroną rezerwatową lub jako
użytki ekologiczne. Prawna ochrona gatunkowa stanowisk rzadkich i zagrożonych
gatunków nie jest wystarczająca dla zapewnienia ochrony pozostałych najcenniejszych
obszarów w regionie. Brak prawnej ochrony korytarzy ekologicznych, powoduje silne
zagrożenie utraty łączności pomiędzy poszczególnymi metapopulacjami. Poziom
zagrożenia w niewielkim stopniu minimalizuje konieczność zapewnienia integralności
obszarów i powiązań z innymi obszarami w sieci Natura 2000.
Rycina 10 Kolizje istniejącej sieci drogowej z korytarzami ekologicznymi
87 | S t r o n a
Źródło: Prognoza oddziaływania na środowisko skutków realizacji Programu Budowy Dróg
Ochrona zabytków i krajobrazu kulturowego

Zgodnie z art. 19. ustawy z dnia 23 lipca 2003 roku o ochronie zabytków i opiece nad
zabytkami (t.j. Dz. U. z 2014 r., poz. 1446) w studium uwarunkowań i kierunków
zagospodarowania przestrzennego gminy oraz w miejscowym planie zagospodarowania
przestrzennego, w decyzji o ustaleniu lokalizacji inwestycji celu publicznego, decyzji
o warunkach zabudowy, decyzji o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej, decyzji
o ustaleniu lokalizacji linii kolejowej lub decyzji o zezwoleniu na realizację inwestycji
w zakresie lotniska użytku publicznego uwzględnia się, w szczególności ochronę
zabytków nieruchomych wpisanych do rejestru i ich otoczenia, innych zabytków
nieruchomych, znajdujących się w gminnej ewidencji zabytków;

Parki kulturowe chronione są na podstawie ustawy o zabytkach. Nie powołano
dotychczas w obszarze województwa parku kulturowego, pomimo ich delimitacji.
3.4.3. HIERARCHIA PROBLEMÓW
Ustalenie ważności i znaczenia istniejących problemów pozwala określić priorytety
celów i działań znajdujących się w gestii PZPWL.
W ocenie przyjęto hierarchię priorytetów opartą na kryteriach:
 stan środowiska,
 odporność środowiska,
 poziom zagrożenia dla ludności,
 trwałość skutków zagrożenia,
 zasięg przestrzenny zagrożenia,
 znaczenie majątku trwałego,
 ranga walorów i zasobów.
88 | S t r o n a
Tabela 6 Kryteria priorytetyzacji problemów ekologicznych
Kryterium
Najwyższy
priorytet
Skala problemów ekologicznych
Ranga wysoka
Istotne
znaczenie
PRIORYTET I
Środowisko
zdegradowane
wymagające
przywrócenia
stanu właściwego
Bardzo wrażliwe
na zmiany (bardzo
mała odporność)
PRIORYTET II
Stan środowiska
pogorszony
(przekroczone
standardy) i
wymaga poprawy
Wrażliwe na
zmiany (średnia
odporność)
Poziom zagrożenia dla
ludności
Stanowi
bezpośrednie
zagrożenie dla
zdrowi lub życia
ludności
Stanowi
potencjalne
zagrożenia dla
zdrowotności i
bezpieczeństwa
społecznego
Trwałość skutków
zagrożenia
Powoduje zmiany
nieodwracalne
Zasięg przestrzenny
zagrożenia
Znaczenie majątku
trwałego
Globalny
Zmiany są
długotrwałe i
trudno
odwracalne
Krajowy
Stan środowiska
Odporność środowiska
Ranga walorów lub
zasobów
Bezpośrednie
zagrożenie dla
strategicznych
inwestycji celu
publicznego
Międzynarodowa
PRIORYTET III
Stan
środowiska
właściwy i
wymaga
utrzymania
Mała
wrażliwość
(duża
odporność)
Może wpłynąć
na
pogorszenie
stanu zdrowia
lub jest
uciążliwe (brak
komfortu)
Zmiany
krótkotrwałe i
odwracalne
Bez istotnego
znaczenia
BRAK
PRIORYTETU
Nieistotne dla
zachowania
stanu
środowiska
Całkowita
odporność na
zmiany
Nie wpływa na
stan zdrowia
lub komfort
pobytu
ludności
Regionalny
Zmiany
chwilowe lub
łatwo
odwracalne
Lokalny
Zagrożenie dla
innych inwestycji
celu publicznego
Zagrożenie dla
majątku
osób
fizycznych
Brak
zagrożenia dla
majątku
trwałego
Krajowa
Regionalna
Lokalna
W ocenie ogólnej priorytet problemu przyjmowany jest zgodnie z najwyższym stwierdzonym
priorytetem któregokolwiek z kryteriów.
PROBLEMY OBJĘTE PRIORYTETEM I:
1. Koncentracja zagrożeń środowiska związanych z przemysłem i transportem (w tym
poważne awarie).
2. Występowanie silnego zagrożenia powodziowego, w tym głównie w dolinie Wisły,
Bugu oraz dolnego i środkowego Wieprza (w kontekście kolizyjnego
zagospodarowania terenu).
3. Brak istotnej poprawy jakości powietrza w Aglomeracji Lubelskiej jak i w głównych
ośrodkach miejskich strefy lubelskiej, pomimo wdrażania programów poprawy.
Zagrożenie stanowi zwłaszcza pył zawieszony, którego źródłem jest głównie niska
emisja.
4. Ponadnormatywne zagrożenie hałasem w uzdrowiskach.
5. Brak drożności rzek dla ryb dwuśrodowiskowych.
89 | S t r o n a
6. Utrzymywanie się zagrożenia dla wodno-błotnych ekosystemów Polesia
Zachodniego.
7. Niewłaściwy stan przedmiotów ochrony w obszarach Europejskiej Sieci Ekologicznej
Natura 2000 oraz zmniejszanie się drożności korytarzy ekologicznych
zapewniających łączność pomiędzy obszarami (w tym paneuropejskich korytarzy
ekologicznych) wobec wzrostu urbanizacji oraz rozwoju sieci komunikacyjnych.
8. Utrzymujący się duży poziom emisji gazów cieplarnianych.
PROBLEMY OBJĘTE PRIORYTETEM II:
9. Brak ochrony prawnej obszarów ochronnych GZWP i większości stref ochronnych
ujęć wód podziemnych.
10. Ponadnormatywne zagrożenie hałasem terenów zabudowy mieszkaniowej
w miastach i w sąsiedztwie tras komunikacyjnych o intensywnym ruchu oraz lotnisk.
11. Niedostateczny rozwój zbiorczych systemów kanalizacji sanitarnej (utrzymująca się
na terenach wiejskich niekorzystna dysproporcja pomiędzy liczbą ludności
korzystającą z sieci wodociągowej, a korzystającą z sieci kanalizacyjnej).
12. Niewielka poprawa lub utrzymujący się zły/słaby stan wód powierzchniowych,
pomimo realizacji Krajowego programu oczyszczania ścieków komunalnych.
13. Postępujący proces przesuszania gruntów prowadzący do zaniku siedlisk i gatunków
roślin i zwierząt, zwłaszcza zależnych od wód oraz pogarszająca się dostępność wód
dla rolnictwa i leśnictwa.
14. Silne zagrożenie zanieczyszczenia wód podziemnych w sąsiedztwie składowisk
odpadów - duża część składowisk odpadów nie posiada uszczelnionego podłoża
i jest źródłem pogarszającego się stanu czystości wód podziemnych oraz emisji
odorów, ich dalsze istnienie może lokalnie zagrażać jakości wód gruntowych
i podziemnych, a pośrednio także zdrowiu ludzi korzystających z tych wód.
15. Utrzymująca się słaba spójność krajowego systemu obszarów chronionych (KSOCH).
16. Wysoki poziom zagrożenia gatunków roślin i zwierząt oraz siedlisk przyrodniczych
o znaczeniu krajowym.
PROBLEMY OBJĘTE PRIORYTETEM III:
17. Niedostatecznie rozwinięty system selektywnego zbierania odpadów komunalnych;
unieszkodliwianie odpadów polegające prawie wyłącznie na ich składowaniu
prowadzi do szybkiego wypełniania istniejących składowisk oraz konieczności
poszukiwania nowych terenów pod obiekty gospodarki odpadami niechętnie
akceptowane przez mieszkańców.
18. Lokalne zagrożenie ruchami masowymi ziemi, wobec słabego stanu rozpoznania
stopnia zagrożenia i braku na obszarze województwa odpowiednich (przewidzianych
prawem) narzędzi przeciwdziałania zagrożeniu w postaci rejestru terenów
zagrożonych ruchami masowymi ziemi oraz terenów, na których występują te ruchy.
19. Niewielkie wykorzystanie potencjalnych możliwości produkcji energii ze źródeł
odnawialnych.
20. Niedostateczny rozwój systemów do odprowadzania i oczyszczania wód
deszczowych i opadowych.
21. Utrzymywanie się wysokiego stopnia zagrożenia gleb erozją wodną.
22. Lokalne występowanie deficytu wód podziemnych.
23. Niewielkie dyspozycyjne zasoby wód powierzchniowych w województwie.
24. Zmniejszanie się różnorodności biologicznej poprzez stopniowe zajmowanie terenów
cennych przyrodniczo w wyniku kolizyjnego zagospodarowania (np.: zalesienia,
zabudowa).
25. Zmniejszająca się drożność leśnych i dolinnych ciągów ekologicznych w wyniku
zabudowy i realizacji sieci komunikacyjnej, wobec nieodpowiedniej ochrony prawnej
korytarzy ekologicznych.
90 | S t r o n a
26. Duże zagrożenie środowiska z powodu koncentracji przemysłowych ferm trzody
chlewnej, klasyfikowanych jako mogących powodować znaczne zanieczyszczenie
środowiska.
27. Znaczny
udział
monokultur
produkcyjnych
w
zbiorowiskach
leśnych,
charakteryzujących się słabszą kondycją i odpornością na różnego rodzaju
zagrożenia.
28. Postępująca
degradacja
walorów
przyrodniczo-krajobrazowych
związana
z żywiołową suburbanizacją terenów podmiejskich.
3.5. OCENA SPOSOBU UWZGLĘDNIENIA W PROJEKCIE ZMIANY PLANU
CELÓW WYNIKAJĄCYCH Z DOKUMENTÓW RANGI MIĘDZYNARODOWEJ,
WSPÓLNOTOWEJ I KRAJOWEJ ORAZ PROBLEMÓW OCHRONY
ŚRODOWISKA ISTOTNYCH Z PUNKTU WIDZENIA REALIZACJI
PROJEKTOWANEGO DOKUMENTU
Na podstawie analizy celów dokumentów nadrzędnych skonfrontowanych
z priorytetowymi problemami wynikającymi z diagnozy stanu środowiska sformułowano 16
grup zagadnień, w stosunku do których w prognozie używane jest określenie „ekologiczne
obszary celowe”. Każdy z nich przedstawia poszczególne sfery polityki ekologicznej, na
której wyzwania analizowany projekt Planu Zagospodarowania Przestrzennego
Województwa Lubelskiego powinien odpowiadać.
EKOLOGICZNE OBSZARY CELOWE
a) Zachowanie i poprawa ładu przestrzennego oraz oszczędne gospodarowanie
przestrzenią;
b) Ochrona krajobrazu;
c) Ochrona warunków zamieszkania, lecznictwa i wypoczynku, w tym ograniczenie liczby
mieszkańców województwa narażonych na ponadnormatywny i uciążliwy hałas;
d) Wspieranie rozwiązań pozwalających na unikanie lub zmniejszenie wielkości emisji
przede wszystkim na obszarach wymagających działań naprawczych w zakresie
ochrony powietrza;
e) Ochrona klimatu poprzez zmniejszenie emisji gazów cieplarnianych oraz ograniczenie
skutków zmian klimatu;
f) Osiągnięcie i utrzymanie dobrego stanu wód;
g) Poprawa skuteczności ochrony przed powodzią, suszą i ruchami masowymi oraz innymi
ekstremalnymi zjawiskami naturalnymi;
h) Minimalizacja negatywnych oddziaływań na różnorodność biologiczną, w tym na
siedliska wodno-błotne;
i) Zapobieganie podziałowi i zapewnienie ciągłości powiązań ekologicznych;
j) Zrównoważone wykorzystanie zasobów środowiska (gleb, lasów, kopalin, wód);
k) Ograniczenie możliwości skażenia gleb i wód przez szkodliwe substancje;
l) Wzrost efektywności wykorzystania i oszczędność surowców naturalnych w wyniku
stosowania energii ze źródeł odnawialnych oraz biopaliw;
m) Zapobieganie powstawaniu odpadów, zapewnienie pełnej skuteczności ich odzysku
i recyklingu oraz ograniczenie ich negatywnego oddziaływania;
n) Zmniejszenie ryzyka poważnej awarii z udziałem substancji niebezpiecznych,
a w przypadku jej wystąpienia – eliminacja i ograniczenie jej skutków dla środowiska;
o) Podkreślenie obowiązku rekompensowania szkód spowodowanych w środowisku oraz
kosztów zapobiegania ich powstawaniu (kompensacje przyrodnicze);
p) Wykształcenie wśród mieszkańców regionu postaw i nawyków proekologicznych
sprzyjających
podejmowaniu
świadomych
decyzji
konsumpcyjnych
oraz
odpowiedzialności za stan środowiska.
W odniesieniu do „ekologicznych obszarów celowych” dokonano analizy zgodności
celów projektu Planu z celami wynikającymi z dokumentów nadrzędnych i problemów
91 | S t r o n a
ochrony środowiska. Z analizy wynika, że projekt Planu odpowiada na wszystkie
„ekologiczne obszary celowe” (tabela 7).
92 | S t r o n a
Tabela 7 Ocena zgodności celów projektu zmiany PZPWL z ekologicznymi obszarami celowymi
Ekologiczne
obszary celowe
1) Zachowanie i
poprawa ładu
przestrzennego
oraz oszczędne
gospodarowanie
przestrzenią
Ocena
uwzględnienia
ekologicznych
obszaru celowego
w projekcie
zmiany PZPWL
tak
Sposób uwzględnienia ekologicznego obszaru celowego w projekcie
zmiany PZPWL
Zasada oszczędnego gospodarowania terenami, jest jedną z wiodących
zasad gospodarowania przestrzenią regionu, niezbędną do zrealizowania
celów polityki przestrzennej województwa. Dodatkowo, projekt Planu
definiuje zasady szczegółowe, w ramach poszczególnych sfer i dziedzin
zagospodarowania przestrzennego regionu lubelskiego, zastosowanie
których przyczyni się do poprawy ładu przestrzennego. Poprawie ładu
przestrzennego służyć będą:
w ramach celu Równoważenie systemu osadniczego:
Uwagi i wnioski
Realizacja ustaleń projektu
zmiany PZPWL jest gwarantem
znaczącej poprawy ładu
przestrzennego w województwie
lubelskim

efektywne wykorzystywanie terenów przeznaczonych pod zabudowę
minimalizujące jej ekspansję na tereny otwarte;
 harmonizowanie układów osadniczych z siecią ekologiczną;
 projektowanie jednostek urbanistycznych z zapewnieniem pełnej
obsługi w infrastrukturę techniczną i społeczną;
 segregacja funkcji wykluczająca prawdopodobieństwo wystąpienia
kolizji;
 restytucja powierzchni biologicznie czynnych i włączanie ich w systemy
zieleni miejskiej w projektach rewitalizacji terenów zdegradowanych;
 lokalizowanie obiektów usług zdrowia na terenach
o korzystnych warunkach sozologicznych;
w ramach celu Zintegrowana ochrona jakości środowiska życia człowieka:
 oszczędne wykorzystywanie otwartej przestrzeni na cele inwestycyjne;
w ramach celu Zachowanie tożsamości kulturowej regionu oraz ochrona i
rewitalizacja zasobów kulturowych:

harmonizowanie nowych elementów zagospodarowania z krajobrazem
kulturowym;
w ramach celu Zwiększenie bezpieczeństwa energetycznego województwa:

uwzględnienie warunków środowiskowych w lokalizowaniu urządzeń
93 | S t r o n a
produkujących energię ze źródeł odnawialnych;
w ramach celu Powszechny dostęp do usług teleinformatycznych:

dbałość o walory krajobrazowe i unikanie kolizji z terenami zabudowy
mieszkaniowej przy lokalizowaniu masztów telefonii komórkowej;
w ramach celu Wyposażenie obszaru województwa
w niezbędną liczbę obiektów i instalacji do zagospodarowania odpadów
komunalnych, przemysłowych i niebezpiecznych:

lokalizowanie urządzeń i obiektów infrastruktury gospodarki odpadami
w sposób bezpieczny dla środowiska człowieka
i możliwie najmniej ingerujący w krajobraz;
w ramach celu Zapewnienie warunków przestrzennych służących
potrzebom obronnym państwa oraz ochronie ludności i jej mienia przed
zagrożeniami naturalnymi
i cywilizacyjnymi:


2) Ochrona
krajobrazu
tak
Istotne znaczenie dla ochrony krajobrazu regionu wyrażają zapisy celów w
projekcie Planu, a mianowicie:
Wzbogacanie i racjonalne gospodarowanie zasobami naturalnymi
uwzględniającymi potrzeby przyszłych pokoleń, realizację którego
zapewniają kierunki: Gospodarowanie
w przestrzeni krajobrazowej i Gospodarowanie zasobami przyrodniczymi
parków narodowych
oraz
Zachowanie tożsamości kulturowej regionu oraz ochrona
i rewitalizacja zasobów kulturowych, w ramach którego postuluje się
kierunek: Ochrona zabytkowego krajobrazu kulturowego.
Dodatkowo, projekt Planu definiuje zasady szczegółowe,
w ramach poszczególnych sfer i dziedzin zagospodarowania
przestrzennego regionu lubelskiego, zastosowanie których przyczyni się do
ochrony krajobrazu:
w ramach celu Równoważenie systemu osadniczego

94 | S t r o n a
wprowadzenie ograniczeń w sposobie zagospodarowania
i użytkowania terenu na obszarach zagrożonych powodzią;
preferowanie możliwie najmniej inwazyjnych w środowisko rozwiązań
przestrzennych służących ochronie przed powodzią.
efektywne wykorzystywanie terenów przeznaczonych pod zabudowę
Korzystne oddziaływanie ustaleń
projektu Planu w zakresie
ochrony krajobrazu, będzie
wzmacniać stosowanie jednej z
zasad wiodącej, a mianowicie
minimalizowania kolizji i
konfliktów przestrzennych,
będącej jedną z wiodących zasad
gospodarowania przestrzenią
regionu. Zwraca się uwagę, na
konieczność jej stosowania,
zwłaszcza w odniesieniu do
kierunków znacząco
oddziałujących na krajobraz.
minimalizujące jej ekspansję na tereny otwarte;
w ramach celu Zintegrowana ochrona jakości środowiska życia człowieka:
 oszczędne wykorzystywanie otwartej przestrzeni na cele inwestycyjne;
w ramach celu Zachowanie tożsamości kulturowej regionu oraz ochrona i
rewitalizacja zasobów kulturowych:

harmonizowanie nowych elementów zagospodarowania
z krajobrazem kulturowym;
w ramach celu Powszechny dostęp do usług teleinformatycznych:

dbałość o walory krajobrazowe i unikanie kolizji z terenami zabudowy
mieszkaniowej przy lokalizowaniu masztów telefonii komórkowej;
w ramach celu Wyposażenie obszaru województwa
w niezbędną liczbę obiektów i instalacji do zagospodarowania odpadów
komunalnych, przemysłowych i niebezpiecznych:

3) Ochrona
warunków
zamieszkania,
lecznictwa i
wypoczynku, w
tym ograniczenie
liczby
mieszkańców
województwa
narażonych na
ponadnormatywny
i uciążliwy hałas
tak
lokalizowanie urządzeń i obiektów infrastruktury gospodarki odpadami
w sposób bezpieczny dla środowiska człowieka i możliwie najmniej
ingerujący w krajobraz.
Przyjęta w projekcie Planu policentryczna struktura systemu osadniczego,
jest warunkiem poprawy zarówno konkurencyjności przestrzeni jak i jakości
życia. Spełnieniu temu wymaganiu służą przyjęte w projekcie Planu
kierunki:
Kształtowanie przyjaznej przestrzeni życia wpisując się w cel
Równoważenie systemu osadniczego;
Gospodarowanie zasobami uzdrowiskowymi w ramach celu. Wzbogacanie i
racjonalne gospodarowanie zasobami naturalnymi uwzględniającymi
potrzeby przyszłych pokoleń;
Poprawa klimatu akustycznego i ograniczanie oddziaływania pól
elektromagnetycznych wpisując się w cel Zintegrowana ochrona jakości
środowiska życia człowieka;
Poprawie jakości życia służą także rozwiązania przestrzenne poprawiające
dostępność do obszarów turystycznych i rekreacyjnych, dotyczy ustaleń
projektu Planu ukierunkowanych na rozwój infrastruktury turystycznej
służącej upowszechnianiu różnych form turystyki poprzez kierunki:
Wzbogacanie atrakcyjności obszarów turystycznych oraz Udostępnianie
obszarów o walorach turystycznych wpisujących się w realizację celu
Zwiększanie konkurencyjności gospodarki województwa oraz poprawa jego
W projekcie Planu częściowo
uwzględnione zostały ustalenia
przestrzenne wynikające z
Programu ochrony środowiska
przed hałasem dla województwa
lubelskiego dla terenów poza
aglomeracjami położonymi
wzdłuż odcinków dróg.
Z punktu widzenia kształtowania
klimatu akustycznego, istotne
znaczenie ma planowanie
kierunków rozwoju funkcjonalnoprzestrzennego - rozgraniczanie
terenów o zróżnicowanej funkcji,
unikanie wprowadzania obiektów
podlegających ochronie przed
hałasem na terenach silnie
zurbanizowanych, a także zakaz
lokalizowania funkcji
mieszkaniowej bezpośrednio przy
95 | S t r o n a
atrakcyjności inwestycyjnej.
głównych ciągach
komunikacyjnych.
4) Wspieranie
rozwiązań
pozwalających na
unikanie lub
zmniejszenie
wielkości emisji
przede wszystkim
na obszarach
wymagających
działań
naprawczych w
zakresie ochrony
powietrza
tak
Wśród ustaleń ukierunkowanych na poprawę stanu czystości powietrza,
projekt Planu proponuje cel Zintegrowana ochrona jakości środowiska życia
człowieka, który realizowany będzie w ramach kierunku Poprawa warunków
aerosanitarnych.
Zwraca się uwagę, iż w projekcie
Planu częściowo uwzględnione
zostały ustalenia przestrzenne
wynikające z Programów ochrony
powietrza dla strefy lubelskiej
oraz dla strefy Aglomeracja
Lubelska. Proponuje się
uwzględnienie w zapisach
projektu Planu ustaleń
zapewniających „przewietrzania”
terenów zabudowanych.
5) Ochrona
klimatu poprzez
zmniejszenie
emisji gazów
cieplarnianych
tak
W grupie ustaleń mających wpływ na ograniczenie emisji zanieczyszczeń
powietrza i gazów cieplarnianych wymienia się:
W projekcie Planu, oprócz
zapisów wpływających
pozytywnie na ochronę klimatu,
wyróżnia się ustalenia, których
wdrożenie przyczyniać się będzie
do dalszego zwiększania emisji
gazów cieplarnianych:




96 | S t r o n a
rozwój scentralizowanych systemów ciepłowniczych, pozwalających na
dostarczanie ciepła w sposób bardziej ekologiczny, w ramach kierunku
Poprawa warunków aerosanitarnych wpisując się w realizację celu
Zintegrowana ochrona jakości życia człowieka,
rozwój infrastruktury transportu rowerowego w miastach i ich obszarach
funkcjonalnych oraz rozwój sieci transportu zbiorowego, preferując
rozwój ekologicznych środków transportu w ramach celu Poprawa
dostępności komunikacyjnej regionu,
zwiększenie wykorzystania odnawialnych źródeł energii, a także
rozbudowę sieci gazociągów przesyłowych i dystrybucyjnych i rozwój
infrastruktury przesyłu i magazynowania paliw płynnych w ramach celu
Zwiększanie bezpieczeństwa energetycznego województwa,
eliminowania negatywnego wpływu składowisk odpadów na środowisko
w ramach celu Wyposażenie obszaru województwa w niezbędną liczbę
obiektów i instalacji do zagospodarowania odpadów komunalnych,
przemysłowych i niebezpiecznych

budowa nowych źródeł
energii konwencjonalnej;
 rozbudowa istniejących
źródeł energii.
W kontekście skumulowanego
oddziaływania, wzrost emisji
gazów w regionie, w wyniku
zaspokojenia potrzeb na miejscu,
ograniczy import energii z
zewnątrz regionu. W wymiarze
ogólnym wzrost emisji w regionie
zostanie zrekompensowany
zmniejszeniem jej poziomu poza
województwem. Dodatkowo
ograniczona zostanie emisja,
spowodowana zmniejszeniem
strat na przesyłach.
6) Osiągnięcie i
utrzymanie
dobrego stanu
wód
tak
Zasadnicza część celów i kierunków zagospodarowania przestrzennego
przewidywanych do realizacji w ramach projektu Planu, przyczyni się do
utrzymania trendu poprawy jakości wód śródlądowych oraz zapewnieniu
dobrej jakości wody do spożycia przez ludzi. W grupie kierunków, których
wdrożenie spowoduje bezpośrednie pozytywne skutki dla środowisko
wodnego wymienia się:
Poprawa warunków hydrosanitarnych w ramach celu Zintegrowana ochrona
jakości środowiska życia człowieka;
Porządkowanie gospodarki ściekowej wpisującego się w realizację celu
Wyposażenie jednostek osadniczych w kompleksowe systemy wodno –
kanalizacyjne;
Racjonalne gospodarowanie ograniczonymi zasobami wód śródlądowych
(powierzchniowych i podziemnych) w ramach celu Wzbogacanie i
racjonalne gospodarowanie zasobami naturalnymi uwzględniającymi
potrzeby przyszłych pokoleń;
Eliminowanie negatywnego wpływu składowisk odpadów na środowisko
wpisującego się w realizację celu Wyposażenie obszaru województwa w
niezbędną liczbę obiektów i instalacji do zagospodarowania odpadów
komunalnych, przemysłowych i niebezpiecznych.
7)Poprawa
skuteczności
ochrony przed
powodzią, suszą i
ruchami
masowymi oraz
innymi
ekstremalnymi
zjawiskami
naturalnymi
tak
Istotne znaczenie dla poprawy skuteczności ochrony przed ekstremalnymi
zjawiskami naturalnymi wyrażają zapisy celów w projekcie Planu, a
mianowicie:
Zapewnienie warunków przestrzennych służących potrzebom obronnym
i cywilizacyjnymi, którego realizację zapewni kierunek Przeciwdziałanie
zagrożeniom naturalnym i ich skutkom;
Wzmocnienie stabilności środowiska przyrodniczego w ramach kierunku
Zwiększanie odporności środowiska na zagrożenia naturalne.
8) Minimalizacja
negatywnych
oddziaływań na
różnorodność
biologiczną, w tym
na siedliska
tak
Ograniczaniu negatywnym oddziaływaniom na różnorodność biologiczną
służą zapisy celów w projekcie Planu, w grupie której wymienia się:
Utrzymanie walorów środowiska przyrodniczego i krajobrazu, którego
realizację zapewnią kierunki: Ochrona i kształtowanie Krajowego Systemu
Obszarów Chronionych, Zapewnienie spójności i ciągłości przestrzeni
przyrodniczej oraz Ochrona walorów przyrody ożywionej.
W projekcie Planu znajdują się
cele i kierunki zagospodarowania
przestrzennego, których
wdrożenie stanowić będzie
potencjalne zagrożenie dla
jakości wód np: rozwój sieci
drogowej. Potencjalnym
zagrożeniom realizacji celu
przeciwdziałają cele sfery
ekologicznej
W zakresie ochrony
różnorodności biologicznej,
proponuje się wprowadzenie
zapisu zaostrzenia kryteriów
dopuszczających do realizacji
inwestycji na obszarach
97 | S t r o n a
wodno-błotne
W grupie ustaleń projektu Planu na rzecz ochrony obszarów wodno –
błotnych wymienia się:
ochronę i restytucję obszarów mokradłowych z identyfikacją priorytetowych
obszarów wymagających renaturalizacji w ramach kierunku Zwiększanie
odporności środowiska na zagrożenia naturalne wpisującego się w
realizację celu Wzmocnienie stabilności środowiska przyrodniczego;
ochronę mokradeł, w tym dolin rzecznych oraz pozadolinnych podmokłości,
bagien i torfowisk przed odwodnieniem w ramach kierunku Racjonalne
gospodarowanie ograniczonymi zasobami wód śródlądowych
(powierzchniowych
i podziemnych).
potencjalnie cennych
przyrodniczo, w stosunku do
gmin, nieposiadających
inwentaryzacji przyrodniczej.
W projekcie Planu, w ramach
celu Utrzymanie walorów
środowiska przyrodniczego i
krajobrazu wskazana byłaby
identyfikacja ostoi ramsarskich istniejącej „Polesie Zachodnie”
oraz projektowanych „Chełmskie
Torfowiska Węglanowe” i
„Środkowa Wisła z jeziorem
Piskory” z określeniem zasad
zagospodarowania w obrębie
przedmiotowych ostoi.
W projekcie Planu znajdują się
cele i kierunki zagospodarowania
przestrzennego, stanowiące
potencjalne zagrożenie dla
utrzymania drożności powiązań
ekologicznych, co związane jest z
realizacją wielu zadań
inwestycyjnych, głównie w
zakresie rozwoju sieci
transportowej.
9) Zapobieganie
podziałowi i
zapewnienie
ciągłości
powiązań
ekologicznych
tak
Zapewnieniu ciągłości powiązań ekologicznych służą następujące zapisy
celów w projekcie Planu:
Utrzymanie walorów środowiska przyrodniczego i krajobrazu, który
realizowany będzie przez kierunki: Ochrona i kształtowanie Krajowego
Systemu Obszarów Chronionych, Zapewnienie spójności i ciągłości
przestrzeni przyrodniczej.
10)
Zrównoważone
wykorzystanie
zasobów
środowiska (gleb,
lasów, kopalin,
wód)
tak
Istotne znaczenie dla oszczędnego wykorzystywania zasobów środowiska
wyrażają zapisy celów w projekcie Planu, a mianowicie:
Wzbogacanie i racjonalne gospodarowanie zasobami naturalnymi
uwzględniającymi potrzeby przyszłych pokoleń, którego realizację
zapewniają kierunki: Racjonalne gospodarowanie ograniczonymi zasobami
wód śródlądowych, Gospodarowanie złożami kopalin, Gospodarowanie
zasobami glebowymi i leśnymi.
11) Ograniczenie
możliwości
skażenia gleb i
wód przez
tak
W zapisach projektu Planu, wskazuje się kierunki zagospodarowania
przestrzennego służące ograniczeniu skażenia gleb i wód, które
ukierunkowane są na realizację systemów oczyszczania ścieków oraz na
ograniczanie ujemnych wpływów zanieczyszczeń obszarowych i
98 | S t r o n a
rozproszonych na jakość wód i gleb. Wymienić należy:
Poprawa warunków hydrosanitarnych w ramach celu Zintegrowana ochrona
jakości środowiska życia człowieka;
Porządkowanie gospodarki ściekowej, w ramach celu Wyposażenie
jednostek osadniczych w kompleksowe systemy wodno – kanalizacyjne;
Eliminowanie negatywnego wpływu składowisk odpadów na środowisko,
wpisującego się w realizację celu Wyposażenie obszaru województwa w
niezbędną liczbę obiektów i instalacji do zagospodarowania odpadów
komunalnych, przemysłowych i niebezpiecznych.
szkodliwe
substancje
12) Wzrost
efektywności
wykorzystania i
oszczędność
surowców
naturalnych w
wyniku
stosowania
energii ze źródeł
odnawialnych
oraz biopaliw
tak
Wśród ustaleń ściśle korespondujących z wymogiem wzrostu efektywności
wykorzystania i oszczędności surowców naturalnych, w projekcie Planu
wymienia się kierunki zagospodarowania przestrzennego:
Gospodarowanie złożami kopalin w ramach celu Wzbogacanie i racjonalne
gospodarowanie zasobami naturalnymi uwzględniającymi potrzeby
przyszłych pokoleń;
Wykorzystanie zasobów biomasy w produkcji energii, Wykorzystanie energii
słońca w produkcji energii, Zrównoważone wykorzystanie pozostałych
zasobów OZE w ramach celu Zwiększenie bezpieczeństwa energetycznego
województwa;
Rozwój rolnictwa ukierunkowanego na produkcję biomasy dla celów
energetycznych w ramach celu Zwiększenie konkurencyjności gospodarki
województwa oraz poprawa jego atrakcyjności inwestycyjnej.
13) Zapobieganie
powstawaniu
odpadów,
zapewnienie
pełnej
skuteczności ich
odzysku i
recyklingu oraz
ograniczenie ich
negatywnego
oddziaływania
tak
Wśród ustaleń projektu Planu, zagadnienia związane z gospodarką
odpadami i ich oddziaływaniem na środowisko, uwzględnione zostały w
zapisach celu:
Wyposażenie obszaru województwa w niezbędną liczbę obiektów i
instalacji do zagospodarowania odpadów komunalnych, przemysłowych i
niebezpiecznych, realizację którego zapewnią kierunki: Ograniczania ilości
odpadów podlegających składowaniu, Eliminowaniu negatywnego wpływu
składowisk odpadów na środowisko oraz ograniczenie negatywnego
oddziaływania energetyki na środowisko.
14) Zmniejszenie
ryzyka poważnej
tak
W zapisach projektu Planu, wskazuje się cel szczegółowy Zapobieganie i
zminimalizowanie skutków poważnych awarii, służący realizacji celu
99 | S t r o n a
awarii z udziałem
substancji
niebezpiecznych,
a w przypadku jej
wystąpienia –
eliminacja i
ograniczenie jej
skutków dla
środowiska
15) Podkreślenie
obowiązku
rekompensowania
szkód
spowodowanych
w środowisku
oraz kosztów
zapobiegania ich
powstawaniu
(kompensacje
przyrodnicze).
Zapewnienie warunków przestrzennych służących potrzebom obronnym
i cywilizacyjnymi.
Dodatkowo w ramach celu Zintegrowana ochrona jakości środowiska życia
człowieka, jednym z ustaleń projektu Planu jest wykluczenie lokalizacji w
miastach i na terenach o zwartej bądź skupionej zabudowie mieszkaniowej
oraz w ich bezpośrednim sąsiedztwie funkcji stanowiących zagrożenie dla
życia lub zdrowia ludzi, a w szczególności stwarzających zagrożenie
wystąpienia poważnej awarii.
częściowo
Zasada kompensacji ekologicznej, jest jedną z wiodących zasad
gospodarowania przestrzenią regionu, niezbędną do zrealizowania celów
polityki przestrzennej województwa.
Dodatkowo w ramach celu Utrzymanie walorów środowiska przyrodniczego
i krajobrazu, w projekcie Planu znajduje się wzmianka o harmonizacji zadań
inwestycyjnych z siecią ekologiczną poprzez stosowanie rozwiązań
technicznych zapewniających utrzymanie drożności korytarzy
ekologicznych lub rekompensowanie utraty fragmentów korytarzy
ekologicznych poprzez odtwarzanie ich w innym miejscu w nawiązaniu do
sieci ekologicznej w przypadku, gdy uniknięcie kolizji jest niemożliwe.
Projekt zmiany PZPWL
wprowadza zasadę ogólną
dotyczącą prowadzenia
kompensacji przyrodniczych.
Rekomendacja:
Proponuje się uzupełnienie
projektu Planu o działania
obejmujące:



100 | S t r o n a
kompensacje przyrodnicze,
niezbędne dla zapewnienia
spójności przestrzeni i
właściwego funkcjonowania
systemu obszarów
chronionych oraz obszarów
cennych przyrodniczo.
tworzenie, przywracanie lub
podnoszenie jakości
przyrody, prowadzące do
przywrócenia równowagi
przyrodniczej w terenie,
celem zrównoważenia szkód
środowiskowych
powodowanych rozwojem
infrastruktury.
konieczność wprowadzania
nowych nasadzeń
rekompensujących ubytek
powierzchni leśnych,

16) Wykształcenie
wśród
mieszkańców
regionu postaw i
nawyków
proekologicznych
sprzyjających
podejmowaniu
świadomych
decyzji
konsumpcyjnych
oraz
odpowiedzialności
za stan
środowiska
nie
Projekt Planu pomija tematykę związaną z kształtowaniem postaw
proekologicznych. Zwraca się uwagę, iż edukacja mieszkańców w zakresie
ochrony środowiska, kształtowanie i promocja postaw proekologicznych,
zagwarantowanie dostępu do informacji o środowisku oraz zrównoważona
polityka konsumpcyjna, jest jednym z celów Polityki ekologicznej Państwa
oraz Programu ochrony środowiska województwa lubelskiego, ustalenia
których powinny być wiążące przy formułowaniu zapisów projektowanego
dokumentu w zakresie ochrony środowiska.
preferując tworzenie siedlisk
podobnych do zniszczonych,
w obrębie leśnych korytarzy
ekologicznych.
konieczność
przeprowadzania
kompensacji przyrodniczej
przed wystąpieniem
znaczącego negatywnego
oddziaływania, których skutki
mają być rekompensowane.
Dla skutecznego wdrożenia
ustaleń projektowanego
dokumentu, istotne byłoby
uzupełnienie projektu Planu, np.
w formie zasady, o konieczność
upowszechniania
proekologicznego modelu
konsumpcji. W przypadku
niepodjęcia działań służących
wzrostowi świadomości
ekologicznej w kreowaniu
odpowiednich zachowań
społecznych, można spodziewać
się kontynuacji konsumpcyjnego
modelu życia, polegającego na
stałym dążeniu do podnoszenia
efektywności procesów
gospodarczych bez
uwzględniania skutków
społecznych i przyrodniczych.
Takiemu „rozwojowi” towarzyszyć
będzie postępująca degradacja
środowiska przyrodniczego,
prowadząca do trwałych i (w
wielu przypadkach)
nieodwracalnych zmian. Nasilona
konsumpcja, która wiąże się ze
101 | S t r o n a
zwiększonym zapotrzebowaniem
na surowce i energię oraz
nadmierną produkcją odpadów
przyczyni się do marnotrawstwa
zasobów przyrody, ludzkiej pracy
i wzrostu kosztów produkcji.
Spowoduje także dalszy wzrost
zanieczyszczenia środowiska, co
z kolei wpłynie na pogorszenie
się warunków zdrowotnych
społeczeństwa
102 | S t r o n a
4. OCENA PRZEWIDYWANEGO ZNACZĄCEGO ODDZIAŁYWANIA
4.1. METODY BADAWCZE ZASTOSOWANE PRZY SPORZĄDZANIU PROGNOZY
ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO
Sformułowane w wymienionych w poprzednim rozdziale dokumentach
środowiskowych cele nadrzędne oraz strategiczne powinny być uwzględnione w projekcie
zmiany
Planu
Zagospodarowania
Przestrzennego
Województwa
Lubelskiego.
Przedstawiono powiązania projektu planu z dokumentami nadrzędnymi wraz
z uwzględnieniem wyników ich prognoz. Na podstawie ww. analizy wyselekcjonowano
najważniejsze cele dokumentów nadrzędnych związane z problematyką regulowaną
w projekcie Planu.
Przeprowadzono diagnozę stanu środowiska województwa lubelskiego, na podstawie
której zidentyfikowano główne problemy w województwie. Problemom została nadana
odpowiednia ranga (PRIORYTET), odpowiadająca kryteriom znaczenia problemów.
Analizę tej zgodności z 21 dokumentów wyselekcjonowano 110 celów i kierunków
rozwoju, które w sposób bezpośredni lub pośredni odnoszą się do zagadnień
zagospodarowania przestrzennego.
Główne cele dokumentów nadrzędnych zostały skonfrontowane z priorytetowymi
problemami wynikającymi z diagnozy stanu środowiska. Na podstawie powyższej analizy
sformułowano 14 grup zagadnień, w stosunku do których w prognozie używane jest
określenie „ekologiczne obszary celowe”. Każdy z nich przedstawia poszczególne sfery
polityki ekologicznej, na której wyzwania analizowany projekt PZPWL powinien odpowiadać.
Przy pomocy metody macierzowej dokonano szczegółowej oceny spójności celów projektu
PZPWL z „ekologicznymi obszarami celowymi” w kontekście proponowanych zasad, celów
i kierunków zagospodarowania (tabela 7).
Do analizy znaczącego oddziaływania (tabela 8) wybrano z projektu zmiany PZPWL
kierunki zagospodarowania przestrzennego oraz odpowiadające im działania w
poszczególnych sferach. Przy pomocy metody macierzowej przeprowadzono analizę
potencjalnego oddziaływania skutków realizacji przyjętych w projekcie zmiany PZPWL
działań w odniesieniu do poszczególnych receptorów oddziaływań (w tym komponentów
środowiska), tj.:
1) przedmioty ochrony i integralność obszarów natura 2000,
2) korytarze ekologiczne,
3) obszary chronione,
4) różnorodność biologiczna oraz zwierzęta i rośliny,
5) wody,
6) powietrze,
7) powierzchnia ziemi i gleba,
8) krajobraz,
9) klimat,
10) zasoby naturalne (kopaliny, lasy),
11) zabytki,
12) ludzie i bezpieczeństwo publiczne,
13) dobra materialne,
14) ład przestrzenny,
z uwzględnieniem, określonej w tabeli 6., skali problemów ekologicznych i wynikających z
tego priorytetów.
Za potencjalne znaczące oddziaływanie uznane zostało takie działanie określone w
projekcie zmiany PZPWL, które utrwala lub generuje problemy w ramach priorytetów I lub II
lub III.
By zobrazować graficznie wyniki przeprowadzonej analizy (pkt 4.2), za pomocą
kolorów wyróżniono możliwe rodzaje potencjalnego wpływu:
103 | S t r o n a
P – pozytywny w ramach wszystkich przyjętych priorytetów,
0 – brak lub nieznaczący,
ZP – zróżnicowany z przewagą pozytywnego (jeżeli może stwarzać problemy w ramach
priorytetu III oraz są istotne efekty pozytywne w ramach priorytetów I i II),
ZN – zróżnicowany z przewagą negatywnego (jeżeli problemy w ramach priorytetów I lub
II oraz są skutki pozytywne w ramach priorytetu III),
N – negatywny (jeżeli może stwarzać problemy w ramach priorytetów I lub II).
W prognozowanych przypadkach potencjalnego znaczącego oddziaływania
dokonano analizy (pkt 4.3) skutków ustaleń projektu zmiany PZPWL dotyczących sposobu
realizacji działań, tj. zasad zagospodarowania przestrzennego, przestrzennych warunków
realizacji regionalnej polityki rozwoju oraz rekomendacji mających na celu zapobieganie,
ograniczenie lub kompensację przyrodniczą negatywnych oddziaływań na środowisko.
104 | S t r o n a
4.2. ANALIZA POTENCJALNEGO ODDZIAŁYWANIA SKUTKÓW REALIZACJI PRZYJĘTYCH W PROJEKCIE ZMIANY PZPWL
DZIAŁAŃ W ODNIESIENIU DO POSZCZEGÓLNYCH RECEPTORÓW ODDZIAŁYWAŃ
Tabela 8 Potencjalne znaczące oddziaływanie na poszczególne receptory oddziaływań
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
16.
Ład przestrzenny, w tym
oszczędne wykorzystanie
przestrzeni
Dobra materialne
Ludzie i bezpieczeństwo
publiczne
Zabytki
Zasoby naturalne (kopaliny,
lasy,)
Klimat
Krajobraz
Powierzchnia ziemi i gleby
Powietrze
Wody
Różnorodność biologiczna
oraz zwierzęta i rośliny
Obszary chronione
Działanie
Korytarze ekologiczne
Kierunek nr
Przedmioty ochrony i
integralność obszarów Natura
2000
SFERA
Branża
Rodzaje oddziaływania6
Oddziaływanie na komponenty środowiska
SIEĆ OSADNICZA I INFRASTRUKTURA
SPOŁECZNA
Kierunek 1. Kształtowanie policentrycznej
miejskiej sieci osadniczej
1.1. Wzmacnianie potencjału miast z
uwzględnieniem roli poszczególnych
ośrodków w obsłudze regionu
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
1.3. Wspieranie rozwoju ośrodków o funkcjach
wyspecjalizowanych
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
1.4. Uzupełnianie sieci miast
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
1.2. Wspomaganie procesów dyfuzji
aktywności społeczno-gospodarczej na
obszar województwa poprzez
wzmacnianie powiązań funkcjonalnych
6
Dotyczy tylko potencjalnego znaczącego oddziaływania
105 | S t r o n a
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
16.
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
P
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
P
P
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
P
P
0
0
P
0
0
0
0
P
0
0
0
0
0
P
0
0
0
0
0
0
0
P
0
0
0
P
P
P
0
P
P
P
0
0
0
P
0
0
0
0
0
0
0
P
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
P
0
0
0
0
0
P
4.3. Rewitalizacja terenów poprzemysłowych,
powojskowych i pokolejowych
0
0
0
0
P
0
0
P
0
0
0
0
0
P
4.4. Rewitalizacja miejskich terenów zieleni
0
P
P
0
0
0
0
P
0
0
0
0
0
P
Kierunek 2. Kształtowanie wiejskiej sieci
osadniczej
2.1. Modernizacja, rozbudowa i rozwój
infrastruktury oraz usług służących
krystalizacji silnych ośrodków lokalnych
obsługujących tereny wiejskie
2.2. Odnowa wsi poprzez realizację
atrakcyjnych przestrzeni publicznych z
wykorzystaniem lokalnych usług
2.3. Wspieranie rozwoju specjalistycznych
funkcji ośrodków wiejskich w oparciu o
lokalne zasoby
p
zagospodarowania na terenach
podmiejskich
3.1. Porządkowanie obszarów objętych
procesami suburbanizacyjnymi poprzez
regulacje planistyczne kształtujące układy
osadnicze
3.2. Włączanie podmiejskich (urbanizujących
się) jednostek osadniczych w miejskie
systemy infrastruktury
3.3. Objęcie podmiejskich (urbanizujących się)
jednostek osadniczych zintegrowanym
systemem transportu publicznego
3.4. Kształtowanie zielonych pierścieni (Green
Belts)
P
Kierunek 4. Rewitalizacja zdegradowanych
obszarów miast
4.1. Rewitalizacja blokowisk
4.2. Rewitalizacja zdegradowanych śródmieść
i wielofunkcyjnych przedwojennych
obszarów zabudowy miejskiej
106 | S t r o n a
1.
oraz dolin rzecznych
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
16.
5.1. Zwiększanie mobilności mieszkańców
województwa
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
5.2. Rozwój zespołów rekreacyjno-sportowych
i terenów zieleni urządzonej
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
5.3. Rozbudowa bazy i infrastruktury placówek
edukacyjnych
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
5.5. Rozbudowa bazy usług medycznych oraz
stacjonarnych ośrodków opieki społecznej
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
P
0
0
5.6. Rozbudowa infrastruktury lecznictwa
uzdrowiskowego
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
P
0
0
5.7. Rozwój ośrodków kultury o znaczeniu
ponadregionalnym
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
P
0
P
P
P
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
P
P
P
P
0
0
0
0
0
0
0
Kierunek 5. Kształtowanie przyjaznej
przestrzeni życia
5.4. Rozwój infrastruktury uczelni wyższych
5.8. Rozwój instytucji kulturotwórczych
poprzez uzupełnienie i rozbudowę sieci
placówek kultury na poziomie lokalnym
ŚRODOWISKO PRZYRODNICZE
Gospodarowanie zasobami naturalnymi
Kierunek 1. Racjonalne gospodarowanie
ograniczonymi zasobami wód
śródlądowych (powierzchniowych i
podziemnych)
1.1. Zabezpieczenie zasobów wód
podziemnych udokumentowanych w
GZWP przed degradacją ilościową i
jakościową
1.2. Ochrona zasobów wód podziemnych w
obszarach alimentacyjnych ujęć wód
1.3. Ochrona planistyczna projektowanych
obszarów ochronnych zlewni rzek (tzw.
DS, SK
P
P
P
0
P
P
ZP
P
107 | S t r o n a
1.
zlewni chronionych)
2.
1.4. Ochrona planistyczna zlewni jezior (tzw.
ekologicznych obszarów ochronnych
wokół jezior)
3.
4.
5.
6.
7.
P
P
P
P
P
8.
9.
0
0
10.
P
11.
12.
13.
0
0
0
14.
P
15.
16.
0
0
Kierunek 2. Gospodarowanie złożami
kopalin
2.1. Ochrona obszarów występowania
udokumentowanych złóż surowców przed
zainwestowaniem uniemożliwiającym
podjęcie eksploatacji
P
DS, P,
B
0
0
P
0
ZP
0
0
0
0
0
0
0
0
ZP
ZP
ZP
ZP
0
ZP
ZP
0
0
0
0
0
0
0
0
0
3.1. Ograniczanie przeznaczania na cele
nierolnicze obszarów użytkowanych
rolniczo o wysokich walorach
przyrodniczych
P
P
P
P
P
P
P
0
0
3.2. Zachowanie integralności głównych
kompleksów leśnych
P
P
P
P
0
0
0
P
P
P
0
0
0
P
3.3. Ochrona walorów przyrodniczych lasów
ekologicznie ważnych
P
P
P
P
P
0
P
P
P
P
0
0
0
P
P
P
P
ZP
P
ZP
0
0
0
0
ZP
ZP
0
P
0
P
0
0
P
P
P
P
2.2. Ochrona obszarów występowania
wstępnie rozpoznanych złóż surowców
cennych gospodarczo jako potencjalnych
obszarów koncesyjnych
P
P
Kierunek 3. Gospodarowanie zasobami
glebowymi i leśnymi
3.4. Zalesienia gruntów marginalnych
B, P,
SK
ZP
ZP
ZP
ZP
3.5. Zakładanie plantacji drzew szybko
rosnących
B, P,
SK
ZN
ZN
ZN
ZN
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
P
uzdrowiskowymi
4.1. Przystosowanie zagospodarowania
istniejących uzdrowisk umożliwiające
zachowanie i poprawę walorów
uzdrowiskowych
4.2. Ochrona zasobów uzdrowiskowych w
potencjalnych uzdrowiskach bądź
obszarach ochrony uzdrowiskowej
108 | S t r o n a
P
P
P
0
0
0
0
P
P
P
0
P
0
P
0
0
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
5.1. Zwiększenie zasobów przyrodniczych
Poleskiego Parku Narodowego
P
P
P
P
P
P
5.2. Poprawa funkcjonowania ekosystemów
Roztoczańskiego Parku Narodowego
P
P
P
P
P
P
0
0
0
0
0
P
P
P
P
P
1.1. Kształtowanie zagospodarowania terenów
w obszarach chronionych w dostosowaniu
do przedmiotu ochrony wartości
przyrodniczych i krajobrazowych
P
P
P
P
P
1.2. Zmiana granic istniejących obszarów
chronionych w dostosowaniu do
rzeczywistych walorów przyrodniczokrajobrazowych i zapewniająca ciągłość
przestrzenną systemu obszarów
chronionych
P
P
P
P
P
1.3. Ochrona planistyczna projektowanych
obszarów chronionych z dostosowaniem
do rzeczywistych walorów przyrodniczokrajobrazowych i zapewnienia ciągłości
przestrzennej systemu obszarów
chronionych
P
P
P
P
P
12.
13.
14.
15.
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
16.
0
0
0
0
0
0
P
0
0
0
P
0
P
0
0
0
0
0
0
0
przyrodniczymi parków narodowych
P
P
P
P
Kierunek 6. Gospodarowanie w przestrzeni
krajobrazowej
6.1. Ochrona otwartych i niezainwestowanych
terenów o walorach turystycznych i
wypoczynkowych
6.2. Ochrona tożsamości krajobrazów
unikalnych w skali kraju (tzw. krajobrazów
priorytetowych)
P
P
P
Ochrona przyrody i kształtowanie
środowiska
Kierunek 1. Ochrona i kształtowanie
Krajowego Systemu Obszarów
Chronionych
P
P
P
Kierunek 2. Zapewnienie spójności i
ciągłości przestrzeni przyrodniczej
109 | S t r o n a
P
1.
3.
4.
5.
6.
7.
2.1. Zachowywanie integralności
ekologicznych obszarów węzłowych i
zapewnianie drożności korytarzy
ekologicznych w ramach regionalnej sieci
ekologicznej
P
P
P
P
P
2.2. Kształtowanie Systemów Przyrodniczych
Miast i Systemów Przyrodniczych Gmin w
sposób zapewniający ich spójność z
regionalną siecią ekologiczną
P
P
P
P
P
ZP
ZP
ZP
ZP
0
0
0
3.1. Ochrona ekosystemów mających
znaczenie dla zachowania różnorodności
biologicznej
P
P
3.2. Ochrona najcenniejszych fragmentów
krajobrazu naturalnego i kulturowego
P
P
0
0
0
0
0
0
0
0
1.2. Przeciwdziałanie aktywizacji ruchów
masowych ziemi
0
0
0
0
1.3. Zwiększenie stopnia retencyjności
środowiska w celu przeciwdziałania suszy
0
0
0
0
2.3. Zwiększanie lesistości na kierunkach
leśnych powiązań ekologicznych
2.4. Kształtowanie transgranicznych obszarów
chronionych
2.
B, S,
DS
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
16.
0
0
0
0
0
0
0
0
P
0
0
0
0
0
0
0
0
P
ZP
P
P
0
0
P
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
P
P
P
P
P
P
P
0
0
0
P
P
P
P
P
P
P
0
0
0
P
P
0
0
0
0
0
P
P
0
0
0
0
0
0
0
0
0
P
P
P
P
P
0
0
P
P
P
0
0
P
P
Kierunek 3. Ochrona walorów przyrody
ożywionej
0
0
P
P
Kierunek 4. Ochrona przyrody nieożywionej
4.1. Utworzenie geoparków
4.2. Objęcie ochroną prawną najcenniejszych
walorów przyrody nieożywionej
P
P
0
0
P
P
0
0
P
P
Odporność środowiska
Kierunek 1. Zwiększanie odporności
środowiska na zagrożenia naturalne
(ekstremalne)
1.1. Zwiększanie stopnia retencyjności zlewni
w celu przeciwdziałania zagrożeniu
powodziowemu
110 | S t r o n a
P
0
P
0
0
0
P
0
0
0
0
0
1.
2.
3.
0
4.
0
5.
0
6.
0
7.
8.
9.
10.
P
P
P
P
P
P
P
P
P
0
P
P
0
0
0
0
0
0
0
P
P
P
P
P
0
P
P
0
0
0
0
P
P
P
P
2.3. Zakładanie buforów biologicznych
ograniczających spływy zanieczyszczeń
pochodzenia rolniczego
P
0
P
P
P
0
P
P
2.4. Ograniczanie odpływu związków azotu ze
źródeł rolniczych do wód gruntowych
P
0
P
P
P
0
P
P
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
1.4. Przeciwdziałanie erozji wodnej i wietrznej
1.5. Podnoszenie odporności środowiska na
obszarach o zachwianej równowadze
przyrodniczej poprzez renaturalizację
11.
0
12.
0
13.
0
14.
15.
16.
0
P
P
0
0
0
0
0
0
0
P
P
P
0
0
P
0
P
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
P
0
P
0
0
0
0
0
P
0
P
0
0
0
0
0
P
0
P
P
Jakość środowiska
Kierunek 1. Poprawa warunków
aerosanitarnych
1.1. Rozwój scentralizowanych systemów
ciepłowniczych
P, DS,
SK
P
ZP
Kierunek 2. Poprawa warunków
hydrosanitarnych
2.1. Realizacja systemów oczyszczania
ścieków
2.2. Stosowanie rozwiązań technicznych
ograniczających zanieczyszczenia
pochodzące z funkcjonujących i
nieczynnych składowisk
P
P
P
P
Kierunek 3. Poprawa klimatu akustycznego
i ograniczanie oddziaływania pól
elektromagnetycznych
3.1. Realizacja obwodnic miejscowościach z
przekroczonymi normami hałasu
3.2. Stosowanie rozwiązań biologicznych i
technicznych ograniczających uciążliwość
hałasu
3.3. Stosowanie rozwiązań przestrzennych
zapobiegających oddziaływaniu pól
elektromagnetycznych
Kierunek 4. Rewaloryzacja obszarów o
zdegradowanym środowisku
111 | S t r o n a
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
4.1. Rewaloryzacja zdegradowanych
elementów systemów przyrodniczych
P
P
P
P
P
0
P
P
0
0
0
0
0
4.2. Rekultywacja obszarów zdegradowanych
P
P
P
P
P
0
P
P
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
P
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
P
16.
przyrodniczym
P
P
ŚRODOWISKO KULTUROWE
Dziedzictwo kulturowe
Kierunek 1. Ochrona obiektów dziedzictwa
kulturowego o znaczeniu światowym,
europejskim i krajowym
1.1. Wykorzystywanie obiektów i kształtowanie
zagospodarowania przestrzeni
kulturowych odpowiednio do ich statusu
(światowego, europejskiego, krajowego)
1.2. Włączenie obiektów o wysokich
wartościach kulturowych w system
ochrony światowego i krajowego
dziedzictwa
P
P
P
P
Kierunek 2. Ochrona i opieka
nad zabytkami nieruchomymi
2.1. Rewaloryzacja oraz rewitalizacja układów
urbanistycznych, ruralistycznych i
przestrzennych
2.2. Rewaloryzacja obiektów i zespołów
zabytkowych
2.3. Ochrona przed zabudową i eksponowanie
miejsc pamięci narodowej, w tym miejsc
wydarzeń i walk historycznych
2.4. Uczytelnianie reliktów i zagospodarowanie
zabytków archeologicznych
P
P
P
P
P
P
P
P
P
P
P
P
Kierunek 3. Ochrona zabytkowego
krajobrazu kulturowego
3.1. Wspieranie tworzenia parków kulturowych
(PKult.)
3.2. Zachowanie i konserwacja zieleni
112 | S t r o n a
P
P
P
P
P
P
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
3.5. Ochrona i odtwarzanie historycznych
przestrzeni publicznych o potencjale
kulturowym
0
0
0
0
0
0
0
3.6. Tworzenie szlaków kulturowych
0
0
0
0
0
0
0
1.1. Ochrona przed deformacją układów
urbanistycznych
0
0
0
0
0
0
0
1.2. Ochrona przed zmianą formy obiektów
0
0
0
0
0
0
0
1.3. Ochrona i rewitalizacja przestrzeni
publicznych o potencjale kulturowym
0
0
0
0
0
0
0
1.1. Rozbudowa zaplecza badawczorozwojowego przedsiębiorstw
0
0
0
0
0
0
0
1.2. Rozwój infrastruktury sektora badawczorozwojowego
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
10.
11.
12.
13.
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
14.
15.
0
0
0
0
0
0
0
0
16.
komponowanej
3.3. Ochrona panoram w celu zachowania
historycznych sylwet obiektów i zespołów
urbanistycznych
3.4. Ochrona zagrożonych zanikiem
tożsamości historycznie ukształtowanych
krajobrazów rolniczych
P
P
P
0
P
P
P
P
P
P
P
P
Dobra kultury współczesnej
Kierunek 1. Ochrona dóbr kultury
współczesnej
P
P
P
P
0
P
P
P
P
P
P
0
0
0
0
0
0
0
0
0
P
P
P
P
0
0
GOSPODARKA
Przedsiębiorczość pozarolnicza
Kierunek 1. Rozwój infrastruktury
badawczo-rozwojowej integrującej naukę
ze sferą gospodarczą
Kierunek 2. Kształtowanie struktur
przestrzennych służących rozwojowi
przedsiębiorczości pozarolniczej
2.1. Rozwój przestrzenny i efektywne
zagospodarowanie podstref Specjalnych
113 | S t r o n a
1.
Stref Ekonomicznych oraz innych stref o
specjalnych warunkach inwestowania
2.
2.2. Efektywne wykorzystanie terenów
częściowo zainwestowanych (brownfield)
2.3. Rozwój przestrzenny i efektywne
zagospodarowanie terenów
inwestycyjnych predestynowanych do
lokalizacji przemysłu i usług
B, P,
SK
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
16.
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
P
P
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
P
P
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
N
N
N
0
N
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
N
N
0
N
P
P
P
0
0
0
0
P
P
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
N
Kierunek 3. Restrukturyzacja ośrodków
gospodarczych
3.1. Wspieranie rozwoju przemysłów wysokiej
techniki
3.2. Dywersyfikacja branżowa przemysłu
3.3. Wspomaganie utrzymania i rozwoju
funkcji przemysłowej małych miast
B, P,
SK
P
0
N
Kierunek 4. Rozwój ośrodków i centrów
usługowych
4.1. Rozwój usług wyspecjalizowanych w
oparciu o lokalne zasoby i potencjały
rozwojowe
4.2. Rozwój przestrzenny i zwiększenie
potencjału instytucji otoczenia biznesu
Rolnictwo
Kierunek 1. Poprawa jakości rolniczej
przestrzeni produkcyjnej
1.1. Prowadzenie działań przeciwerozyjnych
B, P,
DS
1.2. Poprawa struktury obszarowej
gospodarstw poprzez prowadzenie prac
scaleniowo–wymiennych
B, P,
DS
0
0
0
0
0
0
P
ZN
1.3. Melioracje użytków rolnych na obszarach
wymagających regulacji stosunków
wodnych
B, P,
DS
N
N
0
N
N
0
0
N
1.4. Modernizacja systemu Kanału WieprzKrzna
B, P,
ZP
ZP
ZP
ZP
P
0
0
0
114 | S t r o n a
P
P
0
0
0
1.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
0
0
0
ZN
P
0
0
0
0
0
0
0
0
0
2.1. Dostosowanie użytkowania gruntów do
przyrodniczych warunków produkcji rolnej
na obszarach ONW
P
P
P
P
P
P
P
P
2.2. Wspieranie rolnictwa o intensywności
zharmonizowanej z wartościami
przyrodniczymi i wrażliwością środowiska
P
P
P
P
0
0
P
P
0
0
0
0
P
0
P
P
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
1.5. Budowa małych zbiorników wodnych dla
potrzeb gospodarki rolnej
1.6. Fitomelioracje terenów użytkowanych
rolniczo (monokultur rolniczych)
2.
DS
B, P,
DS
P
15.
16.
P
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
P
0
P
P
11.
12.
13.
14.
0
0
0
0
0
0
0
0
0
Kierunek 2. Rozwój rolnictwa na obszarach
o szczególnych warunkach
gospodarowania
2.3. Wspieranie rozwoju gospodarstw
ekologicznych
P
P
P
0
Kierunek 3. Wzmacnianie zaplecza rozwoju
nowoczesnego rolnictwa
3.1. Rozwój bazy magazynowoprzechowalniczej i przetwórczej służącej
wzmacnianiu specjalizacji rolniczych w
regionie oraz zapewniającej
zagospodarowanie lokalnych płodów
rolnych
3.2. Budowa bazy dla hurtowych rynków
rolnych
Kierunek 4. Różnicowanie działalności
gospodarczej na obszarach wiejskich
4.1. Zapewnienie przestrzennych możliwości
funkcjonowania i rozwoju zakładów
usługowo–produkcyjnych w
działalnościach pozarolniczych
4.2. Rozwój gospodarstw agroturystycznych
P
ukierunkowanego na produkcję biomasy
dla celów energetycznych
115 | S t r o n a
1.
2.
5.1. Rozwój gospodarstw specjalizujących się
w produkcji biomasy na cele energetyczne
B, SK,
DS
5.2. Wykorzystanie gruntów rolnych pod
uprawę wieloletnich celowych roślin
energetycznych
B, SK,
DS
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
0
0
0
0
11.
P
12.
13.
0
0
0
0
14.
16.
0
0
0
0
N
N
N
N
0
P
N
N
N
N
0
P
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
P
0
P
P
15.
P
Gospodarka rybacka
Kierunek 1. Rozwój terenów i urządzeń
gospodarki rybackiej
1.1. Utrzymanie funkcji produkcyjnej w
istniejących obiektach stawowych
1.2. Budowa, modernizacja i odbudowa
stawów
B, P,
DS.
N
1.3. Budowa obiektów małej retencji z funkcją
hodowli ryb
B, P,
DS
N
P
ZP
ZN
N
Kierunek 2. Rozwój przetwórstwa ryb i
produktów rybołówstwa
2.1. Modernizacja i rozbudowa istniejących
zakładów przetwórczych
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
2.2. Budowa zakładów przetwórstwa rybnego
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
1.1. Utrzymanie i modernizacja zakładów
przemysłu drzewnego
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
1.2. Rozwój bazy infrastrukturalnej służącej
ubocznej produkcji leśnej
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
Gospodarcze wykorzystanie lasu
Kierunek 1. Rozwój przetwórstwa opartego
o zasoby leśne
Turystyka
Kierunek 1. Wzbogacanie atrakcyjności
obszarów turystycznych
1.1 Rewaloryzacja oraz zapewnienie
ekspozycyjności zabytkowych obiektów
architektonicznych, techniki, militarnych,
archeologicznych oraz zespołów
urbanistycznych
116 | S t r o n a
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
16.
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
1.4 Rozwój regionalnej bazy obsługi ruchu
turystycznego
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
1.5 Rozbudowa i modernizacja infrastruktury
turystycznej
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
2.4. Urządzanie punktów widokowych
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
2.5. Urządzenie turystycznych przejść
granicznych
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
N
N
N
N
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
1.2 Budowa i rozbudowa zbiorników wodnych
o funkcji rekreacyjnej
1.3 Ochrona istniejących i kształtowanie
nowych terenów zieleni (parki zdrojowe,
edukacyjne, rozrywki itp.)
Kierunek 2. Udostępnianie obszarów o
walorach turystycznych
2.1. Rozbudowa infrastruktury szlaków
turystycznych w dostosowaniu do rangi
szlaku, potrzeb użytkowników i rodzaju
ruchu turystycznego (piesze, rowerowe,
samochodowe, żeglugowe, kajakowe,
kolejowe, konne, narciarskie itp.)
2.2. Rozwój obiektów zaplecza technicznego
(parkingi, miejsca postojowe)
2.3. Tworzenie turystycznych szlaków
tematycznych wykorzystujących
przyrodnicze, kulturowe i historyczne
walory województwa
INFRASTRUKTURA TECHNICZNA
Transport
Transport drogowy
Kierunek 1. Kształtowanie zewnętrznych
drogowych powiązań transportowych
1.1. Budowa dróg leżących w
Transeuropejskiej Sieci Transportowej
TEN-T
B, P,
SK
117 | S t r o n a
1.
2.
1.2. Budowa i modernizacja krajowych
połączeń drogowych
B, P,
SK
1.3. Budowa i modernizacja regionalnych
połączeń drogowych
współuczestniczących w realizacji
połączeń zewnętrznych
B, P,
SK
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
16.
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
P
P
P
0
0
0
0
0
P
P
0
N
N
N
N
N
N
N
N
N
N
N
N
N
N
N
N
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
wewnątrzregionalnego systemu
transportowego
2.1. Modernizacja odcinków dróg
wojewódzkich w celu dostosowania ich
parametrów technicznych do danych klas
funkcjonalnych oraz potrzeb ruchu
B, P
2.2. Budowa i modernizacja
wewnątrzregionalnych połączeń
drogowych
B, P
Kierunek 3. Poprawa sprawności i
bezpieczeństwa ruchu w obszarach
miejskich i zurbanizowanych
3.1. Budowa obwodnic
3.2. Rozbudowa i przebudowa układów
ulicznych służących poprawie sprawności
ruchu
P
0
Transport kolejowy
Kierunek 1. Podwyższanie parametrów
użytkowych sieci kolejowej
1.1. Modernizacja linii kolejowych w
międzynarodowych korytarzach
transportowych sieci TEN-T
B, P,
DS
0
N
1.2. Modernizacja i rewitalizacja linii
kolejowych ważnych dla przewozów
międzyregionalnych i regionalnych
B, P,
DS
0
N
1.3. Modernizacja linii kolejowych
szerokotorowych
B, P,
DS
0
N
Kierunek 2. Rozwój infrastruktury obsługi
ruchu kolejowego
118 | S t r o n a
1.
2.
2.1. Modernizacja infrastruktury kolejowej w
celu poprawy bezpieczeństwa i likwidacji
zagrożeń eksploatacyjnych
2.2. Budowa i modernizacja torów
dojazdowych, rozjazdów kolejowych o
podwyższonym standardzie
konstrukcyjnym oraz bocznic kolejowych
w strefach przemysłowych
3.
4.
5.
6.
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
P
P
14.
15.
P
P
P
P
N
N
N
N
16.
0
0
Transport lotniczy
Kierunek 1. Rozwój komunikacji lotniczej
1.1. Rozbudowa infrastruktury Regionalnego
Portu Lotniczego Lublin (Świdnik) służącej
obsłudze pasażerów i docelowo
przewozom cargo
DS,
CK, SK
1.2. Zapewnienie warunków rozwoju sieci
lokalnych lotnisk i lądowisk
B, DS,
CK, SK
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
2.1. Dostosowanie istniejących lotnisk i
lądowisk do funkcji usługowych
B, DS,
CK, SK
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
2.2. Utrzymanie i rozwój lotnisk aeroklubowych
B, DS,
CK, SK
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
Kierunek 2. Wzbogacanie funkcjonalne
lotnisk i lądowisk
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
N
N
Infrastruktura logistyczna
Kierunek 1. Rozwój węzłów logistycznych
1.1. Rozwój węzłów intermodalnych w
transporcie międzynarodowym
1.2. Rozwój infrastruktury logistycznej
umożliwiającej sprawną obsługę
przewozów towarowych
Infrastruktura obsługi ruchu granicznego
Kierunek 1. Kompleksowy rozwój
istniejących przejść granicznych
1.1. Budowa nowych i modernizacja
istniejących przepraw mostowych
119 | S t r o n a
1.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
1.2. Rozbudowa i modernizacja układów
drogowych służących obsłudze granicy
2.
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
1.3. Rozbudowa zaplecza technicznego
obsługi granicy
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
1.4. Rozbudowa infrastruktury umożliwiającej
rozszerzenie zakresu obsługi o ruch
towarowy
16.
P
Kierunek 2. Rozwój sieci przejść
granicznych
2.1. Budowa drogowych i kolejowych przejść
granicznych dla ruchu osobowego i
towarowego
B, P,
DS, SK
N
N
2.2. Budowa drogowych przejść granicznych
dla osobowego ruchu lokalnego (małego
ruchu granicznego)
B, P,
DS, SK
N
N
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
B, P,
CK, DS,
SK
N
N
N
N
ZP
P
0
N
P
P
0
0
0
0
P, B,
DS
N
N
N
N
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
2.3. Budowa pieszych przejść granicznych
2.4. Budowa sezonowych promowych przejść
granicznych
N
N
Żegluga śródlądowa
Kierunek 1. Rozwój żeglugi śródlądowej
1.1. Realizacja szlaku wodnego E40
1.2. Wykorzystanie cieków wodnych dla
żeglugi turystycznej
N
Infrastruktura rowerowa
transportu rowerowego w miastach i ich
obszarach funkcjonalnych
1.1 Rozbudowa sieci miejskich ścieżek
rowerowych i ich integracja z komunikacją
zbiorową
1.2 Budowa sieci parkingów i stacji
rowerowych
120 | S t r o n a
P
P
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
P
P
0
0
P
P
1.
Publiczny transport zbiorowy
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
N
N
N
0
N
N
0
0
0
0
0
0
0
N
N
N
N
0
0
0
0
0
N
N
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
N
0
16.
Kierunek 1. Rozwój sieci transportu
zbiorowego
1.1. Budowa i rozbudowa infrastruktury obsługi
komunikacji zbiorowej w węzłach
1.2. Budowa parkingów w ramach
kształtowania węzłów przesiadkowych,
np.: typu Park and Ride (P+R) oraz Bike
and Ride (B+R)
1.3. Integracja lokalnego transportu
zbiorowego: międzygminnego,
powiatowego, międzypowiatowego
P
P
0
P
0
0
0
N
N
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
N
N
0
0
0
0
0
P
Energetyka
Elektroenergetyka
Kierunek 1. Rozwój krajowego systemu
elektroenergetycznego
1.1. Budowa nowych źródeł energii
B, P,
SK, DS
1.2. Rozbudowa istniejących źródeł energii
B, P,
SK, DS
0
1.3. Rozbudowa sieci przesyłowej
B, P,
SK, DS
0
1.4. Rozbudowa sieci dystrybucyjnej
B, P,
SK, DS
0
N
N
0
Kierunek 2. Wyrównanie poziomu
zaopatrzenia w media energetyczne na
obszarze województwa
2.1. Rozbudowa linii i stacji średniego i
niskiego napięcia w ramach
reelektryfikacji obszarów wiejskich
2.2. Produkcja energii w kogeneracji poprzez
przekształcanie lokalnych ciepłowni w
B, P,
SK, DS
121 | S t r o n a
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
B
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
8.
9.
10.
0
0
0
0
0
0
0
0
0
11.
12.
13.
0
0
14.
15.
16.
0
0
elektrociepłownie
Odnawialne źródła energii
Kierunek 1. Wykorzystanie zasobów
biomasy w produkcji energii
1.1. Budowa instalacji wytwarzających biogaz
rolniczy na obszarach wiejskich
1.2. Budowa źródeł energii cieplnej oraz
energii elektrycznej wykorzystujących
biomasę w procesie spalania i
współspalania z tradycyjnymi nośnikami
energii
1.3. Pozyskiwanie biogazu wysypiskowego
oraz pochodzącego z oczyszczalni
ścieków
N
P
N
0
0
0
0
0
P
P
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
P
P
P
P
N
P
P
N
P
P
N
P
N
P
0
0
Kierunek 2. Wykorzystanie energii słońca w
produkcji energii
2.1. Budowa indywidualnych instalacji
wykorzystujących energię słońca
B
0
0
0
0
0
0
0
2.2. Budowa elektrowni fotowoltaicznych
B
0
0
0
0
0
0
0
B, P,
DS
N
N
N
N
0
0
0
0
N
0
N
0
0
0
0
0
0
0
0
0
Kierunek 3. Zrównoważone wykorzystanie
pozostałych zasobów OZE (wiatru, wody i
wód termalnych) do produkcji energii
3.1. Budowa elektrowni wiatrowych
3.2. Budowa małych elektrowni wodnych
3.3. Budowa instalacji wykorzystujących wody
termalne w ciepłownictwie, rekreacji i
balneologii
Gospodarka paliwowa
Kierunek 1. Rozbudowa sieci gazociągów
przesyłowych i dystrybucyjnych
122 | S t r o n a
B, P,
DS
B, P,
DS
N
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
1.1. Budowa i modernizacja gazociągów
wysokiego ciśnienia
B
0
0
0
0
0
średniego podwyższonego ciśnienia
B
0
0
0
0
0
średniego ciśnienia
B
0
0
0
0
0
niskiego ciśnienia
B
0
0
0
0
0
1.5. Budowa i modernizacja stacji gazowych
B
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
8.
9.
10.
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
P
P
P
P
P
11.
12.
13.
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
P
P
P
P
P
14.
15.
ZP
N
ZP
N
ZP
N
ZP
N
ZP
N
0
0
N
N
N
N
16.
0
0
0
0
0
Kierunek 2. Rozwój infrastruktury przesyłu
i magazynowania paliw płynnych
2.1. Budowa ropociągu surowcowego relacji
Brody – Płock w ramach rozwoju sieci
TEN-E
2.2. Budowa i rozbudowa infrastruktury
przeładunkowej paliw płynnych
B
0
0
0
0
2.3. Budowa i rozbudowa bazy magazynowej
paliw płynnych
B
0
0
0
0
1.1. Rozbudowa sieci stacji bazowych telefonii
komórkowych
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
1.2. Rozwój regionalnej sieci
szerokopasmowej
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
1.3. Budowa lokalnych sieci dystrybucyjnych
współdziałających ze szkieletową siecią
regionalną i sieciami krajowymi
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
1.4. Rozbudowa telekomunikacyjnej sieci
dystrybucyjnej na poziomie lokalnego
okablowania oraz infrastruktury pasywnej
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
N
N
0
0
0
Teleinformatyka
Kierunek 1. Rozwój infrastruktury sieci
telekomunikacyjnej
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
P
Zaopatrzenie w wodę i odprowadzanie
ścieków
123 | S t r o n a
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
1.1. Unowocześnianie infrastruktury
zbiorowego zaopatrzenia w wodę
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
1.2. Budowa ujęć wód powierzchniowych
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
P
P
P
0
0
0
0
0
0
0
0
P
P
P
0
0
0
0
0
0
0
P
P
P
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
2.1. Zamykanie i rekultywacja komunalnych
składowisk odpadów
0
0
0
0
P
P
2.2. Likwidacja nielegalnych składowisk
odpadów
0
0
0
0
P
P
14.
15.
16.
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
wodociągowej
1.3. Budowa zbiorników wodnych z ujęciami
1.4. Rozbudowa sieci wodociągowych
P
P
Kierunek 2. Porządkowanie gospodarki
ściekowej
2.1. Budowa i modernizacja zbiorowych
systemów oczyszczania ścieków
2.2. Realizacja indywidualnych systemów
oczyszczania ścieków na obszarach nie
objętych systemem zbiorowym
2.3. Rozbudowa kanalizacji deszczowej i
urządzeń podczyszczających wody
opadowe na obszarach zurbanizowanych
Gospodarka odpadami
Kierunek 1. Ograniczanie ilości odpadów
podlegających składowaniu
1.1. Rozwój infrastruktury odzysku i recyklingu
odpadów komunalnych
1.2. Realizacja instalacji zwiększających
stopień przetworzenia osadów
ściekowych
1.3. Rozwój instalacji termicznego i
biologicznego unieszkodliwiania odpadów
Kierunek 2. Eliminowanie negatywnego
wpływu składowisk odpadów na
środowisko
124 | S t r o n a
0
0
P
P
P
P
0
0
P
P
1.
2.
2.3. Dostosowanie składowisk odpadów
komunalnych do standardów ochrony
środowiska
2.4. Realizacja instalacji do składowania i
unieszkodliwiania odpadów
niebezpiecznych (w tym zawierających
azbest)
3.
4.
5.
6.
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
7.
8.
P
P
P
P
9.
0
0
10.
P
0
11.
12.
13.
0
0
0
0
0
0
0
0
0
14.
P
P
15.
0
16.
P
0
0
0
0
Kierunek 3. Ograniczanie negatywnego
oddziaływania energetyki na środowisko
3.1. Budowa składowiska CO2 w ramach
krajowego systemu magazynowania CO2
B
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
N
N
N
N
N
0
N
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
N
P
0
OBRONNOŚĆ I BEZPIECZEŃSTWO
PUBLICZNE
Kierunek 1. Zapewnienie warunków
przestrzennych do funkcjonowania
systemu obronności państwa
1.1. Zapewnienie przestrzennych warunków
rozwoju oraz ochrona terenów i obiektów
służących zapewnieniu bezpieczeństwa
państwa
1.2. Utrzymywanie elementów infrastruktury
komunikacyjnej (dróg, kolei, lotnisk) oraz
poprawa ich stanu technicznego
pozwalająca na wykorzystanie do celów
wojskowych
1.3. Zapewnienie przestrzennych warunków
funkcjonowania instytucji i przedsiębiorstw
o szczególnym znaczeniu gospodarczoobronnym
1.4. Uwzględnianie potrzeb obronnych w
planowanych przejściach granicznych
P
P
P
P
0
0
0
0
P
P
P
P
Kierunek 2. Przeciwdziałanie zagrożeniom
naturalnym i ich skutkom
2.1. Budowa, odbudowa i przebudowa wałów
przeciwpowodziowych wraz z obiektami
związanymi z nimi funkcjonalnie
2.2. Renaturalizacja rzek w celu zwiększenia
B, P,
DS, SK
ZP
P
0
0
125 | S t r o n a
0
0
1.
ich możliwości retencyjnych
2.3. Udrażnianie i odbudowa systemów
melioracyjnych
2.
3.
4.
5.
B, P,
DS, SK
0
0
0
0
0
0
0
2.4. Budowa polderów
2.5. Budowa zbiorników retencyjnych
B, P,
DS, SK
2.6. Realizacja sieci kanalizacji deszczowej o
przepustowościach dostosowanych do
opadów nawalnych oraz retencjonowanie
wód deszczowych na obszarach
zurbanizowanych
6.
7.
N
N
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
2.7. Umacnianie brzegów erodowanych
odcinków koryt rzecznych
B, P,
DS, SK
N
2.8. Budowa ostróg (grobli) poprzecznych i
podłużnych w korycie Wisły
B, P,
DS, SK
N
2.9. Realizacja zabezpieczeń osuwisk poprzez
zabiegi techniczne i biologiczne
B, P,
DS, SK
0
8.
9.
10.
11.
12.
13.
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
ZN
0
14.
15.
16.
P
P
P
P
P
P
P
P
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
P
N
N
N
N
Kierunek 3. Poprawa bezpieczeństwa
publicznego
3.1. Integracja teleinformatyczna wszystkich
elementów systemu ratownictwa
medycznego
3.2. Budowa lądowisk dla potrzeb Szpitalnych
Oddziałów Ratunkowych (SOR) i
Lotniczego Pogotowia Ratunkowego
3.3. Budowa tras obwodowych i obejść
miejscowości zmniejszających konflikty w
strukturach przestrzennych wywołane
ruchem drogowym
Potencjalny wpływ: P – pozytywny, 0 – brak lub nieistotny, ZN – zróżnicowany z przewagą negatywnego, ZP – zróżnicowany z przewagą pozytywnego, N – negatywny
Rodzaje oddziaływania:
126 | S t r o n a
P
P
P
B (bezpośrednie) - powstają w związku z realizacją i funkcjonowaniem przedsięwzięcia. OB najczęściej mają miejsce w bezpośrednim otoczeniu przedsięwzięcia, wyznaczonym przez zasięg
prowadzonych robót lub rozprzestrzeniania się emisji. Sporadycznie mogą wykroczyć poza ten zasięg (katastrofa ekologiczna). Zasadniczo przedmiotem OB są lokalne zasoby środowiska, w tym
powietrze atmosferyczne i klimat akustyczny. Skutki identyfikowane są m.in. przez określenie powierzchni przekształconych użytków rolnych lub leśnych, utraconych siedlisk przyrodniczych,
wielkość emisji zanieczyszczeń powietrza, natężenia emitowanego hałasu, wprowadzanych do środowiska ścieków, odpadów itp.; Skala projektu Planu ogranicza możliwość dokładnego ustalenie
charakteru i zasięgu oddziaływań bezpośrednich i wymaga wiedzy o sposobie zagospodarowania terenu, gdzie przedsięwzięcie będzie realizowane, technologiach stosowanych w trakcie budowy
i późniejszej eksploatacji, znajomości docelowych parametrów produkcyjnych, przepustowości, przewidzianego obciążenia, itp. Oceny bezpośrednich oddziaływania powinna być analizowana na
etapie prognozy do mpzp lub oceny oddziaływania na środowisko przedsięwzięcia. Oddziaływanie bezpośrednie jest na ogół odwracalne - zanika po ustąpieniu czynnika - źródła oddziaływania.
P (pośrednie), inaczej wtórne, określane są jako wpływy drugiego, trzeciego stopnia w zależności od tego jak powstają. Zasięg oddziaływań pośrednich może być bardzo rozległy i dotyczyć poza
bliskim otoczeniem także obszarów znacznie oddalonych od źródła oddziaływania; Przedmiotem oddziaływań pośrednich mogą być zarówno zasoby lokalne - w tym odległe, jak też zasoby globalne:
klimat, wody morskie. Precyzyjne ustalenie charakteru i zasięgu oddziaływań pośrednich wymaga w przypadku przedsięwzięcia produkcyjnego wiedzy o związkach kooperacji, zaś dla elementów
infrastruktury – znajomości całej powiązanej sieci, mierzonych, planowanych i prognozowanych przepływów i natężeń, a także trendów i tendencji o zasięgu globalnym. Inaczej niż oddziaływanie
bezpośrednie - oddziaływanie pośrednie nie ustępuje natychmiast po likwidacji czynnika, bodźca, źródła oddziaływania, może być nawet nieodwracalne.
CK (chwilowe i krótkoterminowe) - powstają w związku z realizacją przedsięwzięcia, mogą też występować w okresie jego późniejszego funkcjonowania. Oddziaływania chwilowe i
krótkoterminowe najczęściej mają miejsce w relatywnie bliskim otoczeniu przedsięwzięcia, wyznaczonym przez zasięg prowadzonych robót lub rozprzestrzeniania się emisji. Przedmiotem
oddziaływań chwilowych i krótkoterminowych są zasoby lokalne, w tym powietrze atmosferyczne i klimat akustyczny; wywoływane są przez ograniczoną liczbę bodźców, których skutki są
odczuwalne i ustępują (mogą ustąpić) w momencie ich wystąpienia (silny, jednorazowy hałas, wibracja) bądź w określonym - krótkim - czasie od momentu ich wystąpienia (kilkanaście sekund do
kilku dni) . Zakłada się, iż po okresie wystąpienia warunki środowiskowe wracają do stanu pierwotnego. Skala projektu Planu ogranicza możliwość dokładnego ustalenie charakteru i zasięgu
oddziaływań chwilowych i krótkoterminowych.
S (średnioterminowe) - wiążą się także z okresem realizacji przedsięwzięcia oraz jego rozruchu do osiągnięcia pełnej zdolności lub całkowitego wdrożenia technologii, wywołują konsekwencje
widoczne, powodowane są przez znaczną liczbę czynników o różnym charakterze, odczuwalne bezpośrednio lub pośrednio utrzymujące się w okresie od kilku miesięcy do kilku lat od uruchomienia
przedsięwzięcia, ustępujące nagle lub stopniowo zanikające.
DS (długoterminowe i stałe) wywoływane mogą być przez znaczną liczbę bodźców o naturze fizycznej, chemicznej, a także społecznej i psychologicznej. Konsekwencje ich są widoczne,
odczuwalne bezpośrednio lub pośrednio, trwale, nieprzerwalnie, wciąż, bezustannie, ciągle w okresie wielu miesięcy od wystąpienia oddziaływania do nawet wielu lat czy w okresie dłuższym: kilku
pokoleń.
SK (skumulowane), to suma skutków realizacji różnych rodzajów działalności i zamierzeń rozpatrywana łącznie, również z oddziaływaniem istniejących wcześniej przedsięwzięć. Sumarycznie
mogą powodować one przewidywalne w rozsądny sposób zmiany zachodzące w danym obszarze, w różnej perspektywie czasowej. Na wystąpienie oddziaływań skumulowanych mogą mieć wpływ
przedsięwzięcia same w sobie nie znaczące - jednak łącznie i w interakcji z innymi, występując przez pewien okres czasu lub stale, skutkują zmianami w środowisku;
Zależność oddziaływań pomiędzy poszczególnymi elementami środowiska i samymi oddziaływaniami uwzględniona została w fazie oceny oddziaływań pośrednich, wtórnych i skumulowanych.
127 | S t r o n a
Tabela 9 Potencjalne znaczące oddziaływanie projektu PZP LOM na poszczególne receptory oddziaływań
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
16.
Ład przestrzenny
Dobra materialne
Ludzie i bezpieczeństwo
publiczne
Zabytki
Zasoby naturalne (kopaliny,
lasy)
Klimat
Krajobraz
Powierzchnia ziemi gleby
Powietrze
Wody
Różnorodność biologiczna
oraz zwierzęta i rośliny
Obszary chronione
Działanie
Powiązania pomiędzy
obszarami Natura 2000 i
korytarze ekologiczne
Kierunek nr
Przedmioty ochrony i
integralność obszarów Natura
2000
SFERA
Branża
Rodzaje oddziaływania
Oddziaływanie na komponenty środowiska
ROZWÓJ PZRESTRZENNY LOM
Kierunek 1. Wzmacnianie i rozwój funkcji
metropolitalnych w rdzeniu LOM
1.1. rozwój instytucji nauki i kultury
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
1.2.
rozbudowa infrastruktury i rozwój
instytucji obsługi turystyki
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
1.3.
rozwój instytutów naukowo badawczych
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
rozwój struktur przestrzennych
służących wzmacnianiu bazy
ekonomicznej i gospodarczej
1.5. rewitalizacja centralnych dzielnic
Lublina
Kierunek 2. Rozwój funkcjonalny miast
satelitarnych
1.4.
2.1. wzmacnianie wykształconych funkcji
specjalistycznych (usługowej,
logistycznej, przemysłowej, rekreacyjnowypoczynkowej, uzdrowiskowej)
2.2. rozwój (lokalizowanie) przestrzennych
struktur gospodarczych
128 | S t r o n a
P
P
1.
Kierunek 3. Wzmacnianie zewnętrznych i
wewnętrznych powiązań komunikacyjnych
2.
3.
4.
3.1. realizacja obwodnic Lublina w ciągach
dróg ekspresowych (S12/17, S19)
P
0
ZP
3.2. realizacja obwodnic miast satelitarnych
P
0
ZP
3.3. realizacja pierścieniowego układu
komunikacyjnego (wewnętrznego i
zewnętrznego)
P
0
ZP
3.4. realizacja kolei aglomeracyjnej
P
0
ZP
0
3.5. realizacja elementów infrastruktury
transportowej zapewniających integrację
systemów komunikacyjnych
Kierunek 4. Rozwój systemów
infrastrukturalnych:
4.1. rozbudowa sieci infrastruktury
kanalizacyjnej zapewniającej pełną
obsługę terenów zurbanizowanych w
obszarach aglomeracji ściekowych
4.2. organizacja systemu unieszkodliwiania
ścieków w ekologicznych obszarach
funkcjonalnych, tj. na terenach nie
objętych zasięgiem aglomeracji
ściekowych
4.3. optymalizacja wykorzystania
infrastruktury wodociągowej z
wykorzystaniem istniejących
komunalnych ujęć wody
4.4. realizacja infrastruktury służącej
ujmowaniu wód powierzchniowych dla
celów komunalnych i przemysłowych
4.5. kompleksowa realizacja instalacji
unieszkodliwiania odpadów w ramach
regionów gospodarowania odpadami
komunalnymi
4.6. rozbudowa i modernizacja sieci
elektroenergetycznych, w tym realizacja
linii elektroenergetycznych związanych z
funkcjonowaniem planowanych
elektrowni
B, P
5.
6.
7.
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
ZP
0
P
P
P
0
P
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
0
0
0
0
P
P
0
0
0
0
P
P
0
0
0
0
P
P
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
ZP
0
0
0
0
0
0
0
0
ZP
0
0
P
P
P
0
P
15.
0
0
0
16.
P
P
P
0
P
B, P
0
129 | S t r o n a
1.
4.7. rozbudowa dystrybucyjnych sieci
gazowych
2.
B, P
3.
0
4.
0
5.
0
6.
0
7.
0
0
P
P
P
0
P
P
P
P
0
0
0
P
8.
9.
0
10.
0
11.
0
12.
0
13.
0
14.
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
P
15.
0
16.
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
ZP
Kierunek 5. Kształtowanie systemu
powiązań przyrodniczych
5.1. rewitalizacja struktur przyrodniczych w
miastach, w tym w szczególności dolin
rzecznych
5.2. wzmacnianie powiązań pomiędzy SPM a
regionalną siecią ekologiczną
5.3. odtwarzanie i budowa zbiorników
wodnych
Objaśnienia - jak w tabeli 8
130 | S t r o n a
0
4.3. PRZEWIDYWANE ZNACZĄCE ODDZIAŁYWANIA NA POSZCZEGÓLNE
RECEPTORY ODDZIAŁYWAŃ, W TYM NA OBSZARY NATURA 2000
Analiza prognozowanych przypadkach potencjalnego znaczącego oddziaływania, w
kontekście ustaleń projektu zmiany PZPWL mających na celu zapobieganie, ograniczenie
lub kompensację przyrodniczą negatywnych oddziaływań na środowisko, obejmuje:
 opis działania potencjalnie znacząco oddziałującego,
 ocena potencjalnych skutków działania,
 rozwiązania mające na celu zapobieganie, ograniczenie lub kompensację
przyrodniczą negatywnych oddziaływań na środowisko,
 rekomendacje do projektu zmiany PZPWL.
GOSPODAROWANIE ZASOBAMI NATURALNYMI
Kierunek 1. Racjonalne gospodarowanie ograniczonymi zasobami wód śródlądowych
(powierzchniowych i podziemnych)
Opis działań potencjalnie znacząco oddziałujących
1.2.
Ochrona zasobów wód podziemnych w obszarach alimentacyjnych ujęć wód
Ocena potencjalnych skutków działań
Na terenie województwa lubelskiego przed zmianą przepisów ustawy Prawo wodne
obowiązywało ok. 78 stref ochronnych ujęć wód podziemnych. Z końcem 2012 r. przestały
obowiązywać strefy ochronne ustanowione na podstawie poprzednich przepisów. Obecnie
ustanowionych jest tylko 9 stref ochronnych ujęć, ujętych w projekcie Planu. Z powyższego
wynika, że od końca 2012 r. w województwie lubelskim nie jest objętych prawną ochroną
co najmniej 69 stref ochronnych ujęć wód podziemnych powołanych na podstawie
dokumentacji geologicznych, które powinny być uwzględnione w projekcie Planu na
podstawie art. 59 ustawy prawo geologiczne i górnicze. Projekt pomija konieczność ochrony
ujęć wymagających ochrony, a tymczasowo nieobjętych ochroną prawną przed
zagospodarowaniem mogącym stwarzać zagrożenie zanieczyszczenia wód podziemnych
oraz dla zdrowia mieszkańców.
Rozwiązania mające na celu zapobieganie, ograniczenie lub kompensację
przyrodniczą negatywnych oddziaływań na środowisko
Do czasu objęcia ochroną prawną, w celu ochrony zasobów wód podziemnych
wskazuje się projektowane obszary ochronne GZWP, których granice i sposoby
zagospodarowania określone zostały w dokumentacjach hydrogeologicznych zbiorników
nr: 405, 406, 407, 222, 223, 224, 425, 428. W projektowanych obszarach ochronnych GZWP
wyklucza się realizację przedsięwzięć wpływających negatywnie na stan jakościowy
i ilościowy wód podziemnych. W celu ochrony obszarów bardzo wrażliwych na
zanieczyszczenia (o dużej przepuszczalności) oraz obszarów wokół dużych ujęć wód
podziemnych w obrębie projektowanych obszarów ochronnych GZWP wyodrębnia się
obszary szczególnej ochrony oraz obszary bardzo podatne i podatne na zagrożenia.
W odniesieniu do ochrony przed zanieczyszczeniem ujęć wód podziemnych projekt
Planu uwzględnia strefy ochronne ujęć wody. Na terenie projektowanych stref ochrony
pośredniej ujęć wód podziemnych uznaje się za celowe eliminowanie działań powodujących
zmniejszenie przydatności ujmowanej wody lub wydajności ujęcia, w tym w szczególności
lokalizowania składowisk odpadów.
131 | S t r o n a
Rekomendacje do projektu zmiany PZPWL
Uwzględnienie w projekcie Planu nieobjętych ochroną prawną udokumentowanych
stref ochronnych ujęć wód podziemnych zgodnie z art. 59 ustawy prawo geologiczne i
górnicze. Wskazane jest również wprowadzenie rekomendacji zwracającej uwagę na pilną
potrzebę objęcia ochroną prawną stref ochronnych ujęć wód podziemnych.
Kierunek 2. Gospodarowanie złożami kopalin
1.1.
Ochrona obszarów występowania udokumentowanych złóż surowców przed
zainwestowaniem uniemożliwiającym podjęcie eksploatacji
Eksploatacja kopalin może powodować długofalowe, pośrednie i bezpośrednie
negatywne oddziaływanie na stosunki wodne, ukształtowanie terenu, walory krajobrazowe,
walory przyrodnicze. Sposób eksploatacji może stwarzać zagrożenie dla życia lub zdrowia
mieszkańców.
Potencjalną kolizję stanowić może eksploatacja planowana złóż węgla kamiennego
(złoże Chełm II) z obszarem chronionym - Chełmski Obszar Chronionego Krajobrazu.
Wstępna analiza walorów przyrodniczych w obszarze kolizyjnym wskazuje na brak
potencjalnego znaczącego oddziaływania. W związku z tym rekomenduje się zmianę granic
Chełmskiego Obszaru Chronionego Krajobrazu lub umożliwienie eksploatacji węgla w
granicach obszaru chronionego (zwolnienie z zakazu). Ostateczna decyzja powinna być
uzależniona od oceny oddziaływania na środowisko przedsięwzięcia.
Projekt Planu rekomenduje do wykluczenia z eksploatacji złóż kopalin, których
eksploatacja może istotnie negatywnie oddziaływać na podstawowy przedmiot ochrony
i nieodwracalną utratę walorów obszarów chronionych. Dotyczy to przede wszystkim:
 złoża węgla kamiennego ze względu na potencjalnie dużą ingerencję w stosunki
wodne:
 skrajnie północno-wschodni fragment złoża Kolechowice Nowe obejmujący
dolinę Tyśmienicy,
 Orzechów (d. Łęczna),
 wschodnia część złoża Ostrów w granicach PK „Pojezierze Łęczyńskie”,
 północna część złoża Lublin K-9 obejmująca Jeziora Uściwierskie,
 centralna i północna część złoża Sawin w obszarze Poleskiego PN i jego
projektowanego powiększenia (Krowie Bagno),
 złoża surowców mineralnych:
 złoże piasków i żwirów „Senderki” ze względu na położenie w projektowanym
Zwierzynieckim PK,
 złoże surowców ilastych ceramiki budowlanej „Flisy” ze względu na położenie
w PK „Lasy Janowskie”,
 złoże surowca ilastego do produkcji kruszywa lekkiego „Brzeziny” ze względu
na położenie w Skierbieszowskim PK,
 złoże piasków i żwirów „Karczunek” ze względu na położenie w otulinie
Poleskiego PN,
 złoże surowca ilastego do produkcji kruszywa lekkiego „Wierzchoniów” ze
względu na położenie w Kazimierskim PK.
132 | S t r o n a
Kierunek 3. Gospodarowanie zasobami glebowymi i leśnymi
3.1.
Zalesienia gruntów marginalnych
3.2.
Zakładanie plantacji drzew szybko rosnących
Potencjalny negatywny wpływ związany z gospodarowaniem zasobami glebowymi
może dotyczyć:

w zakresie oddziaływań bezpośrednich:
 trwałej utraty siedlisk przyrodniczych i siedlisk rzadkich i chronionych gatunków,

w zakresie długotrwałych oddziaływań skumulowanych:
 zmniejszenia różnorodności biologicznej.
Ogólnie kierunek działania zakłada uzyskanie pozytywnego efektu w wyniku
wykorzystania gruntów rolnych podatnych na degradację. Zalesienia i zakładanie plantacji
drzew szybkorosnących na obszarach cennych przyrodniczo, w tym w szczególności
otwartych siedlisk przyrodniczych (muraw kserotermicznych, wrzosowisk, muraw
napiaskowych, torfowisk niskich, wysokich i przejściowych) mogą jednak wpłynąć
negatywnie na stan samych siedlisk jak również rzadkie i chronione gatunki roślin i zwierząt
oraz na powiązania z innymi subpopulacjami gatunków.
Projekt Planu w celu zapobiegania zagrożeniom wprowadza zasady:
 zapewnienie spójności i ciągłości przestrzeni przyrodniczej,
 przeciwdziałanie fragmentacji środowiska prowadzącej do izolacji poszczególnych
populacji,
 dbałość o integralność obszarów cennych przyrodniczo i ich łączność z innymi
obszarami.
Wprowadzenie ograniczeń w zakresie kierunków zalesień w kontekście wyłączenia
spod zalesień siedlisk cennych i chronionych gatunków oraz terenów pełniących funkcje
dolinnych i kserotermicznych korytarzy ekologicznych.
OCHRONA PRZYRODY I KSZTAŁTOWANIE ŚRODOWISKA
Kierunek 2. Zapewnienie spójności i ciągłości przestrzeni przyrodniczej
2.3.
Zwiększanie lesistości na kierunkach leśnych powiązań ekologicznych
Ogólnie kierunek działania zakłada uzyskanie pozytywnego efektu w wyniku poprawy
drożności leśnych ciągów ekologicznych. Zalesienia na obszarach cennych przyrodniczo,
w tym w szczególności otwartych siedlisk przyrodniczych (muraw kserotermicznych,
wrzosowisk, muraw napiaskowych, torfowisk niskich, wysokich i przejściowych) mogą jednak
wpłynąć negatywnie na stan samych siedlisk jak również na rzadkie i chronione gatunki
roślin i zwierząt oraz na powiązania z innymi subpopulacjami gatunków.
Rozwiązania mające na celu zapobieganie, ograniczenie
lub
kompensację
133 | S t r o n a
Projekt Planu w celu zapobiegania zagrożeniom wprowadza ograniczenia na
poziomie zasady poprzez:
 zapewnienie spójności i ciągłości przestrzeni przyrodniczej,
 przeciwdziałanie fragmentacji środowiska prowadzącej do izolacji poszczególnych
populacji,
 dbałość o integralność obszarów cennych przyrodniczo i ich łączność z innymi
obszarami.
Wprowadzenie ograniczeń w zakresie kierunków zalesień i wyłączenia spod zalesień
siedlisk cennych gatunków (w tym głównie położonych na obszarze ostoi przyrody) oraz
terenów pełniących funkcje dolinnych i kserotermicznych korytarzy ekologicznych.
Wskazane wprowadzenie obowiązku kompensacji przyrodniczych w razie zniszczenia
siedlisk przyrodniczych, siedlisk gatunków chronionych lub przerwania powiązań
ekologicznych.
JAKOŚĆ ŚRODOWISKA
Kierunek 1. Poprawa warunków aerosanitarnych
1.1.
Rozwój scentralizowanych systemów ciepłowniczych
W 2013 r. przekroczenia dotyczyły poziomu dopuszczalnego 24 – godzinnego dla
pyłu zawieszonego PM10 (klasa C) zarówno w strefie lubelskiej (stanowisko pomiarowe
w Puławach, Zamościu i Kraśniku) jak i w Aglomeracji Lubelskiej. Wynik klasyfikacji
wskazujący na potrzebę opracowania programu ochrony powietrza, nie powinien być
utożsamiany ze stanem jakości powietrza na obszarze całej strefy i w odniesieniu do
wszystkich zanieczyszczeń (dotyczy głównie strefy lubelskiej). W przypadku zwiększonych
stężeń pyłu zawieszonego PM10 w Puławach przypuszcza się, iż związane jest to z dość
słabym przewietrzaniem tego rejonu województwa. Ponadto zauważa się pewną zależność,
a mianowicie poziom zanieczyszczenia powietrza pyłem PM10 wzrasta w miesiącach
zimowych, natomiast w miesiącach letnich jest zdecydowanie niższy, co niewątpliwie
związane jest z koniecznością spalania paliw na cele grzewcze. W Aglomeracji Lubelskiej
przekroczenia dopuszczalnych stężeń PM10 odnotowywane były również w poprzednich
latach (2005-2012), a także w niektórych większych miastach województwa lubelskiego
(Zamość, Chełm, Biała Podlaska, Radzyń Podlaski, Łuków, Łęczna, Puławy).
Ponadnormatywne zanieczyszczenie powietrza przyczynia się do pogorszenia stanu zdrowia
mieszkańców. Dla obu stref opracowane zostały programy ochrony powietrza (Program
ochrony powietrza dla strefy lubelskiej, Program ochrony powietrza dla strefy - Aglomeracja
Lubelska). Programy wprowadzają zasady i kierunki działań ograniczające emisję pyłów.
Projekt Planu wprowadza zasady zakładające zmniejszenie zapotrzebowania na
energię i emisji zanieczyszczeń powietrza:
 preferowanie gospodarki niskoemisyjnej,
 wprowadzanie rozwiązań zmniejszających zużycie energii pierwotnej (surowce
energetyczne) i finalnej (elektrycznej i cieplnej).
Projekt Planu zakłada również zmniejszenie emisji zanieczyszczeń poprzez
zwiększenie udziału OZE w energetyce.
134 | S t r o n a
135 | S t r o n a
Wprowadzenie do projektu Planu zasięgów stref przekroczenia normy
oraz uznanie za priorytetowe działań dla Aglomeracji Lubelskiej oraz miast, w których
stwierdzone było przekroczenie dopuszczalnych norm, w tym dla miast: Zamość, Chełm,
Biała Podlaska, Radzyń Podlaski, Łuków, Łęczna, Puławy.
PRZEDSIĘBIORCZOŚĆ POZAROLNICZA
Kierunek 3. Restrukturyzacja ośrodków gospodarczych
2.3.
Rozwój przestrzenny i efektywne zagospodarowanie terenów inwestycyjnych
predestynowanych do lokalizacji przemysłu i usług
3.3.
Wspomaganie utrzymania i rozwoju funkcji przemysłowej małych miast
Potencjalny negatywny wpływ związany z rozwojem przemysłu może przejawiać się:

 stwarzaniem bezpośredniego zagrożenia dla życia lub zdrowia ludzi,
 wzrostem hałasu,
 stwarzaniem zagrożeń dla wód podziemnych oraz wzrostem emisji
zanieczyszczeń,
 utratą powierzchni,

w zakresie oddziaływań pośrednich:
 uciążliwością oddziaływania hałasu na zdrowie mieszkańców,
 pogorszeniem jakości zasobów dyspozycyjnych wód podziemnych,
 wzrostem zagrożenia utraty dobrej jakości wód na potrzeby komunalne,

w zakresie oddziaływań skumulowanych:
 spotęgowaniem wzrostu hałasu związanego ze wzrostem natężenia ruchu
samochodowego w tym głównie ciężkiego.
Rozwój przemysłu w ośrodkach wiąże się ze wzrostem zagrożeń dla ludności oraz
jakości środowiska spowodowanych emisjami zanieczyszczeń pyłowych i gazowych,
ścieków i odpadów a także hałasu. Szczególnie niebezpieczne jest wprowadzanie
zagrożenia poważną awarią. Kumulacja może również dotyczyć wzrostu zanieczyszczeń
powietrza oraz uciążliwości akustycznej w sąsiedztwie tras komunikacyjnych.
Za podstawowe strefy rozwoju gospodarczego projekt Planu wskazuje m.in. tereny
rozwoju zagłębia węglowego (Łęczyńsko-chełmski okręg górniczo-energetyczny), w tym
miasta: Chełm, Rejowiec Fabryczny i Łęczna oraz gminy: Łęczna, Puchaczów, Cyców,
Siedliszcze, Rejowiec Fabryczny, Rejowiec, Sawin, Wierzbica i Chełm. Tak wyznaczona
strefa rozwoju gospodarczego wprowadza potencjalną kolizję z Chełmskim Parkiem
Krajobrazowym (gminy: Sawin, Wierzbica i Chełm) oraz częściowo z Transgranicznym
Rezerwatem Biosfery Polesie Zachodnie.
Projekt
Planu
wprowadza
zasadę
segregacji
funkcji
wykluczającą
prawdopodobieństwo wystąpienia kolizji oraz wyklucza lokalizowanie w miastach i na
terenach o zwartej bądź skupionej zabudowie mieszkaniowej oraz w ich bezpośrednim
sąsiedztwie funkcji stanowiących zagrożenie dla życia lub zdrowia ludzi, a w szczególności
stwarzających zagrożenie wystąpienia poważnej awarii.
136 | S t r o n a
ROLNICTWO
Kierunek 1. Poprawa jakości rolniczej przestrzeni produkcyjnej
1.1.
Prowadzenie działań przeciwerozyjnych
1.2.
Poprawa struktury obszarowej gospodarstw poprzez prowadzenie prac scaleniowo–
wymiennych
1.3.
Melioracje użytków rolnych na obszarach wymagających regulacji stosunków
wodnych
1.4.
Modernizacja systemu Kanału Wieprz-Krzna
1.5.
Budowa małych zbiorników wodnych dla potrzeb gospodarki rolnej
Potencjalny negatywny wpływ związany z poprawą rolniczej przestrzeni produkcyjnej
może dotyczyć:

 zmniejszania się magazynowania zasobów wód gruntowych,
 przekształcania siedlisk mokradłowych w zbiorniki wodne,

 wpływu na krajobraz, w szczególności na terenach o wysokich walorach
krajobrazowych (tereny historycznie ukształtowanych rozłogów),
 zmniejszania się powierzchni siedlisk przyrodniczych mokradłowych i od wód
zależnych,

w zakresie oddziaływań długofalowych:
 zmniejszania się zasobów różnorodności biologicznej.
Scalenia są działaniem pożądanym na terenach zagrożonych erozją, ponieważ
ograniczają erozję wodną powierzchniową i wąwozową. Mogą jednak wpływać negatywnie
na krajobraz, w szczególności na obszarach o wysokich walorach krajobrazowych
z historycznie ukształtowanymi rozłogami pól. Projekt Planu, jako priorytetowe w zakresie
prowadzenia działań przeciwerozyjnych wskazuje gminy: Radecznica, Kazimierz Dolny,
Godziszów, Batorz, Wojsławice, Kraśniczyn, Łopiennik Górny, Rybczewice, Goraj,
Krzczonów, Chrzanów, Frampol, Tarnawatka. Są to w większości gminy silnie zagrożone
erozją, ale z drugiej strony odznaczające się wysokimi walorami krajobrazowymi, w tym
z historycznie ukształtowanymi rozłogami pól.
Do obszarów priorytetowych pod względem budowy oraz rozbudowy i modernizacji
urządzeń melioracyjnych, obejmujących obiekty o powierzchni, co najmniej 500 ha, zalicza
się gminy: Dębowa Kłoda, Jabłoń, Milanów, Podedwórze, Parczew, Siemień, Sosnowica,
Ostrów Lubelski, Uścimów, Serniki, Ludwin, Niedźwiada, Międzyrzec Podlaski, Kąkolewnica,
Stanin, Łuków, Trzebieszów, Trzeszczany, Sułów, Nielisz, m. Szczebrzeszyn.
Projekt Planu poprzez taką lokalizację priorytetów wprowadza potencjalną kolizję
z obszarami sieci Natura 2000:
 Dolina Łętowni PLH060040 (Sułów, Nielisz),
 Ostoja Nieliska PLB060020 (Sułów, Nielisz),
 Ostoja Parczewska PLH060107 (Dębowa Kłoda),
 Dolina Tyśmienicy PLB06004 (Siemień, Parczew),
 Lasy Parczewskie PLB060006 (Uścimów, Parczew, Dębowa Kłoda, Sosnowica),
 Ostoja Poleska PLH060013 (Sosnowica),
 Polesie PLB060016 (Sosnowica),
 Wrzosowiska w Orzechowie PLH060098 (Sosnowica),
 Maśluchy PLH060105 (Uścimów).
137 | S t r o n a
Na potrzeby małych zbiorników wodnych często przekształcane są obszary
źródliskowe, stałe lub okresowe namulisk (wymoki), silnie uwodnione torfowiska niskie, jako
obszary nieprzydatne do prowadzenia gospodarki rolnej. Wymienione obszary często
odznaczają się wysokimi walorami przyrodniczymi (stanowiska rzadkich i chronionych
gatunków roślin i zwierząt). Budowa małych zbiorników wodnych na potrzeby gospodarki
wodnej, może doprowadzić do utraty istotnych walorów przyrodniczych, obniżając
różnorodność biologiczną obszarów.
Projekt Planu w zakresie prac scaleniowo-wymiennych z preferencji wykluczył tereny
położone w istniejących i projektowanych obszarach chronionych. Za podstawowe
przedsięwzięcia służące poprawie stopnia retencyjności zlewni (przeciwdziałanie okresowym
nadwyżkom lub niedoborom wody) projekt Planu uznaje:
 ochronę i restytucję obszarów mokradłowych,
 ochronę i rewitalizację struktur przestrzennych odpowiadających za mikroretencję
obszarową.
W ramach kształtowania odporności środowiska projekt Planu wskazuje do ochrony
i działań stabilizacyjnych:
 doliny rzeczne mało przekształcone i naturalne, doliny zmeliorowane i z częściowo
uregulowanymi rzekami, ale o zachowanych walorach przyrodniczo-krajobrazowych,
 mało przekształcone i naturalne pobrzeża zbiorników wodnych,
 struktury krajobrazowe odpowiedzialne za mikroretencję, w tym obszary mokradłowe.
Wskazane
wykluczenie
z
prac
scaleniowo-wymiennych
obszarów
o
zidentyfikowanych wysokich walorach krajobrazowych z historycznie ukształtowanymi
rozłogami pól.
Wskazane jest sformułowanie zasady ochrony przed zalaniem i zalesianiem terenów
z cennymi siedliskami przyrodniczymi oraz stanowiskami chronionymi gatunków roślin i
zwierząt, w tym głównie siedliskami i stanowiskami położonymi w obrębie zidentyfikowanych
ostoi przyrody.
Kierunek 5. Rozwój rolnictwa ukierunkowanego na produkcję biomasy dla celów
energetycznych
5.1.
Rozwój gospodarstw specjalizujących się w produkcji biomasy na cele energetyczne
5.2.
Wykorzystanie gruntów rolnych pod uprawę wieloletnich celowych roślin
energetycznych
Ogólnie kierunek działania zakłada uzyskanie pozytywnego efektu w wyniku poprawy
jakości powietrza i ograniczenia negatywnego wpływu na klimat emisji zanieczyszczeń
pochodzących ze spalania węgla. Należy jednak zwrócić uwagę, że wprowadzanie upraw
wieloletnich wiąże się z zagrożeniami dla rzadkich i chronionych gatunków roślin i zwierząt
oraz cennych siedlisk przyrodniczych. Zagrożone są w szczególności otwarte siedliska
przyrodnicze (murawy kserotermiczne, wrzosowiska, murawy napiaskowe, torfowiska niskie,
wysokie i przejściowe, siedliska i żerowiska gatunków ptaków, stanowiska roślin i zwierząt
związane siedliskami o charakterze otwartym). Nieodpowiednia lokalizacja upraw może
wpłynąć negatywnie na stan samych siedlisk jak również na siedliska rzadkich i chronionych
gatunków roślin i zwierząt oraz na powiązania z innymi subpopulacjami gatunków.
138 | S t r o n a
W dziale odnawialne źródła energii w odniesieniu do plantacji wieloletnich roślin
energetycznych wprowadzono ograniczanie upraw na terenach prawnie chronionych,
cennych przyrodniczo i pełniących funkcje korytarzy ekologicznych.
Projekt Planu wskazał obszary preferowane do lokalizacji wieloletnich plantacji roślin
energetycznych z wyłączeniem obszarów wrażliwych.
GOSPODARKA RYBACKA
Kierunek 1. Rozwój terenów i urządzeń gospodarki rybackiej
1.2.
Budowa, modernizacja i odbudowa stawów
1.3.
Budowa obiektów małej retencji z funkcją hodowli ryb
Na potrzeby stawów rybnych często przekształcane są obszary źródliskowe, silnie
uwodnione torfowiska niskie, jako obszary nieprzydatne do prowadzenia gospodarki rolnej
z powodu zbyt dużego uwodnienia. Wymienione obszary często odznaczają się wysokimi
walorami przyrodniczymi (stanowiska rzadkich i chronionych gatunków roślin i zwierząt).
Budowa małych zbiorników wodnych na potrzeby gospodarki wodnej może doprowadzić do
utraty istotnych walorów przyrodniczych, obniżając różnorodność biologiczną obszarów.
Projekt Planu wskazuje do budowy nowych stawów potencjalnie kolizyjną lokalizację:
 powiat biłgorajski - gm. Obsza (Staw rybny Olchowiec) – Uroczyska Puszczy Solskiej
PLH060034, Puszcza Solska PLB060008.
Lokalizacja stawów będzie uzależniona od wyników oceny oddziaływania na
środowisko przedsięwzięcia.
Za podstawowe przedsięwzięcia służące poprawie stopnia retencyjności zlewni
(przeciwdziałanie okresowym nadwyżkom lub niedoborom wody) projekt Planu uznaje:
 ochronę i restytucję obszarów mokradłowych,
 ochronę i rewitalizację struktur przestrzennych odpowiadających za mikroretencję
obszarową.
W ramach kształtowania odporności środowiska projekt Planu wskazuje do ochrony
i działań stabilizacyjnych:
 doliny rzeczne mało przekształcone i naturalne, doliny zmeliorowane i z częściowo
uregulowanymi rzekami, ale o zachowanych walorach przyrodniczo-krajobrazowych,
 mało przekształcone i naturalne pobrzeża zbiorników wodnych,
 struktury krajobrazowe odpowiedzialne za mikroretencję, w tym obszary mokradłowe.
TRANSPORT DROGOWY
Kierunek 1. Kształtowanie zewnętrznych drogowych powiązań transportowych
1.1.
Budowa dróg leżących w Transeuropejskiej Sieci Transportowej TEN-T
1.2.
Budowa i modernizacja krajowych połączeń drogowych
1.3.
Budowa i modernizacja regionalnych połączeń drogowych współuczestniczących
w realizacji połączeń zewnętrznych
139 | S t r o n a
Potencjalny negatywny wpływ związany z realizacją dróg może dotyczyć:
 w zakresie oddziaływań bezpośrednich:
 trwałego przekształcenia terenu powstającego na skutek realizacji inwestycji
drogowych,
 podwyższenia poziomu hałasu i wzrostu zanieczyszczenia powietrza w sąsiedztwie
dróg,
 wzrostu ilości ścieków (spływy z uszczelnionych powierzchni drogowych),
 utraty powierzchni obszarów cennych przyrodniczo oraz zaburzenia spójności
i prawidłowego funkcjonowania ekosystemów;
 w zakresie oddziaływań pośrednich:
 niekorzystnych zmian w sposobie i intensywności zagospodarowania terenów
przylegających do dróg z negatywnymi skutkami dla biologicznie czynnej powierzchni
ziemi i ładu przestrzennego,
 utrudnienia w funkcjonowaniu systemu obszarów chronionych;
 w obszarze długofalowych oddziaływań skumulowanych:
 zaniku lub zmniejszenia liczebności oraz zasięgu występowania populacji niektórych
gatunków zwierząt i roślin oraz zaniku lub osłabienia i zmniejszenia zasięgu
występowania niektórych ekosystemów i siedlisk,
 zwiększenia zagrożeń dla zdrowia ludzi generowanego przez transport (na skutek
wzrostu natężenia ruchu) np. pogorszenie klimatu akustycznego, wzrost
zanieczyszczenia powietrza, wzrost zagrożeń zanieczyszczenia wód podziemnych
w strefach ochronnych ujęć wód podziemnych,
Przebieg dróg zgodnie z Programem Budowy Dróg Krajowych na lata 2011 – 2015
nie powoduje kolizji w województwie lubelskim z parkami narodowymi i rezerwatami
przyrody.
Rycina 11 Kolizje projektowanych dróg krajowych z parkami krajobrazowymi
140 | S t r o n a
Źródło: Prognoza oddziaływania na środowisko skutków realizacji Programu Budowy Dróg Krajowych
na lata 2011 – 2015.
W Prognozie Programu zidentyfikowano kilka kolizji projektowanych dróg krajowych
z obszarami chronionymi:
 Szczebrzeszyński PK - Obwodnica Gorajca na DK74,
 Skierbieszowski PK - S17 Piaski - Hrebenne (brak kolizji z PK, kolizja dotyczy otuliny
PK),
 Chełmski PK - S12 Piaski - Dorohusk (w projekcie Planu wprowadzono bezkolizyjny
z PK war. 4, kolizja z otuliną PK w postaci Chełmskiego OChK),
 PK Lasów Janowskich - S19 Kraśnik - Stobierna z wył. odc. Sokołów – Stobierna,
 Nadwieprzański PK (kolizja dotyczy otuliny PK),
 Kozłowiecki PK,
 Krasnobrodzki PK (kolizja dotyczy otuliny PK),
 PK Puszczy Solskiej (kolizja dotyczy otuliny PK).
Rycina 12 Kolizje planowanej sieci dróg krajowych z korytarzami ekologicznymi
na lata 2011 – 2015.
Potencjalne kolizje planowanych dróg stwierdzono przy przebiegu przez obszary
Natura 2000:
 Dolina Górnej Łabuńki PLB060013 - (droga S17),
 Dolina Łabuńki i Topornicy PLH060087 - (droga S17),
 Lasy Janowskie PLB060005 - (droga S19),
 Uroczyska Lasów Janowskich PLH060031 - (droga S19),
141 | S t r o n a




Dolny Wieprz PLH060051 - (droga S17),
Izbicki Przełom Wieprza PLH060030 - (droga S17),
Dolina Środkowego Bugu PLB060003 - (droga S12),
Dolina Sołokiji PLB0600 - (droga S17).
W odniesieniu do obszarów sieci Natura 2000 prawnie zakazana jest realizacja
zadań mogących znacząco oddziaływać na przedmiot ochrony, integralność obszarów oraz
powiązania pomiędzy obszarami Natura 2000.
Potencjalne kolizje projektowanych dróg z korytarzami ekologicznymi leśnymi
i dolinnymi oraz regionalnymi ostojami przyrody przedstawiono na rycinie 14 Potencjalne
kolizje projektowanych dróg z korytarzami ekologicznymi i ostojami przyrody.
Rycina 13 Potencjalne kolizje projektowanych dróg krajowych z obszarami Natura 2000
Źródło: Opracowanie własne.
142 | S t r o n a
Rycina 14 Potencjalne kolizje projektowanych dróg krajowych z korytarzami ekologicznymi
i ostojami przyrody
Za potencjalne kolizje należy uznać przebieg dróg przez obszary wrażliwe
występowania zasobów wód podziemnych w GZWP.
Główne potencjalne kolizje to przebieg dróg przez obszary niskiej odporności
(przesiąkanie < 5 lat) oraz obszary szczególnej ochrony ujęć wód podziemnych miast):
 GZWP Nr 406 – drogi S17, S19,
 GZWP nr 407 – drogi S17, S12.
143 | S t r o n a
Rycina 15 Planowana sieć dróg krajowych na tle GZWP
na lata 2011 – 2015.
Program budowy dróg krajowych przewiduje, obok stosowania odpowiednich
urządzeń/układów oczyszczających ścieki, które funkcjonować będą w ramach zwykłej
eksploatacji dróg, konieczność wykonania zabezpieczeń, które chronić będą środowisko
wodne w przypadku wystąpienia poważnych awarii (np. szczelnego systemu odwodnienia,
zastawek odcinających, wzmocnionych barier energochłonnych, zdolnych do utrzymania
w obrębie jezdni także pojazdów ciężarowych). Za szczególnie istotny element
projektowania przebiegów i budowy nowych dróg oraz poprawy stanu technicznego
istniejących uznano skuteczną ochronę: ujęć wód podziemnych, użytkowych zbiorników
wód podziemnych, w szczególności GZWP oraz ich obszarów ochronnych.
Realizacja dróg i dalsza eksploatacja są przyczyną wzrostu zagrożenia hałasem.
Wzrost hałasu powoduje negatywne oddziaływanie na zdrowie mieszkańców.
Projekt Planu określa system obszarów chronionych, z uwzględnieniem obszarów
sieci
Natura 2000 oraz sieci korytarzy ekologicznych z ostojami przyrody. W kształtowaniu
zagospodarowania na terenach korytarzy ekologicznych uznano za niezbędne:
 zapewnienie odpowiedniej infrastruktury umożliwiającej migrację zwierząt (np. mosty
ekologiczne, przepusty, estakady itp.) w przypadku konieczności sytuowania
nasypów ziemnych poprzecznie do osi korytarza,
144 | S t r o n a
 kształtowanie naturalnych alternatywnych sposobów łączności ekologicznej (obejść
ekologicznych) w przypadku niemożliwości utrzymania naturalnych powiązań bądź
realizacji odpowiednich rozwiązań technicznych.
Projekt Planu zakłada, że w przypadku przebudowy lub modernizacji dróg, za
priorytetowe odcinki w zakresie realizacji specjalnych rozwiązań technicznych
zapewniających utrzymanie drożności korytarzy ekologicznych uznano:
 trasę nr 17 przebiegającą przez: dolinę Wieprza koło Krasnegostawu, dolinę Giełczwi
w Piaskach, pradolinę Wieprza na odcinku Żyrzyn – Moszczanka,
 trasę nr 12 przebiegającą przez: rejon chełmskich torfowisk węglanowych na odcinku
Srebrzyszcze – Wólka Okopska, dolinę Wieprza w Dorohuczy, dolinę Bugu
w Dorohusku,
 trasę nr 2 przebiegającą przez: dolinę Bugu koło Terespola,
 trasę nr 74 przebiegającą przez: dolinę Wieprza koło Szczebrzeszyna, dolinę Bugu
koło Zosina,
 trasę nr 19 przebiegającą przez: Lasy Janowskie na odcinku Janów Lubelski – Łążek
Ordynacki, Lasy Kozłowieckie na odcinku Niemce – Wandzin, dolinę Wieprza
i Tyśmienicy koło Kocka.
Ze względu na warunek zapewnienia odpowiedniej ochrony przed skutkami ruchu
drogowego projekt Planu zalecił, aby budynki mieszkalne i przeznaczone na pobyt ludzi
sytuować w odległości od krawędzi jezdni nie mniejszej niż:
 dla dróg ekspresowych (S):
 90 m dla budynków jednokondygnacyjnych, 110 m dla wielokondygnacyjnych,
 250 m dla budynków szpitali, sanatoriów i innych wymagających szczególnej
ochrony,
 dla dróg krajowych klasy GP:
 50 m dla budynków jednokondygnacyjnych,
 70 m dla budynków wielokondygnacyjnych,
 200 m dla budynków szpitali, sanatoriów i innych wymagających szczególnej
ochrony,
Do czasu objęcia ochroną prawną, w celu ochrony zasobów wód podziemnych
wskazuje się projektowane obszary ochronne GZWP, których granice i sposoby
zagospodarowania określone zostały w dokumentacjach hydrogeologicznych zbiorników nr:
405, 406, 407, 222, 223, 224, 425, 428. W projektowanych obszarach ochronnych GZWP
wyklucza się realizację przedsięwzięć wpływających negatywnie na stan jakościowy
i ilościowy wód podziemnych. W celu ochrony obszarów bardzo wrażliwych na
zanieczyszczenia (o dużej przepuszczalności) oraz obszarów wokół dużych ujęć wód
podziemnych w obrębie projektowanych obszarów ochronnych GZWP wyodrębnia się
obszary szczególnej ochrony oraz obszary bardzo podatne i podatne na zagrożenia.
W odniesieniu do ochrony przed zanieczyszczeniem ujęć wód podziemnych projekt
Planu uwzględnia strefy ochronne ujęć wody. Na terenie projektowanych stref ochrony
pośredniej ujęć wód podziemnych uznaje się za celowe eliminowanie działań powodujących
zmniejszenie przydatności ujmowanej wody lub wydajności ujęcia, w tym w szczególności
lokalizowania składowisk odpadów.
W celu ograniczenia potencjalnego oddziaływania projektowanych dróg na jakość
wód podziemnych wskazane jest uwzględnienie w projekcie Planu udokumentowanych stref
ochronnych ujęć wód podziemnych w odniesieniu, do których aktualnie nie obowiązuje
ochrona prawna. Zgodnie z zaleceniami wynikającymi z dokumentacji hydrologicznych do
wyznaczenia obszarów ochronnych GZWP nr 407 i 406 wymagane jest w odniesieniu do
obszarów szczególnej ochrony wprowadzenie obowiązku zastosowania rozwiązań
145 | S t r o n a
technicznych ograniczających potencjalne oddziaływania zanieczyszczeń z dróg na wody
podziemne.
146 | S t r o n a
Kierunek 2. Kształtowanie wewnątrzregionalnego systemu transportowego
2.1.
Modernizacja odcinków dróg wojewódzkich w celu dostosowania ich parametrów
technicznych do danych klas funkcjonalnych oraz potrzeb ruchu
2.2.
Budowa i modernizacja wewnątrzregionalnych połączeń drogowych
Zadania inwestycyjne umieszczone w Wieloletniej Prognozie Finansowej
Województwa Lubelskiego na lata 2014-2029:
 Budowa mostu na Wiśle w m. Kamień w ciągu drogi Nr 747 wraz z budową dróg
dojazdowych Zarząd Dróg Wojewódzkich w Lublinie Łaziska 7,
 Rozbudowa drogi Nr 747 na odcinku Konopnica-Kamień,
 Rozbudowa drogi Nr 835 na odcinku od km 43+750 do km 70+643,25 o dł.26,89325
km (z wyłączeniem odcinka od km 70+406 do km 70+599,50 realizowanego przez
GDDKiA),
 Budowa drogi Nr 809 stanowiącej dojazd do węzła "Jakubowice" wciągu dróg
ekspresowych S12, S17, S19 (GP),
 Rozbudowa drogi Nr 846 na odcinku od km 6+100 do km 12+100 oraz od km 12+910
do km 21+393 o dł. 14,483 km,
 rozbudowa drogi Nr 808 na odcinku od km 8+000 do km 20+100 o dł. 12,100 km,
 Rozbudowa drogi Nr 844 na odcinku Witków - granica państwa od km 80+250 do km
88+705,5 o dł. 8,4555 km,
 Rozbudowa skrzyżowań w m. Okuninka na drodze wojewódzkiej Nr 812,
 Rozbudowa drogi Nr 801 na odcinku od granicy woj. lubelskiego do skrzyżowania
z drogą krajową S12 w miejscowości Puławy o długości ok. 35 km,
 Rozbudowa drogi Nr 829 na odcinku od km 22+073,40 do km 40+245 o dł. 18,81716
km Łęczna (m. i gm.),
 Rozbudowa drogi Nr 837 na odcinku Nielisz-Sitaniec od km 48+000 do km 64+389
o dł. 16,389 km.
Projekt Planu za Planem rozwoju sieci dróg wojewódzkich Województwa Lubelskiego
na lata 2012-2020 wprowadza następujące inwestycje:
 Budowa drogi nr 747 (Solec nad Wisłą) – Opole Lubelskie – Bełżyce – Konopnica –
dojazd do węzła „Konopnica” w ciągu S19,
 Rozbudowa drogi nr 809 Lublin – Krasienin – Kierzkówka – Przytoczno na odc.
Michów – Przytoczno,
 Rozbudowa drogi nr 814 Radzyń Podlaski – Suchowola – Żminne od km 6+000 do
km 20+928,
 Rozbudowa drogi nr 815 Wisznice – Parczew – Siemień – Lubartów od km 26+662
do km 61+015,
 Rozbudowa drogi nr 816 Terespol – Kodeń – Sławatycze – Włodawa – Dorohusk –
Horodło – Zosin od km 133+350 do km 162+616,
 Rozbudowa drogi nr 820 Sosnowica Dwór – Łęczna od km 0+000 do km 29+566,
 Rozbudowa drogi nr 829 Łucka – Łęczna – Biskupice od km 0+067 do km 21+962,
 Rozbudowa drogi nr 833 Chodel – Kraśnik od km 0+000 do km 26+679,
 Rozbudowa drogi nr 835 Lublin – Wysokie – Biłgoraj – (Sieniawa) na odc. Piotrków –
Wysokie oraz Biłgoraj – gr. Województwa,
 Rozbudowa drogi nr 835 Lublin – Wysokie – Biłgoraj – (Sieniawa) na odc. Piotrków –
Wysokie oraz Biłgoraj – gr. Województwa,
 Rozbudowa drogi nr 846 Małochwiej Duży – Wojsławice – Teratyn od km 6+000 do
km 6+100 oraz od km 12+100 do km 12+910,
 Rozbudowa drogi nr 850 Tomaszów Lubelski – Józefówka – Alojzów od km 0+042 do
km 5+600 oraz od km 8+000 do km 10+200,
147 | S t r o n a

Rozbudowa drogi nr 853 Nowy Majdan – Tomaszów Lubelski (na odc. 3,5 km na
terenie gm. Tomaszów Lubelski),
 Budowa drogi nr 867 (Werchrata) – Hrebenne – obejście m. Siedliska,
 Budowa obwodnicy Nałęczowa w ciągu drogi nr 830,
 Przebudowa drogi wojewódzkiej nr 835 (1. Odcinek od km 10+014 do km 43+162,
Lublin-Wysokie, 33,148 km),
 Budowa drogi wojewódzkiej 747 stanowiącej dojazd do węzła „Konopnica”
obwodnicy Lublina w ciągu DK Nr 19 na odcinku Radawiec Duży- węzeł Konopnica.
W zakresie kształtowania wewnątrzregionalnego systemu transportowego zakładana
jest budowa obwodnic miejscowości w ciągach dróg wojewódzkich:
 Opola Lubelskiego w ciągu drogi nr 747 (w budowie),
 Chodla w ciągu drogi nr 747 (w budowie),
 Bełżyc w ciągu drogi nr 747 (w budowie),
 Serokomli w ciągu drogi nr 808,
 Kodnia w ciągu drogi nr 816,
 Dubienki w ciągu drogi nr 816.
Projekt Planu zakłada w większości modernizacje istniejących dróg wojewódzkich,
w związku z czym nie powinien wprowadzać nowych kolizji przestrzennych. Wyjątkiem są
realizacje obwodnic.
Potencjalny negatywny wpływ związany z realizacją dróg może dotyczyć:
 w zakresie bezpośredniego oddziaływania:
 ubytku zasobów leśnych (przy poszerzaniu modernizowanych dróg przechodzących
przez tereny leśne),
 zwiększenia natężenia hałasu poprzez zwiększenie natężenia ruchu,
 zwiększenia emisji zanieczyszczeń przy drogach,
 wzrostu zagrożenia dla zdrowia mieszkańców (przy przechodzeniu w sąsiedztwie
zabudowy mieszkaniowej).
Realizacja obwodnic w ciągach dróg wojewódzkich zmniejsza poziom zagrożenia
hałasem w miejscowościach, ogranicza emisję zanieczyszczeń związanych z transportem
kołowym, ale może wpłynąć na drożność ciągów ekologicznych i walory przyrodnicze.
148 | S t r o n a
Rycina 16 Sieć dróg wojewódzkich planowanych do modernizacji
Źródło: Plan rozwoju sieci dróg wojewódzkich Województwa Lubelskiego na lata 2012-2020
Zawarte w projekcie Planu ustalenia dotyczące modernizacji dróg wojewódzkich
wynikają z Programu rozwoju dróg wojewódzkich województwa lubelskiego na lata 20122020 i Wieloletniej prognozy finansowej województwa lubelskiego na lata 2014-2029.
Następujące obwodnice są w trakcie realizacji, więc przeszły szczegółowa procedurę
oddziaływania na środowisko przedsięwzięć i nie wymagają oceny w niniejszej prognozie:
 Opola Lubelskiego w ciągu drogi nr 747 (w budowie),
 Chodla w ciągu drogi nr 747 (w budowie),
 Bełżyc w ciągu drogi nr 747 (w budowie),


Potencjalne kolizje z obszarami Natura 2000 dotyczą:
obwodnicy Dubienki w ciągu drogi 816 (ze wschodniej strony dolina Bugu
z ostojami sieci Natura 2000 Dolina Środkowego Bugu PLB060003 i Poleska Dolina
Bugu PLH060032 natomiast z zachodniej Lasy Strzeleckie PLB060007),
obwodnicy Kodnia w ciągu drogi nr 816 (ze wschodniej strony dolina Bugu
z ostojami sieci Natura 2000 Dolina Środkowego Bugu).
Projekt Planu w kształtowaniu zagospodarowania na terenach korytarzy
ekologicznych uznaje za niezbędne:
149 | S t r o n a
TRANSPORT KOLEJOWY
Kierunek 1. Podwyższanie parametrów użytkowych sieci kolejowej
1.1.
Modernizacja linii kolejowych w międzynarodowych korytarzach transportowych sieci
TEN-T
1.2.
Modernizacja i rewitalizacja linii kolejowych ważnych dla przewozów
międzyregionalnych i regionalnych
1.3.
Modernizacja linii kolejowych szerokotorowych
Potencjalny negatywny wpływ związany z realizacją sieci kolejowej może dotyczyć:
 w zakresie pośredniego oddziaływania:
 pogorszenie drożności korytarzy ekologicznych,
 utrudnienie łączności w cennych obszarach w tym w obszarach Natura 2000,
 w zakresie długotrwałego oddziaływania:
 zmniejszenia różnorodności biologicznej w wyniku braku łączności pomiędzy
poszczególnymi subpopulacjami.
W odniesieniu do przedmiotów ochrony w obszarach Natura 2000 zakazana jest
realizacja przedsięwzięć:
 w odniesieniu do obszarów Natura 2000 obowiązuje zakaz podejmowania działań
mogących, osobno lub w połączeniu z innymi działaniami, znacząco negatywnie
oddziaływać na cele ochrony obszaru Natura 2000, w tym w szczególności:
Natura 2000, lub
 pogorszyć integralność obszaru Natura 2000 lub jego powiązania z innymi
obszarami.
TRANSPORT LOTNICZY
Kierunek 1. Rozwój komunikacji lotniczej
1.1.
Rozbudowa infrastruktury Regionalnego Portu Lotniczego Lublin (Świdnik) służącej
obsłudze pasażerów i docelowo przewozom cargo
1.2.
Zapewnienie warunków rozwoju sieci lokalnych lotnisk i lądowisk
150 | S t r o n a
Z Prognozy oddziaływania na środowisko zmiany Planu Zagospodarowania
Przestrzennego Województwa Lubelskiego dotyczącej wprowadzenia inwestycji celu
publicznego pod nazwą „Rozbudowa Regionalnego Portu Lotniczego: Port Lotniczy Lublin
S.A (Świdnik) wynika, że na obszarze i w sąsiedztwie projektowanego lotniska występuje
szereg elementów i czynników kolizyjnych czy też problemowych, zarówno przyrodniczych
jak
i antropogenicznych, do których należą: tereny leśne, tereny rolne, linie elektroenergetyczne,
teren górniczy (eksploatacja gazu ziemnego) i jego infrastruktura, zabudowa (w tym wysokie
obiekty i budynki), układ komunikacyjny, infrastruktura techniczna, elementy środowiska
kulturowego, obszary przyrodnicze objęte ochroną w tym obszary Natura 2000, chronione
wody podziemne. Mając na uwadze zachowanie wszelkich atutów powiązań
komunikacyjnych i uwarunkowań społeczno-gospodarczych lokalizacji określonej jako
wariant
IV,
a jednocześnie uniknięcie zasadniczego konfliktu z obszarem NATURA 2000, rozwiązanie
tego wariantu oceniono jako optymalne. Uznano, że funkcjonowanie Portu Lotniczego nie
będzie również stwarzać dużego, a zwłaszcza ponadnormatywnego zagrożenia w
odniesieniu do zagrożenia polem elektromagnetycznym, zagrożenia środowiska odpadami
oraz zagrożenia zanieczyszczeniami powietrza. Projekt zmiany Planu przewidywał
zastosowanie szeregu rozwiązań eliminujących bądź minimalizujących potencjalne
zagrożenia, dlatego też ostateczny wpływ na poszczególne komponenty środowiska
przyrodniczego
(świat
roślinny
i zwierzęcy, glebę, rzeźbę i powierzchniowe utwory geologiczne, złoże gazu ziemnego,
wartości krajobrazowe, wody podziemne i powierzchniowe) i zasoby kulturowe (zabytki),
będzie mały i akceptowalny (za wyjątkiem kompleksu leśnego).
W projekcie zmiany Planu dotyczącej rozbudowy Portu Lotniczego Lublin S.A.
wskazano na konieczność realizacji działań kompensacyjnych odnośnie utraconej w trakcie
budowy lotniska powierzchni leśnej. Kompensacja będzie polegać na przeznaczeniu pod
zalesienie gruntów ornych i rekultywacji terenów zdegradowanych zwłaszcza w obrębie gmin
Świdnik, Wólka, Lublin oraz poprawie aktywności biologicznej terenów otwartych przez
tworzenie zadrzewień i terenów parkowych.
Z uwagi na hałas lotniczy występowała konieczność wyznaczenia strefy
ograniczonego użytkowania w obszarze, gdzie nie będą spełnione standardy akustyczne. W
tym przypadku projekt zmiany Planu wskazywał na konieczność dokonania pełnej analizy
ruchu
lotniczego
i pomiarów hałasu (monitoringu) w okresie funkcjonowania lotniska, co pozwoli
jednoznacznie wyznaczyć zasięg strefy ograniczonego użytkowania, a tym samym
wprowadzenie w jej obrębie w okresie późniejszym stosownych ograniczeń i warunków
użytkowania i zabudowy. Stwierdza się, że projekt zmiany Planu Zagospodarowania
Przestrzennego Województwa Lubelskiego, po analizie innych rozwiązań wariantowych
uwzględnił wariant wskazany na realizację inwestycji.
Zgodnie z Prognozą do projektu zmiany Planu dotyczącej rozbudowy Portu
Lotniczego Lublin S.A. rozpatrywany wariant lokalizacyjny lotniska jest odpowiedni, zarówno
z punktu widzenia powiązań komunikacyjnych i bliskości miasta Lublina, dostępności
istniejącej bazy technologicznej związanej z lotnictwem w Świdniku, jak i ze względów
przyrodniczych, gdyż unika zasadniczego konfliktu z obszarami NATURA 2000, zwłaszcza
ze specjalnym obszarem ochrony siedlisk „Świdnik”. Planowana inwestycja nie wpływa w
stopniu znaczącym na ten obszar, a zwłaszcza na funkcjonowanie kolonii susła
perełkowanego. Lotnisko nie stwarza również w okresie funkcjonowania istotnych zagrożeń
w odniesieniu do innych obszarów Natura 2000, występujących w większej odległości od
lotniska oraz innych obszarów chronionych.
Wokół lotniska została już utworzona strefa ograniczonego użytkowania.
Ustalenia projektu aktualnej zmiany Planu zakładają rozbudowę lotniska o funkcję
cargo. Wraz z rozbudową funkcji lotniska zwiększy się natężenie ruchu lotniczego oraz może
ulec zmianie rodzaj transportu, dotychczas tylko pasażerski.
151 | S t r o n a
W odniesieniu do Portu Lotniczego wprowadzono strefę ograniczeń wysokości
zabudowy na terenie gmin: Wólka, Mełgiew, Głusk, m. Lublin, m. Świdnik.
Kierunek 2. Wzbogacanie funkcjonalne lotnisk i lądowisk
2.1.
Dostosowanie istniejących lotnisk i lądowisk do funkcji usługowych
2.2.
Utrzymanie i rozwój lotnisk aeroklubowych
Potencjalny negatywny wpływ związany z rozbudową lotnisk w celu dostosowania ich
do funkcji usługowej może wiązać się z okresowym wzrostem poziomu hałasu na
sąsiadujących obszarach zabudowy mieszkaniowej.
Projekt zmiany Planu zakłada konieczność zapewnienia możliwości rozwoju
funkcjonalnego i przestrzennego lotnisk.
Projekt Planu wprowadza obowiązek zapewnienia przestrzennych warunków do
bezkolizyjnego funkcjonowania lotnisk i lądowisk poprzez uwzględnienie w lokalnych
dokumentach planistycznych (studiach i planach) obszarów ograniczenia wysokości
zabudowy zgodnie z przepisami szczególnymi w odniesieniu do:
 lotniska wojskowego w Dęblinie,
 byłego lotniska wojskowego w Białej Podlaskiej,
 lotnisk cywilnych: Lublin, Zamość, Świdnik k/Lublina, Radawiec k/Lublina, Depułtycze
Królewskie,
 lądowisk wielofunkcyjnych ujętych w ewidencji Urzędu Lotnictwa Cywilnego:
Depułtycze Królewskie, Świdnik, Dębowa Kłoda, Biała Podlaska „Biała Airport”,
Majdan Nowy k/Biłgoraja.
INFRASTRUKTURA OBSŁUGI RUCHU GRANICZNEGO
Kierunek 1. Kompleksowy rozwój istniejących przejść granicznych
2.1.
Budowa drogowych i kolejowych przejść granicznych dla ruchu osobowego
i towarowego
2.2.
Budowa drogowych przejść granicznych dla osobowego ruchu lokalnego (małego
ruchu granicznego)
Potencjalny negatywny wpływ związany z realizacją przejść granicznych może
dotyczyć:
 w zakresie bezpośredniego oddziaływania:
 zmniejszenia powierzchni siedlisk przyrodniczych,
 w zakresie pośredniego oddziaływania:
 wzrostu zagrożenia związanego z przewozem towarów zagrażających
zanieczyszczeniem wód Bugu,
 długofalowego oddziaływania:
 ograniczenia drożności korytarza ekologicznego doliny Bugu,
 skumulowanego oddziaływania z realizacją mostów przez Bug:
152 | S t r o n a
 krótkotrwałych zanieczyszczeń wód powierzchniowych na etapie realizacji
mostów,
 ograniczenia powiązań ekologicznych w związku ze wzrostem natężenia ruchu na
drogach w sąsiedztwie przejść.
Realizacja przejść granicznych przyczyni się do zagospodarowania bezpośredniego
sąsiedztwa doliny Bugu oraz wzrostu natężenia ruchu na drogach. Przejścia graniczne
zlokalizowane zostaną w bezpośrednim sąsiedztwie lub w granicach obszaru sieci
Natura 2000 Dolina Środkowego Bugu PLB060003.
W odniesieniu do przedmiotów ochrony w obszarach Natura 2000 zakazana jest
realizacja przedsięwzięć:
 w odniesieniu do obszarów Natura 2000 obowiązuje zakaz podejmowania działań
mogących, osobno lub w połączeniu z innymi działaniami, znacząco negatywnie
oddziaływać na cele ochrony obszaru Natura 2000, w tym w szczególności:
Natura 2000, lub
 pogorszyć
integralność
obszaru
Natura
2000
lub
jego
powiązania
z innymi obszarami.
Potencjalne oddziaływanie na obszary Natura 2000 zostanie ograniczone na
podstawie oceny oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko.
ŻEGLUGA ŚRÓDLĄDOWA
Kierunek 1. Rozwój żeglugi śródlądowej
1.1.
Realizacja szlaku wodnego E40
1.2.
Wykorzystanie cieków wodnych dla żeglugi turystycznej
Projekt Planu zakłada utrzymanie i rozbudowę portów jachtowych i przystani
w Puławach, Kazimierzu Dolnym, Janowcu oraz budowę nowych w Dęblinie, Piotrawinie,
Józefowie n/Wisłą.
KPZK 2030, na odcinku obejmującym m.in. rzekę Bug, wskazuje brakujący fragment
szlaku wodnego E-40.
Zgodnie z Rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 7 maja 2002 r. w sprawie
klasyfikacji śródlądowych dróg wodnych (Dz. U. z 2002 Nr 77 poz. 695) droga wodna E-40 –
droga wodna łącząca Morze Bałtyckie z Morzem Czarnym. Prowadzi z Gdańska w górę
Wisły do Warszawy, a dalej Narwią i Bugiem do Brześcia, gdzie łączy się z drogą wodną
prowadzącą przez Polesie do Dniepru.
153 | S t r o n a
154 | S t r o n a
Rycina 17 Śródlądowe drogi wodne w Polsce 2011
Źródło: KPZK 2030.
Rzeka Bug od ujścia rzeki Muchawiec do ujścia do rzeki Narwi w ciągu drogi wodnej
E-40 aktualnie posiada najniższą kategorię Ia o dopuszczalnym tonażu do 400 t i ładowności
nie większej niż 180 t (Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 maja 2002 r. w sprawie
klasyfikacji śródlądowych dróg wodnych - Dz. U. z 2002 Nr 77, poz. 695). Odcinek Bugu
zakwalifikowany jest do klasy Ia, lecz nie spełnia jej wymogów. Brak jest możliwości
przewozu towarów, a przewozy pasażerskie są możliwe tylko dla maksymalnej ilości 12
osób (Program rozwoju infrastruktury transportu wodnego śródlądowego w Polsce, 2011).
Na trasie przebiegu drogi wodnej E-40, wykorzystującego rzekę Bug, w
województwie lubelskim znajdują się:
• rezerwaty przyrody: Szwajcaria Podlaska, Łęg Dębowy koło Janowa Lubelskiego, Kalinik;
• obszary specjalnej ochrony ptaków: Dolina Dolnego Bugu (do ujścia Bugu do Narwi);
• specjalne obszary ochrony siedlisk i gatunków: Ostoja Nadbużańska (do ujścia Bugu do
Narwi).
Drogi wodne rangi międzynarodowej powinny mieć co najmniej klasę IV. W ciągu
drogi wodnej Bug (E 40) z Jeziora Zegrzyńskiego do Brześcia – zakładana jest modernizacja
do klasy Vb, co oznacza kanał o szerokości min. 45 m i głębokości min. 3,5 m (2,8 m),
ponieważ przy modernizacji śródlądowych dróg wodnych o znaczeniu międzynarodowym
przyjmuje się, jako warunki projektowe, wielkości nie niższe niż odpowiadające
maksymalnym wartościom parametrów klasyfikacyjnych i warunków eksploatacyjnych,
przewidzianych dla klasy Vb, umożliwiające żeglugę statków o zanurzeniu nie mniejszym niż
155 | S t r o n a
2,80 m (Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 maja 2002 r. w sprawie klasyfikacji
śródlądowych dróg wodnych - Dz. U. z 2002 Nr 77, poz. 695).
Wisła na odcinku od ujścia Sanny do Warszawy, na odcinku przebiegającym przez
obszar województwa lubelskiego posiada aktualnie kategorię Ib. Na powyższym odcinku
Wisła uznana została za nadającą się do przystosowania do klasy Vb (Program rozwoju
infrastruktury transportu wodnego śródlądowego w Polsce, 2011).
Obecnie trwają prace nad analizą możliwości realizacji alternatywnego dla rzeki Bug
połączenia wodnego omijającego obszary chronione i wykorzystującego naturalne warunki
terenu. W tej sytuacji zakładane jest połączenie drogi wodnej pomiędzy Warszawą a
Brześciem poprzez budowę nowego kanału tzw. „Kanału Wschodniego”. W zależności od
wariantu, kanał miałby:
 długość 147-195 km;
 różnica poziomów n.p.m. między 71 a 112;
 jego zakończenie ulokowane byłoby w okolicach: Dęblina, Wilgi bądź
południowej części Warszawy.
Wariant Terespol-Dęblin wyznaczony został w sposób, który umożliwia ominięcie
obszarów chronionych, w tym obszarów sieci Natura 2000 na terenie województwa
lubelskiego. Prawdopodobnie konieczne będzie pompowanie wody z Wisły, ze stopnia ESR
w wysokości około 5 m3/s. Stopień ten powstanie w ramach inwestycji realizowanych na
Wiśle do roku 2047 (Program rozwoju infrastruktury transportu wodnego śródlądowego
w Polsce, 2011).
Utrzymanie, budowę i rozbudowę portów jachtowych i przystani w Puławach,
Kazimierzu Dolnym, Janowcu, Dęblinie, Piotrawinie, Józefowie n/Wisłą wiąże się
z koniecznością zapewnienia drożności Wisły dla żeglugi turystycznej. Wisła na odcinku od
ujścia Sanny do Warszawy, w obrębie obszaru województwa lubelskiego posiada aktualnie
kategorię Ib. Należy wziąć pod uwagę, że w stanie obecnym omawiany odcinek to „rzeka
zdziczała”, tworząca zagrożenia związane z erozją denną i powodziami. Na powyższym
odcinku Wisła uznana została za nadającą się do przystosowania do klasy Vb. Nie planuje
się jednak w perspektywie 2027 udrażniania Wisły. (Program rozwoju infrastruktury
transportu wodnego śródlądowego w Polsce, 2011).
Rycina 18 Warianty przebiegu drogi wodnej Wisła – Bug
Źródło: Program rozwoju infrastruktury transportu wodnego śródlądowego w Polsce, 2011.
156 | S t r o n a
Projekt Planu rekomenduje wybór wariantu Terespol-Dęblin, o przebiegu
niekolizyjnym na terenie województwa lubelskiego z obszarami cennymi przyrodniczo,
w tym obszarami Natura 2000.
ELEKTROENERGETYKA
Kierunek 1. Rozwój krajowego systemu elektroenergetycznego
Kierunek 2. Wyrównanie poziomu zaopatrzenia w media energetyczne na obszarze
województwa
1.1.
Budowa nowych źródeł energii
1.2.
Rozbudowa istniejących źródeł energii
1.3.
Rozbudowa sieci przesyłowej
1.4.
Rozbudowa sieci dystrybucyjnej
2.2.
Produkcja energii w kogeneracji poprzez przekształcanie lokalnych ciepłowni
w elektrociepłownie
Rozwój krajowego systemu elektroenergetycznego w województwie lubelskim obejmuje:
 budowę nowych źródeł energii: elektrownia systemowa „Wschód” w gm. Łęczna,
elektrownia systemowa w gm. Puławy,
 rozbudowę istniejących źródeł energii: Elektrociepłownia Lublin – Wrotków,
 rozbudowę sieci przesyłowej: budowa i rozbudowa stacji 400 kV, budowa linii
400 kV i 220 kV,
 rozbudowę sieci dystrybucyjnej: budowa i rozbudowa stacji 110/15 kV, budowa
i modernizacja linii 110 kV,
 budowę i modernizację linii i stacji średniego i niskiego napięcia.
Sieci przesyłowe i stacje (krajowy system):
 Budowa linii 400 kV relacji Kozienice - Siedlce Ujrzanów PSE Operator SA Łuków,
 Budowa linii 400 kV relacji Elektrownia Wschód - Chełm,
 Budowa 2 - torowej linii 400 kV relacji Elektrownia Wschód - Lublin Systemowa,
 Budowa 2 - torowej linii 400 kV relacji Elektrownia Wschód - Siedlce - Ujrzanów,
 Budowa linii 400 kV relacji Chełm - Zamość Mokre - Jarosław,
 Rozbudowa stacji Chełm (400 kV) Chełm 55. Rozbudowa stacji Puławy (400 kV),
 Budowa stacji Lublin Wschód (400 kV),
 Rozbudowa stacji Lublin Systemowa (400 kV),
 Rozbudowa stacji Zamość Mokre (400 kV) ,
 Budowa linii 220 kV Lublin Systemowa Abramowice.
Budowa linii 400 kV:
 2-torowej z rozdzielni przy Elektrowni Puławy do istniejącej linii relacji Kozienice Lublin Systemowy,
 2-torowej z rozdzielni przy Elektrowni Puławy do istniejącej linii Kozienice Ostrowiec.
Budowa linii 110 kV:
 Kock - Michów,
 Elektrownia Puławy - Michów - Lubartów,
 Elektrownia Puławy - Garbów,
 Ryki - Michów,
157 | S t r o n a



















Kozienice - Dęblin,
Kazimierz - Poniatowa,
Garbów - Nałęczów,
do stacji Lubartów 2 i wpięcie w linię 110 kV relacji Lublin-Parczew,
do stacji Chruślina i wpięcie w linię 110 kV relacji Opole Lubelskie-Budzyń,
Annopol - Budzyń,
od stacji Polichna i wpięcie w linię relacji Zaklików - Budzyń,
2-torowa do stacji Krzywda i wpięcie w linię relacji Łuków - Stoczek Łukowski,
Radzyń Podlaski - Międzyrzec Podlaski,
Chełm - Dorohusk,
Wojsławice - Dorohusk,
Wojsławice - Hrubieszów,
Poturzyn - Dobrotwór (Ukraina) lub wariantowo Tyszowce - Dobrotwór,
Dobrotwór (Ukraina) - Ulhówek,
Tyszowce - Ulhówek,
Józefów - Tarnogród,
Biskupice - Stryjno,
Bychawa - Stryjno,
Lublin Pancerniaków - Lublin Elektrownia.
Potencjalny negatywny wpływ związany z rozwojem elektroenergetyki może dotyczyć:
 w zakresie bezpośredniego oddziaływania:
 ubytku zasobów leśnych w wyniku wycinki lasów,
 zwiększenia zagrożenia dla ptaków,
 wzrostu zagrożenia polami elektromagnetycznymi,
 dysharmonii krajobrazu,
 wzrostu emisji zanieczyszczeń i CO2,
 zwiększenia ilości odpadów,
 skumulowanego oddziaływania:
 skumulowanego oddziaływania wszystkich planowanych i istniejących źródeł
emisji gazów i pyłów,
 długofalowego oddziaływania:
 zwiększenia efektu cieplarnianego w wyniku wzrostu emisji CO2,
Z Prognozy oddziaływania na środowisko Zmiany Planu Zagospodarowania
Przestrzennego Województwa Lubelskiego dotyczącej wprowadzenia do Planu inwestycji
obejmującej realizację elektrowni w gminie Puławy wynika, że przy skumulowanym
oddziaływaniu z Zakładami Azotowymi „Puławy” S.A. żadne z rozpatrywanych
zanieczyszczeń, tj. NH3, NO2, SO2, pyłu PM10 nie powoduje przekroczeń dopuszczalnych
wartości na poziomie najbliższej zabudowy mieszkalnej. Emisja zanieczyszczeń pochodząca
od zespołu emitorów Zakładów Azotowych ”Puławy” S.A. i planowanej do realizacji
Elektrowni Puławy nie spowoduje przekroczenia stężeń dopuszczalnych obowiązujących na
obszarach ochrony uzdrowiskowej. Skala i wielkość oddziaływań pozwalają na stwierdzenie,
że skumulowany wpływ projektowanej elektrowni z projektowaną elektrownią systemową
„Wschód” w gm. Łęczna nie będzie istotny.
Średni przepływ wody w Wiśle jest wystarczający na potrzeby funkcjonowania
inwestycji i nie wpłynie w sposób istotny na zmianę stosunków wodnych. W sumie istniejący
pobór wody przez Zakłady Azotowe „Puławy” S.A. wraz z poborem przez nową elektrownię
w Puławach stanowić będzie ok. 2,5% przepływu niskiego Wisły (dla roku 2009).
Na terenie elektrowni nie będą się znajdowały, jak również nie będą powstawały
w związku z jej działalnością, substancje niebezpieczne w takich ilościach, które mogłyby
spowodować jej zakwalifikowanie do zakładów o podwyższonym ryzyku wystąpienia awarii
158 | S t r o n a
przemysłowej. Zakład nie będzie podlegał obowiązkowi opracowania programu
zapobiegania poważnym awariom przemysłowym dla zakładu o zwiększonym ryzyku lub o
dużym ryzyku w rozumieniu art. 248 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 roku Prawo ochrony
środowiska.
Zarówno żużle jak i popioły znajdują obecnie szerokie zastosowanie w gospodarce
i będą mogły być w całości wykorzystane. Według wstępnych planów żużel będzie
wykorzystywany do produkcji betonu a popiół, jako składnik betonu i cementu, a także
w budownictwie drogowym, w szczególności do stabilizacji nawierzchni dróg i placów.
Odpady będą również stosowane do rekultywacji terenów zdegradowanych, składowisk
odpadów oraz wypełniania pustek górniczych.
Budowa dwóch elektrowni węglowych, przebudowa kilku ciepłowni (których węgiel
kamienny jest głównym źródłem energii) w elektrociepłownie, potencjalnie istotnie wpłynie na
wzrost emisji CO2 w województwie lubelskim, w związku z oparciem nowych głównych źródeł
energii w województwie na węglu kamiennym.
Po dokonaniu analizy wyników obliczeń rozprzestrzeniania się zanieczyszczeń
w powietrzu od istniejących emitorów Zakładów Azotowych ”Puławy” S.A. i projektowanej
Elektrowni Puławy z uwzględnieniem tła zanieczyszczeń otrzymanego od WIOŚ z Lublina
w piśmie WMŚ.43/1/18/2009 z dnia 15.04.2009 r. (w tle zawarte jest napływowe,
skumulowane oddziaływanie innych źródeł, w tym oddziaływanie Elektrowni Kozienice)
stwierdza się, że żadne z rozpatrywanych zanieczyszczeń, tj. NH3, NO2, SO2, pyłu PM10
nie powoduje przekroczeń dopuszczalnych wartości stężeń poza granicą własności
Zakładów Azotowych ”Puławy” S.A. Elektrownia Puławy zostanie zaprojektowana tak, aby
nie wpływać negatywnie na stan powietrza atmosferycznego, na tereny zabudowy
mieszkaniowej oraz najbliższe tereny chronione i tereny Natura 2000. Z uwagi na wymaganą
redukcję emisji gazów cieplarnianych, zgodnie z obowiązującymi i planowanymi
Dyrektywami Unii Europejskiej i tzw. Pakietem Klimatycznym, w ciągu najbliższych 15-20 lat
konieczne może okazać się znaczne obniżenie emisji dwutlenku węgla z instalacji
energetycznego spalania węgla.
Nowy blok energetyczny w zakresie technologii i rozplanowania powinien
odpowiadać wymaganiom „capture ready” - przystosowania do przyszłego wdrożenia
rozwiązań z zakresu wychwytywania CO2. Osiągalna skuteczność wychwytywania CO2 dla
bloku węglowego (procent wychwyconego CO2 z całkowitej ilości CO2 w spalinach) wynosi
80-90%. Na obecnym etapie projektowania i planowania nie przesądzono jeszcze
podstawowych parametrów technicznych elektrowni. Rozważane są różne opcje, w tym
również z zastosowaniem jako paliwa gazu ziemnego oraz biomasy. Do analiz w Prognozie
oddziaływania na środowisko zmiany Planu zagospodarowania przestrzennego
województwa lubelskiego dotyczącej wprowadzenia do Planu inwestycji obejmującej
realizację elektrowni w gminie Puławy przyjęto wariant najbardziej niekorzystny dla
środowiska, zakładający pracę elektrowni wyłącznie z użyciem węgla kamiennego. Wariant
ten jest zgodny z założeniami planów i programów strategicznych dla województwa
lubelskiego, zakładających wykorzystanie lokalnego surowca i unowocześnienie
infrastruktury towarzyszącej budowie i eksploatacji elektrowni. Przeprowadzona w ramach
Prognozy analiza wpływu na środowisko wykazała, że projektowana elektrownia nie będzie
stanowiła zagrożenia dla środowiska we wszystkich dających się przewidzieć aspektach i
komponentach.
Linie energetyczne wysokich napięć odznaczają się dominacją w krajobrazie i mogą
powodować dysharmonię w strefach wymagających ochrony krajobrazowej i otoczenia
obiektów zabytkowych.
Wprowadzone w projekcie Planu nowe odcinki linii elektroenergetycznych mogą
powodować konflikty z obszarami chronionymi, w tym z siecią Natura 2000:
 OChK Annówka - Budowa 2 – torowej linii 400 kV relacji Elektrownia Wschód - Siedlce –
Ujrzanów,
 Roztocze PLB060012 - Budowa linii 400 kV relacji Chełm - Zamość Mokre - Jarosław,
 Zlewnia Górnej Huczwy PLB060017 - linia 110 kV Tyszowce – Ulhówek,
159 | S t r o n a



Uroczyska Puszczy Solskiej PLH060034, Puszcza Solska PLB060008, Dolina Górnej
Tanwi PLH060097 - linia 110 kV Józefów – Tarnogród,
Kraśnicki OChK - linia 110 kV Annopol – Budzyń,
Czerniejowski OChK - linia 110 kV Bychawa – Stryjno.
Linie energetyczne potencjalnie mogą oddziaływać na zdrowie ludzi. Rygorystyczne
przepisy oraz normy państwowe w zakresie zasad realizacji linii energetycznych i odległości
od nich zabezpieczają skutecznie przed negatywnym oddziaływaniem, co potwierdzają
pomiary w ramach monitoringu środowiska w ramach oddziaływania pól
elektromagnetycznych.
Linie energetyczne stanowią przeszkodę dla ptaków i powodują kolizje,
w szczególności w miejscach wzmożonych przelotów ptaków (np. w ostojach ptaków, w tym
obszarach ptasich sieci natura 2000, w sąsiedztwie zbiorników wodnych, w obrębie
kompleksów leśnych, w obrębie dolin rzecznych). Realizacja linii energetycznych wiąże się
z wycinką lasów w razie przechodzenia przez kompleksy leśne. Realizacja linii potencjalnie
kolizyjnych z obszarami sieci Natura 2000, będzie uzależniona od wykazania braku
znaczącego oddziaływania na przedmiot ochrony, integralność obszaru oraz powiązania
z innymi obszarami Natura 2000 w ramach procedury oceny oddziaływania przedsięwzięcia
na środowisko.
Docelowa sieć elektroenergetyczna w projekcie Planu wprowadza potencjalnie kolizje
z niektórymi korytarzami leśnymi i dolinnymi (rycina 19).
Rycina 19 Potencjalne kolizje planowanych sieci elektroenergetycznych wysokich napięć z
siecią ekologiczną
160 | S t r o n a
lub
kompensację
Regionalna polityka przestrzenna w zakresie energetyki ukierunkowana jest na
preferowanie niskoemisyjnych źródeł energii.
Przy lokalizacji infrastruktury elektroenergetycznej projekt Planu wskazuje
minimalizowanie jej oddziaływania na środowisko, a w szczególności w zakresie:
 ograniczania ingerencji w krajobraz,
 nie podejmowania działań mogących w znaczący sposób pogorszyć stan siedlisk
przyrodniczych oraz siedlisk gatunków roślin i zwierząt, a także w znaczący sposób
wpłynąć negatywnie na gatunki, dla których ochrony został wyznaczony konkretny
obszar Natura 2000,
 zachowywania minimalnych szerokości pasów technologicznych, dla których obowiązują
ograniczenia użytkowania i zagospodarowania: dla linii 400 kV – 80 m, dla linii 220 kV –
60 m, dla linii 110 kV – 40 m.
Kierunki zagospodarowania przestrzennego określone w projekcie Planu zakładają
zwiększenie wykorzystania odnawialnych źródeł energii (biomasa, wody termalne, energia:
słońca, wiatru, wody) w produkcji energii ogółem, w tym energii cieplnej.
Zalecane jest wprowadzenie do projektu Planu konieczności stosowania rozwiązań
minimalizujących kolizje powstające przy przechodzeniu linii elektroenergetycznych przez
przede wszystkim ostoje ptasie sieci Natura 2000 oraz korytarze dolinne i leśne.
ODNAWIALNE ŹRÓDŁA ENERGII
Kierunek 1. Wykorzystanie zasobów biomasy w produkcji energii
1.1.
Budowa instalacji wytwarzających biogaz rolniczy na obszarach wiejskich
Potencjalny negatywny wpływ związany z wykorzystaniem zasobów biomasy w produkcji
energii może dotyczyć:
 zagrożenia dla zdrowia ludzi i komfort zamieszkania,
 zanieczyszczenia wód powierzchniowych i podziemnych.
Działalność biogazowni opiera się zwykle na dwóch etapach technologicznych,
tj. produkcji biogazu z substratów organicznych oraz produkcji energii elektrycznej i ciepła
z biogazu, w których może zaistnieć nadzwyczajne zagrożenie dla ludzi i środowiska.
Realizacja biogazowni rolniczych może przyczynić się do powstawania uciążliwości
w sąsiedztwie, związanych z odorami oraz stwarzać zagrożenie wybuchem,
co w bezpośredni sposób może zagrażać życiu ludzi. Rozporządzenie Ministra Gospodarki
z dnia 9 kwietnia 2002 r. (Dz. U. Nr 58 z 2002 r., poz. 535 ze zm.) określa rodzaje i ilości
substancji niebezpiecznych, których znajdowanie się w zakładzie decyduje o zaliczeniu go
do zakładu o zwiększonym ryzyku wystąpienia poważnej awarii przemysłowej lub zakładu
o dużym ryzyku wystąpienia poważnej awarii przemysłowej. Natomiast obowiązki
prowadzącego zakład o zwiększonym lub dużym ryzyku są określono odpowiednio w Prawie
ochrony środowiska (t.j. Dz.U. z 2013 r., poz. 1232, z późn. zm.).
W ramach wykorzystania biomasy do produkcji energii wskazuje się warunki dla
lokalizacji instalacji do produkcji biogazu, tj.:
 wykluczanie terenów zabudowy mieszkaniowej oraz ich bezpośredniego sąsiedztwa,
161 | S t r o n a



dopuszczanie terenów zabudowy zagrodowej do lokalizacji instalacji o
zainstalowanej mocy powyżej 0,1 MW ale nie większej niż 0,5 MW.
W zakresie energetyki opartej na produkcji biogazu:
w lokalizacji instalacji wytwarzających biogaz rolniczy o zainstalowanej mocy powyżej
0,5 MW preferuje się tereny zabudowy przemysłowej, usług uciążliwych lub tereny,
dla których sąsiedztwem, rozumianym również jako strefa możliwego niekorzystnego
oddziaływania instalacji, nie jest zabudowa mieszkaniowa lub zabudowa zagrodowa,
z uwagi na możliwą emisję odorów zaleca się przyjmowanie przy lokalizacjach
biogazowni rolniczych następujących stref możliwego niekorzystnego oddziaływania:
 o zasięgu min. 300 m dla biogazowni o mocy powyżej 0,5 MW,
 o zasięgu min. 500 m dla biogazowni o mocy powyżej 2,0 MW.
Kierunek 2. Wykorzystanie energii słońca w produkcji energii
2.1.
Budowa indywidualnych instalacji wykorzystujących energię słońca
2.2.
Budowa elektrowni fotowoltaicznych
Do wykorzystania energii słońca wskazuje się preferowane obszary zrekultywowane
wyrobiska poeksploatacyjne surowców mineralnych i składowiska odpadów komunalnych,
w szczególności we wschodnich i południowo-wschodnich obszarach województwa
o najdogodniejszych warunkach nasłonecznienia.
Potencjalny negatywny wpływ związany z wykorzystaniem energii słońca
w produkcji energii może dotyczyć:
 utraty zasobów gleb wysokich klas bonitacyjnych (odwracalne oddziaływanie),
 niszczenia siedlisk przyrodniczych i stanowisk roślin i zwierząt chronionych.
Przedsięwzięcia związane z wykorzystaniem energii słońca w produkcji energii
zostały zaliczone do przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko.
Zaliczono do nich zabudowę systemami fotowoltaicznymi na powierzchni:
 0,5 ha na obszarach objętych formami ochrony przyrody,
 1,0 ha na pozostałych obszarach.
W zakresie energetyki słonecznej nie zaleca się lokalizowania elektrowni
słonecznych zajmujących powyżej 1,0 ha powierzchni terenu na:
 obszarach chronionych na mocy przepisów ustawy o ochronie przyrody lub
obszarach przewidzianych do objęcia taką ochroną,
 obszarach dolin rzecznych i korytarzy ekologicznych, w tym obszarach zagrożonych
powodzią,
 obszarach o wysokich walorach krajobrazowych, w tym terenach ekspozycji
krajobrazowej, panoram i przedpól punktów widokowych,
 obszarach gruntów ornych objętych ochroną prawną gleb klas I-III.
Kierunek 3. Zrównoważone wykorzystanie pozostałych zasobów OZE (wiatru, wody
i wód termalnych) do produkcji energii
3.1.
Budowa elektrowni wiatrowych
3.2.
Budowa małych elektrowni wodnych
162 | S t r o n a
3.3.
Budowa instalacji wykorzystujących wody termalne w ciepłownictwie, rekreacji
i balneologii.
W odniesieniu do lokalizacji inwestycji z zakresu energetyki wodnej projekt Planu
wskazuje preferowane obszary:
 istniejące i planowane jazy na rzekach i ciekach wodnych o stałym przepływie oraz
planowany jaz „Oleśniki” i możliwe piętrzenie na kanale zrzutowym oczyszczalni
ścieków w Hajdowie,
 odcinki rzek o minimalnym przepływie 0,5 m3/s wody (w przypadku lokalizacji
przepławek wodnych dla ryb przepływ powinien wynosić min. 1,0 m3/s),
 planowane zbiorniki wodne o funkcjach ekologicznych, rekreacyjnych, retencyjnych.
Projekt Planu w odniesieniu do lokalizacji inwestycji z zakresu wykorzystania
zasobów termalnych wskazuje preferowane obszary:
 obszary obejmujące tereny miast, na których z racji dużego skupiska ludności może
być uzasadniona budowa ciepłowni termalnych w temperaturach zalegania wód
termalnych w przedziałach 40 - 60°C i 60 - 80°C,
 obszary występowania wysokotemperaturowych wód powyżej 100°C, stanowiących
potencjał dla lokalizacji elektrowni geotermalnej,
 obszary
uzdrowiskowe
i
rekreacyjne,
na
których
występują
wody
wysokozmineralizowane, preferowane są obiekty wykorzystujące wody termalne dla
celów rekreacji i balneologii.
W odniesieniu do lokalizacji farm wiatrowych projekt Planu wskazuje obszary
preferowane głównie w środkowo-zachodniej i północno-zachodniej części województwa.
Potencjalny negatywny wpływ związany z wykorzystaniem energii wiatru, wody
i wód termalnych w produkcji energii może dotyczyć:
 emisji hałasu i drgań,
 zagrożenia kolizjami dla ptaków i nietoperzy,
 utraty siedlisk ptaków (efekt odstraszania),
 wpływu na krajobraz,
 wzrostu śmiertelności ryb,
 w zakresie oddziaływania pośredniego:
 zagrożenia awarią i wypadkami,
 przerwania drożności rzek dla ryb,
 zagrożenia zanieczyszczenia wód podziemnych,
 utraty żerowisk i siedlisk,
 w zakresie oddziaływań długofalowych:
 zmniejszenia różnorodności biologicznej ptaków i nietoperzy,
 przerwania drożności ciągów ekologicznych.
Z wykorzystaniem energii wiatru do produkcji energii związanych jest wiele zagrożeń.
Za główne zagrożenia uznawane jest powodowanie hałasu oraz zagrożenie występowania
kolizji dla nietoperzy i ptaków. Poza bezpośrednim zagrożeniem dla osobników elektrownie
wiatrowe powodują odstraszanie ptaków (utrata żerowisk i siedlisk lęgowych) oraz stanowią
bariery na przelotach w czasie migracji.
Hałas powodowany przez turbiny wiatrowe jest uciążliwy dla mieszkańców.
Zgodnie z opracowaniem Przestrzenne Aspekty Lokalizacji Energetyki Wiatrowej w
Województwie Lubelskim (2011) w odległości do 500 m od turbin (standardowa 2 MW) mogą
występować przekroczenia dopuszczalnych norm hałasu słyszalnego.
Elektrownie wiatrowe ze względu na wysokość stanowią obiekty dysharmonijne,
dominujące w krajobrazie na znacznej odległości od turbin.
163 | S t r o n a
164 | S t r o n a
W odniesieniu do lokalizacji farm wiatrowych projekt Planu wskazuje obszary:
 możliwe do rozwoju z ograniczeniami w zakresie skali inwestycji:
 tereny występowania rzadkich siedlisk przyrodniczych i siedlisk rzadkich gatunków
uznane za ostoje przyrody o znaczeniu regionalnym lub krajowym,
 projektowane parki krajobrazowe i projektowane obszary chronionego krajobrazu,
 projektowane parki kulturowe,
 tereny korytarzy ekologicznych dla sieci Natura 2000 wskazane do pilnych zalesień,
 strefy ochronne od ośrodków wypoczynkowych (3 km),
 strefy ekspozycji krajobrazowej, panoramy i przedpola punktów widokowych –
wymagające oceny wpływu na walory widokowe w skali lokalnej,
 parki agroekologiczne i strefy bogatego przyrodniczo, harmonijnego krajobrazu
rolniczego,
 5-kilometrowa strefa ochronna od granicy państwa – strefa potencjalnego
transgranicznego znaczącego oddziaływania,
 z istotnymi ograniczeniami mogącymi uniemożliwić realizację inwestycji:
 obszary występowania siedlisk przyrodniczych i siedlisk gatunków w specjalnych
obszarach ochrony siedlisk i gatunków (SOO),
 specjalne obszary ochrony siedlisk (SOO) wyznaczone dla ochrony nietoperzy ze
strefą ochronną (5 km od granicy ostoi),
 obszary specjalnej ochrony ptaków (OSO) wraz ze strefą buforową (5 km od granicy
ostoi),
 ostoje ptaków o znaczeniu międzynarodowym wg OTOP,
 najważniejsze korytarze migracyjne ptaków ze strefą ochronną (2 km od granicy
doliny oraz 5 km od osi doliny Wisły),
 obszary lęgowe i najważniejsze miejsca koncentracji ptaków wędrownych wodno –
błotnych na trasach wędrówek, ważne miejsca zimowania ptaków ze strefą ochronną
(2 km od jezior, zbiorników retencyjnych, stawów rybnych),
 obszary lęgowe i żerowiskowe ptaków o dużych areałach żerowiskowych ze strefą
ochronną (5 km od miejsc lęgowych),
 strefy ochronne od dużych kolonii ptaków (3 km),
 obszary lęgowe i żerowiskowe nietoperzy – zadrzewienia i szpalery drzew
z 200-metrową strefą ochronną,
 parki krajobrazowe i obszary chronionego krajobrazu,
 strefy ochronne od istniejących terenów zwartej i skupionej zabudowy mieszkaniowej
(500 m),
 miasta w granicach administracyjnych i tereny zwartej zabudowy poza miastami,
 obszary w strefie C ochrony uzdrowiskowej od istniejących i potencjalnych uzdrowisk,
 tereny leśne z proponowaną 400-metrową strefą ochronną,
 strefy od linii elektroenergetycznych NN i WN – odległość 3 średnic łopat turbiny od
osi linii,
 strefy od linii elektroenergetycznych SN i nN (jednotorowych i dwutorowych) – pasy
technologiczne odpowiednio dla SN - 25 m/30 m i dla nN - 20 m/25 m,
 wykluczeń:
 strefy bezpośredniego zagrożenia powodziowego,
 strefa 50-metrowa od stopy wałów przeciwpowodziowych,
 rezerwaty przyrody i parki narodowe,
 strefy A i B ochrony uzdrowiskowej,
 lasy ochronne,
 strefy nalotów i krążenia wokół lotnisk i lądowisk cywilnych,
 strefy ochronne od obiektów wojskowych,
 Pomniki Historii i Pomniki Zagłady ze strefami ochronnymi,
165 | S t r o n a


tereny występowania siedlisk gatunków chronionych fauny i flory,
doliny rzeczne jako miejsca lęgowe ptaków chronionych (co najmniej jednego
gatunku chronionego).
W odniesieniu do lokalizacji inwestycji z zakresu wykorzystania zasobów wód
termalnych wskazuje się obszary:
 ograniczeń – strefy ochronne ujęć wód podziemnych wykorzystywanych dla potrzeb
komunalnych a także przemysłów: spożywczego i farmaceutycznego,
 wykluczeń – rezerwaty przyrody, parki narodowe.
W zakresie rozwoju energetyki solarnej projekt Planu wprowadza ograniczenie
rozwoju dużych farm fotowoltaicznych na terenie parków krajobrazowych i obszarów
chronionego krajobrazu.
Ze względu na niedostatecznie udokumentowany wpływ infradźwięków związanych z
rozwojem energetyki wiatrowej na zdrowie ludzi, przy lokalizacji urządzeń należy preferować
obszary maksymalnie oddalone od terenów zabudowy mieszkaniowej.
GOSPODARKA PALIWOWA
Kierunek 1. Rozbudowa sieci gazociągów przesyłowych i dystrybucyjnych
1.1.
Budowa i modernizacja gazociągów wysokiego ciśnienia
1.2.
Budowa i modernizacja gazociągów średniego podwyższonego ciśnienia
1.3.
Budowa i modernizacja gazociągów średniego ciśnienia
1.4.
Budowa i modernizacja gazociągów niskiego ciśnienia
1.5.
Budowa i modernizacja stacji gazowych
Projekt Planu zakłada budowę nowych obiektów sieci przesyłowej: gazociągu DN
500 Odolanów – Radom – Wronów (możliwe zwiększenie średnicy do 1 000 mm), DN 200
relacji Kamień – Włodawa, DN 600 – 300 relacji Białoruś – Parczew – Puławy wraz ze
stacjami gazowymi.
Ponadto projekt Planu wprowadza budowę nowych odcinków sieci wraz ze stacjami
redukcyjno-pomiarowymi (Tarnawatka – Dołhobyczów – Mircze, Izbica – Turobin – Zakrzew,
Małochwiej – Wojsławice, Stryjów – Skierbieszów, Miączyn – Uchanie, Stary Dzików –
Obsza – Borki, Modliborzyce – Batorz, Chodel – Zadole, Fajsławice – Bychawa –
Zakrzówek, Lubartów – Ostrów Lubelski, Trawniki – Siedliszcze, Kamień – Białopole, Biała
Podlaska – Tuczna, Radzyń Podlaski – Komarówka Podlaska, Ulan Duży – Świdry, Rossosz
– Hanna).
Potencjalny negatywny wpływ związany z rozbudową sieci gazociągów przesyłowych
i dystrybucyjnych może dotyczyć:
 zagrożenia poważna awarią.
Na podstawie art. 73 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. - Prawo ochrony środowiska
(t.j. Dz. U. z 2013 r., poz. 1232, z późn. zm.) na terenie miast i zwartej zabudowy
166 | S t r o n a
mieszkaniowej zakazana jest realizacja inwestycji mogących stwarzać zagrożenie dla życia
lub zdrowia ludzi, w tym w szczególności wystąpienia poważnych awarii. Dodatkowo
przepisy prawa wymagają wprowadzenia strefy bezpieczeństwa od gazociągów
(Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 26 kwietnia 2013 r. w sprawie warunków
technicznych, jakim powinny odpowiadać sieci gazowe i ich usytuowanie - Dz. U. z 2013 r.,
poz. 640).
Kierunek 2. Rozwój infrastruktury przesyłu i magazynowania paliw płynnych
2.1.
Budowa ropociągu surowcowego relacji Brody – Płock w ramach rozwoju
sieci TEN-E
2.2.
Budowa i rozbudowa infrastruktury przeładunkowej paliw płynnych
2.3.
Budowa i rozbudowa bazy magazynowej paliw płynnych
Potencjalny negatywny wpływ związany z rozbudową sieci gazociągów przesyłowych
i dystrybucyjnych może dotyczyć:
 zagrożenia poważną awarią,
 zagrożenia zanieczyszczeniem wód powierzchniowych i wód podziemnych.
Budowa ropociągu surowcowego relacji Brody – Płock objęta została Prognozą
oddziaływania na środowisko zmiany Planu zagospodarowania przestrzennego
województwa lubelskiego, dotyczącą wprowadzenia do planu inwestycji obejmującej
realizację rurociągu naftowego Brody – Płock wraz z infrastrukturą towarzyszącą. Z ustaleń
Prognozy wynika, że zmiany komponentów środowiska naturalnego związane z realizacją
ustaleń zmiany Planu powinny mieć charakter lokalny i być ograniczone w czasie. Wyjątek
stanowią obszary leśne, na terenach których niezbędne jest wykonanie i zachowanie
bezleśnej strefy bezpieczeństwa. W sytuacji zagrożenia przerwania drożności korytarzy
ekologicznych lub spójności ostoi przyrody, proponuje się wykonanie działań
kompensacyjnych polegających na zalesieniu gruntów nieleśnych na kierunkach leśnych
powiązań ekologicznych. Na obecnym etapie realizacji przedsięwzięcia stwierdzono, iż przy
zapewnieniu właściwych warunków realizacji i rozwiązań projektowych, z dobrze
rozbudowanym systemem monitoringu, nie przewiduje się potencjalnych znaczących
negatywnych skutków dla środowiska związanych z realizacją inwestycji będącej
przedmiotem zmiany Planu. Rurociąg naftowy Brody – Płock, będący przedmiotem zmiany
Planu jest inwestycją, która przy zastosowaniu rozwiązań o możliwie maksymalnej
niezawodności systemu dla tranzytowego przesyłu ropy, dobrej jakości wykonawstwa z
zastosowaniem najlepszych materiałów (BAT), przestrzeganiu reżimów eksploatacyjnych,
prowadzonych terminowo pracach konserwacyjno – remontowych, okresowych kontrolach i
przeglądach technicznych oraz prowadzeniu systemu ciągłego monitorowania sieci
przesyłowej nie powinna spowodować negatywnych oddziaływań na poszczególne
komponenty
środowiska
naturalnego
w
czasie
bezawaryjnej
eksploatacji.
W podsumowaniu stwierdza się, iż przeprowadzona analiza oddziaływania inwestycji nie
wskazuje na możliwość wystąpienia znaczącego oddziaływania transgranicznego,
co oznacza, iż nie ma konieczności poddawania planowanego przedsięwzięcia procedurze
postępowania dotyczącego transgranicznego oddziaływania na środowisko. Negatywne
oddziaływania transgraniczne mogą wystąpić jedynie na etapie realizacji przedsięwzięcia,
ale z uwagi na ich lokalny i krótkotrwały charakter, a także przy zastosowaniu odpowiednich,
zaproponowanych w Prognozie działań zapobiegawczych i minimalizujących negatywne
oddziaływanie inwestycji na środowisko państw ościennych, nie będą to oddziaływania
znaczące.
167 | S t r o n a
Na podstawie art. 73 ustawy ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. - Prawo ochrony
środowiska (t.j. Dz. U. z 2013 r., poz. 1232, z późn. zm.). na terenie miast i zwartej
zabudowy mieszkaniowej zakazana jest realizacja inwestycji mogących stwarzać zagrożenie
dla życia lub zdrowia ludzi, w tym w szczególności wystąpienia poważnych awarii.
Dodatkowo przepisy prawa wymagają wprowadzenia strefy bezpieczeństwa od ropociągów
(Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 20 sierpnia 2013 r. zmieniające rozporządzenie
w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać bazy i stacje paliw płynnych,
rurociągi przesyłowe dalekosiężne służące do transportu ropy naftowej i produktów
naftowych i ich usytuowanie - Dz. U. z 2013 r. poz. 1018).
GOSPODARKA ODPADAMI
Kierunek 3. Ograniczanie negatywnego oddziaływania energetyki na środowisko
3.1.
Budowa składowiska CO2 w ramach krajowego systemu magazynowania CO2
Uwzględniając sprzyjające warunki geologiczno-górnicze wskazuje się potencjalną
lokalizację składowiska CO2 w poziomach solankowych na terenie gm. Stężyca.
Potencjalny negatywny wpływ związany z składowaniem CO2 może dotyczyć:
 zagrożenia zanieczyszczenia wód podziemnych.
Nie do końca znane są zagrożenia, jakie mogą wynikać z podziemnego składowania
CO2. Z literatury (Ryzyko związane z geologicznym składowaniem CO2) wynika, że jeżeli
dwutlenek węgla dostanie się do poziomów wód pitnych, to nawet małe jego ilości mogą
spowodować zmiany chemizmu i pogorszenie jakości tych wód. Rozpuszczony CO2 tworzy
kwas węglowy zmieniając pH wody i powodując szereg pośrednich efektów takich jak:
mobilizacja metali toksycznych, chlorków i siarczków. Może to doprowadzić do
zanieczyszczenia wód i niemożności wykorzystywania ich do celów pitnych. Rodzaj struktury
wykorzystanej do składowania CO2 jest ważnym czynnikiem wpływającym na możliwość
wystąpienia wycieków.
Możliwości składowania CO2 w strukturach geologicznych na Lubelszczyźnie dotyczą
struktur solankowych (Wójcicki A. 2010. Geologiczne składowanie CO2. Technologia
wychwytywania i geologicznego składowania dwutlenku węgla (CCS) sposobem na
złagodzenie zmian klimatu). Trzy zasadnicze typy struktur geologicznych odpowiednich do
tego celu:
 głębokie poziomy wodonośne-solankowe (głębokość > 800-1000 m), gdzie
kolektorami (skałami zbiornikowymi, zbiornikami) są przeważnie piaskowce. Duże
struktury tego typu występują także w Polsce, a ich potencjał składowania jest
ogromny, wystarczający do "pomieszczenia" emisji największych elektrowni przez
cały okres życia instalacji;
 wyeksploatowane i częściowo wyeksploatowane złoża ropy i gazu. Struktury te są
generalnie dobrze rozpoznane i uważane za bezpieczne zbiorniki do składowania
dwutlenku węgla, ponieważ utrzymały one ropę, gaz, a niekiedy i towarzyszący im
CO2 przez miliony lat;
 głębokie, nieeksploatowane pokłady węgla, zawierające metan. (Wójcicki A. 2010)
168 | S t r o n a
lub
kompensację
Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 25 czerwca 2013 r. zmieniające
rozporządzenie w sprawie przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko
(Dz. U. z 2013 r., poz. 817) do przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na
środowisko zaliczyło:
 instalacje do przesyłu dwutlenku węgla w celu podziemnego składowania o średnicy
zewnętrznej nie mniejszej niż 800 mm i długości nie mniejszej niż 40 km, wraz
z towarzyszącymi tłoczniami lub stacjami redukcyjnymi, przy czym tłocznie lub stacje
redukcyjne budowane, montowane lub przebudowywane przy istniejących
instalacjach przesyłowych nie stanowią przedsięwzięć mogących znacząco
oddziaływać na środowisko;
 instalacje do wychwytywania dwutlenku węgla w celu podziemnego składowania;
 podziemne składowanie dwutlenku węgla.
OORONNOŚĆ I BEZPIECZEŃSTWO PUBLICZNE
Kierunek 2. Przeciwdziałanie zagrożeniom naturalnym i ich skutkom
2.1.
Budowa, odbudowa i przebudowa wałów przeciwpowodziowych wraz z obiektami
związanymi z nimi funkcjonalnie
2.5.
Budowa zbiorników retencyjnych
2.7.
Umacnianie brzegów erodowanych odcinków koryt rzecznych
2.8.
Budowa ostróg (grobli) poprzecznych i podłużnych w korycie Wisły
2.9.
Realizacja zabezpieczeń osuwisk poprzez zabiegi techniczne i biologiczne
Potencjalny negatywny wpływ związany z przeciwdziałaniem zagrożeniom
naturalnym może dotyczyć:
 ubytku powierzchni siedlisk przyrodniczych i siedlisk gatunków chronionych,
 zmiany ukształtowanie terenu,
 zwiększenia zagrożenia powodziowego w dolnych odcinkach rzek z powodu
przyspieszenia odpływu wód powierzchniowych,
 w zakresie oddziaływań długofalowych:
 zwiększenia zagrożenia suszą z powodu przyspieszenia odpływu wód
powierzchniowych,
 zmniejszenia różnorodności biologicznej,
 oddziaływania skumulowanego:
 skumulowanego oddziaływania udrażniania systemów melioracyjnych i budowy
wałów przeciwpowodziowych.
Budowa wałów przeciwpowodziowych ogranicza skutki zagrożenia powodziowego,
a z drugiej strony poprzez odcięcie naturalnych stref rozlewania się wód powodziowych
powoduje spiętrzenie fali kulminacyjnej.
Zbiorniki retencyjne budowane są na terenach silnie uwodnionych dolin rzecznych,
często o wysokich walorach przyrodniczych. Potencjalne kolizje projektowanych zbiorników
retencyjnych z obszarami chronionymi:
 Staw Boćków PLB060016, wskazany do objęcia ochroną rezerwatową „Boćków” –
 Strzelecki PK, Dolina Środkowego Bugu PLB060003,
 Izbicki Przełom Wieprza PLH060030 - budowa zbiornika retencyjnego z jazem
Wolica w miejscowości Topola.
169 | S t r o n a
Poldery i suche zbiorniki zostały zidentyfikowane na podstawie projektu Analiza
możliwości realizacji suchych zbiorników oraz polderów w dorzeczu Wisły Środkowej.
Poldery to tereny na zawalu, przeznaczone do zalania, mające obniżać kulminację fal
powodziowych poprzez gromadzenie w nich wody. Procedura pracy polderu polega na
gromadzeniu wody w czasie przejścia kulminacji fali i odprowadzeniu tej wody w okresie
opadania przepływów. Oznacza to gospodarkę sterowaną dzięki zamknięciom na wlocie i
wylocie polderu. Suche zbiorniki – są podobne do zbiorników retencyjnych z tą różnicą, że
są suche, ponieważ stale nie gromadzą wody. Działalność takich zbiorników ma tę zaletę, że
nie zajmują one na stałe terenów (zwykle łąkowych), bowiem ich czasza jest przez większą
część roku „sucha”.
Potencjalne kolizje projektowanych suchych zbiorników z obszarami chronionymi:
Realizacja suchego zbiornika wiąże się z budową zapory, która przez chwilę
w okresie powodzi zatrzyma część fali powodziowej. Zagrożone zmianami w związku
z realizacją inwestycji jest jedynie miejsce wykonania zapory. Pozostały obszar suchego
zbiornika nie podlega zmianom.
Potencjalne kolizje planowanych polderów – planowane poldery znajdują się
w dolinie Wisły, Wieprza i Bugu. Realizacja polderów nie powinna wiązać się
z oddziaływaniem spowodowanym dodatkowym piętrzeniem fali powodziowej, ponieważ
poldery nawiązują do istniejących obwałowań.
Realizacja polderów nie powinna istotnie wpłynąć na walory przyrodnicze, chyba że
realizowane będzie pogłębienie niecki. Na obszarach chronionych suche zbiorniki i poldery
powinny bazować na naturalnej retencyjności terenu z wykluczeniem pogłębiania.
Strome, silnie erodowane stoki są często obszarami występowania cennych muraw
kserotermicznych. Techniczne zabiegi przeciwosuwiskowe lub zalesienia mogą wpłynąć na
zniszczenie cennych siedlisk przyrodniczych.
Na podstawie art. 73 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. - Prawo ochrony środowiska
(t.j. Dz. U. z 2013 r., poz. 1232, z późn. zm.) na terenie miast i zwartej zabudowy
lub zdrowia ludzi, w tym w szczególności wystąpienia poważnych awarii. Ogranicza to
możliwość stwarzania zagrożeń dla ludzi i mienia. Inwestycje zaliczane do mogących
powodować poważne awarie zaliczane są do przedsięwzięć mogących znacząco
oddziaływać na środowisko i podlegają procedurom ocen oddziaływania przedsięwzięć na
środowisko.
W odniesieniu do kierunku nr 2, projekt Planu wprowadza szczegółowe zasady
zapobiegające i ograniczające negatywne oddziaływania:
 wprowadzanie ograniczeń w sposobie zagospodarowania i użytkowania terenu na
obszarach zagrożonych powodzią,
 preferowanie możliwie najmniej inwazyjnych w środowisko rozwiązań przestrzennych
służących ochronie przed powodzią,
 zachowanie drożności fluwialnej dolin dla zapewnienia naturalnego spływu wód
wezbraniowych,
 kształtowanie układów infrastruktury zapewniających bezpieczny i sprawny przebieg
działań ratowniczych,
 zapewnianie alternatywnych kierunków zaopatrzenia ludności i obiektów o znaczeniu
strategicznym w nośniki energii i wodę.
Projekt Planu w ramach kształtowania warunków przestrzennych wprowadza:
 dla potrzeb ochrony przeciwpowodziowej:
170 | S t r o n a


 utrzymanie i rozwój infrastruktury przeciwpowodziowej (wały przeciwpowodziowe,
poldery, przepompownie),
 budowę zbiornika dużej retencji,
 rozwój małej retencji na dopływach rzeki głównej,
 utrzymanie i zwiększanie naturalnej retencji (mokradła, zalesienia),
 renaturalizację rzek,
 utrzymanie i modernizację urządzeń melioracyjnych,
 wykluczenie rozwoju zabudowy na obszarach szczególnego zagrożenia powodzią
oraz ograniczanie rozwoju zabudowy na pozostałych obszarach narażonych na
niebezpieczeństwo powodzi;
na obszarach zagrożonych powodzią, deszczami nawalnymi i silnymi wiatrami,
konieczność stosowania standardów zabudowy oraz respektowanie możliwości
zagospodarowania określonych w opracowaniach ekofizjograficznych, podnoszące
odporność na zagrożenia naturalne, obejmujące także zwiększenie wykorzystania
wód opadowych na terenach zurbanizowanych i zmniejszenie ich odpływu do
kanalizacji;
na kierunkach naturalnego spływu wód opadowych i roztopowych (suche doliny)
wykluczenie z rozwoju zabudowy.
W ramach kompleksowej ochrony przeciwpowodziowej, obok obszarów narażonych
na niebezpieczeństwo powodzi zidentyfikowanych na mapach zagrożenia powodziowego
w projekcie Planu wskazano za właściwe uwzględnianie w lokalnych dokumentach
planistycznych również:
 obszarów potencjalnego wystąpienia wezbrań powodziowych w układzie
zlewniowym,
 obszarów o zwiększonym potencjale do tworzenia wezbrań powodziowych,
 obszarów o wysokim potencjale do tworzenia wezbrań powodziowych,
 obszarów o bardzo wysokim potencjale do tworzenia wezbrań powodziowych,
 obszarów zagrożonych podwyższonym zwierciadłem wód gruntowych,
 obszarów występowania gruntów organicznych lub mineralnych zawierających duży
udział drobnych frakcji,
 obszarów zmeliorowanych o różnym stopniu zagrożenia powodzią w dnach dolin
rzecznych,
 obszarów zagrożonych powodzią podczas wezbrań lokalnych cieków.
Na obszarach chronionych wskazane jest wprowadzenie zalecenia realizacji suchych
zbiorników i polderów na bazie naturalnej retencyjności terenu z wykluczeniem pogłębiania.
Kierunek 3. Poprawa bezpieczeństwa publicznego
Projekt Planu wprowadził obowiązek zapewnienia przestrzennych warunków do
bezkolizyjnego funkcjonowania lotnisk i lądowisk poprzez uwzględnienie w lokalnych
dokumentach planistycznych (studiach i planach) obszarów ograniczenia wysokości
zabudowy zgodnie z przepisami szczególnymi w odniesieniu do:
 lotniska wojskowego w Dęblinie,
 byłego lotniska wojskowego w Białej Podlaskiej,
 lotnisk cywilnych: Lublin, Zamość, Świdnik k/Lublina, Radawiec k/Lublina, Depułtycze
Królewskie,
 lądowisk wielofunkcyjnych ujętych w ewidencji Urzędu Lotnictwa Cywilnego:
Depułtycze Królewskie, Świdnik, Dębowa Kłoda, Biała Podlaska „Biała Airport”,
Majda Nowy k/Biłgoraja.
171 | S t r o n a
W ramach poprawy sprawności i bezpieczeństwa ruchu w obszarach miejskich
i zurbanizowanych rekomenduje się uwzględnianie rezerw terenowych w lokalnych
dokumentach planistycznych umożliwiających realizację w przyszłości obwodnic
miejscowości w ciągach dróg:
 krajowych: Gościeradowa w ciągu drogi nr 74, Olbięcina w ciągu drogi nr 74,
 wojewódzkich: Bełżca w ciągu drogi nr 865, Bełżyc w ciągu drogi nr 834, Białej
Podlaskiej w ciągu dróg nr: 811 i 812, Biłgoraja w ciągu dróg nr: 835 i 858, Bychawy
w ciągu dróg nr: 834 i 836, Chełma w ciągu drogi nr 844, Dęblina w ciągu drogi nr 801,
Dołhobyczowa w ciągu drogi nr 844, Frampola w ciągu drogi nr 835, Gorzkowa w ciągu
drogi nr 842, Hrubieszowa w ciągu drogi nr 44, Janowa Podlaskiego w ciągu drogi nr
698, Józefowa n. Wisłą w ciągu drogi nr 824, Korolówki w ciągu drogi nr 812,
Krasnegostawu (północna) w ciągu drogi nr 812, Kraśniczyna w ciągu drogi nr 846,
Kraśnika w ciągu drogi nr 833, Łęcznej w ciągu dróg nr: 813 i 829, Międzyrzeca
Podlaskiego w ciągu drogi nr 813, Nałęczowa w ciągu drogi nr 830, Ostrowa
Lubelskiego w ciągu drogi nr 813, Parczewa w ciągu dróg nr: 813 i 815, Puław w ciągu
drogi nr 824, Rejowca w ciągu dróg nr: 812 i 839, Tarnogrodu w ciągu dróg nr: 835 i
863, Terespola w ciągu drogi nr 698, Uchań w ciągu drogi nr 846, Wierzbicy w ciągu
drogi nr 841, Wierzchoniowa w ciągu drogi nr 830, Wisznic w ciągu drogi nr 812,
Włodawy w ciągu dróg nr: 812 i 816, Wojsławic w ciągu drogi nr 846, Woli Uhruskiej w
ciągu drogi nr 816, Zbereża w ciągu drogi nr 816, Zwierzyńca w ciągu drogi nr 858,
Żółkiewki w ciągu dróg nr: 837 i 842, Żukowa w ciągu drogi nr 812.
ROZWÓJ PRZESRZENNY LOM
Kierunek 3. Wzmacnianie zewnętrznych i wewnętrznych powiązań komunikacyjnych
3.1.
realizacja obwodnic Lublina w ciągach dróg ekspresowych (S12/17, S19)
3.2.
realizacja obwodnic miast satelitarnych
3.3.
realizacja pierścieniowego układu komunikacyjnego (wewnętrznego i zewnętrznego)
3.4.
realizacja kolei aglomeracyjnej
Potencjalny negatywny wpływ związany ze wzmacnianiem zewnętrznych
i wewnętrznych powiązań komunikacyjnych LOM może dotyczyć:
•
 stwarzania kolizji z siecią ekologiczną w zakresie drożności korytarzy ekologicznych.
Projekt planu wprowadził w układzie naturalnym:
 elementy węzłowe, obejmujące ostoje przyrody z określeniem typu, tj.: Lasy
Kozłowieckie (leśny, łąkowo-pastwiskowy, wodny), Zemborzyce (łąkowo-pastwiskowy,
wodny), Dolina Ciemięgi (łąkowo-pastwiskowy, murawowy), Dolina Bystrzycy (łąkowopastwiskowy), Świdnik (murawowy), Podzamcze (murawowy), Wierzchowiska (leśny),
Chmiel (leśny), Olszanka (leśny);
 elementy pasmowe obejmujące korytarze ekologiczne:
 dolinne (dolina Bystrzycy, dolina Ciemięgi, dolina Wieprza, dolina Mininy, dolina
Bochotniczanki i Bystrej, dolina Giełczwi, dolina Świnki),
 leśne (Płaskowyżu Nałęczowskiego – Lasów Kozłowieckich – Pojezierza
Łęczyńskiego, Krzczonowsko – Poniatowski, Roztocza Szczebrzeszyńskiego –
Doliny Wieprza) i rzeczne (Bystrzyca, Ciemięga, Czerniejówka, Nędznica, Bystra,
Wieprz).
172 | S t r o n a

W odniesieniu do elementów węzłowych układu naturalnego wprowadzono
bezwzględne podporządkowanie wszelkiej działalności utrzymaniu funkcji przyrodniczej,
natomiast względem elementów pasmowych wprowadzono podporządkowanie
wszelkich działań utrzymaniu ciągłości powiązań ekologicznych.
obszar zielonego pierścienia – tereny położone pomiędzy aglomeracją,
a pierścieniowym układem miast satelitarnych, na których istnieje zagrożenie dla
utrzymania równowagi pomiędzy elementami naturalnymi i antropogenicznymi. Obszar
ten charakteryzuje się: występowaniem bardzo dobrych gleb, wiejskimi jednostkami
osadniczymi z coraz większym udziałem zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej,
których rozwój przestrzenny zagraża zachowanym jeszcze kompleksom terenów
otwartych użytkowanych rolniczo. W obszarze tym wskazuje się rozwój gospodarki
rolnej ukierunkowanej na obsługę żywicielską aglomeracji oraz zagospodarowanie
służące funkcji rekreacyjno-wypoczynkowej. Zielony pierścień pełni również istotną rolę
w regulowaniu kierunków rozwoju urbanizacji.
Kierunek 4. Rozwój systemów infrastrukturalnych
4.5.
kompleksowa realizacja instalacji unieszkodliwiania odpadów w ramach regionów
gospodarowania odpadami komunalnymi
4.6.
rozbudowa i modernizacja sieci elektroenergetycznych, w tym realizacja linii
elektroenergetycznych związanych z funkcjonowaniem planowanych elektrowni
4.7.
rozbudowa dystrybucyjnych sieci gazowych
Potencjalny negatywny wpływ związany z rozwojem systemów infrastrukturalnych
LOM może dotyczyć:
 w zakresie oddziaływań bezpośrednich:
 wzrostu zagrożeń pól elektromagnetycznych,
 zwiększenie prawdopodobieństwa wystąpienia zagrożeń wybuchem w
sąsiedztwie gazociągów,
 w zakresie oddziaływań pośrednich:
 powstania kolizji sieci elektroenergetycznych z korytarzami migracyjnymi ptaków.
Realizacja linii elektroenergetycznych może powodować znaczące oddziaływanie na
zdrowie ludzi poprzez pola elektromagnetyczne. Przebieg linii elektroenergetycznych może
wpływać również na śmiertelność ptaków.
Na podstawie art. 73 ustawy ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. - Prawo ochrony
środowiska (t.j. Dz. U. z 2013 r., poz. 1232, z późn. zm.) na terenie miast i zwartej zabudowy
lub zdrowia ludzi, w tym w szczególności wystąpienia poważnych awarii. Inwestycje
zaliczane do mogących powodować poważne awarie zaliczane są do przedsięwzięć
mogących znacząco oddziaływać na środowisko i podlegają procedurom ocen
oddziaływania przedsięwzięć na środowisko. Dodatkowo przepisy prawa wymagają
wprowadzenia strefy bezpieczeństwa od ropociągów (Rozporządzenie Ministra Gospodarki z
dnia 20 sierpnia 2013 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie warunków technicznych,
jakim powinny odpowiadać bazy i stacje paliw płynnych, rurociągi przesyłowe dalekosiężne
służące do transportu ropy naftowej i produktów naftowych i ich usytuowanie - Dz. U. z 2013
r., poz. 1018) oraz wprowadzenia strefy bezpieczeństwa od gazociągów (Rozporządzenie
Ministra Gospodarki z dnia 26 kwietnia 2013 r. w sprawie warunków technicznych, jakim
powinny odpowiadać sieci gazowe i ich usytuowanie - Dz. U. z 2013 r., poz. 640).
173 | S t r o n a
Projekt planu wprowadził w układzie naturalnym:
 elementy węzłowe obejmujące ostoje przyrody z określeniem typu, tj.: Lasy
Kozłowieckie (leśny, łąkowo-pastwiskowy, wodny), Zemborzyce (łąkowo-pastwiskowy,
wodny), Dolina Ciemięgi (łąkowo-pastwiskowy, murawowy), Dolina Bystrzycy (łąkowopastwiskowy), Świdnik (murawowy), Podzamcze (murawowy), Wierzchowiska (leśny),
Chmiel (leśny), Olszanka (leśny);
 elementy pasmowe obejmujące korytarze ekologiczne:
 dolinne (dolina Bystrzycy, dolina Ciemięgi, dolina Wieprza, dolina Mininy, dolina
Bochotniczanki i Bystrej, dolina Giełczwi, dolina Świnki),
 leśne (Płaskowyżu Nałęczowskiego – Lasów Kozłowieckich – Pojezierza
Łęczyńskiego, Krzczonowsko – Poniatowski, Roztocza Szczebrzeszyńskiego –
Doliny Wieprza) i rzeczne (Bystrzyca, Ciemięga, Czerniejówka, Nędznica, Bystra,
Wieprz).
W odniesieniu do elementów węzłowych układu naturalnego wprowadzono
bezwzględne podporządkowanie wszelkiej działalności utrzymaniu funkcji przyrodniczej,
natomiast względem elementów pasmowych wprowadzono podporządkowanie
wszelkich działań utrzymaniu ciągłości powiązań ekologicznych.
 obszar
zielonego pierścienia – tereny położone pomiędzy aglomeracją,
a pierścieniowym układem miast satelitarnych, na których istnieje zagrożenie dla
utrzymania równowagi pomiędzy elementami naturalnymi i antropogenicznymi. Obszar
ten charakteryzuje się: występowaniem bardzo dobrych gleb, wiejskimi jednostkami
osadniczymi z coraz większym udziałem zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej,
których rozwój przestrzenny zagraża zachowanym jeszcze kompleksom terenów
otwartych użytkowanych rolniczo. W obszarze tym wskazuje się rozwój gospodarki
rolnej ukierunkowanej na obsługę żywicielską aglomeracji oraz zagospodarowanie
służące funkcji rekreacyjno-wypoczynkowej. Zielony pierścień pełni również istotną rolę
w regulowaniu kierunków rozwoju urbanizacji.
174 | S t r o n a
5. INFORMACJE O MOŻLIWYM TRANSGRANICZNYM
ODDZIAŁYWANIU NA ŚRODOWISKO
Międzynarodowe ramy prawne dla procedury ocen oddziaływania na środowisko
w przypadku, gdy działalność realizowana w jednym kraju zasięgiem oddziaływania
obejmuje terytorium innego kraju, mogąc powodować znaczące negatywne skutki dla
środowiska wprowadza Konwencja z Espoo z dnia 25 lutego 1991 roku. Konwencja definiuje
państwo, na którego terenie prowadzona będzie planowana działalność, jako „stronę
pochodzenia”, a państwa, na które projekt oddziałuje, jako poszczególne „strony narażone”.
Wykonanie transgranicznej oceny oddziaływania na środowisko zgodnie z konwencją
konieczne jest zawsze wtedy, gdy planowane projekty mogą znacząco oddziaływać na
środowisko i ludzi sąsiadujących krajów. Ze względu na fakt podpisania przez Polskę
i ratyfikowania Konwencji o ocenach oddziaływania w kontekście transgranicznym należy
podkreślić obowiązek informowania państw w przypadku podejmowania działań mogących
znacząco oddziaływać na ich terytorium.




Potencjalne problemy w kontekście transgranicznym obejmują problematykę:
ograniczania negatywnego oddziaływania emisji zanieczyszczeń gazowych
i pyłowych, ścieków oraz odpadów,
ochrony transgranicznych obszarów cennych przyrodniczo i krajobrazowo,
drożności ciągów ekologicznych o znaczeniu międzynarodowym,
skutków wystąpienia poważnych awarii.
W celu zwiększenia możliwości ochrony przestrzeni krajobrazowej i minimalizowania
potencjalnych zagrożeń projekt PZPWL uwzględnia transgraniczne obszary chronione:
Transgraniczny Rezerwat Biosfery „Polesie Zachodnie”, projektowany Transgraniczny
Rezerwat Biosfery „Roztocze” oraz TOCH Podlaski Przełom Bugu.
Transgraniczny Obszar Chroniony Podlaski Przełom Bugu nie posiada dokumentacji
oraz nie przewidziano mu nadania odpowiedniego statusu ochronnego – część obszaru
TOCH chroniona jest w Parku Krajobrazowym „Podlaski Przełom Bugu” oraz znajduje się
w jego otulinie. Nie zabezpiecza to walorów całego TOCH.
Przez obszar województwa przebiega kilka istotnych powiązań ekologicznych
o znaczeniu międzynarodowym. Powiązania ekologiczne o znaczeniu międzynarodowym
zidentyfikowane zostały w ramach prac nad Paneuropejską siecią ekologiczną (PEEN) –
w projekcie Planu uwzględniono paneuropejskie korytarze ekologiczne Doliny Bugu, Doliny
Wisły i Lasów Janowskich – Puszczy Solskiej, jako korytarze ekologiczne o znaczeniu
międzynarodowym, oraz ostoje przyrody o znaczeniu międzynarodowym sieci Natura 2000.


Wody transgraniczne i graniczne (podziemne i powierzchniowe):
GZWP nr 407 – krajowy monitoring wód podziemnych nie uwzględnia szczególnego
znaczenia transgranicznego położenia GZWP nr 407. Planowane jest zatwierdzenie
programu „Zrównoważone Użytkowanie Transgranicznego Systemu Mezozoicznych
Zbiorników Wód Podziemnych”;
rzeka Bug i zlewnia rzeki Bug (w tym zlewnie rzek Sołokii i Rzeczycy) – tylko rzeka
graniczna Bug objęta jest monitoringiem w ramach współpracy międzypaństwowej.
Emisja zanieczyszczeń pyłowych i gazowych, wynikająca z realizacji kierunków
działań projektu Planu ma charakter lokalny. Z uwzględnieniem skumulowanego
oddziaływania nie będzie powodować transgranicznego oddziaływania.
Poważne awarie – mogą wystąpić przy przesyłach ropy, transporcie substancji
niebezpiecznych.
175 | S t r o n a
W ramach zmiany PZPWL (Uchwała Nr XXIII/393/2012 Sejmiku Województwa
Lubelskiego z dnia 25.06.2012 r.) wprowadzono przebieg ropociągu Brody-Gdańsk.
Z Prognozy oddziaływania na środowisko zmiany Planu Zagospodarowania Przestrzennego
Województwa Lubelskiego dotyczącej wprowadzenia do planu inwestycji obejmującej
realizację rurociągu naftowego Brody – Płock wraz z infrastrukturą towarzyszącą wynika,
że przewidziano odpowiednie zasady minimalizowania potencjalnego negatywnego
oddziaływania na środowisko. W prognozie stwierdzono brak transgranicznego
oddziaływania przedmiotowej zmiany Planu.
Na terenie województwa lubelskiego (według stanu na dzień 31.12.2014 r.) znajduje
się 127 zakładów zakwalifikowanych do potencjalnych sprawców poważnych awarii, w tym:
17 zakładów zakwalifikowanych do grupy o dużym ryzyku (ZDR), 7 zakładów
zakwalifikowanych do grupy o zwiększonym ryzyku (ZZR) oraz 103 pozostałe zakłady
mogące spowodować poważne awarie. W strefie nadgranicznej znajduje się 7 zakładów
ZDR i 1 zakład ZZR oraz 1 zakład z substancjami promieniotwórczymi.
Zakłady objęte są specjalnym nadzorem wynikającym z przepisów prawa.
Zmiana PZPWL nie powoduje wprowadzenia nowych inwestycji na terenie
województwa lubelskiego, które mogą powodować transgraniczne oddziaływanie. W celu
poprawy aktualnego stanu projekt PZPWL wprowadza dodatkowo zasady i działania
minimalizujące istniejące oddziaływania.
Przebieg drogi wodnej E-40, wymaga modernizacji i realizacji nowych odcinków które
nie wykraczają poza granice Polski. Na terenie Białorusi droga wodna E-40 została już
zrealizowana. Realizacja odcinka na terenie Polski, w tym na terenie województwa
lubelskiego nie będzie generować transgranicznego oddziaływania.
W konkluzji należy stwierdzić, że projekt PZPWL nie będzie powodował
transgranicznego oddziaływania.
176 | S t r o n a
6. ROZWIĄZANIA ALTERNATYWNE DO ROZWIĄZAŃ ZAWARTYCH
W PROJEKTOWANYM DOKUMENCIE WRAZ Z UZASADNIENIEM
ICH WYBORU
6.1. NAPOTKANE TRUDNOŚCI WYNIKAJĄCE Z NIEDOSTATKÓW TECHNIKI LUB
LUK WE WSPÓŁCZESNEJ WIEDZY
1) Różne interpretacje oddziaływania turbin wiatrowych na zdrowie ludzi, w tym zwłaszcza
infradźwięków. Stosując zasadę przezorności, należy podjąć odpowiednie kroki w celu
zminimalizowania potencjalnego negatywnego oddziaływania, ponieważ nie
udokumentowano braku negatywnego wpływu.
2) Brak ostatecznej wersji Paneuropejskiej sieci ekologicznej (PEEN) na terenie Polski.
Wstępna wersja Paneuropejskiej sieci ekologicznej zidentyfikowała tylko potencjalne
(indykatywne) główne powiązania i główne obszary węzłowe.
3) Brak wiedzy na temat rzeczywistego stanu zagrożenia wód podziemnych w obrębie
GZWP nr 215 i 215a z powodu braku dokumentacji hydrogeologicznych.
4) W odniesieniu do elektrowni fotowoltaicznych brak danych na temat potencjalnych
zagrożeń, jakie może powodować ta nowa forma zagospodarowania terenu.
5) Nie do końca znane zagrożenia, jakie mogą wynikać z podziemnego składowania CO2.
6.2. WYJAŚNIENIE BRAKU ROZWIĄZAŃ ALTERNATYWNYCH
Dokument Prognozy nie wskazuje rozwiązań alternatywnych do rozwiązań zawartych
w projekcie zmiany PZPWL z uwagi na:
 określenie w projekcie zmiany PZPWL zasad i przestrzennych warunków realizacji
regionalnej polityki rozwoju, które optymalizują sposób realizacji zadań i rozwoju
zagospodarowania przestrzennego,
 uwzględnienie rozwiązań przestrzennych dla zadań inwestycyjnych wynikających z
dokumentów przyjętych przez Sejm Rzeczypospolitej Polskiej, Radę Ministrów,
właściwego ministra lub Sejmik Województwa Lubelskiego, które były objęte
procedurą strategicznej oceny oddziaływania na środowisko (pkt 2.3.3. Prognozy), w
ramach której przeprowadzane zostały analizy wariantowe;
 utrzymanie w projekcie dokumentu ustaleń PZPWL 2002 oraz jego zmian
uchwalonych w latach 2009-2011 dotyczących strategicznych inwestycji o znaczeniu
regionalnym i krajowym, do których należą m.in.: ropociąg Brody-Płock, regionalne
lotnisko, elektrownie w gminach: Puławy i Łęczna, dla których rozwiązania
alternatywne analizowane były w ramach prognoz oddziaływania na środowisko
projektów tych dokumentów.
177 | S t r o n a
7. PROPOZYCJE PRZEWIDYWANYCH METOD ANALIZY
SKUTKÓW REALIZACJI POSTANOWIEŃ PROJEKTOWANEGO
DOKUMENTU ORAZ CZĘSTOTLIWOŚCI JEJ
PRZEPROWADZANIA
KPZK 2030 uznaje wskaźniki realizacji celów za podstawę do prowadzenia
systematycznego monitoringu efektów działań rozwojowych podejmowanych w ramach
różnych polityk publicznych w odniesieniu do przestrzeni na wszystkich poziomach
zarządzania: krajowym, regionalnym, lokalnym i funkcjonalnym. Zgodnie z art. 45 ustawy
o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym, plan zagospodarowania przestrzennego
województwa podlega okresowej ocenie. Zarząd województwa, co najmniej raz w czasie
kadencji sejmiku (raz na 4 lata), dokonuje przeglądu zmian w zagospodarowaniu
przestrzennym, opracowuje raport o jego stanie oraz sporządza ocenę realizacji inwestycji
celu publicznego o znaczeniu ponadlokalnym.
Kompleksowe monitorowanie zmian w stanie środowiska powinno uwzględniać:
 roczne Raporty WIOŚ,
 dostępne dane statystyczne,
 raporty o stanie zmian w zagospodarowaniu przestrzennym,
 ocenę realizacji inwestycji celu publicznego o znaczeniu ponadlokalnym.
W tabeli poniżej, zaproponowano szeroki katalog środowiskowych wskaźników
monitoringu skutków wdrażania ustaleń projektu Planu, na bazie którego można
przeprowadzić ocenę oddziaływania na środowisko przedmiotowego dokumentu. Dodatkowe
możliwości związane z analizą zmian w zagospodarowaniu przestrzennym wiązać się będą
z organizacją baz danych przestrzennych i wdrażaniem instrumentów GIS.
Tabela 10 Katalog środowiskowych wskaźników monitoringu skutków wdrażania ustaleń
zmiany Planu
Osadnictwo i
infrastruktura społeczna
Sfera
zagospodarowania
przestrzennego
178 | S t r o n a
Cel główny
1. Równoważenie
systemu
osadniczego
Miernik realizacji ustaleń projektu PZPWL





udział ludności korzystających z zorganizowanego
systemu kanalizacji sanitarnej w ogólnej liczbie
mieszkańców [%];
odsetek mieszkańców objętych zorganizowanym
systemem zbierania odpadów komunalnych [%];
poziom odzysku surowców wtórnych z całkowitego
strumienia odpadów komunalnych [%];
udział terenów zabudowanych, w tym
komunikacyjnych [ha];
wskaźnik presji na krajobraz (iloraz powierzchni
biologicznie czynnej/powierzchni zurbanizowanej);
1. Wzbogacanie i
racjonalne
gospodarowanie
zasobami
naturalnymi
uwzględniające
pokoleń.










Środowisko przyrodnicze

2. Utrzymanie walorów
środowiska
przyrodniczego i
krajobrazu.





3. Zintegrowana
ochrona jakości
środowiska życia
człowieka.











pobór wody na potrzeby gospodarki narodowej i
ludności [hm3];
zużycie wody na potrzeby gospodarki narodowej i
ludności [hm3];
liczba i powierzchnia ustanowionych stref
ochronnych ujęć oraz obszarów ochronnych
zbiorników wód śródlądowych [szt./ha];
udział zasobów wód powierzchniowych
retencjonowanych w stosunku do średniego
odpływu rocznego [%];
powierzchnia złóż kopalin [ha];
udział odnawialnych źródeł energii w produkcji
energii ogółem [%];
wskaźnik lesistości regionu [%];
powierzchnia gruntów leśnych wyłączonych z
użytkowania leśnego [ha];
powierzchnia gruntów nieleśnych przeznaczona do
zalesienia [ha];
powierzchnia gruntów rolnych, w tym o wysokiej
klasie bonitacyjnej, wyłączonych z produkcji rolnej
[ha];
wskaźnik presji na krajobraz (iloraz powierzchni
biologicznie czynnej/powierzchni zurbanizowanej);
udział obszarów prawnie chronionych w
powierzchni ogółem [%];
liczba opracowanych planów zadań ochronnych
dla obszarów NATURA 2000 [szt.];
wskaźnik presji na obszary NATURA 2000 (iloraz
powierzchni obszarów NATURA 2000/powierzchni
zurbanizowanej);
liczba opracowanych planów ochrony dla parków
krajobrazowych [szt.];
wskaźnik lesistości w obrębie leśnych korytarzy
ekologicznych [%];
wielkość całkowitej emisji zanieczyszczeń
powietrza atmosferycznego [t/rok];
wielkość emisji zanieczyszczeń powietrza z
zakładów szczególnie uciążliwych [t/rok];
udział jednolitych części wód powierzchniowych i
podziemnych o złym stanie/potencjale w łącznej
ilości jednolitych części wód [%];
udział ludności obsługiwanej przez sieć kanalizacji
w rozbiciu na miasta i wieś [%];
długość nowo wybudowanej kanalizacji sanitarnej
[km];
ilość podłączeń kanalizacyjnych do sieci zbiorczej
[szt.];
liczba nowo wybudowanych oczyszczalni ścieków i
ich wydajność [szt./m3/d];
odsetek mieszkańców narażonych na
ponadnormatywny poziom hałasu drogowego,
kolejowego i lotniczego [%];
powierzchnia obszarów chronionych, na których
zostały przekroczone dopuszczalne normy hałasu
[ha];
udział zakładów powodujących przekroczenia norm
hałasu w stosunku do ogólnej liczby zakładów [%];
powierzchnia terenów zrekultywowanych, w tym na
obszarach poeksploatacyjnych [ha];
179 | S t r o n a

4. Wzmocnienie
stabilności
środowiska
przyrodniczego


Gospodarka
Środowisko
kulturowe

1. Zachowanie
tożsamości
kulturowej regionu
oraz ochrona i
rewitalizacja
zasobów kulturowych


1. Zwiększenie
konkurencyjności
gospodarki
województwa oraz
poprawa jego
atrakcyjności
inwestycyjnej.








Transport
Energetyk
a
Teleinformatyka
Infrastruktura techniczna

180 | S t r o n a

1. Poprawa dostępności 
komunikacyjnej
regionu

2. Zwiększenie
bezpieczeństwa
energetycznego
województwa
3. Powszechny dostęp
do usług
teleinformacyjnych



liczba punktów pomiarowych o stwierdzonych
przekroczeniach dopuszczalnych wartości
promieniowania elektromagnetycznego [szt.];
długość wybudowanych oraz zmodernizowanych
wałów przeciwpowodziowych [km];
liczba i pojemność nowo wybudowanych
zbiorników retencyjnych [szt. m 3];
ilość zrealizowanych tzw. suchych zbiorników w
celu przeciwdziałania skutkom suszy;
liczba nowo utworzonych pomników historii [szt.];
liczba historycznych układów wpisanych do
rejestru zabytków [szt.];
liczba przeprowadzonych rewitalizacji i
rewaloryzacji założeń parkowych [szt.]
liczba utworzonych parków kulturowych [szt.];
liczba dóbr kultury współczesnej znaczenia
regionalnego objętych ochroną prawną w
gminnych dokumentach planistycznych, głównie w
miejscowym planie zagospodarowania
przestrzennego [szt.];
udział ludności obsługiwanej przez sieć
wodociągową [%];
kanalizacyjną [%];
struktura użytków rolnych w dobrej kulturze rolnej
[ha/%];
powierzchnia użytków rolnych zmeliorowanych i
scalonych [ha];
powierzchnia gruntów leśnych wyłączonych z
użytkowania leśnego [ha];
liczba gospodarstw wdrażających programy rolno
środowiskowo – klimatyczne [szt.];
liczba gospodarstw ekologicznych [szt.];
liczba osób przewiezionych transportem
publicznym [szt.];
liczba „eko – przyjaznych” pojazdów transportu
publicznego [szt.];
liczba ścieżek rowerowych [szt.];
udział energii odnawialnej w produkcji energii
ogółem [%];
liczba punktów pomiarowych od stacji
komórkowych o stwierdzonych przekroczeniach
dopuszczalnych wartości promieniowania
elektromagnetycznego [szt.];
Obronność i bezpieczeństwo publiczne
Gospodarka odpadami
Gospodarka wodno-ściekowa
4. Wyposażenie
jednostek
osadniczych w
kompleksowe
systemy wodnokanalizacyjne







5. Wyposażenie
obszaru
województwa w
niezbędną liczbę
obiektów i instalacji
do
zagospodarowania
odpadów
komunalnych,
przemysłowych i
niebezpiecznych
1. Zapewnienie
warunków
przestrzennych
służących potrzebom
obronnym państwa
oraz ochronie
ludności i jej mienia
przed zagrożeniami
naturalnymi i
cywilizacyjnymi
















wodociągową w rozbiciu na miasta i wieś [%];
długość nowo wybudowanej sieci wodociągowej
[km];
ilość podłączeń wodociągowych do sieci zbiorczej
[szt.];
udział ludności obsługiwanej przez sieć kanalizacji
w rozbiciu na miasta i wieś [%];
długość nowo wybudowanej kanalizacji sanitarnej
[km];
ilość podłączeń kanalizacyjnych do sieci zbiorczej
[szt.];
liczba nowo wybudowanych oczyszczalni ścieków i
ich wydajność [szt./m3/d];
poziom odzysku surowców wtórnych z całkowitego
strumienia odpadów komunalnych [%];
liczba zamkniętych składowisk nie spełniających
wymogów ochrony środowiska [szt.];
liczba zrekultywowanych zamkniętych składowisk
odpadów [szt.];
liczba instalacji do zagospodarowania odpadów
[szt.];
moce przerobowe instalacji do zagospodarowania
odpadów [tys. Mg];
powierzchnia terenów zamkniętych wraz ze
strefami ochronnymi, w których obowiązują
ograniczenia w zagospodarowaniu
przestrzennym[ha];
liczba zakładów o dużym i zwiększonym ryzyku
wystąpienia awarii [szt.];
liczba awarii związanych z przechowywaniem i
transportem substancji i materiałów
niebezpiecznych [szt.];
liczba i pojemność nowo wybudowanych polderów
[szt. m3];
liczba i pojemność nowo wybudowanych
zbiorników retencyjnych [szt./m 3];
długość wybudowanych oraz zmodernizowanych
wałów przeciwpowodziowych [km];
długość zabezpieczonych, erodowanych odcinków
rzeki Wisły i Bugu [km];
długość udrożnionych rzek i kanałów [km];
liczba odbudowanych i zmodernizowanych
urządzeń melioracji podstawowej;
długość sieci kanalizacji deszczowej oddanej do
użytku w danym roku kalendarzowym [km];
ilość zrealizowanych tzw. suchych zbiorników w
celu przeciwdziałania skutkom suszy.
181 | S t r o n a
8. WNIOSKI I REKOMENDACJE
1) Projekt PZPWL uwzględnia cele i kierunki działań wynikające ze strategii (w tym
krajowych strategii sektorowych oraz Strategii Rozwoju Województwa Lubelskiego na
lata 2014 – 2020), programów i dokumentów planistycznych (w tym Koncepcji
Przestrzennego Zagospodarowania Kraju 2030) o znaczeniu międzynarodowym,
krajowym i regionalnym, uzyskując wysoką zgodność z priorytetami rozwojowymi
określonymi w tych dokumentach.
2) Za najważniejsze problemy w województwie lubelskim, które stanowią podstawę
identyfikacji ekologicznych obszarów celowych w Prognozie uznaje się:
 koncentrację zagrożeń środowiska związanych z przemysłem i transportem (w tym
poważne awarie);
 występowanie silnego zagrożenia powodziowego, w tym głównie w dolinie Wisły,
Bugu i dolnego i środkowego Wieprza (uwarunkowane niewłaściwym
zagospodarowaniem terenu i działaniem sił przyrody);
 brak istotnej poprawy jakości powietrza w Aglomeracji Lubelskiej jak i w głównych
emisja;
 ponadnormatywne zagrożenie hałasem w uzdrowiskach;
 brak drożności rzek dla ryb dwuśrodowiskowych;
 utrzymywanie się zagrożenia dla wodno-błotnych ekosystemów Polesia
Zachodniego,
 zachowanie właściwego stanu ochrony obszarów Europejskiej Sieci Ekologicznej
Natura 2000 oraz drożności paneuropejskich korytarzy ekologicznych wobec
rosnącego
tempa
urbanizacji
oraz
kolizyjności
części
planowanych
i rozbudowywanych tras komunikacyjnych i obiektów transportowych;
 utrzymujący się duży poziom emisji gazów cieplarnianych.
Z analizy celów wynika, że projekt PZPWL odpowiada na wszystkie „ekologiczne
obszary celowe”.
3) W trakcie sporządzania Prognozy do projektu zmiany PZPWL rekomendowano:

W ramach kierunku Racjonalne gospodarowanie ograniczonymi zasobami wód
śródlądowych
(powierzchniowych
i
podziemnych)
uwzględnienie
nieobjętych ochroną prawną udokumentowanych stref ochronnych ujęć wód
podziemnych zgodnie z art. 59 ustawy prawo geologiczne i górnicze. Wskazane jest
również wprowadzenie rekomendacji zwracającej uwagę na pilną potrzebę objęcia
ochroną prawną stref ochronnych ujęć wód podziemnych - uwaga została
uwzględniona w projekcie Planu.

W kierunku Gospodarowanie zasobami glebowymi i leśnymi - wprowadzenie
ograniczeń w zakresie kierunków zalesień i wyłączenia spod zalesień na siedliskach
cennych gatunków (w tym głównie położonych na obszarze ostoi przyrody) oraz

W kierunku Poprawa jakości rolniczej przestrzeni produkcyjnej - wskazane jest:
 wykluczenie z prac scaleniowo-wymiennych obszarów o zidentyfikowanych
wysokich walorach krajobrazowych z historycznie ukształtowanymi rozłogami
pól,
 wyłączenie z budowy małych zbiorników wodnych terenów z cennych siedlisk
przyrodniczych oraz stanowiska chronionych gatunków roślin i zwierząt, w tym
głównie w zidentyfikowanych ostojach przyrodniczych.
182 | S t r o n a

W kierunku Rozwój krajowego systemu elektroenergetycznego – wskazane jest
wprowadzenie ustalenia zakładającego zwiększanie udziału produkcji energii ze
źródeł niskoemisyjnych - uwaga została uwzględniona w projekcie Planu w części
określającej
zasady
zagospodarowania
przestrzennego
dla
środowiska
przyrodniczego.

W kierunku Zrównoważone wykorzystanie pozostałych zasobów OZE (wiatru,
wody i wód termalnych) do produkcji energii – ze względu na różne interpretacje
oddziaływania turbin wiatrowych na zdrowie ludzi, w tym zwłaszcza infradźwięków,
przy lokalizacji urządzeń należy preferować obszary maksymalnie oddalone od
terenów zabudowy mieszkaniowej.
4) Projekt PZPWL nie będzie powodował transgranicznego oddziaływania.
5) W celu monitorowania wpływu na środowisko realizacji celów Planu zalecane jest
uwzględnienie proponowanych środowiskowych wskaźników monitorowania.
6) Z analizy ustaleń projektu zmiany PZPWL wynika, że przyjęte w dokumencie
rozwiązania nie powodują znaczącego negatywnego oddziaływania na obszary Natura
2000, tj. przede wszystkim:

nie wpływa na pogorszenie stanu siedlisk przyrodniczych lub siedlisk gatunków roślin
i zwierząt, dla których ochrony wyznaczono obszary Natura 2000,

nie wpływa negatywnie na gatunki, dla których ochrony zostały wyznaczone obszary
Natura 2000,

nie wpływa na pogorszenie integralności obszarów Natura 2000 lub ich powiązań z
innymi obszarami.
183 | S t r o n a
9. STRESZCZENIE W JĘZYKU NIESPECJALISTYCZNYM
Obowiązek sporządzania Prognozy do projektu zmiany Planu Zagospodarowania
Przestrzennego Województwa Lubelskiego, wynika z przepisów ustawy o udostępnianiu
informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz
o ocenach oddziaływania na środowisko (t.j. Dz. U. z 2013 r., poz. 1235, z późn. zm.).
Zakres i stopień szczegółowości informacji wymaganych w Prognozie, został uzgodniony
z Regionalnym Dyrektorem Ochrony Środowiska (pismo z dn. 19.10.2011 r., znak pisma:
WOOŚ.411.81. 2011.MH) oraz z Państwowym Wojewódzkim Inspektorem Sanitarnym
(pismo z dn. 14.10.2011 r., znak pisma: DNS-NZ.7016.263.2011.MW).
Podstawowym celem Prognozy jest ustalenie, czy zapisy projektu Planu nie
naruszają zasad prawidłowego funkcjonowania środowiska przyrodniczego oraz czy względy
ochrony środowiska i zrównoważonego rozwoju były rozważane na równi z innymi celami
i interesami gospodarczymi i społecznymi. Prognoza ma również ułatwić identyfikację
możliwych do określenia skutków środowiskowych spowodowanych realizacją postanowień
analizowanego dokumentu oraz ocenić, czy przyjęte rozwiązania ochronne w dostateczny
sposób zabezpieczają przed powstawaniem konfliktów i zagrożeń w środowisku.
Podlegający ocenie projekt Planu w swej naturze jest dokumentem ogólnym. Definiuje cele,
które wyznaczają kierunki rozwoju, lecz nie określa tempa i skali ich osiągnięcia. Tego
rodzaju ustalenia dokonywane są bowiem dopiero na poziomie programów operacyjnych.
Ocena oddziaływania na środowisko ma więc jedynie charakter jakościowy.
Oceniając powiązanie projektu PZPWL z aktami prawnymi należy uznać, iż projekt
PZPWL wpisuje się w ustanowione normami krajowymi prawo. Wynika to z faktu, iż zostały
one uwzględnione i wdrożone do zapisów kształtujących politykę przestrzenną
projektowanego dokumentu, umożliwiając spełnienie nadrzędnych celów środowiskowych.
W projekcie PZPWL zostały uwzględnione cele oraz priorytety wielu dokumentów
planistycznych różnego szczebla (europejskiego, krajowego, regionalnego), poprzez
rekomendację kierunków działań i działań, które zostały następnie uwzględnione przy
formułowaniu ostatecznych rozwiązań w projekcie PZPWL, uzyskując wysoką zgodność
z dokumentami planistycznymi i programowymi różnej rangi.
Charakterystykę stanu i potencjalnych zmian środowiska przyrodniczego
województwa lubelskiego przedstawiono z uwzględnieniem kluczowych uwarunkowań
rozwoju, tj. walorów, zasobów i jakości środowiska. Przyjęto, iż w grupie obszarów objętych
przewidywanym znaczącym oddziaływaniem postanowień ujętych w projekcie Planu
znajdują się: obszary cenne przyrodniczo (w tym o znaczeniu międzynarodowym), tereny
zagrożone ruchami masowymi ziemi, obszary zagrożenia powodziowego, udokumentowane
złoża kopalin oraz tereny o obszary górnicze, obszary ochrony zasobów wodnych i obszary
mokradłowe, obszary zwartej i skupionej zabudowy mieszkaniowej oraz tereny
wypoczynkowe, obszary o walorach uzdrowiskowych, obszary zagrożone poważnymi
awariami, obiekty zabytkowe i obszary ochrony krajobrazu kulturowego.
W Prognozie założono, iż w przypadku braku realizacji zapisów obecnie
opracowanego planu należy się liczyć licznymi niekorzystnymi następstwami, a mianowicie:
 wzrostem negatywnych skutków globalnych zmian klimatu,
 utrzymywaniem się lub pogarszaniem stanu sanitarnego środowiska,
 wzrostem kolizji funkcjonalnych spowodowanych żywiołową
urbanizacją
i gospodarką nieopartą na zasadach zrównoważonego rozwoju,
 utratą walorów przyrodniczych (zmniejszanie się różnorodności biologicznej),
 nieracjonalnym wykorzystywaniem zasobów środowiska.
184 | S t r o n a
W Prognozie wskazano istniejące problemy ochrony środowiska wraz z obszarami
problemowymi, istotne z punktu widzenia realizacji projektu dokumentu. Dokonano
hierarchizacji wskazanych problemów, wskazując problemy posiadające rangę: najwyższego
priorytetu (priorytet I), wysokiej rangi (priorytet II), o istotnym znaczeniu (priorytet III) oraz
bez istotnego znaczenia. W grupie najważniejszych problemów, wymienionych w priorytecie
I wymieniono:
1. Koncentracja zagrożeń środowiska związanych z przemysłem i transportem (w tym
poważne awarie);
2. Występowanie silnego zagrożenia powodziowego, w tym głównie w dolinie Wisły,
Bugu i dolnego i środkowego Wieprza (uwarunkowane niewłaściwym
zagospodarowaniem terenu i działaniem sił przyrody);
3. Brak istotnej poprawy jakości powietrza w Aglomeracji Lubelskiej jak i w głównych
emisja;
4. Ponadnormatywne zagrożenie hałasem w uzdrowiskach;
5. Brak drożności rzek dla ryb dwuśrodowiskowych;
6. Utrzymywanie się zagrożenia dla wodno-błotnych ekosystemów Polesia
Zachodniego;
7. Zachowanie właściwego stanu ochrony obszarów Europejskiej Sieci Ekologicznej
Natura 2000 oraz drożności paneuropejskich korytarzy ekologicznych wobec
rosnącego
tempa
urbanizacji
oraz
kolizyjności
części
planowanych
i rozbudowywanych tras komunikacyjnych i obiektów transportowych;
8. Utrzymujący się duży poziom emisji gazów cieplarnianych.
Na podstawie analizy celów dokumentów nadrzędnych skonfrontowanych
z priorytetowymi problemami wynikającymi z diagnozy stanu środowiska sformułowano 16
grup zagadnień, w stosunku, do których w Prognozie używane jest pojęcie „ekologiczne
obszary celowe”, a mianowicie:
a) Zachowanie i poprawa ładu przestrzennego oraz oszczędne gospodarowanie
przestrzenią;
b) Ochrona krajobrazu;
c) Ochrona warunków zamieszkania, lecznictwa i wypoczynku, w tym ograniczenie liczby
mieszkańców województwa narażonych na ponadnormatywny i uciążliwy hałas;
d) Wspieranie rozwiązań pozwalających na unikanie lub zmniejszenie wielkości emisji
przede wszystkim na obszarach wymagających działań naprawczych w zakresie
ochrony powietrza;
e) Ochrona klimatu poprzez zmniejszenie emisji gazów cieplarnianych oraz ograniczenie
skutków zmian klimatu;
f) Osiągnięcie i utrzymanie dobrego stanu wód;
g) Poprawa skuteczności ochrony przed powodzią, suszą i ruchami masowymi oraz innymi
ekstremalnymi zjawiskami naturalnymi;
h) Minimalizacja negatywnych oddziaływań na różnorodność biologiczną, w tym na
siedliska wodno-błotne;
i) Zapobieganie podziałowi i zapewnienie ciągłości powiązań ekologicznych;
j) Zrównoważone wykorzystanie zasobów środowiska (gleb, lasów, kopalin, wód);
k) Ograniczenie możliwości skażenia gleb i wód przez szkodliwe substancje;
l) Wzrost efektywności wykorzystania i oszczędność surowców naturalnych w wyniku
stosowania energii ze źródeł odnawialnych oraz biopaliw;
m) Zapobieganie powstawaniu odpadów, zapewnienie pełnej skuteczności ich odzysku
i recyklingu oraz ograniczenie ich negatywnego oddziaływania;
n) Zmniejszenie ryzyka poważnej awarii z udziałem substancji niebezpiecznych,
a w przypadku jej wystąpienia – eliminacja i ograniczenie jej skutków dla środowiska;
o) Podkreślenie obowiązku rekompensowania szkód spowodowanych w środowisku oraz
kosztów zapobiegania ich powstawaniu (kompensacje przyrodnicze);
185 | S t r o n a
p) Wykształcenie wśród mieszkańców regionu postaw i nawyków proekologicznych
sprzyjających
podejmowaniu
świadomych
decyzji
konsumpcyjnych
oraz
odpowiedzialności za stan środowiska.
W odniesieniu do „ekologicznych obszarów celowych” dokonano analizy
zgodności celów projektu Planu z celami wynikającymi z dokumentów nadrzędnych i
problemów ochrony środowiska. Z analizy wynika, że projekt Planu odpowiada na wszystkie
„ekologiczne obszary celowe”. Zastrzeżenia budzi jedynie częściowe uwzględnienie
kontekstu kompensacji przyrodniczych. W związku z powyższym stwierdzono, iż wskazane
byłoby:
 uzupełnienie projektu Planu o obowiązek ujęcia w sporządzanych lokalnych
dokumentach planistycznych ustaleń dotyczących działań sprzyjających ograniczaniu
zagrożenia hałasem,
 zapewnienie „przewietrzania” terenów zabudowanych, stosowania pasów zieleni
ochronnej, ze szczególnym uwzględnieniem obszarów przekroczeń,
 usunięcie działania Wykorzystanie gruntów rolnych pod uprawę wieloletnich celowych
roślin energetycznych, ponieważ wykracza poza zakres kompetencji planowania
przestrzennego oraz cele strategiczne.
Przeprowadzona prognoza wpływu celów oraz kierunków działań przestrzennych na
środowisko i warunki równoważenia rozwoju województwa lubelskiego, wskazuje że:
 najbardziej korzystny wpływ na środowisko regionu będą mieć kierunki działań
przewidywane do realizacji w obrębie zapewnienia ochrony przyrody i krajobrazu
oraz podstawowych komponentów środowiska, a także w obrębie ochrony
dziedzictwa kulturowego;
 zróżnicowany wpływ na środowisko, tj. w niektórych aspektach (elementach
środowiska) korzystny, w innych niekorzystny, mogą mieć kierunki i działania
proponowane w obrębie: rozwoju rolnictwa, infrastruktury technicznej, ochrony
przeciwpowodziowej i poprawie bezpieczeństwa;
 niekorzystny, czy też w przewadze niekorzystny wpływ, dotyczy rozwoju transportu,
gdyż z tym kierunkiem rozwoju wiążą się największe możliwe zagrożenia
bezpośrednie dla zasobów przyrody, a także jakości życia ludzi.
Obszarem objętym przewidywanym znaczącym oddziaływaniem uznany został
Lubelski Obszar Metropolitalny. Zidentyfikowany został na podstawie analizy walorów
przyrodniczo-krajobrazowych, jakości środowiska, istniejących źródeł zagrożeń i presji. Jest
to obszar, gdzie kumulują się antropogeniczne zagrożenia środowiska przyrodniczego
związane głównie z niewystarczająco rozwiązanymi problemami gospodarki wodnościekowej, niezadowalającą jakością wód powierzchniowych, zanieczyszczeniami powietrza,
niekorzystnym klimatem akustycznym oraz presją urbanizacyjną.
Projekt Planu w rozdziale obejmującym podstawowe kierunki i zasady
zagospodarowania przestrzennego, ukierunkowany jest na łagodzenie negatywnych
oddziaływań na środowisko przewidywanych rozwiązań i działań. Zapisy projektu planu dość
szeroko ujmują ten problem i przedstawiają szczegółowo zasady prowadzące do
kształtowania zrównoważonego rozwoju przy zachowaniu jakości i zasobów środowiska.
Przedstawiono dodatkowo propozycje łagodzenia i kompensowania negatywnych skutków
wpływu projektu planu zagospodarowania przestrzennego województwa na środowisko,
w odniesieniu do kierunków działań, które mogą spowodować najbardziej negatywne skutki
dla środowiska, do których należą:
 Racjonalne gospodarowanie ograniczonymi zasobami wód śródlądowych
(powierzchniowych i podziemnych),
 Gospodarowanie zasobami glebowymi i leśnymi,
 Zapewnienie spójności i ciągłości przestrzeni przyrodniczej,
 Poprawa warunków aerosanitarnych,
186 | S t r o n a






















Restrukturyzacja ośrodków gospodarczych,
Poprawa jakości rolniczej przestrzeni produkcyjnej,
Rozwój rolnictwa ukierunkowanego na produkcję biomasy dla celów
energetycznych,
Rozwój terenów i urządzeń gospodarki rybackiej,
Kształtowanie zewnętrznych drogowych powiązań transportowych,
Kształtowanie wewnątrzregionalnego systemu transportowego,
Podwyższanie parametrów użytkowych sieci kolejowej,
Rozwój komunikacji lotniczej,
Wzbogacanie funkcjonalne lotnisk i lądowisk,
Kompleksowy rozwój istniejących przejść granicznych,
Rozwój żeglugi śródlądowej,
Rozwój krajowego systemu elektroenergetycznego,
Wyrównanie poziomu zaopatrzenia w media energetyczne na obszarze
województwa,
Wykorzystanie zasobów biomasy w produkcji energii,
Wykorzystanie energii słońca w produkcji energii,
Zrównoważone wykorzystanie pozostałych zasobów OZE (wiatru, wody i wód
termalnych) do produkcji energii,
Rozbudowa sieci gazociągów przesyłowych i dystrybucyjnych,
Rozwój infrastruktury przesyłu i magazynowania paliw płynnych,
Ograniczanie negatywnego oddziaływania energetyki na środowisko,
Przeciwdziałanie zagrożeniom naturalnym i ich skutkom,
Wzmacnianie zewnętrznych i wewnętrznych powiązań komunikacyjnych,
Rozwój systemów infrastrukturalnych.
Realizacja ustaleń przyjętych w Planie Zagospodarowania Przestrzennego
Województwa Lubelskiego nie powinna generować ewentualnych skutków środowiskowych,
których charakter mógłby posiadać znaczenie transgraniczne.
W celu monitorowania wpływu na środowisko realizacji celów zaproponowano
środowiskowe wskaźniki monitoringu skutków wdrażania ustaleń projektu Planu na potrzeby
przeglądu zmian w zagospodarowaniu przestrzennym, ograniczając się jedynie do takich,
które pozwolą zaobserwować zmiany jakości komponentów środowiska naturalnego, zmiany
w strukturze użytkowania gruntów, a także zmiany służące tworzeniu spójnego systemu
obszarów chronionych w województwie lubelskim.
Prognoza formułuje następujące rekomendacje:
W ramach kierunku Racjonalne gospodarowanie ograniczonymi zasobami wód
śródlądowych (powierzchniowych i podziemnych) wskazane jest uwzględnienie w
projekcie Planu nieobjętych ochroną prawną udokumentowanych stref ochronnych ujęć wód
podziemnych zgodnie z art. 59 ustawy prawo geologiczne i górnicze.
W kierunku Gospodarowanie zasobami glebowymi i leśnymi wskazane jest
wprowadzenie ograniczeń w zakresie kierunków zalesień i wyłączenia spod zalesień na
siedliskach cennych gatunków (w tym głównie położonych na obszarze ostoi przyrody) oraz
W ramach kierunku Poprawa jakości rolniczej przestrzeni produkcyjnej wskazane
jest:
 wykluczenie z prac scaleniowo-wymiennych obszarów o zidentyfikowanych wysokich
walorach krajobrazowych z historycznie ukształtowanymi rozłogami pól,
 wyłączenie z budowy małych zbiorników wodnych terenów z cennych siedlisk
przyrodniczych oraz stanowiska chronionych gatunków roślin i zwierząt, w tym głównie
w zidentyfikowanych ostojach przyrodniczych.
187 | S t r o n a
W ramach kierunku Kształtowanie zewnętrznych drogowych powiązań
transportowych - w celu ograniczenia potencjalnego oddziaływania projektowanych dróg
na jakość wód podziemnych wskazane jest uwzględnienie w projekcie Planu
udokumentowanych stref ochronnych ujęć wód podziemnych w odniesieniu, do których
aktualnie nie obowiązuje ochrona prawna. Zgodnie z zaleceniami wynikającymi z
dokumentacji hydrologicznych do wyznaczenia obszarów ochronnych GZWP nr 407 i 406
istotne jest w odniesieniu do obszarów szczególnej ochrony wprowadzenie obowiązku
zastosowania rozwiązań technicznych ograniczających potencjalne oddziaływania
zanieczyszczeń z dróg na wody podziemne.
W ramach kierunku Rozwój krajowego systemu elektroenergetycznego - wskazane
jest wprowadzenie ustalenia zakładającego zwiększanie udziału produkcji energii ze źródeł
niskoemisyjnych - uwaga została uwzględniona w projekcie Planu w części określającej
zasady zagospodarowania przestrzennego dla środowiska przyrodniczego.
W ramach kierunku Zrównoważone wykorzystanie pozostałych zasobów OZE
(wiatru, wody i wód termalnych) do produkcji energii - ze względu na różne interpretacje
oddziaływania turbin wiatrowych na zdrowie ludzi, w tym zwłaszcza infradźwięków, przy
lokalizacji urządzeń należy preferować obszary maksymalnie oddalone od terenów
zabudowy mieszkaniowej.
188 | S t r o n a
10. BIBLIOGRAFIA
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
16.
17.
18.
19.
20.
21.
22.
Aktualizacja programu małej retencji dla nowego województwa lubelskiego. Biuro
Projektowo-Usługowe Wodnych Melioracji, Wodociągów i Kanalizacji „Melwodprojekt”
Spółka z o.o. Warszawa 2004.
Analiza możliwości realizacji suchych zbiorników oraz polderów w dorzeczu Wisły
Środkowej. Integrated Engineering Sp. z o.o. Ryszyn 2012.
Bank Danych Lokalnych GUS 2013 (2003-2013).
Bilans perspektywicznych zasobów kopalin Polski. Ministerstwo Środowiska.
Warszawa 2011.
Bilans zasobów kopalin i wód podziemnych wg stanu na 31.XII.2013 r. Państwowy
Instytut Geologiczny. Warszawa 2014.
Dokumentacja określająca warunki hydrogeologiczna dla ustanowienia obszaru
ochronnego zbiornika wód podziemnych Subzbiornik Podlasie (GZWP nr 224).
Hydroconsult Sp. z o.o. Warszawa 2006.
Dokumentacja
określająca warunki hydrogeologiczne dla ustanowienia stref
ochronnych GZWP nr 407 (Chełm – Zamość). Przedsiębiorstwo Geologiczne
POLGEOL w Warszawie Zakład w Lublinie. Lublin 1996.
Formularz nominacyjny UNESCO Projektu Rezerwatu Biosfery „Roztocze – Puszcza
Solska” (red. T. Chmielewski). Lublin 2004.
Geografia Regionalna Polski. Kondracki J. PWN. Warszawa 1978.
Geologiczne składowanie CO2. Technologia wychwytywania i geologicznego
składowania dwutlenku węgla (CCS) sposobem na złagodzenie zmian klimatu.
Wójcicki A. 2010.
„Geopark Kamienny Las na Roztoczu” Koncepcja geoochrony wraz z wykonaniem
dokumentacji i badań naukowych niezbędnych dla funkcjonowania tej formy ochrony.
Praca zbiorowa pod kierunkiem M. Krąpca. Akademia Górniczo-Hutnicza im.
Stanisława Staszica w Krakowie, Wydz. Geologii, Geofizyki i Ochrony Środowiska.
Kraków 2001.
„Geopark Małopolski Przełom Wisły”. Projekt GMPW oprac. przez Wydz. Nauk o Ziemi
i Gospodarki Przestrzennej UMCS. Instytut Paleobiologii PAN. RDOŚ w Lublinie.
Wydział Geologii UW i PIG-PIB. Lublin 2012.
Informator przyrodniczy województwa bialskopodlaskiego (red. H. Kot) (msc.). Urząd
Wojewódzki w Białej Podlaskiej, Wydział Ochrony Środowiska. Zakład Badań
Ekologicznych „EKOS”. Siedlce 1997.
Karta informacyjna przedsięwzięcia – Budowa rurociągu naftowego Brody – Płock
z możliwością jego przedłużenia do Gdańska lub w kierunku zachodnim. Arcadis.
Warszawa 2012.
Koncepcja Przestrzennego Zagospodarowania Kraju 2030. Ministerstwo Rozwoju
Regionalnego. Warszawa 2012.
Koncepcja Rezerwatu Biosfery „Polesie Zachodnie” (red. T. J. Chmielewski) 2005.
Krajowa strategia ochrony i zrównoważonego użytkowania różnorodności biologicznej
oraz Program działań na lata 2007-2013. Załącznik do uchwały nr 270/2007 Rady
Ministrów z dnia 26.10.2007 r.
Krajowa Strategia Rozwoju Regionalnego 2010 – 2020 Regiony, Miasta, Obszary
Wiejskie. Ministerstwo Rozwoju Regionalnego. Warszawa 2010.
Krajowy Program Zwiększania Lesistości. Aktualizacja 2003. Ministerstwo Środowiska.
Warszawa 2003.
Leśnictwo 1999 - 2013. Główny Urząd Statystyczny. Warszawa 1999.
Natura 2000. Europejska Sieć Ekologiczna. Ministerstwo Ochrony Środowiska,
Zasobów Naturalnych i Leśnictwa. Warszawa 1999.
Nowa Polityka Ekologiczna Państwa. Założenia. Ministerstwo Ochrony Środowiska,
Zasobów Naturalnych i Leśnictwa. Warszawa 1999.
189 | S t r o n a
23.
24.
25.
26.
27.
28.
29.
30.
31.
32.
33.
34.
35.
36.
37.
38.
39.
40.
41.
42.
43.
44.
45.
46.
Obszary i obiekty chronione województwa zamojskiego, 1:100 000. (oprac. J. Stochlak,
Z. Borchulski, T. J. Chmielewski, J. Wójciak, J. Gurba) (msc.). Instytut Kształtowania
Środowiska, Zakład Planowania Przestrzennego i Ochrony Środowiska w Lublinie.
Lublin 1984.
Ocena stanu chemicznego i ilościowego jednolitych części wód podziemnych w 2010
roku. Inspekcja ochrony środowiska. Warszawa 2011.
Ocena stanu i potencjału ekologicznego i chemicznego jednolitych części wód
powierzchniowych płynących zagrożonych nieosiągnięciem celów środowiskowych
(badanych w ramach monitoringu operacyjnego) na podstawie danych za 2010 rok.
GIOŚ. Warszawa 2011.
Ochrona Środowiska 2013. Główny Urząd Statystyczny. Warszawa 2014.
Opracowanie Ekofizjograficzne do Planu Zagospodarowania Przestrzennego
Województwa Lubelskiego. Biuro Planowania Przestrzennego w Lublinie.
Opracowanie Ekologicznego Systemu Obszarów Chronionych dla województwa
chełmskiego. (red. E. Gacka-Grzesikiewicz). IKŚ Warszawa (msc.) 1979.
Opracowanie własne na podst. „Monitoring chemizmu gleb ornych w Polsce w latach
2010-2012”. IUNG. Puławy 2012.
Paneuropejska Strategia Różnorodności Biologicznej i Krajobrazowej. Ministerstwo
Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa. Departament Ochrony
Przyrody. Warszawa 1998.
Plan gospodarki odpadami dla województwa lubelskiego 2017. Zarząd Województwa
Lubelskiego. Lublin 2012.
Plan gospodarowania wodami na obszarze dorzecza Wisły. Krajowy Zarząd
Gospodarki Wodnej. Warszawa 2011.
Plan rozwoju sieci dróg wojewódzkich Województwa Lubelskiego na lata 2012-2020.
Urząd Marszałkowski Województwa Lubelskiego w Lublinie. Zarząd Dróg
Wojewódzkich w Lublinie. Lublin 2012.
Podział hydrograficzny Polski, cz. I. Zestawienia liczbowo-opisowe. IMiGW. Warszawa
1983.
Podział hydrograficzny Polski, cz. II, Mapa 1:200 000. IMiGW. Warszawa 1980.
Polityka ekologiczna państwa w latach 2009-2012 z perspektywą do roku 2016.
Minister Środowiska. Warszawa 2008.
Polityka Energetyczna Polski 2030 r. Ministerstwo Gospodarki. Warszawa 2009.
Polityka leśna państwa. Ministerstwo Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych
i Leśnictwa. Warszawa 1997.
Polska 2030. Wyzywania Rozwojowe. Prezes Rady Ministrów. Warszawa 2009.
Prognoza oddziaływania na środowisko dla MasterPlanu dla obszaru dorzecza Wisły.
Krajowy Zarząd Gospodarki Wodnej. Warszawa 2014.
Prognoza oddziaływania na środowisko dokumentu „Polityka energetyczna Polski
do 2030 r.” Proeko CDM Sp. z o.o. Warszawa 2009.
Prognoza oddziaływania na środowisko projektu Aktualizacji Krajowego Programu
Oczyszczania Ścieków Komunalnych – 2008 (Raport wstępny) Ministerstwo
Środowiska Rzeczpospolita Polska. Warszawa 2009.
Prognoza oddziaływania na środowisko projektu Koncepcji Przestrzennego
Zagospodarowania Kraju 2030. Cześć trzecia, raport Techniczny. Instytut na Rzecz
Ekorozwoju WS Atkins - Polska. Warszawa 2010.
strefy - Aglomeracja Lubelska (Aktualizacja). Samorząd Województwa Lubelskiego.
Lublin 2013.
strefy lubelskiej. Samorząd Województwa Lubelskiego. Lublin 2013.
Prognoza oddziaływania na środowisko projektu Programu ochrony środowiska
województwa lubelskiego na lata 2012 – 2015 z perspektywą do roku 2019. Zarząd
Województwa Lubelskiego. Lublin 2012.
190 | S t r o n a
47.
48.
49.
50.
51.
52.
53.
54.
55.
56.
57.
58.
59.
60.
61.
62.
63.
64.
65.
66.
67.
Prognoza oddziaływania na środowisko projektu Programu Operacyjnego Inteligentny
Rozwój 2014 – 2020. Główny Instytut Górnictwa. Katowice 2013.
Prognoza oddziaływania na środowisko projektu Regionalnego Programu
Operacyjnego Województwa Lubelskiego na lata 2014 – 2020. Województwo Lubelskie
z siedzibą w Lublinie. Gliwice 2013.
Prognoza oddziaływania na środowisko projektu strategii „Bezpieczeństwo
Energetyczne i Środowisko”. Ministerstwo Środowiska. Warszawa 2011.
Prognoza oddziaływania na środowisko projektu Strategii Rozwoju Województwa
Lubelskiego na lata 2014 – 2020 (z perspektywą do 2030 r.). Urząd Marszałkowski
Województwa Lubelskiego w Lublinie. Lublin 2013.
Prognoza oddziaływania na środowisko skutków realizacji Programu Budowy Dróg
Krajowych na lata 2011 – 2015. Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad.
Warszawa 2011.
inwestycji obejmującej realizację elektrowni w gminie Puławy. CDM Sp. z o.o.
Warszawa 2010.
inwestycji obejmującej realizację rurociągu naftowego Brody – Płock wraz
z infrastrukturą towarzyszącą. Biuro Planowania Przestrzennego w Lublinie.
Lublin 2012.
Przestrzennego Województwa Lubelskiego dotycząca wprowadzenia inwestycji celu
publicznego pod nazwą „Rozbudowa Regionalnego Portu Lotniczego: Port Lotniczy
Lublin S.A (Świdnik). ECO Plan. Opole 2008.
Program gospodarki wodnej województwa lubelskiego. Fundacja „Centrum Ekspertyz
Wodnych”. Lublin 2005.
Program ochrony powietrza dla strefy Aglomeracja Lubelska. Aktualizacja. Samorząd
Województwa Lubelskiego. Lublin 2013. (Projekt z dn. 4 kwietnia 2013).
Program ochrony powietrza dla strefy lubelskiej. Samorząd Województwa Lubelskiego.
Lublin 2013. (Projekt z dn. 4 kwietnia 2013).
Program ochrony przed suszą w województwie lubelskim. Wojewódzki Zarząd
Melioracji Urządzeń Wodnych w Lublinie. Kraków 2008.
Program ochrony środowiska przed hałasem dla miasta Lublin. Gmina Miasto Lublin,
Wydział Ochrony Środowiska . Opole 2008.
Program ochrony środowiska przed hałasem dla województwa lubelskiego dla terenów
poza aglomeracjami, położonych wzdłuż dróg krajowych, na których poziom hałasu
przekracza poziom dopuszczalny. Urząd Marszałkowski w Lublinie. Lublin 2013.
Program ochrony środowiska przed hałasem dla województwa lubelskiego dla terenów
poza aglomeracjami położonych wzdłuż odcinków dróg. Samorząd Województwa
Lubelskiego. Lublin 2014.
Program ochrony środowiska województwa lubelskiego na lata 2008-2012
z perspektywą do roku 2015. Zarząd Województwa Lubelskiego. Lublin 2008.
Program ochrony środowiska województwa lubelskiego na lata 2012–2015
z perspektywą do roku 2019. Zarząd Województw Lubelskiego. Lublin 2012.
Program odbudowy populacji zwierzyny drobnej w województwie lubelskim w latach
2009-2020. Zarząd Województwa Lubelskiego (oprac. R. Dziedzic, S. Beeger,
M. Wójcik). Lublin 2009.
Program Rozwoju Energetyki dla Województwa Lubelskiego. Biuro Planowania
Przestrzennego w Lublinie. Lublin 2009.
Program rozwoju infrastruktury transportu wodnego śródlądowego w Polsce.
Ministerstwo Infrastruktury. Warszawa 2011.
Program rozwoju odnawialnych źródeł energii dla województwa lubelskiego. Biuro
Planowania Przestrzennego w Lublinie. Lublin 2013.
191 | S t r o n a
68.
69.
70.
71.
72.
73.
74.
75.
76.
77.
78.
79.
80.
81.
82.
83.
84.
85.
86.
87.
88.
89.
90.
91.
92.
93.
94.
Program usuwania wyrobów zawierających azbest dla terenu województwa lubelskiego
na lata 2012-2032. Zarząd Województwa Lubelskiego. Lublin 2011.
Program zrównoważonego rozwoju rolnictwa i obszarów wiejskich województwa
lubelskiego. IUNG. Puławy 2004.
Projekt doskonalenia systemu obszarów chronionych Lubelszczyzny po zmianie
podziału administracyjnego (oprac. T. J. Chmielewski) (msc.). NAVIP. Lublin 1999.
Projektowanie systemu obszarów chronionych byłego województwa siedleckiego.
Mapa środowiska przyrodniczego powiatu łukowskiego. WBPP w Siedlcach. Siedlce
1999.
Projekt Planu Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Lubelskiego.
Projekt Prognozy oddziaływania na środowisko projektu aktualizacji Programu wodno –
środowiskowego kraju. Krajowy Zarząd Gospodarki Wodnej. Kraków 2009.
Projekt założeń do regionalnego planu zagospodarowania przestrzennego
województwa chełmskiego (red. K. Antonowicz). Wojewoda Chełmski. Chełm 1988.
Przyroda Województwa Siedleckiego (red. H. Kot). Urząd Wojewódzki w Siedlcach.
Wydział Ochrony Środowiska. Siedlce 1995.
Przyrodnicze i planistyczne uwarunkowania retencjonowania wód powierzchniowych
na obszarze województwa. Praca zbiorowa pod red. T. J. Chmielewskiego
i Z. Michalczyka. Lublin 2004.
Raport końcowy. Docelowa sieć krajowego systemu obszarów chronionych (KSOCh)
z uwzględnieniem łączących je korytarzy ekologicznych. Instytut Ochrony Przyrody
PAN, Narodowa Fundacja Ochrony Środowiska. Kraków – Warszawa 2002.
Raport o stanie środowiska województwa lubelskiego w 2010 r.. Inspekcja Ochrony
Środowiska, WIOŚ w Lublinie. Lublin 2011.
Raport o stanie środowiska województwa lubelskiego w 2013 roku. WIOŚ. Lublin 2014.
Raport o stanie środowiska województwa lubelskiego za rok 1998. Biblioteka
Monitoringu Środowiska. PIOŚ, LUW-WOŚ, WFOŚiGW. Lublin 1999.
Raport o stanie środowiska województwa lubelskiego za rok 2006-2007. Biblioteka
192 | S t r o n a
95.
96.
97.
98.
99.
100.
101.
102.
103.
104.
105.
106.
107.
108.
109.
110.
111.
112.
113.
114.
115.
116.
117.
Raport o sytuacji społeczno-gospodarczej województwa lubelskiego. Bilans otwarcia.
Rządowe Centrum Studiów Strategicznych. Biuro Rozwoju Regionalnego z siedzibą
w Lublinie, studia regionalne. Zeszyt Nr 20. Lublin 1999.
Rocznik Statystyczny Województwa Lubelskiego 2013. Wojewódzki Urząd
Statystyczny. Lublin 2014.
Ryzyko poważnych awarii rurociągów przesyłowych substancji niebezpiecznych.
Metody oceny. S. Borysewicz, S. Potempski. 2002.
Ryzyko związane z geologicznym składowaniem CO2. Barbara Uliasz-Misiak Instytut
Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią PAN. Kraków 2008.
Stan środowiska naturalnego województwa zamojskiego w latach 1975-1997 w świetle
działalności służb ochrony środowiska. Biblioteka Monitoringu Środowiska. PIOŚ.
Zamość 1998.
Stan uszkodzenia lasów w Polsce w 1997 roku na podstawie badań monitoringowych.
Państwowa Inspekcja Ochrony Środowiska. Warszawa 1998.
Stan uszkodzenia lasów w Polsce w 2010 roku na podstawie badań monitoringowych,
Instytut badawczy leśnictwa. Sękocin Stary 2011.
Strategia „Bezpieczeństwo Energetyczne i Środowisko”. Perspektywa 2020 r.,
Ministerstwo Gospodarki i Ministerstwo Środowiska. Projekt - Warszawa 2011.
Strategia Rozwoju Kraju 2007 – 2015, Ministerstwo Rozwoju Regionalnego. Warszawa
2006.
Strategia Rozwoju Województwa Lubelskiego na lata 2014 - 2020 (w perspektywie do
2030 roku). Urząd Marszałkowski Województwa Lubelskiego w Lublinie. Lublin 2013.
Strategia zrównoważonego rozwoju Polesia Zachodniego. Europejskie Centrum
Integracji i Współpracy Samorządowej „Dom Europy”. Lublin 2003.
Strategiczny plan adaptacji dla sektorów obszarów wrażliwych na zmiany klimatu do
roku 2020 z perspektywą do roku 2030. Ministerstwo Środowiska. Warszawa 2012.
Studium zagospodarowania przestrzennego województwa lubelskiego (projekt). Urz.
Woj., Wydz. Gospodarki Przestrzennej i Nadzoru Budowlanego, Pracownia
Planowania Przestrzennego. Lublin 1996.
Studium zagospodarowania przestrzennego województwa zamojskiego. WBPP
w Zamościu. Zamość 1995.
strona RZGW w Warszawie http://warszawa.rzgw.gov.pl/
Warunki przyrodnicze produkcji rolnej. Województwo bialskopodlaskie. (oprac.
B. Zbysław, T. Deputat). IUNG. Puławy 1979.
Warunki przyrodnicze produkcji rolnej. Województwo chełmskie. (oprac. Z. Oczoś,
M. Sajkiewicz, J. Mardoń). IUNG. Puławy 1989.
Warunki przyrodnicze produkcji rolnej. Województwo lubelskie. (oprac. Z. Oczoś,
J. Strzelec). IUNG. Puławy 1991.
Warunki przyrodnicze produkcji rolnej. Województwo zamojskie. (oprac. H. Kern,
K. Budzyńska, K. Gądor, J. Hołowiński, B. Zbysław, T. Deputat). IUNG. Puławy 1990.
Wojewódzki Katalog Zagrożeń Pożarowych i innych miejscowych zagrożeń. Komenda
Wojewódzka Państwowej Straży Pożarnej w Lublinie. Lublin 2011.
Zaktualizowany „Program Ochrony Środowiska Województwa Lubelskiego na lata
2008 – 2011 z perspektywą do roku 2015”. Zarząd Województwa Lubelskiego. Lublin
2008.
Zaktualizowana „Strategia Rozwoju Województwa Lubelskiego na lata 2006 – 2020”.
Zarząd Województwa Lubelskiego. Lublin 2005 – 2009.
193 | S t r o n a
11. SPIS RYCIN
Rycina 1 Stopień zanieczyszczenia gleb ornych .................................................................................. 48
Rycina 2. Stan/potencjał ekologiczny jednolitych części wód powierzchniowych województwa
lubelskiego badanych w 2013 roku ....................................................................................................... 50
Rycina 3 Główne elementy systemu obszarów chronionych ................................................................ 64
Rycina 4 Osuwiska i obszary podatne na występowania ruchów masowych ...................................... 67
Rycina 5 Obszary zagrożenia powodzią ............................................................................................... 68
Rycina 6 Udokumentowane złoża kopalin ............................................................................................ 70
Rycina 7 Stopień zagrożenia wód podziemnych w głównych zbiornikach wód podziemnych ............. 72
Rycina 8 Mokradła ................................................................................................................................ 74
Rycina 9 Istniejąca sieć drogowa na tle GZWP .................................................................................... 85
Rycina 10 Kolizje istniejącej sieci drogowej z korytarzami ekologicznymi ........................................... 87
Rycina 11 Kolizje projektowanych dróg krajowych z parkami krajobrazowymi .................................. 140
Rycina 12 Kolizje planowanej sieci dróg krajowych z korytarzami ekologicznymi ............................. 141
Rycina 13 Potencjalne kolizje projektowanych dróg krajowych z obszarami Natura 2000 ................ 142
Rycina 14 Potencjalne kolizje projektowanych dróg krajowych z korytarzami ekologicznymi i ostojami
przyrody............................................................................................................................................... 143
Rycina 15 Planowana sieć dróg krajowych na tle GZWP ................................................................... 144
Rycina 16 Sieć dróg wojewódzkich planowanych do modernizacji .................................................... 149
Rycina 17 Śródlądowe drogi wodne w Polsce 2011 ........................................................................... 155
Rycina 18 Warianty przebiegu drogi wodnej Wisła – Bug .................................................................. 156
Rycina 19 Potencjalne kolizje planowanych sieci elektroenergetycznych wysokich napięć z siecią
ekologiczną ......................................................................................................................................... 160
12. SPIS TABEL
Tabela 1 Zapisy projektu PZPWL w korelacji z ustaleniami KPZK 2030 .............................................. 18
Tabela 2 Zapisy projektu PZPWL w korelacji z ustaleniami Strategii Rozwoju Województwa
Lubelskiego na lata 2006 - 2020 (w perspektywie do 2030 roku)......................................................... 25
Tabela 3 Zbieżność projektu PZPWL ze Strategią Rozwoju Województwa Lubelskiego i Koncepcją
Przestrzennego Zagospodarowania Kraju ............................................................................................ 31
Tabela 4 Emisja powstająca w związku z eksploatacją drogi ............................................................... 57
Tabela 5 Obowiązujące strefy ochronne ujeć wód podziemnych (stan na 18.02.2015 r.) ................... 71
Tabela 6 Ranga problemów ekologicznych .......................................................................................... 89
Tabela 7 Ocena zgodności celów z ekologicznymi obszarami celowymi ............................................. 93
Tabela 8 Przewidywane znaczące oddziaływanie na poszczególne komponenty środowiska .......... 105
Tabela 9 Przewidywane znaczące oddziaływanie LOM na poszczególne komponenty środowiska . 128
Tabela 10 Katalog środowiskowych wskaźników monitoringu skutków wdrażania ustaleń zmiany
Planu ................................................................................................................................................... 178
13. SPIS ZAŁĄCZNIKÓW GRAFICZNYCH
Załącznik graficzny nr 1 do Prognozy Oddziaływania na Środowisko projektu zmiany Planu
Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Lubelskiego
194 | S t r o n a

Prognoza oddziaływania na środowisko ustaleń projektu zmiany

Transkrypt

Podobne dokumenty

Opis projektu - Mapa Dotacji

LOKALIZACJA STADIONU SPORTOWEGO w granicach

Gospodarcze wydarzenie jesieni

Wniosek o dokonanie zmiany przeznaczenia terenu w miejscowym

Fundacja Rozwoju Demokracji Lokalnej realizuje w tym miejscu

Agenda spotkania - RPO WL

działanie 3.7 "wzrost konkurencyjności mśp"

Strona 1 z 1 PLANOWANIE PRZESTRZENNE II (REGIONALNE

Korekta prognoz 2012

935 - Warmińska- powołanie na dyrektora