Analiza częstości cięć cesarskich wykonanych w latach 1986

Perinatologia, Neonatologia i Ginekologia, tom 1, zeszyt 1, 44-47, 2008
Analiza częstości cięć cesarskich wykonanych
w latach 1986-2007 w materiale własnym
JOLANTA MAZUREK-KANTOR, WŁODZIMIERZ SAWICKI, ARKADIUSZ GAWRYLUK, JERZY STELMACHÓW
Streszczenie
W latach 1986-2007 odbyło się 35 244 porody w tym 7267 cięć cesarskich, co stanowiło 20,6% ogółu porodów. Wśród pacjentek rozwiązanych cięciem cesarskim 1300 stanowiły pacjentki po przebytym cięciu, co wyniosło 17,9% wszystkich cięć. W ciągu lat obserwujemy systematyczny wzrost odsetka cięć cesarskich i ostatnio wynosi on ponad 30%, z czego około 1/5 stanowią kobiety po
przebytym cięciu.
cięcie cesarskie, poród po cięciu cesarskim, odsetek cięć cesarskich
Słowa kluczowe:
Wstęp
W ostatnich latach na całym świecie notuje się wzrost
odsetka porodów zakończonych cięciem cesarskim. Uważa się, że może to mieć związek z istotnym postępem medycyny, i związanym z nim zwiększeniem liczby ciężarnych ze schorzeniami, które wcześniej miałyby trudności
zarówno z zajściem jak donoszeniem ciąży. Ponadto dążenie do obniżenia śmiertelności oraz zachorowalności
noworodków we współczesnym położnictwie również ma
istotny udział w zwiększaniu liczby wykonywanych cięć
cesarskich. Powoduje to zwiększanie się odsetka kobiet
ponownie rodzących po uprzednio przebytym cięciu, a to
z kolei również dodatkowo zwiększa liczbę porodów operacyjnych.
Cel pracy
Celem pracy była ocena częstości wykonywania cięć
cesarskich wśród wszystkich rodzących z uwzględnieniem
kobiet rozwiązanych ponownym cięciem po już uprzednio
przebytym na przestrzeni ostatnich 22 lat.
Materiał i metodyka
Materiał stanowiło 7267 pacjentek rozwiązanych cięciem cesarskim, w tym 1300 kobiet po uprzednio przebytym cięciu cesarskim, które rodziły w latach 1986-2007
w Katedrze I Klinice Położnictwa, Chorób Kobiecych Ginekologii Onkologicznej II Wydziału Lekarskiego Akademii
Medycznej w Warszawie. Przeanalizowano odsetek wykonywanych w poszczególnych latach cięć cesarskich oraz
udział w nich pacjentek po przebytym cięciu ponownie
rozwiązanych tą metodą.
Analizę statystyczną danych nominalnych przeprowadzono stosując test Chi-kwadrat dla zmiennych niepowiązanych. Obliczeń dokonano za pomocą pakietu statystycznego STATISTICA v.5 firmy StatSoft. Za poziom istotności statystycznej przyjęto p < 0,05.
Wyniki
W przedstawionym materiale spośród 35244 porodów,
7267 kobiet zostało rozwiązanych cięciem cesarskim. Na
rycinie 1 oraz w tabeli I i II przedstawiono w kolejnych latach całkowitą liczbę porodów, liczbę i odsetek wszystkich
cięć cesarskich oraz liczbę i odsetek kobiet rozwiązanych
kolejnym cięciem cesarskim po uprzednio przebytym co
najmniej jednym cięciu.
Tabela 1. Liczba rodzących i wykonanych cięć cesarskich
w poszczególnych latach 1986-2007
ogólna
kolejne cięcie po przeliczba
liczba cięć
bytym cięciu
rok porodów
cesarskich
n (%) w ogólnej
n (%)
liczbie c. c.
1986
2126
332 15,6
61
18,4
1987
2092
333 15,9
57
17,1
1988
1945
285 14,7
50
17,5
1989
2210
363 16,4
57
15,7
1990
1894
319 16,8
69
21,6
1991
1927
264 13,7
49
18,6
1992
1877
252 13,4
53
21
1993
1558
240 15,4
58
24,2
1994
1451
236 16,3
37
15,7
1995
1210
197 16,3
43
21,8
1996
1367
220 16,1
38
17,3
1997
1445
219 15,2
31
14,2
1998
1350
278 20,6
26
9,4
1999
1265
289 22,8
36
12,5
2000
1253
304 24,3
43
14,1
2001
1184
303 25,6
51
16,5
2002
1140
328 28,8
53
16,2
2003
1214
354 29,2
77
21,2
2004
1655
501 30,3
122
24,4
2005
1316
428 32,5
67
15,5
2006
1876
622 33,2
121
19,5
2007
1889
600 31,2
101
16,8
Razem 35244 7267 20,6
1300
17,9
Katedra i Klinika Położnictwa, Chorób Kobiecych i Ginekologii Onkologicznej Akademii Medycznej w Warszawie
Analiza częstości cięć cesarskich wykonanych w latach 1986-2007
45
2500
liczba rodzących w poszczególnych latach
liczba wszystkich c.c.
liczba kobiet rozwiązanych kolejnym cięciem po przebytym c.c
liczba
kobiet
2000
1500
1000
500
2007
2006
2005
2004
2003
2002
2001
2000
1999
1998
1997
1996
1995
1994
1993
1992
1991
1990
1989
1988
1987
1986
0
lata
Ryc. 1. Liczba rodzących w poszczególnych latach
(w tym liczba c.c. oraz rozwiązanych kolejnym cięciem po przebytym c.c.)
Odsetek cięć cesarskich wahał się od 13,4 do 33,2 wynosząc średnio 20,6. Wśród nich rodzących kolejnym cięciem
po przebytym cięciu było od 9,4 do 24,4% średnio 17,9%.
W naszym materiale zaobserwowano istotny statystycznie wzrost odsetka cięć cesarskich w latach 1998-2001,
a przełomowym okazał się rok 1998, w którym odsetek wykonanych cięć cesarskich przekroczył 20. Następnym rokiem po którym odsetek cięć w każdym kolejnym roku
wynosił powyżej 28 był rok 2002. Do 1997 średni odsetek
wyniósł – 15,5, w latach 1997-2001 roku – 23,2, a po 2001 roku
– 31,2. Nie zaobserwowano natomiast istotnego wzrostu
odsetka cięć cesarskich u pacjentek po przebytym cięciu
w stosunku do wszystkich wykonanych cięć w powyższych
przedziałach czasowych.
Tabela 2. Porównanie odsetka cięć cesarskich
w trzech przedziałach czasowych
Lata
1986-1997
1998-2001
2002-2007
liczba
liczba
odsetek
odsetek cięć
rodzącięć
cięć
wśród pacjencych cesarskich cesarskich tek po cięciu
18,4
21102
3260
15,5
5052
1174
23.2
13,3
9090
2833
31,2
19,1
1)
4)
2)
5)
3)
6)
1)i 2); 1) i 3); 2) i 3) istotne statystycznie, p < 0,05
4) i 5); 5) i 6); 4) i 6) różnice nieistotne statystycznie
Dyskusja
Pod koniec ubiegłego wieku na całym świecie znacznie
wzrosła liczba cięć cesarskich. O ile w latach siedemdziesiątych i osiemdziesiątych odsetek cięć cesarskich w ogólnej liczbie porodów wynosił od 5 do 13[1-5], poprzez 12,5 –
24,7 [4, 6-9] w latach dziewięćdziesiątych, to zgodnie
z obecnymi danymi waha się on w granicach 20-30 [10-14].
W naszym materiale zaobserwowaliśmy podobną tendencję
wzrostową odsetka cięć cesarskich od 15,6 w 1986 roku poprzez 25,6 w 2001 do powyżej 30 począwszy od 2004 roku.
Podobne dane podają inni autorzy – w niektórych ośrodkach obecnie częstość wykonywanych cięć cesarskich sięga
55 a nawet 80 [15,16]
Bednarowska i Dębski [15] podają, że w ich materiale
od kilku lat odsetek cięć cesarskich przekracza 30. Uważają,
że jest to związane z udoskonaleniem metod monitorowania
płodu i możliwością wcześniejszego wykrycia zagrożeń,
rodzeniem coraz mniejszej liczby dzieci, w coraz późniejszym wieku, nierzadko przez ciężko chore kobiety, jak również porodami u kobiet po długoletnim leczeniu niepłodności, oraz coraz większą troską położników o urodzenie
noworodka w dobrym stanie ogólnym. Wiąże się to z podejmowaniem przemyślanych decyzji o rozwiązaniu operacyjnym ciężarnej przy pojawianiu się cech zagrożenia, jak
również coraz częstszym odstępowaniem we współczesnym
położnictwie od zazwyczaj niebezpiecznych zabiegów po-
46
J. Mazurek-Kantor, W. Sawicki, A. Gawryluk, J. Stelmachów
łożniczych zwiększających możliwość uszkodzenia noworodków.
Wyżej wymienieni autorzy wyrażają pogląd, że „...lepiej
zrobić sto niepotrzebnych cięć cesarskich niż dopuścić do
jednego zgonu czy urodzenia uszkodzonego dziecka”[15].
Zauważają również, że coraz mniej położników potrafi poprawnie założyć kleszcze, próżnociąg położniczy czy wykonać obrót płodu.
Wiadomo, że obecnie ciężarne oraz ich rodziny oczekują od lekarzy bezpiecznego przeprowadzenia porodu oraz
urodzenia żywego i zdrowego noworodka [17]. Powszechna
jest wśród nich opinia, że poród cięciem cesarskim jest łatwiejszy i bezpieczniejszy dla dziecka. Należy również
pamiętać, że żyjemy w dobie coraz większych, wręcz lawinowo rosnących roszczeń ze strony pacjentów i ich rodzin
oraz „epidemii” spraw sądowych przeciwko personelowi
medycznemu. Rośnie znaczenie woli matki co do sposobu
ukończenia ciąży, a procesy sądowe zazwyczaj toczą się o
zbyt późne wykonanie cięcia cesarskiego lub wręcz jego
zaniechanie [15].
Z drugiej strony w związku ze wzrostem odsetka cięć
cesarskich pojawia się coraz liczniejsza grupa kobiet ponownie zachodzących w ciążę po przebyciu tej operacji.
Powstaje zatem problem prowadzenia u nich ciąży i porodu.
W tej grupie pacjentek dzięki podejmowaniu próby porodu
drogami natury tylko około 50% z nich rodzi ponownym
cięciem [7, 21-27]. Zwiększa to jednak dodatkowo odsetek
wykonywanych cięć. W naszym materiale wśród wszystkich
pacjentek rozwiązanych cięciem stanowiły one 17,9%.
Większość zwolenników porodów drogami natury po
cięciu cesarskim w tym Amerykańskie Towarzystwo Ginekologów i Położników uważa, że za podjęciem takiej próby
przemawiają: zmniejszenie pooperacyjnej zachorowalności,
zakażeń ran, pooperacyjnego dyskomfortu, szybszy powrót
do zdrowia i wcześniejsze uczestniczenie w pielęgnacji noworodka, krótszy pobyt w szpitalu i mniejsze koszty, wzrost
częstości karmienia noworodka w związku z lepszym samopoczuciem oraz możliwość obecności męża przy porodzie
[13, 18-20].
Podsumowanie
Pomimo starań położników przeprowadzania, jak największej liczby porodów drogami natury od 1999 roku
następuje wyraźny wzrost liczby pacjentek rozwiązanych
kolejnym cięciem cesarskim na całym świecie. Wpływ na to
mają niewątpliwie zarówno postęp medycyny i poczucie
względnego bezpieczeństwa samej operacji jak również
i wspomniana wyżej presja zarówno ze strony rodziny jak
i samej rodzącej. Dlatego zagadnienie cięć cesarskich jest nadal i na pewno pozostanie niezwykle aktualnym problemem
we współczesnym położnictwie.
Wnioski
W ciągu ostatnich lat następował ciągły wzrost odsetka
wykonywanych cięć cesarskich i obecnie wynosi on ponad
30. Prawie 1/5 bo 17,9% wśród rozwiązanych cięciem cesarskim stanowią pacjentki ponownie rodzące po przebytym
cięciu cesarskim. W ciągu lat nie zaobserwowano wzrostu
udziału kobiet rozwiązanych kolejnym cięciem wśród
wszystkich rodzących cięciem.
Piśmiennictwo
[1] ACOG Practice Bulletin. (1999)Vaginal birth after cesarean
section. Clinical management guidelines for obstetrican-gynecologists. Intern. J. Gyn. & Obstet. 64: 201-8.
[2] Porreco R.P., Thorp I. A. (1996),The cesarean birth epidemic trends, causes and solutions. Am. J. Obstet. Gynecol. 175:
369-71.
[3] Kurian R., Joseph K., Surama L. (2003),Vaginal birth after caesarean section in a developing. XVII FIGO World Congress of
Gynecology and Obstetrics Supplement November 6-th 63.
[4] Signorelli C., Cattaruzza M.S. (1994) Cesarean section rates in
Italy Am. J. Public Health 84: 1340.
[5] Wareham V., Bain C., Cruickshank D. (1993) Cesarean section
audit by peer review. Eur. J. Obstet. Gynecol. Reprod. Biol. 48:
9-14.
[6] Kniażewski B., Rzempołuch J., Wala D. i wsp. (1996) Analiza
wskazań do 3528 cięć cesarskich na podstawie szesnastoletniego materiału klinicznego (1977-1992) Ginekologia Polska;
67.7: 330-6.
[7] Otoka A., Dębowski A. (1994) Poród drogami natury po przebytym cięciu cesarskim. Gin. Pol. XXV Jubileuszowy Zjazd
PTG. Warszawa 26-28.05: 871-4.
[8] Puzio M., Szczurowicz A., Rogaza A. i wsp. (1996) Pozapołożnicze wskazania do cięć cesarskich w pięcioletnim materiale.
Gin. Pol. 67. 8: 383-7.
[9] Ventura S.J., Martin J.A., Curtin S. i wsp. (1998) Report of final
natality statistics 1996. Monthly Vital Statistics Report. 46.11:
1-99.
[10] Czajka R., Lange-Konior, Czajkowska M., Dawcewicz R. (1998)
Okołoporodowe wycięcie macicy w Klinice Położnictwa i
Perinatologii IGP PAM w Szczecinie w latach 1995-1997.
Materiały II Kongresu PTMP Katowice 10-12.09.1998 III: 88-91.
[11] Insunza A., Carrillo J., Latorre R. i wsp. (2003) Cesarean section rate in patients with ”high prospect of vaginal delivery.
XVII FIGO World Congress of Gynecology and Obstetrics Supplement November 4-th; 57.
[12] Munoz F., Cox M, Morales N. i wsp. (2003) Clinical strategies
to reduce the cesarean section rates in Chile. XVII FIGO
World Congress of Gynecology and Obstetrics Supplement
November 4-th; 56.
[13] Reron A., Huras H. (2003) Kontrowersje wokół prowadzenia
porodu po przebytym cięciu cesarskim. Ginekologia Praktyczna 2 (71) 19-22.
[14] Tomala J., Walków M., Sikora J. i wsp. (1996) Poród po przebytym cięciu cesarskim w materiale własnym III Katedry
i Kliniki Położnictwa i Ginekologii Śląskiej AM w Katowicach.
I Ogólnopolskie Sympozjum. Cięcie cesarskie we współczesnym położnictwie. Klin. Perinat. i Gin. Łódź Sup. XII: 176-81.
[15] Bednarowska A., Dębski R. ( 2002) Poród siłami natury po
przebytym cięciu cesarskim. Gin. po Dyplomie t. 4, 3(19). 23-6.
[16] Hibbard J.U., Della Torre M. (2007) Co w sytuacji, kiedy pacjentka życzy sobie rozwiązania ciąży cięciem cesarskim? Ginekologia po Dyplomie 9. 3(49).
[17] Baxi L. (2003) Medico-legal aspects of cesarean section. XVII
FIGO World Congress of Gynecology and Obstetrics Supplement November 5-th; 5.
[18] Mc Mahon M, Luther E, Bowes W. i wsp. (1996) Comparison
of a trial of labour with an elective second cesarean section.
N. Engl. J. Med. 335: 689-95.
Analiza częstości cięć cesarskich wykonanych w latach 1986-2007
[19] Rosen M.G., Dickinson J.C., Westhoff C.L. (1991) Vaginal birth
after cesarean: a meta-analysis of morbidity and mortality.
Obstet. Gynecol. 77: 465-70.
[20] Słomko Z., Bręborowicz G., Malewski Z. i wsp. (1992) Poród
po przebytym cięciu cesarskim. Gin. Pol. 65: 49-56.
[21] Jakobi P., Weissman A., Peretz B.A., Hocherman I. (1993) Evaluation of prognostic factors for vaginal delivery after cesarean section. J. Reprod. Med. 38(9): 729-33.
[22] Keneth J.L., Socol M.L. (1999) Schould we rethink the criteria
for vaginal delivery after cesarean section. Obstet. Gynecol.
44: 51-3.
[23] Mazurek-Kantor J., Kietlińska Z., Śpiewankiewicz B. et al.
(1994) Poród po przebytym cięciu cesarskim ze szczególnym
uwzględnieniem wskazań do kolejnego cięcia Gin. Pol. XXV
Jubileuszowy Zjazd PTG. Warszawa 26-28 maja, 861-6.
[24] Mazurek-Kantor J., Kietlińska Z., Śpiewankiewicz B. et al.
(1996) Wybór sposobu rozwiązania ciężarnych po przebytym
cięciu cesarskim w materiale własnym. I Ogólnopolskie Sympozjum. Cięcie cesarskie we współczesnym położnictwie.
Klin. Perinat. i Gin. Łódź Sup. XII: 148-55.
47
[25] Norman P., Kostovcik S., Lanning A. (1993) Elective repeat
cesarean sections: how many could be vaginal birth. Can.
Med. Assoc. J. 149 (4) 431-5.
[26] Turnquest M.A., James T., Marcell C., Spinnato J.A. (1994) Vaginal birth after cesarean section in a university setting. J. Ky.
Med. Assoc. 92 (6): 216-21.
[27] Ziadeh S.M., Abu-Heija A.T. (1994) Duration of labor in patients delivered vaginally after one previous lower segment
cesarean section. Int. J. Gynaecol. Obstet. 45(3): 213-5.
J Jolanta Mazurek-Kantor
Katedra i Klinika Położnictwa, Chorób Kobiecych
i Ginekologii Onkologicznej
Akademia Medyczna w Warszawie
03-242 Warszawa, ul. Kondratowicza 8
Analysis of cesarean section frequency performed in years 1986-2007 in our material
In years 1986-2007 we had 35 244 deliveries with 7267 cesarean section which was 20.6% of all deliveries. Among women who delivered
by cesarean section 1300 had previous cesarean section which was 17,9% of all this operation. During last years we observe the systematically increase of the frequency of the cesarean section. Nowadays it is higher than 30% among which 1/5 were women after
previous cesarean section.
cesarean section, delivery after cesarean section, frequency of cesarean section
Key words: