Schemat 1

masaz ucha
01/08/2007
9:43
Page 8
Obràbek (Helix)
Do∏ek trójkàtny
(Fovea triangularis)
Grobelka
(Anthelix)
Pó∏muszla górna
(Hemiconcha superior)
Pó∏muszla dolna
(Hemiconcha interior)
Skrawek
(Tragus)
P∏atek
(Lobulus)
Schemat 1
masaz ucha
01/08/2007
9:43
Page 9
WPROWADZENIE
Aurikuloterapia jest metodà znanà i wykorzystywanà od wieków
w leczeniu wielu chorób. Polega ona na stymulacji specyficznych
punktów ma∏˝owiny ucha w celu oddzia∏ywania na poszczególne
narzàdy i zaburzenia. Niektórzy lekarze u˝ywajà do tego igie∏,
inni bodêców elektrycznych, jeszcze inni ucisku w∏asnych ràk.
Efekty bywajà nierzadko spektakularne, sà bardzo cenione przez
chorych, a wi´c i przez lekarzy. Wiele chorób udaje si´ leczyç tà
metodà – od nadciÊnienia t´tniczego i cukrzycy przez liczne dolegliwoÊci bólowe, niep∏odnoÊç, astm´ i egzem´ po zaburzenia nastroju i ˝ycia seksualnego. Aurikuloterapia nie jest oczywiÊcie
panaceum, uniwersalnym lekiem na wszystko. Czasami sam lekarz musi studziç entuzjazm pacjenta i namawiaç go usilnie na
kontynuacj´ dotychczasowego leczenia. Niejeden chory przychodzi do aurikuloterapeuty za radà innego chorego, z grona swoich
krewnych czy znajomych, który mia∏ okazj´ osobiÊcie doÊwiadczyç dobrodziejstw tej metody. Pacjent znu˝ony przyjmowaniem
leków i znoszeniem ich dzia∏aƒ niepo˝àdanych najch´tniej odstawi∏by je z dnia na dzieƒ. Wielokrotnie spotykam si´ z podobnymi
sugestiami czy wr´cz faktami dokonanymi:
„Panie doktorze – zaczyna pacjent – mój przyjaciel chodzi∏ do
pana i powiedzia∏ mi, ˝e wyleczy mnie pan z nadciÊnienia bez
˝adnych leków! Wi´c odkàd zapisa∏em si´ do pana dwa tygodnie
temu, sam przesta∏em je braç”.
„Ale˝ prosz´ pana – oponuj´ natychmiast – naprawd´ tak nie
mo˝na! NadciÊnienie to nie ˝arty, tym bardziej ˝e mia∏ ju˝ pan
udar mózgu”.
Albo:
„Panie doktorze, choruj´ na cukrzyc´, ale mam tak dosyç
przyjmowania oÊmiu tabletek dziennie! Prawda, ˝e z pana pomocà b´d´ mog∏a si´ od nich uwolniç?”.
masaz ucha
01/08/2007
9:43
Page 10
10
Masa˝ ucha
Prowadz´ takie dialogi dzieƒ w dzieƒ i znaczna cz´Êç mojego
czasu pracy polega na t∏umaczeniu pacjentom, ˝e nie powinni odstawiaç ˝adnych leków na w∏asnà r´k´, bez porozumienia z lekarzem. W dalszych rozdzia∏ach tej ksià˝ki zobaczymy, jakie choroby mo˝na leczyç metodà aurikuloterapii i z jakim skutkiem.
OczywiÊcie w przypadku ostrych dolegliwoÊci w rodzaju kr´czu
szyi czy ataku rwy kulszowej, który zaczà∏ si´ kilka dni temu,
mo˝na si´ spodziewaç szybkich rezultatów, czasem nawet przed
opuszczeniem gabinetu aurikuloterapeuty. W przypadku chorób
przewlek∏ych, jak nadciÊnienie t´tnicze, cukrzyca czy reumatoidalne zapalenie stawów, aurikuloterapia mo˝e przynieÊç znacznà popraw´, ale nie uzdrowienie. Jej rola, skàdinàd bardzo wa˝na, sprowadza si´ do wspomagania konwencjonalnego leczenia.
Wymaga to nieraz co najmniej kilku seansów, dzi´ki którym
u wielu pacjentów udaje si´ jednak zmniejszyç dawki leków i tym
samym ograniczyç ich efekty niepo˝àdane, niejednokrotnie rzeczywiÊcie trudne do zniesienia. PodkreÊlam raz jeszcze, ˝e jakakolwiek modyfikacja leczenia choroby przewlek∏ej musi odbywaç
si´ w porozumieniu z lekarzem prowadzàcym i pod jego kontrolà.
A. Rys historyczny
Ju˝ ponad 2000 lat temu w chiƒskiej ksi´dze Huangdi Nei Jing
opisano zwiàzki mi´dzy uchem a narzàdami wewn´trznymi
i szlaki ich wzajemnych po∏àczeƒ. Wed∏ug Ling Shu, „ucho jest
miejscem krzy˝owania si´ wszystkich dróg”. Wydaje si´, ˝e staro˝ytni Egipcjanie praktykowali aurikuloterapi´ jeszcze wczeÊniej, na dobre dwa tysiàclecia przed Chiƒczykami.
W IV wieku przed naszà erà Hipokrates wymienia∏ ró˝ne punkty na ma∏˝owinie ucha, które wykorzystywa∏ w leczeniu chorych.
W roku 1956 podczas konferencji poÊwi´conej akupunkturze
przedstawiono równie˝ strefy i punkty odruchowe w obr´bie
ucha zewn´trznego.
W ciàgu ostatnich 40 lat do rozwoju i popularnoÊci aurikuloterapii we Francji najbardziej przyczyni∏y si´ prace doktora
Paula Nogiera.
masaz ucha
01/08/2007
9:43
Page 11
Wprowadzenie
11
Na kongresach Âwiatowej Organizacji Zdrowia w roku 1987
w Seulu i w 1990 w Lyonie punkty i strefy przydatne w aurikuloterapii doczeka∏y si´ standaryzacji, a sama metoda oficjalnego
uznania.
Obecnie we Francji organizuje si´ wiele kursów i sta˝y podyplomowych w dziedzinie aurikuloterapii, dost´pnych dla ogó∏u
lekarzy. Sk∏adajà si´ one z cz´Êci teoretycznej i oczywiÊcie
z praktycznych çwiczeƒ, prowadzonych na specjalnych gumowych modelach ucha. Istnieje równie˝ mo˝liwoÊç dalszego doskonalenia zawodowego dzi´ki sta˝om dodatkowym, proponowanym
kilka razy do roku i cz´sto poÊwi´conym w´˝szym, konkretnym
zagadnieniom.
B. Uzasadnienie naukowe
Przez zwyk∏y ucisk w∏asnych palców lub z u˝yciem bardziej wymyÊlnej elektrostymulacji mo˝na zidentyfikowaç szczególnie
wra˝liwà okolic´ lub pojedynczy punkt w obr´bie ma∏˝owiny
ucha. Stwierdzenie tej wzmo˝onej wra˝liwoÊci oznacza, ˝e dana
okolica kwalifikuje si´ do leczenia. Czasami pewna strefa ma∏˝owiny wyró˝nia si´ te˝ odmiennym zabarwieniem lub pewnà deformacjà. JeÊli na przyk∏ad pacjent zg∏asza si´ z objawami rwy
kulszowej, aurikuloterapeuta bez problemu ustali, na którà cz´Êç
ucha powinien oddzia∏ywaç. Za pomocà niewielkiego aparatu
mo˝na wtedy stwierdziç wyraênie zmniejszony opór elektryczny
skóry pokrywajàcej t´ okolic´. Pobudzenie w∏aÊciwego, specyficznego punktu w jej obr´bie wyzwoli seri´ z∏o˝onych reakcji na poziomie mózgu, gruczo∏ów wydzielania wewn´trznego, szpiku
kostnego, nerwów, mi´Êni i naczyƒ krwionoÊnych.
C. Technika zabiegu
Klasycznie uznaje si´, ˝e ma∏˝owina ucha odzwierciedla typowe,
g∏ówkowe po∏o˝enie p∏odu w ∏onie matki. P∏atek ucha odpowiada
zatem g∏owie i jej elementom sk∏adowym – oczom, j´zykowi, mig-
masaz ucha
01/08/2007
12
9:43
Page 12
Masa˝ ucha
da∏kom podniebiennym, z´bom itp. Górna cz´Êç ucha „zawiera”
z kolei koƒczyny dolne – kolana, stopy, stawy skokowe itp. – tak
jak przedstawia to schemat na ok∏adce.
Na schemacie 1 zaznaczy∏em natomiast cz´Êci anatomiczne
ma∏˝owiny ucha, których znajomoÊç u∏atwia lokalizacj´ poszczególnych punktów.
Istniejà równie˝ inne schematy, pomini´te w tej ksià˝ce.
W przypadku tak zwanego cz∏owieka stojàcego g∏owa zajmuje
górne, najwi´ksze uwypuklenie ma∏˝owiny, a tym samym stopy
najni˝szà cz´Êç p∏atka. Wed∏ug schematu cz∏owieka le˝àcego
punkty odruchowe ró˝nych cz´Êci cia∏a znajdujà si´ z kolei
w p∏aszczyênie poziomej ucha.
Na szczególne podkreÊlenie zas∏uguje szybkoÊç efektów aurikuloterapii. Jak ju˝ wspomina∏em, ostre dolegliwoÊci w rodzaju
kr´czu szyi, które wystàpi∏y tego samego dnia, sà niemal zawsze
uleczalne w ciàgu 15 minut stymulacji elektrycznej kilku okreÊlonych punktów. W przypadku chorób przewlek∏ych nie mo˝na
niestety liczyç na b∏yskawiczne i radykalne uzdrowienie. Z regu∏y potrzebnych jest kilka seansów, a skala osiàgni´tej poprawy
jest trudna do przewidzenia.
Jak przebiega konsultacja u aurikuloterapeuty? Tak jak podczas wizyty u ka˝dego innego lekarza, zaczyna si´ zawsze od ustalenia rozpoznania – a wi´c od dok∏adnego badania podmiotowego
(wywiadu) i przedmiotowego (fizykalnego). Wywiad ma zasadnicze znaczenie: lekarz musi nie tylko cierpliwie wys∏uchaç wszystkich skarg pacjenta, ale i zadaç mu dodatkowe pytania. My lekarze musimy zawsze pami´taç, ˝e to, o czym pacjent nie mówi sam
z siebie, okazuje si´ cz´sto równie wa˝ne (czy nawet wa˝niejsze)
jak to, o czym mówi. Wa˝ne sà równie˝ informacje na temat ca∏ej
jego przesz∏oÊci zdrowotnej – przebytych chorób, pobytów szpitalnych, przyjmowanych leków itp. – w miar´ mo˝noÊci potwierdzone odpowiednià dokumentacjà. Wa˝na jest wreszcie baczna obserwacja pacjenta podczas wywiadu – jego postawy, chodu,
gestykulacji, mimiki, sposobu wypowiedzi – równie˝ na temat innych lekarzy. W ciàgu ponad dwudziestu lat mojej praktyki s∏ysza∏em niezliczone – i niestety niezbyt pochlebne – opinie o moich
kolegach i kole˝ankach po fachu, w stylu: „mój lekarz nie ma cza-
masaz ucha
01/08/2007
9:43
Page 13
Wprowadzenie
13
su dok∏adnie mnie wys∏uchaç”, „nie interesuje si´ mnà”, „nie zrozumia∏, o co mi chodzi” i bodaj najcz´stsze ze wszystkich: „niczego
mi nie wyt∏umaczy∏”. Bardzo wielu pacjentów czuje skr´powanie
w obecnoÊci lekarza i dobrowolnie rezygnuje z przys∏ugujàcego im
fundamentalnego prawa do informacji na temat w∏asnego stanu
zdrowia. Dlatego te˝ sam lekarz nie mo˝e milczeç – udzielenie pacjentowi tej informacji, w sposób rzetelny, wyczerpujàcy i przyst´pny, nale˝y do jego podstawowych obowiàzków.
WyjaÊnienia to jednak koƒcowa cz´Êç konsultacji – wczeÊniej
musi si´ odbyç badanie lekarskie w potocznym rozumieniu tego
s∏owa – a wi´c pomiar ciÊnienia t´tniczego i ci´˝aru cia∏a, os∏uchanie serca i p∏uc, obejrzenie jamy ustnej, obmacanie brzucha…
W zale˝noÊci od problemu, z jakim zg∏asza si´ chory, konieczne
sà cz´sto inne elementy – badanie laryngologiczne, neurologiczne, ginekologiczne itp. Czasami wskazana bywa konsultacja specjalistyczna albo badania dodatkowe, laboratoryjne, radiologiczne, EKG i tak dalej.
Dopiero po zakoƒczeniu diagnostyki aurikuloterapeuta mo˝e
sformu∏owaç odpowiednie wnioski i zaproponowaç choremu taki
czy inny plan post´powania. Wi´kszoÊç zg∏aszajàcych si´ do mnie
pacjentów ma ju˝ pewne wyobra˝enie o mojej metodzie, niemniej
musz´ omówiç jà dok∏adniej, uprzedzajàc o mo˝liwych odczuciach
na poziomie ucha, o przewidywanej liczbie i cz´stotliwoÊci seansów, spodziewanych efektach itp. Majàc do czynienia z osobami
przewlekle chorymi, z regu∏y w tym w∏aÊnie momencie k∏ad´ nacisk na koniecznoÊç kontynuacji dotychczasowego leczenia. Krótko mówiàc, lekarz musi potraktowaç pacjenta ze zrozumieniem
i ˝yczliwoÊcià, dodaç mu otuchy, oswoiç z metodà jeszcze przed jej
zastosowaniem, a jednoczeÊnie nie obiecywaç z∏otych gór i nie zach´caç do ˝adnych ryzykownych kroków. Tak jak zawsze – staraç
si´ pomóc, ale przede wszystkim nie szkodziç!
D. Zastosowanie aurikuloterapii w medycynie
W kolejnych rozdzia∏ach omówi´ najcz´stsze choroby, z jakimi
zg∏aszajà si´ do mnie pacjenci i jakie od ponad dwudziestu lat
masaz ucha
01/08/2007
14
9:43
Page 14
Masa˝ ucha
lecz´ z wykorzystaniem tej metody. ˚eby lepiej przybli˝yç jà czytelnikowi, b´d´ pos∏ugiwaç si´ wieloma przyk∏adami i anegdotami. Aurikuloterapia, niewàtpliwie warta popularyzacji i nierzadko zadziwiajàco skuteczna, ma oczywiÊcie swoje ograniczenia,
jak zresztà ka˝da inna metoda i procedura medyczna. Nie
wszystkie rozdzia∏y zainteresujà zapewne w równym stopniu poszczególnych czytelników, ale zale˝a∏o mi na tym, by przedstawiç
aurikuloterapi´ mo˝liwie wszechstronnie, z uwzgl´dnieniem
licznych i ró˝norodnych wskazaƒ do jej stosowania. Chcia∏bym
równie˝ zach´ciç do niej jak najwi´cej osób, podkreÊlajàc przede
wszystkim fakt, ˝e w wielu przypadkach pozwoli im to ograniczyç przyjmowanie leków czy nawet – po konsultacji z lekarzem! – zrezygnowaç z nich zupe∏nie. Farmakologia jest oczywiÊcie dobrodziejstwem i niejednokrotnie ratuje nam ˝ycie, ale
wsz´dzie tam, gdzie mo˝na si´ bez niej obyç, warto przynajmniej
podjàç takà prób´. Napisa∏em t´ ksià˝k´ na u˝ytek przeci´tnego
czytelnika, za namowà moich w∏asnych pacjentów, ˝àdnych
szerszej wiedzy na temat stosowanej przeze mnie metody. Mam
równie˝ nadziej´ zainteresowaç nià moich kolegów lekarzy, a byç
mo˝e nawet – dlaczegó˝ by nie – zach´ciç ich do udzia∏u w kursie aurikuloterapii. Kursy i sta˝e sà zarezerwowane dla lekarzy
przede wszystkim dlatego, by nie obni˝aç rangi aurikuloterapii.
Jest to metoda leczenia – a wi´c powinna si´ znaleêç w r´kach
ludzi powo∏anych do leczenia, którzy b´dà wiedzieç, jak i kiedy
zastosowaç jà z najwi´kszym po˝ytkiem dla pacjentów. I przy
okazji dla siebie.