Wyspa Wielkanocna

GEOGRAFIA REGIONALNA
Wyspa Wielkanocna
Tajemniczy skrawek ldu na Pacyfiku
Symboliczne dla wyspy posgi moai wzbudzaj emocje, bdc nie do koca
wyjanionym dziedzictwem dawnych mieszkaców wyspy. wiatowej sawy brytyjski
historyk sztuki i architektury, Dan Cruickshank, zaliczy je do cisej czoówki najwikszych
skarbów kultury stworzonych przez czowieka w historii cywilizacji ludzkoci.
Andrzej Jaguś
Akademia Techniczno-Humanistyczna, Bielsko-Biała
Robert Machowski
Wydział Nauk o Ziemi, UŚ
Mariusz Rzętała
Wydział Nauk o Ziemi, UŚ
W
yspa Wielkanocna (polinez.
Rapa Nui, hiszp. Isla de
Pascua, ang. Easter Island), to
jedna znajbardziej tajemniczych wysp
na Ziemi. Pooona jest na Oceanie
Spokojnym, w centralnej czci tzw.
Wzniesienia Wschodniopacyficznego,
okoo 4 tys. km na zachód od wybrzey
Chile, do którego przynaley pastwowo. Sw nazw zawdzicza holenderskiemu admiraowi, który wanie
w Wielkanoc 5 kwietnia 1722 roku
odkry j dla Europejczyków. Wyspa
Wielkanocna jest niewielka, zajmuje
okoo 117 km2 powierzchni, jej dugo wynosi blisko 24 km, aszeroko
okoo 12 km. Pochodzenie wyspy ma
zwizek z dziaalnoci wulkaniczn.
Rze
b terenu urozmaicaj cztery stoki wulkaniczne, a dwa z nich (Rano
Raraku i Rano Kau) wypeniaj jeziora. Najwyszy punkt, szczyt Maunga
Terevaka, osiga wysoko 507 m
n.p.m. Wyspa jest zbudowana z wul-
kanicznych, lekkich ska tufowych
o znacznej porowatoci, co sprzyjao
powstaniu wielu jaski. Warunki klimatyczne ksztatuje ocean – ze wzgldu na pooenie geograficzne panuje
tu klimat podzwrotnikowy. Krajobraz
wyspy moe by oceniany jako nieco
monotonny ze wzgldu na powszechne rozprzestrzenienie ekosystemów
trawiasto-zielnych. Drzewa wystpuj
rzadko i s to gównie eukaliptusy
i akacje, których rozwój zapocztkowany zosta poprzez ich sztuczne
wprowadzenie z kontynentu w poowie XX wieku. Znaczn cz wyspy
(43,5%) objto ochron wformie Parku
Narodowego Rapa Nui, utworzonego
w 1935 roku. Park ten, a w praktyce
caa wyspa, zostaa wpisana w 1995
roku na List wiatowego Dziedzictwa
UNESCO. Mnogo obiektów archeologiczno-kulturowych przydaje temu
miejscu charakteru odkrytego muzeum
archeologicznego.
Upadek wyspy
Położenie Wyspy Wielkanocnej
1 – wyspy, 2 – ocean, 3 – główne drogi, 4 – drogi podrzędne, 5 – granica parku
narodowego, 6 – lokalizacja figur moai, 7 – petroglify, 8 – plaże, 9 – szczyty,
10 – kratery wulkaniczne, 11 – lotnisko
16
Geografia w szkole ] nr 2/2014
Niezwyka tajemniczo wyspy zwizana jest z obecnoci licznych posgów moai, których pochodzenie (przyczyny rze
bienia) nie do koca zostao
wyjanione. Jedna z bardziej prawdopodobnych i obecnie obowizujcych
teorii gosi, e wyspa zostaa zasiedlona przez ludno pochodzenia polinezyjskiego, która przybya tu okoo 300
roku. Inny pogld mówi natomiast, e
mieszkacy wyspy s potomkami przybyszy zwybrzey Peru. Obydwie teorie
maj swoich zagorzaych zwolenników,
atake badaczy, którzy zaprzeczaj ich
susznoci.
Pierwotni osadnicy na przestrzeni
wieków rozwinli jedyn w swoim rodzaju kultur monumentalnej architektury i rze
by. Wikszo archeologów