Mapa Kultury

Pobrano z portalu Mapa Kultury
25.11.2010
Dwór i zbór w Cieszkowach
____________________________
autor: Karolina Przeniosło, Patrycja Przeniosło, Paulina Sambór, Monika Gajda, Justyna Mazur
(uczennice Gimnazjum im. Armii Krajowej w Cieszkowach), oprac. Paulina Sygnatowicz
Choć Cieszkowy to niewielka wieś na Ponidziu, to mają one ciekawą historię, o której świadczą dwa
miejsca: dwór i zbór. Tutaj urodziło się też dwóch artystów zasłużonych dla polskiej kultury: Karol Józef
Frycz, jeden z najwybitniejszych plastyków i scenografów teatralnych pierwszej połowy XX wieku
(tworzył m.in. plakaty dla Zielonego Balonika), oraz kompozytor Ryszard Bukowski (m.in. współinicjator
Festiwalu Polskiej Muzyki Współczesnej „Musica Polonica Nova”).
Dwór
Obaj, zanim ruszyli w Polskę, spędzili dzieciństwo w dworze w Cieszkowach. Stał on w miejscu, gdzie
dziś znajduje się boisko szkolne. Historyk Krzysztof Nurowski w książce Był dwór… pisze o nim tak: „Budynek z frontu był piętrowy, natomiast tył miał parterowy (…). Od wschodu do głównego budynku
przylegała oranżeria. Połączona była dużymi oszklonymi drzwiami z salonem. We dworze było
jedenaście pokoi i cztery pomieszczenia pomocnicze, czyli pralnia z maglem, spiżarnia, kredens,
ciemnia fotograficzna i dwie ubikacje”. Tak wyglądał dworek po gruntowanej przebudowie w połowie
XIX wieku. Po wojnie zabytek zniszczono i rozebrano, zostały tylko resztki parku.
Zbór
Trudno dziś orzec, czy obaj artyści jako dzieci bawili się w ruinach pobliskiego zboru. Z pewnością
jednak majestatyczny budynek stwarzał okazję do niezliczonych przygód. Ta piętrowa budowla została
wzniesiona w XVII wieku jako zbór, najprawdopodobniej ariański.
Reformacja na terenie dzisiejszej Kielecczyzny kwitła wówczas w najlepsze. Protestantyzmowi
sprzyjały rody wysoko urodzonej, aktywnej intelektualnie szlachty – Rejowie, Przypkowscy, Siemieńscy,
Płazowie wiązali nową religię ze swoim programem społeczno-politycznym. Chętnie więc finansowali
powstawanie nowych zborów. Wszystkie były do siebie podobne pod względem architektonicznym.
Prosta przestrzeń wnętrza, brak ozdób i detali, gładkie sklepienia kolebkowe nie wyróżniały ich spośród
tradycyjnego budownictwa tamtego okresu.
Zbór w Cieszkowach w XVIII wieku został przekształcony w spichlerz dworski. Do dziś zachował się on
tylko w szczątkowej formie. Stare, żelazne drzwi bronią dostępu do niewielkiej sionki zwieńczonej
spłaszczonym sklepieniem kolebkowym. Wnętrze budynku było podzielone na dwie obszerne izby. Nad
drzwiami i wnęką w sionce widnieją sentencje łacińskie, zatarty napis erekcyjny i polski cytat z
Ewangelii św. Mateusza. Niezachowane drewniane schody zewnętrzne oraz ganek prowadziły niegdyś
do mieszkania ministra. Budynek ma dwuspadowy, łamany dach, profilowane gzymsy oraz kunsztowną
kamieniarkę okienną, niestety dziś już w opłakanym stanie.
strona 1 / 1