Jerzy Ranecki, Ratownictwo chemiczno

Jerzy Ranecki, Ratownictwo chemiczno-ekologiczne, Szkoła
Aspirantów Państwowej Straży Pożarnej, Poznań 1998
Streszczenie
Ratownictwo chemiczne i ekologiczne to stosunkowo młoda dziedzina ratownictwa,
wymagająca ciągłego udoskonalania i rozwoju, które wiąże się z zagrożeniami, jakie stwarza
postęp techniczny, zawodność urządzeń i instalacji, a także błędny ludzkie. Szczególne
zagrożenia determinuje transport materiałów niebezpiecznych i ich magazynowanie. Rosnąca
liczba awarii technicznych, wypadków transportowych i klęsk naturalnych może być
przyczyną niekontrolowanego przedostawania się znaczących ilości substancji chemicznych
do środowiska.
W niniejszej pozycji podano podstawy prawne funkcjonowania nowoczesnego ratownictwa
chemiczno-ratowniczego w Polsce i dokonano podziału zagrożeń ze względu na rodzaj
zagrożenia, rodzaj transportu materiałów niebezpiecznych i rodzaj zanieczyszczonych
komponentów środowiska, a także podano ich charakterystykę i przykładowe największe
zdarzenia wraz z ich skutkami dla środowiska. Zebrano informacje w zakresie klasyfikacji
materiałów niebezpiecznych w zależności od środka transportu oraz ich oznakowania.
Zaprezentowano wytyczne OECD w zakresie: wewnętrznych i zewnętrznych planów
operacyjnych, wymagań odnośnie alarmowania, gotowości medycznej i działań ratowniczych.
Usystematyzowano wiedzę w zakresie organizowania i prowadzenia akcji ratownictwa
chemiczno-ekologicznego, w tym podano standardowe wyposażenie i możliwości samochodu
ratownictwa chemicznego, a także zakres zadań przypisywanych sekcji i plutonowi
ratownictwa chemicznego wraz z poglądowymi schematami odnośnie:
• dysponowania środkami,
• rozpoznawania zagrożenia,
• organizacji, prowadzenia i zakończenia akcji ratowniczej, w tym dekontaminacji
użytego sprzętu.
Przybliżono przedstawiono modelowe czynności, które należy wykonać podczas
prowadzenia akcji ratowniczej, w szczególności wypunktowano podstawowe zasady
bezpieczeństwa i ratownictwa, jakie należy bezwzględnie przestrzegać. Zwrócono również
uwagę na dobór odpowiedniej odzieży ochronnej i wyposażenie w niezbędny sprzęt
ratowniczy. Podano zasady:
• identyfikacji substancji niebezpiecznej,
•
•
•
prowadzenia jej pomiarów,
wyznaczania i zabezpieczenia stref podczas akcji ratowniczych,
likwidacji zagrożenia, np. przez różnego rodzaju uszczelnianie, przepompowywanie i
dekontaminację w miejscu zdarzenia (rozcieńczanie, chemiczna neutralizacja,
sorpcja z doborem odpowiedniego roztworu dekontaminacyjnego).
Oddzielny rozdział poświęcono metodom likwidacji rozlewów substancji ropopochodnych, w
tym zasadom stosowania zapór olejowych, doczyszczania brzegów rzek i zbiorników
wodnych, zasadom i technikom stosowania sorbentów, zasadom likwidacji rozlewisk na
gruncie. Podano przykłady z przeprowadzonych akcji ratowniczych z podziałem na rodzaj
substancji niebezpiecznej stwarzającej zagrożenia dla ludzi i środowiska. Omówiono przebieg
3 największych akcji ratowniczych oraz podjęte działania ratownicze i decyzje.
W odniesieniu do doskonalenia zawodowego zwrócono uwagę na konieczność ciągłego
przypominania, utrwalania i doskonalenia wiedzy i umiejętności przez strażaków w ramach
„Programu szkolenia specjalistycznego w zakresie ratownictwa chemiczno-ekologicznego
prowadzonego przez straże pożarne”, zatwierdzonego przez KG PSP w 1993 r. Opracowano
słownik podstawowych pojęć i definicji z zakresu ratownictwa chemiczno-ekologicznego i
zamieszczono w formie tabelarycznej dane dotyczące odporności chemicznej, które powinny
być uwzględniane zarówno w procesie decyzyjnym na miejscu zdarzenia jak i w procesie
doskonalenia zawodowego.