Odpowiedź podsekretarza stanu w Ministerstwie Finansów

Odpowiedź podsekretarza stanu w Ministerstwie Finansów - z upoważnienia
ministra na interpelację nr 22383
w sprawie pełnomocnictw do składania wniosków o wydawanie zaświadczeń
Szanowny Panie Marszałku! W związku z przekazaną przy piśmie z dnia 29 kwietnia 2011
r. nr SPS-023-22383/11 interpelacją pana posła Stanisława Steca w sprawie pełnomocnictw
do składania wniosków o wydanie zaświadczenia uprzejmie przedstawiam, co następuje.
W dziale VIIIa ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2005 r. Nr
8, poz. 60, z późn. zm.) zatytułowanym Zaświadczenia została uregulowana problematyka
wydawania zaświadczeń przez organy podatkowe. Zgodnie z art. 306a § 1-5 ustawy
Ordynacja podatkowa organ podatkowy wydaje zaświadczenia na żądanie osoby ubiegającej
się o zaświadczenie. Zaświadczenie wydaje się, jeżeli:
1) urzędowego potwierdzenia określonych faktów lub stanu prawnego wymaga przepis
prawa,
2) osoba ubiega się o zaświadczenie ze względu na swój interes prawny w urzędowym
potwierdzeniu określonych faktów lub stanu prawnego.
Zaświadczenie potwierdza stan faktyczny lub prawny istniejący w dniu jego wydania.
Zaświadczenie wydaje się w granicach żądania wnioskodawcy. Zaświadczenie powinno być
wydane bez zbędnej zwłoki, nie później jednak niż w terminie 7 dni od dnia złożenia wniosku
o wydanie zaświadczenia. Przepis art. 306b § 1 ustawy Ordynacja podatkowa zobowiązuje
organ do wydania zaświadczenia, jeżeli chodzi o potwierdzenie faktów lub stanu prawnego,
wynikających z prowadzonej przez ten organ ewidencji, rejestrów lub innych danych
znajdujących się w jego posiadaniu. Obowiązkiem organu, do którego skierowano wniosek
inicjujący postępowanie o wydanie zaświadczenia, jest porównanie treści żądania strony ze
stanem rzeczy wynikającym ze wszelkich danych znajdujących się w jego posiadaniu.
Podkreślenia wymaga, że wniosek o wydanie zaświadczenia wszczyna postępowanie w tej
sprawie. Postępowanie to kończy się wydaniem aktu administracyjnego, jakim jest
zaświadczenie lub postanowienie o odmowie wydania zaświadczenia. Jest to postępowanie
uproszczone i w znacznej mierze odformalizowane. Sprowadza się do badania informacji
zawartych w rejestrach, ewidencjach i innych danych, a następnie konfrontowania ich z
treścią żądania strony dla stwierdzenia, czy określone przez stronę fakty lub stan prawny
znajdują w nich odzwierciedlenie. Stąd też nie powinno budzić żadnych wątpliwości, że
wniosek o wydanie zaświadczenia jest rozpatrywany w postępowaniu podatkowym.
Zgodnie z art. 306k ustawy Ordynacja podatkowa w sprawach nieuregulowanych w art.
306a-306i oraz 306l i 306m stosuje się odpowiednio przepisy rozdziałów 1-6, 8-12, 14, 16
oraz 23 działu IV Postępowanie podatkowe. Oznacza to, że w postępowaniu podatkowym w
sprawie o wydanie zaświadczenia ma odpowiednie zastosowanie art. 137 ustawy Ordynacja
podatkowa, który jest zawarty w rozdziale 3 działu IV tej ustawy.
Pragnę zauważyć, że z obecnego przepisu art. 137 § 3 ustawy Ordynacja podatkowa
wynika, że pełnomocnik dołącza do akt oryginał lub urzędowo poświadczony odpis
pełnomocnictwa. Adwokat, radca prawny lub doradca podatkowy może sam uwierzytelnić
odpis udzielonego mu pełnomocnictwa. Obowiązek złożenia pełnomocnictwa do akt sprawy,
o którym mowa w powołanym przepisie, oznacza, że osoba, która zamierza występować w
postępowaniu jako pełnomocnik strony, musi złożyć do akt konkretnej sprawy
pełnomocnictwo lub jego odpis. Dołączenie do akt oryginału lub urzędowo poświadczonego
odpisu pełnomocnictwa jest obowiązkiem pełnomocnika. W aktach zawsze musi być bowiem
dokument, z którego wynika umocowanie do działania w konkretnej sprawie w imieniu
strony. Z treści pełnomocnictwa powinien jasno wynikać jego zakres, tzn. jakich czynności, w
jakim postępowaniu, przed jakim organem może dokonywać pełnomocnik w imieniu swojego
mocodawcy. W pełnomocnictwie powinno być wskazane, czy obejmuje ono wszelkie
czynności procesowe, czy też tylko niektóre z nich, a ponadto określać, czy dotyczy całego
postępowania, czy też tylko określonego etapu. W postępowaniu podatkowym akta zakłada
się od chwili wszczęcia tego postępowania. Oznacza to, że pełnomocnik może reprezentować
w postępowaniu podatkowym stronę dopiero po wszczęciu postępowania. Podkreślania
wymaga, że zaprezentowane powyżej rozumienie przepisu art. 137 § 3 ustawy Ordynacja
podatkowa zostało ukształtowane poprzez orzecznictwo sądów administracyjnych. W
orzecznictwie sądowym utrwalił się pogląd, który odpowiada stanowisku wyrażonemu przez
Naczelny Sąd Administracyjny w Warszawie z dnia 24 lutego 2011 r., sygn. akt FSK 111/10,
w którym sąd stwierdził, że: ˝Podkreślić wypada, że zgodnie z art. 137 § 3 O.p. pełnomocnik
dołącza do akt oryginał lub urzędowo poświadczony odpis pełnomocnictwa, przy czym
pełnomocnik będący m.in. adwokatem może sam uwierzytelnić odpis udzielonego mu
pełnomocnictwa. W ocenie Naczelnego Sądu Administracyjnego regulacja ta jest
jednoznaczna i nie pozostawia jakichkolwiek wątpliwości co do tego, że pełnomocnik w
postępowaniu podatkowym ma obowiązek nie tylko powołania się na udzielone mu
pełnomocnictwo, lecz również przedstawienia jego oryginału lub odpisu. Naczelny Sąd
Administracyjny podziela przy tym utrwalone stanowisko judykatury (...), że organy nie mogą
pełnomocnictwa domniemywać lub poszukiwać w aktach innych spraw oraz że
pełnomocnictwo stanowi jedynie uprawnienie do występowania w sprawie w imieniu
mocodawcy, które jednak wymaga˝zamanifestowania˝właśnie poprzez przedłożenie
stosownego dokumentu˝. Z kolei Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z dnia 11 kwietnia
2008 r., sygn. akt II FSK 128/08, wskazał, że: ˝Bez względu na zakres udzielonego
pełnomocnictwa, to pełnomocnik decyduje o tym, czy będzie zastępował stronę w zakresie, w
jakim został umocowany. Tym samym złożenie dokumentu pełnomocnictwa do akt jednej z
kilku spraw prowadzonych przez ten sam organ podatkowy, nawet gdy będzie to
pełnomocnictwo ogólne, nie zwalnia pełnomocnika z obowiązku załączenia oryginału lub
poświadczonej urzędowo kopii takiego dokumentu do akt kolejnej sprawy˝. Podobne poglądy
zostały wyrażone w wyrokach Naczelnego Sądu Administracyjnego: z dnia 24 lutego 2011 r.,
sygn. akt II FSK 1856/09, z dnia 22 lutego 2011 r., sygn. akt II FSK 223/10, z dnia 18
listopada 2009 r., sygn. akt I FSK 1843/07, z dnia 8 lipca 2009 r., sygn. akt II FSK 690/08, z
dnia 21 maja 2008 r., sygn. akt I FSK 648/07 oraz z dnia 24 października 2007 r., sygn. akt II
FSK 1217/06.
W świetle powyższego należy stwierdzić, że jeżeli osoba ubiegająca się o wydanie
zaświadczenia jest reprezentowana przez pełnomocnika, to do wniosku o wydanie
zaświadczenia powinno być załączone pełnomocnictwo lub urzędowo poświadczony odpis
pełnomocnictwa.
Do każdego dokumentu stwierdzającego udzielenie pełnomocnictwa lub jego odpisu
składanego w organie administracji publicznej, w tym w organach podatkowych, powinien
być dołączony dowód zapłaty opłaty skarbowej, zgodnie z brzmieniem § 3 rozporządzenia
ministra finansów z dnia 28 września 2007 r. w sprawie zapłaty opłaty skarbowej (Dz. U. Nr
187, poz. 1330). Stosownie bowiem do art. 1 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 16 listopada 2006 r. o
opłacie skarbowej (Dz. U. Nr 225, poz. 1635, z późn. zm.) opłacie tej podlega złożenie
dokumentu stwierdzającego udzielenie pełnomocnictwa lub prokury albo jego odpisu, wypisu
lub kopii - w sprawie z zakresu administracji publicznej lub w postępowaniu sądowym.
Jednocześnie pragnę nadmienić, że reprezentacja w sprawach podatkowych przez
pełnomocnika staje się domeną coraz bardziej wyspecjalizowaną. Upowszechnia się
tendencja udzielania maksymalnie szerokiego zakresu umocowania w tych sprawach,
włączając w to wszystkie typy procedur podatkowych oraz podpisywanie deklaracji
podatkowych. Minister finansów dostrzega niedogodności podatników wynikające z
obecnego stanu prawnego odnoszącego się do pełnomocnictw i potrzebę wprowadzenia
instytucji pełnomocnika ogólnego w sprawach podatkowych. Pragnę zauważyć, że instytucja
pełnomocnika ogólnego przewidziana została w ustawie z dnia 13 maja 2011 r. o zmianie
ustawy o swobodzie działalności gospodarczej oraz niektórych innych ustaw (druk senacki nr
1219). W dodanym art. 25a ust. 1 i 2 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej, który
wejdzie w życie z dniem 1 stycznia 2012 r., przewiduje się zniesienie obowiązku
posługiwania się osobnym pełnomocnictwem przed organem administracji publicznej, jeżeli
fakt udzielenia pełnomocnictwa jest uwidoczniony w Centralnej Ewidencji i Informacji o
Działalności Gospodarczej (CEIDG). W takim przypadku organ administracji publicznej
będzie potwierdzał z urzędu w CEIDG upoważnienie pełnomocnika do prowadzenia sprawy
w imieniu przedsiębiorcy. Z powyższej regulacji zostały wyłączone sprawy prowadzone na
podstawie ustawy Ordynacja podatkowa oraz ustawy o kontroli skarbowej (art. 25a ust. 3
ustawy o swobodzie działalności gospodarczej). Jednocześnie w uzasadnieniu projektu
ustawy o zmianie ustawy o swobodzie działalności gospodarczej oraz niektórych innych
ustaw (druk sejmowy nr 3938) wskazano:
˝Wprowadzenie pełnomocnictw ogólnych w sprawach podatkowych powinno być
przedmiotem odrębnej, kompleksowej regulacji w ustawie z dnia 29 sierpnia 1997 r.
Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60, z późn. zm.), która będzie dotyczyć nie
tylko przedsiębiorców - osób fizycznych, objętych dyspozycją art. 25a projektu. Ze względu
na liczną grupę podmiotów zainteresowanych przedmiotową materią przyszła nowelizacja
ustawy Ordynacja podatkowa będzie wymagać szerokich konsultacji społecznych.
Wprowadzenie pełnomocnictw ogólnych w sprawach podatkowych będzie wiązać się nie
tylko z obszernymi zmianami prawnymi. Funkcjonowanie rejestracji pełnomocnictw w
administracji podatkowej jest bowiem ściśle powiązane z wdrożeniem programu e-Podatki.
Wobec powyższego zasadne jest wyłączenie z regulacji zawartej w projektowanym art. 25a
ustawy SDG spraw prowadzonych na podstawie ustawy Ordynacja podatkowa i
pozostawienie kwestii pełnomocnictw ogólnych w tych sprawach odrębnej, przyszłej
regulacji w Ordynacji podatkowej˝.
Odnosząc się natomiast do kwestii interpretacji indywidualnych wydanych przez dyrektora
Izby Skarbowej w Poznaniu, dotyczących pełnomocnictwa ogólnego, pragnę wyjaśnić, że
stanowiska w nich zawarte zostaną przeanalizowane pod kątem uregulowań zawartych w art.
14e § 1 ustawy Ordynacja podatkowa. Zgodnie z tym przepisem minister finansów może, z
urzędu, zmienić wydaną interpretację ogólną lub indywidualną, jeżeli stwierdzi jej
nieprawidłowość, uwzględniając w szczególności orzecznictwo sądów, Trybunału
Konstytucyjnego lub Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości.
Z poważaniem
Podsekretarz stanu
Maciej Grabowski
Warszawa, dnia 30 maja 2011 r.