Koszty finansowania wypłaty dywidendy lub umorzenia akcji w

Koszty finansowania wypłaty dywidendy lub umorzenia akcji w podatku dochodowym
Wpisany przez Filip Świtała
Czy wydatki te należy uznać za koszty uzyskania przychodu?
Spółki akcyjne często potrzebują środków na wypłatę dywidendy lub zwrot udziałowcom
kapitału w postaci umorzenia akcji. Jednakże w praktyce zysk (kapitał), który podlega wypłacie
(obniżeniu) nie jest synonimem gotówki. Środki finansowe spółki są zazwyczaj zaangażowane
w bieżące operacje i spółka nie ma możliwości wycofania ich w celu wypłaty dywidendy bądź
obniżenia kapitału, gdyż utraciłaby przychody pochodzące z bieżących operacji. Dodatkowo
obniżenie kapitału lub wypłata dywidendy jest okolicznością, w sprawie której decyzję
podejmują akcjonariusze (udziałowcy) i spółka nie ma na nią wpływu. W związku z tym zdarza
się, że spółki finansują wypłaty z kredytu bankowego, poza tym często ponoszą dodatkowe
koszty związane z umorzeniem (np. doradztwo prawne). Powstaje pytanie, czy koszty te należy
uznać za koszty uzyskania przychodu?
Należy uznać, że są to koszty uzyskania przychodu, gdyż spółka zaciąga kredyt jako
alternatywę dla wycofania środków z bieżącej działalności. Siłą rzeczy taki kredyt finansuje więc
jej bieżącą działalność nakierowaną na uzyskanie przychodu. Wydawałoby się, że w warunkach
gospodarki rynkowej jest to oczywiste. Niestety, opinie władz skarbowych są w tej sprawie
sprzeczne.
Pozytywne stanowisko w tej sprawie wydała Izba Skarbowa w Warszawie (12.11.2007 r.,
1401/BP-II/4210-51/07/GZ) stwierdzając, że zaciągnięcie kredytu lub pożyczki na wypłatę
dywidendy służy zachowaniu źródła przychodów i ma pośredni związek z uzyskiwaniem
przychodów. Pierwszy Wielkopolski Urząd Skarbowy w Poznaniu, w piśmie z dn. 7.09.2007 r.
(ZD/4061-181/07) uznał, że odsetki takie mogą stanowić koszt uzyskania przychodów, gdyż są
poniesione w celu uzyskania przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła
przychodów. Podobnie w wyroku z 13.07.2007 r. WSA w Warszawie stwierdził, że odsetki od
1/3
Koszty finansowania wypłaty dywidendy lub umorzenia akcji w podatku dochodowym
Wpisany przez Filip Świtała
kredytu na wypłatę dywidendy są kosztem (III SA/Wa 382/07). Podobnie też w niedawnym
wyroku z 28 listopada 2008 r. WSA w Warszawie stwierdził, iż koszty odsetek z tytułu kredytu
na wypłatę dywidendy są kosztem uzyskania przychodu (III SA/Wa 1976/08, niepubl.).
Z drugiej strony, Izba Skarbowa w Warszawie w interpretacji indywidualnej
(IP-PB3-423-408/07-3/AG) z 28 stycznia 2008 r. stwierdziła, że wydatki poniesione na
opłacenie operacji umorzenia udziałów, w myśl art. 16 ust. 1 pkt 10 lit. c) ustawy o CIT, nie
stanowią kosztów uzyskania przychodów. Zgodnie z tym przepisem nie uznaje się za koszty wy
datków na umorzenie kapitałów pozostających w związku z utworzeniem (nabyciem),
powiększeniem lub ulepszeniem źródła przychodów
. Z interpretacją tą nie sposób się zgodzić. Przepis odnosi się bowiem do umorzenia kapitałów
włożonych w rozszerzenie bądź utworzenie źródeł przychodów, a więc wewnętrznej działalności
podatnika. Ponadto Kodeks Spółek Handlowych nie wspomina nic o umorzeniu kapitałów, lecz
wyłącznie o umorzeniu udziałów. Należy zgodzić się, że sam koszt w postaci zwrotu kapitału z
tytułu umorzenia udziałów nie stanowi kosztu uzyskania przychodu. Powinny jednak stanowić
koszt wydatki na odsetki i doradztwo związane z umorzeniem udziałów, jako że stanowią one
najczęściej alternatywne finansowanie bieżącej działalności spółki (gdyby nie to finansowanie,
spółka musiałaby ograniczyć swoją działalność).
Podobny przepis znajduje się w art. 23 ust. 1 pkt 8 lit. c) ustawy o podatku dochodowym od
osób fizycznych. Już samo umieszczenie tego przepisu w ustawie dotyczącej osób fizycznych
przemawia za tym, że nie może być on stosowany do umorzenia udziałów. Jeżeli jednak
stosować go do umorzenia udziałów jak chce izba, to znaczy, że w odniesieniu do osób
fizycznych byłby to przepis martwy, gdyż osoby fizyczne z istoty rzeczy nie emitują udziałów i
nie ponoszą wydatków na ich umorzenie. Argument izby skarbowej nie jest trafny także dlatego,
że przepis, na który się powołuje jest reliktem legislacyjnym, można rzec, że bezrefleksyjnie
przepisanym z dawniej obowiązujących przepisów o podatku dochodowym. Ściślej rzecz biorąc
przepis ten dotyczy zakazu uznawania za koszt podatkowy wydatków z tytułu odpisu lub
darowania długu bądź kapitału zainwestowanego we własną działalność - źródłem przychodów
może być jedyne część działalności własnej.
2/3
Koszty finansowania wypłaty dywidendy lub umorzenia akcji w podatku dochodowym
Wpisany przez Filip Świtała
W ustawie o państwowym podatku dochodowym z 16 lipca 1920 r. (dotyczącej tylko
opodatkowania osób fizycznych) podobny do cytowanego wyżej przepis znajduje się w art. 8
pkt 2. Zgodnie z tym przepisem z przychodów nie mogą być potrącone wydatki na umorzenie
długów, kapitałów włożonych w przedsiębiorstwo przez uczestników i na pokrycie strat za
ubiegłe lata. Z redakcji przepisu wyraźnie wynika, że chodzi o koszty wynikające z inwestycji
własnych środków we własną działalność. Dlatego też o wiele bardziej przekonująca wydaje się
argumentacja przemawiająca za uznawaniem kosztów związanych z umorzeniem udziałów za
koszty uzyskania przychodu.
3/3