POSTĘPY FIZYKI TOM 57 ZESZYT 1 ROK 2006

POSTĘPY FIZYKI
RADA REDAKCYJNA
Andrzej Kajetan Wróblewski (przewodniczący), Mieczysław
Budzyński, Andrzej Dobek, Witold Dobrowolski, Zofia Gołąb-Meyer, Adam Kiejna, Józef Szudy
REDAKTOR HONOROWY
Adam Sobiczewski
KOMITET REDAKCYJNY
Jerzy Gronkowski (redaktor naczelny), Mirosław Łukaszewski,
Magdalena Staszel, Marek Więckowski, Barbara Wojtowicz
Adres Redakcji:
ul. Hoża 69, 00-681 Warszawa, e-mail: [email protected],
Internet: postepy.fuw.edu.pl
KORESPONDENCI ODDZIAŁÓW PTF
Maciej Piętka (Białystok), Marian Głowacki (Częstochowa),
Ryszard Drozdowski (Gdańsk), Roman Bukowski (Gliwice),
Jerzy Warczewski (Katowice), Małgorzata Wysocka-Kunisz
(Kielce), Małgorzata Nowina Konopka (Kraków), Elżbieta
Jartych (Lublin), Marcin Ostrowski (Łódź), Ewa Pawelec
(Opole), Maria Połomska (Poznań), Małgorzata Klisowska
(Rzeszów), Małgorzata Kuzio (Słupsk), Janusz Typek (Szczecin), Winicjusz Drozdowski (Toruń), Aleksandra Miłosz (Warszawa), Bernard Jancewicz (Wrocław), Joanna Borgensztajn
(Zielona Góra)
TOM 57 ZESZYT 1 ROK 2006
SPIS TREŚCI
NAGRODA NOBLA 2005: Nobel z fizyki za teorię
i praktykę w optyce . . . . . . . . . . . . . . . . II i III s. okładki
B. Jancewicz – Geometria a fizyka
................
2
D. Politzer – Dylemat nagradzania
. . . . . . . . . . . . . . . . 10
H. Feldmeier, T. Neff – Powłoki, klastery, halo:
współczesne aspekty struktury jądrowej . . . . . . . . . . 17
PTF
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 26
Granty KBN z fizyki: XXVIII i XXIX konkurs
RECENZJE
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 31
NOWI PROFESOROWIE
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 36
Złoty jubileusz Instytutu Fizyki Jądrowej
LISTY DO REDAKCJI
KRONIKA
. . . . . . . 27
. . . . . . . . . . . 38
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 41
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 43
POLSKIE TOWARZYSTWO FIZYCZNE
ZARZĄD GŁÓWNY
Reinhard Kulessa (prezes), Krystyna Ławniczak-Jabłońska
(sekretarz generalny), Roman Puźniak (skarbnik), Jacek M.
Baranowski, Przemysław Dereń, Mirosław Trociuk i Jerzy
Warczewski (członkowie wykonawczy), Bolesław Augustyniak, Maria Dobkowska, Stanisław Dubiel, Henryk Figiel, Jacek Przemysław Goc, Zofia Gołąb-Meyer, Bernard Jancewicz
i Ewa Kurek (członkowie)
Adres Zarządu:
ul. Hoża 69, 00-681 Warszawa, tel./fax: (22) 6212668, e-mail:
[email protected], Internet: ptf.fuw.edu.pl
PRZEWODNICZĄCY ODDZIAŁÓW PTF
Eugeniusz Żukowski (Białystok), Stefan Kruszewski (Bydgoszcz), Michał Piasecki (Częstochowa), Marek Grinberg
(Gdańsk), Andrzej Klimasek (Gliwice), Wiktor Zipper (Katowice), Janusz Braziewicz (Kielce), Zbigniew Majka (Kraków), Jerzy Żuk (Lublin), Bogusław Broda (Łódź), Ryszard
Pietrzak (Opole), Roman Świetlik (Poznań), Marian Kuźma
(Rzeszów), Grzegorz Karwasz (Słupsk), Adam Bechler (Szczecin), Ryszard S. Trawiński (Toruń), Jerzy Garbarczyk (Warszawa), Zbigniew Kletowski (Wrocław), Paweł B. Sczaniecki
(Zielona Góra)
REDAKTORZY NACZELNI INNYCH CZASOPISM
WYDAWANYCH POD EGIDĄ PTF
Jerzy Prochorow – Acta Physica Polonica A, Andrzej Staruszkiewicz – Acta Physica Polonica B, Andrzej Jamiołkowski
– Reports on Mathematical Physics, Marek Kordos – Delta,
Zofia Gołąb-Meyer – Foton
Czasopismo ukazuje się od 1949 r.
Wydawca: Polskie Towarzystwo Fizyczne
Zeszyt dofinansowany przez Komitet Badań Naukowych
Wydano pod patronatem Wydziału Fizyki Uniwersytetu Warszawskiego
Skład komputerowy w redakcji
Opracowanie okładki: Studio Graficzne etNova Piotr Zendak
i Wspólnicy sp.j., tel.: (22) 8735520, e-mail: [email protected]
Druk i oprawa: „UNI-DRUK”, Warszawa, ul. Buńczuk 7b
ISSN 0032-5430
Drodzy Czytelnicy,
Witamy w Nowym Roku, oby jak najlepszym dla Was (i nas)
wszystkich.
Przedstawiamy Wam dziś dwa trudne, lecz ciekawe artykuły – naszego wieloletniego przyjaciela, Bernarda Jancewicza, o geometrycznych
aspektach fizyki, oraz Hansa Feldmeiera i Thomasa Neffa o współczesnych badaniach struktury jąder. Ten drugi dał Autorom okazję do zaprezentowania pierścieni boromejskich, a my na okładce wykorzystaliśmy
opartą na tym motywie grafikę komputerową, którą z wielkim zapałem
był uprzejmy zaprojektować prof. Piotr Pierański – bardzo dziękujemy.
Reszta zeszytu – także ostatni z wykładów noblowskich z 2004 r.
– jest już nieco swobodniejsza. David Politzer uznał, że Frank Wilczek
i David Gross tyle już powiedzieli o głębokiej fizyce swobody asymptotycznej, że on sam może się skupić w swoim wykładzie na tym, jak
dochodziło i w końcu doszło do nagrodzonych odkryć. Powstał bardzo
ciekawy tekst, doskonale uzupełniający dwa poprzednie.
Zeszyt ten uwidacznia też, jak wielka jest aktywność naszej krakowskiej korespondentki, Małgorzaty Nowiny Konopki. Jej pióra są dwie
notatki w Kronice oraz obszerny tekst o 50-leciu krakowskiego IFJ-u.
W poprzednich zeszytach też jej notatek nie brakowało, a dalsze czekają na druk. Gdyby inne ośrodki i instytuty miały tak znakomitych
rzeczników prasowych. . . (Kilka dużych instytutów obchodziło ostatnio
okrągłe rocznice, ale jakoś nikt o nich nie chce dla naszych Czytelników
napisać). Gratulujemy IFJ-owi, Krakowowi. . . i sobie takiego kronikarza.
Małgorzato – tak trzymaj!
Mirek Łukaszewski
Na okładce:
Grafika komputerowa Piotra Pierańskiego z pierścieniami boromejskimi
w roli głównej – patrz objaśnienie na s. 16.
1