List do Ministra Skarbu

Łódź, 27.04.2014
Pan Minister Włodzimierz Karpiński
Ministerstwo Skarbu Państwa
ul. Krucza 36/Wspólna 6
00-522 Warszawa
Szanowny Panie Ministrze,
zwracamy się do Pana z prośbą, aby nie zalecał Pan likwidatorowi PPU „WESTER” – Panu
Jackowi Kowalkiewiczowi sprzedaży willi Henryka Grohmana - nieruchomości położonej w Łodzi,
ul. Tymienieckiego 24, w której znajduje się od 1993 roku siedziba Muzeum Książki Artystycznej.
Zgodnie z formalnymi wymogami likwidator majątku przedsiębiorstwa państwowego może
przekazać je na rzecz Skarbu Państwa, co umożliwia w następstwie Wojewodzie Łódzkiemu oddanie
nieruchomości w tzw. wieczyste użytkowanie organizacji pożytku publicznego, jaką jest Muzeum
Książki Artystycznej. Od rozpoczęcia procesu likwidacji PPU WESTER aż do tej pory, zarówno
Wojewoda Łódzki – Pani Jolanta Chełmińska jak i sam likwidator – Pan Jacek Kowalkiewicz
utrzymywali, że Muzeum Książki Artystycznej w końcu po 20 latach starań uzyska prawa do w/w
nieruchomości, ponieważ jest placówką potrzebną i zasłużoną dla kultury polskiej. Utrzymując nadal
tę opinię – likwidator w dniu 22. 04. 2014 oświadczył nam, że na polecenie Ministerstwa Skarbu musi
wystawić nieruchomość na sprzedaż, niezależnie od wszystkich naszych argumentów
przemawiających przeciw temu.
Historia starań Muzeum Książki Artystycznej o uregulowanie statusu prawnego swej siedziby
położonej na Księżym Młynie w Łodzi w obrębie post-industrialnego kompleksu fabryk
bawełnianych Scheibler-Grohman jest długa i wielowątkowa. Jej głównym motywem było i jest
nadal zapewnienie willi Henryka Grohmana publicznego charakteru i dostępu z racji jej
wyjątkowości i przydatności do realizacji potrzeb sztuki i kultury.
Willa Henryka Grohmana została wpisana na wniosek muzeum do indywidualnego rejestru
zabytków. Publiczność dowiaduje się w muzeum o mało znanym dziedzictwie kulturalnym
fabrykanta Henryka Grohmana – jednego z twórców państwa polskiego i jego zrębów w zakresie
sztuki i kultury na początku XX wieku.
W zasobach materialnych muzeum znajdują się
bezcenne zbiory uratowane z Warszawskiej Odlewnii Czcionek oraz z wielu polskich drukarń, które
na początku lat 90-tych masowo likwidowały technikę gutenbergowską. Ponadto – co jest
właściwym przedmiotem działalności muzeum – znajdują się w nim jedyne tak duże w Polsce zbiory
książek artystycznych: kolekcje: „Polska Książka Artystyczna z przełomu XX i XXI wieku”, „Kodeks a
książka artystyczna”, „ Książki Correspondance des Arts” – obecnie digitalizowane, dostępne na
stronach : www.book.art.pl , www.kolekcja.bookart.pl , www.korespondencja.bookart.pl .
Oprócz zbiorów sztuki książki w muzeum znajduje się też księgozbiór specjalistyczny pod nazwą
1
„biblioteka książek o książkach” który powstawał w ciągu kilkudziesięciu lat ze środków prywatnych
fundatorów muzeum i ich przyjaciół - w tym jest dar liczący ponad tysiąc voluminów prof. Alfreda
Świerka z Moguncji.
W ciągu 20 lat władania nieruchomością przy ul. Tymienieckiego 24
w Łodzi przez fundację Correspondance des Arts stan willi Henryka Grohmana nie tylko nie
pogorszył się ale uległ poprawie pod wieloma względami.
Fundacja zapewniła mu ochronę przed systematycznym rabunkiem (jaki miał miejsce wokół),
opiekowała się stuletnim parkiem, na własny koszt dokonała prac remontowych w piwnicach (tynki,
podłogi, okna), wymieniła instalację centralnego ogrzewania,wodno-kanalizacyjną, częściowo
elektryczną a ostatnio zabezpieczyła (do czasu całkowitej wymiany) pokrycie dachowe. Nie
korzystając z żadnych publicznych pieniędzy utrzymuje działalność muzeum (bezpłatny wstęp,
oprowadzanie, praktyki studenckie, prelekcje ) oraz pokrywa koszty jego utrzymania ( woda, prąd,
gaz, śmieci, biuro rachunkowe i inne). Fundacja i muzeum zamierzają dalej tak funkcjonować o ile
scedowane na nie prawa majątkowe do nieruchomości na to pozwolą.
Generalnie willa Henryka Grohmana zachowała się w stanie, jakim ją pozostawił właściciel umierając
w 1939 r. Nie była przebudowywana ani znacząco remontowana. Znajdują się w niej pomieszczenia
w stylu secesji wiedeńskiej (gabinet, jadalnia, hall) oraz w stylu eklektycznym (sala koncertowa).
Zewnętrznie budynek niewiele różni się od fabrycznych zabudowań – jego powierzchnia w sumie
(piwnice + parter) wynosi 1200 m. Muzeum Książki Artystycznej wykorzystuje piwnice jako
przestrzeń warsztatową zaś parter jako ekspozycyjną i magazynową. W liczącym ok. 5000 m.kw.
parku znajduje się kilkadziesiąt drzew, w tym są stuletnie i rzadkie. Dzięki wsparciu ze strony
zaprzyjaźnionej firmy „Chirurgia Drzew” park ma zapewnioną stałą opiekę i ochronę. Obecnie willa
wymaga kapitalnego remontu konserwatorskiego. Fundacja utrzymująca Muzeum Książki
Artystycznej gotowa jest zdobywać środki na tzw. wkład własny niezbędny do uzyskania funduszy
pomocowych, które by umożliwiły przeprowadzenie takiego remontu i adaptacji do potrzeb
muzeum.
Podsumowując: Muzeum Książki Artystycznej prowadzi ważną publiczną działalność kulturalną –
jego zasługi mogą być w każdej chwili udokumentowane. Utrata siedziby oznaczać będzie likwidację
i rozproszenie jego zasobów łącznie ze zniszczeniem zabytkowego sprzętu, ponieważ jego rozmiary
liczone w tonach kilogramów nie będą mogły być zaopiekowane przez fundację. Zamknięcie
Muzeum Książki Artystycznej spowoduje też rozproszenie wszystkich zbiorów książkowych, pozbawi
artystów sztuki książki miejsca, w którym gromadzą pokazują i promują swój dorobek, zniszczy
centrum edukacyjne dla studentów wszystkich uczelni i kierunków związanych z książką (artyści,
bibliotekarze, edytorzy, poligrafowie ), zmarnuje wysiłek fundatorów, którzy poświęcili muzeum
swoje prywatne życie. Prosimy o refleksję czy są miary, które mogą to zrekompensować po stronie
korzyści wyniesionych ze sprzedaży tej nieruchomości na wolnym rynku.
W nadziei, że Pan Minister nie pozostanie obojętny na nasze argumenty prosimy o zainteresowanie
sprawą likwidacji PPU „WESTER” w Łodzi i wsparcie prawo- organizacyjne naszych starań o
uzyskanie praw majątkowych do dotychczasowej siedziby Muzeum Książki Artystycznej w willi
Henryka Grohmana przy ul. Tymienieckiego 24 w Łodzi.
2
Z poważaniem
Jadwiga Tryzno
3