Osteoporoza i Uraz Rdzenia Kręgowego

Osteoporoza i Uraz Rdzenia Kręgowego
poniedziałek, 13 grudnia 2010 22:36
Autor: Linda Lindsey, MEd
CO TO JEST?
Osteoporoza jest to schorzenie kości spowodowane utratą minerałów z tkanki kości, co jest
przyczyną ich łamliwości. Dotyczy to większości ludzi w miarę ich starzenia się. Po ukończeniu
30 lat zaczyna się proces rozrzedzania kości wskutek zaniku i ścieńczania beleczek kostnych,
którego nie można powstrzymać. Osteoporoza występuje częściej u kobiet niż u mężczyzn,
ponieważ w okresie przejściowym w dużym stopniu obniża się działanie ochronne hormonów
płciowych. Dokładne jedna czwarta kobiet jest objęta tym ryzykiem. Dotąd nie wyjaśniono
dlaczego tak jest.
W JAKI SPOSÓB DOTYCZY OSÓB PO URAZIE RDZENIA?
Krótko po urazie rdzenia zmienia się cały metabolizm. Organizm traci duże ilości wapnia i
innych minerałów w moczu (demineralizacja). Ma to miejsce bez względu na wiek, płeć czy
wagę. Gwałtowna utrata minerałów trwa przez 6-16 miesięcy po urazie. W ciągu następnego
roku czy półtora roku utrata minerałów stabilizuje się.(1, 2)
1/8
Osteoporoza i Uraz Rdzenia Kręgowego
poniedziałek, 13 grudnia 2010 22:36
Kiedy na kości nie jest wywierany ucisk zaczynają one słabnąć. W wyniku urazu rdzenia, osoba
taka nie ma możliwości stawania i obciążania w sposób naturalny kości. Dlatego jego/jej kości
stają się słabsze w niższych częściach ciała (nogi, kolana i biodra). Utrata masy kości nie
występuje zazwyczaj w kręgosłupie i rękach. Ma to związek z tym, że osoby po urazie rdzenia
najbardziej obciążają kręgosłup i ręce, przebywając w pozycji siedzącej na wózku, nogi
pozostają bez ruchu i obciążenia.(3)
Zbadano stan zrzeszotnienia kości u osób po urazie rdzenia i sprawnych osób. Obszarem
badań objęto górne i dolne kończyny, biodra i kręgosłup. Według wyników stwierdzono mniejszy
poziom zrzeszotnienia kości w biodrach i nogach u osób po urazie. Zaskoczeniem było to, że
nie stwierdzono większych różnic w stanie kości rąk i kręgosłupa w obydwu grupach
badanych.(4) Następne badanie przeprowadzono u kobiet po urazie rdzenia kręgowego.
Okazało się, że rozrzedzenie kości pozostawało na takim samym poziomie lub wzrastało po
urazie we wszystkich grupach wiekowych. Jakkolwiek stwierdzono znaczne rozrzedzenie kości
w okolicy bioder i kolan.(5)
Jones(4) porównywał wyniki badań Sabo(6), który stwierdził zmiany w strukturze kosci rąk u
osób po urazie rdzenia. Jones stwierdził, że stan kości w rękach był taki sam u osób po urazie
rdzenia jak i u sprawnych osób. Uważał, że ma to związek z tym, że osoby po urazie poddane
badaniom byli bardzo aktywni. Ponadto Jones wykazał, że ćwiczenia powodują wzrost masy
kostnej u osób sprawnych. Nie określono tego jednoznacznie u osób po urazie rdzenia. Uważa
jednak, że używanie kończyn górnych w trakcie czynności codziennych i ćwiczeń sportowych
poprawia stan kości osobom po urazie.
Mogą być także inne czynniki warunkujące utratę masy kostnej u osób po urazie. Niektóre
badania sugerują, że na ryzyko wystąpienia osteoporozy może mieć wpływ poziom
uszkodzenia, rodzaj uszkodzenia, wiek, odstęp czasu jaki upłynął od urazu.(4,7)
Osteoporoza jest u osób z urazem rdzenia powodem do zmartwień z powodu ryzyka złamań
kości. Złamania mogą być kosztowne ze względu na zmniejszenie mobilności i ograniczenie
sprawności. Według badań przeprowadzonych przez lekarzy, stwierdzono, że w ciągu 5
pierwszych lat około 14% osób po urazach doznało złamań kości. W ciągu 10 lat około 28%
osób po urazie doznało złamań, a w ciągu 12 lat od urazu już około 39 % osób doznało złamań
kości. Okazało się także, że 34% mężczyzn doznało złamań po urazie.(8) W związku ze
wzrastającym ryzykiem złamań u osób po urazie rdzenia należy podjąć odpowiednie kroki w
celu rozpoznania i leczenia osteoporozy.
2/8
Osteoporoza i Uraz Rdzenia Kręgowego
poniedziałek, 13 grudnia 2010 22:36
DIAGNOZOWANIE OSTEOPOROZY
Bardzo istotne jest dla osób po urazie rdzenia i ich lekarzy, aby móc zapobiec złamaniom kości,
zanim one wystąpią. Najpierw lekarz musi zdecydować czy istnieją wskazania do wykonania
badań kontrolnych, po uprzednim zapoznaniu się z historią choroby pacjenta. Objawy takie jak
ból po określonych ruchach, częste sytuacje stresujące, picie alkoholu i palenie papierosów
muszą być brane pod uwagę. Wykonanie badań krwi, moczu, prześwietlenia i badanie
densometryczne kości pomogą określić czy dana osoba ma osteoporozę. Niektórzy lekarze
mogą sugerować wykonywanie badań gęstości kości okresowo, aby monitorować ewentualne
zmiany.
Istnieje pytanie czy należy monitorować stan wszystkich kości u osób po urazie rdzenia? Jak już
wspominano masa kostna w okolicy lędźwiowej u osób po urazie nie zmienia się z powodu
niesprawności. Badania natomiast dowodzą, że im dłużej osoba jest po urazie, tym bardziej
osteoporoza zagraża stawom biodrowym i kolanom, nie mając negatywnego wpływu na
kręgosłup.(10)Ponieważ utrata masy kostnej następuje w dolnych partiach ciała, badanie kolana
odzwierciedla stan kości i pozwala na łatwiejsze rozpoznanie zagrożenia.(11) Inne badania
wykazują, że badanie densometryczne główki kości udowej pozwala określić ryzyko złamań u
osób po urazie rdzenia.(8)
ZAPOBIEGANIE I LECZENIE
Nie jest możliwe całkowite zapobiegnięcie demineralizacji kości po urazie rdzenia. Wiemy już,
że osoby po urazie są narażone na wyższe ryzyko wystąpienia osteoporozy. Nie ma jednak
standardowego postępowania w takich przypadkach. Metody leczenia osteoporozy nie były
niestety badane pod względem skuteczności działania u osób po urazie rdzenia kręgowego.
Każdy przypadek z osobna należy diagnozować i leczyć indywidualnie.
3/8
Osteoporoza i Uraz Rdzenia Kręgowego
poniedziałek, 13 grudnia 2010 22:36
Ćwiczenia
Aktywność fizyczna jest bardzo zalecana aby zachować lub poprawić masę kostną u sprawnych
ludzi. Badania Jones'a wskazują na potrzebę intensywnych ćwiczeń, aby zachować
odpowiednią strukturę kości w górnych częściach ciała u mężczyzn po urazie rdzenia. Ten
rodzaj ćwiczeń nie zapobiegł demineralizacji kości w dolnej części ciała.(4) Osoby po urazie
rdzenia powinni być ostrożni, kiedy zaczynają intensywne ćwiczenia. Zbyt intensywne ćwiczenia
mogą doprowadzić do bólu barku. Mogą też doprowadzić do uszkodzenia stawów najczęściej
używanych do popychania wózka lub pomocnych do przesiadania się z niego. Należy więc
skonsultować zestaw ćwiczeń z rehabilitantem. Różne rodzaje ćwiczeń są badane pod
względem przydatności dla poprawy stanu kości u osób po urazie rdzenia. Obejmują one
różnego rodzaju parapodia i stoły pionizacyjne, oraz elektrostymulacje. Rezultaty są
zróżnicowane pod względem efektywności. Niektóre są zbyt kosztowne, inne muszą być
wykonywane przez długi czas, a jeszcze inne ciężko wcisnąć w codzienny rozkład zajęć.(12)
Istnieje także ryzyko złamań, jeśli kości są już osłabione.
Dodatkowa dawka Wapnia i witaminy D
Należy je uwzględnić w codziennej diecie, aby pomóc zapobiegać osteoporozie. Wapń pomaga
w budowie mocnych kości, a witamina D pomaga w absorpcji wapnia. Niestety dla osób po
urazie rdzenia, wysoki poziom wapnia i witaminy D, może oznaczać zwiększone ryzyko
powstawania kamieni w pęcherzu moczowym. Nie ma jednoznacznych progów zagrożenia i
korzyści z używania dodatków witaminowych z wapniem i witaminą D przez osoby po urazie.
Ott sugeruje, że ilość 1000 mg wapnia/dzień jest bezpieczną granicą, jeśli poziom estrogenów u
danej osoby jest na średnim poziomie.(13) Należy jednak monitorować poziom wapnia w moczu
podczas stosowania preparatów witaminowych.
Rzuć palenie.
4/8
Osteoporoza i Uraz Rdzenia Kręgowego
poniedziałek, 13 grudnia 2010 22:36
Palenie papierosów zmniejsza zdolność organizmu do absorpcji wapnia. Może to spotęgować
utratę masy kostnej u wszystkich ludzi.
Ogranicz kofeinę.
Napoje z kofeiną działają jak diuretyki (leki moczopędne). Przyśpieszają utratę wapnia z
organizmu do moczu z prędkością około 10 mg dziennie.(14)
Unikaj dużych ilości alkoholu.
Dowiedziono, że utrata masy kości jest powodowana przez złe nawyki żywieniowe.
Leki
Leki nowej generacji mogą pomóc zapobiec rozrzedzeniu kości od 1-4%. Są one stosowane u
licznej populacji ludzi.(14) Jeden z tych leków Alendronic Acid (Fosamax, Ostenil) wykazuje
pozytywne rezultaty, hamujące niszczenie kości w zastosowaniu u kobiet po menopauzie.
5/8
Osteoporoza i Uraz Rdzenia Kręgowego
poniedziałek, 13 grudnia 2010 22:36
Ostatnio przeprowadzono badanie mężczyzny po urazie rdzenia, u którego zastosowano
Alendronic acid. Miał kilka złamań kości w kostce i w nodze. Po podaniu preparatu wystąpiła
znaczna poprawa, nawet większa, niż zaobserwowano to u kobiet po menopauzie.(1) Ten
pojedynczy przypadek skłonił jednak do wszczęcia badań nad zastosowaniem tego preparatu u
osób po urazie rdzenia.
Terapia hormonozastępcza jest czasami używana u kobiet po menopauzie. Okazuje się, że
zapobiega ona powstawaniu osteoporozy u tych kobiet. Nie była ona jednak stosowana na
większą skalę u kobiet po urazie rdzenia, które rozpoczęły menopauzę lub mają zaburzenia
miesiączkowania.(13) Badania dowodzą jednak ryzyko wystąpienia schorzeń związanych z
krążeniem krwi przy stosowaniu hormonów przez długi czas.
Chroń swoje kości.
Osoby po urazie rdzenia muszą dbać o swoje kości. Podczas ćwiczeń należy ograniczyć ruch
do rozciągania. Nie należy forsować stawów ani mięśni ponad to, co można wykonać bez bólu.
Skonsultuj się z terapeutą, aby polecił ćwiczenia odpowiednie dla twoich potrzeb i możliwości.
Spastyka może wywierać ucisk na kości i pomagać je wzmocnić. Jednak silna spastyka może
doprowadzić słabe kości do złamania. Bądź ostrożny przy przesiadaniu się. Zdejmuj nogi z
podnóżków przed wysiadaniem z wózka. Jeśli osoba ma kłopoty z samodzielnym utrzymaniem
równowagi, należy poprosić o pomoc, aby uniknąć upadku.
Pismiennictwo
6/8
Osteoporoza i Uraz Rdzenia Kręgowego
poniedziałek, 13 grudnia 2010 22:36
Sniger W and Garshick E. Alendronate increases bone density in chronic spinal cord injury: A
case report. Arch Phys Med Rehabil 2002; 83(1): 139-140.
Demiril G, Yilmaz H, Parker N, Onel S. Osteoporosis after spinal cord injury. Spinal Cord
1998;36:822-825.
Shields RK. Muscular, skeletal, and neural adaptations following spinal cord injury. Journal of
Orthopaedic & Sports Physical Therapy. 2002;32(2):65-74.
Jones LM, Legge M and Goulding A. Intensive exercise may preserve bone mass of the upper
limbs in spinal cord injured males but does not retard demineralization of the lower body. Spinal
Cord 2002; 40: 230-235.
Garland, D. E., Adkins, R. H., Stewart.C.A., Ashford, R., and Vigil, D. Regional osteoporosis in
women who have a complete spinal cord injury. Journal of Bone and Joint Surgery 2001;
83A(8): 1195-1200.
Sabo D, Blaich S, Wenz W, Hohmann M, Loew M and Gerner HJ. Osteoporosis in patients with
paralysis after spinal cord injury. Arch Orthop Trauma Surg 2003;121:75-78.
Maynard FM, Karunas RS, Adkins RH, Richards JS, Waring WP. Management of the
Neuromuscular System. In: Stover SL, DeLisa JA, Whiteneck GG, eds. Spinal cord injury:
clinical outcomes of the model systems. Gaithersburg, MD: Aspen, 1995:163-69.
Lazo MG, Shirazi P, Sam M, Giobbie-Hurder A, Blacconiere M J and Muppidi M. Osteoporosis
and risk of fracture in men with spinal cord injury. Spinal Cord 2001;39:208-214.
Common musculoskeletal problems after SCI: Contractures, osteoporosis, fractures, and
7/8
Osteoporoza i Uraz Rdzenia Kręgowego
poniedziałek, 13 grudnia 2010 22:36
shoulder pain. SCI Forum . April 16, 2002. University of Washington. Retrieved from
www.depts.washington.edu/rehab/sci/forum-musculoskel0402.shtml.
Garland DE, Adkins RH, Rah A and Stewart CA. Bone loss with aging and the impact of SCI.
Topics in Spinal Cord Injury Rehab 2001;6(3).
Garland D E and Adkins RH. Bone loss at the knee in spinal cord injury. Topics in Spinal Cord
Injury Rehab 2001;6(3).
Eng JJ, Levins S M, Townson AF, Mah-Jones D, Bremner J, and Huston, G. Use of prolonged
standing for individuals with spinal cord injury. Physical Therapy 2001;81(8):1392.
Ott SM. Osteoporosis in women with spinal cord injuries. Physical Medicine and Rehabilitation
Clinics of North America 2001;12(1), 111-131. Sanders.
Price J. Osteoporosis, menopause and disability. New Mobility 1999;10(73):33-37
Published by the UAB-RRTC on Secondary Conditions of SCI, Birmingham, AL." ©2003 Board
of Trustees, University of Alabama.
Źródło: http://www.spinalcord.uab.edu/show.asp?durki=58085&site=1021&return=24467
8/8