WYROK UZASADNIENIE - Sąd Okręgowy w Kaliszu

Sygn. akt V U 1392/15
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 29 lutego 2016 r.
Sąd Okręgowy w Kaliszu V Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych
w składzie :
Przewodniczący SSO Marzena Głuchowska
Protokolant Barbara Wypych
po rozpoznaniu w dniu 16 lutego 2016 r. w Kaliszu
odwołania T. K. (1)
od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O.
z dnia 16 października 2015 r. Nr (...)
w sprawie T. K. (1)
przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O.
o rentę rodzinną
Zmienia zaskarżoną decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O. z dnia 16 października
2015 r. znak (...) w ten sposób, że przyznaje odwołującej T. K. (1) rentę rodzinną po zmarłym S. K.
poczynając od dnia 31 lipca 2015 r.
UZASADNIENIE
Decyzją z dnia 16.10.2015 r. znak (...) organ rentowy Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O. odmówił
odwołującej T. K. (1) przyznania renty rodzinnej po mężu S. K. zmarłym dnia 31.07.2015 r.
Z decyzją powyższą nie zgodziła się T. K. (1), domagając się jej zmiany i przyznania renty rodzinnej po S. K..
Organ rentowy wniósł o oddalenie odwołania.
Sąd Okręgowy w Kaliszu V Wydział Pracy i Ubezpieczeń ustalił następujący stan faktyczny sprawy.
S. K. był rocznik 1938. Pobierał świadczenie – emeryturę nauczycielską. Zamieszkiwał w K. i tu zmarł w dniu
31.07.2015. Zasiłek pogrzebowy wypłacono córce E. P..
W dniu 03.10.1964 r. S. K. zawarł związek małżeński z T. K. (1).
W sierpniu 2015 r. T. K. (1) wniosła o przyznanie renty rodzinnej po S. K..
S. K. zamieszkiwał w K. gm. G. Pobierał emeryturę, która w grudnia 2014 r. wynosiła 1939,49 zł. (dokonywano z niej
potrąceń w skutek zajęcia komorniczego).
T. K. (1) na pobyt stały zameldowana jest w K. gm. G.. Na pobyt czasowy odwołująca zameldowana była w W. od
12.06.2006 r. do 12.06.2008 r., od 10.04.2008 r. do 10.04.2010 r., od 11.04.2011 r. do 01.04.2013 r.
Odwołująca ubiegając się o świadczenie rolnicze mieszkała w K.gm. G.. W korespondencji adresowanej do KRUS z
09.08.2006 r. odwołująca podała, iż mieszka czasowo u rodziny w W.z uwagi na stan zdrowia wymagający zabiegu
operacyjnego, uniemożliwiający poruszanie się. W związku z tą okolicznością odwołująca wystąpiła także, aby w
ramach starań o dodatek pielęgnacyjny skierować ją na badania przez oddział KRUS w W.. Z pisma KRUS Oddział
Regionalny w O.z dnia 05.09.2006 r. kierowanego do odwołującej wynika, iż świadczenie od września 2006 r. zostanie
przekazane na adres (...). Decyzję KRUS z dnia 06.11.2006 r. skierowano do odwołującej na adres (...). W kwietniu
2008 r. odwołująca skierowała pismo do KRUS Oddział Regionalny w O.o wydanie nowej legitymacji emeryta, wobec
tego, iż dokumenty te zostały odwołującej skradzione w W.. W piśmie tym odwołująca podała jako swój adres – adres
(...). W zawiadomieniu o przestępstwie z dnia 18.03.2008 r. odwołująca wskazała jako miejsce zamieszkania: (...)(...)
G.. Legitymacja emeryta została odwołującej wysłana na adres (...). W piśmie z dnia 04.12.2009 r. KRUS Oddział
Regionalny w O.zwrócił się do odwołującej o podanie miejsca zamieszkania w związku z weryfikacją właściwości
urzędu skarbowego. Pismo skierowano na adres (...). Odwołująca przekazała wtedy Kasie informacje i poświadczenie
zameldowania w W.od 10.04.2008 r. do 10.04.2010 r. W dniu 05.01.2010 r. KRUS OR w O.skierował do odwołującej
pismo, iż akta rentowe jej dotyczące przekazano do Oddziału (...)KRUS w W.. Decyzję w przedmiocie świadczenia
rolniczego z dnia 09.02.2010 r. skierowano do odwołującej na adres (...).
W styczniu 2015 r. odwołująca wystąpiła do KRUS w W.o zmianę adresu zamieszkania z adresu W.Pl. (...)na adres
W.ul. (...). Informację na ten temat KRUS Oddział Regionalny w W.skierował do odwołującej w dniu 29.01.2015 r. na
adres W.ul. (...). W lutym 2015 r. odwołująca podając adres K.(...)zwróciła się do KRUS OR w W.co do zmiany rachunku
bankowego. Dyspozycja ta nadana była w W.. W piśmie kierowanym do (...) Oddziałw O.z dnia 07.09.2015 r. KRUS
Oddział Regionalny w W.stwierdził, iż odwołująca zamieszkała w W.ul (...)pobiera w tutejszym oddziale emeryturę
rolniczą.
W listopadzie 2015 r. odwołująca podając adres zamieszkania K.(...) zwróciła się do KRUS OR w W.o przekazanie jej
akt do Oddziału Kasy w O.. Wskazała, iż zameldowanie i pobyt w W.zakończyła w 2013 r. W piśmie z dnia 14.12.2015
r. KRUS Oddział Regionalny w W.poinformował odwołującą iż od dnia 01.01.2016 r. jej akta zostaną przekazane do
Placówki w O..
W zaświadczeniu z dnia 04.11.2015 r. z nieczytelnym podpisem i pieczątką stwierdzono, iż odwołująca wznowiła
leczenie w naszym ośrodku zdrowia od 14.02.2014 r. Na zapytanie Sądu firma (...) Sp. z o.o. w G. w piśmie z dnia
25.02.2016 r. stwierdziła, iż odwołująca w 2013 r. nie zgłaszała się na wizyty do poradni, w 2014 r. odbyła 6 wizyt
na przestrzeni całego roku,, natomiast w 2015 r. były 3 wizyty: jedna w kwietniu 2015 r. i dwie w listopadzie, w tym
jedna nie związana z leczeniem.
Synowie odwołującej M. W.i T. K. (2)stwierdzili, iż rodzice zamieszkiwali razem, istniała między nimi do śmierci S.
K.wspólność małżeńska. Odwołująca przebywała w W.u syna M. W., gdy istniała potrzeba leczenia, rehabilitacji. Jej
centrum życiowym były G.K.(...). S. K.leczył się w związku z chorobą nowotworową, zmarł na zawał serca. Odwołująca
opiekowała się im, gdy tego wymagał. Odwiedzała go w szpitalu.
(dowód: zeznania odwołującej, zeznania świadków M. W. i T. K. (2), informacje z poradni lekarskiej)
Zgodnie z brzmieniem przepisu art. 70 „ustawy emerytalnej”, wdowa ma prawo do renty rodzinnej jeżeli:
1. w chwili śmierci męża osiągnęła wiek 50 lat lub była niezdolna do pracy
2. wychowuje co najmniej jedno z dzieci, wnuków lub rodzeństwa uprawnione do renty rodzinnej po zmarłym mężu,
które nie osiągnęło 16 lat, a jeżeli kształci się w szkole – 18 lat życia, lub jeżeli sprawuje pieczę nad dzieckiem całkowicie
niezdolnym do pracy oraz do samodzielnej egzystencji lub całkowicie niezdolnym do pracy, uprawnionym do renty
rodzinnej.
Małżonka rozwiedziona lub wdowa, która do dnia śmierci męża nie pozostawała z nim we wspólności małżeńskiej, ma
prawo do renty rodzinnej, jeżeli oprócz spełnienia warunków określonych w ust.1 lub 2, miała w dniu śmierci męża
prawo do alimentów z jego strony ustalone wyrokiem lub ugodą sądową.
Odwołująca nie miała prawa do alimentów ze strony męża.
Warunkiem nabycia prawa do renty rodzinnej przez wdowę (wdowca) jest poza spełnieniem przesłanek określonych
w art. 70 ust. 1 i 2 „ustawy emerytalnej” pozostawanie przez małżonków do dnia śmierci jednego z nich w stanie
faktycznej wspólności małżeńskiej. Ciężar dowodu niepozostawania w tej wspólności spoczywa na organie rentowym.
Powyższą uchwałą Sądu Najwyższego z dnia 26.10.2006 r. (III UZP 3/06, OSNP 2007/9-10?138), której nadano moc
zasady prawnej, odstąpiono od tej linii orzeczniczej, która kładła nacisk na formalny, a nie rzeczywisty aspekt pojęcia
„wspólność małżeńska”. Wedle wcześniejszych stanowisk tego Sądu, trwać ona miała bowiem dopóty, dopóki nie
unieważniono małżeństwa, nie orzeczono rozwodu lub separacji. (patrz m.in. wyrok SN z dnia 25.11.2004r., I UK
17/04, OSNP 2005/11/164).
Termin „wspólność małżeńska” nie został zdefiniowany w „ustawie emerytalnej”. Nie występuje też jako pojęcie języka
prawnego w innych ustawach. W orzecznictwie sądowym przyjmuje się jednak, że wspólność małżeńska to określony
stan faktyczny istniejący wskutek zawarcia małżeństwa, który charakteryzuje się realną więzią pomiędzy małżonkami.
(patrz m.in. wyrok SN z dnia 29.09.2005 r., II UK 306/04). Za wspólność małżeńską należy rozumieć rzeczywisty
związek łączący małżonków, obejmujący wspólne zamieszkiwanie, prowadzenie wspólnego gospodarstwa, wspólne
pożycie, wierność i pomoc we współdziałaniu dla dobra rodziny. (patrz wyrok SN z dnia 06.03.1997 r., II UKN 17/97,
OSNAPiUS 1997, nr 23, poz. 477).
Okoliczności dotyczące istnienia albo nieistnienia rzeczywistej wspólności małżeńskiej, muszą być badane z
uwzględnieniem również uczuciowej motywacji zachowań małżonków. Wspólność małżeńska obejmuje bowiem
również więź duchową, osobistą, emocjonalną i uczuciową. (patrz m.in. wyrok SA w Białymstoku z dnia 25.10.2000
r., III AUa 410/00, OSA 2001, z. 6, poz. 25).
Dla przyjęcia istnieniu „wspólności małżeńskiej” nie jest przy tym konieczne, aby występowały wszystkie, wyżej
wymienione elementy ją definiujące. W szczególnej sytuacji można bowiem uznać jej występowanie nawet wówczas,
gdy małżonkowie żyją od kilkunastu lat oddzielnie i to nawet na różnych kontynentach. (patrz m.in. wyrok SN z dnia
12.06.2002 r., II UKN 443/01, OSNP 2004, nr 2, poz. 38). Niekiedy zatem konieczne jest uwzględnienie szczególnych,
niezależnych od woli małżonków okoliczności, które w sposób swoisty kształtują relacje małżeńskie, zwłaszcza gdy
takie okoliczności jak warunki życiowe, niemożność znalezienia pracy, czy też stan zdrowia są niezależne od woli
stron i mogą prowadzić do okresowego, a czasami nawet wieloletniego osobnego zamieszkiwania małżonków. Takie
szczególne okoliczności nie muszą automatycznie przemawiać za tezą, że pomiędzy małżonkami ustała wspólność
małżeńska. (wyrok SN z dnia 07.05.1997 r., II UKN 14/97, Prawo Pracy z 1997 r., nr 7, poz. 38).
Przenosząc powyższe na stan faktyczny sprawy niniejszej, należy uznać, że odwołująca pozostawała ze S. K.
we wspólności małżeńskiej w chwili jego śmierci. Zgodzić się należy z twierdzeniem, iż w każdym przypadku
oceniać należy odrębnie realizację wszystkich elementów składających się na pojęcie wspólności małżeńskiej. Po
śmierci jednego ze współmałżonków ocena istnienia wspólności odbywać może się jedynie w oparciu o twierdzenia
zainteresowanej wynikiem sprawy odwołującej oraz zeznania osób postronnych, które na temat małżeństwa nie
swojego, mówić mogą w oparciu o pojedyncze okoliczności, których byli świadkami lub w oparciu o to co jedna ze
stron im powiedziała.
Mając powyższe na względzie, stwierdzić należy iż między małżonkami K. do śmierci S. K. istniała wspólność
małżeńska. Przebywanie przez małżonków w pewnych okresach życia w innych miejscach podyktowane było potrzebą
każdego z nich uzyskania pomocy w chorobie. Wzajemnie nie mogli sobie tej pomocy zapewnić ze względu na wiek
i stan zdrowia.
Stąd przyjąć należy, iż między małżonkami K. istniała wspólność małżeńska do śmierci S. K., a więc odwołująca jako
wdowa ma prawo do renty rodzinnej po S. K..
Odwołanie, jako zasadne należało uwzględnić a decyzję zmienić, o czym orzeczono na podstawie przepisu art. 47714
§ 2 kpc.