Koniec ery innowacji? - EFNI 2012

EUROPEJSKIE FORUM NOWYCH IDEI
RAPORT
TERMIN PANELU:
27 września 2012, godz. 11:00 – 12:15
PARTNER:
ENERGA
TEMAT PANELU:
Koniec ery innowacji?
MODERATOR
Andrzej Jonas, The Warsaw Voice, Polska
PANELIŚCI:
1. Benjamin Barber, Interdependence Movement, USA
2. Markus J. Beyrer, Österreichische Industrieholding AG, Austria
3. Dirk Elvermann, BASF Polska, Niemcy
4. Elżbieta Frąckowiak, Politechnika Poznańska, Polska
5. Michał Kleiber, Polska Akademia Nauk, Polska
6. Ivo Šlaus, World Academy of Art & Science, Chorwacja
AUTOR BRIEFU:
Tomasz Rudolf
1|
© Copyright by PKPP Lewiatan
Główne wyzwania tematyczne i pytania:
1. Trendy w zmieniającym się świecie
a. Jakie zmiany społeczne będą motorem innowacji w najbliższych dekadach?
b. Gdzie są największe szanse dla wynalazców, naukowców i przedsiębiorców?
c. Jaka powinna być rola państw, a jaka miast w stymulowaniu innowacji i rozwoju
gospodarczego? Czego władza państwowa może się nauczyć od zarządzających miastami?
2. Perspektywa biznesu – otwarta innowacyjność
a. Kto wygra w globalnym wyścigu? Ci, którzy najwięcej inwestują w badania i rozwój, czy ci,
którzy najlepiej współpracują i wykorzystują wiedzę innych?
b. Jak „otwarta innowacyjność” zmienia modele biznesowe firm?
3. Perspektywa nauki – otwarta nauka
a. Jakie dyscypliny nauki będą miały największe znaczenie ekonomiczne?
b. Jak sprawić, by nauka stała się narzędziem wzrostu gospodarczego kraju, regionu lub miasta?
c. Jakie jest miejsce publicznego wsparcia dla rozwoju nauki, w kontekście nowych priorytetów
Unii Europejskiej (Horyzont 2020)?
W powszechnym przekonaniu wzrost dobrobytu w XX wieku wynikał przede wszystkim z
upowszechnienia zdobyczy technologicznych. Dzięki rewolucji przemysłowej nastąpił wzrost
produktywności. Była ona także jednym z czynników wpływających na rozkwit i umacnianie się
klasy średniej.
W książce Race Against the Machine, Erik Brynjolfsson i Andrew McAfee opisują obserwowane w
ostatnich latach zahamowanie wzrostu dochodów tej grupy, rosnące nierówności społeczne i
malejący procent zatrudnionych. Jakie mogą być przyczyny tego zjawiska? Czy społeczeństwa stają
się ofiarami gwałtownego technologicznego boomu? A może powodem dzisiejszych problemów jest
spowolnienie tempa rozwoju technologii, które dotąd napędzały wzrost produktywności?
Autorzy dowodzą, że źródeł nie należy dopatrywać się w niedostatecznej liczbie zmieniających życie
wynalazków. Przeciwnie – zahamowanie wzrostu płac klasy średniej wynika z ogromnego
przyspieszenia cyfrowych innowacji. W czasach gdy komputery potrafią przejąć od człowieka
wykonywanie tak skomplikowanych czynności jak prowadzenie samochodu czy tłumaczenie
symultaniczne, wiele miejsc pracy po prostu znika.
2|
© Copyright by PKPP Lewiatan
Dla wąskiej grupy specjalistów, tworzących i obsługujących zaawansowane urządzenia, oznacza to
zwielokrotnione zyski. Jednak dla przeciętnego Kowalskiego perspektywy dobrze płatnej pracy są
coraz mniej niepewne.
Gwałtowny boom technologiczny przekreślił dotychczasowy proces innowacji. W XX wieku był on
prosty. Nowe technologie i produkty powstawały w wielkich przemysłowych konglomeratach. Ich
działy badań i rozwoju, składające się głównie z naukowców, tworzyły chronione patentami
wynalazki, które miały dać firmom przewagę nad konkurencją. Innowacyjne produkty były
następnie komercjalizowane przez rozwijające się działy marketingu. Ten model rozwoju premiował
duże firmy, najczęściej z USA i Europy Zachodniej, które mogły sobie pozwolić na największe
wydatki na R&D.
XXI wiek przyniósł koniec tej ery innowacji. Zacierają się granice branż. Coraz szybszy globalny
przepływ wiedzy i nowych pomysłów skraca cykle życia produktów. Firmy coraz bardziej otwierają
się na pomysły z zewnątrz, redefiniując rolę firmowych działów R&D - z twórców rozwiązań na
poszukiwaczy partnerów, patentów i technologii. Otwarta innowacyjność i „crowdsourcing”
angażują coraz szersze grono klientów, partnerów i dostawców firm w projektowanie i doskonalenie
produktów. Z drugiej strony, pojawiają się „micro-multinationals” - freelancerzy i małe firmy
bazujące unikalnej wiedzy i technologiach, które wykorzystują moc internetu i sieci kontaktów do
budowy globalnej pozycji. Tacy innowacyjni gracze są ważnym źródłem wzrostu gospodarczego - w
USA cały przyrost miejsc pracy netto w latach 1980-2005 pochodził od firm młodszych niż 5 lat.
Jakie innowacje będą najważniejsze dla firm i będą dawać im przewagę? Jak należy
wspierać naukę w czasach globalnego przepływu wiedzy, by mogła stać się motorem
wzrostu konkurencyjności firm?
Zmianie procesu innowacji sprzyjają narodziny globalnego połączonego świata. Powszechna
dostępność mocy produkcyjnych i rozwój sieci logistycznych otwiera przed nowymi grupami małych
i średnich firm możliwości projektowania i produkcji fizycznych przedmiotów bez inwestowania we
własne zasoby. Dziś jednoosobowa firma np. z Polski – tzw. „micro-multinational” - może
zaprojektować i wyprodukować , np. w Chinach, niemalże dowolny przedmiot.
Outsourcing produkcji do krajów o niższych kosztach pracy spowodował, że główni
konkurenci zaczęli szybciej i łatwiej kopiować rozwiązania innych. Już wkrótce zaś,
dzięki rozwojowi technologii druku 3D, niektóre produkty będziemy mogli
„wydrukować” sobie w domu.
Skraca to cykle życia produktów i zmusza firmy do poszukiwania sposobów na wyróżnienie się na
rynku nie tylko innowacyjnymi produktami, ale zupełnie nowymi modelami biznesu. Warto
podkreślić, że firmy takie, jak Amazon czy Apple odniosły sukces ciągle redefiniując swój biznes i
tworząc nowe branże.
3|
© Copyright by PKPP Lewiatan
Znaczenie ma także zwiększająca się dostępność mediów cyfrowych i sieci
społecznościowych, które przyspieszają globalne wdrażanie innowacji. Tablety i smartfony
zdobyły pierwszy milion klientów wielkokrotnie szybciej niż telewizja czy faks (patrz: tabela nr 1).
Odwracają się także kierunki transferu innowacji. Kraje rozwijające się, tradycyjnie będące
biernym odbiorcą tańszych wersji produktów z zaawansowanych rynków, stają się znaczącym
miejscem powstawania innowacji. Jak zauważył w swoich badaniach prof. Vijay Govindarajan,
firmy takie jak GE czy Nestle coraz częściej wdrażają produkty stworzone dla mniej zamożnych
klientów w Indiach czy Afryce na macierzystych rynkach w Stanach Zjednoczonych i Europie.
Dlatego znajomość potrzeb konsumentów na dynamicznie rozwijających się rynkach
wschodzących staje się jednym z kluczowych impulsów dla innowacyjności.
Firmy ,w związku z zachodzącymi w świecie zmianami, zmieniają podejście do procesu innowacji.
Przede wszystkim, otwierają się na pomysły z zewnątrz. Jedna z największych amerykańskich
korporacji Procter & Gamble ogłosiła, że planuje by 50 proc. wdrażanych przez nią innowacji było
tworzonych przez naukowców, wynalazców i partnerów spoza firmy. Badania Forester Research
pokazują, że podobne procesy zachodzą w wielu dużych międzynarodowych firmach, takich jak GE,
IBM, Intel czy Microsoft.
Powstają również rynki patentów. Portale takie jak yet2.com, który działa na zasadzie
wyszukiwarki będącej bazą patentów, dowodzą, że jesteśmy świadkami tworzenia się globalnego
połączonego rynku idei i nowych technologii. Firmy dostrzegają, że taniej jest kupić jakieś
rozwiązanie, niż tracić czas i pieniądze na długi i nieprzewidywalny proces jego poszukiwania .
Dodatkowo, dzięki tworzeniu się rynków patentów setki niewykorzystywanych wcześniej w firmie
rozwiązań może stać się źródłem dodatkowych przychodów.
W XXI wieku współtworzenie produktów przez społeczności staje się właściwie
powszechne. Internet umożliwił bowiem angażowanie rozsianych po świecie specjalistów we
współtworzenie rozwiązań na niespotykaną dotąd skalę. Portale takie jak Innocentive.com
przyciągają setki tysięcy naukowców i wynalazców z całego świata, którzy na zlecenia firm
rozwiązują ich problemy. Na przykład, firma Local Motors umożliwia społeczności projektantów
wspólne tworzenie samochodów.
Proces innowacji stał się nie tylko bardziej otwarty. Demokratyzacji uległ także sposóbl
jego finansowania. Narzędzia takie jak Kickstarter.com pomagają innowatorom zdobyć - poprzez
zbiórkę internetową - środki na nowe projekty (tzw. crowdfunding). Administracja amerykańska
opracowała w ramach ustawy Job Act regulacje zmierzające do rozszerzenia tego mechanizmu
finansowanie na startupy.
Zmienia się też rola nauki jako motoru innowacji. Łatwy przepływ wiedzy i nawiązywanie
współpracy międzynarodowej oznacza, że korzyści z inwestycji publicznych w badania i rozwój w
4|
© Copyright by PKPP Lewiatan
poszczególnych krajach lub regionach mogą być łatwiej skonsumowane przez podmioty
zagraniczne. Oznacza to następujące wyzwania dla nauki:
Otwarcie na współpracę międzynarodową. Globalizacja firm wytwarza presję na jeszcze
większe umiędzynarodowienie działalności naukowej. Kryzys wymusza zaś poszukiwanie bardziej
efektywnych sposobów wydawania publicznych pieniędzy na naukę, zapobiegających fragmentacji i
kosztownej duplikacji wysiłków badawczo-rozwojowych w poszczególnych krajach.
Otwarcie nauki na inne dziedziny. Innowacje rodzą się coraz częściej na przecięciu różnych
dziedzin nauki – np. biologii i technologii, psychologii oraz medycyny, fizyki i ekonomii. Konieczne
jest więc tworzenie mechanizmów i sieci współpracy, skłaniających do systemowego budowania
mostów pomiędzy różnymi dyscyplinami nauki.
Czy opisana powyżej zmiana modelu innowacji oznacza, że przyszłość w tej dziedzinie należy
wyłącznie do niewielkich firm i „wolnych strzelców”, którzy dzięki własnym umiejętnościom, ścisłej
współpracy z innymi, będą podbijać światowe rynki?
Robert D. Atkinson, prezydent Information Technology and Innovation Foundation, podkreśla, że w
procesie stymulowania innowacji równie ważna, jak działania oddolne i prywatne
inicjatywy, jest pomoc państwa.
Według Atkinsona, choć na świecie jest więcej inżynierów i naukowców niż kiedykolwiek wcześniej,
a ich pracę wspomagają nowoczesne technologie, osiągnie innowacyjnych rozwiązań czy tworzenie
przełomowych wynalazków stało się o wiele bardziej skomplikowane. Wymaga więcej czasu niż w
ubiegłych stuleciach.
„Thomas Edison mógł w swoim laboratorium w New Jersey wynaleźć żarówkę z pomocą niewielkiej
grupy ludzi, bo nie był to złożony problem. Jednak leczenia Alzheimera nie da się porównać z
wynalezieniem żarówki. Proces innowacji w dziedzinie nauki nie zwolnił dlatego, że firmy
farmaceutyczne są leniwe, ale ze względu na to, że wszystkie nisko wiszące owoce z drzewa
medycznych innowacji zostały już zerwane. A po te, które zostały, trudno sięgnąć” („How the
Government Built Silicon Valley” http://www.theglobalist.com/storyid.aspx?storyid=9562)
Zdaniem Atkinsona bez znaczących nakładów państwa w badania i rozwój postęp nie jest możliwy.
Co w takiej sytuacji mogą robić państwa, by stymulować rozwój gospodarczy i przeprowadzić
społeczeństwa przez proces rewolucji cyfrowej, łagodząc jej efekty uboczne?
A może odpowiedzi na te i inne wyzwania nie powinniśmy już szukać na poziomie państw
narodowych, ale aglomeracji miejskich?
„Wiek XIX był wiekiem imperiów, wiek XX był wiekiem państw narodowych. Wiek XXI będzie
wiekiem miast” – uważa Wellington E. Webb, były burmistrz Denver.
5|
© Copyright by PKPP Lewiatan
Jego słowa potwierdza wybitny politolog i filozof Benjamin R. Barber. Według niego podczas gdy
krajowi politycy zajmują się głównie ideologią i krótkowzrocznymi posunięciami, burmistrzowie
miast rozwiązują problemy – zapewniają m.in. wywóz śmieci, komunikację publiczną. Czy włodarze
miast mogliby znaleźć lepsze rozwiązania również w obszarze stymulowania rozwoju firm i nauki?
Dane do dyskusji – inspiracje
6|
© Copyright by PKPP Lewiatan
1. Wdrażanie innowacyjnych rozwiązań przyspiesza:
Ile lat zajęło wybranym technologiom zdobycie 50 milionów użytkowników?
Źródło: http://innovation.gkofiannan.com/radio-took-38-yrs-to-reach-50-million-users-o
7|
© Copyright by PKPP Lewiatan
2. Model otwartej innowacji
Pomysły
Rozwój
Komercjalizacja
Pomysły pozyskane
z zewnątrz i współtworzone
z partnerami
Własność intelektualna (IP)
pozyskana w celu rozwoju
Gotowe produkty pozyskane
z zewnątrz w celu sprzedaży
Licencjonowanie IP
Spin-outs
Źródlo: Docherty, Mike, Venture2, na podstawie koncepcji zawartych w: Chesbrough, Henry
William, “Open Innovation: The New Imperative for Creating And Profiting from Technology”,
Harvard Business Press, 2006
Bibliografia:
8|
© Copyright by PKPP Lewiatan
•
Atkinson, Robert D. “The Past And Future of America's Economy: Long Waves
of Innovation That Power Cycles of Growth”, 2005
•
Brynjolfsson, Erik; McAfee, Andrew, “Race Against the Machine”
•
Chesbrough, Henry William, “Open Innovation: The New Imperative for
Creating And Profiting from Technology”, Harvard Business Press, 2006
•
European Commission, Horizon 2020 Website
http://ec.europa.eu/research/horizon2020/
•
Florida, Richard, “The global innovation paradox”,
http://www.theatlantic.com/technology/archive/2010/05/the-global-innovationparadox/57469/, 2010
•
Goindarajan, Vijay, “What is reverse innovation?”,
http://www.tuck.dartmouth.edu/people/vg/blogarchive/2009/10/what_is_reverse_innovation.htm, 2009
•
Kauffman Foundation, “Business Dynamics Statistics Briefing: Jobs Created
from Business Start-Ups in the United States”, Kauffman Foundation, 2009
•
Lindegaard, Stefan, “The Open Innovation Revolution: Essentials, Roadblocks,
and Leadership Skills”
•
Mettler, Ann; Williams, Anthony D., “The Rise of the Micro-Multinational: How
Freelancers and Technology-Savvy Start-Ups are Driving Growth, Jobs and
Innovation”, 06 October 2011
•
OECD, “Business symposium on open innovation in global networks”, Policy
Issues Paper, Copenhagen, Denmark, 25-26 February 2008,
http://www.oecd.org/dataoecd/28/48/40199686.pdf
•
Osterwalder, Alex; Pigneur, Yves; „Business Model Generation: A Handbook for
Visionaries, Game Changers and Challengers”, 2010
9|
© Copyright by PKPP Lewiatan