PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA
Transkrypt
PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA
Gmina Świdnica PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY ŚWIDNICA NA LATA 2014-2017 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2018-2021 Świdnica, 2014 rok PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY ŚWIDNICA NA LATA 2014-2017 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2018-2021 ZAMAWIAJĄCY: Gmina Świdnica Ul. Długa 38 66-008 Świdnica WYKONAWCA: TERRA PROJEKT Danuta Mazurczak ul. Katowicka 59a/18, 61-131 Poznań tel. +48 692 290 324 [email protected], www.terraprojekt.pl „Prognoza oddziaływania na środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Świdnica na lata 2014-2017 z perspektywą na lata 2018-2021” Spis treści 1. PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA PROGRAMU NA ŚRODOWISKO.............................................................. 7 1.1. 1.2. 1.3. 1.4. PODSTAWA PRAWNA I CEL OPRACOWANIA PROGNOZY ..................................................................................... 7 INFORMACJE O ZAWARTOŚCI PROGNOZY ....................................................................................................... 8 POWIĄZANIE PROGNOZY Z INNYMI DOKUMENTAMI ........................................................................................... 9 OCENA ZGODNOŚCI PROJEKTU PROGRAMU Z CELAMI OCHRONY ŚRODOWISKA USTANOWIONYMI NA SZCZEBLU WSPÓLNOTOWYM, KRAJOWYM I REGIONALNYM ........................................................................................................... 9 1.4.1. Polityka Unii Europejskiej................................................................................................................. 9 1.4.2. Priorytety wyznaczone w programach szczebla wyższego ............................................................ 11 1.5. METODY ZASTOSOWANE PRZY SPORZĄDZANIU PROGNOZY ............................................................................ 24 1.6. PRZEWIDYWANE METODY ANALIZY SKUTKÓW REALIZACJI POSTANOWIEŃ PROJEKTOWANEGO DOKUMENTU ORAZ CZĘSTOTLIWOŚĆ JEJ PRZEPROWADZANIA ................................................................................................................. 24 2. ISTNIEJĄCY STAN ŚRODOWISKA NA TERENIE GMINY ŚWIDNICA ...................................................... 27 2.1. CHARAKTERYSTYKA GMINY ........................................................................................................................ 27 2.2. ANALIZA I OCENA AKTUALNEGO STANU ŚRODOWISKA ..................................................................................... 31 2.2.1. Świat roślin i zwierząt..................................................................................................................... 31 2.2.2. Ochrona przyrody i krajobrazu ....................................................................................................... 31 2.2.3. Lasy ............................................................................................................................................... 32 2.2.4. Stan gleb........................................................................................................................................ 34 2.2.5. Zasoby złóż naturalnych oraz ochrona powierzchni ziemi ............................................................. 35 2.2.6. Zanieczyszczenie powietrza atmosferycznego .............................................................................. 35 2.2.7. Zanieczyszczenie wód ................................................................................................................... 37 2.2.8. Zagrożenie powodziowe ................................................................................................................ 39 2.2.9. Zagrożenie hałasem....................................................................................................................... 39 2.2.10. Oddziaływanie pól elektromagnetycznych ..................................................................................... 41 2.2.11. Odnawialne źródła energii.............................................................................................................. 41 2.2.12. Gospodarka odpadami................................................................................................................... 41 2.2.13. Zagrożenie poważną awarią .......................................................................................................... 43 3. POTENCJALNE ZMIANY STANU ŚRODOWISKA W PRZYPADKU BRAKU REALIZACJI PROJEKTU PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY ŚWIDNICA .................................................................... 43 4. ISTNIEJĄCE PROBLEMY OCHRONY ŚRODOWISKA ISTOTNE Z PUNKTU WIDZENIA REALIZACJI PROGRAMU, W SZCZEGÓLNOŚCI DOTYCZĄCYCH OBSZARÓW PODLEGAJĄCYCH OCHRONIE NA PODSTAWIE USTAWY Z DNIA 16 KWIETNIA 2004 ROKU O OCHRONIE PRZYRODY ................................... 44 5. IDENTYFIKACJA I OCENA PRZEWIDYWANYCH ZNACZĄCYCH ODDZIAŁYWAŃ NA ŚRODOWISKO, W TYM NA CELE I PRZEDMIOT OCHRONY OBSZARÓW NATURA 2000 ORAZ ICH INTEGRALNOŚĆ ........ 48 6. ROZWIĄZANIA MAJĄCE NA CELU ZAPOBIEGANIE, OGRANICZANIE LUB KOMPENSACJĘ PRZYRODNICZĄ NEGATYWNYCH ODDZIAŁYWAŃ NA ŚRODOWISKO ......................................................... 69 6.1. ZAPOBIEGANIE, OGRANICZANIE LUB KOMPENSACJA PRZYRODNICZA NEGATYWNYCH ODDZIAŁYWAŃ NA ŚRODOWISKO DLA OSIĄGNIĘCIA WYMAGANYCH STANDARDÓW JAKOŚCI POWIETRZA........................................................................... 70 6.2. ZAPOBIEGANIE, OGRANICZANIE LUB KOMPENSACJA PRZYRODNICZA NEGATYWNYCH ODDZIAŁYWAŃ NA ŚRODOWISKO DLA PRZEDSIĘWZIĘĆ ZWIĄZANYCH Z OCHRONA WÓD PODZIEMNYCH I POWIERZCHNIOWYCH ............................................ 73 6.3. ZAPOBIEGANIE, OGRANICZANIE LUB KOMPENSACJA PRZYRODNICZA NEGATYWNYCH ODDZIAŁYWAŃ NA ŚRODOWISKO DLA PRZEDSIĘWZIĘĆ ZWIĄZANYCH Z RACJONALNYM SYSTEMEM GOSPODAROWANIA ODPADAMI ...................................... 75 6.4. ZAPOBIEGANIE, OGRANICZANIE LUB KOMPENSACJA PRZYRODNICZA NEGATYWNYCH ODDZIAŁYWAŃ NA ŚRODOWISKO DLA PRZEDSIĘWZIĘĆ ZWIĄZANYCH Z OCHRONĄ PRZYRODY I DZIEDZICTWA PRZYRODNICZEGO ......................................... 77 6.5. ZAPOBIEGANIE, OGRANICZANIE LUB KOMPENSACJA PRZYRODNICZA NEGATYWNYCH ODDZIAŁYWAŃ NA ŚRODOWISKO DLA PRZEDSIĘWZIĘĆ ZWIĄZANYCH ZE ZMNIEJSZENIEM ODDZIAŁYWANIA HAŁASU I PROMIENIOWANIA ELEKTROMAGNETYCZNEGO .................................................................................................................................... 78 6.6. ZAPOBIEGANIE, OGRANICZANIE LUB KOMPENSACJA PRZYRODNICZA NEGATYWNYCH ODDZIAŁYWAŃ NA ŚRODOWISKO DLA PRZEDSIĘWZIĘĆ ZWIĄZANYCH ZE ZRÓWNOWAŻONĄ GOSPODARKĄ ZASOBAMI NATURALNYMI .................................... 80 ZAPOBIEGANIE, OGRANICZANIE LUB KOMPENSACJA PRZYRODNICZA NEGATYWNYCH ODDZIAŁYWAŃ NA ŚRODOWISKO DLA PRZEDSIĘWZIĘĆ ZWIĄZANYCH Z EDUKACJĄ EKOLOGICZNA MIESZKAŃCÓW I POPRAWĄ BEZPIECZEŃSTWA EKOLOGICZNEGO .................................................................................................................................................. 80 6.7. 7. ROZWIĄZANIA ALTERNATYWNE DO ROZWIĄZAŃ ZAWARTYCH W PROJEKTOWANYM DOKUMENCIE WRAZ Z UZASADNIENIEM ICH WYBORU ORAZ OPIS METOD DOKONANIA OCENY PROWADZĄCEJ DO TEGO WYBORU ALBO WYJAŚNIENIE BRAKU ROZWIĄZAŃ ALTERNATYWNYCH W TYM WSKAZANIA NAPOTKANYCH TRUDNOŚCI WYNIKAJĄCYCH Z NIEDOSTATKÓW TECHNIKI LUB LUK WE WSPÓŁCZESNEJ WIEDZY............................................................................................................................ 81 8. INFORMACJE O MOŻLIWYM TRANSGRANICZNYM ODDZIAŁYWANIU NA ŚRODOWISKO................. 82 9. WNIOSKI KOŃCOWE................................................................................................................................... 82 5 „Prognoza oddziaływania na środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Świdnica na lata 2014-2017 z perspektywą na lata 2018-2021” 10. STRESZCZENIE W JĘZYKU NIESPECJALISTYCZNYM ........................................................................84 11. LITERATURA I ŹRÓDŁA DANYCH ..........................................................................................................86 Spis tabel Tabela 1 Mierniki monitorowania efektywności Programu......................................................................................25 Tabela 2 Ewidencja użytków ekologicznych na ternie gminy Świdnica..................................................................31 Tabela 3 Typy siedliskowe lasu..............................................................................................................................32 Tabela 4 Powierzchnia lasów zarządzana przez poszczególne Nadleśnictwa.......................................................33 Tabela 5 Klasyfikacja stref z uwzględnieniem kryteriów określonych w celu ochrony zdrowia...............................36 Tabela 6 Klasyfikacja stref z uwzględnieniem kryteriów określonych w celu ochrony roślin ..................................37 Tabela 7 Wyniki monitoringu wód podziemnych na terenie powiatu zielonogórskiego w 2012 r............................38 Tabela 8 Wyniki pomiaru hałasu komunikacyjnego w Świdnicy na DK 27 w km 56+650 w 2010 r. ......................40 Tabela 9 Przewidywane znaczące oddziaływania (w tym oddziaływania bezpośrednie, pośrednie, wtórne, skumulowane, krótkoterminowe, średnioterminowe i długoterminowe, stałe i chwilowe oraz pozytywne i negatywne) na następujące zagadnienia i aspekty środowiska .............................................................................50 Tabela 10 Sposoby zapobiegania, ograniczania i kompensacji negatywnych oddziaływań –Poprawa stanu powietrza................................................................................................................................................................71 Tabela 11 Sposoby zapobiegania, ograniczania i kompensacji negatywnych oddziaływań – dla przedsięwzięć związanych z ochrona wód podziemnych i powierzchniowych...............................................................................74 Tabela 12 Sposoby zapobiegania, ograniczania i kompensacji negatywnych oddziaływań – racjonalny system gospodarowania odpadami ....................................................................................................................................76 Tabela 13 Sposoby zapobiegania, ograniczania i kompensacji negatywnych oddziaływań –Ochrona przyrody i dziedzictwa przyrodniczego ...................................................................................................................................77 Tabela 14 Sposoby zapobiegania, ograniczania i kompensacji negatywnych oddziaływań hałasu i promieniowania elektromagnetycznego ...........................................................................................................................................78 Tabela 15 Sposoby zapobiegania, ograniczania i kompensacji negatywnych oddziaływań – zrównoważona gospodarka zasobami naturalnymi.........................................................................................................................80 Tabela 16 Sposoby zapobiegania, ograniczania i kompensacji negatywnych oddziaływań –edukacja ekologiczna mieszkańców i poprawa bezpieczeństwa ekologicznego.......................................................................................80 Spis rysunków Rysunek 1 Główne cele Polityki Ekologicznej Państwa (Źródło: Polityka Ekologiczna Państwa w latach 2009-2012 z perspektywą do roku 2016) .................................................................................................................................11 6 „Prognoza oddziaływania na środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Świdnica na lata 2014-2017 z perspektywą na lata 2018-2021” 1. 1.1. Prognoza oddziaływania Programu na środowisko Podstawa prawna i cel opracowania Prognozy Art. 51 ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U. z 2013 r. poz.1235) nakłada na organy administracji opracowujące projekty polityk, strategii, planów lub programów obowiązek przeprowadzenia postępowania w sprawie oceny oddziaływania na środowisko skutków realizacji tych dokumentów. Związane jest to z przeniesieniem do prawodawstwa polskiego postanowień Dyrektywy 2001/42/WE z 27 czerwca 2001 roku w sprawie oceny wpływu niektórych planów i programów na środowisko. Głównym celem niniejszej Prognozy oddziaływania na środowisko (zwanej dalej Prognozą) jest określenie możliwych skutków w środowisku, jakie mogą wystąpić w wyniku realizacji Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Świdnica na lata 2014-2017 z perspektywą na lata 2018-2021 (zwany dalej Programem). Prognoza przedstawia zalecenia dotyczące przeciwdziałania ewentualnym negatywnym skutkom oraz sposoby ich minimalizacji. W Programie wyznaczono obszary priorytetowe i cele środowiskowe. Obszary priorytetowe powinny stanowić główną płaszczyznę działań lokalnych na rzecz poprawy warunków życia i stanu środowiska przyrodniczego przy zapewnieniu wysokich standardów ochrony środowiska. • • • • • • obszar priorytetowy I – Poprawa stanu powietrza, o Cel ekologiczny – Poprawa jakości powietrza poprzez ograniczenie emisji zanieczyszczeń ze źródeł powierzchniowych, liniowych i punktowych o Cel ekologiczny – Zwiększenie wykorzystywania odnawialnych źródeł energii o Cel ekologiczny – Zwiększenie efektywności energetycznej obszar priorytetowy II – Ochrona zasobów wód podziemnych i powierzchniowych, o Cel ekologiczny – Osiągnięcie i utrzymanie dobrego stanu wód powierzchniowych i podziemnych o Cel ekologiczny – Budowa i modernizacja systemu zaopatrywania ludności w wodę oraz uporządkowanie gospodarki ściekowej o Cel ekologiczny – Ochrona mieszkańców przed powodzią i suszą obszar priorytetowy III – Racjonalny system gospodarowania odpadami, o Cel ekologiczny - Prowadzenie kontroli w zakresie prawidłowej gospodarki odpadami o Cel ekologiczny – Rozwój systemu gospodarki odpadami i uzyskanie zakładanych w KPGO poziomów odzysku dla poszczególnych rodzajów odpadów obszar priorytetowy IV – Ochrona przyrody i dziedzictwa przyrodniczego, o Cel ekologiczny – Rozwój obszarów prawnie chronionych poprzez ochronę różnorodności biologicznej i krajobrazowej o Cel ekologiczny – Rozwój obszarów zieleni urządzonej o Cel ekologiczny – Zrównoważony rozwój turystyki i rekreacji obszar priorytetowy V – Zmniejszenie uciążliwości hałasu i ochrona mieszkańców przed polami elektromagnetycznymi, o Cel ekologiczny – Osiągnięcie i utrzymanie dopuszczalnych poziomów hałasu poprzez realizację przedsięwzięć drogowych o Cel ekologiczny – Utrzymanie poziomów promieniowania elektromagnetycznego poniżej wartości dopuszczalnych obszar priorytetowy VI – Zrównoważona gospodarka zasobami naturalnymi, o Cel ekologiczny – Ochrona powierzchni ziemi przed negatywnym oddziaływaniem rolnictwa i innych rodzajów działalności gospodarczej 7 „Prognoza oddziaływania na środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Świdnica na lata 2014-2017 z perspektywą na lata 2018-2021” • 1.2. obszar priorytetowy VII – Edukacja ekologiczna mieszkańców gminy i poprawa bezpieczeństwa ekologicznego. o Cel ekologiczny – Podnoszenie świadomości ekologicznej mieszkańców poprzez promowanie postaw i działań proekologicznych o Cel ekologiczny – Zapobieganie powstawania poważnych awarii oraz minimalizacja ich skutków Informacje o zawartości Prognozy Zakres Prognozy wynika z art. 51 ust. 2 ustawy o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U. z 2013 r. poz.1235) i w związku z tym powinien: 1) zawierać: a) informacje o zawartości, głównych celach projektowanego dokumentu oraz jego powiązaniach z innymi dokumentami, b) informacje o metodach zastosowanych przy sporządzaniu prognozy, c) propozycje dotyczące przewidywanych metod analizy skutków realizacji postanowień projektowanego dokumentu oraz częstotliwości jej przeprowadzania, d) informacje o możliwym transgranicznym oddziaływaniu na środowisko, e) streszczenie sporządzone w języku niespecjalistycznym. 2) określać, analizować i oceniać: a) istniejący stan środowiska oraz potencjalne zmiany tego stanu w przypadku braku realizacji projektowanego dokumentu, b) stan środowiska na obszarach objętych przewidywanym znaczącym oddziaływaniem, c) istniejące problemy ochrony środowiska istotne z punktu widzenia realizacji projektowanego dokumentu, w szczególności dotyczące obszarów podlegających ochronie na podstawie ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody, d) cele ochrony środowiska ustanowione na szczeblu międzynarodowym, wspólnotowym i krajowym, istotne z punktu widzenia projektowanego dokumentu, oraz sposoby, w jakich te cele i inne problemy środowiska zostały uwzględnione podczas opracowywania dokumentu, e) przewidywane znaczące oddziaływania, w tym oddziaływania bezpośrednie, pośrednie, wtórne, skumulowane, krótkoterminowe, średnioterminowe i długoterminowe, stałe i chwilowe oraz pozytywne i negatywne, na cele i przedmiot ochrony obszaru Natura 2000 oraz integralność tego obszaru, a także na środowisko, a w szczególności na: – różnorodność biologiczną, – ludzi, – zwierzęta, – rośliny, – wodę, – powietrze, – powierzchnię ziemi, – krajobraz, – klimat, – zasoby naturalne, – zabytki, – dobra materialne – z uwzględnieniem zależności między tymi elementami środowiska i między oddziaływaniami na te elementy. 3) przedstawiać: a) rozwiązania mające na celu zapobieganie, ograniczanie lub kompensację przyrodniczą negatywnych oddziaływań na środowisko, mogących być rezultatem realizacji projektowanego 8 „Prognoza oddziaływania na środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Świdnica na lata 2014-2017 z perspektywą na lata 2018-2021” dokumentu, w szczególności na cele i przedmiot ochrony obszaru Natura 2000 oraz integralność tego obszaru, b) biorąc pod uwagę cele i geograficzny zasięg dokumentu oraz cele i przedmiot ochrony obszaru Natura 2000 oraz integralność tego obszaru – rozwiązania alternatywne do rozwiązań zawartych w projektowanym dokumencie wraz z uzasadnieniem ich wyboru oraz opis metod dokonania oceny prowadzącej do tego wyboru albo wyjaśnienie braku rozwiązań alternatywnych, w tym wskazania napotkanych trudności wynikających z niedostatków techniki lub luk we współczesnej wiedzy. Analizie poddano aktualny i prognozowany stan środowiska na terenie gminy Świdnica oraz proponowane kierunki działań w tym zakresie. Wynikające z przeprowadzonej analizy wnioski odniesiono do stanu środowiska w gminie i przeanalizowano możliwe skutki środowiskowe realizacji Programu. 1.3. Powiązanie Prognozy z innymi dokumentami Projekt Programu ochrony środowiska dla Gminy Świdnica oraz niniejsza Prognoza oddziaływania na środowisko są powiązane z innymi dokumentami o charakterze strategicznym, na poziomach krajowym, wojewódzkim i lokalnym. Podstawowym i najważniejszym dokumentem krajowym w zakresie ochrony środowiska jest Polityka Ekologiczna Państwa w latach 2009 - 2012 z perspektywą do roku 2016 (PEP). Zgodnie z art. 13 ustawy Prawo ochrony środowiska, Polityka ma na celu stworzenie warunków niezbędnych do realizacji ochrony środowiska. Osiągnięcie tego celu jest możliwe przez sporządzanie i realizację programów ochrony środowiska na poziomach wojewódzkim, powiatowym i gminnym (art. 17). Zgodnie z zasadą spójności zalecenia zawarte w PEP powinny być uwzględniane we wszystkich dokumentach strategicznych oraz programach, których realizacja może mieć wpływ na stan środowiska. Należy podkreślić, że cele i obszary priorytetowe wytyczone w projekcie Programu ochrony środowiska dla Gminy Świdnica są zbieżne z celami Polityki Ekologicznej Państwa. Cele długoterminowe i krótkoterminowe oraz poszczególne zadania realizacyjne przyjęte w Programie zostały zaplanowane z uwzględnieniem wytycznych i kierunków działań zaproponowanych w dokumentach nadrzędnych, czyli w Programie Ochrony Środowiska dla Województwa Lubuskiego na lata 2012-2015 z perspektywą do 2019 r. Podczas prac nad Programem uwzględniono również ustalenia i wytyczne zawarte w opracowaniach planistycznych na poziomie lokalnym określających wizję i kierunek rozwoju gminy Świdnica w tym w Strategii zrównoważonego rozwoju Gminy Świdnica na lata 2010-2020. 1.4. 1.4.1. Ocena zgodności Projektu Programu z celami ochrony środowiska ustanowionymi na szczeblu wspólnotowym, krajowym i regionalnym Polityka Unii Europejskiej Podstawowym dokumentem określającym cele ochrony środowiska na szczeblu Unii Europejskiej jest VI Wspólnotowy Program Działań w Zakresie Środowiska Naturalnego. Na najbardziej ogólnym poziomie zostały w nim określone następujące priorytetowe pola aktywności: • zmiany klimatu; • przyroda i różnorodność biologiczna; • środowisko i zdrowie; • zrównoważone zarządzanie zasobami naturalnymi i odpadami. System prawny Unii Europejskiej obejmuje szeroki zestaw przepisów z zakresu ochrony środowiska, których realizacja, w związku z trwającym procesem dostosowywania się Polski do wymogów unijnych, powinna także być traktowana jako priorytet. O ile VI Wspólnotowy Program Działań w 9 „Prognoza oddziaływania na środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Świdnica na lata 2014-2017 z perspektywą na lata 2018-2021” Zakresie Środowiska Naturalnego, podobnie jak poprzednie programy, spełni rolę katalizatora dla działalności organizacyjnej i legislacyjnej Wspólnoty w zakresie ochrony środowiska, to proces harmonizacji polskiego prawa i standardów środowiskowych z regulacjami unijnymi trwa już wiele lat i będzie w przyszłości przebiegać w drodze dalszej implementacji zapisów dyrektyw Unii Europejskiej. Najpoważniejsze konsekwencje dziś i w przyszłości dla ochrony środowiska, ale i dla funkcjonowania podmiotów gospodarczych, samorządów, administracji mają dyrektywy odnoszące się do: • standardów imisji SO2, NOX, pyłów zawieszonych i dopuszczalnych emisji tych substancji przez instalacje przemysłowe, energetyczne (w tym spalarnie odpadów) oraz transport, • zanieczyszczeń emitowanych przez silniki (samochodów, pociągów, samolotów), • jakości wody pitnej, • redukcji zanieczyszczeń wód powierzchniowych przez nawozy i pestycydy, • ochrony zasobów wodnych i ekosystemów od wody zależnych, • oczyszczania i odprowadzania ścieków, • instalacji do przerobu lub utylizacji odpadów, • gospodarowania odpadami przemysłowymi, • użytkowania i składania odpadów niebezpiecznych i toksycznych, • opakowań i gospodarki odpadami opakowaniowymi, • ograniczania różnych rodzajów hałasu, • zintegrowanego zapobiegania i kontroli zanieczyszczeń oraz zarządzania ryzykiem ekologicznym, • ochrony przyrody, w tym powstrzymania utraty różnorodności biologicznej, m. in. utworzenia europejskiej sieci obszarów Natura 2000. Traktat Akcesyjny nawiązuje do priorytetów polityki środowiskowej Unii Europejskiej, ale w wielu przypadkach wykracza poza ten zakres. W dziedzinie zrównoważonego wykorzystania surowców, podstawowym problemem w zakresie zaopatrzenia ludności w wodę jest mała dostępność wody o dobrej jakości. Perspektywicznym zagrożeniem mogą natomiast stać się zjawiska o charakterze globalnym, z możliwym, wpływem zmian klimatycznych na dyspozycyjność zasobów wodnych. Zużycie nośników energii obniża się, lecz nie uda się osiągnąć wzrostu gospodarczego bez przyrostu zużycia energii. W odniesieniu do priorytetu dotyczącego różnorodności biologicznej będzie rosnąć nacisk na zwiększoną ochroną obszarów o znaczeniu wspólnotowym i włączanie cennych obszarów do europejskiej sieci Natura 2000. Przewiduje się konieczność ochrony obszarów wodno-błotnych oraz skutecznej rekultywacji terenów zdegradowanych. W przypadku priorytetu dotyczącego wpływu środowiska na zdrowie konieczne będzie dostosowanie emisji zanieczyszczeń powietrza do ostrych limitów emisji dwutlenku siarki, tlenków azotu, amoniaku i pyłu zawieszonego z obiektów energetycznych, przemysłu i transportu drogowego. Konieczne będzie przestrzeganie limitów emisyjnych gazów cieplarnianych oraz węglowodorów z przeładunków paliw płynnych. Ze względu na wpływ zasobów wodnych na równoważenie rozwoju, zapewnienie poprawy jakości zasobów wód powierzchniowych i podziemnych oraz ekosystemów od wody zależnych należy uwzględnić wymagania związane z wdrażaniem ustaleń Ramowej Dyrektywy Wodnej. 1.4.1.1. Polityka Ekologiczna Państwa Cele i zadania dotyczące ochrony środowiska i gospodarki odpadami, wskazujące z reguły na konieczność zmniejszenia presji na środowisko, zawarte są w szeregu krajowych i regionalnych dokumentów strategicznych, obejmujących szeroko rozumiane kwestie planowania gospodarczego, przestrzennego i społecznego. Najważniejszym dokumentem, z którym musi być zgodny Program jest Polityka Ekologiczna Państwa w latach 2009 – 2012 z perspektywą do roku 2016 (M.P. z 2009 r., Nr 34, poz. 501). Polityka Ekologiczna Państwa w latach 2009-2012 z perspektywą do roku 2016 uwzględnia zobowiązania wynikające z przystąpienia Polski do Unii Europejskiej. Przy jej opracowywaniu 10 „Prognoza oddziaływania na środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Świdnica na lata 2014-2017 z perspektywą na lata 2018-2021” uwzględniono nie tylko strategiczne i programowe dokumenty rządu Rzeczpospolitej Polskiej, ale także Wspólnoty Europejskiej. Polska Polityka Ekologiczna opiera się na konstytucyjnej zasadzie zrównoważonego rozwoju. Cele pośrednie, to przede wszystkim nacisk na ochronę powietrza i przeciwdziałanie zmianom klimatu w tym spełnianie standardów określonych przez UE w tym zakresie. Dla terenów, które ich nie spełniają muszą zostać opracowane i wykonane programy naprawcze. Polska powinna także położyć duży nacisk na promocję energii pozyskiwanej z odnawialnych źródeł energii (OZE), a także modernizację już istniejącego przemysłu energetycznego. Wypełnianie założeń Polityki Ekologicznej stało się bodźcem do powołania nowych organów – Generalnego Dyrektora Ochrony Środowiska i regionalnych dyrektorów ochrony środowiska. Jest to krok mający na celu uprościć i przyspieszyć procedury środowiskowe. Priorytetem jest weryfikacja listy obszarów NATURA 2000, jak również kontynuacja zalesień i zadrzewień w celu tworzenia korytarzy ekologicznych łączących kompleksy leśne. Ma to ogromne znaczenie dla zachowania różnorodności biologicznej fauny i flory. Wszystkie państwa, w tym także Polska, muszą pamiętać o racjonalnym gospodarowaniu zasobami naturalnymi, w szczególności wodą. Polityka Ekologiczna kładzie nacisk na racjonalne korzystanie z zasobów geologicznych i poprawę gospodarki odpadami, zwłaszcza komunalnymi. Gospodarowanie środkami finansowymi pozyskanymi z Unii Europejskiej powinno być bardziej efektywne i w dużej mierze skupić się na wyposażaniu kolejnych aglomeracji w oczyszczalnie ścieków i systemy wodno-kanalizacyjne. Polityka Ekologiczna kładzie też duży nacisk na podnoszenie świadomości ekologicznej społeczeństwa zgodnie z zasadą - „myśl globalnie, działaj lokalnie”. Polska powinna zadbać również o opracowanie ryzyka powodziowego, ochronę gleb, rekultywację terenów zdegradowanych i ochronę przed hałasem. Główne cele Polityki Ekologicznej na lata 2009-2012 z perspektywą do roku 2016 Poprawa jakości środowiska Realizacja zasady zrównoważonego rozwoju Powstrzymywanie niekorzystnych zmian klimatu Ochrona zasobów naturalnych, w tym różnorodności biologicznej Rysunek 1 Główne cele Polityki Ekologicznej Państwa (Źródło: Polityka Ekologiczna Państwa w latach 2009-2012 z perspektywą do roku 2016) 1.4.2. Priorytety wyznaczone w programach szczebla wyższego Priorytety w zakresie ochrony środowiska wyznaczone w programie ochrony środowiska muszą pozostawać w ścisłej korelacji z priorytetami wyznaczonymi w programach ochrony środowiska na szczeblu wyższym, w tym przypadku z Polityką Ekologiczną Państwa w latach 2009-2012 11 „Prognoza oddziaływania na środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Świdnica na lata 2014-2017 z perspektywą na lata 2018-2021” z perspektywą do roku 2016, Programem ochrony środowiska dla województwa lubuskiego na lata 2012-2015 z perspektywą do roku 2019. Ponadto poszczególne cele i przedsięwzięcia powinny wynikać z innych dokumentów strategicznych wyznaczających kierunki działań dla jednostek samorządowych. Poniżej przedstawiono najważniejsze priorytety i cele określone w dokumentach wyższego szczebla. Polityka Ekologiczna Państwa w latach 2009-2012 z perspektywą do roku 2016 Obszary, główne cele i zadania wynikające z rozdziału II - KIERUNKI DZIAŁAŃ SYSTEMOWYCH: 1) Uwzględnienie zasad ochrony środowiska w strategiach sektorowych; 2) Aktywizacja rynku na rzecz ochrony środowiska; 3) Zarządzanie środowiskowe - przystępowanie do systemu EMAS; 4) Zapewnianie udziału społeczeństwa w działaniach na rzecz ochrony środowiska; 5) Stymulowanie rozwoju badań i postępu technicznego; 6) Odpowiedzialność za szkody w środowisku - „zanieczyszczający płaci”; 7) Uwzględnianie aspektów ekologicznych w planowaniu przestrzennym. Obszary, główne cele i zadania wynikające z rozdziału III - OCHRONA ZASOBÓW NATURALNYCH: 1) Ochrona przyrody - zachowanie bogatej różnorodności biologicznej polskiej przyrody; 2) Ochrona i zrównoważony rozwój lasów - racjonalne użytkowanie zasobów leśnych; 3) Racjonalne gospodarowanie zasobami wody - ochrona gospodarki przed deficytami wody oraz zabezpieczenie przed skutkami powodzi; 4) Ochrona powierzchni ziemi; 5) Gospodarowanie zasobami geologicznymi - racjonalizacja zaopatrzenia ludności oraz sektorów gospodarczych w kopaliny i wody z zasobów podziemnych oraz otoczenie ich ochroną przed degradacją; Obszary, główne cele i zadania wynikające z rozdziału IV - POPRAWA JAKOŚCI ŚRODOWISKA I BEZPIECZEŃSTWA EKOLOGICZNEGO: 1) Środowisko a zdrowie - dalsza poprawa stanu zdrowotnego mieszkańców w wyniku wspólnych działań sektora ochrony środowiska z sektorem zdrowia oraz nadzór nad instalacjami będącymi potencjalnymi źródłami awarii przemysłowych powodujących zanieczyszczenie środowiska; 2) Jakość powietrza - dążenie do spełnienia zobowiązań wynikających z Traktatu Akcesyjnego oraz Dyrektyw LCP (redukcja emisji z dużych źródeł energii) i CAFE (redukcja emisji pyłu PM10 i PM2,5); 3) Ochrona wód - zapewnienie 75% redukcji całkowitego ładunku azotu i fosforu w ściekach komunalnych; utrzymanie lub osiągnięcie dobrego stanu wszystkich wód, w tym również zachowanie i przywracanie ciągłości ekologicznej wszystkich cieków; 4) Gospodarka odpadami - utrzymanie tendencji oddzielenia ilości wytwarzanych odpadów od wzrostu gospodarczego kraju; zwiększenie odzysku energii z odpadów komunalnych; zamknięcie wszystkich składowisk nie spełniających standardów UE i ich rekultywacja; sporządzenie spisu zamkniętych i opuszczonych składowisk odpadów wydobywczych; eliminacja kierowania na składowiska zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego oraz zużytych baterii i akumulatorów; 5) Oddziaływanie hałasu i pól elektromagnetycznych - dokonanie oceny narażenia społeczeństwa na ponadnormatywny hałas i podjęcie kroków do zmniejszenia tego zagrożenia (podobnie w przypadku oddziaływania pól elektromagnetycznych); 6) Substancje chemiczne w środowisku - stworzenie systemu nadzoru nad substancjami chemicznymi dopuszczonymi na rynek, zgodnie z zasadami Rozporządzenia REACH. 12 „Prognoza oddziaływania na środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Świdnica na lata 2014-2017 z perspektywą na lata 2018-2021” Program ochrony środowiska dla województwa lubuskiego na lata 2012-2015 z perspektywą do 2019 roku Naczelną zasadą przyjętą w Programie jest zasada zrównoważonego rozwoju, która umożliwia zharmonizowany rozwój gospodarczy i społeczny zgodny z ochroną walorów środowiska. W związku z tym jako nadrzędny cel Programu przyjęto: „Zrównoważony rozwój województwa lubuskiego uwzględniający poprawę i właściwe wykorzystanie środowiska naturalnego” 1. Zanieczyszczenie powietrza atmosferycznego (PA) Cel długoterminowy do roku 2019 KONTYNUACJA DZIAŁAŃ ZWIĄZANYCH Z POPRAWĄ JAKOŚCI POWIETRZA Cele krótkoterminowe do roku 2015 P1. Wdrażanie i realizacja założeń programów służących ochronie powietrza Miary realizacji celu: • obniżenie stężeń zanieczyszczeń w powietrzu, • • • opracowanie i uchwalenie przez Sejmik Województwa koniecznych programów ochrony 1 powietrza dla stref, w których stwierdzono przekroczenia norm jakości powietrza , realizacja działań wskazanych w programach ochrony powietrza skutkująca osiągnięciem obniżenia stężeń zanieczyszczeń w powietrzu do poziomów określonych prawem, ograniczenie liczby stref z przekroczeniami norm jakości powietrza poprzez sukcesywne ograniczenie emisji do powietrza ze wszystkich źródeł. P2. Spełnienie wymagań prawnych w zakresie jakości powietrza poprzez ograniczenie emisji ze źródeł powierzchniowych, liniowych i punktowych Miary realizacji celu: • ograniczenie liczby stref z przekroczeniami dopuszczalnych poziomów substancji w powietrzu. 2. Gospodarka wodna (W) Cel długoterminowy do roku 2019 OSIĄGNIĘCIE I UTRZYMANIE DOBREGO STANU WÓD POWIERZCHNIOWYCH I PODZIEMNYCH ORAZ OCHRONA PRZECIWPOWODZIOWA Cele krótkoterminowe do roku 2015 W1. Osiągnięcie i utrzymanie dobrego stanu wód powierzchniowych i podziemnych Miary realizacji celu: • opracowanie i wdrożenie warunków korzystania z wód regionu wodnego, warunków korzystania z wód zlewni, • osiągnięcie i utrzymanie dobrego stanu wód rzecznych i jeziornych, • osiągnięcie i utrzymanie dobrego stanu wód podziemnych, • zmniejszenie trofii wód powierzchniowych. W2. Dobra jakości wód użytkowych i racjonalizacja ich wykorzystywania Miary realizacji celu: • osiągnięcie przez wody użytkowe obowiązujących standardów jakościowych w zakresie spełnienia warunków przydatności do picia, kąpieli oraz do bytowania ryb w warunkach naturalnych, • kontynuacja działań zmierzających do racjonalizacji zużycia pobranej wody, 1 Gmina Świdnica leży w strefie lubuskiej 13 „Prognoza oddziaływania na środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Świdnica na lata 2014-2017 z perspektywą na lata 2018-2021” • kontynuacja działań zmierzających do ograniczania wykorzystania wód podziemnych do celów przemysłowych. W3. Zwiększenie retencji w zlewniach i ochrona przed skutkami powodzi Miary realizacji celu: • opracowanie map zagrożenia powodzią, map ryzyka powodzi oraz przyjęcie i realizacja planów zarządzania ryzykiem powodzi • sukcesywna realizacja obiektów służących retencji wodnej W4. Przywrócenie i ochrona ciągłości ekologicznej rzek Miary realizacji celu: • podjęcie działań mających na celu udrożnienie rzek, w szczególności dla ryb dwuśrodowiskowych, • liczba zmodernizowanych urządzeń piętrzących, wybudowanych przepławek, • ochrona, zachowanie i przywracanie biotopów i naturalnych siedlisk przyrodniczych, związanych z wodami i od wód zależnych. 3. Gospodarka odpadami (GO) Cel długoterminowy do roku 2019 STWORZENIE SYSTEMU GOSPODARKI ODPADAMI, ZGODNEGO Z ZASADĄ ZRÓWNOWAŻONEGO ROZWOJU ORAZ HIERARCHIĄ SPOSOBÓW POSTĘPOWANIA Z ODPADAMI Cele krótkoterminowe do roku 2015 GO1. Utrzymanie tendencji oddzielenia wzrostu ilości wytwarzanych odpadów od wzrostu gospodarczego kraju wyrażonego w PKB Gospodarka odpadami komunalnymi • Objęcie zorganizowanym systemem odbierania odpadów komunalnych wszystkich mieszkańców najpóźniej do 2015 r. • Objęcie wszystkich mieszkańców systemem selektywnego zbierania odpadów najpóźniej do 2015 r. • Zmniejszenie ilości odpadów komunalnych ulegających biodegradacji kierowanych na składowiska odpadów, aby nie było składowanych: o w 2013 r. więcej niż 50%, o w 2020 r. więcej niż 35% masy tych odpadów wytworzonych w 1995 r., • Zmniejszenie masy składowanych odpadów komunalnych do max. 60% wytworzonych odpadów do końca 2014 r. • Przygotowanie do ponownego wykorzystania i recyklingu materiałów odpadowych, przynajmniej takich jak papier, metal, tworzywa sztuczne i szkło z gospodarstw domowych i, w miarę możliwości, odpadów innego pochodzenia podobnych do odpadów z gospodarstw domowych minimum 50% masy do 2020 roku. Gospodarka odpadami niebezpiecznymi Odpady zawierające PCB W okresie od 2011 r. należy dokonywać likwidacji odpadów zawierających PCB o stężeniu poniżej 50 ppm. Oleje odpadowe Utrzymanie poziomu odzysku na poziomie co najmniej 50%, a recyklingu rozumianego jako regeneracja na poziomie co najmniej 35%. Dążenie do pełnego wykorzystania mocy przerobowych instalacji do regeneracji olejów odpadowych. 14 „Prognoza oddziaływania na środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Świdnica na lata 2014-2017 z perspektywą na lata 2018-2021” Odpady medyczne i weterynaryjne W okresie do 2022 r. celem będzie podniesienie efektywności selektywnego zbierania odpadów medycznych i weterynaryjnych (w tym segregacji odpadów u źródła powstawania), co spowoduje zmniejszenie ilości odpadów innych niż niebezpieczne w strumieniu odpadów niebezpiecznych. Zużyte baterie i akumulatory • Rozbudowa systemu zbierania zużytych baterii przenośnych i zużytych akumulatorów przenośnych, który pozwoli na osiągnięcie następujących poziomów zbierania: o do 2012 r. – poziom zbierania zużytych baterii przenośnych i zużytych akumulatorów przenośnych w wysokości 25%; o do 2016 r. i w latach następnych – poziom zbierania zużytych baterii przenośnych i zużytych akumulatorów przenośnych, w wysokości 45% masy wprowadzonych baterii i akumulatorów przenośnych. • Osiągnięcie poziomów wydajności recyklingu: o do 26 września 2011 r. - zużytych baterii niklowo – kadmowych i zużytych akumulatorów niklowo - kadmowych – co najmniej 75% ich masy; o do 26 września 2011 r. – pozostałych zużytych baterii i zużytych akumulatorów – co najmniej 50% ich masy. Zużyty sprzęt elektryczny i elektroniczny utrzymanie poziomów odzysku i recyklingu zużytego sprzętu w wysokości: osiągnięcie poziomu selektywnego zbierania zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego pochodzącego z gospodarstw domowych w wysokości 4 kg/mieszkańca/rok. Pojazdy wycofane z eksploatacji Wyznacza się następujące minimalne poziomy odzysku i recyklingu odniesione do masy pojazdów przyjętych do stacji demontażu w skali roku: 85% i 80% do końca 2014 r., 95% i 85% od dnia 1 stycznia 2015 r. Odpady zawierające azbest W okresie od 2011 r. do 2032 r. zakłada się sukcesywne osiąganie celów określonych w przyjętym w dniu 15 marca 2010 r. przez Radę Ministrów „Programie Oczyszczania Kraju z Azbestu na lata 2009 2032”. Zbędne środki bojowe i odpady materiałów wybuchowych W okresie od 2011 r. do 2022 r. zakłada się sukcesywne zagospodarowanie materiałów odpadów wybuchowych, poprzez kontynuację dotychczasowego sposobu zagospodarowania zbędnych środków bojowych. 4. Ochrona przyrody i krajobrazu (OP) Cel długoterminowy do roku 2019 OCHRONA, ODTWARZANIE I ZRÓWNOWAŻONE UŻYTKOWANIE RÓŻNORODNOŚCI BIOLOGICZNEJ I GEORÓŻNORODNOŚCI Cele krótkoterminowe do roku 2015 OP1. Pogłębianie wiedzy o zasobach przyrodniczych województwa Miary realizacji celu: • liczba przeprowadzonych inwentaryzacji przyrodniczych, • liczba przeprowadzonych szkoleń z zakresu ochrony przyrody. OP2. Stworzenie organizacyjnych i prawnych warunków i narzędzi dla ochrony przyrody Miary realizacji celu: • liczba opracowanych i uchwalonych planów ochrony/zadań ochronnych, 15 „Prognoza oddziaływania na środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Świdnica na lata 2014-2017 z perspektywą na lata 2018-2021” • liczba utworzonych form ochrony przyrody. OP3. Ochrona różnorodności biologicznej i krajobrazowej poprzez zachowanie lub odtworzenie właściwego stanu ekosystemów i siedlisk oraz populacji gatunków zagrożonych Miary realizacji celu: • liczba zrealizowanych projektów dotyczących ochrony siedlisk i gatunków, • właściwy stan gatunków i siedlisk będących przedmiotem ochrony na obszarach Natura 2000 zgodnie z wytycznymi Dyrektywy Siedliskowej, • liczba wdrożonych programów rolno-środowiskowych. OP4. Ochrona i odtwarzanie różnorodności biologicznej systemów leśnych Miary realizacji celu: • Wskazanie powierzchni zalesionej • Wskazanie powierzchni, na której prowadzono waloryzację przyrodniczą obszarów leśnych • wykonanie przebudowy drzewostanów i odnowień po rębni, • wskazanie terenów poddanych rekultywacji, • realizacja zadań zwiększających retencję, • realizacja zadań służących ochronie przed skutkami suszy i powodzi, • utrzymanie poziomu pozyskania drewna z hektara użytków leśnych. OP5. Zmiana struktury gatunkowej i wiekowej lasów, odnowienie uszkodzonych ekosystemów leśnych Miary realizacji celu: • właściwy stan terenów leśnych, określonych w planach urządzenia lasów. OP6. Edukacja leśna społeczeństwa, dostosowanie lasów do pełnienia zróżnicowanych funkcji przyrodniczych i społecznych Miary realizacji celu: • prowadzenie przez leśników edukacji przyrodniczej, • liczba szkoleń mających na celu możliwości pozyskania funduszy unijnych dla działań związanych z leśnictwem, • liczba obiektów udostępnionych do korzystania z lasu w celach rekreacyjnych (pola biwakowe, parkingi leśne, szlaki turystyczne, zadaszenia i miejsca wypoczynku) OP7. Identyfikacja zagrożeń lasów i zapobiegania ich skutkom Miary realizacji celu: • działania mające na celu ograniczenie występowania szkodników owadzich w lasach, • liczba podjętych działań dotyczących ograniczenia zagrożeń pożarowych w lasach, • liczba zmodernizowanych dróg leśnych uznanych za drogi pożarowe, • działania mające na celu zwalczanie kłusownictwa, zaśmiecania i dewastacji terenów leśnych. 5. Ochrona przed hałasem (H) Cel długoterminowy do roku 2019 ZMNIEJSZENIE UCIĄŻLIWOŚCI HAŁASU POPRZEZ OBNIŻENIE JEGO NATĘŻENIA DO POZIOMU OBOWIĄZUJĄCYCH STANDARDÓW Cele krótkoterminowe do roku 2015 H1. Monitoring hałasu i ocena stopnia narażenia mieszkańców województwa na ponadnormatywny hałas Miary realizacji celu: • opracowanie map akustycznych dla aglomeracji powyżej 100 tys. mieszkańców, dróg, linii kolejowych i lotnisk (jeśli są wymagane), • opracowanie i realizacja programów ochrony przed hałasem. H2.Ograniczenie uciążliwości akustycznej dla mieszkańców Miary realizacji celu: 16 „Prognoza oddziaływania na środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Świdnica na lata 2014-2017 z perspektywą na lata 2018-2021” • obniżenie oddziaływania hałasu na środowisko do poziomów dopuszczalnych w miejscach przekroczeń. 6. Ochrona przed polami elektromagnetycznymi (PEM) Cel długoterminowy do roku 2019 OCHRONA PRZED NEGATYWNYM ODDZIAŁYWANIEM PÓL ELEKTROMAGNETYCZNYCH Cele krótkoterminowe do roku 2015 PEM1. Utrzymanie poziomów promieniowania elektromagnetycznego poniżej wartości dopuszczalnych Miary realizacji celu: • utrzymanie poziomów pól elektromagnetycznych poniżej dopuszczalnych lub co najmniej na tych poziomach, • zmniejszenie poziomów pól elektromagnetycznych co najmniej do dopuszczalnych, gdy nie są dotrzymane. 7. Odnawialne źródła energii (OZE) Cel długoterminowy do roku 2019 OGRANICZANIE ZUŻYCIA ENERGII ORAZ ZWIĘKSZENIE WYKORZYSTANIA ODNAWIALNYCH ŹRÓDEŁ ENERGII Cele krótkoterminowe do roku 2015 OZE1. Zwiększenie wykorzystania niekonwencjonalnych źródeł energii Miary realizacji celu: • wzrost zainstalowanej mocy elektrycznej ze źródeł odnawialnych w MW, • % produkcji energii ze źródeł odnawialnych w produkcji energii elektrycznej ogółem – tendencja rosnąca, • długość wybudowanej sieci gazowej [km] – tendencja rosnąca, • długość wybudowanych i zmodernizowanych ciepłociągów [km] – tendencja rosnąca, • wzrost liczby zmodernizowanych źródeł energii. 8. Przeciwdziałanie poważnym awariom przemysłowym (PAP) Cel długoterminowy do roku 2019 OGRANICZENIE RYZYKA WYSTĄPIENIA POWAŻNYCH AWARII PRZEMYSŁOWYCH ORAZ MINIMALIZACJA ICH SKUTKÓW Cele krótkoterminowe do roku 2015 PAP1. Minimalizacja ryzyka wystąpienia poważnych awarii Miary realizacji celu: • liczba awarii na obszarze województwa w porównaniu do roku poprzedniego, • liczba kontroli w transporcie substancji niebezpiecznych w stosunku do roku poprzedniego, • zrealizowanie minimum 75% zadań określonych w planie operacyjnym Programu. PAP2. Minimalizacja skutków wystąpienia poważnych awarii • liczba prawidłowo przeprowadzonych akcji likwidacji skutków wszystkich awarii, • zrealizowanie minimum 75% zadań określonych w planie operacyjnym Programu. 9. Kopaliny (K) Cel długoterminowy do roku 2019 ZRÓWNOWAŻONA GOSPODARKA ZASOBAMI NATURALNYMI Cele krótkoterminowe do roku 2015 K1. Minimalizacja strat w eksploatowanych złożach oraz ochrona środowiska przed negatywnym oddziaływaniem przemysłu wydobywczego Miary realizacji celu: • wprowadzenie odpowiednich zapisów do planów zagospodarowania przestrzennego, obowiązujących na terenie województwa, 17 „Prognoza oddziaływania na środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Świdnica na lata 2014-2017 z perspektywą na lata 2018-2021” • • prowadzenie eksploatacji złóż zgodnie z przepisami ustawy Prawo geologiczne i górnicze oraz przy zastosowaniu norm dotyczących techniki górniczej, ograniczenie presji wywieranej na środowisko podczas prowadzenia prac geologicznych i eksploatacji kopalin poprzez zwiększenie zastosowania nowoczesnych technologii wydobywczych w województwie. 10. Degradacja powierzchni ziemi i gleb (GL) Cel długoterminowy do roku 2019 OCHRONA POWIERZCHNI ZIEMI PRZED NEGATYWNYM ODDZIAŁYWANIEM ORAZ REKULTYWACJA TERENÓW ZDEGRADOWANYCH Cele krótkoterminowe do roku 2015 GL1. Zagospodarowanie powierzchni ziemi zgodne z zasadami zrównoważonego rozwoju Miary realizacji celu: • przeprowadzenie szkoleń promujących dobre praktyki rolne i leśne, • wskazanie gleb, którym przywrócono wartości użytkowe i przyrodnicze (po zdegradowaniu i zdewastowaniu przez działalność człowieka), • zwiększona liczba gospodarstw ekologicznych i agroturystycznych. GL2. Inwentaryzacja i rekultywacja gleb zdewastowanych i zdegradowanych Miary realizacji celu: • wskazanie obszarów zanieczyszczonych i zdegradowanych, • wskazanie terenów poddanych rekultywacji, • przedstawienie prowadzonego monitoringu zanieczyszczeń gleb. GL3. Ochrona gleb przed negatywnym oddziaływaniem rolnictwa i innych rodzajów działalności gospodarczej Miary realizacji celu: • liczba przeprowadzonych szkoleń rolników promujących rolnictwo ekologiczne, • działania zapobiegające zanieczyszczeniu gleb zwłaszcza środkami ochrony roślin i metalami ciężkimi, • działania zmierzające do odkwaszenia gleb. 11. Współpraca transgraniczna (WT) Cel długoterminowy do roku 2019 PROWADZENIE WSPÓLNYCH, TRANSGRANICZNYCH DZIAŁAŃ ZWIĄZANYCH Z OCHRONĄ ŚRODOWISKA I OCHRONĄ PRZECIWPOWODZIOWĄ Cele krótkoterminowe do roku 2015 WT1. Realizacja działań z zakresu ochrony środowiska i ochrony przeciwpowodziowej w ramach podpisanych umów o współpracy transgranicznej Miary realizacji celu: • liczba spotkań dotyczących zagadnień związanych z ochroną środowiska i ochrona przeciwpowodziową 12. Edukacja ekologiczna (EE) Cel długoterminowy do roku 2019 PROPAGOWANIE WŁAŚCIWYCH ZACHOWAŃ I POSTAW DOTYCZĄCYCH ŚRODOWISKA NATURALNEGO Cele krótkoterminowe do roku 2015 EE1. Promowanie właściwych zachowań w zakresie zużycia i zanieczyszczeń wody, gospodarki odpadami oraz ochrony przyrody Miary realizacji celu: • liczba przeprowadzonych szkoleń, warsztatów i spotkań dotyczących tej tematyki, • liczba zorganizowanych akcji, kampanii promocyjnych oraz konkursów wiedzy dotyczących tej tematyki, 18 „Prognoza oddziaływania na środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Świdnica na lata 2014-2017 z perspektywą na lata 2018-2021” • liczba zorganizowanych konferencji i seminariów, • liczba wydanych tytułów publikacji. EE2. Rozwijanie działań z edukacji ekologicznej na obszarach cennych przyrodniczo Miary realizacji celu: • liczba przeprowadzonych zajęć w terenie, • liczba przeprowadzonych warsztatów i szkoleń. EE3. Stworzenie warunków dla rozwoju bazy edukacji ekologicznej Miary realizacji celu: • liczba utworzonych ścieżek edukacyjnych, • liczba zrealizowanych inwestycji w zakresie edukacji ekologicznej (np. budowa, modernizacja lub doposażenie ośrodków). Plan gospodarki odpadami dla województwa lubuskiego na lata 2012-2017 z perspektywą do 2020 r. Nadrzędnym celem Planu jest: Stworzenie systemu gospodarki odpadami opartego na hierarchii sposobów postępowania z odpadami komunalnymi. Zgodnie z Krajowym Planem Gospodarki Odpadami przyjmuje się następujące główne cele w zakresie gospodarki odpadami: Cel 1. Minimalizacja ilości wytwarzanych odpadów przy wzroście gospodarczym województwa. Cel 2. Zwiększenie udziału recyklingu w odniesieniu do szkła, metali, tworzyw sztucznych oraz papieru i tektury, jak również odzysku energii z odpadów zgodnego z wymogami ochrony środowiska. Cel 3. Zmniejszenie ilości odpadów kierowanych na składowiska odpadów. Cel 4. Wyeliminowanie praktyki nielegalnego składowania odpadów. Odpady komunalne, w tym odpady ulegające biodegradacji Cel 1. Objęcie wszystkich mieszkańców zorganizowanym systemem odbierania odpadów komunalnych oraz systemem selektywnego zbierania odpadów najpóźniej do 1 lipca 2013 r. Cel 2. Zmniejszenie ilości odpadów komunalnych ulegających biodegradacji kierowanych na składowiska odpadów: • w 2013 r. nie więcej niż 50%, • w 2020 r. nie więcej niż 35% masy tych odpadów wytworzonych w 1995 r. Cel 3. Zmniejszenie masy składowanych odpadów komunalnych do max. 60% wytworzonych odpadów do końca 2014 r. Cel 4. Przygotowanie do ponownego wykorzystania i recyklingu materiałów odpadowych, (papier, metal, tworzywa sztuczne i szkło) z gospodarstw domowych oraz odpadów innego pochodzenia podobnych do odpadów z gospodarstw domowych minimum 50% masy do 2020 r. Odpady, które podlegają odrębnym przepisom prawnym, w tym odpady niebezpieczne Odpady zawierające PCB Cel 1. Likwidowanie odpadów zawierających PCB o stężeniu poniżej 50 ppm. Oleje odpadowe Cel 1. Utrzymanie odzysku na poziomie co najmniej 50%, a recyklingu rozumianego jako regeneracja na poziomie co najmniej 35%. Odpady medyczne i weterynaryjne Cel 1. Podniesienie efektywności selektywnego zbierania odpadów medycznych i weterynaryjnych w okresie do 2022 r., uwzględniającej segregację odpadów u źródła powstawania, zmniejszając tym samym ilości odpadów innych niż niebezpieczne w strumieniu odpadów niebezpiecznych. Zużyte baterie i akumulatory 19 „Prognoza oddziaływania na środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Świdnica na lata 2014-2017 z perspektywą na lata 2018-2021” Cel 1. Rozbudowa systemu zbierania zużytych baterii i akumulatorów przenośnych pozwalająca na osiągnięcie następujących poziomów zbierania: • 25% poziom zbierania zużytych baterii i akumulatorów przenośnych do 2012 r., • 40% poziom zbierania masy wprowadzonych baterii i akumulatorów przenośnych do 2016 r. Cel 2. Utrzymanie wydajności recyklingu z 2011 r. na poziomie nie mniejszym niż: • co najmniej 75% masy zużytych baterii i akumulatorów niklowo-kadmowych, • co najmniej 50% masy pozostałych zużytych baterii i akumulatorów. Cel 3. Utrzymanie poziomów wydajności recyklingu – co najmniej 65% masy zużytych baterii i akumulatorów poprzez dążenie do pełnego wykorzystania mocy przerobowych zakładów przetwarzania zużytych baterii i akumulatorów. Zużyty sprzęt elektryczny i elektroniczny Cel 1. Utrzymanie do roku 2022 poziomów odzysku i recyklingu w wysokości dla zużytego sprzętu powstałego z wielkogabarytowych urządzeń gospodarstwa domowego: poziomu odzysku w wysokości 80% masy zużytego sprzętu, poziomu recyklingu części składowych, materiałów i substancji pochodzących ze zużytego sprzętu w wysokości 75% masy zużytego sprzętu. Cel 2. Utrzymanie do roku 2022 poziomów odzysku i recyklingu w wysokości dla zużytego sprzętu powstałego z małogabarytowych urządzeń gospodarstwa domowego, sprzętu oświetleniowego, narzędzi elektrycznych i elektronicznych z wyjątkiem wielkogabarytowych, stacjonarnych narzędzi przemysłowych, zabawek, sprzętu rekreacyjnego i sportowego oraz przyrządów do nadzoru i kontroli: • poziomu odzysku w wysokości 70% masy zużytego sprzętu, • poziomu recyklingu części składowych, materiałów i substancji pochodzących ze zużytego sprzętu w wysokości 50% masy zużytego sprzętu. Cel 3. Utrzymanie do roku 2022 poziomów odzysku i recyklingu w wysokości dla zużytych gazowych lamp wyładowczych – poziomu recyklingu części składowych, materiałów i substancji pochodzących ze zużytych lamp w wysokości co najmniej 80% masy tych zużytych lamp Cel 4. Utrzymanie do roku 2022 poziomów odzysku i recyklingu w wysokości osiągnięcie poziomu selektywnego zbierania zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego pochodzącego z gospodarstw domowych w wysokości 4 kg/mieszkańca/rok. Pojazdy wycofane z eksploatacji Cel 1. Osiągnięcie minimalnych poziomów odzysku i recyklingu odniesione do masy pojazdów przyjętych do stacji demontażu w skali roku: • 85% i 80% do końca 2014 r., • 95% i 85% od dnia 1 stycznia 2015 r. Odpady zawierające azbest Cel 1 Sukcesywne osiąganie celów określonych w przyjętym w dniu 15 marca 2010 r. przez Radę Ministrów „Programie Oczyszczania Kraju z Azbestu na lata 2009-2032” w okresie od 2012 r. do 2032 r. Zbędne środki bojowe i odpady materiałów wybuchowych Cel 1. W okresie do 2022 r. zakłada się sukcesywne zagospodarowanie materiałów odpadów wybuchowych poprzez kontynuację dotychczasowego sposobu zagospodarowania zbędnych środków bojowych. Odpady pozostałe Zużyte opony Cel 1. Utrzymanie w perspektywie do 2022 r. dotychczasowego poziomu odzysku na poziomie co najmniej 75%, a recyklingu na poziomie co najmniej 15%. Odpady z budowy, remontów i demontażu obiektów budowlanych oraz infrastruktury drogowej Cel 1. Osiągnięcie do 2020 r. poziomu 70% wagowo przygotowania do ponownego użycia, recyklingu oraz innych form odzysku materiałów budowlanych i rozbiórkowych. Komunalne osady ściekowe 20 „Prognoza oddziaływania na środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Świdnica na lata 2014-2017 z perspektywą na lata 2018-2021” Cel 1. Ograniczenie w perspektywie do 2022 r., składowania osadów ściekowych z uwzględnieniem ograniczenia od 2013 r. składowania tych odpadów, które nie spełniają wymagań prawnych* *wymagania określone w Rozporządzeniu Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 7 września 2005 r. w sprawie kryteriów oraz procedur dopuszczania odpadów do składowania na składowisku odpadów danego typu (Dz. U. Nr 186, poz. 1553, z późn. zm.) Cel 2. Zwiększenie w perspektywie do 2022 r. ilości komunalnych osadów ściekowych przetwarzanych przed wprowadzeniem do środowiska oraz osadów przekształcanych metodami termicznymi, jak również wykorzystania osadów do rekultywacji. Cel 3. Maksymalizacja, w perspektywie do 2022 r., stopnia wykorzystania substancji biogennych zawartych w osadach przy jednoczesnym spełnieniu wszystkich wymogów dotyczących bezpieczeństwa sanitarnego i chemicznego oraz środowiskowego. Odpady ulegające biodegradacji inne niż komunalne Cel 1. Zmniejszenie masy składowanych odpadów do poziomu nie więcej niż 40% masy wytworzonych odpadów do roku 2022. Odpady opakowaniowe Cel 1. Osiągnięcie do roku 2014 poziomów odzysku i recyklingu odpadów powstałych z opakowań oraz utrzymanie poziomów w latach następnych: • opakowania razem: 60% odzysku*, 55% recyklingu*, • opakowania z tworzyw sztucznych: 22,5% recyklingu*, **, • opakowania z aluminium: 50% recyklingu*, • opakowania ze stali, w tym z blachy stalowej: 50% recyklingu*, • opakowania z papieru i tektury: 60% recyklingu*, • opakowania ze szkła gospodarczego poza ampułkami: 60% recyklingu*, • opakowania z drewna: 15% recyklingu.* Odpady z wybranych gałęzi gospodarki odpadami, których zagospodarowanie stwarza problemy * Nie dotyczy opakowań mających bezpośredni kontakt z produktami leczniczymi określonymi w przepisach ustawy z dnia 6 września 2001 r. – Prawo farmaceutyczne (Dz. U. z 2008 r., Nr 45, poz. 271, z późn. zm.). ** Do poziomu recyklingu zalicza się wyłącznie recykling, w wyniku którego otrzymuje się produkt wykonany z tworzywa sztucznego. Cel 1. Zwiększenie udziału odpadów poddawanych procesom odzysku. Cel 2. Zwiększenie udziału odpadów unieszkodliwianych poza składowaniem. Polityka energetyczna Polski do 2030 roku Dokument określa podstawowe kierunki polityki energetycznej. Są nimi: • poprawa efektywności energetycznej, • wzrost bezpieczeństwa dostaw paliw i energii, • dywersyfikacja wytwarzania energii elektrycznej poprzez wprowadzenie energetyki jądrowej, • rozwój wykorzystania odnawialnych źródeł energii, w tym biopaliw, • rozwój konkurencyjnych rynków paliw i energii oraz ograniczenie oddziaływania energetyki na środowisko. Cele te mają zostać zapewnione m.in. przez racjonalne, efektywne gospodarowanie krajowymi złożami węgla oraz dywersyfikację źródeł i kierunków dostaw gazu ziemnego. Dokument postuluje również przygotowanie infrastruktury dla energetyki jądrowej i zapewnienie warunków inwestorom dla wybudowania i uruchomienia elektrowni jądrowych opartych na bezpiecznych technologiach. Zgodnie z Polityką energetyczną Polski do 2030 roku udział odnawialnych źródeł energii w całkowitym zużyciu energii w Polsce ma wzrosnąć do 15% w 2020 roku i 20% w roku 2030. Zadania wynikające z Polityki Energetycznej Polski to m.in.: • modernizacja sieci przesyłowych i sieci rozdzielczych pozwalająca obniżyć poziom awaryjności o 50%, 21 „Prognoza oddziaływania na środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Świdnica na lata 2014-2017 z perspektywą na lata 2018-2021” • • • • • • • • • • • rozwój lokalnej mini i mikro kogeneracji pozwalający na dostarczenie do roku 2020, z tych źródeł co najmniej 10% energii elektrycznej zużywanej w kraju, ochrona lasów przed nadmiernym eksploatowaniem w celu pozyskiwania biomasy, zrównoważone wykorzystanie obszarów rolniczych na cele OZE, tak aby nie doprowadzić do konkurencji pomiędzy energetyką odnawialną i rolnictwem, wdrożenie Programu budowy biogazowni rolniczych przy założeniu powstania do roku 2020 co najmniej jednej biogazowni w każdej gminie, ograniczenie emisji CO2 w wielkości możliwej technicznie do osiągnięcia bez naruszania bezpieczeństwa energetycznego, ograniczenie emisji SO2 do poziomu ustalonego w Traktacie Akcesyjnym, ograniczenie emisji NOx, poczynając od 2016 roku zgodnie ze zobowiązaniami przyjętymi przy akcesji do Unii Europejskiej, likwidacja emisji z tytułu samozapłonu i palenia się hałd, poprzez pozyskanie węgla z odpadów pogórniczych zalegających na składowiskach, rozszerzenie zakresu założeń i planów zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe o planowanie i organizację działań mających na celu racjonalizację zużycia energii i promowanie rozwiązań zmniejszających zużycie energii na obszarze gminy, wsparcie inwestycji w zakresie stosowania najlepszych dostępnych technologii w przemyśle, wysokosprawnej kogeneracji, ograniczenia strat w sieciach elektroenergetycznych i ciepłowniczych oraz termomodernizacji budynków, wykorzystanie obowiązków w zakresie przygotowania planów zaopatrzenia gmin w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe w celu zastąpienia wyeksploatowanych rozdzielonych źródeł wytwarzania ciepła jednostkami kogeneracyjnymi. Krajowy Plan Gospodarki Odpadami 2014 (KPGO 2014) Krajowy plan gospodarki odpadami jest nadrzędnym dokumentem w zakresie gospodarki odpadami, z którym muszą być zgodne plany gospodarki odpadami opracowywane na niższych szczeblach administracji. Celem KPGO 2014 jest osiągnięcie systemu gospodarki odpadami zgodnego z zasadą zrównoważonego rozwoju, w którym w pełni realizowane są zasady gospodarki odpadami, a w szczególności hierarchia postępowania z odpadami czyli po pierwsze zapobieganie powstawaniu odpadów, a następnie przygotowanie do ponownego użycia, recykling, inne metody odzysku, unieszkodliwianie, przy czym najmniej pożądanym sposobem ich zagospodarowanie jest składowanie. Główne cele strategiczne wynikające z KPGO to: • uniezależnienie wzrostu ilości wytwarzanych odpadów od wzrostu gospodarczego kraju, • zwiększenie udziału odzysku, w tym w szczególności odzysku energii z odpadów, zgodnego z wymaganiami ochrony środowiska, • zmniejszenie ilości odpadów kierowanych na składowiska odpadów, • wyeliminowanie praktyki nielegalnego składowania odpadów, • utworzenie i uruchomienie bazy danych o produktach, opakowaniach, i gospodarce odpadami (BDO), KPGO formułuje również dodatkowe cele szczegółowe dla poszczególnych grup odpadów. W przypadku odpadów komunalnych są to: • objęcie systemem zbiórki odpadów komunalnych 100% mieszkańców najpóźniej do 2015 r., • objęcie 100% mieszkańców systemem selektywnego zbierania odpadów najpóźniej do 2015 r., • zmniejszenie ilości odpadów komunalnych ulegających biodegradacji kierowanych do składowania, aby nie było składowanych: o w 2013 r. więcej niż 50%, masy tych odpadów wytworzonych w 1995 r. o w 2020 r. więcej niż 35% masy tych odpadów wytworzonych w 1995 r. 22 „Prognoza oddziaływania na środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Świdnica na lata 2014-2017 z perspektywą na lata 2018-2021” • • zmniejszenie masy składowanych odpadów komunalnych do poziomu maks. 60% wytworzonych odpadów do końca 2014 r., przygotowanie do ponownego wykorzystania i recykling materiałów odpadowych, przynajmniej takich jak papier, metal, tworzywa sztuczne i szkło z gospodarstw domowych i w miarę możliwości odpadów innego pochodzenia podobnych do odpadów z gospodarstw domowych na poziomie minimum 50% ich masy wytworzonej do 2010 roku. Krajowy Program Oczyszczania Kraju z Azbestu (POKA) Program Oczyszczania Kraju z Azbestu na lata 2009-2032, będący aktualizacją dotychczas obowiązującego programu usuwania azbestu i wyrobów zawierających azbest stosowanych na terytorium Polski (z 2002 r.), wyznacza następujące cele dotyczące azbestu: • usunięcie i unieszkodliwienie wyrobów zawierających azbest, • minimalizacja negatywnych skutków zdrowotnych spowodowanych obecnością azbestu na terytorium kraju, • likwidacja szkodliwego oddziaływania azbestu na środowisko. Cele te realizowane powinny być przez następujące działania: • do 2012 r. przeprowadzenie pełnej i rzetelnej inwentaryzacji oraz ustalenie rozmieszczenia terytorialnego azbestu i wyrobów zawierających azbest, • utworzenie i uruchomienie elektronicznego Systemu Informacji Przestrzennej do monitoringu usuwania wyrobów zawierających azbest, • podjęcie prac legislacyjnych umożliwiających egzekwowanie obowiązków nałożonych na podmioty fizyczne i prawne oraz zasilanie danymi elektronicznego systemu monitorowania realizacji programu, • działania edukacyjno-informacyjne, • zadania w zakresie usuwania wyrobów zawierających azbest, • działania w zakresie oceny narażenia i ochrony zdrowia, w tym działalność Ośrodka Referencyjnego Badań i Oceny Ryzyka Zdrowotnego Związanych z Azbestem. W Programie wskazano również: • możliwość składowania odpadów azbestowych na składowiskach podziemnych, • wdrażanie nowych technologii umożliwiających unicestwianie włókien azbestu, • pozostawianie w ziemi – w dopuszczonych prawem przypadkach – wyrobów azbestowych wycofanych z użytkowania. Krajowy Program Oczyszczania Ścieków Komunalnych (KPOŚK) Przepisy prawne Unii Europejskiej w zakresie odprowadzania i oczyszczania ścieków komunalnych określone zostały w szczególności w dyrektywie Rady 91/271/EWG z dnia 21 maja 1991 roku, dotyczącej oczyszczania ścieków komunalnych. W Traktacie Akcesyjnym przewidziano, że przepisy prawne Unii Europejskiej w zakresie odprowadzania i oczyszczania ścieków komunalnych określone ww. dyrektywą będą w Polsce w pełni obowiązywały od 31 grudnia 2015 r., do tego czasu: • wszystkie aglomeracje ≥ 2000 RLM muszą być wyposażone w systemy kanalizacji zbiorczej i oczyszczalnie ścieków o efekcie oczyszczania uzależnionym od wielkości oczyszczalni, • aglomeracje <2000 RLM wyposażone w dniu wejścia Polski do Unii w systemy kanalizacyjne powinny posiadać do tego terminu oczyszczalnie zapewniające odpowiednie oczyszczanie, • zakłady przemysłu rolno-spożywczego o wielkości > 4000 RLM są zobowiązane do redukcji zanieczyszczeń biodegradowalnych. KPOŚK określa działania, które będą podejmowane do końca okresu przejściowego, wynegocjowanego dla tej dyrektywy tj. do końca 2015 r. Program stanowi spis przedsięwzięć zaplanowanych do realizacji w zakresie odprowadzania i oczyszczania ścieków komunalnych (budowy, rozbudowy i/lub modernizacji oczyszczalni ścieków komunalnych i systemów kanalizacji zbiorczej) w aglomeracjach w celu prawidłowego i uporządkowanego procesu implementacji dyrektywy 91/271/EWG. 23 „Prognoza oddziaływania na środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Świdnica na lata 2014-2017 z perspektywą na lata 2018-2021” 1.5. Metody zastosowane przy sporządzaniu Prognozy Prognozę sporządzono przy zastosowaniu: metod opisowych, analiz jakościowych opartych na danych dostępnych z państwowego monitoringu środowiska, danych literaturowych. W Prognozie analizowano oddziaływanie przedsięwzięć zaproponowanych w Programie, na poszczególne komponenty środowiska, w tym na zdrowie człowieka, z uwzględnieniem zależności między tymi komponentami. Opracowując Program i Prognozę wykorzystano dane uzyskane z poniżej przedstawionych jednostek: • Urząd Gminy w Świdnicy, • Starostwo Powiatowe w Zielonej Górze, • Urząd Marszałkowski Województwa Lubuskiego w Zielonej Górze, • Nadleśnictwa: Zielona Góra, Krzystkowice, Nowa Sól, • Lubuski Zarząd Melioracji i Urządzeń Wodnych w Zielonej Górze, • Powiatowa Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna w Zielonej Górze, • Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Zielonej Górze (WIOŚ), • Wojewódzki Ośrodek Dokumentacji Geodezyjnej i Kartograficznej w Warszawie, • Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Gorzowie Wlkp., • Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej we Wrocławiu, • Okręgowa Stacja Chemiczno-Rolnicza w Gorzowie Wlkp., • Państwowy Instytut Geologiczny (IKAR, MIDAS), • Centralny Ośrodek Dokumentacji Geodezyjnej i Kartograficznej (GEOPORTAL), • Główny Urząd Statystyczny (GUS), zwłaszcza Bank Danych Lokalnych (BDL) GUS, 1.6. Przewidywane metody analizy skutków realizacji postanowień projektowanego dokumentu oraz częstotliwość jej przeprowadzania Ustala się, iż prognoza powinna obejmować obszar gminy, wraz z obszarami pozostającymi w zasięgu oddziaływania wynikającego z realizacji ustaleń programu ochrony środowiska. Jest zatem oczywiste, że obszar objęty prognozą nie może być mniejszy od obszaru będącego przedmiotem tego dokumentu, co jest konieczne zważywszy na wzajemne powiązania poszczególnych elementów środowiska. W celu dokonania obiektywnej weryfikacji i modyfikacji celów i projektów proponowanych w ramach Programu konieczne jest prowadzenie monitoringu, który dostarczy danych niezbędnych do realizacji tych działań. Monitoring ten – ze względu na częstotliwość gromadzenia, a w szczególności udostępniania danych – powinien być prowadzony w cyklu rocznym, a sprawozdania z postępów realizacji ustaleń prawa ochrony środowiska powinny być udostępniane, zgodnie z wymogami ustawy Prawo ochrony środowiska, co najmniej w cyklu dwuletnim, w postaci raportów. Nadrzędną zasadą realizacji niniejszego opracowania powinna być realizacja wyznaczonych zadań przez określone jednostki, którym poszczególne zadania przypisano. Z punktu widzenia Programu w realizacji poszczególnych zadań będą uczestniczyć: • podmioty uczestniczące w organizacji i zarządzaniu programem, • podmioty realizujące zadania programu, • podmioty kontrolujące przebieg realizacji i efekty programu, • społeczność powiatu, jako główny podmiot odbierający wyniki działań programu. Realizacja założeń Programu ochrony środowiska dla Gminy Świdnica to poprawa stanu środowiska gminy oraz utrzymanie dobrego stanu w miejscach gdzie przekroczenia nie występują. Zmiany wartości wskaźników i mierników charakteryzujących elementy środowiska będą stanowiły wymierny efekt realizacji założeń Programu. 24 „Prognoza oddziaływania na środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Świdnica na lata 2014-2017 z perspektywą na lata 2018-2021” Ponadto zgodnie z art. 18 ustawy Prawo ochrony środowiska organ wykonawczy gminy jest zobowiązany sporządzać co dwa lata raporty z wykonania programów ochrony środowiska, które następnie przedstawia radzie gminy. W cyklach czteroletnich będzie oceniany stopień realizacji celów ekologicznych. Ocena ta będzie bazą do ewentualnej korekty celów i strategii ich realizacji. Taka procedura pozwoli na spełnienie wymagań zapisanych w ustawie Prawo ochrony środowiska, dotyczących okresu na jaki jest przyjmowany program ochrony środowiska i systemu raportowania o stanie realizacji programu. Wdrażanie programu ochrony środowiska powinno podlegać regularnej ocenie w zakresie: • efektywności wykonania zadań, • aktualności zidentyfikowanych problemów ekologicznych oraz adekwatności podjętych działań, • stopnia realizacji programu w odniesieniu do stopnia realizacji założonych działań i przyjętych celów, • rozbieżności pomiędzy założonymi celami i działaniami, a ich wykonaniem, • przyczyn ewentualnych rozbieżności pomiędzy założonymi celami i działaniami, a ich wykonaniem, • niezbędnych modyfikacji programu. Dla gminy Świdnica niezbędna jest okresowa wymiana informacji pomiędzy Powiatem,w zakresie stanu środowiska oraz stopnia zaawansowania realizacji poszczególnych zadań. Monitoring obejmuje dwa podstawowe rodzaje kontrolowania zmian, które najogólniej można określić jako: • monitoring ilościowy, • monitoring jakościowy. Ujęcie ilościowe – obrazuje prognozę zmian konkretnych wielkości (wskaźników). Nie do wszystkich elementów środowiska da się przypisać wskaźniki (nie wszystkie dane są dostępne), aby dokonać prognozy ilościowej w niektórych elementach środowiska. Do prognozowania zmian wskaźników w przyszłości wykorzystano informacje o dynamice zmian tych wskaźników w przeszłości, nakładów w okresach poprzednich i planowanych do poniesienia (uwzględniono fakt, iż część zaplanowanych nakładów w poprzednim okresie nie została zrealizowana), oraz wymogi UE. Ujęcie jakościowe – dla elementów środowiska, dla których nie można prognozować określonych wskaźników lub jest to utrudnione, wykorzystano ocenę jakościową, która stanowi jednocześnie uzupełnienie do oceny ilościowej. Listę tę można ewentualnie w przyszłości uzupełnić o pojedyncze nowe wskaźniki dotyczące jakości środowiska. Wskazane byłoby także podanie, które wskaźniki służą do monitorowania konkretnych celów Programu. Tabela 1 Mierniki monitorowania efektywności Programu Cel ekologiczny Poprawa jakości powietrza poprzez ograniczenie emisji zanieczyszczeń ze źródeł powierzchniowych, liniowych i punktowych Nazwa wskaźnika Stężenie średnioroczne: • pyłu PM10 • pyłu PM2,5 • benzo(a)pirenu • arsenu • O3 • SO2 • NO2 Ocena jakości powietrza 25 Jednostka µg/m 3 klasyfikacja stref „Prognoza oddziaływania na środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Świdnica na lata 2014-2017 z perspektywą na lata 2018-2021” Cel ekologiczny Nazwa wskaźnika Ilość zlikwidowanych starych palenisk Zwiększenie wykorzystywania odnawialnych źródeł energii Zwiększenie efektywności energetycznej Osiągnięcie i utrzymanie dobrego stanu wód powierzchniowych i podziemnych Budowa i modernizacja systemu zaopatrywania ludności w wodę oraz uporządkowanie gospodarki ściekowej Ochrona mieszkańców przed powodzią i suszą Prowadzenie kontroli w zakresie prawidłowej gospodarki odpadami Rozwój systemu gospodarki odpadami i uzyskanie zakładanych w KPGO poziomów odzysku dla poszczególnych rodzajów odpadów Rozwój obszarów prawnie chronionych poprzez ochronę różnorodności biologicznej i krajobrazowej Koszty poniesione na termomodernizację Ilość przeprowadzonych termomodernizacji Roczne nakłady finansowe poniesione na realizację celu Stan jakości wód powierzchniowych Jakość wód podziemnych Zużycie wody na potrzeby gospodarki narodowej Komunalne i przemysłowe oczyszczalnie ścieków Ludność korzystająca z oczyszczalni ścieków z ogólnej liczby ludności Jakość ścieków surowych doprowadzanych do oczyszczalni Stężenie zanieczyszczeń w odprowadzanych ściekach do odbiornika Wodociągi: długość czynnej sieci, ludność korzystająca z sieci wodociągowej Kanalizacja: długość czynnej sieci, ludność korzystająca z sieci kanalizacyjnej Ilość zewidencjonowanych zbiorników bezodpływowych i przydomowych oczyszczalni ścieków Ilość zlikwidowanych zbiorników bezodpływowych Nakłady finansowe poniesione na realizację celu w jednostce czasu Ilość wybudowanych zbiorników małej retencji Jednostka Sztuk zł/rok sztuk zł/rok Klasa jakości Klasa czystości 3 m /rok sztuk % mg/dm 3 mg/dm 3 km % km % sztuk sztuk zł/rok sztuk Powierzchnia terenów narażonych na powodzie Długość zmodernizowanych i odbudowanych obiektów melioracji wodnych podstawowych i szczegółowych. Nakłady finansowe poniesione na realizację celu w jednostce czasu Ilość wydanych zezwoleń na zbieranie i przetwarzanie odpadów Masa zebranych odpadów komunalnych Masa zebranych odpadów komunalnych w przeliczeniu na 1 mieszkańca gminy Masa odpadów komunalnych zebrana selektywnie Masa odpadów ulegających biodegradacji Liczba zlikwidowanych „dzikich” wysypisk odpadów Liczba funkcjonujących instalacji do zagospodarowania odpadów komunalnych zmieszanych i zbieranych selektywnie, poza unieszkodliwianiem na składowisku Liczba funkcjonujących składowisk na terenie gminy Powierzchnia obszarów prawnie chronionych w tym: • obszary NATURA 2000 • parki narodowe • parki krajobrazowe • obszary chronionego krajobrazu • rezerwaty przyrody • użytki ekologiczne 26 km 2 km zł/rok sztuk Mg/rok kg/os Mg/rok Mg/rok sztuk sztuk sztuk ha „Prognoza oddziaływania na środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Świdnica na lata 2014-2017 z perspektywą na lata 2018-2021” Cel ekologiczny Rozwój obszarów zieleni urządzonej Zrównoważony rozwój turystyki i rekreacji Osiągnięcie dopuszczalnych poziomów hałasu Utrzymanie poziomów promieniowania elektromagnetycznego poniżej wartości dopuszczalnych Ochrona powierzchni ziemi przed negatywnym oddziaływaniem rolnictwa i innych rodzajów działalności gospodarczej Podnoszenie świadomości ekologicznej mieszkańców poprzez promowanie postaw i działań proekoloegicznych Zapobieganie powstawania poważnych awarii oraz minimalizacja ich skutków Nazwa wskaźnika • stanowiska dokumentacyjne • zespoły przyrodniczo-krajobrazowe Liczba pomników przyrody na terenie gminy Liczba opracowanych planów ochrony Przyrost powierzchni prawnie chronionej Powierzchnia terenów zieleni miejskiej i urządzonej Liczba nowo powstałej zieleni miejskiej i urządzonej Długość szlaków rowerowych Długość szlaków pieszych Długość nowo wybudowanych dróg Długość wyremontowanych dróg Liczba zagrożonych mieszkańców hałasem drogowym w następujących zakresach: • do 5 dB • 5 – 10 dB • 10 – 15 dB • 15 – 20 dB • > 20 dB wyrażona wskaźnikami LDWN i LN Ilość instalacji emitujących pola elektromagnetyczne Powierzchnia gruntów zrekultywowanych i zagospodarowanych Powierzchni gruntów zdegradowanych i zdewastowanych 2.1. sztuk sztuk % ha ha Km km km km tys. sztuk ha ha Liczba przeprowadzonych kampanii edukacyjno-informacyjnych sztuk Liczba jednostek, które przystąpiły do akcji ekologicznych sztuk Nakłady finansowe poniesione na realizację celu w jednostce czasu zł/rok Liczba zakładów o dużym ryzyku (ZDR) i zwiększonym ryzyku (ZZR) wystąpienia awarii przemysłowej sztuk Liczba awarii spowodowanych przez przemysł Liczba awarii spowodowanych przez transport 2. Jednostka sztuk sztuk Istniejący stan środowiska na terenie gminy Świdnica Charakterystyka gminy Gmina Świdnica leży na południowy zachód od Zielonej Góry, graniczy z gminami: Nowogród Bobrzański, Zielona Góra, Czerwieńsk i Dąbie (w powiecie krośnieńskim). Położenie gminy w pobliżu Zielonej Góry, sprawia że jest ona obszarem tranzytowym, a jej dostępność komunikacyjna jest dobra. Siedziba gminy, Świdnica jest oddalona od stolicy powiatu Zielonej Góry o 5 km i posiada z nią połączenie drogą krajową nr 27. Gmina Świdnica położona jest na Wysoczyźnie Zielonogórskiej oraz częściowo w Pradolinie Głogowsko-Baruckiej (według podziału B. Krygowskiego). W obrębie gminy można wyróżnić następujące jednostki geomorfologiczne: • Wał Zielonogórski – zajmujący centralną część gminy; • Równinę Kosierską – położoną na północy; • Pradolinę Głogowsko-Barucką – położoną na południu. 27 „Prognoza oddziaływania na środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Świdnica na lata 2014-2017 z perspektywą na lata 2018-2021” Na terenie Wału Zielonogórskiego występują elewacyjne zbiorniki wód podziemnych. Przeważnie są one usytuowane w synklinach glacitektonicznych, wypełnionych osadami piaszczystożwirowymi. Zasoby takich zbiorników są ograniczone. Zaopatrzenie w wodę wsi położonych na Wale odbywa się często z ujęć - źródeł (np. Letnica), z rynny wypełnionej piaskami (np. Koźla) oraz ze zbiorników elewacyjnych (Wilkanowo, Świdnica). W strefie terasy kemowej woda podziemna przeważnie znajduje się w strefie górnych piasków np. w Drzonowie, gdzie wodę o zwierciadle swobodnym nawiercono na głębokości 14,5 m. Na terenie gminy Świdnica znajduje się Główny Zbiornik Wód Podziemnych nr 301 Pradolina ZasiekiNowa Sól. Długość zbiornika wynosi ok. 60 km, a szerokość 2-6 km. Osady wodonośne tworzy seria piaszczysta z przewarstwieniami mułków, w spągu lokalnie występują piaski gruboziarniste i żwiry. Miąższość warstwy wodonośnej wynosi 15-80 m, średnio 20-25 m. Zwierciadło wody jest swobodne. W nadkładzie brak jest warstwy izolacyjnej. Występują tu piaski i mułki rzeczne, lokalnie piaski wydmowe i namuły. Podłoże zbiornika wodonośnego tworzą iły trzeciorzędowe i czwartorzędowe. Zbiornik jest zasilany między innymi przez wody powierzchniowe Śląskiej Ochli i jej dopływów: Jarosza, Wodnej, kanału Polnego i innych. Dlatego też bardzo ważnym jest aby nie odprowadzać nieoczyszczonych ścieków komunalnych i przemysłowych do rzeki Śląska Ochla i jej dopływów, gdyż grozi to zanieczyszczeniem wód podziemnych. Lustro wody we wsi Piaski występuje już na głębokości 2 m. Gmina położona jest w zasięgu dwóch działów wodnych rzek Odry i Bobru. Główną rzeką gminy jest odcinek górny Śląskiej Ochli, która ma swoje źródła na terenie Wału Zielonogórskiego koło wsi Letnica. Według danych LZMiUW na terenie gminy znajduje się 29,195 km rzek i cieków wodnych. Pozostałe cieki są to rowy odwadniające fragmenty terenów leśnych lub łąk. W związku ze znacznym wzniesieniem Wału Zielonogórskiego, klimat jest tu chłodniejszy od klimatu otaczających go pradolin. Występują tu największe opady atmosferyczne, zwłaszcza w okresie od kwietnia do września. Wcześniej pojawia się tu zima i występuje największa liczba dni z pokrywą śnieżną. Kraina ta jest najbardziej uprzywilejowaną pod względem amplitud średnich dobowych (wyO noszą tylko 9 – 10 C) i bardzo małego zagrożenia przez przymrozki. Przymrozki na Wale Zielonogórskim zanikają średnio między 15 – 20 kwietnia. Występuje tu również najmniejsza częstość okresów bezopadowych. W krainie IX Pasa Pradolin Południowych występują nieco wyższe temperatury, w O O lecie (VI – VIII) – średnio 0,1-0,2 C, wyższe amplitudy dobowe (11-12 C), większa liczba dni z przymrozkami (średnio 5 dni więcej), a ostatnie przymrozki wiosenne występują średnio do 30 kwietnia. Zasadnicza różnica występuje w opadach atmosferycznych, gdyż w Pradolinie są one niższe w okresie IV – IX o średnio ok. 40 mm. 2 Gmina Świdnica zajmuje powierzchnię 160 km , co stanowi 10,2% powierzchni powiatu zielonogórskiego i liczy 6330 osób, co stanowi 6,6% populacji powiatu. Gmina ma typowo leśny charakter. Lasy zajmują powierzchnie 10 332 ha i stanowią 64,2% powierzchni terenu. Pod tym względem gmina zajmuje 15 pozycje w województwie (na 83 gminy) i 1 w powiecie (na 11 gmin, w tym miasto Zielona Góra). Użytki rolne zajmują 5031 ha (31,3%), w tym grunty orne stanowią 68,3% natomiast sady – 1,2%, łąki – 21,9% i pastwiska – 8,5%. Według danych z Narodowego spisu rolnego z 2010 r. funkcjonowało tu 862 gospodarstwa rolne. Rolnictwo charakteryzuje się dużym rozdrobnieniem. Dominują małe gospodarstwa rolne poniżej 10 ha, które stanowią ponad 92% wszystkich gospodarstw. Według danych GUS (Bank Danych Lokalnych) w 2013 r. gminę zamieszkiwało 6 630 mieszkańców, natomiast zameldowanych było 6206 osób (wg danych Urzędu Gminy). W okresie od 2009 do 2013 r. liczba mieszkańców gminy wzrosła niemal o 2%. W tym samym czasie liczba ludności w powiecie wzrosła o 3,4%. Pomimo ujemnego przyrostu naturalnego (-1 na 1000 mieszkańców), na ogólny wzrost liczby mieszkańców przyczyniło się dodatnie saldo migracji wewnętrznej (54 osoby), co oznacza, że więcej osób zameldowało się w gminie niż wymeldowało. 28 „Prognoza oddziaływania na środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Świdnica na lata 2014-2017 z perspektywą na lata 2018-2021” 2 Wskaźnik gęstości zaludnienia w gminie jest niższy niż średnia dla powiatu (60 os./km ) i kształtuje się 2 na poziomie 39 os./km . Z danych GUS wynika również, że w 2013 r. 19,2% ludności gminy stanowiły osoby w wieku przedprodukcyjnym, 66,4% w wieku produkcyjnym, a 14,4% w wieku poprodukcyjnym. Z roku na rok spada liczba osób w wieku przedprodukcyjnym, wzrasta przede wszystkim liczba osób w grupie poprodukcyjnej. Wyraźna jest tendencja starzenia się społeczeństwa. Pod koniec czerwca 2014 r. roku na terenie gminy w rejestrze CEIDG zarejestrowanych było 563 podmiotów gospodarczych. W poniższej tabeli przedstawiono szczegółowo podział podmiotów na sekcje. Wiodące pod względem struktury zatrudnienia są handel i budownictwo. Dobrze rozwinięte jest również przetwórstwo przemysłowe. Największymi po względem zatrudnienia przedsiębiorstwami są: • ELWIZ S.A. ul. Obwodowa 11, 66-008 Świdnica - produkcja okien i drzwi z PVC • KAMPOL Sp. z o.o., ul. Długa 25, 66-008 Świdnica - produkcja pościeli z owczej wełny • Z. P. U. LAMO Wiesław Laszczyk, ul. Ogrodnicza 3, 66-008 Wilkanowo - metaloplastyka • P. i E. INVEST, Letnica 101, 66-008 Świdnica - produkcja pieczarek • Transport – Spedycja GRABOWSKI, ul. Kościuszki 5, 66-008 Świdnica - baza transportowa Stopa bezrobocia na koniec maja 2014 r. na terenie powiatu zielonogórskiego kształtowała się na poziomie 14,6% - była na podobnym poziomie co średnia dla województwa (14,1%) i wyższa niż stopa bezrobocia w kraju (12,5%). Ponad połowa zarejestrowanych bezrobotnych na terenie powiatu zielonogórskiego stanowiły kobiety (52,6%). Na terenie gminy Świdnica zarejestrowanych było 266 osób bezrobotnych. Pod względem wysokości bezrobocia powiat zielonogórski zajmował 6 miejsce w 2 gronie wszystkich powiatów w województwie lubuskim (na 14 powiatów w tym 2 grodzkich) . Gmina Świdnica nie posiada w ogóle zaplecza turystycznego, nie licząc zespołu hotelarskogastronomicznego, punktu małej gastronomii i mini - baru. Na terenie gminy zostały wyznaczone piesze szlaki turystyczne: zielony, czarny, niebieski i czerwony. Sieć drogowa na terenie gminy Świdnica liczy 162,1 km, w tym: drogi krajowe (DK 27 i 32) o łącznej długości 24,68 km, drogi wojewódzkie (DW 279 i 282) o łącznej długości 17,7 km, drogi powiatowe o łącznej długości 40,149 km, drogi gminne o łącznej długości 79,580 km Przez teren gminy przebiega normalnotorowa pierwszorzędowa linia kolejowa PKP relacji Żary – Bieniów – Nowogród Bobrzański - Zielona Góra o długości 17,0 km, podlegająca Zachodniej DOKP w Poznaniu, Stacji Rejonowej w Zielonej Górze. Gmina Świdnica posiada sieć wodociągową o łącznej długości 62,8 km. Do budynków doprowadzonych jest łącznie 1454 sztuki przyłączy. Gmina zwodociągowana jest w 79,3%. Z sieci wodociągowej korzysta 5 022 mieszkańców. Na terenie gminy funkcjonuje 5 wodociągów zbiorowego zaopatrzenia w wodę zaopatrujące następująca liczbę mieszkańców: • Świdnica – 1763 osoby, • Wilkanowo (Osiedle Przylesie) – 346 osób, • Letnica – 1576 osób, • Drzonów – 911 osób, • Słone – 426 osób. Na terenie gminy Świdnica znajduje się sieć kanalizacyjna o długości 81,6 km. Liczba przyłączy do budynków wynosi 1151 sztuk. Z sieci kanalizacyjnej korzysta łącznie 4888 mieszkańców gminy, zatem 2 dane Wojewódzkiego Urzędu Pracy w Zielonej Górze [http://www.wup.zgora.pl] 29 „Prognoza oddziaływania na środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Świdnica na lata 2014-2017 z perspektywą na lata 2018-2021” można założyć, że stopień skanalizowania wynosi 77%. Pozostali mieszkańcy ścieki gromadzą w zbiornikach bezodpływowych lub w przydomowych oczyszczalniach ścieków. Z taboru asenizacyjnego wywożącego nieczystości ze zbiorników bezodpływowych korzysta ok. 67 mieszkańców gminy, natomiast w przydomowe oczyszczalnie ścieków wyposażonych jest 38 budynków mieszkalnych. Na terenie gminy pracują dwie oczyszczalnie ścieków: W gminie pracują dwie mechaniczno-biologiczne oczyszczalnie ścieków: • Oczyszczalnia ścieków Drzonów – średnia wydajność oczyszczalni ścieków 1576 RLM, jest oczyszczalnią biologiczną spełniającą standardy odprowadzanych ścieków, o przepustowości 3 3 średniej 160 m /d. Rocznie oczyszczanych jest 44 tys. m ścieków. W wyniku stabilizacji osadu powstaje rocznie 22 Mg suchej masy osadów pościelowych. Obsługuje miejscowości: Drzonów, Orzewo, Radomia, Słone, Buchałów. Odbiornikiem ścieków oczyszczonych jest kanał Zimna Woda, • Oczyszczalnia ścieków Świdnica - średnia wydajność oczyszczalni 2955 RLM, jest oczyszczalnią biologiczną spełniającą standardy odprowadzanych ścieków, o przepustowości śred3 3 niej 290 m /d. Rocznie oczyszcza 58,5 tys. m ścieków komunalnych. W wyniku stabilizacji osadu powstaje rocznie 61 Mg suchej masy osadów pościelowych. Obsługuje miejscowości: Świdnica, Piaski, Letnica, Koźla. Odbiornikiem ścieków oczyszczonych jest kanał Wodna. Wszystkie badane wskaźniki w ściekach odpływających z oczyszczalni w Drzonowie i Świdnicy spełniają normy zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 24 lipca 2006 w sprawie warunków, jakie należy spełnić przy wprowadzaniu ścieków do wód lub do ziemi, oraz w sprawie substancji szczególnie szkodliwych dla środowiska wodnego (Dz. U. z 2006 r. nr 137, poz. 984). W pozostałych oczyszczalniach nie badano ścieków oczyszczonych. Na terenie gminy Świdnica wydzielona została Aglomeracja Świdnica (kod PLLU065N) (kod PLL020) utworzona na podstawie Uchwały Sejmiku Województwa Lubuskiego Nr 13/2008 o równoważnej liczbie mieszkańców RLM w aglomeracji 4513. Do systemu kanalizacyjnego podłączonych jest 4888 mieszkańców aglomeracji, natomiast z taboru asenizacyjnego korzysta 67 mieszkańców. Gmina nie posiada rozwiniętej sieci cieplnej. Główne źródło ciepła stanowią małe kotłownie i indywidualne systemy grzewcze zaspokajające potrzeby własne budynków mieszkalnych lub obiektów zakładowych. W tego typu urządzenia centralnego ogrzewania wyposażonych jest ok. 81% mieszkań w gminie. Budynki należące do gminy przeważnie ogrzewane są węglem oraz gazem. Przeprowadzone w ostatnim czasie działania termomodernizacyjne wpłynęły na zmniejszenie zapotrzebowania na ciepło o ponad 20%. Teren gminy Świdnica obsługiwany jest przez grupę ENEA S.A. Rejon Energetyczny Zielona Góra. Miejscowości w gminie zasilane są w energię elektryczną w układzie podstawowym i rezerwowym, liniami napowietrznymi (częściowo kablowymi) o napięciu roboczym 15kV. Linie główne wyprowadzone są z GPZ 110/15kV „Krośnieńska”, GPZ „Leśniów Wielki” oraz GPZ „Łużycka”. Ponadto przez teren gminy przebiegają linie magistralne o napięciu 110kV i 220kV, pracujące w systemie energetyki krajowej. Na terenie gminy zlokalizowanych jest 54 stacji transformatorowych różnych typów. Stacje te zasilane są liniami energetycznymi napowietrznymi i kablowymi SN -15kV. Na obszarze gminy Świdnica znajduje się sieć gazowa średniego ciśnienia. Przez obszar gminy od Jędrzychowa (dzielnica Zielonej Góry) poprzez miejscowość Ochla (gmina Zielona Góra) i rejon Świdnicy do Nowogrodu Bobrzańskiego przebiega gazociąg wysokiego ciśnienia. Długość sieci gazowej na terenie gminy wynosi 55,7 km, liczba czynnych przyłączy wynosi 408 szt. a liczba osób korzystająca z sieci wynosiła 1452. Z sieci gazowej w gminie korzysta 23% mieszkańców. W 2012 r. gaz sieciowy dostarczany był do 520 gospodarstw domowych. Gaz dostarczany jest dla celów komunalno-bytowych i ogrzewania mieszkań w budownictwie jednorodzinnym, oraz na potrzeby drobnego przemysłu i usług. 30 „Prognoza oddziaływania na środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Świdnica na lata 2014-2017 z perspektywą na lata 2018-2021” 3 3 W 2012 r. zużyto 813,3 tys. m gazu, z tego 504,1 tys. m na cele ogrzewania. W porównaniu z rokiem 2009 ogólne zużycie gazu wzrosło o 16%. Analiza i ocena aktualnego stanu środowiska 2.2. 2.2.1. Świat roślin i zwierząt Według podziału geobotanicznego Polski J. M. Matuszkiewicza (2008) obszar gminy Świdnica leży w Krainie Południowowielkopolsko-Łużyckiej, w której w obrębie następujących jednostek: • Okręg Zielonogórsko- Gubiński – podokręg zielonogórski, • Okręg Kotlin Środkowej Odry – podokręg czerwieński. 2.2.2. Ochrona przyrody i krajobrazu Na terenie gminy Świdnica znajduje się 6 570,6 ha obszarów objętych ochroną prawną, co stanowi 40,8% powierzchni gminy. Obszar chronionego krajobrazu (OChK) Obszary chronionego krajobrazu występujące na terenie województwa lubuskiego zostały powołane na podstawie uchwały Nr XLV/534/14 Sejmiku Województwa Lubuskiego z dnia 24 lutego 2014 r. zmieniająca rozporządzenie w sprawie obszarów chronionego krajobrazu (Dz. Urzędowy Woj. Lubuskiego z dnia 3 marca 2014r., poz. 564). Na terenie Gminy Świdnica znajduje się w całości OChK „22-Wzniesienia Zielonogórskie” o powierzchni 3.573 ha oraz fragment OChK „23-Dolina Śląskiej Ochli” obszar o całkowitej powierzchni 10 350 ha położony w gminach: Świdnica 2 996 ha, Kożuchów 452 ha, Nowogród Bobrzański 123 ha, Otyń 2 461 ha, Zielona Góra 4 318 ha. Użytki ekologiczne Na terenie gminy Świdnica znajdują się 2 użytki ekologiczne, będących w nadzorze Nadleśnictwa Zielona Góra o łącznej powierzchni 1,58 ha. Charakterystykę użytków ekologicznych przedstawia poniższa tabela. Tabela 2 Ewidencja użytków ekologicznych na ternie gminy Świdnica Lp. 1. 2. Nazwa użytku ekologicznego (jak w akcie prawnym o ustanowieniu) Dereniówka Dober Obowiązująca podstawa prawna wraz z Data utwo- Pow. oznaczeniem rzenia [ha] miejsca ogłoszenia aktu prawnego 3.05.2002 3.05.2002 0,66 0,92 Obręb ewid. R.W.L. Nr 5 z 2002 r. (Dz.U.Woj.Lub. Slone Nr 44, poz. 554 R.W.L. Nr 5 z 2002 r. (Dz.U.Woj.Lub. Lipno Nr 44, poz. 554) Źródło: RDOŚ Gorzów Wlkp. 31 Nr działki Opis lokalizacji ewidencyjnej 872 812 Opis Nadleśnictwo Zielona Góra Leśnictwo Buchałów, oddz. 872m Ochrona ekosystemów mających znaczenia dla zachowania różnorodnych typów siedlisk. Nadleśnictwo Zielona Góra Leśnictwo Drzonów oddz. 812k Ochrona ekosystemów mających znaczenia dla zachowania różnorodnych typów siedlisk. „Prognoza oddziaływania na środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Świdnica na lata 2014-2017 z perspektywą na lata 2018-2021” Pomniki przyrody Na terenie gminy Świdnica znajduje się 45 pomników przyrody, są to głównie pojedyncze drzewa oraz skupiska drzew, oraz 4 źródła potoku z siedliskiem rzadkich roślin. Ustanowione zostały na podstawie Uchwały rady Gminy Świdnica i zamieszczone w dziennikach urzędowych województwa lubuskiego: Dz.U. Woj. Lub. Nr 28 poz.508 z dn. 4.05.2004 r., Dz.U. Woj. Lub. Nr 82 poz.1273 z dn. 27.10.2004 r., Dz. U. Woj. Lub. Nr 76 poz. 1228 z dnia 29.10.2006 r., Dz.U. Woj. Lub Nr 7 poz.207 z dn. 28.01.2008 r., Dz.U. Woj. Lub. Nr 84 poz.1152 z dn. 24.08.2010 r., Dz.U. Woj. Lub. Nr 38 poz. 837 z dn. 5.06.2006 r., Dz.U. Woj. Lub. Nr 14 poz. 338 z dn. 7.03.2006 r, Dz.U. Woj. Lub. Nr 38 poz. 848 z dn. 5.06.2006 r., Wykaz pomników przyrody znajduje się w załączniku nr 1. Tereny zieleni Tereny zieleni w gminie Świdnica stanowią parki, zieleńce, lasy gminne i cmentarze. Parki zajmują powierzchnie 3,6 ha, zieleńce 0,4 ha. Lasy gminne zajmują powierzchnie 6,8 ha. W obrębie gminy znajduje się 6 cmentarzy o łącznej powierzchni 6 ha. Wśród parków na szczególną uwagę zasługują: • zabytkowy park w m. Drzonów powierzchnia ok. 3 ha, właściciel Lubuskie Muzeum Wojskowe w Drzonowie. Park założony na początku XIX wieku. Położony jest na północ od pałacu. Na terenie parku z nielicznym starodrzewiem, znajduje się staw. W parku jest 25 drzew uznanych za pomniki przyrody. • zabytkowy park w m. Letnica – powierzchnia 3,55 ha, właścicielem jest Agencja Własności Rolnej Skarbu Państwa, oddział w Gorzowie, filia w Zielonej Górze. Park, o charakterze krajobrazowym. W obecnym stanie zaniedbany. • zabytkowy park w m. Świdnica I - powierzchnia 1,07 ha, właścicielem parku jest Urząd Gminy Świdnica, a część jest w rękach prywatnych. W XVIII w. był to ogród renesansowy o regularnym kształcie. W XIX w. przebudowany na park krajobrazowy. W obecnym stanie zaniedbany. • zabytkowy park Świdnica II - powierzchnia 3,61 ha, właścicielem parku jest Urząd Gminy Świdnica. Dawniej był to ogród renesansowy lub barokowy. W XIX wieku założono park krajobrazowy z polanami, klombami, dróżkami i grupami drzew. Wymagane są prace przy ograniczaniu podszytu i prace porządkowe. • zabytkowy par w m. Buchałów - o powierzchni 2,32 ha, właścicielem terenu jest Nadleśnictwo Zielona Góra. Drzewostan o charakterze parkowym. Występują tu liczne pomniki przyrody. Przeważnie są to dęby szypułkowe. Wskazane są prace przy ograniczeniu podszytu, dla zachowania charakteru parkowego. 2.2.3. Lasy Walorem gminy są duże powierzchnie lasów, które zajmują 10 332 ha i stanowią 64,2% powierzchni gminy. Średnia lesistość województwa lubuskiego wynosi 49,3%, a kraju 29,3%. Pod tym względem gmina zajmuje 15 pozycje w województwie (na 83 gminy) i 1 w powiecie (na 11 gmin, w tym miasto Zielona Góra). Według regionizacji opartej na kryteriach przyrodniczo-leśnych obszar gminy położony jest w III Krainie Wielkopolsko-Pomorskiej, w 6 Dzielnicy Pojezierza Lubuskiego. Typy siedliskowe lasu wykształcone w zależności od pochodzenia geologicznego, warunków glebowych i wodnych na obszarach leśnych gminy przedstawia poniższe zestawienie. Tabela 3 Typy siedliskowe lasu Typ lasu Bór suchy Bór świeży Struktura [%] 12,4 61,4 32 „Prognoza oddziaływania na środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Świdnica na lata 2014-2017 z perspektywą na lata 2018-2021” Bór wilgotny Bór mieszany świeży Bór mieszany wilgotny Las mieszany świeży Las mieszany wilgotny Las świeży Las wilgotny Oles Oles jesionowy Razem grunty zalesione i niezalesione 1,2 16,3 1,5 3,1 1,9 0,5 0,8 0,3 0,6 100% Źródło: Zmiana studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy Świdnica, 2014 W lasach gminy najliczniejszym i najważniejszym gospodarczo gatunkiem jest sosna, która zajmuje 92 % powierzchni leśnej. Jako gatunek główny występuje bez wyjątku na wszystkich siedliskach na mniejszej lub większej powierzchni. Na siedliskach borowych tworzy przeważnie drzewostany jednogatunkowe najczęściej bezpodszytowe, a na siedliskach żyźniejszych w większości z dobrze rozwiniętą warstwą podszytów. Jakość techniczna tych drzewostanów jest zróżnicowana. Zdecydowanie najsłabsze pod względem jakości technicznej są drzewostany na typie siedliskowym boru suchego oraz na zniekształconych borach świeżych. Drzewostany o dobrej jakości technicznej zajmują siedliska żyźniejszych borów świeżych, borów mieszanych świeżych, gdzie sosna tworzy drzewostany I-III bonitacji. Sosna tworzy jednowiekowe drzewostany lite na dużych powierzchniach. Na siedliskach żyźniejszych występuje często z udziałem innych gatunków, głównie brzozy, dęba oraz akcji. Uwzględniając warunki siedliskowe na omawianym terenie, sosna nadal pozostanie głównym gatunkiem produkcyjnym. Drzewostany innych gatunków występują na niewielkich powierzchniach. Iglaste (modrzew i świerk) 0,6 % powierzchni leśnej, liściaste łącznie 7,4 %, z tego brzoza, dąb łącznie o dość znacznym znaczeniu gospodarczym. W strukturze wiekowej zdecydowanie przeważają drzewostany młode, poniżej 40-l – 45,2% powierzchni leśnej zalesionej. Drzewostany 41- do 80 – lat zajmują 21,2 % tej powierzchni. Przeciętna 3 zasobność drzewostanów w gminie Świdnica wynosi 151 m /ha, przeciętny wiek 53 lata, a przeciętny 3 przyrost 2,85 m /ha. Obszar gminy Świdnica leży w granicach Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych w Zielonej Górze, na terenach Nadleśnictw: Zielona Góra, Nowa Sól i Krzystkowice. Powierzchnia lasów państwowych będących w zarządzie Nadleśnictw położonych na terenie gminy Świdnica wynosi 10 099,95 ha. Tabela 4 Powierzchnia lasów zarządzana przez poszczególne Nadleśnictwa Lp. 1. 2. 3. Nadleśnictwo Nadleśnictwo Zielona Góra Nadleśnictwo Nowa Sól Nadleśnictwo Krzystkowice RAZEM Źródło: Nadleśnictwa Powierzchnia [ha] 7193,88 159,55 2746,52 10099,95 Lasy prywatne w gminie zajmują powierzchnię 120 ha (dane GUS 2013). Nadzór nad nimi zgodnie z ustawą o lasach sprawuje Starosta, który te uprawnienia przekazał na mocy porozumień poszczególnym nadleśnictwom. Lasy nie stanowiące własności Skarbu Państwa objęte są inwentaryzacją lub planem urządzenia lasów. Na terenie poszczególnych Nadleśnictw, część lasów została uznana jako lasy ochronne. Ogółem ich powierzchnia w gminie wynosi ok. 6 364,64 ha, w tym: • Nadleśnictwo Zielona Góra – 6 346,71 ha, ustanowione Decyzją Ministra Środowiska z dn. 16 marca 2012 r. Nr DL-lpn-612-9/11001/12/JŁ 33 „Prognoza oddziaływania na środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Świdnica na lata 2014-2017 z perspektywą na lata 2018-2021” • • Nadleśnictwo Nowa Sól – ogólnie 60,58 ha, w tym wodochronne - 42,65 ha, lasy ochronne wokół dużych miast - 17,93 ha; ustanowione Decyzją Ministerstwa Środowiska, Nr BOA-lplo152/1336/2001 z dnia 26.06.2001 Nadleśnictwo Krzystkowice - brak Nadleśnictwa w ramach swej działalności prowadzą zalesienia i odnowienia lasów. Efektem prowadzonych działań jest powstanie nowej uprawy leśnej, jednak zalesiając wprowadzany jest las na grunt, który wcześniej lasem nie był. Zalesienie gruntów zwłaszcza niskich klas bonitacyjnych podnosi ich wartość ekonomiczną, zwiększa udział lasów, a ściśle określone sposoby zakładania upraw leśnych i dobór gatunków drzew, wpływają korzystnie na zwiększenie bioróżnorodności. Prace odnowieniowe polegają na ponownym wprowadzeniu roślinności leśnej na gruncie będącym niedawno również lasem. W latach 2011-2013 na terenie Nadleśnictw prowadzone były tylko odnowienia lasów na łącznej powierzchni 303,08 ha. 2.2.4. Stan gleb Przeprowadzona waloryzacja rolniczej przestrzeni produkcyjnej wskazuje na słabe warunki i najmniej korzystne z całego województwa lubuskiego. Według punktowej bonitacji agroklimatu w 15 punktowej skali gmina uzyskuje 10,2 punktu. Ocena warunków wodnych środowiska dla przydatności rolniczej (w skali 10-cio punktowej) określa warunki gminy Świdnica na 4,7 punktu ze względu na zbyt małe opady deszczu i występujące okresy suszy. Budowa gleby charakteryzuje się wysoką zawartością piasku, co powoduje średnią i dużą przepuszczalność gleb oraz mały kompleks sorpcyjny gleb. Konsekwencją takiego układu jest uboga w związki mineralne gleba, będąca okresowo lub stale za sucha. Przy ciekach i kanałach wodnych oraz okolicy wsi Piaski tereny są okresowo zalewane przez wiosenne roztopy. Tereny te wymagają melioracji. Z ogólnej powierzchni gruntów ornych ponad 70% gleb należy do 6 i 7 kompleksu rolnego (kompleks żytni słaby i żytni bardzo słaby). Podobnie słabe są użytki zielone przeznaczone na pastwiska i łąki kośne zaliczane do klasy 2z i 3z (użytki zielone średnie, użytki zielone słabe i bardzo słabe). Okręgowa Stacja Chemiczno-Rolnicza w Gorzowie Wlkp. przeprowadza na zlecenie indywidualnych rolników badania gleb pod kątem: odczynu pH, potrzeb wapnowania, zawartości w makroelementy: fosfor, potas i magnez. W omawianym zakresie w latach 2010-2011 r. przebadano 152 próbki glebowe, pobrane z 263 ha użytków rolnych na terenie gminy. Ponadto przeprowadzono badanie próbek na zasobność w niektóre mikroelementy. Ze względu na małą liczbę próbek nie mogą one służyć jako wyniki reprezentacyjne dla danego obszaru. Jednym z podstawowych wskaźników oceny gleb jest ich odczyn. Zależy on od rodzaju skały macierzystej, składu granulometrycznego gleby, warunków przyrodniczych oraz zabiegów agrotechnicznych. W przebadanych próbkach z terenu gminy Świdnica stwierdzono 46% gleb kwaśnych (odczyn pH odpowiednio do 4,5 i 4,6÷5,5). Odczyn środowiska glebowego wpływa w znacznym stopniu na życie roślin, mikroorganizmów i fauny glebowej. Decyduje tym samym o aktywności biologicznej gleby. Częściej spotykane kwaśne odczyny gleb, powodują obniżanie plonowania roślin jak również ułatwiają przyswajanie przez rośliny metali ciężkich. Z odczynem gleb ściśle związana jest potrzeba ich wapnowania. Wapnowanie poprawiające właściwości fizyczne, chemiczne i biologiczne gleb, jest zabiegiem agrotechnicznym. W przebadanych próbkach procentowy udział gleb wymagających wapnowania w przedziale koniecznym i potrzebnym wynosił 28%. Natomiast dla 43% przebadanych gleb nie dostrzeżono potrzeby wapnowania. Zawartość w glebie przyswajalnych form fosforu, potasu i magnezu jest ważnym wskaźnikiem pozwalającym ustalić poziom racjonalnego nawożenia. Procentowy udział zbadanych próbek gleb o bardzo niskiej i niskiej zawartości fosforu (P2O5) na terenie gminy dla użytków rolnych wynosiła 42%. Udział gleb o zawartości potasu (K2O) bardzo niskiej i niskiej wynosił 49%, a magnezu 19%. Niedobór fosforu powoduje zahamowanie wzrostu łodyg i liści, karłowacenie roślin, słaby rozwój kwiatów; nie wytwarzają się prawidłowo nasiona. Rośliny stają się drobne, strzeliste, o cienkich 34 „Prognoza oddziaływania na środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Świdnica na lata 2014-2017 z perspektywą na lata 2018-2021” łodygach i słabym systemie korzeniowym. Zwalnia się proces ukorzenienia i krzewienia rośliny. Ograniczone jest kwitnienie, tworzy się mniej nasion i owoców o gorszej jakości, a przy głębokim niedoborze roślina nie wytwarza nasion i owoców. Potas jest niezbędny dla produkcji cukru w liściach, jego transportu do korzenia i magazynowania. Reguluje gospodarką wodną, dzięki czemu roślina traci mniej wody podczas parowania, a produkcja suchej masy zostaje zwiększona. Niedobór magnezu podczas wzrostu roślin powoduje spadek jakości i obniżenie plonów. Na indywidualne zlecenie rolników OSChR w Gorzowie przeprowadza również badania gleb na zwartość metali ciężkich i siarki siarczanowej, jednak ze względu na jednostkowy charakter nie mogą być one podstawą dla zestawień dla całej gminy. 2.2.5. Zasoby złóż naturalnych oraz ochrona powierzchni ziemi Występujące na terenie gminy zasoby surowców mineralnych związane są z budową geologiczną tego obszaru. Występują zbadane złoża węgla brunatnego, które do roku 1947 eksploatowane były w kopalni Słone. Ze względu na nierentowność zaprzestano dalszej eksploatacji. Miąższość pokładu węgla wahała się w granicach 3 – 5 m. Jest ono zaburzone glacitektonicznie, a eksploatowano tylko jego górne partie metodą podziemną. Po eksploatacji pozostały liczne wyrobiska, obecnie wypełnione wodą. Udokumentowane jest małe złoże kruszywa naturalnego w Wilkanowie o zasobach geologicznych 2870 tys. ton (Bilans zasobów złóż kopalin w Polsce wg stanu na dzień 31.12.2013 r.). Brak jest eksploatacji większych udokumentowanych złóż surowców mineralnych. 2.2.6. Zanieczyszczenie powietrza atmosferycznego Głównym źródłem emisji zanieczyszczeń do powietrza w województwie lubuskim jest tzw. emisja antropogeniczna, wynikająca z działalności ludzi. Naturalne procesy zachodzące w przyrodzie (emisja naturalna) mają znaczenie marginalne. Emisja antropogeniczna obejmuje emisję z zakładów przemysłowych i energetycznych, tzw. emisję niską - z gospodarki komunalnej (kotłownie, indywidualne paleniska domowe i prywatne zakłady) oraz emisję komunikacyjną. Według danych Urzędu Statystycznego w 2013 r. emisja pyłów na obszarze województwa lubuskiego z zakładów zaliczanych do szczególnie uciążliwych wyniosła 1,1 tys. ton. Wielkość emisji gazów w województwie lubuskim w 2013 r. osiągnęła poziom 2009,504 tys. ton. Przestrzenny rozkład emisji na terenie województwa lubuskiego jest zróżnicowany. Największe skupiska emitorów punktowych, jak i znaczna emisja liniowa związane są z obszarami zurbanizowanymi dużych miast. Emisja punktowa dotyczy emisji zorganizowanej z zakładów, powstającej w wyniku energetycznego spalania paliw oraz przemysłowych procesów technologicznych. Emisja liniowa to głównie emisja komunikacyjna z transportu samochodowego. Emisja powierzchniowa jest sumą emisji z palenisk domowych, oczyszczania ścieków w otwartych urządzeniach oczyszczających i składowania odpadów. Duży wpływ na jakość powietrza, ma tzw. emisja niska, ze źródeł takich jak: paleniska domowe, małe kotłownie, warsztaty rzemieślnicze. Wielkość tej emisji jest trudna do oszacowania: wynosi od kilku do kilkunastu procent ogółu emisji na terenach o rozwiniętej sieci ciepłowniczej oraz do kilkudziesięciu procent - na obszarach, których nie obejmują centralne systemy ciepłownicze, zwłaszcza na obszarach wiejskich. Jej oddziaływanie odzwierciedla się wzrostem stężeń zanieczyszczeń gazowych i pyłu zawieszonego w sezonie grzewczym. Według danych GUS w 2013 r. emisja pyłów z terenu powiatu zielonogórskiego z zakładów zaliczanych do szczególnie uciążliwych wyniosła 128 ton, co stanowiło 11,53% ogólnej masy emitowanych zanieczyszczeń pyłowych z terenu województwa lubuskiego. Wielkość emisji gazów w powiecie osiągnęła poziom 124991 ton, co w odniesieniu do całkowitej masy emitowanych gazów w województwie stanowiło 6,2%. Powiat charakteryzuje się dość wysoką emisją zanieczyszczeń w województwie, zajmując 3 i 5 miejsce w województwie pod względem emisji zanieczyszczeń pyłowych i gazowych (na 14 powiatów), co wskazuje na duże uprzemysłowienie obszaru. 35 „Prognoza oddziaływania na środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Świdnica na lata 2014-2017 z perspektywą na lata 2018-2021” W 2013 r. na urządzeniach do redukcji i neutralizacji zanieczyszczeń udało się zatrzymać ponad 3910 ton zanieczyszczeń pyłowych co stanowi ok. 99% wytworzonych zanieczyszczeń oraz 141 t zanieczyszczeń gazowych, stanowiących zaledwie 0,6% wszystkich zanieczyszczeń. Głównym problemem w zakresie zanieczyszczenia powietrza na terenie gminy Świdnica jest tzw. emisja niska, związana ze stosowaniem paliw o niskiej jakości oraz z działalnością małych zakładów, nie podlegających obowiązkowi posiadania pozwolenia na emisję do powietrza gazów i pyłów. W latach 2012-2013 WIOŚ w Zielonej Górze przeprowadził na terenie gminy Świdnica 4 kontrole podmiotów gospodarczych pod względem przestrzegania przepisów w zakresie ochrony powietrza, w których nie stwierdzono nieprawidłowości. Dla terenów wiejskich uciążliwości związane z zanieczyszczeniem powietrza wynikają głównie z rozproszenia źródeł niskiej emisji z palenisk domowych. W znacznej części są to źródła opalane węglem. Można przyjąć, że na stan powietrza w gminie Świdnica mają również wpływ zanieczyszczenia docierające z funkcjonujących w obrębie miasta Zielona Góra zakładów przemysłowych.. Źródłem emisji zanieczyszczeń do powietrza na terenie gminy jest również transport drogowy. Przez gminę przebiegają szlaki komunikacyjne: DK 27 i 32 oraz drogi wojewódzkie. Ponadto z transportem drogowym związane są również firmy magazynowe, logistyczne oraz stacje paliw. Na skutek czynności eksploatacyjnych do atmosfery emitowane są: zanieczyszczenia gazowe: tlenki azotu, tlenek węgla, dwutlenek węgla i węglowodory aromatyczne oraz zanieczyszczenia pyłowe w postaci związków: ołowiu, kadmu, niklu i miedzi. Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Zielonej Górze co roku dokonuje oceny stanu zanieczyszczenia powietrza atmosferycznego na terenie województwa lubuskiego. W 2013 roku ocenę dokonano w oparciu o wyniki badań imisji zanieczyszczeń uzyskanych z pomiarów przeprowadzonych na stacjach monitoringu powietrza w Zielonej Górze, Wschowie, Smolarach, Bytnickich, Gorzowie Wlkp., w Sulęcinie oraz w Żarach. Ww. stacje wyposażone są w panele meteorologiczne. WIOŚ w Zielonej Górze w 2014 r. opracował ocenę roczną jakości powietrza w województwie lubuskim dotyczącą roku 2013. Ocena jakości powietrza i wynikające z nich działania odnoszone są do obszarów nazywanych strefami. Ocenę za rok 2013 wykonano w układzie stref zgodnym z Rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 2 sierpnia 2012 r. w sprawie stref, w których dokonuje się oceny jakości powietrza (Dz.U. z 2012 r. poz. 914). W przypadku województwa lubuskiego wyróżniono trzy strefy: miasto Gorzów Wlkp., miasto Zielona Góra oraz pozostały teren województwa stanowiący tzw. strefę lubuską, do której zalicza się gmina Świdnica. Pomiary imisji wykazały, podobnie jak w latach ubiegłych, że głównym problemem w zakresie zanieczyszczenia powietrza w Lubuskim są wysokie stężenia pyłu zawieszonego PM10 oraz benzo(a)pirenu w nim zawartego. W sezonie grzewczym wielkości stężeń pyłu PM10 i benzo(a)pirenu były wyższe niż okresie letnim. Z przebiegu rocznej serii pomiarów odczytać można wyraźną sezonową zmienność stężeń pyłu. Jego głównym źródłem są przestarzałe, niskoenergetyczne paleniska domowe ogrzewane paliwami stałymi często złej jakości. Dodatkowo pomiary arsenu prowadzone w 2013 r. potwierdziły występowanie wysokiego stężenia i przekroczenie jego wartości docelowej na obszarze miasta Wschowa i Żary, przez co całą strefę zakwalifikowano do klasy C. Tabela 5 Klasyfikacja stref z uwzględnieniem kryteriów określonych w celu ochrony zdrowia Nazwa strefy SO2 NO2 Strefa A A lubuska Źródło: WIOŚ Zielona Góra. Symbol klasy strefy dla poszczególnych substancji PM10 Pb benzen CO O3 As Cd Ni B(a)P PM2,5 C A A A A C A A C A Rezultatem końcowym oceny stref pod kątem ochrony roślin, podobnie jak pod kątem ochrony zdrowia, jest określenie klas wynikowych dla poszczególnych zanieczyszczeń w danej strefie. W 36 „Prognoza oddziaływania na środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Świdnica na lata 2014-2017 z perspektywą na lata 2018-2021” efekcie oceny przeprowadzonej dla 2013 roku dla dwutlenku siarki, tlenku azotu i poziomu docelowego dla ozonu w strefie lubuskiej przypisano klasę A. Tabela 6 Klasyfikacja stref z uwzględnieniem kryteriów określonych w celu ochrony roślin Nazwa strefy Strefa lubuska Źródło: WIOŚ Zielona Góra. SO2 Symbol klasy strefy dla poszczególnych substancji NOx O3 A A A Zaliczenie strefy do klasy C dla danego zanieczyszczenia oznacza konieczność wyznaczenia obszarów przekroczeń i zakwalifikowania strefy do opracowania programów ochrony powietrza. Obowiązek określania programów ochrony powietrza wynika z art. 91 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (Dz. U. z 2013 r. poz. 1232 ze zm.). Programy określa się dla stref, w których poziom choćby jednej substancji przekracza poziom dopuszczalny powiększony o margines tolerancji lub poziom docelowy. Programy mają na celu osiągnięcie dopuszczalnych poziomów i poziomów docelowych substancji w powietrzu. W wyniku wykonanej oceny w 2013 r. wyodrębniono sześć obszarów przekroczeń w województwie lubuskim, dla których wymagany jest program ochrony powietrza, w tym dla obszaru gminy Świdnica ze względu na przekroczenie średniorocznych wartości stężeń docelowych dla benzo(a)pirenu. 2.2.7. Zanieczyszczenie wód Rzeki W latach 2010-2012 w ramach Państwowego Monitoringu Środowiska przebadanych zostało 104 jednolitych części (jcw) wód rzecznych w województwie lubuskim, w tym 55 naturalnych, 44 silnie zmienionych i 5 sztucznych. Ocena stanu wód rzecznych została wykonana w oparciu o zapisy w projekcie nowelizacji rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 9 listopada 2011 r. w sprawie sposobu klasyfikacji stanu jednolitych części wód powierzchniowych oraz środowiskowych norm jakości dla substancji priorytetowych oraz w oparciu o wytyczne opracowane przez GIOŚ. Ocena stanu wód wykonywana jest na podstawie klasyfikacji poszczególnych grup elementów biologicznych, hydromorfologicznych i fizykochemicznych oraz elementów chemicznych. Ocenę jednolitych części wód dokonano na podstawie badań w punktach pomiarowych zlokalizowanych poza terenem gminy Świdnica w dwóch punktach na Śląskiej Ochli w: m. Ługi oraz przy ujściu do Odry w m. Bobrowniki. Potencjał ekologiczny w obu punktach określono jako dobry i powyżej dobrego. Klasyfikacja elementów biologicznych wykazała dobry stan (II klasa). W klasyfikacji elementów hydromorfologicznych wodom cieków przypisano I klasę. Klasyfikacja elementów fizykochemicznych wspierających elementy biologiczne wykazała, że w obu jcw spełniały one kryteria dla stanu/potencjału dobrego. Zadecydowały o tym głównie wartości stężeń azotu Kjeldahla i fosforanów. Za lata 2010-2012 wykonano dla wszystkich badanych punktów pomiarowo-kontrolnych, tym samym dla wszystkich monitorowanych jednolitych części wód ocenę eutrofizacji spowodowaną zanieczyszczeniami pochodzenia komunalnego. Ocenę eutrofizacji wykonano na podstawie wyników uzyskanych dla elementów biologicznych (fitoplankton, fitobentos, makrofity) i fizykochemicznych (wybrane wskaźniki charakteryzujące warunki biogenne oraz warunki tlenowe i zanieczyszczenia organiczne: BZT5, OWO, azot amonowy, azot Kjeldahla, azot azotanowy, azot ogólny, fosfor ogólny oraz fosforany). Przeprowadzone badania wykazały brak spełnienia wymagań dla obszarów chronionych, czyli wystąpienie eutrofizacji wód.. Najczęstsze przekroczenia odnotowano w przypadku ogólnego węgla organicznego, azotu Kjeldahla i fosforanów, natomiast w przypadku elementów biologicznych najczęściej stwierdzono przekroczenia wartości granicznych dla fitobentosu. Ogólny stan jcw w dwóch punktach na Śląskiej Ochli w: m. Ługi oraz przy ujściu do Odry w m. Bobrowniki określony został jako zły. 37 „Prognoza oddziaływania na środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Świdnica na lata 2014-2017 z perspektywą na lata 2018-2021” Wody podziemne W 2012 roku badania jakości wód podziemnych prowadzone były w ramach monitoringu diagnostycznego. Badania wykonał Państwowy Instytut Geologiczny na zlecenie Głównego Inspektoratu Ochrony Środowiska. Sieć obejmowała 54 punkty pomiarowe w województwie, w tym 4 punkty w powiecie zielonogórskim. Na terenie gminy Świdnica nie prowadzono badań wód podziemnych. Wyniki z monitoringu wód podziemnych na terenie powiatu zielonogórskiego znajdują się w poniższej tabeli. Nr punktu Tabela 7 Wyniki monitoringu wód podziemnych na terenie powiatu zielonogórskiego w 2012 r. Miejscowość Gmina JCWPd Stratygrafia Użytkowanie terenu Klasa jakości wody w punkcie 2012 r. 792 793 Wysokie Wysokie Czerwieńsk Czerwieńsk 66 66 NgM Q Grunty orne Grunty orne III III 795 Kargowa Kargowa 71 Q Tereny przemysłowe III 1150 Kiełpin Zielona Góra 66 Q Zabudowa wiejska III Wskaźniki w granicach stężeń III klasy jakości temp., O2 O2, Mn, Fe temp., O2, NO2, Ni, K, Ca O2, NgM – neogen, miocen Q - pokłady czwartorzędowe Źródło: Monitoring jakości wód podziemnych województwa lubuskiego w 2012 r., WIOŚ. Ocena jakości wód została wykonana w oparciu o Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 23 lipca 2008 roku w sprawie kryteriów i sposobu oceny stanu wód podziemnych (Dz. U. Nr 143, poz. 896). W wszystkich przebadanych punktach stwierdzono wody zadowalającej jakości (klasa III).O III klasie decydowały przeważnie wskaźniki zawartości: tlenu, żelaza, wapnia, manganu. Wody przeznaczone do spożycia przez mieszkańców Powiatowy Inspektor Sanitarny w Zielonej Górze, który pełni nadzór nad wodą przeznaczoną do spożycia przez ludzi, w 2013 r. prowadził badania jakości wody w ramach nadzoru sanitarnego na następujących wodociągach: • wodociągi zbiorowego zaopatrzenia w wodę: Świdnica, Wilkanowo (Osiedle Przylesie), Letnica, Drzonów, Słone, • indywidualne ujęcie wody: Wilkanowo (Ogrody Działkowe). Z nadzorowanych urządzeń wodociągowych zbiorowego zaopatrzenia w wodę tylko w 2, tj.: Letnicy i Słonem jakość wody pod względem fizyko-chemicznym w 2013 r. była dobra. Natomiast w 2 wodociągach publicznych: Świdnica i Wilkanowo - Osiedle Przylesie oraz 1 indywidualnym ujęciu wody Wilkanowo - Ogrody Działkowe, woda nie odpowiadała wymaganiom rozporządzenia Ministra Zdrowia z uwagi na przekroczenie najwyższej dopuszczalnej mętności oraz zawartości manganu i żelaza. Również złą wodę dostarczał wodociąg publiczny w Drzonowie z uwagi na zawartość żelaza i manganu. Jakość wody pod względem mikrobiologicznym w ciągu roku ogólnie była dobra, chociaż okresowe pogorszenie miało miejsce w 4 urządzeniach na terenie gminy. W Letnicy stwierdzono w 1 próbce bakterie z grupy coli, natomiast w Świdnicy i Słonem oraz w indywidualnym ujęciu wody Wilkanowo Ogrody Działkowe przekroczenie ogólnej liczby mikroorganizmów na agarze odżywczym w 22˚ C po 72 h w 1 ml wody. Stan kąpielisk Na terenie gminy Świdnica nie było zgłoszonego kąpieliska ani miejsca wyznaczonego do kąpieli. 38 „Prognoza oddziaływania na środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Świdnica na lata 2014-2017 z perspektywą na lata 2018-2021” 2.2.8. Zagrożenie powodziowe Cieki znajdujące się na terenie gminy Świdnica nie zostały zakwalifikowane do opracowania map zagrożenia powodziowego i map ryzyka powodziowego w I cyklu planistycznym ani w II cyklu planistycznym. Należy jednak zwrócić uwagę, że zagrożenie podtopieniami może występować w sąsiedztwie każdego cieku. Na terenie gminy znajduje się 29,195 km rzek i cieków wodnych administrowanych i utrzymywanych przez Lubuski Zarząd Melioracji i Urządzeń Wodnych w Zielonej Górze, są to: rzeka Śląska Ochla oraz Kanały: Wodna, Polny i Jarosz. Ze względu na brak zagrożenia powodziowego na rzekach tych nie występują urządzenia przeciwpowodziowe. Rolę odbiorników nadmiaru wody na obszarach użytków rolnych pełnią również rowy melioracyjne. Łączna długość rowów melioracyjnych na terenie gminy wynosi ok. 195 km. Powierzchnia zmeliorowanych gruntów ornych wynosi 1115 ha, w tym nawadniane 18 ha użytków rolnych, zmeliorowanych użytków zielonych 1040 ha, w tym nawadnianych jest 502 ha. Większość urządzeń pochodzi sprzed 30 lat i wymaga odbudowy oraz gruntownej konserwacji. Ponadto ok. 700 ha gruntów ornych i 500 ha trwałych użytków zielonych wymaga przeprowadzenia melioracji. Na terenie gminy nie działa żadna spółka wodna, zatem obowiązkiem utrzymania i konserwacji urządzeń melioracyjnych obarczeni są właściciele gruntów, którzy czerpią korzyści z rowu na podstawie art. 77 ust. 1 ustawy Prawo wodne. Do oceny zagrożenia suszą w Polsce został utworzony Systemu Monitoringu Suszy Rolniczej (SMSR), który na zlecenie Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi prowadzi Instytut Uprawy Nawożenia i Gleboznawstwa - Państwowy Instytut Badawczy (IUNG-PIB) w Puławach. System ten ma za zadanie wskazać obszary, na których potencjalnie wystąpiły straty spowodowane suszą dla poszczególnych upraw. Określa się klimatyczny bilans wodny, czyli różnicę pomiędzy opadem atmosferycznym mierzonym standardowo na stacjach meteorologicznych a ewapotranspiracją potencjalną. Na terenie gminy Świdnica w 2013 roku przeprowadzono pomiary w 13 okresach raportowania. W jednym okresie w ciągu roku, tj. w miesiącach letnich VII-VIII stwierdzono zagrożenie wystąpienia suszy rolniczej. W sytuacji zagrożenia suszą, przeciwdziałać można przez monitorowanie bilansów wodnych gleb umożliwiające rozpoznanie skali i przestrzennego występowania suszy glebowej. Na terenie Gminy Świdnica znajdują się dwa zbiorniki przeciwpowodziowe Witoszówka II i Komorów administrowane przez Dolnośląski Zarząd Melioracji i Urządzeń Wodnych we Wrocławiu Oddział w Świdnicy. Należy ukierunkować działania na dalsze tworzenie oczek wodnych, lokalnych mokradeł oraz wykorzystywać wody opadowe poprzez gromadzenie ich i wykorzystanie do podlewania zieleni urządzonej. Budowę małych zbiorników wodnych zakłada również opracowany „Program małej retencji województwa lubuskiego”. 2.2.9. Zagrożenie hałasem Na terenie gminy Świdnica największe zagrożenie stanowi hałas komunikacyjny, zwłaszcza na odcinkach dróg krajowych nr 27 i 32 przebiegających przez obszary zamieszkałe. Mimo niewątpliwych osiągnięć przemysłu samochodowego, pozwalających na stosowanie rozwiązań konstrukcyjnych zmniejszających uciążliwość akustyczną pojazdów, rozbudowę sieci dróg i rosnące natężenie ruchu powodują coraz większą presję na środowisko. Wieloletnie badania wskazują na zwiększanie się obszarów poddanych nadmiernemu oddziaływaniu hałasu i niepokojące zmniejszanie powierzchni terenów o korzystnych warunkach akustycznych. Analiza danych GUS na przestrzeni lat 2001 – 2011 wykazuje stały wzrost ogólnej liczby pojazdów, w tym liczby pojazdów 39 „Prognoza oddziaływania na środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Świdnica na lata 2014-2017 z perspektywą na lata 2018-2021” osobowych. W 2011 r. w Polsce zarejestrowanych było 18 125 tys. samochodów osobowych, co 3 oznacza wzrost o niemal 58% w stosunku do roku 2001. Podczas przeprowadzanego co pięć lat Generalnego Pomiaru Ruchu Drogowego, w 2010 r. zlokalizowano punkty pomiarowe na terenie gminy Świdnica. Najbardziej uczęszczane są DK 27 i 32, gdzie średnie natężenie ruchu wynosiło nawet ponad 9 tys. pojazdów na dobę. Ponad 20% strumienia pojazdów stanowiły samochody ciężarowe. Rodzaj pojazdu ma duże znaczenie dla emisji hałasu, można powiedzieć, że zachodzi tutaj zależność: im większy pojazd tym wyższy poziom hałasu jest przez niego generowany. Na poziom hałasu wpływ ma również stan nawierzchni po której poruszają się pojazdy. W celu zmniejszenia oddziaływania hałasu i towarzyszących temu wibracji realizowane są w miarę możliwości przedsięwzięcia polegające na przebudowie i modernizacji dróg. W 2010 r. GDDKiA w Zielonej Górze w ramach Generalnego pomiaru hałasu przeprowadziła pomiar w punkcie przy drodze krajowej nr 27 w km 56+650. Teren, na którym wykonywano pomiary hałasu, to nie objęty ochroną przed hałasem teren zabudowy przemysłowej, w obrębie której znajduje się tylko stacja benzynowa. Wykazano, że natężenie ruchu w porze dziennej wynosiło 9234 poj./16 h, w tym 14,3% pojazdów ciężkich, a w porze nocnej 579 poj./8 h, w tym 23% pojazdów ciężkich. Wyniki pomiaru zamieszczono w poniższej tabeli. Tabela 8 Wyniki pomiaru hałasu komunikacyjnego w Świdnicy na DK 27 w km 56+650 w 2010 r. Pora doby Poziom Rodzaj dopusz- punktu czalny pomiar[dB] owego Wartości równoważnego poziomu dźwięku, [dB] Dane pomiarowe Niepewność oszacowania Przekroczenia wyników po[dB] miarów Dzień PPH 70,9 0,9 (6.00PDH 67,7 0,9 22.00) Noc PPH 64,4 0,9 (22.00 PDH 61,0 0,9 -6.00) PPH – Punkt referencyjny (podstawowy) pomiaru poziomu hałasu PDH – Punkt pozostały (dodatkowy) pomiaru poziomu hałasu Źródło: GDDKiA Zielona Góra Obliczenia Wartości równoważnego Przekroczenia poziomu dźwię[dB] ku, [dB] - 71,2 - - 68,6 - - 63,8 - - 61,4 - Obszar na którym przeprowadzono pomiary określony został jako usługowy, wobec tego nie został objęty ochroną przed hałasem. Stwierdzono jednak, że 2 obiekty, które zamieszkuje 4 mieszkańców narażone są na hałas w porze dziennej i nocnej. Na podstawie art.179 ustawy Prawo ochrony środowiska oraz zgodnie z rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 14 grudnia 2006 r. w sprawie dróg, linii kolejowych i lotnisk, których eksploatacja może powodować negatywne oddziaływanie akustyczne na znacznych obszarach, dla których jest wymagane sporządzenie map akustycznych, oraz sposobu określenia granic terenów objętych tymi mapami (Dz.U. z 2007 r. Nr1, poz.8), drogi, po których przejeżdża ponad 3 mln pojazdów rocznie, obejmuje obowiązek wykonania mapy akustycznej. Kwalifikacja odcinków dróg do wykonania mapy akustycznej przeprowadzona została na podstawie wyników generalnego pomiaru ruchu w roku 2010. W roku 2012 mapy akustyczne wykonane zostały dla odcinków dróg krajowych w tym dla DK nr 27 i 32. Na podstawie wykonanych map stwierdzono, że liczba mieszkańców narażonych na hałas pochodzący z dróg krajowych na terenie powiatu zielonogórskiego wynosi nawet 2,9 tys. Stwierdzone przekroczenia wymagają podjęcia działań naprawczych. Mapy powinny też służyć do tworzenia właściwych zapisów w studiach uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego oraz miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego, dotyczących terenów położonych w otoczeniu dróg. 3 Źródło: Wiadomości statystyczne, GUS, listopad 2012 r. 40 „Prognoza oddziaływania na środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Świdnica na lata 2014-2017 z perspektywą na lata 2018-2021” Uciążliwość akustyczną powodują również obiekty prowadzące działalność gospodarczą (hałas przemysłowy). Większość podmiotów prowadzących działalność gospodarczą na terenie gminy powoduje emisję hałasu uciążliwą tylko dla najbliższego otoczenia. WIOŚ prowadzi działalność kontrolną w zakresie hałasu przemysłowego. Przeprowadzane kontrole wynikają z planowej działalności oraz zgłoszonych interwencji. Uciążliwości te dotyczą najczęściej ograniczonej liczby mieszkańców i są stosunkowo łatwiejsze do ograniczenia, zarówno na podstawie działań administracyjno-prawnych, jak i technicznych. W latach 2012-2013 WIOS przeprowadził jedną kontrolę w zakładzie pod względem przestrzegania przepisów w zakresie ochrony przed hałasem, w której nie stwierdzono nieprawidłowości. 2.2.10. Oddziaływanie pól elektromagnetycznych Wszystkie nadajniki sieci komórkowych podlegają zgłoszeniu Staroście Zielonogórskiemu. Do takiego zgłoszenia dołączane są wyniki pomiarów promieniowania elektromagnetycznego. Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Zielonej Górze w roku 2011 r. przeprowadził monitoring w 45 punktach pomiarowych, zlokalizowanych w miejscach dostępnych dla ludności, w tym na terenie Świdnicy. W punkcie nie stwierdzono przekroczenia poziomu dopuszczalnego natężenia promieniowania elektromagnetycznego. 2.2.11. Odnawialne źródła energii Energia geotermalna Obecnie w województwie lubuskim nie ma instalacji geotermalnej. Energia wiatru W Gminie Świdnica nie zostały wyznaczone obszary, na których istnieje możliwość lokalizacji farm wiatrowych. Energia słoneczna W obszarze gminy Świdnica wyznaczono dwa tereny lokalizacji farm fotowoltaicznych (obręb wsi Letnica), jako terenów działalności gospodarczej, wraz ze strefami ochronnymi, związanymi z ograniczeniami w zabudowie oraz zagospodarowaniu i użytkowaniu terenu dla obszarów, na których rozmieszczone będą urządzenia wytwarzające energię z odnawialnych źródeł energii o mocy przekraczającej 100kW. Strefa taka, nie może wykraczać poza wyznaczony w studium obszar. Lokalizacja wynika z bezpośredniego sąsiedztwa linii elektroenergetycznych średniego napięcia oraz linii wysokiego napięcia 220 kV – Leśniów Wielki–Miłkowa. Gmina wydała decyzje o środowiskowych uwarunkowaniach dla budowy dwóch farm fotowoltaicznych: Drzonów I – 62320 szt. paneli o mocy 240 W p każdy, o łącznej mocy 15,2 MW oraz Drzonów II 20090 szt. paneli o mocy 240 W p każdy – o łącznej mocy 4,9 MW. Energia z biomasy i biogazu Na terenie gminy planowane są przedsięwzięcia związane z wykorzystaniem biomasy. Gmina wydała decyzje o środowiskowych uwarunkowaniach dla budowy: • kotłowni na zrębki w m. Buchałów – moc cieplna – 5 MW, moc elektryczna – 1 MW • kotłowni na zrębki w m. Koźla – moc cieplna – 2 MW, moc elektryczna – 1 MW • zakładu do produkcji biomasy – peletu w m. Łochowo – produkcja peletu ze słomy i siana o wydajności 1,5 Mg/godz. 8000 Mg/rok. 2.2.12. Gospodarka odpadami Według danych ZGK Zielona Góra z terenu gminy Świdnica w 2012 roku od mieszkańców odebrano łącznie 1245,471 Mg odpadów, a w 2013 – 1401,99 Mg. Odpady niesegregowane (zmieszane) w 2013 r. stanowiły ponad 62% wszystkich odpadów komunalnych, natomiast rok wcześniej, przed wprowadzeniem zmian w systemie gospodarki 41 „Prognoza oddziaływania na środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Świdnica na lata 2014-2017 z perspektywą na lata 2018-2021” odpadami ten odsetek wynosił ponad 56%. Znaczną część odpadów komunalnych zawierają odpady ulegające biodegradacji. Większość jest bezpośrednio zagospodarowywana u źródła, zwłaszcza na terenach wiejskich i w zabudowie jednorodzinnej, gdzie powstające odpady często są kompostowane w kompostownikach lub są wykorzystywane do karmienia zwierząt gospodarskich. W 2012 r. od mieszkańców gminy odebrano 51,4 Mg a w 2013 – 41,22 Mg odpadów komunalnych ulegających biodegradacji. Zdecydowana większość odpadów zebranych z terenu gminy Świdnica poddawanych jest procesowi odzysku – 68%, z tego kompostowaniu – 14%, sortowaniu – 38%. W 2013 r. na składowisko trafiło 448,82 Mg odpadów, tj. 32% wszystkich zebranych odpadów. Zbieranie odpadów w sposób selektywny stanowi podstawowy element systemu gospodarki odpadami. Zbiórka makulatury, szkła, tworzyw sztucznych i metali odbywa się w dwóch systemach: • w systemie workowym – obejmującym swym zasięgiem zabudowę jednorodzinną. Surowce wtórne posegregowane w workach z podziałem na makulaturę, szkło, tworzywa sztuczne i metale odbierane są przez firmę odbierającą odpady komunalne, która dostarcza też mieszkańcom harmonogram zbiórki wraz z informacja o zasadach jej prowadzenia, • w systemie pojemnikowym – obejmującym swym zasięgiem zabudowę wielorodzinną, obiekty użyteczności publicznej, placówki oświatowe i instytucje. W tak zwanych „gniazdach” znajdują się pojemniki przeznaczone do zbiórki: o opakowań z tworzyw sztucznych ( w tym wielomateriałowych) i metali – pojemnik żółty, o szkła białego – pojemnik biały, o szkła kolorowego – pojemnik zielony, o makulatury – pojemnik niebieski. W efekcie prowadzonej selektywnej zbiórki w 2012 r. zebrano ogólnie 147,431 Mg, a w 2013 r. – 186,92 Mg odpadów opakowaniowych. Wskaźnik zbierania odpadów opakowaniowych ogółem w przeliczeniu na jednego mieszkańca kształtował się w 2012 r. na poziomie ok. 23 kg/osobę, a w 2013 r. - 29 kg/osobę. Deklaracje o wysokości opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi złożyło 1869 osób tj. ok. 95% właścicieli nieruchomości (stan na dzień 31.12.2013 r.). Działalnością związaną ze zbieraniem odpadów z terenu gminy Świdnica mogą zajmować się firmy wpisane do rejestru działalności regulowanej, są to: • TWE – Gospodarowanie Odpadami Spółka z.o.o.,67-100 Kiełcz ul. Szosa Bytomska 1 • Przedsiębiorstwo Usługowo - Wdrożeniowe „EKO-BUD” – Tadeusz Żugaj, 66-200 Świebodzin Grodziszcze 22 • SITA ZACHÓD Sp. z.o.o., Składowisko Odpadów w Kartowicach, 67-300 Szprotawa Kartowice 37 • Zakład Gospodarki Komunalnej i Mieszkaniowej, 65-120 Zielona Góra ul. Zjednoczenia 110, • A.S.A. Eko Polska Sp. z.o.o., 41-800 Zabrze ul. Lecha 10 Zbieraniem i zagospodarowaniem odpadów z terenu gminy Świdnica do 31.07.2014 r. zajmował się Zielonogórski Związek Gmin. Obecnie zadania te wykonuje TEW Gospodarowanie Odpadami Sp. z o.o. w Kiełczu. Według „Planu gospodarki odpadami województwa lubuskiego na lata 2012-2017 z perspektywą do 2020” gmina Świdnica należy do Regionu Wschodniego, w skład którego wchodzą 32 gminy, a ogólna liczba mieszkańców wynosi ok. 424,3 tys. Na terenie regionu wschodniego istnieje porozumienie gmin obejmujące: Miasto Zielona Góra, gminy: Zielona Góra, Czerwieńsk, Dąbie, Sulechów, Świdnica, Zabór, dla których wyznaczono obszar obsługiwany przez ZZO Zielona Góra. ZZO Zielona Góra posiada następujące moce przerobowe: • 40 000 Mg/rok dla części mechanicznej przed częścią biologiczną • 20 000 Mg/rok dla części stabilizacji biologicznej odpadów powstałych w wyniku sortowania w 42 „Prognoza oddziaływania na środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Świdnica na lata 2014-2017 z perspektywą na lata 2018-2021” • • części mechanicznej, 13 000 Mg/rok dla części mechanicznej po części biologicznej, 100 000 Mg/rok dla składowiska 2 Na terenie gminy zinwentaryzowano w sumie 24 706 m (272 Mg) wyrobów azbestowych, z czego 24 230 m2 należy do osób fizycznych 78 m2 jest własnością Gminy. W związku z obowiązkiem usunięcia wyrobów zawierających azbest do 2032 r. Uchwałą nr XXXV/200/13 Rady Gminy Świdnica z dnia 28 sierpnia 2013 r. przyjęty został Program usuwania wyrobów zawierających azbest z terenu gminy Świdnica. 2.2.13. Zagrożenie poważną awarią Do potencjalnych zagrożeń mogących doprowadzić do sytuacji kryzysowych na terenie gminy Świdnica należy zaliczyć przede wszystkim: • pożary, • katastrofy, awarie i niekontrolowane przenikanie różnych substancji do środowiska naturalnego, • skażenie toksycznymi środkami przemysłowymi – transport substancji niebezpiecznych, • klęski żywiołowe (susze, huragany, intensywne opady). Do poważnych awarii może dojść na skutek awarii urządzeń technicznych w zakładach przemysłowych lub podczas transportu materiałów niebezpiecznych - w wyniku kolizji drogowej, a także wskutek rozszczelnienia autocystern. Obowiązki związane z awariami przemysłowymi spoczywają głównie na prowadzącym zakład o dużym lub zwiększonym ryzyku wystąpienia awarii oraz na organach Państwowej Straży Pożarnej, a także Wojewodzie. Jednak na terenie gminy nie ma zakładów o zwiększonym ryzyku wystąpienia awarii (ZoZR) ani zakładów o dużym ryzyku wystąpienia poważnej awarii przemysłowej (ZoDR). WIOŚ z kolei realizuje zadania z zakresu zapobiegania występowania awarii przemysłowych poprzez wykonywanie kontroli przedsiębiorstw. 3. Potencjalne zmiany stanu środowiska w przypadku braku realizacji projektu Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Świdnica Głównym celem Programu ochrony środowiska dla Gminy Świdnica jest określenie dla danej jednostki terytorialnej drogi do osiągnięcia celów w przedmiotowej dziedzinie, zmierzających do poprawy stanu środowiska, ustalonych wcześniej na szczeblu krajowym i międzynarodowym. Dlatego odstąpienie od wdrażania zapisów przedmiotowego dokumentu oznaczać będzie odstąpienie od obowiązku realizacji strategicznych celów ochrony środowiska w kontekście szerszej perspektywy postrzegania tej problematyki. W przypadku braku realizacji Programu, przeprowadzona analiza i ocena istniejącego stanu środowiska pozwala wykazać, że może nastąpić pogorszenie stanu środowiska. Brak realizacji Programu przyczyniać się będzie do występowania negatywnych tendencji w zakresie korzystania ze środowiska. W związku z rozwojem gospodarczym, wzrostem poziomu konsumpcji, zwiększającą się presją na obszary cenne przyrodniczo i niezurbanizowane, zwiększeniem zapotrzebowania na surowce, brak realizacji zapisów Programu prowadzić może do pogorszenia elementów środowiska. Istnieje zagrożenie zmiany stanu środowiska poprzez m.in.: • utratę różnorodności ekologicznej i cennych przyrodniczo terenów, • degradację walorów krajobrazu, 43 „Prognoza oddziaływania na środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Świdnica na lata 2014-2017 z perspektywą na lata 2018-2021” • • • • • • • • • • • 4. pogorszenie jakości wód powierzchniowych i podziemnych w związku ze zwiększonym wytwarzaniem ścieków, niewłaściwym stosowaniem nawozów i gnojowicy czy oddziaływaniem składowisk odpadów, degradację powierzchni ziemi związaną z nielegalną eksploatacją zasobów naturalnych, degradację powierzchni terenu ze względu na nielegalne składowanie odpadów, zwiększenie ilości wytwarzanych odpadów, niewłaściwe postępowanie z wytworzonymi odpadami, zmniejszanie wielkości zasobów wodnych, wzrost zagrożenia podtopieniami, zwiększenie skutków występowania suszy, pogorszenie jakości powietrza, zwiększenie się liczby mieszkańców narażonych na ponadnormatywne natężenie hałasu i pola elektromagnetyczne, pogorszenie jakości życia mieszkańców. Istniejące problemy ochrony środowiska istotne z punktu widzenia realizacji Programu, w szczególności dotyczących obszarów podlegających ochronie na podstawie ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 roku o ochronie przyrody Zasoby przyrodnicze W niniejszym rozdziale przedstawiono najistotniejsze problemy ochrony środowiska na terenie Gminy Świdnica, które zostały zidentyfikowane na podstawie analizy stanu środowiska opisanej w poprzednim rozdziale. Czynniki negatywne: • wykorzystywania lasów do celów rekreacyjnych, zwłaszcza przez nieumiejętne zachowanie ludzi wiążące się z rozniecaniem ognia i niszczeniem drzewostanów i płoszeniem zwierzyny. • zaśmiecanie obszarów leśnych, • wzrastający ruch turystyczny, zaśmiecanie lasów, postępująca urbanizacja i rozwój komunikacji, • usuwanie martwych drzew z obszarów leśnych, • niskie zróżnicowanie gatunkowe lasów, przewaga sosny nad innymi gatunkami drzew, • szkody wyrządzane przez zwierzynę łowną (głównie przez sarny i jelenie) w postaci zgryzania upraw rolnych, • szkodnictwo leśne tj. kradzieże drewna, „choinek”, siatek leśnych. • szkody w drzewostanach wyrządzane przez huraganowe wiatry, przymrozki, szkody od śniegu (okiść), oraz wahania poziomu wód gruntowych, • niebezpieczeństwo związane z wypalaniem traw, • brak odpowiednich zapisów w planach zagospodarowania przestrzennego zapobiegających konfliktom na obszarach chronionych, co przyczynia się do powstawania konfliktów na styku ochrona przyrody a rozwój inwestycji, • brak opracowanych planów ochrony dla przestrzennych form ochrony przyrody • duże zagrożenie pożarowe lasów często spowodowane podpaleniami, Działania ukierunkowane na poprawę stanu przyrody: • dbałość o stan zdrowotny drzewostanów, stosowanie zabiegów odnowieniowych i pielęgnacyjnych, • realizacja założeń „Krajowego Programu Zwiększania Lesistości”, • ograniczanie zagrożeń abiotycznych, biotycznych i antropogenicznych lasów, • ochrona przeciwpożarowa lasów, 44 „Prognoza oddziaływania na środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Świdnica na lata 2014-2017 z perspektywą na lata 2018-2021” • • • • • zapewnienie warunków do ochrony zasobów przyrodniczych, krajobrazowych i kulturowych przy jednoczesnym zapewnieniu możliwości wypoczynku i rekreacji, tworzenie sieci ścieżek rowerowych i tras turystycznych, uwzględnianie w planowaniu przestrzennym gmin zapisów uwzględniających ochronę bioróżnorodności, objęcie cennych przyrodniczo i krajobrazowo obszarów różnymi formami ochrony przyrody w celu zachowania ich wartości, edukacja ekologiczna mieszkańców podnosząca świadomość i wrażliwość na stan środowiska przyrodniczego. Stan powierzchni ziemi Czynniki negatywne: • nadmierne używanie środków chemicznych do ochrony roślin i konserwowania zbiorów, • nieracjonalne stosowanie nawozów sztucznych oraz niewłaściwe postępowanie ze środkami ropopochodnymi w obrębie gospodarstw rolnych, • nadmierne zakwaszenie gleb powodujące obniżenie ilości i jakości plonów, • wypłukiwanie pierwiastków i związków chemicznych z gleb powodując zanieczyszczenie wód podziemnych i powierzchniowych, • transport, który przyczynia się do degradacji powierzchni ziemi, • wydobywanie kopalin, eksploatacja składowisk odpadów oraz przemysł wiążą się z powstawaniem szkód w środowisku, w tym degradację powierzchni ziemi, • obszary poprzemysłowe i zdegradowane po wydobyciu kopalin, • oddziaływanie dzikich wysypisk odpadów na powierzchnię terenu i wody podziemne; • zły stan urządzeń melioracyjnych, • brak monitoringu wód podziemnych w obrębie dzikich wysypisk odpadów. Działania ukierunkowane na poprawę stanu jakości gleb: • ochrona gruntów rolnych, • prowadzenie działalności rolniczej zgodnie z wytycznymi zawartymi w Kodeksie Dobrej Praktyki Rolniczej, • wprowadzanie nowych zadrzewień śródpolnych przeciwdziałających erozji gleb; • prowadzenie edukacji ekologicznej wśród rolników. • odbudowa i renowacja urządzeń melioracji podstawowej i szczegółowej, • likwidacja dzikich składowisk odpadów, • kontrolowana eksploatacja kopalin, eliminacja nielegalnej eksploatacji kopalin • prowadzenie rekultywacji terenów zdegradowanych lub zdewastowanych; Zanieczyszczenie powietrza Czynniki negatywne: • przekroczenia stężeń PM10, benzo(α)pirenu w całej strefie lubuskiej, którą zaliczono do klasy C, • spalanie śmieci w indywidualnych kotłach grzewczych, • problematyczna emisja niska pochodząca z palenisk domowych, małych kotłowni, warsztatów rzemieślniczych, • emisja niezorganizowana, tj. emisję substancji wprowadzanych do powietrza bez pośrednictwa przeznaczonych do tego celu środków technicznych np. spawanie czy lakierowanie wykonywane poza obrębem warsztatu czy spalanie na powierzchni ziemi jak wypalanie traw, itp., • emisja liniowa pochodząca ze środków transportu spowodowana rosnąca ilością pojazdów, • słabo rozwinięta sieć gazowa, 45 „Prognoza oddziaływania na środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Świdnica na lata 2014-2017 z perspektywą na lata 2018-2021” Działania, które ukierunkowane są na poprawę stanu jakości powietrza atmosferycznego: • poprawa infrastruktury transportowej, • eliminacja źródeł niskiej emisji, • podłączenia do sieci gazowniczej pozwala na ograniczenie emisji zanieczyszczeń z palenisk domowych, • wykorzystywanie energii odnawialnej pozwoli na eliminację uciążliwych kotłowni węglowych, będących znaczącym emitentem zanieczyszczeń do powietrza, • zapobieganie spalania odpadów w domowych paleniskach, • stosowanie najlepszych dostępnych technologii w zakresie ograniczania zanieczyszczeń przemysłowych. W celu zmniejszenia emisji zanieczyszczeń pochodzącej z ogrzewania budynków zalecana jest: • termomodernizacja budynków poprzez, którą rozumiemy nie tylko bezpośrednie docieplenie budynków, ale także modernizację systemów ogrzewania zarówno u odbiorców indywidualnych, jak i w zbiorczych źródłach ogrzewania – kotłowniach, • wymiana źródeł energii cieplnej zasilanych paliwem nieodnawialnym na urządzenia o mniejszym stopniu negatywnego oddziaływania na środowisko, w tym zastosowanie odnawialnych źródeł energii, • ograniczenie zużycia energii poprzez wdrażanie systemów efektywnych energetycznie. Ochrona wód Czynniki negatywne: • punktowe (zrzuty ścieków, nieszczelne zbiorniki na nieczystości płynne) i obszarowe źródła zanieczyszczeń wód powierzchniowych i podziemnych stanowiące głównie zanieczyszczenia spływające z pól, szczególnie w okresach po nawożeniu gruntów rolnych, • nielegalne zrzuty ścieków komunalnych, nieszczelne zbiorniki bezodpływowe (szamba), niewłaściwie funkcjonujące przydomowe oczyszczalnie ścieków, • słabo rozwinięta gospodarka ściekowa na terenach wiejskich, • niewłaściwe postępowanie z substancjami ropopochodnymi (zwłaszcza na terenach wiejskich, niewłaściwe magazynowanie oleju napędowego), • możliwość przeniknięcia zanieczyszczeń do poziomów wodonośnych wskutek niewłaściwej eksploatacji ujęć wód podziemnych, • awarie i wypadki mogące spowodować emisję niebezpiecznych substancji do środowiska gruntowego, • wysokie zużycie wody do nawodnień w rolnictwie i leśnictwie, • zły stan ekologiczny rzek na terenie gminy, • niekontrolowane spływy powierzchniowe substancji nawozowych i środków chemicznych, stanowiące źródło substancji biogennych (głównie związków azotu i fosforu) odpowiedzialne za eutrofizację wód powierzchniowych • niewłaściwy stan techniczny urządzeń melioracji szczegółowej lub jego brak, • brak zbiorników małej retencji, Działania na rzecz poprawy jakości wód powierzchniowych i podziemnych: • rozwój gospodarki wodno-ściekowej (zwodociągowanie i skanalizowanie gmin oraz modernizacja istniejącej infrastruktury, spełnienie wymogów określonych w KPOŚK), • ochrona zasobów wodnych (w tym m. in.: monitoring wód, kontrola podmiotów gospodarczych i mieszkańców pod względem wywozu ścieków; prowadzenie działalności rolniczej zgodnie z KDPR), • podejmowanie przedsięwzięć z zakresu modernizacji i odbudowy systemów melioracji wodnych podstawowych i szczegółowych, • realizacja programu małej retencji, • stosowanie odpowiednich zabiegów rolniczych ograniczających skutki suszy (KDPR). 46 „Prognoza oddziaływania na środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Świdnica na lata 2014-2017 z perspektywą na lata 2018-2021” Oddziaływanie hałasu Czynniki negatywne: • brak wystarczających rozwiązań technicznych - tempo modernizacji i budowy nowych dróg nie może nadążyć za wzrostem liczby pojazdów, Hałas drogowy można zmniejszyć przez zapewnienie odpowiedniego stanu technicznego drogi oraz poprzez: • ograniczenie prędkości na określonych odcinkach dróg, • poprawę płynności ruchu, • budowę obwodnic miast • ograniczenie możliwości wjazdu pojazdów ciężkich, • prowadzenie nasadzeń roślinności ochronnej wzdłuż tras komunikacyjnych, • budowę ekranów akustycznych – w miejscach szczególnie narażonych na hałas, • stosowanie specjalnej „cichej nawierzchni” wygłuszającej przejazd samochodów; W zakresie ograniczenia hałasu podstawowe cele to: • zmniejszenie narażenia mieszkańców na nadmierny, ponadnormatywny poziom hałasu, zwłaszcza emitowanego przez środki transportu (w tym budowa obwodnic, modernizacja odcinków dróg krajowej, wojewódzkich, powiatowych i gminnych), • utrzymanie aktualnego poziomu hałasu w obszarach, gdzie sytuacja akustyczna jest korzystna, • zintegrowanie działań w zakresie ochrony przed hałasem z planami zagospodarowania przestrzennego (mapowanie cyfrowe, strefy ograniczonego użytkowania, lokalizacja obiektów, przebieg szlaków transportu drogowego i szynowego itp.), • prowadzenie monitoringu hałasu w obrębie źródeł emisji. Oddziaływanie pól elektromagnetycznych Czynniki negatywne: • dynamiczny rozwój telefonii komórkowej, wzrost liczby stacji bazowych telefonii i urządzeń WiFi przez co zwiększa się ilość źródeł promieniowania i obszar ich oddziaływania, • mała świadomość społeczeństwa na temat źródeł, zasięgu oraz oddziaływań pól elektromagnetycznych oraz niepełna wiedza na temat skutków zdrowotnych, • wymagania z zakresu ochrony środowiska przed promieniowaniem niejonizującym są często pomijane w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego, • podchodzenie zabudowy mieszkaniowej pod linie energetyczne. Działania, które ukierunkowane są na zmniejszenie skutków oddziaływania pól elektromagnetycznych: • monitoring środowiska pod kątem przekroczenia poziomów dopuszczalnych pól elektromagnetycznych, • ujęcie w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego gmin zapisów dotyczących umiejscawiania źródeł promieniowania elektromagnetycznego w taki sposób aby nie stwarzały zagrożenia dla środowiska i mieszkańców, • wprowadzenia zakazu lokalizacji zabudowy mieszkaniowej w strefie oddziaływania linii elektroenergetycznych. Odnawialne źródła energii (OZE) Czynniki negatywne: • zbyt powolne tempo rozwoju odnawialnych źródeł energii, co negatywnie wpłynie na uzyskanie założonych poziomów (15% do 2020 r.) wykorzystania energii odnawialnej, • zbyt mały udział odnawialnych źródeł energii w stosunku do istniejącego potencjału - konieczność zwiększenia wykorzystania odnawialnych źródeł energii, 47 „Prognoza oddziaływania na środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Świdnica na lata 2014-2017 z perspektywą na lata 2018-2021” • barierą dla rozwoju energetyki odnawialnej zwłaszcza energetyki wiatrowej i budowy biogazowni rolniczych jest mocno rozwinięta w województwie sieć obszarów chronionych (w tym Natura 2000 oraz inne obszary przyrodniczo wartościowe). Działania, które ukierunkowane są na zwiększenie wykorzystania energii odnawialnej: • uwzględnianie w studium zagospodarowania przestrzennego i w planach miejscowych możliwości lokalizacji instalacji wykorzystujących odnawialne źródła energii, • dokładne rozważanie lokalizacji instalacji w celu uniknięcia konfliktów środowiskowych i społecznych, • prowadzenie szeroko zakrojonych kampanii informacyjnych dotyczących korzyści płynących z pozyskiwania energii ze źródeł odnawialnych, • rozwój pozostałych alternatywnych źródeł energii (spalanie biomasy, fotowoltaika) które w mniejszym stopniu oddziałują na środowisko, Gospodarka odpadami Czynniki negatywne: • objęcie systemem zbiórki odpadów komunalnych nie wszystkich ich wytwórców (w zakresie zmieszanych odpadów komunalnych oraz w zakresie selektywnej zbiórki), • zbyt niski odsetek nieruchomości wyposażonych w przydomowe kompostowniki, • zbyt powolne tempo usuwania azbestu, • słabo rozwinięty system zbiórki odpadów organicznych (bioodpadów), • zbyt mała ilość wytworzonych odpadów niebezpiecznych poddana procesom odzysku, • brak PSZOK na terenie gminy, Działania, które ukierunkowane są na uporządkowanie gospodarki odpadami: • likwidacja „dzikich wysypisk”, • dążenie do objęcia systemem selektywnej zbiórki odpadów komunalnych wszystkich wytwórców odpadów, • edukacja mieszkańców w zakresie prawidłowego postępowania z odpadami komunalnymi, • dofinansowywanie przedsięwzięć polegających na demontażu wyrobów zawierających azbest. Przeciwdziałanie poważnym awariom Czynniki negatywne: • zagrożenie poważną awarią związane z transportem drogowym materiałów niebezpiecznych, sprzyja temu zły stan techniczny dróg oraz duże natężenie ruchu, Działania, które ukierunkowane są na zmniejszenie ryzyka wystąpienia poważnej awarii: • wytyczenie alternatywnych tras przejazdu dla pojazdów samochodowych transportujących substancje niebezpieczne przez tereny zurbanizowane, • wyznaczenie parkingów dla pojazdów transportujących substancje niebezpieczne, • poprawa stanu nawierzchni dróg na trasach transportowych, • poprawa bezpieczeństwa kolejowego substancji niebezpiecznych, • poszerzanie wiedzy samorządów w zakresie przeciwdziałania poważnym awariom, 5. Identyfikacja i ocena przewidywanych znaczących oddziaływań na środowisko, w tym na cele i przedmiot ochrony obszarów Natura 2000 oraz ich integralność Ocenie możliwych oddziaływań na środowisko poddano zadania inwestycyjne jak i pozainwestycyjne ujęte do realizacji w ramach poszczególnych celów Programu. Próbę oceny i identyfikacji znaczących oddziaływań na środowisko poszczególnych zadań dokonano w tabelach w tzw. macierzach skutków środowiskowych, które są syntetycznym zestawieniem możliwych pozytywnych, negatywnych, bezpośrednich, pośrednich, krótkoterminowych, długoterminowych oddziaływań tych zadań. 48 „Prognoza oddziaływania na środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Świdnica na lata 2014-2017 z perspektywą na lata 2018-2021” W Prognozie przyjęto jedynie zidentyfikowane typy skutków środowiskowych oraz oceniono ich wpływ na poszczególne elementy środowiska z uwzględnieniem także wpływu na zdrowie ludzi, przyrodę, obszary Natura 2000, dziedzictwo kulturowe, w tym zabytki. Gmina Świdnica w ponad 40% objęta jest ochroną prawną, na którą składają się dwa obszary chronionego krajobrazu: OChK „22-Wzniesienia Zielonogórskie” oraz fragment OChK „23-Dolina Śląskiej Ochli”. W przypadku gminy Świdnica nie będzie bezpośredniego oddziaływania na obszary Natura 2000, ze względu na brak ich występowania na terenie gminy. W odległości ok. 4 km na zachód od granic gminy rozpościera się obszar mający znaczenie dla Wspólnoty PLH 080068 Dolina Dolnego Bobru, 4 km na południe PLH 080054 Nowogrodzkie Przygiełkowisko, 6 km na południowy-wschód PLH 080033 Broniszów, 7 km na wschód PLH 080062 Zimna Woda, ok. 8 km na północ obszar specjalnej ochrony ptaków PLB 080004 Dolina Środkowej Odry. Można założyć, że przedsięwzięcia, które zaplanowano w Programie nie wpłynie na integralność i przedmiot ochrony ww. obszarów ze względu na odległość oraz mały zasięg oddziaływania zaproponowanych działań. Określenie zmian stanu środowiska na obszarach objętych przewidywanym znaczącym oddziaływaniem w odniesieniu do niektórych innych zadań inwestycyjnych zaplanowanych w Programie przy braku informacji o sposobie i dokładnych miejscach realizacji poszczególnych przedsięwzięć jest bardzo trudne. Biorąc jednak pod uwagę, że większość z zamierzeń inwestycyjnych przewidywanych do realizacji w ramach Programu dla gminy Świdnica wymagać będzie przeprowadzenia postępowań w sprawie oceny oddziaływania na środowisko w odniesieniu do konkretnych warunków środowiskowych przyjęto, że na tym etapie wystarczające będzie omówienie typowych oddziaływań i ich potencjalnych skutków środowiskowych. W niektórych przypadkach oddziaływanie, w zależności od aspektu, jaki się rozważa, może mieć jednocześnie negatywny lub pozytywny wpływ na dany element środowiska. Przy tak przeprowadzonej ocenie możliwe było generalne określenie potencjalnych niekorzystnych skutków środowiskowych związanych z realizacją poszczególnych zadań. Ponadto ocenę tę dokonano przede wszystkim pod kątem oddziaływania na środowisko w fazie eksploatacji inwestycji, zakładając, że uciążliwości występujące w fazie budowy z reguły mają charakter przejściowy. Oznaczenia: (+) - pozytywne oddziaływania i skutki w zakresie analizowanego zadania, (-) - negatywne oddziaływania i skutki w zakresie analizowanego zadania, (0) - brak zauważalnego oddziaływania i skutków w zakresie analizowanego zadania, (+/-) - realizacja celu może spowodować zarówno pozytywne, jak i negatywne oddziaływania i skutki w zakresie analizowanego zagadnienia, (N) - brak możliwości jednoznacznego określenia spodziewanego oddziaływania i skutków – są one zależne od wyboru szczegółowych rozwiązań lub uwarunkowań niemożliwych obecnie do przewidzenia i uwzględnienia w symulacji, 49 „Prognoza oddziaływania na środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Świdnica na lata 2014-2017 z perspektywą na lata 2018-2021” Tabela 9 Przewidywane znaczące oddziaływania (w tym oddziaływania bezpośrednie, pośrednie, wtórne, skumulowane, krótkoterminowe, średnioterminowe i długoterminowe, stałe i chwilowe oraz pozytywne i negatywne) na następujące zagadnienia i aspekty środowiska I.1.2. Modernizacja systemów grzewczych i eliminacja niskiej emisji w obiektach budowlanych Regularna kontrola podmiotów gospodarczych w zakresie emisji gazów i pyłów do powietrza I.1.3. Powietrze Powierzchnię ziemi Krajobraz Klimat Zasoby naturalne Zabytki Dobra materialne OBSZAR PRIORYTETOWY I – POPRAWA STANU POWIETRZA Cel ekologiczny – Ograniczenie emisji zanieczyszczeń ze źródeł powierzchniowych, liniowych i punktowych Urząd Gminy Świdnica, Starostwo Powiatowe, Realizacja zadań wskazanych w programach przedsiębiorstwa + + + + + I.1.1. ochrony powietrza (POP) energetyczne, administratorzy i właściciele budynków, zarządcy dróg Wodę Rośliny Zwierzęta Jednostka odpowiedzialna Ludzie Zadania Różnorodność biologiczna Lp. Obszar NATURA 2000 Przewidywane znaczące oddziaływania (w tym oddziaływania bezpośrednie, pośrednie, wtórne, skumulowane, krótkoterminowe, średnioterminowe i długoterminowe, stałe i chwilowe oraz pozytywne i negatywne) na następujące zagadnienia i aspekty środowiska: 0 + + 0 + + + + Urząd Gminy Świdnica, Starostwo Powiatowe, właściciele nieruchomości 0 0 + + 0 0 + + + + + + + WIOŚ Zielona Góra 0 0 + + + 0 + + 0 + + + + 50 „Prognoza oddziaływania na środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Świdnica na lata 2014-2017 z perspektywą na lata 2018-2021” Wodę Powietrze Powierzchnię ziemi Krajobraz Klimat Zasoby naturalne Zabytki Dobra materialne I.1.5. Rośliny Uruchomienie połączeń komunikacyjnych stolicy gminy z pozostałymi miejscowościami Zwierzęta Promowanie korzystania z komunikacji zbiorowej, rowerów i środków transportu wykorzystujących napędy przyjazne środowisku Ludzie I.1.4. Zadania Różnorodność biologiczna Lp. Obszar NATURA 2000 Przewidywane znaczące oddziaływania (w tym oddziaływania bezpośrednie, pośrednie, wtórne, skumulowane, krótkoterminowe, średnioterminowe i długoterminowe, stałe i chwilowe oraz pozytywne i negatywne) na następujące zagadnienia i aspekty środowiska: Urząd Gminy Świdnica, Starostwo Powiatowe, MZK Zielona Góra + + + 0/+ 0/+ 0/+ + + 0/+ + + + + Urząd Gminy Świdnica, Prywatny przewoźnik + + + 0/+ 0/+ 0/+ + + 0/+ + + + + 0 + + + + + + + + + + + + 0 0 + 0 0 0 + 0 0 + + + + 0 0 + 0 0 0 + 0 0 + + 0 0 Jednostka odpowiedzialna I.2. Cel ekologiczny – Zwiększenie wykorzystywania odnawialnych źródeł energii I.2.1 Promowanie nośników czystej energii ekologicznej pochodzących ze źródeł odnawialnych (energia słoneczna, wiatrowa, wodna, geotermalna, z biomasy i biogazu) – kampanie informacyjne Instalowanie systemów energii odnawialnej na budynkach użyteczności publicznej I.2.2 Urząd Gminy Świdnica, Starostwo Powiatowe Urząd Gminy Świdnica, Starostwo Powiatowe Tworzenie warunków dla rozwoju odnawialUrząd Gminy nych źródeł energii poprzez odpowiednie zapiŚwidnica sy w studium i planach miejscowych I.3 Cel ekologiczny – Zwiększenie efektywności energetycznej I.2.3. I.3.1. Termomodernizacja budynków należących do samorządu gminnego Urząd Gminy Świdnica 0 0 + 0 0 0 + + +/0 + + + + I.3.2. Modernizacja budynku garażowomagazynowego Urząd Gminy Świdnica 0 0 + 0 0 0 + + +/0 + + + + 51 „Prognoza oddziaływania na środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Świdnica na lata 2014-2017 z perspektywą na lata 2018-2021” II.1.2. Prowadzenie ewidencji zbiorników bezodpływowych i przydomowych oczyszczalni ścieków II.1.3. Kontrola zawartych umów na odbiór zanieczyszczeń ze zbiorników bezodpływowych II.1.4. II.1.5. Urząd Gminy Świdnica Urząd Gminy Świdnica Zachęcanie mieszkańców do likwidacji zbiorników bezodpływowych i podłączanie do sieci kanalizacyjnej Urząd Gminy Świdnica, Właściciele nieruchomości Likwidacja nieczynnych i rzadko używanych studni przydomowych w gospodarstwach zwodociągowanych oraz kontrola właściwej eksploatacji ujęć czynnych, Urząd Gminy Świdnica Wodę Powietrze Powierzchnię ziemi Krajobraz Klimat Zasoby naturalne Zabytki Dobra materialne Modernizacja sieci energetycznej i punktów Urząd Gminy 0 0/+ + 0 świetlnych oraz budowa nowych punktów Świdnica świetlnych OBSZAR PRIORYTETOWY II – OCHRONA ZASOBÓW WÓD PODZIEMNYCH I POWIERZCHNIOWYCH Cel ekologiczny – Osiągnięcie i utrzymanie dobrego stanu wód powierzchniowych i podziemnych Kontrola podmiotów gospodarczych posiadających pozwolenia wodno-prawne pod Powiat, WIOŚ, II.1.1. kątem przestrzegania norm i wytycznych 0 + + + zapisanych w tych decyzjach I.3.3. Rośliny Zwierzęta Jednostka odpowiedzialna Ludzie Zadania Różnorodność biologiczna Lp. Obszar NATURA 2000 Przewidywane znaczące oddziaływania (w tym oddziaływania bezpośrednie, pośrednie, wtórne, skumulowane, krótkoterminowe, średnioterminowe i długoterminowe, stałe i chwilowe oraz pozytywne i negatywne) na następujące zagadnienia i aspekty środowiska: 0 0 + + + + + + + + + 0 0 0 0 + 0 0 0 0 + 0 + + 0 0 0 0 + 0 0 0 0 + 0 + + 0 0 0 0 + 0 0 0 0 + 0 + + 0 + 0 0 + 0 + 0 0 + 0 + + 0 + 0 0 + 0 + II.2. Cel ekologiczny – Budowa i modernizacja systemu zaopatrywania ludności w wodę oraz uporządkowanie gospodarki ściekowej 52 „Prognoza oddziaływania na środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Świdnica na lata 2014-2017 z perspektywą na lata 2018-2021” Zwierzęta Rośliny Wodę Powietrze Powierzchnię ziemi Krajobraz Klimat Zasoby naturalne Zabytki Dobra materialne II.2.2. Budowa i rozbudowa sieci wodnokanalizacyjnej w Gminie Świdnica – zapewnienie odpowiedniej infrastruktury technicznej w zakresie wodno-kanalizacyjnej na obszarze Gminy Świdnica poprzez przebudowę i rozbudowę sieci wodno-kanalizacyjnej w Wilkanowie-Przysiółkek Rybno oraz budowie odcinka kanalizacji tłocznej w ul. Leśnej i ul. Bunkrowej w Świdnicy Dalsza rozbudowa i modernizacja infrastruktury wodno-kanalizacyjnej Jednostka odpowiedzialna Ludzie II.2.1. Zadania Różnorodność biologiczna Lp. Obszar NATURA 2000 Przewidywane znaczące oddziaływania (w tym oddziaływania bezpośrednie, pośrednie, wtórne, skumulowane, krótkoterminowe, średnioterminowe i długoterminowe, stałe i chwilowe oraz pozytywne i negatywne) na następujące zagadnienia i aspekty środowiska: 0 0 + 0/+ 0/+ + 0 + 0 0 + 0 0 0 0 + 0/+ 0/+ + 0 + 0 0 + 0 0 0 0/+ + -/0 -/+ + 0 0 + 0 + 0 + 0 -/0 + -/0 +/- + 0 0 + 0 + 0 + 0 -/0 + -/0 +/- + 0 0 + 0 + 0 + Urząd Gminy Świdnica Urząd Gminy Świdnica II.3. Cel ekologiczny – Ochrona mieszkańców przed powodzią i suszą II.3.1. II.3.2 II.3.3. Rozbudowa wielofunkcyjnego zbiornika małej retencji nr 1/400 w Gminie Świdnica dla poprawy bilansu wodnego w powiecie zielonogórskim – poprawa bilansu wodnego w powiecie zielonogórskim Modernizacja rowu „E” i „E1” w Piaskach – (wykaszanie, odmulenie 1400 mb, przełożenie przepustów i rurociągów 4 szt, ok. 60 mb, przebudowa przepustu drogowego 1 szt.) – II etap Bieżąca konserwacja cieków (w miarę potrzeb) Urząd Gminy Świdnica Urząd Gminy Świdnica LZMiUW Zielona Góra, 53 „Prognoza oddziaływania na środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Świdnica na lata 2014-2017 z perspektywą na lata 2018-2021” Klimat Zasoby naturalne Zabytki Dobra materialne Nadleśnictwo Zielona Góra Krajobraz Projekt odbudowy zbiorników retencyjnych w Leśnictwie Świdnica i realizacja projektu Powierzchnię ziemi Urząd Gminy Świdnica Powietrze Tworzenie odpowiednich zapisów w decyzjach i planach zagospodarowania przestrzennego odnośnie lokalizacji mikro i małej retencji wody Wodę Urząd Gminy Świdnica Rośliny II.3.6. Bieżąca modernizacja urządzeń melioracji szczegółowej Zwierzęta II.3.5. Jednostka odpowiedzialna Ludzie II.3.4. Zadania Różnorodność biologiczna Lp. Obszar NATURA 2000 Przewidywane znaczące oddziaływania (w tym oddziaływania bezpośrednie, pośrednie, wtórne, skumulowane, krótkoterminowe, średnioterminowe i długoterminowe, stałe i chwilowe oraz pozytywne i negatywne) na następujące zagadnienia i aspekty środowiska: 0 -/0 + -/0 +/- + 0 0 + 0 + 0 + 0 0 + 0 0 + + + + + + 0 + 0 0/+ + -/0 -/+ + 0 0 + 0 + 0 + + + + + + + + 0 + 0 0 OBSZAR PRIORYTETOWY III – RACJONALNY SYSTEM GOSPODAROWANIA ODPADAMI III.1. Cel ekologiczny - Prowadzenie kontroli w zakresie prawidłowej gospodarki odpadami Kontrola podmiotów prowadzących działalność Urząd Gminy w zakresie zbierania, przetwarzania i wytwaŚwidnica III.1.1. 0 0 rzania odpadów III.1.2. III.1.3 Wykonywanie rocznych sprawozdań z realizacji zadań z zakresu gospodarki odpadami komunalnymi Urząd Gminy Świdnica Likwidacja miejsc nielegalnego składowania odpadów tzw. „dzikich” wysypisk Urząd Gminy Świdnica 0 0 + + + + + + + 0 + 0 0 0 0/+ + + + + 0/+ + + 0 + 0/+ 0 0 0 III.2. Cel ekologiczny – Rozwój systemu gospodarki odpadami i uzyskanie zakładanych w KPGO poziomów odzysku dla poszczególnych rodzajów odpadów III.2.1. Objęcie wszystkich mieszkańców systemem selektywnego zbierania odpadów najpóźniej do 2015 r. Urząd Gminy Świdnica, 0 0 54 + 0 0 + 0 + + 0 + „Prognoza oddziaływania na środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Świdnica na lata 2014-2017 z perspektywą na lata 2018-2021” Klimat Zasoby naturalne Zabytki Dobra materialne III.2.8. Krajobraz III.2.7. Powierzchnię ziemi III.2.6. Budowa punktu selektywnej zbiórki odpadów komunalnych (PSZOK) Powietrze III.2.5. Organizowanie zbiórek przeterminowanych leków Wodę Organizowanie zbiórek zużytych baterii Rośliny III.2.4. Zwierzęta III.2.3. Ograniczanie masy odpadów komunalnych ulegających biodegradacji przekazanych do składowania oraz uzyskanie odpowiedniego poziomu recyklingu wybranych frakcji odpadów i przygotowania do ponownego użycia Organizowanie zbiórek zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego, odpadów niebezpiecznych ze strumienia odpadów komunalnych, wielkogabarytowych i budowlanych Jednostka odpowiedzialna Ludzie III.2.2. Zadania Różnorodność biologiczna Lp. Obszar NATURA 2000 Przewidywane znaczące oddziaływania (w tym oddziaływania bezpośrednie, pośrednie, wtórne, skumulowane, krótkoterminowe, średnioterminowe i długoterminowe, stałe i chwilowe oraz pozytywne i negatywne) na następujące zagadnienia i aspekty środowiska: 0 0 + 0 0 + 0 + + 0 + 0 0 0 0 + 0 0 + 0 + + 0 + 0 0 0 0 + 0 0 + 0 + + 0 + 0 0 0 0 + 0 0 + 0 + + 0 + 0 0 0 0 + 0 0 + 0 + + 0 + 0 0 0 0 + 0 0 + 0 + + 0 + 0 0 Urząd Gminy Świdnica Urząd Gminy Świdnica Urząd Gminy Świdnica Urząd Gminy Świdnica Urząd Gminy Świdnica Kontrole składanych deklaracji o wysokości opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi Urząd Gminy Świdnica Prowadzenie działań informacyjnych i edukacyjnych w zakresie prawidłowego gospodarowania odpadami komunalnymi, w szczególności w zakresie selektywnego zbierania odpadów komunalnych Urząd Gminy Świdnica 55 „Prognoza oddziaływania na środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Świdnica na lata 2014-2017 z perspektywą na lata 2018-2021” Powierzchnię ziemi Krajobraz Klimat Zasoby naturalne Zabytki Dobra materialne Urząd Gminy Świdnica Powietrze Finansowanie lub dofinansowanie usuwania i unieszkodliwiania wyrobów zawierających azbest Wodę Urząd Gminy Świdnica Rośliny Gromadzenie informacji o ilości, rodzaju i miejscach występowania wyrobów zawierających azbest w bazie danych azbestowych www.bazaazbestowa.gov.pl Zwierzęta III.2.10. Jednostka odpowiedzialna Ludzie III.2.9. Zadania Różnorodność biologiczna Lp. Obszar NATURA 2000 Przewidywane znaczące oddziaływania (w tym oddziaływania bezpośrednie, pośrednie, wtórne, skumulowane, krótkoterminowe, średnioterminowe i długoterminowe, stałe i chwilowe oraz pozytywne i negatywne) na następujące zagadnienia i aspekty środowiska: 0 0 + 0 0 0 0 0 + 0 0 0 + 0 0 + 0 0 0 0 0 + 0 0 0 + + + + + + + OBSZAR PRIORYTETOWY IV – OCHRONA PRZYRODY I DZIEDZICTWA PRZYRODNICZEGO IV.1. Cel ekologiczny – Rozwój obszarów prawnie chronionych poprzez ochronę różnorodności biologicznej i krajobrazowej Realizacja przedsięwzięć mających na celu Urząd Gminy ochronę różnorodności biologicznej Świdnica i jednostki podległe, Regionalny Dyrektor Ochrony 0 + + + + + + IV.1.1. Środowiska w Gorzowie Wielkopolskim, Starostwo Powiatowe IV.1.2 IV.1.3. Uwzględnianie w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego obszarów chronionych w celu zmniejszenie ekspansji terenów zurbanizowanych Ochrona i pielęgnacja pomników przyrody Urząd Gminy Świdnica Urząd Gminy Świdnica 0 + + + + + +/0 +/0 + 0/+ + + +/0 0 + + + + 0 + 0 + 0 + + + 56 „Prognoza oddziaływania na środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Świdnica na lata 2014-2017 z perspektywą na lata 2018-2021” IV.3.2. Pomoc mieszkańcom w tworzeniu małej rodzinnej bazy noclegowo-gastronomicznej w tym gospodarstw agroturystycznych Urząd Gminy Świdnica Dobra materialne IV.3. Cel ekologiczny – Zrównoważony rozwój turystyki i rekreacji Realizacja zadań z zakresu rozwoju Urząd Gminy bezpiecznej dla środowiska nowoczesnej Świdnica IV.3.1. infrastruktury rekreacyjnej zapewniającej Nadleśnictwa wzrost potencjału turystycznego gminy Zabytki Urząd Gminy Świdnica Zasoby naturalne Rewitalizacja parków Klimat IV.2.4. Urząd Gminy Świdnica Krajobraz IV.2.3. Nasadzenia zastępcze drzew i krzewów na terenach zieleni urządzonej Urząd Gminy Świdnica Powierzchnię ziemi Tworzenie nowych terenów zieleni urządzonej Powietrze IV.2.2 Wodę IV.2. Cel ekologiczny – Rozwój obszarów zieleni urządzonej Utrzymywanie terenów zieleni urządzonej Urząd Gminy IV.2.1 Świdnica Rośliny Urząd Gminy Świdnica Nadleśnictwa Zwierzęta Tworzenie, utrzymanie i konserwacja przyrodniczych ścieżek dydaktycznych Jednostka odpowiedzialna Ludzie IV.1.4. Zadania Różnorodność biologiczna Lp. Obszar NATURA 2000 Przewidywane znaczące oddziaływania (w tym oddziaływania bezpośrednie, pośrednie, wtórne, skumulowane, krótkoterminowe, średnioterminowe i długoterminowe, stałe i chwilowe oraz pozytywne i negatywne) na następujące zagadnienia i aspekty środowiska: 0 0/+ + + 0/+ 0 0 0 0 + 0 0 0 0 + + + + +/0 + +/0 + 0/+ + + + 0 + + + + 0 + +/0 + 0/+ + +/0 0 0 + + + + 0 + +/0 + 0/+ + +/0 0 0 + + + + 0 + +/0 + + + 0 0 0 0/+ + +/0 0/+ 0 0 0 + 0 0 0 + 0 0/+ + +/0 0/+ 0 0 0 + 0 0 0 + 57 „Prognoza oddziaływania na środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Świdnica na lata 2014-2017 z perspektywą na lata 2018-2021” Zwierzęta Rośliny Wodę Powietrze Powierzchnię ziemi Krajobraz Klimat Zasoby naturalne Zabytki Dobra materialne Udostępnianie w lasach obiektów do celów rekreacyjnych (pola biwakowe, parkingi leśne, zadaszenia i miejsca wypoczynku) Jednostka odpowiedzialna Ludzie IV.3.3. Zadania Różnorodność biologiczna Lp. Obszar NATURA 2000 Przewidywane znaczące oddziaływania (w tym oddziaływania bezpośrednie, pośrednie, wtórne, skumulowane, krótkoterminowe, średnioterminowe i długoterminowe, stałe i chwilowe oraz pozytywne i negatywne) na następujące zagadnienia i aspekty środowiska: 0 0/+ + +/0 0/+ 0 0 0 + 0 0 0 + Nadleśnictwa Urząd Gminy Świdnica, 0 0/+ + +/0 0/+ 0 0 0 + 0 IV.3.4. Organizacje pozarządowe Urząd Gminy Modernizacja i budowa ścieżek rowerowych na Świdnica, 0 0/+ + +/0 0/+ 0 0 0 + 0 IV.3.5. terenie gminy wzdłuż dróg powiatowych (etap I Starostwo Letnica – Letnica Bloki) Powiatowe w Zielonej Górze OBSZAR PRIORYTETOWY V – ZMNIEJSZENIE UCIĄŻLIWOŚCI HAŁASU I OCHRONA MIESZKAŃCÓW PRZED POLAMI ELEKTROMAGNETYCZNYMI Współpraca z organizacjami turystycznymi w regionie 0 0 + 0 0 + V.1. Cel ekologiczny – Osiągnięcie i utrzymanie dopuszczalnych poziomów hałasu poprzez realizację przedsięwzięć drogowych V.1.1. V.1.2. V.1.3. V.1.4. Remont DK 27 od km 57+360 do km 59+000 Świdnica –Zielona Góra GDDKiA O/Zielona Góra Remont DK 32 od km 42+000 do km 53+000 Gronów - Radomia GDDKiA O/Zielona Góra Remont DK 32 od km 53+000 do km 54+400 Radomia GDDKiA O/Zielona Góra Rozbudowa skrzyżowania DK 32 z drogą powiatową nr 1144F do m. Radomia na odc. od 54+400 km do 55+780 GDDKiA O/Zielona Góra 0 0 + 0 -/0 0 + -/0 + 0 0 0 0/+ 0 0 + 0 -/0 0 + -/0 + 0 0 0 0/+ 0 0 + 0 -/0 0 + -/0 + 0 0 0 0/+ 0 0 + 0 -/0 0 + -/0 + 0 0 0 0/+ 58 „Prognoza oddziaływania na środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Świdnica na lata 2014-2017 z perspektywą na lata 2018-2021” ZDW Rozbudowa DW nr 279 Ochla – Świdnica od km 25+000 do km 30+230 ZDW Opracowanie dokumentacji projektowej oraz wykonanie robów budowlanych polegających na budowie chodnika w ciągu drogi powiatowej nr 1181F ul. Wandy Komarnickiej w m. Wilkanowo Powiatowy Zielonogórski Zarząd Dróg Dobra materialne Przebudowa DW nr 279 Buchałów – Drzonów od km 34+106 do km 37+656 oraz w m. Drzonów Zabytki GDDKiA O/Zielona Góra Zasoby naturalne DK 27 przebudowa skrzyżowania z drogą do m. Piaski, wydzielenie lewoskrętu km 52+100 do km 52+600 Klimat GDDKiA O/Zielona Góra Krajobraz V.1.11. DK 27 budowa dróg zbiorczych na obwodnicy m. Świdnica km 55+795 do km 58+379 Powierzchnię ziemi V.1.10. GDDKiA O/Zielona Góra Powietrze V.1.9. Przebudowa skrzyżowania DK 27 z DW F1181 Wilkanowo-Słone od km 60+200 do km 60+800 Wodę V.1.8. GDDKiA O/Zielona Góra Rośliny V.1.7. Korekta łuków poziomych od km 52+660 do km 54+300 Zwierzęta V.1.6. Jednostka odpowiedzialna Ludzie V.1.5. Zadania Różnorodność biologiczna Lp. Obszar NATURA 2000 Przewidywane znaczące oddziaływania (w tym oddziaływania bezpośrednie, pośrednie, wtórne, skumulowane, krótkoterminowe, średnioterminowe i długoterminowe, stałe i chwilowe oraz pozytywne i negatywne) na następujące zagadnienia i aspekty środowiska: 0 0 + 0 -/0 0 + -/0 + 0 0 0 0/+ 0 0 + 0 -/0 0 + -/0 + 0 0 0 0/+ 0 0 + 0 -/0 0 + -/0 + 0 0 0 0/+ 0 0 + 0 -/0 0 + -/0 + 0 0 0 0/+ 0 0 + 0 -/0 0 + -/0 + 0 0 0 0/+ 0 0 + 0 -/0 0 + -/0 + 0 0 0 0/+ 0 0 + 0 -/0 0 + -/0 + 0 0 0 0/+ 59 „Prognoza oddziaływania na środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Świdnica na lata 2014-2017 z perspektywą na lata 2018-2021” Klimat Zasoby naturalne Zabytki Dobra materialne V.1.16. Wprowadzenie do miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego zapisów sprzyjających ograniczeniu zagrożenia hałasem (rozgraniczenie terenów o zróżnicowanej funkcji) Wprowadzanie nasadzeń ochronnych wzdłuż ciągów komunikacyjnych oraz współpraca z innymi zarządcami dróg w tym zakresie Krajobraz V.1.14. Urząd Gminy Świdnica Powierzchnię ziemi Budowa utwardzonej drogi Drzonów – Lipno Powietrze Urząd Gminy Świdnica Wodę Budowa utwardzonej drogi Radomia-Słone Rośliny Powiatowy Zielonogórski Zarząd Dróg Zwierzęta Modernizacja drogi powiatowej nr 1144F od drogi krajowej przez Radomię – Drzonów V.1.13. V.1.15. Jednostka odpowiedzialna Ludzie V.1.12. Zadania Różnorodność biologiczna Lp. Obszar NATURA 2000 Przewidywane znaczące oddziaływania (w tym oddziaływania bezpośrednie, pośrednie, wtórne, skumulowane, krótkoterminowe, średnioterminowe i długoterminowe, stałe i chwilowe oraz pozytywne i negatywne) na następujące zagadnienia i aspekty środowiska: 0 0 + 0 -/0 0 + -/0 + 0 0 0 0/+ 0 0 + 0 -/0 0 + -/0 + 0 0 0 0/+ 0 0 + 0 -/0 0 + -/0 + 0 0 0 0/+ 0 0 + + + 0 + 0 +/0 0 0 0 0 0 0/+ + + + +/) + 0/+ + + + 0 0 Urząd Gminy Świdnica Urząd Gminy Świdnica, zarządcy dróg V.2. Cel ekologiczny – Utrzymanie poziomów promieniowania elektromagnetycznego poniżej wartości dopuszczalnych V.2.1. V.2.3. Systematyczny monitoring pól elektromagnetycznych WIOŚ Zielona Góra Wprowadzanie zapisów do miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego w zakresie możliwości lokalizacji urządzeń emitujących promieniowanie elektromagnetyczne Urząd Gminy Świdnica 0 0 + + 0 0 0 0 + 0 0 0 + 0 0/+ + + + +/0 + 0/+ + + + 0 0 OBSZAR PRIORYTETOWY VI – ZRÓWNOWAŻONA GOSPODARKA ZASOBAMI NATURALNYMI 60 „Prognoza oddziaływania na środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Świdnica na lata 2014-2017 z perspektywą na lata 2018-2021” Zasoby naturalne Zabytki Dobra materialne + + + + + 0 + 0 0 0 0 0 0 0 0 0 + + 0 + 0 0 Krajobraz Klimat Powierzchnię ziemi + Powietrze + Wodę + Rośliny +/0 Zwierzęta Jednostka odpowiedzialna Ludzie Zadania Różnorodność biologiczna Lp. Obszar NATURA 2000 Przewidywane znaczące oddziaływania (w tym oddziaływania bezpośrednie, pośrednie, wtórne, skumulowane, krótkoterminowe, średnioterminowe i długoterminowe, stałe i chwilowe oraz pozytywne i negatywne) na następujące zagadnienia i aspekty środowiska: VI.1. Cel ekologiczny – Ochrona powierzchni ziemi przed negatywnym oddziaływaniem rolnictwa i innych rodzajów działalności gospodarczej VI.1.1. VI.1.2 Rozpowszechnianie dobrych praktyk rolnych zgodnych z zasadami rozwoju zrównoważonego poprzez współpracę z ODR Urząd Gminy Świdnica, ODR, rolnicy Ochrona niezagospodarowanych złóż kopalin w procesie planowania przestrzennego Urząd Gminy Świdnica OBSZAR PRIORYTETOWY VII – EDUKACJA EKOLOGICZNA MIESZKAŃCÓW GMINY I POPRAWA BEZPIECZEŃSTWA EKOLOGICZNEGO VII.1. Cel ekologiczny – Podnoszenie świadomości ekologicznej mieszkańców poprzez promowanie postaw i działań proekoloegicznych VII.1.1 VII.1.2 Prowadzenie stałych akcji informacyjnoedukacyjnych, w tym: drukowanie ulotek informacyjnych, zamieszczanie informacji na stronach internetowych gmin/miast, wspierania działalności lokalnych stowarzyszeń i organizacji proekologicznych, prowadzenie bezpłatnych szkoleń/warsztatów w zakresie edukacji ekologicznej społeczeństwa lokalnego, organizacja festynów. Wspieranie placówek oświatowych w zakresie organizacji edukacji ekologicznej np. konkursy dla dzieci i młodzieży Urząd Gminy Świdnica Starostwo Powiatowe w Zielonej Górze, Stowarzyszenia, Organizacje pozarządowe, Nadleśnictwa, Prasa lokalna Urząd Gminy Świdnica 0 + + + + + + + + + + + + 0 + + + + + + + + + + + + 61 „Prognoza oddziaływania na środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Świdnica na lata 2014-2017 z perspektywą na lata 2018-2021” Krajobraz Klimat Zasoby naturalne Zabytki Dobra materialne Urząd Gminy Świdnica Starostwo Powiatowe Urząd Gminy Świdnica, KP PSP ZZG Powierzchnię ziemi Urząd Gminy Świdnica Powietrze Akcje informacyjne na temat możliwości uzyskania dofinansowania na usuwanie wyrobów zawierających azbest oraz szkodliwości azbestu na zdrowie ludzi Kampanie informacyjne o możliwości ochrony powietrza, oszczędności energii i promujące nośniki czystej energii pochodzącej z odnawialnych źródeł Informowanie i edukacja społeczeństwa na temat negatywnych zachowań (np. wypalania traw, porzucanie odpadów w miejscach na ten cel nieprzeznaczonych, wylewanie nieoczyszczonych ścieków bezpośrednio do wód i gleby, spalanie odpadów w paleniskach domowych, dewastacja zieleni publicznej). Wodę VII.1.6 Urząd Gminy Świdnica, ZZG Rośliny VII.1.5 Intensyfikacja edukacji ekologicznej promującej właściwe postępowanie z odpadami oraz prowadzenie skutecznej kampanii informacyjno – edukacyjnej w tym zakresie Zwierzęta VII.1.4 Jednostka odpowiedzialna Ludzie VII.1.3 Zadania Różnorodność biologiczna Lp. Obszar NATURA 2000 Przewidywane znaczące oddziaływania (w tym oddziaływania bezpośrednie, pośrednie, wtórne, skumulowane, krótkoterminowe, średnioterminowe i długoterminowe, stałe i chwilowe oraz pozytywne i negatywne) na następujące zagadnienia i aspekty środowiska: 0 + + + + + + + + + + + + 0 + + + + + + + + + + + + 0 + + + + + + + + + + + + 0 + + + + + + + + + + + + + + + + 0 + + + + VII.2. Cel ekologiczny – Zapobieganie powstawania poważnych awarii oraz minimalizacja ich skutków Monitoring i kontrola podmiotów gospodarczych korzystających ze środowiska VII.2.1 WIOŚ Zielona Góra, Starostwo Powiatowe Urząd Gminy Świdnica 0 + 62 + + „Prognoza oddziaływania na środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Świdnica na lata 2014-2017 z perspektywą na lata 2018-2021” Rośliny Wodę Powietrze Powierzchnię ziemi Krajobraz Klimat Zasoby naturalne Zabytki Dobra materialne Służby ratownictwa technicznego Zwierzęta Edukacja społeczeństwa w zakresie właściwych zachowań w sytuacji wystąpienia zagrożenia, awarii przemysłowych Jednostka odpowiedzialna Ludzie VII.2.2. Zadania Różnorodność biologiczna Lp. Obszar NATURA 2000 Przewidywane znaczące oddziaływania (w tym oddziaływania bezpośrednie, pośrednie, wtórne, skumulowane, krótkoterminowe, średnioterminowe i długoterminowe, stałe i chwilowe oraz pozytywne i negatywne) na następujące zagadnienia i aspekty środowiska: 0 + + + + + + + + + + + + 63 „Prognoza oddziaływania na środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Świdnica na lata 2014-2017 z perspektywą na lata 2018-2021” Przewidywane znaczące oddziaływania na środowisko ustaleń Programu: NATURA 2000, BIORÓŻNORODNOŚĆ: Wpływ działań wyznaczonych w projekcie Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Świdnica na obszary objęte ochroną na podstawie Ustawy o ochronie przyrody z dnia 16 kwietnia 2004 r. (Dz. U. 2013, poz. 627 ze zm.) będą oceniane zgodnie z zapisami określonymi w Ustawie z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U. z 2013 r. poz.1235). Na terenie gminy Świdnica znajduje się 6 570,6 ha obszarów objętych ochroną prawną, co stanowi 40,8% powierzchni gminy. Wśród obszarów objętych ochrona prawną należy wymienić: • obszary chronionego krajobrazu: „22-Wzniesienia Zielonogórskie” i „23-Dolina Śląskiej Ochli” • 2 użytki ekologiczne: Dereniówka i Dober • 45 pomników przyrody Dla obszarów chronionego krajobrazu obowiązują zakazy, które określane są w drodze uchwały sejmiku województwa w planach ochronnych. Zgodnie z art. 24 ust. 1. Ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. prawo ochrony przyrody (Dz.U. z 2013 r. poz. 627 ze zm.) na obszarze chronionego krajobrazu mogą być wprowadzone następujące zakazy: 1) zabijania dziko występujących zwierząt, niszczenia ich nor, legowisk, innych schronień i miejsc rozrodu oraz tarlisk, złożonej ikry, z wyjątkiem amatorskiego połowu ryb oraz wykonywania czynności związanych z racjonalną gospodarką rolną, leśną, rybacką i łowiecką; 2) realizacji przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko; 3) likwidowania i niszczenia zadrzewień śródpolnych, przydrożnych i nadwodnych, jeżeli nie wynikają one z potrzeby ochrony przeciwpowodziowej i zapewnienia bezpieczeństwa ruchu drogowego lub wodnego lub budowy, odbudowy, utrzymania, remontów lub naprawy urządzeń wodnych; 4) wydobywania do celów gospodarczych skał, w tym torfu, oraz skamieniałości, w tym kopalnych szczątków roślin i zwierząt, a także minerałów i bursztynu; 5) wykonywania prac ziemnych trwale zniekształcających rzeźbę terenu, z wyjątkiem prac związanych z zabezpieczeniem przeciwsztormowym, przeciwpowodziowym lub przeciwosuwiskowym lub utrzymaniem, budową, odbudową, naprawą lub remontem urządzeń wodnych; 6) dokonywania zmian stosunków wodnych, jeżeli służą innym celom niż ochrona przyrody lub zrównoważone wykorzystanie użytków rolnych i leśnych oraz racjonalna gospodarka wodna lub rybacka; 7) likwidowania naturalnych zbiorników wodnych, starorzeczy i obszarów wodno-błotnych; 8) lokalizowania obiektów budowlanych w pasie szerokości 100 m od linii brzegów rzek, jezior i innych zbiorników wodnych, z wyjątkiem urządzeń wodnych oraz obiektów służących prowadzeniu racjonalnej gospodarki rolnej, leśnej lub rybackiej; Art. 45. Ustawy prawo ochrony przyrody (Dz.U. z 2013 r. poz. 627 ze zm.) wprowadza następujący zapis: 1. W stosunku do pomnika przyrody, stanowiska dokumentacyjnego, użytku ekologicznego lub zespołu przyrodniczo-krajobrazowego mogą być wprowadzone następujące zakazy: a. niszczenia, uszkadzania lub przekształcania obiektu lub·obszaru;· b. wykonywania prac ziemnych trwale zniekształcających rzeźbę terenu, z wyjątkiem prac związanych z zabezpieczeniem przeciwsztormowym lub przeciwpowodziowym albo budową, odbudową, utrzymywaniem, remontem lub naprawą urządzeń wodnych; c. uszkadzania i zanieczyszczania gleby; d. dokonywania zmian stosunków wodnych, jeżeli zmiany te nie służą ochronie przyrody albo racjonalnej gospodarce rolnej, leśnej, wodnej lub rybackiej; 64 „Prognoza oddziaływania na środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Świdnica na lata 2014-2017 z perspektywą na lata 2018-2021” e. likwidowania, zasypywania i przekształcania naturalnych zbiorników wodnych, starorzeczy oraz obszarów wodno-błotnych; f. wylewania gnojowicy, z wyjątkiem nawożenia użytkowanych gruntów rolnych; g. zmiany sposobu użytkowania ziemi; h. wydobywania do celów gospodarczych skał, w tym torfu, oraz skamieniałości, w tym kopalnych szczątków roślin i zwierząt, a także minerałów i bursztynu; i. umyślnego zabijania dziko występujących zwierząt, niszczenia nor, legowisk zwierzęcych oraz tarlisk i złożonej ikry, z wyjątkiem amatorskiego połowu ryb oraz wykonywania czynności związanych z racjonalną gospodarką rolną, leśną, rybacką i łowiecką; j. zbioru, niszczenia, uszkadzania roślin i grzybów na obszarach użytków ekologicznych, utworzonych w celu ochrony stanowisk, siedlisk lub ostoi roślin i grzybów chronionych; k. umieszczania tablic reklamowych. 2. Zakazy, o których mowa w ust. 1, nie dotyczy: a. prac wykonywanych na potrzeby ochrony przyrody po uzgodnieniu z organem ustanawiającym daną formę ochrony przyrody; b. realizacji inwestycji celu publicznego po uzgodnieniu z organem ustanawiającym daną formę ochrony przyrody; c. zadań z zakresu obronności kraju w przypadku zagrożenia bezpieczeństwa państwa; d. likwidowania nagłych zagrożeń bezpieczeństwa powszechnego i prowadzenia akcji ratowniczych. Ze względu na powyższe zakazy i ograniczenia, przedsięwzięcia zaplanowane w Programie nie wpłyną na stan i integralność obszarów chronionych. Na terenie gminy Świdnica nie wyznaczono obszarów Natura 2000, a najbliższe obszary znajdują się w odległości 3-10 km od granic gminy. Zaplanowane w programie zadania nie będą bezpośrednio ani pośrednio wpływać nna integralność tych obszarów ze względu na odległość jak i charakter planowanych działań. Do możliwych negatywnych oddziaływań należą przede wszystkim działania na rzecz rozwoju energii odnawialnej, do których zalicza się elektrownie wiatrowe, elektrownie fotowoltaiczne i biogazownie. Gmina nie planuje budowy siłowni wiatrowych, ze względu na brak terenów przeznaczonych pod tego typu instalacje. Planowane są z kolei budowy instalacji fotowoltaicznych. W studium wyznaczono dwa tereny lokalizacji farm fotowoltaicznych (obręb wsi Letnica), jako terenów działalności gospodarczej, wraz ze strefami ochronnymi, związanymi z ograniczeniami w zabudowie oraz zagospodarowaniu i użytkowaniu terenu dla obszarów, na których rozmieszczone będą urządzenia wytwarzające energię z odnawialnych źródeł energii o mocy przekraczającej 100kW. Strefa taka, nie może wykraczać poza wyznaczony w studium obszar. Lokalizacja wynika z bezpośredniego sąsiedztwa linii elektroenergetycznych średniego napięcia oraz linii wysokiego napięcia 220 kV – Leśniów Wielki–Miłkowa. Natomiast wdane zostały decyzje o środowiskowych uwarunkowaniach dla budowy dwóch farm fotowoltaicznych: Drzonów I – 62320 szt. paneli o mocy 240 W p każdy, o łącznej mocy 15,2 MW oraz Drzonów II - 20090 szt. paneli o mocy 240 W p każdy – o łącznej mocy 4,9 MW. Projekty farm solarnych są objęte obowiązkiem uzyskania decyzji środowiskowej w ramach którego szczegółowo analizowany jest ich wpływ na środowisko przyrodnicze. Oddziaływanie tych inwestycji jest bardzo silnie związane z dokładną lokalizacją oraz parametrami technicznymi inwestycji, stąd nie można wskazać na poziomie programu ochrony środowiska ich wpływu na środowisko, zwłaszcza na ptaki. Wedlug Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 25 czerwca 2013 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko (Dz.U.2013, poz. 817), inwestycje te zostały zaliczone do przedsięwzięć mogących potencjalnie znacząco oddziaływać na środowisko. 65 „Prognoza oddziaływania na środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Świdnica na lata 2014-2017 z perspektywą na lata 2018-2021” Wśród obiektów objętych ochroną prawną znajdują się także drzewa będące pomnikami przyrody. W zależności od lokalizacji inwestycji lub innych działań (np. w zakresie zarządzanie kryzysowego) przewidzianych do realizacji w powyższym programie, w przypadku kolizji z istniejącymi pomnikami przyrody, niezbędne może być ich usunięcie, w przypadku niewłaściwego prowadzenia prac budowlanych może zostać naruszony system korzeniowy lub zachwiana stateczność drzewa. Prace budowlane związane z pracami konserwacyjnymi cieków, budowie małych zbiorników retencyjnych mogą wpływać niekorzystnie na bioróżnorodność poprzez m.in.: niszczenie siedlisk roślin i zwierząt związanych z siedliskiem wodnym, tworzenie barier w migracji zwierząt, zmianę warunków siedliskowych (oddziaływania bezpośrednie, negatywne). Usuwanie drzew pozbawia rzekę ocienionych fragmentów. Wpływa to na zmniejszenie różnorodności środowiska wodnego, sprzyja szybszemu nagrzewaniu się wody i spadkowi zawartości tlenu. W efekcie prowadzi to do wycofywania się z cieków bytujących tam wcześniej organizmów. Oddziaływanie zaplanowanych do realizacji zadań często dotyczy jedynie etapu budowy. Rozbudowa i modernizacja dróg wymagać będą likwidacji pojedynczych przydrożnych drzew i krzewów. W wyniku prac ciężkiego sprzętu budowlanego może też dojść do niszczenia pojedynczych siedlisk zwierząt. Problemem związanym z ochroną różnorodności przyrodniczej jest silna antropopresja na tereny cenne przyrodniczo. Związane jest to z zajmowaniem tych terenów pod zabudowę mieszkaniową, jak również lokowanie terenów przemysłowych. Brak planów zagospodarowania przestrzennego powoduje ze brak jest trwałej strategii w ochronie cennych obszarów, co może skutkować licznymi przypadkami przeznaczania tych terenów na inne cele. Zagrożenie stanowią także elementy infrastruktury technicznej i komunikacyjnej przecinające tereny cenne przyrodniczo. Infrastruktura taka w szczególności drogi stanowią barierę dla przemieszczających się zwierząt, zagrożenie dla ich życia lub powodują zmianę ich tras migracyjnych. W przypadku zaproponowanych zadań, ich oddziaływanie będzie miało charakter pozytywny lub obojętny, należy jednak pamiętać że wszelkie planowane inwestycje powinny uwzględniać oddziaływanie na obszary chronione i bioróżnorodność, tak aby nie został zachwiany ich stan oraz nie zostało zniszczone bogactwo przyrodnicze. ZWIERZĘTA I ROŚLINY Zdecydowana większość z zaproponowanych zadań nie wpłynie w negatywny sposób na zwierzęta i rośliny. Negatywne oddziaływanie może nastąpić podczas modernizacji lub rozbudowy infrastruktury drogowej, której rozwój stanowi barierę dla przemieszczania się wielu gatunków zwierząt lądowych i może przyczynić się do zwiększenia śmiertelności zwłaszcza ssaków w wyniku kolizji na drogach. Należy jednak zaznaczyć, że planowane działania mają charakter lokalny stąd oddziaływanie także będzie miejscowe. Poprzez związaną z realizacją inwestycji koniecznością wycinki drzew, mogą zostać zniszczone siedliska ptaków, może zostać zakłócony przebieg szlaków migracyjnych nietoperzy. Prace konserwacyjne na ciekach oraz budowa zbiorników retencyjnych mogą powodować zmiany w siedliskach bobrów, ptaków wodno-błotnych i innych organizmów tam występujących. Prace terenowe mogą wymagać usunięcia drzew lub krzewów, a konieczność utworzenia placu budowy i dojazdu maszyn zazwyczaj wiąże się z lokalnym zniszczeniem zieleni. W przypadku gdy dana inwestycja będzie wiązała się z koniecznością naruszenia zakazów w stosunku do gatunków chronionych konieczne będzie uzyskanie zgody na odstępstwo od tych zakazów na podstawie art. 56 ustawy o ochronie przyrody. Należy uznać iż działania prowadzone w ten sposób nie będą powodowały trwałego negatywnego oddziaływania na środowisko i ustąpią po zakończeniu prac. 66 „Prognoza oddziaływania na środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Świdnica na lata 2014-2017 z perspektywą na lata 2018-2021” Do możliwych oddziaływań negatywnych należą przede wszystkim działania na rzecz rozwoju energii odnawialnej, do których zalicza się elektrownie fotowoltaiczne. Są to jednak inwestycje wymagające przeprowadzenia postępowania o wydanie decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach, w ramach którego szczegółowo analizowany jest ich wpływ na środowisko przyrodnicze. Oddziaływanie tych inwestycji jest związane z dokładną lokalizacją oraz parametrami technicznymi inwestycji, stąd nie można wskazać na poziomie programu ochrony środowiska ich wpływu na środowisko. Ogólnie można jednak wskazać, że z realizacją elektrowni fotowoltaicznej wiąże się zagrożenie oddziaływania w postaci efektu lustra wody oraz możliwości olśnienia ptaków. Negatywne skutki mogą mieć też niewłaściwie przeprowadzone zabiegi pielęgnacyjne terenów zieleni. Także promocja walorów przyrodniczych gminy pośrednio poprzez zwiększenie ruchu turystycznego i intensywnej penetracji trenów cennych przyrodniczo, może mieć oddziaływanie negatywne. LUDZIE Przewiduje się, że niektóre z zaproponowanych działań mogą stanowić źródło potencjalnych oddziaływań na ludzi. Będą to przede wszystkim inwestycje budowlane związane z wykorzystaniem ciężkiego sprzętu budowlanego, tj. przy budowie i przebudowie dróg, ścieżek rowerowych, infrastruktury wodno-kanalizacyjnej, zbiorników retencyjnych, termomodernizacji budynków, usuwaniu wyrobów azbestowych, budowie PSZOK, budowie instalacji fotowoltaicznych, Mogą wystąpić uciążliwości zarówno dla ruchu pieszego jak i kołowego. Będą to jednak oddziaływania chwilowe i zakończą się w momencie sfinalizowania przedsięwzięcia. Dlatego ważne jest odpowiednie przygotowanie inwestycji, w celu ograniczenia negatywnych oddziaływań: właściwe oznakowane miejsca pracy, wcześniejsze poinformowanie mieszkańców o przyszłych utrudnieniach. Prowadzone prace powinny przebiegać w godzinach dziennych, a przedsięwzięcia drogowe najlepiej poza godzinami szczytu komunikacyjnego. Wszystkie działania budowlane powinny być prowadzone zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa budowlanego i zasadami BHP. Na etapie eksploatacji dróg, prowadzone działania powinny być zgodne z dopuszczalnymi standardami jakości powietrza i poziomu hałasu. Eksploatacja sieci wodno-kanalizacyjnej niesie pozytywne skutki społeczne, podnoszące standard życia mieszkańców. Budowa i modernizacja stacji uzdatniania oraz sieci wodociągowych pozwoli na dostarczenie wody spełniającej warunki dla wody przeznaczonej do spożycia. Budowa infrastruktury kanalizacyjnej pozwoli ograniczyć ilość zbiorników bezodpływowych i zmniejszy ilość zanieczyszczeń wód, co pośrednio wpłynie na polepszenie stanu zdrowia mieszkańców. Wpływ działań wyznaczonych w projekcie Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Świdnica na zdrowie i życie ludzi będzie oceniany w oparciu o procedurę ocen oddziaływania na środowisko w procesie ubiegania się o decyzję o środowiskowych uwarunkowaniach dla realizacji inwestycji na zasadach określonych w Ustawie z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz.U.z 2013 r. poz. 1235). DOBRA MATERIALNE i ZABYTKI Wszystkie zaproponowane działania mają bezpośredni i pośredni, długoterminowy i stały pozytywny wpływ. Wszystkie zapisy ukierunkowane są na poprawę jakość życia mieszkańców gminy Świdnica, stąd ewentualne negatywne oddziaływanie może mieć miejsce wyłącznie w wyniku niewłaściwej ich realizacji lub użytkowania. Przykładem może być poprawa jakości infrastruktury drogowej poprzez jej wyrównanie lub utwardzenie, co może przyczynić się do wzrostu natężenia ruchu lub do nadmiernej prędkości pojazdów. Z drugiej strony poprawie ulegnie jakość życia mieszkańców, zmniejszy się ryzyko wystąpienia kolizji spowodowanej złym stanem nawierzchni oraz uszkodzenia samochodów. Podsumowując, należy stwierdzić że, nie przewiduje się negatywnego oddziaływania zapisów na zabytki i dobra materialne, jeśli ich realizacja będzie prawidłowa. 67 „Prognoza oddziaływania na środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Świdnica na lata 2014-2017 z perspektywą na lata 2018-2021” WODY Wszelkie zaplanowane budowy, rozbudowy i modernizacje odcinków sieci wodociągowych i kanalizacyjnych będą miały z pewnością długotrwałe pozytywne oddziaływanie zarówno na wody powierzchniowe, jak i podziemne. Nowe, oraz zmodernizowane odcinki sieci wod – kan ograniczą w znaczny sposób straty wody powstające na skutek przesyłu. Woda docierając do mieszkańców w dużej mierze trafia następnie do sieci kanalizacyjnej i oczyszczalni ścieków, gdzie zostają przywrócone jej parametry jakościowe. Budowa sieci wodociągowej zapewni mieszkańcom wodę do spożycia o lepszej jakości, a realizacja budowy kanalizacji sanitarnej i deszczowej ograniczy przenikanie zanieczyszczeń do środowiska. Poprawnie wykonane prace konserwacyjne na ciekach pozytywnie wpłyną na uregulowanie stosunków wodno-gruntowych. Pozytywne efekty dla przepływu wód przyniosą prace polegające na usunięciu powalonych drzew, zatamowań bobrowych, wykaszaniu skarp. Natomiast odmulanie dna cieku, przez usuwanie namułów które się nagromadziły, potencjalnie może wpływać na zmianę stosunków wodnych. Negatywne oddziaływanie na wody zaproponowanych do realizacji zadań dla gminy Świdnica będzie miało charakter przejściowy i dotyczyć będzie wyłącznie etapu budowy poszczególnych elementów infrastruktury. Na tym etapie zniszczeniu mogą ulec istniejące tereny zieleni. Budowa małych zbiorników retencyjnych wpłynie na podniesienie poziomu wód, co z kolei przełoży się na zwiększenie bioróżnorodności wokół zbiorników wodnych. Brak konserwacji rowów melioracyjnych może doprowadzić do podtopień oraz całkowitego ich zaniku. Właściwa melioracja gruntów rolniczych przynosi w bardzo krótkim czasie wymierne korzyści dla wszystkich. Prawidłowe stosunki wodne w glebie dają poprawę plonów, natomiast dobrze rozwinięta eksploatacja melioracji podstawowej i szczegółowej zapobiega zalewaniu gruntów. Pozytywne efekty dla przepływu wód przyniosą prace polegające na usunięciu powalonych drzew, zatamowań bobrowych, wykaszaniu skarp. Zadania związane z poprawą nawierzchni dróg, przebudową dróg, wiązać się będą z zagospodarowaniem wód opadowych i roztopowych z powierzchni utwardzonych – do systemu kanalizacji deszczowej lub rowów. Negatywne oddziaływanie na wody zaproponowanych do realizacji zadań będzie miało charakter przejściowy i dotyczyć będzie wyłącznie etapu budowy poszczególnych elementów infrastruktury. POWIETRZE Zaproponowane do realizacji zadania będą miały pozytywny wpływ na komponenty środowiska, zarówno oddziałując na nie w sposób pośredni, jak i bezpośredni. Ich oddziaływanie będzie zauważalne w zakresie krótkookresowym (np. poprzez termomodernizację budynków), a także długookresowym (np. zmniejszenie zużycia energii na ogrzewanie, co tym samym przyczyni się do zmniejszenia ilości emitowanych zanieczyszczeń). Pozytywne oddziaływania będą miały działania ukierunkowane na rozwój energetyki ze źródeł odnawialnych, promowanie alternatywnych źródeł energii wśród mieszkańców. Pośrednie pozytywne oddziaływanie przewiduje się poprzez inwestycje mające na celu poprawę płynności ruchu samochodowego, wprowadzanie rozwiązań ograniczających wtórne pylenie z nieutwardzonych dróg itp, W przypadku eliminacji wyrobów zawierających azbest, potencjalnym zagrożeniem dla środowiska jest niewłaściwe prowadzenie demontażu prowadzące do emisji niebezpiecznych dla zdrowia i życia ludzi i zwierząt włókien azbestowych. Zadania te powinny być realizowane ze szczególną ostrożnością. POWIERZCHNIA ZIEMI Oddziaływania będą miały charakter bezpośredni i pośredni, krótkotrwały, negatywny (na etapie budowy i prac ziemnych, zdjęta warstwa ziemi) – oddziaływanie to dotyczy zadań: • budowy i modernizacji sieci wodociągowych i kanalizacyjnych, • prac konserwacyjnych cieków i rowów, 68 „Prognoza oddziaływania na środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Świdnica na lata 2014-2017 z perspektywą na lata 2018-2021” • budowy zbiorników retencyjnych, • budowy, rozbudowy i modernizacji odcinków dróg, • demontażu, zbiórki i unieszkodliwiania odpadów zawierających azbest z nieruchomości, • budowa PSZOK, Prowadzone prace budowlane wiążą się z czasowym przemieszczaniem mas ziemnych. Powstałe w trakcie prac masy winny być zagospodarowane w trakcie robót. Realizacja w/w inwestycji zabezpieczy grunty przed zanieczyszczeniami pochodzenia komunalnego oraz zanieczyszczeniami z transportu. Po etapie budowy i prac ziemnych oddziaływanie będzie wyłącznie pozytywne we wszystkich aspektach środowiskowych i w okresie długoterminowym. Działania związane z gospodarką odpadami i ich selektywną zbiórką są ukierunkowane na minimalizację powstawania dzikich wysypisk śmieci i przedostawania się substancji do gruntu. KRAJOBRAZ Na krajobraz oddziaływać będą głównie działania o charakterze inwestycyjnym. Inwestycje polegające na budowie dróg oraz infrastruktury technicznej napowietrznej spowodują stałą zmianę w krajobrazie. Rodzaj oddziaływania (pozytywny bądź negatywny) jest uzależniony od lokalizacji danej inwestycji i otaczającego je terenu. Właściwie zaprojektowany i zlokalizowany w przestrzeni nie powinien negatywnie oddziaływać na środowisko. Ponadto pozytywne oddziaływanie będą miały zadania z zakresu likwidacji dzikich wysypisk śmieci. Potencjalnym zagrożeniem dla krajobrazu jest lokalizacji elektrowni fotowoltaicznych. Inwestycje budowlane w sposób trwały wpiszą się w krajobraz, dlatego istotny jest wybór lokalizacji oraz odpowiedniej technologii. Niemniej jednak w większości negatywne oddziaływanie będzie krótkotrwałe i wystąpi jedynie w czasie prowadzonych robót. ZASOBY NATURALNE Wszystkie zaproponowane działania – wpływ bezpośredni i pośredni, długoterminowy i pozytywny lub brak wpływu. Działania skupiają się na racjonalizacji użytkowania zasobów naturalnych oraz na utrzymaniu bądź poprawy ich stanu jakościowego. Niemniej jednak nieunikaną konsekwencją realizacji zadań inwestycyjnych jest z reguły zmniejszenia powierzchni biologicznie czynnych. ODDZIAŁYWANIA TRANSGRANICZNE Ze względu na położenie gminy Świdnica, oraz jego otoczenie, nie wystąpią oddziaływania transgraniczne - zarówno w zakresie oddziaływań krótko -, długoterminowych, bezpośrednich i pośrednich. 6. Rozwiązania mające na celu zapobieganie, ograniczanie lub kompensację przyrodniczą negatywnych oddziaływań na środowisko Analizę i oceną poszczególnych celów i zadań realizacyjnych zaproponowanych w Programie ochrony środowiska dla Gminy Świdnica przeprowadzono w obrębie poszczególnych obszarów priorytetowych ze szczególnym uwzględnieniem analizy i oceny zadań w zakresie rozwoju transportu, przedsięwzięć termomodernizacyjnych, rozwoju sieci wodno-kanalizacyjnej, usuwania azbestu a także przez pryzmat potencjalnych oddziaływań przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko. W odniesieniu do przedsięwzięć inwestycyjnych, które mogą zaistnieć w trakcie realizacji Programu Ochrony Środowiska dla gminy Świdnica, należałoby podjąć następujące środki zapobiegające oraz ograniczające negatywne oddziaływanie na środowisko: • objęcie przedsięwzięć kwalifikujących się do kategorii mogących znacząco oddziaływać na środowisko, a w szczególności mogących oddziaływać na obszary objęte ochrona prawną, • wprowadzenie ścisłego nadzoru nad wykonaniem warunków decyzji środowiskowych, a w szczególności zastosowanie wymaganych rozwiązań technicznych i technologicznych ograniczających oddziaływanie na środowisko, • wprowadzenie systemu monitorowania realizacji przedsięwzięć w ramach realizacji Programu. 69 „Prognoza oddziaływania na środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Świdnica na lata 2014-2017 z perspektywą na lata 2018-2021” W odniesieniu do zadań systemowych w ochronie środowiska duże znaczenie ma właściwe planowanie przestrzenne na poziomie gminnym. Ważne jest też odpowiednie wyprzedzenie czasowe w przygotowaniu planów, które nie powinny powstawać „pod naciskiem konkretnego inwestora”. Skutecznie zapobiegać zagrożeniom środowiska i eliminować lub ograniczać ewentualne konflikty przyrodnicze można poprzez odpowiednie planowanie przestrzenne, które pozwala na: • wybór niekolizyjnych środowiskowo (lub o ograniczonej konfliktowości) lokalizacji przedsięwzięć, • zagospodarowanie terenów przeznaczonych na inwestycje zgodnie z wymogami ochrony środowiska. Przeprowadzona analiza celów i zadań wykazała, że realizacja Programu może nieść za sobą nie tylko wyłącznie pozytywne skutki, ale i takie, które w praktyce mogą być źródłem zagrożenia dla środowiska. Konieczne są zatem działania zapobiegające i ograniczające prawdopodobne negatywne oddziaływania. Niektóre z ww. zamierzeń inwestycyjnych przewidywanych do realizacji w ramach Programu ochrony środowiska wymagać będzie przeprowadzenia postępowań w sprawie oceny oddziaływania na środowisko w odniesieniu do konkretnych warunków środowiskowych. Dlatego też przyjęto, że na tym etapie programowania wystarczające będzie omówienie typowych oddziaływań i ich potencjalnych skutków środowiskowych. 6.1. Zapobieganie, ograniczanie lub kompensacja przyrodnicza negatywnych oddziaływań na środowisko dla osiągnięcia wymaganych standardów jakości powietrza Przedsięwzięcia termomodernizacyjne powinny być dostosowane do terminów rozrodu zwierząt. Zgodnie z art. 52 ust.1 pkt. 4 ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (Dz. U. z 2013 poz. 165), w stosunku do gatunków dziko występujących zwierząt objętych ochroną gatunkową obowiązuje zakaz niszczenia ich siedlisk i ostoi. W związku powyższym przed wykonaniem prac związanych m.in. z termomodernizacją budynków, należy przeprowadzić ich inwentaryzację pod kątem występowania ptaków, w szczególności jerzyka (Apus apus) i wróbla (Passer domesticus); w razie stwierdzenia występowania ww. gatunków, termin i sposób wykonania prac należy dostosować do ich okresów lęgowych). Zmiana systemu ogrzewania na bardziej efektywny oraz modernizacja istniejących kotłowni przyczynią się do mniejszego udziału zanieczyszczeń z palenisk indywidualnych, co wpłynie na poprawę jakości powietrza. Wprowadzenie zmian technologii grzewczej, poprzez wyeliminowanie węgla jako paliwa i zastosowanie bardziej ekologicznych źródeł energii (np. gazu ziemnego, oleju opałowego, biomasy) w lokalnych kotłowniach zbiorczych i instalacjach indywidualnych, powinno przyczynić się do zmniejszenia emisji zanieczyszczeń do powietrza (ograniczenie emisji niskiej) i poprawy standardu życia mieszkańców. Racjonalne użytkowanie zasobów naturalnych przyczyni się do wolniejszego ich zużywania i ograniczania presji na środowisko. Zrealizowanie tych postulatów ma umożliwić wykorzystywanie energii odnawialnej. Wzrost udziału energii z odnawialnych źródeł przełoży się na różnorodność oddziaływań na środowisko. Poza wykorzystaniem biomasy, zaletą energii odnawialnej jest eliminacja wytwarzania odpadów i emisji do powietrza na etapie eksploatacji systemu. Wielkość oddziaływania zależy przede wszystkim od rodzaju wykorzystywanego paliwa, którym mogą być słoma, zrębki, brykiet drewna. W przypadku planowania inwestycji polegających na lokalizacji paneli fotowoltaicznych zwłaszcza na dużych powierzchniach może prowadzić do powstania „efektu tafli wody”. Efekt ten polega na tym, że w skutek odbijania promieni słonecznych przez panele słoneczne może dojść do kolizji ptaków z 70 „Prognoza oddziaływania na środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Świdnica na lata 2014-2017 z perspektywą na lata 2018-2021” panelami, które mogą mylić je z taflą wody. Poprzez zajęcie dużej części powierzchni terenu może dojść do fragmentacji siedlisk i opuszczania miejsc gniazdowania. Przedsięwzięcie musi zostać tak zaprojektowane aby: • unikać przy wyborze lokalizacji obszarów prawnie chronionych; • w przypadku lokalizacji farmy fotowoltaicznej na obszarach łąk i/lub w sąsiedztwie obszarów wodno-błotnych i zbiorników wodnych skonsultować się z ornitologami, w celu takiego zaprojektowania inwestycji aby wyeliminować lub zminimalizować potencjalnie negatywne oddziaływanie na awifaunę; • stosować panele fotowoltaiczne wyposażone w warstwy antyrefleksyjne, skutkujące brakiem efektu odbicia światła oraz panele posiadających białe granice i białe paski podziału, które zmniejszają znacznie przyciąganie bezkręgowców wodnych; • prace związane z budową prowadzić poza okresem lęgowym ptaków, • w taki sposób projektować budowę nowych linii napowietrznych i słupów aby możliwie w największym stopniu eliminować w przypadku ptaków możliwość kolizji i porażenia prądem. Na etapie realizacji przedsięwzięcia nastąpi wzmożona emisja akustyczna w związku z ruchem i działaniem pojazdów oraz innych urządzeń biorących udział w pracach budowlanych i przygotowawczych. Można się spodziewać utrudnień w komunikacji na drogach dojazdowych. W celu ograniczenia uciążliwości mieszkańcom w obrębie inwestycji należy poinformować mieszkańców o przyszłych utrudnieniach i właściwie oznakować miejsca pracy. Prowadzone prace powinny przebiegać w godzinach dziennych, a przedsięwzięcia drogowe najlepiej poza godzinami szczytu komunikacyjnego. Wszystkie działania budowlane powinny być prowadzone zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa budowlanego i zasadami BHP. Największe oddziaływanie dotyczy etapu realizacji inwestycji (ingerencja w środowisko wodnogruntowe, budowa dróg dojazdowych, budowa sieci elektrycznej, zmniejszenie areału upraw, itd.). Pod względem krajobrazowym problematyczny jest etap eksploatacyjny. Istnieją bowiem sprzeczne poglądy w ocenie wpływu inwestycji na krajobraz (jedni uważają, że siłownie korzystnie wpływają na estetykę krajobrazu, inni z kolei uważają, że tego typu elementy obniżają walory krajobrazowe). Nie istnieją możliwości zrekompensowania zmiany krajobrazu, jednak zmiana ta jest odwracalna w związku z ograniczoną żywotnością elektrowni. Przy zachowaniu wysokich standardów ochrony środowiska i eliminacji zagrożeń, rozwój energetyki w zakresie wykorzystania odnawialnych źródeł energii powinien ograniczyć emisję zanieczyszczeń do powietrza, przyczynić się do ochrony klimatu oraz zmniejszyć presję na nieodnawialne zasoby paliw kopalnych. Realizacja przedsięwzięć przyczyni się do zwiększenia wykorzystania OZE w bilansie energetycznym gminy, z zachowaniem zasad zrównoważonego rozwoju i ochroną najcenniejszych przyrodniczo obszarów. Zbiorcze zestawienie sposobów zapobiegania, ograniczania i kompensacji negatywnych oddziaływań w przypadku przedsięwzięć związanych z ochroną powietrza i zwiększeniem wykorzystania energii odnawialnej przedstawia poniższa tabela. Tabela 10 Sposoby zapobiegania, ograniczania i kompensacji negatywnych oddziaływań – Poprawa stanu powietrza Sposoby zapobiegania, ograniczania i kompensacji negatywnych oddziaływań • szczegółowa analiza lokalizacji przedsięwzięcia, • wybranie właściwego projektu uwzględniającego potrzeby ochrony Zadanie Realizacja zadań wskazanych w programach ochrony powietrza (POP) Modernizacja systemów grzewczych i eliminacja 71 „Prognoza oddziaływania na środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Świdnica na lata 2014-2017 z perspektywą na lata 2018-2021” Sposoby zapobiegania, ograniczania i kompensacji negatywnych oddziaływań środowiska zarówno na etapie budowy jak również na etapie eksploatacji każdej inwestycji, • zminimalizowaniu ryzyka awarii poprzez stosowanie sprawdzonych rozwiązań i nowoczesnego sprzętu, • prowadzenie prac budowlanych poza okresem lęgowym ptaków, rozrodu płazów • prowadzenie prac budowlanych i rozbiórkowych w porze dziennej, • stosowanie przepisów BHP, • zastosowanie do budowy nowoczesnego sprzętu, który emituje mniejsze ilości spalin, • maskowanie elementów dysharmonijnych dla krajobrazu, Zadanie niskiej emisji w obiektach budowlanych Termomodernizacja budynków należących do samorządu gminnego Modernizacja budynku garażowo-magazynowego Modernizacja sieci energetycznej i punktów świetlnych oraz budowa nowych punktów świetlnych Regularna kontrola podmiotów gospodarczych w zakresie emisji gazów i pyłów do powietrza Promowanie korzystania z komunikacji zbiorowej, rowerów i środków transportu wykorzystujących napędy przyjazne środowisku Uruchomienie połączeń komunikacyjnych stolicy gminy z pozostałymi miejscowościami Brak znaczących oddziaływań • • • • • Promowanie nośników czystej energii ekologicznej pochodzących ze źródeł odnawialnych (energia słoneczna, wiatrowa, wodna, geotermalna, z biomasy i biogazu) – kampanie informacyjne Instalowanie systemów energii odnawialnej na budynkach użyteczności publicznej Tworzenie warunków dla rozwoju odnawialnych źródeł energii poprzez odpowiednie zapisy w studium i planach miejscowych • • • • • • • • • 72 dostosowanie terminu przeprowadzania prac do okresów lęgowych ptaków oraz rozrodu zwierząt, stworzenie siedlisk zastępczych (budki lęgowe, skrzynki dla nietoperzy), przy utwardzaniu powierzchni zastosowanie płyt ażurowych umożliwiających infiltrację wody, zagospodarowanie mas ziemnych powstałych przy pracach do wyrównania terenu, szczegółowa analiza lokalizacji przedsięwzięcia, wybranie właściwego projektu uwzględniającego potrzeby ochrony środowiska zarówno na etapie budowy jak również na etapie eksploatacji każdej inwestycji, zminimalizowaniu ryzyka awarii poprzez stosowanie sprawdzonych rozwiązań i nowoczesnego sprzętu, prowadzenie prac budowlanych poza okresem lęgowym ptaków, rozrodu płazów prowadzenie prac budowlanych i rozbiórkowych w porze dziennej, stosowanie przepisów BHP, zastosowanie do budowy nowoczesnego sprzętu, który emituje mniejsze ilości spalin, maskowanie elementów dysharmonijnych dla krajobrazu, wprowadzanie nasadzenia drzew/krzewów zimozielonych, które ograniczą ekspozycję budynków na efekt migającego cienia, na etapie eksploatacji - prowadzenie monitoringu wód, powietrza, hałasu, gospodarki odpadowej, jakość gleby „Prognoza oddziaływania na środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Świdnica na lata 2014-2017 z perspektywą na lata 2018-2021” 6.2. Zapobieganie, ograniczanie lub kompensacja przyrodnicza negatywnych oddziaływań na środowisko dla przedsięwzięć związanych z ochrona wód podziemnych i powierzchniowych Inwestycje w zakresie wodociągów przyczynią się do poprawy jakości wody pitnej oraz do podniesienia standardu życia mieszkańców. Realizacja inwestycji kanalizacyjnych spowoduje pozytywny wpływ na środowisko m.in. poprzez zmniejszenie ilości odprowadzanych do środowiska ścieków nieoczyszczonych ze źródeł komunalnych i przemysłowych oraz ograniczenie spływu zanieczyszczeń obszarowych. Ważnym celem na najbliższe lata będzie wypełnienie zobowiązań wynikających z Traktatu Akcesyjnego i powiązanych z tym zadań przewidzianych w Krajowym Programie Oczyszczania Ścieków Komunalnych. Działania te przyczynią się do poprawy jakości wód powierzchniowych i podziemnych poprzez bezpieczne zorganizowanie odprowadzenia ścieków na oczyszczalnię. Realizacja tych działań jest niezbędna i w efekcie korzystna dla środowiska. Należy jednak pamiętać, że oddziaływanie inwestycji wod-kan na etapie realizacyjnym (budowy) będzie rodzić niedogodności związane z ograniczeniami komunikacyjnymi dla mieszkańców oraz pewne skutki w środowisku przyrodniczym (ingerencja w środowisko wodno-gruntowe, wpływ na krajobraz). Wymienione oddziaływania będą występować tylko w krótkim okresie czasu (realizacja), a spodziewana wartość korzyści związanych ze skanalizowaniem czy zwodociągowaniem miejscowości przewyższy wielokrotnie sumę strat ekologicznych. Poważnym obecnie zagrożeniem dla ekosystemów wodnych i zależnych od wód mogą być prace utrzymaniowe prowadzone na ciekach wodnych. W rozumieniu polskiego prawa obok bieżącej konserwacji występuje również „remont” polegający na odbudowie i restauracji zniszczonych konstrukcji wodnych. W związku z tym istnieje możliwość realizacji prac bez obowiązku uzyskania pozwolenia na budowę, pozwolenia wodnoprawnego, decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach, które regulują warunki na jakich mogą być wykonywane planowane przedsięwzięcia. Właśnie tzw. prace utrzymaniowe związane są z szeregiem możliwych nieprawidłowości. Prace rewitalizacyjne i konserwacyjne na ciekach polegają m.in. na: wykaszaniu skarp cieków, przycięciu krzewów, usuwaniu drzew powalonych przez wiatr lub bobry, usunięciu zatorów na ciekach, odmulaniu dna cieku, plantowaniu urobku. Wszelkie działania w zakresie ochrony przeciwpowodziowej, zwłaszcza ingerujące w koryta rzek lub ich najbliższe otoczenie mogą potencjalnie negatywnie oddziaływać na stan wystepujących tam siedlisk przyrodniczych. W celu ograniczenia negatywnych oddziaływań należy m.in.: prowadzić prace terenowe z zajęciem jak najmniejszych powierzchni obszaru, aby jak najmniej ingerować w siedliska gatunków roślin i zwierząt, np. poza okresem lęgowym ptaków, poza okresem masowych migracji płazów czy poza okresem tarła ryb, jeśli takowe zidentyfikowano w granicach planowanej inwestycji i jej oddziaływania. Istotne dla utrzymania równowagi w stosunkach wodnych na terenach użytków rolnych są prawidłowo utrzymane rowy melioracyjne i urządzenia drenarskie. Prawidłowo zrealizowane melioracje wodne wpływają na polepszenie zdolności produkcyjnej gleby i ułatwiają jej uprawę oraz chronią użytki rolne przed zaburzeniem stosunków wodnych. Retencja wody w przyrodzie jest zazwyczaj zjawiskiem korzystnym i do jej pozytywnych skutków można zaliczyć: • zwiększenie wilgotności w strefie powierzchni terenu, a w szczególności w glebie, co ma podstawowe znaczenie dla rozwoju biosfery, • wzrost wilgotności powietrza w przypowierzchniowej warstwie atmosfery, co przekłada się na łagodniejszy klimat, • wzrost zasobów wód powierzchniowych i podziemnych, • wyrównanie (złagodzenie) zmienności przepływów w ciekach, a w szczególności złagodzenie głębokich niżówek. 73 „Prognoza oddziaływania na środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Świdnica na lata 2014-2017 z perspektywą na lata 2018-2021” Zaniedbania w zakresie melioracji mają niekorzystny wpływ na środowisko: zagniwanie roślinności w korytach rowów i sukcesywne zamulanie powoduje zwiększenie się ilości zanieczyszczeń organicznych odprowadzanych do wód powierzchniowych, co również wpływa niekorzystnie na odpływ powierzchniowy. Urządzenia melioracyjne pełnią dwojaką funkcję. W stanach niskiego zasilania wodami opadowymi, spowalniają jej odpływ i retencjonują wodę. Natomiast w okresach intensywnych opadów lub roztopów umożliwiają szybsze odwodnienie terenu. Poprzez odwadnianie terenów rowami następuje obniżenie poziomu wody gruntowej, zwiększa się zdolność retencyjna profilu i następuje wyrównanie przepływu w ciekach. W wyniku melioracji następuje powolna, ale istotna zmiana struktury i poprawa właściwości fizycznych gleby, która staje się bardziej przewiewna, przepuszczalna i ma większą zdolność retencjonowania wody. Gleby mają większy zapas wilgoci w okresie suszy, zmniejsza się odpływ powierzchniowy powodujący erozje i zagrożenie powodziowe. Z realizacją zbiorników retencyjnych związane są ogromne zmiany w przekształceniu środowiska, które będą wiązały się ze zmniejszeniem różnorodności biologicznej w miejscu lokalizacji zbiornika retencyjnego. Proces odbudowy różnorodności jest długotrwały i stworzone zostaną całkowicie nowe warunki siedliskowe, nastąpi całkowita przebudowa jakościowo-ilościowa istniejącego ekosystemu. Podstawowym rozwiązaniem pozwalającym uniknąć niekorzystnych oddziaływań jest wybór odpowiedniego wariantu projektu budowy, który nie doprowadzi do katastrofalnych zniszczeń w biocenozach ale będzie sprzyjał dalszemu wzrostowi różnorodności biologicznej. Zabezpieczenie środowiska przed skutkami prowadzenia prac budowlanych, w tym sytuacji awaryjnych związane jest z poprawną organizacją placu budowy oraz należytej staranności wykonania robót. Zaleca się również przystąpić do prac budowlanych poza okresem lęgowym. Tabela 11 Sposoby zapobiegania, ograniczania i kompensacji negatywnych oddziaływań – dla przedsięwzięć związanych z ochrona wód podziemnych i powierzchniowych Sposoby zapobiegania, ograniczania i kompensacji negatywnych oddziaływań Zadanie Kontrola podmiotów gospodarczych posiadających pozwolenia wodnoprawne pod kątem przestrzegania norm i wytycznych zapisanych w tych decyzjach Prowadzenie ewidencji zbiorników bezodpływowych i przydomowych oczyszczalni ścieków Kontrola zawartych umów na odbiór zanieczyszczeń ze zbiorników bezodpływowych Zachęcanie mieszkańców do likwidacji zbiorników bezodpływowych i podłączanie do sieci kanalizacyjnej Likwidacja nieczynnych i rzadko używanych studni przydomowych w gospodarstwach zwodociągowanych oraz kontrola właściwej eksploatacji ujęć czynnych, Budowa i rozbudowa sieci wodno-kanalizacyjnej w Gminie Świdnica – zapewnienie odpowiedniej infrastruktury technicznej w zakresie wodno-kanalizacyjnej na obszarze Gminy Świdnica poprzez przebudowę i rozbudowę sieci wodno-kanalizacyjnej w WilkanowiePrzysiółkek Rybno oraz budowie odcinka kanalizacji tłocznej w ul. Leśnej i ul. Bunkrowej w Świdnicy Dalsza rozbudowa i modernizacja infrastruktury wodno-kanalizacyjnej Brak znaczących oddziaływań Brak znaczących oddziaływań Brak znaczących oddziaływań stosunek przewidywanej do obsługi przez budowany system kanalizacji zbiorczej liczby mieszkańców aglomeracji i niezbędnej do realizacji długości sieci kanalizacyjnej (łącznie z kolektorami i przewodami tłocznymi doprowadzającymi ścieki do oczyszczalni) nie może być mniejszy od 120 mieszkańców na 1 km sieci (dopuszcza się 90 Mk/km sieci w uzasadnionych przypadkach. • wcześniejsza inwentaryzacja przyrodnicza miejsc planowanych prac, • prowadzenie prac budowlanych poza okresem lęgowym ptaków, rozrodu płazów (tam gdzie zidentyfikowano ich obecność i takie działania są uzasadnione), • ograniczenie do minimum strefy bezpośredniej ingerencji w środowisko, • racjonalna gospodarka materiałami i minimalizacja powstawania odpadów, • sprawne przeprowadzenie prac, • stosowanie sprzętu, który powoduje jak najmniejsze zanieczyszczenie środowiska • wykorzystanie mas ziemnych do wyrównania powierzchni ziemi (jeżeli jest to uzasadnione), • w przypadku kolizji z terenami zielni, 74 „Prognoza oddziaływania na środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Świdnica na lata 2014-2017 z perspektywą na lata 2018-2021” Sposoby zapobiegania, ograniczania i kompensacji negatywnych oddziaływań niezbędne jest zabezpieczenie drzew wraz z ich bryłą korzeniową w pobliżu której prowadzone są prace, • przeprowadzenie prób szczelności nowej sieci Zadanie Rozbudowa wielofunkcyjnego zbiornika małej retencji nr 1/400 w Gminie Świdnica dla poprawy bilansu wodnego w powiecie zielonogórskim – poprawa bilansu wodnego w powiecie zielonogórskim Modernizacja rowu „E” i „E1” w Piaskach – (wykaszanie, odmulenie 1400 mb, przełożenie przepustów i rurociągów 4 szt, ok. 60 mb, przebudowa przepustu drogowego 1 szt.) – II etap Bieżąca konserwacja cieków (w miarę potrzeb) Bieżąca modernizacja urządzeń melioracji szczegółowej Projekt odbudowy zbiorników retencyjnych w Leśnictwie Świdnica i realizacja projektu Tworzenie odpowiednich zapisów w decyzjach i planach zagospodarowania przestrzennego odnośnie lokalizacji mikro i małej retencji wody 6.3. • • • wcześniejsza inwentaryzacja przyrodnicza miejsc planowanych prac, prowadzenie prac budowlanych poza okresem lęgowym ptaków, rozrodu płazów (tam gdzie zidentyfikowano ich obecność i takie działania są uzasadnione), ograniczenie do minimum strefy bezpośredniej ingerencji w środowisko, Brak znaczących oddziaływań Zapobieganie, ograniczanie lub kompensacja przyrodnicza negatywnych oddziaływań na środowisko dla przedsięwzięć związanych z racjonalnym systemem gospodarowania odpadami Do najważniejszych celów, przyjętych w Programie, związanych z poprawą warunków środowiska w zakresie gospodarki odpadami (zwłaszcza komunalnymi) należą: dalszy rozwój systemów selektywnej zbiórki odpadów oraz eliminacja wyrobów zawierających azbest. Pozytywne efekty realizacji Programu trzeba wiązać z rozwojem selektywnej zbiórki odpadów na terenie gminy, co zapewni wyższy poziom odzysku surowców oraz zmniejszy presję związaną z eksploatacją zasobów przyrodniczych. Eliminacja dzikich wysypisk odpadów przyczyni się do poprawy walorów krajobrazowych i ograniczenia zagrożenia związanego z zanieczyszczeniem gleby i wód podziemnych. Dostosowanie systemu gospodarki odpadami do wytycznych zwartych w ustawie o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (Dz. U. z 2012 r. poz. 391), powinno pozytywnie wpłynąć na zmniejszenie ilości wytwarzanych odpadów, na rozwój systemu selektywnej zbiórki odpadów, na eliminację nielegalnego pozbywania się odpadów oraz właściwe zagospodarowanie masy wytworzonych odpadów. W przypadku eliminacji wyrobów zawierających azbest, potencjalnym zagrożeniem dla środowiska jest niewłaściwe prowadzenie prac demontażowych, podczas których dochodzi do emisji włókien azbestowych niebezpiecznych dla zdrowia i życia ludzi oraz zwierząt. Zadania te powinny być realizowane ze szczególną ostrożnością. Ostateczny efekt będzie jednak korzystny, gdyż zagrożenie azbestem zostanie całkowicie wyeliminowane. Punkt selektywnej zbiórki odpadów należy do przedsięwzięć mogących potencjalnie znacząco oddziaływać na środowisko (81 pkt. – punkty do zbierania lub przeładunków odpadów, w tym złomu). Procedura obejmuje zatem złożenie wniosku i przeprowadzenie procesu screeningu, w wyniku którego organ może (ale nie musi) określić konieczność sporządzenia raportu OOS. Decyzja środowiskowa jest wymagana, natomiast przeprowadzenie pełnej oceny oddziaływania będzie zależne od stanowisk poszczególnych organów (Regionalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska). Potencjalne znaczące oddziaływanie na środowisko może mieć miejsce jedynie w przypadku niewłaściwie prowadzonej gospodarki odciekami. Uciążliwość dla środowiska mogą stanowić także zagniwające odpady komunalne prze- 75 „Prognoza oddziaływania na środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Świdnica na lata 2014-2017 z perspektywą na lata 2018-2021” znaczone do sortowania w przypadku ich zbyt długiego magazynowania i w nieznacznym stopniu balast po sortowaniu. Tabela 12 Sposoby zapobiegania, ograniczania i kompensacji negatywnych oddziaływań – racjonalny system gospodarowania odpadami Zadanie Kontrola podmiotów prowadzących działalność w zakresie zbierania, przetwarzania i wytwarzania odpadów Wykonywanie rocznych sprawozdań z realizacji zadań z zakresu gospodarki odpadami komunalnymi Likwidacja miejsc nielegalnego składowania odpadów tzw. „dzikich” wysypisk Objęcie wszystkich mieszkańców systemem selektywnego zbierania odpadów najpóźniej do 2015 r. Ograniczanie masy odpadów komunalnych ulegających biodegradacji przekazanych do składowania oraz uzyskanie odpowiedniego poziomu recyklingu wybranych frakcji odpadów i przygotowania do ponownego użycia Organizowanie zbiórek zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego, odpadów niebezpiecznych ze strumienia odpadów komunalnych, wielkogabarytowych i budowlanych Organizowanie zbiórek zużytych baterii Organizowanie zbiórek przeterminowanych leków Kontrole składanych deklaracji o wysokości opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi Prowadzenie działań informacyjnych i edukacyjnych w zakresie prawidłowego gospodarowania odpadami komunalnymi, w szczególności w zakresie selektywnego zbierania odpadów komunalnych Gromadzenie informacji o ilości, rodzaju i miejscach występowania wyrobów zawierających azbest w bazie danych azbestowych www.bazaazbestowa.gov.pl Sposoby zapobiegania, ograniczania i kompensacji negatywnych oddziaływań Brak znaczących oddziaływań użycie sprzętu umożliwiającego zabezpieczenie odpadów przed przedostaniem się odpadów do środowiska przyrodniczego edukacja w zakresie prawidłowej selekcji odpadów Przekazywanie odpadów do odpowiednio wyposażonego i przystosowanego obiektu, posiadającego stosowne zezwolenie na prowadzenie takiej działalności • edukacja mieszkańców w zakresie właściwego postępowania z odpadami, • kontrola firm odbierających odpady, • użycie sprzętu umożliwiającego zabezpieczenie odpadów przed przedostaniem się odpadów do środowiska przyrodniczego • przekazywanie odpadów do odpowiednio wyposażonego i przystosowanego obiektu, posiadającego stosowne zezwolenie na prowadzenie działalności w zakresie zagospodarowania odpadów danego rodzaju. Brak znaczących oddziaływań Brak znaczących oddziaływań Brak znaczących oddziaływań • Finansowanie lub dofinansowanie usuwania i unieszkodliwiania wyrobów zawierających azbest • • • • Budowa punktu selektywnej zbiórki odpadów komunalnych (PSZOK) • • 76 wykonywanie prac przez wyspecjalizowane podmioty z określonymi procedurami, z zachowaniem wszystkich możliwych środków ostrożności, prowadzenie prac budowlanych poza okresem lęgowym ptaków racjonalna gospodarka materiałami (minimalizacja powstających odpadów) uwzględnienie istniejących warunków hydrogeologicznych w rejonie planowanego składowiska układ kanalizacji deszczowej wraz z systemem oczyszczania ścieków i odprowadzania do środowiska, rozwiązanie problemu magazynowania odpadów do sortowania tak aby nie dopuścić do ich zagniwania, dobór odpowiednich pojemników i boksów do „Prognoza oddziaływania na środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Świdnica na lata 2014-2017 z perspektywą na lata 2018-2021” Sposoby zapobiegania, ograniczania i kompensacji negatywnych oddziaływań magazynowania poszczególnych rodzajów • odpadów, • dojazd do punktu przy uwzględnieniu minimalizacji wpływu projektowanego transportu na klimat akustyczny mieszkańców posesji położonych wzdłuż dróg dojazdowych Zadanie 6.4. Zapobieganie, ograniczanie lub kompensacja przyrodnicza negatywnych oddziaływań na środowisko dla przedsięwzięć związanych z ochroną przyrody i dziedzictwa przyrodniczego Planowane przedsięwzięcia w zakresie ochrony przyrody i krajobrazu w pozytywny sposób wpłyną na wszystkie aspekty środowiska, spowodują również podniesienie standardu życia na danym terenie. Zaproponowane działania przyczynią się do zwiększenia bioróżnorodności. Dzięki promocji walorów przyrodniczo-krajobrazowych oraz rozwój infrastruktury turystyczno-rekreacyjnej przewiduje się wpływ tych działań na poprawę kondycji zdrowotnej mieszkańców gminy. Tabela 13 Sposoby zapobiegania, ograniczania i kompensacji negatywnych oddziaływań – Ochrona przyrody i dziedzictwa przyrodniczego Sposoby zapobiegania, ograniczania i kompensacji negatywnych oddziaływań Zadanie Realizacja przedsięwzięć mających na celu ochronę różnorodności biologicznej Uwzględnianie w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego obszarów chronionych w celu zmniejszenie ekspansji terenów zurbanizowanych Brak znaczących oddziaływań • • • • Ochrona i pielęgnacja pomników przyrody Utrzymywanie terenów zieleni urządzonej • Tworzenie nowych terenów zieleni urządzonej Nasadzenia zastępcze drzew i krzewów na terenach zieleni urządzonej • Rewitalizacja parków • Realizacja zadań z zakresu rozwoju bezpiecznej dla środowiska nowoczesnej infrastruktury rekreacyjnej zapewniającej wzrost potencjału turystycznego gminy • • • Modernizacja i budowa ścieżek rowerowych na terenie gminy wzdłuż dróg powiatowych (etap I Letnica – Letnica Bloki) Tworzenie, utrzymanie i konserwacja przyrodniczych ścieżek dydaktycznych Pomoc mieszkańcom w tworzeniu małej rodzinnej bazy noclegowo-gastronomicznej w tym gospodarstw • • • 77 analiza funkcji terenów sąsiadujących ze sobą pod względem oddziaływania na tereny przyrodniczo cenne, planowanie terenów o funkcjach izolacyjnych lub buforowych między terenami o funkcjach mieszkaniowych lub usługowoprzemysłowych a terenami chronionymi wprowadzanie ograniczeń zabudowy lub zakazów zabudowy w miejscach najcenniejszych pod względem przyrodniczym prowadzenie regularnych przeglądów stanu fitosanitarnego drzew i krzewów, wykonywanie zabiegów pielęgnacyjnych zgodnie ze sztuką ogrodniczą poprzez powierzanie wykonania tych prac wykwalifikowanym firmom, posiadającym niezbędna wiedze, doświadczenie i sprzęt do przeprowadzenia tych prac. dobór gatunków dostosowanych do wymogów siedliska, dobór gatunków pod względem wielkości i możliwych kolizji z istniejącymi zabudowaniami i infrastrukturą techniczną, unikanie stosowania gatunków obcych, zwłaszcza uznanych za inwazyjne, Szczegółowa analiza lokalizacji przedsięwzięcia, wybranie właściwego projektu uwzględniającego potrzeby ochrony środowiska zarówno na etapie budowy jak również na etapie eksploatacji każdej inwestycji, zminimalizowaniu ryzyka awarii poprzez stosowanie sprawdzonych rozwiązań i nowoczesnego sprzętu, stosowanie przepisów BHP, prowadzenie prac budowlanych poza okre- „Prognoza oddziaływania na środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Świdnica na lata 2014-2017 z perspektywą na lata 2018-2021” agroturystycznych Udostępnianie w lasach obiektów do celów rekreacyjnych (pola biwakowe, parkingi leśne, zadaszenia i miejsca wypoczynku) Współpraca z organizacjami turystycznymi w regionie 6.5. sem lęgowym ptaków, rozrodu płazów, prowadzenie prac budowlanych i rozbiórkowych w porze dziennej, • zastosowanie do budowy nowoczesnego sprzętu, który emituje mniejsze ilości spalin, maskowanie elementów dysharmonijnych dla krajobrazu Brak znaczących oddziaływań • Zapobieganie, ograniczanie lub kompensacja przyrodnicza negatywnych oddziaływań na środowisko dla przedsięwzięć związanych ze zmniejszeniem oddziaływania hałasu i promieniowania elektromagnetycznego Poprawa stanu technicznego dróg wpłynie na polepszenie komfortu przejazdu, zmniejszenie poziomu hałasu (w przypadku zastosowania nawierzchni cichych) oraz zwiększenie komfortu życia mieszkańców. Duże znaczenie ma prawidłowe osadzenie w nawierzchni drogi studzienek kanalizacyjnych. Poprawa infrastruktury transportowej powoduje poprawę płynności ruchu, przyspieszenie przejazdów, co wiąże się także ze zmniejszeniem emisji spalin i oszczędnością w zużyciu paliw. Rozwój infrastruktury transportowej ma także wpływ na dziedzictwo kulturowe w tym zabytki. Znaczące oddziaływanie zadań związanych z przebudową/budową dróg będą przejściowe (krótkotrwałe), odwracalne i wystąpią jedynie w czasie prowadzonych robót. Ograniczenie negatywnego oddziaływania na środowisko na etapie realizacji poszczególnych zadań leży w gestii wykonawcy i dotyczy sprzętu (hałas, emisja spalin i wycieki), organizacji prac (np. koordynacja prac w pasie drogowym, unikanie prac będących źródłem znacznego hałasu w porze wieczornej). Minimalizowaniu znaczących oddziaływań na środowisko będzie służyło przestrzeganie obowiązujących zasad w zakresie gospodarki odpadami. Ograniczeniu emisji pyłu przy pracach ziemnych sprzyjają: zwilżanie powierzchni terenu i zwilżanie sypkiego materiału składowanego na pryzmach (piasek), sztuczne bariery, jakimi są m. in. parkany okalające plac budowy. Kompensacja przyrodnicza w przypadku realizacji inwestycji drogowych związana jest z prowadzeniem nasadzeń zieleni wzdłuż ciągów komunikacyjnych, oraz montażem ekranów akustycznych, które mają za zadanie wyciszać hałas drogowy. Ponadto modernizowane drogi wyposażane są w instalacje odwadniające oraz przejścia dla zwierząt. Działania w zakresie eliminacji bądź ograniczenia hałasu w zasięgu działalności gospodarczej powinny przyczynić się do poprawy warunków życia ludzi na terenach zabudowy mieszkaniowej położonych w sąsiedztwie zakładów. Prowadzenie systematycznego monitoringu pozwoli szybciej reagować na potencjalne przekroczenia dopuszczalnych norm emisji hałasu, a tym samym przyczynić się do wprowadzania przez podmioty gospodarcze nowocześniejszych technologii eliminujących negatywne oddziaływanie ze strony hałasu. Zagrożenie promieniowaniem elektromagnetycznym występuje przede wszystkim w bezpośrednim otoczeniu jego źródła (np. stacje elektroenergetyczne, linie elektroenergetyczne, stacje bazowe telefonii komórkowej). Dlatego, aby ograniczać negatywne oddziaływanie promieniowania elektromagnetycznego na ludzi i środowisko, konieczne jest rozważanie problematyki oddziaływania pól elektromagnetycznych na etapie planowania przestrzennego (przy wyborze lokalizacji nowych inwestycji). Istotne jest by z jednej strony ograniczyć rozwój zabudowy w sąsiedztwie źródeł promieniowania elektromagnetycznego, a z drugiej strony zabezpieczyć tereny zabudowy mieszkaniowej przed lokalizowaniem tych źródeł w ich najbliższym sąsiedztwie. Tabela 14 Sposoby zapobiegania, ograniczania i kompensacji negatywnych oddziaływań hałasu i promieniowania elektromagnetycznego Sposoby zapobiegania, ograniczania i kompensacji negatywnych oddziaływań Zadanie 78 „Prognoza oddziaływania na środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Świdnica na lata 2014-2017 z perspektywą na lata 2018-2021” Remont DK 27 od km 57+360 do km 59+000 Świdnica –Zielona Góra • Remont DK 32 od km 42+000 do km 53+000 Gronów Radomia • • Remont DK 32 od km 53+000 do km 54+400 Radomia • Rozbudowa skrzyżowania DK 32 z drogą powiatową nr 1144F do m. Radomia na odc. od 54+400 km do 55+780 Korekta łuków poziomych od km 52+660 do km 54+300 • • • • • Przebudowa skrzyżowania DK 27 z DW F1181 Wilkanowo-Słone od km 60+200 do km 60+800 • DK 27 budowa dróg zbiorczych na obwodnicy m. Świdnica km 55+795 do km 58+379 • DK 27 przebudowa skrzyżowania z drogą do m. Piaski, wydzielenie lewoskrętu km 52+100 do km 52+600 ograniczenie propagacji hałasu poprzez zastosowanie obudów, ekranów akustycznych itp., stosowanie materiałów dźwiękochłonnych w celu zmniejszenia odbić dźwięku, organizacja pracy, ograniczająca liczbę osób i czas ekspozycji na hałas, stosowanie harmonogramów prac, ograniczających narażenie na hałas. stosowanie tzw. cichych nawierzchni, ograniczenie do minimum strefy bezpośredniej ingerencji w środowisko, racjonalna gospodarka materiałami i minimalizacja powstawania odpadów, sprawne przeprowadzenie prac, stosowanie sprzętu, który powoduje jak najmniejsze zanieczyszczenie środowiska wykorzystanie mas ziemnych do wyrównania powierzchni ziemi (jeżeli jest to uzasadnione), w przypadku kolizji z terenami zielni, niezbędne jest zabezpieczenie drzew wraz z ich bryłą korzeniową w pobliżu której prowadzone są prace, Przebudowa DW nr 279 Buchałów – Drzonów od km 34+106 do km 37+656 oraz w m. Drzonów • Rozbudowa DW nr 279 Ochla – Świdnica od km 25+000 do km 30+230 ograniczenie do niezbędnego minimum usuwania drzew i krzewów będących w kolizji z planowaną inwestycją, • wcześniejsza inwentaryzacja przyrodnicza miejsc planowanych prac, prowadzenie prac budowlanych poza okresem lęgowym ptaków, rozrodu płazów (tam gdzie zidentyfikowano ich obecność i takie działania są uzasadnione), zaplanowanie optymalnej organizacji ruchu na czas prac, • Opracowanie dokumentacji projektowej oraz wykonanie robót budowlanych polegających na budowie chodnika w ciągu drogi powiatowej nr 1181F ul. Wandy Komarnickiej w m. Wilkanowo Modernizacja drogi powiatowej nr 1144F od drogi krajowej przez Radomię – Drzonów • Budowa utwardzonej drogi Radomia-Słone Budowa utwardzonej drogi Drzonów – Lipno • Wprowadzenie do miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego zapisów sprzyjających ograniczeniu zagrożenia hałasem (rozgraniczenie terenów o zróżnicowanej funkcji) Wprowadzanie nasadzeń ochronnych wzdłuż ciągów komunikacyjnych oraz współpraca z innymi zarządcami dróg w tym zakresie Systematyczny monitoring pól elektromagnetycznych • analiza funkcji terenów sąsiadujących ze sobą pod względem uciążliwości akustycznych, planowanie terenów o funkcjach izolacyjnych lub buforowych między terenami o funkcjach mogących być źródłem uciążliwego hałasu a terenami chronionymi pod względem akustycznym, • • dobór gatunków dostosowanych do wymogów siedliska, • dobór gatunków pod względem wielkości i możliwych kolizji z istniejącymi zabudowaniami i infrastrukturą techniczną, • unikanie stosowania gatunków obcych, zwłaszcza uznanych za inwazyjne, • zachowanie bezpiecznej odległości nasadzeń od jezdni dróg. Brak znaczących oddziaływań • Wprowadzanie zapisów do miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego w zakresie możliwości lokalizacji urządzeń emitujących promieniowanie elektromagnetyczne 79 uwzględnienie problematyki oddziaływania pól elektromagnetycznych na etapie planowania przestrzennego, poprzez wprowadzenie stosownych nakazów lub zakazów, „Prognoza oddziaływania na środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Świdnica na lata 2014-2017 z perspektywą na lata 2018-2021” • 6.6. ograniczenie rozwoju zabudowy w obszarze oddziaływania źródeł promieniowania elektromagnetycznego. Zapobieganie, ograniczanie lub kompensacja przyrodnicza negatywnych oddziaływań na środowisko dla przedsięwzięć związanych ze zrównoważoną gospodarką zasobami naturalnymi Korzystne oddziaływanie na pedosferę będą miały działania zapobiegające niewłaściwemu składowaniu odpadów oraz likwidacja dzikich wysypisk śmieci, tam gdzie ich powstaniu nie udało się zapobiec. Jednym z zagrożeń gleb na analizowanym terenie jest erozja. Procesy erozyjne gleb na terenach uprawianych rolniczo (zwłaszcza na stokach o dużym nachyleniu) mogą być inicjowane i potęgowane wskutek niewłaściwie prowadzonej gospodarki rolnej. Postulowane w Programie uwzględnianie przez rolników Kodeksu Dobrej Praktyki Rolniczej, zapewnić powinno właściwe użytkowanie i ochronę gleb przed erozją i innymi zagrożeniami związanymi z działalnością rolniczą (np. w zakresie stosowania nawozów i środków ochrony roślin). Racjonalne użytkowanie zasobów wód przyczyni się do wolniejszego ich wyczerpywania i racjonalizacji użytkowania jej zasobów. Tabela 15 Sposoby zapobiegania, ograniczania i kompensacji negatywnych oddziaływań – zrównoważona gospodarka zasobami naturalnymi Sposoby zapobiegania, ograniczania i kompensacji negatywnych oddziaływań Zadanie Rozpowszechnianie dobrych praktyk rolnych zgodnych z zasadami rozwoju zrównoważonego poprzez współpracę z ODR Ochrona niezagospodarowanych złóż kopalin w procesie planowania przestrzennego 6.7. odpowiednia edukacja ekologiczna przyczyni się do wzrostu świadomości wśród rolników odpowiednie zapisy w mpzp, studium, opracowaniu ekofizjograficznym pozwolą na zabezpieczenie nieeksploatowanych zasobów kopalin Zapobieganie, ograniczanie lub kompensacja przyrodnicza negatywnych oddziaływań na środowisko dla przedsięwzięć związanych z edukacją ekologiczna mieszkańców i poprawą bezpieczeństwa ekologicznego Działania związane z edukacją ekologiczną i zwiększeniem dostępu do informacji o środowisku mają pośrednie pozytywne oddziaływanie na środowisko, ponieważ zwiększają wiedzę społeczeństwa o tym, jakie zagrożenia niesie ze sobą działalność człowieka i jakie są tego konsekwencje dla środowiska i zdrowia człowieka. Kształtowanie postaw proekologicznych jest więc ważną działalnością w ramach ochrony przyrody i zapobiegania degradacji środowiska. Istotne jest prowadzenie działań mających na celu wykreowanie właściwych zachowań lokalnego społeczeństwa w sytuacji wystąpienia poważnych awarii, co potencjalnie może się przyczynić do ograniczenia niebezpieczeństwa wystąpienia szkód w środowisku. Potencjalne poważne awarie (przemysłowe, przewóz substancji niebezpiecznych) można ograniczyć lub zminimalizować już na etapie planowania danej inwestycji wybierając lokalizację oraz odpowiednie rozwiązania techniczne, technologiczne i organizacyjne. Prawidłowy projekt, uwzględniający potrzeby ochrony środowiska zarówno na etapie budowy jak i w fazie eksploatacji inwestycji, także pozwoli istotnie zmniejszyć ryzyko wystąpienia poważnej awarii. Tabela 16 Sposoby zapobiegania, ograniczania i kompensacji negatywnych oddziaływań – edukacja ekologiczna mieszkańców i poprawa bezpieczeństwa ekologicznego Sposoby zapobiegania, ograniczania i kompensacji negatywnych oddziaływań Zadanie 80 „Prognoza oddziaływania na środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Świdnica na lata 2014-2017 z perspektywą na lata 2018-2021” Prowadzenie stałych akcji informacyjno-edukacyjnych, w tym: drukowanie ulotek informacyjnych, zamieszczanie informacji na stronach internetowych gmin/miast, wspierania działalności lokalnych stowarzyszeń i organizacji proekologicznych, prowadzenie bezpłatnych szkoleń/warsztatów w zakresie edukacji ekologicznej społeczeństwa lokalnego, organizacja festynów. Wspieranie placówek oświatowych w zakresie organizacji edukacji ekologicznej np. konkursy dla dzieci i młodzieży Intensyfikacja edukacji ekologicznej promującej właściwe postępowanie z odpadami oraz prowadzenie skutecznej kampanii informacyjno – edukacyjnej w tym zakresie prowadzenie systematycznej edukacji mieszkańców Akcje informacyjne na temat możliwości uzyskania dofinansowania na usuwanie wyrobów zawierających azbest oraz szkodliwości azbestu na zdrowie ludzi Kampanie informacyjne o możliwości ochrony powietrza, oszczędności energii i promujące nośniki czystej energii pochodzącej z odnawialnych źródeł Informowanie i edukacja społeczeństwa na temat negatywnych zachowań (np. wypalania traw, porzucanie odpadów w miejscach na ten cel nieprzeznaczonych, wylewanie nieoczyszczonych ścieków bezpośrednio do wód i gleby, spalanie odpadów w paleniskach domowych, dewastacja zieleni publicznej). • Monitoring i kontrola podmiotów gospodarczych korzystających ze środowiska • • • • Edukacja społeczeństwa w zakresie właściwych zachowań w sytuacji wystąpienia zagrożenia, awarii przemysłowych 7. zminimalizowaniu ryzyka awarii poprzez stosowanie sprawdzonych rozwiązań i nowoczesnego sprzętu, prowadzenie prac budowlanych i rozbiórkowych w porze dziennej, organizacja i szkolenie służb podległych Wójtowi Świdnicy i na wypadek wystąpienia poważnej awarii , opracowywanie planów i schematów działania na wypadek wystąpienia poważnej awarii, prowadzenie systematycznej edukacji mieszkańców Rozwiązania alternatywne do rozwiązań zawartych w projektowanym dokumencie wraz z uzasadnieniem ich wyboru oraz opis metod dokonania oceny prowadzącej do tego wyboru albo wyjaśnienie braku rozwiązań alternatywnych w tym wskazania napotkanych trudności wynikających z niedostatków techniki lub luk we współczesnej wiedzy Warunkiem prawidłowego wdrożenia założeń Programu ochrony środowiska dla gminy Świdnica na lata 2014-2017 z perspektywą na lata 2018-2021 jest zachowanie określonych terminów realizacji przyjętych zadań oraz dostępność środków finansowych jak i brak protestów społeczeństwa. Zaproponowane działania wynikają z przeprowadzonej diagnozy stanu środowiska przyrodniczego, która wykazała istniejące lub prognozowane problemy w zakresie środowiska przyrodniczego w gminie. Zaproponowane działania służą zatem do poprawy istniejącego stanu bądź mają charakter prewencyjny. Wszystkie ukierunkowane są na osiągnięcie założonych celów. Należy jednak zauważyć, że czasami poszczególne zadania mające pozwolić na zrealizowanie jednego z celów mogą być sprzeczne z innymi zadaniami mającymi pozwolić na realizację innych celów. W takich przypadkach konieczna jest każdorazowa indywidualna ocena i wybór wariantu 81 „Prognoza oddziaływania na środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Świdnica na lata 2014-2017 z perspektywą na lata 2018-2021” pozwalającego na osiągnięcie celów priorytetowych lub zastosowanie innego uzasadnionego wariantu. Skutki środowiskowe podejmowanych działań zależą od lokalnej chłonności środowiska oraz od występowania w rejonie realizacji przedsięwzięć tzw. obszarów wrażliwych, dlatego na etapie projektowania nowych inwestycji np. przy budowie nowych dróg, czy instalacji wykorzystujących odnawialne źródła energii należy rozważać warianty alternatywne tak, aby możliwy był wybór takiego, który w najmniejszym stopniu będzie negatywnie oddziaływać na środowisko. Warianty alternatywne mogą być rozpatrywane pod względem: lokalizacji, konstrukcji i technologii, organizacji czy też nie podjęcia realizacji przedsięwzięcia. Większość proponowanych do realizacji przedsięwzięć w ramach Programu ma zdecydowanie pozytywny wpływ na środowisko. Biorąc pod uwagę użyteczność działań odnoszącą się do uwarunkowań strategicznych, ekonomicznych, środowiskowych oraz stopnia zaawansowania już rozpoczętych działań o znaczeniu priorytetowym (wykonanie sieci kanalizacyjnej i wodociągowej, rozbudowa infrastruktury drogowej, modernizacja systemu grzewczego, termomodernizacje) planowane działania mają charakter optymalny dla realizacji ustalonej wizji rozwoju gminy. Znaczna część planowanych inwestycji wymaga indywidualnego potraktowania i jeżeli jest to uzasadnione przeprowadzenia postępowania w sprawie oceny oddziaływania na środowisko. W tym przypadku wszelkie oddziaływania i środki zaradcze, w tym alternatywne rozwiązania, będą szczegółowo przeanalizowane pod kątem konkretnej inwestycji. Ponadto, należy podkreślić, że program ochrony środowiska jest dokumentem o charakterze programowym, wskazującym drogę do realizacji założonych celów. W związku z tym, możliwość precyzyjnego określenia działań alternatywnych dla wskazanych zadań, w tym napotkanych trudności wynikających z niedostatków techniki lub luk we współczesnej wiedzy jest bardzo ograniczona. 8. Informacje o możliwym transgranicznym oddziaływaniu na środowisko Według zapisów ustawy Prawo ochrony środowiska i ustaleń Konwencji o ocenach oddziaływania na środowisko w kontekście transgranicznym, sporządzonej w Espoo dnia 25 lutego 1991 r. (Dz. U. z 1999 r., Nr 96, poz. 1110), jako oddziaływanie transgraniczne określa się "jakiekolwiek oddziaływanie, nie mające wyłącznie charakteru globalnego, na terenie podlegającym jurysdykcji Strony, spowodowane planowaną działalnością, której fizyczna przyczyna jest w całości lub częściowo położona na terenie podlegającym jurysdykcji innej Strony; przy czym "oddziaływanie" oznacza jakikolwiek skutek planowanej działalności dla środowiska z uwzględnieniem: zdrowia i bezpieczeństwa ludzi, flory, fauny, gleby, powietrza, wody, klimatu, krajobrazu i pomników historii lub innych budowli albo wzajemnych oddziaływań miedzy tymi czynnikami; obejmuje ono również skutki dla dziedzictwa kultury lub dla warunków społeczno-gospodarczych spowodowane zmianami tych czynników”. Transgraniczne oddziaływania na środowisko przedsięwzięć ujętych w Programie ochrony środowiska dla Gminy Świdnica nie będzie występowało ze względu na wielkość oddziaływania na środowisko, jak i odległość od granic Państwa. 9. Wnioski końcowe Prognoza oddziaływania na środowisko wykonana dla Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Świdnica na lata 2014-2017 z perspektywą na lata 2018-2021 nie wskazała na występowanie znaczących zagrożeń dla środowiska w proponowanych działaniach. Stwierdza się, iż przyjęcie do realizacji na etapie planowania konkretnych przedsięwzięć rozwiązań, zapobiegających 82 „Prognoza oddziaływania na środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Świdnica na lata 2014-2017 z perspektywą na lata 2018-2021” i ograniczających oddziaływanie na środowisko, wyeliminuje, bądź ograniczy ewentualne kolizje środowiskowe. Najważniejsze przedsięwzięcia na terenie gminy powinny być związane z uporządkowaniem gospodarki wodno-ściekowej, w tym rozbudowy kanalizacji sanitarnej. Niezbędne w tym celu jest prowadzenie ewidencji zbiorników bezodpływowych i przydomowych oczyszczalni ścieków. Na poprawę stosunków wodnych oraz zwiększenie retencyjności gleb wpłynie budowa zbiorników retencyjnych. Głównym celem na terenie gminy jest uporządkowanie gospodarki odpadami, objęcie zorganizowaną zbiórką odpadów wszystkich mieszkańców gminy oraz zmniejszenie strumienia odpadów kierowanych do unieszkodliwienia. Działaniem, które wpłynie na poprawę gospodarki odpadowej będzie budowa PSZOK. Dużym przedsięwzięciem będzie również usunięcie odpadów azbestowych z terenu gminy. W celu polepszenia warunków klimatycznych istotne jest przeprowadzenie modernizacji lub wymiana wadliwych i wysokoenergetycznych pieców na ekologiczne nośniki energii. Na zwiększenie efektywności energetycznej, w tym zmniejszenie emisji zanieczyszczeń wpłyną przedsięwzięcia termo modernizacyjne. Osiągnięcie zamierzonego celu będzie możliwe dzięki szeroko propagowanej edukacji na temat likwidacji niskiej emisji i wykorzystaniu energii odnawialnej. Na poprawę jakości powietrza jak również zmniejszenie poziomu hałasu wpłyną również przedsięwzięcia związane z rozbudową i modernizacją dróg. W przypadku realizacji wymienionych inwestycji podjęte zostaną wszelkie niezbędne działania w celu ograniczenia negatywnych oddziaływań i zapewnienia najwyższych standardów ochrony środowiska. Program ze swej natury jest dokumentem ogólnym, programowym wyznaczającym cele i kierunki podejmowanych w celu ich osiągnięcia działań. Nie stanowi on prawa miejscowego, a część jego zapisów ma charakter indykatywny. W związku z tym rekomenduje się, by w Programie sformułować ogólne zasady realizacji poszczególnych działań, zgodne z wymogami środowiskowymi. Analiza macierzy wpływu realizacji zadań Programu pozwoliła wskazać na zasadniczą grupę działań o potencjalnym znaczącym oddziaływaniu na środowisko. Pozytywne oddziaływania Programu ochrony środowiska dla gminy Świdnica na środowisko zdecydowanie przeważają nad negatywnymi. Potencjalne negatywne krótkoterminowe oddziaływania na zasoby środowiska mogą być związane z fazą realizacji inwestycji: • budowa sieci kanalizacyjnej , • usuwanie azbestu z obiektów i instalacji budowlanych, • budowa i przebudowa dróg, • budowa PSZOK, • budowa instalacji fotowoltaicznych, Nie wykazano negatywnych oddziaływań długoterminowych. Poza przedsięwzięciami budowlanymi program wskazuje na działania związane z wydawaniem decyzji środowiskowych, pozwoleń na budowę, itp. Na etapie administracyjnym powinna zostać opracowana niezbędna dokumentacja stwierdzająca słuszność planowanej inwestycji i potencjalne oddziaływanie jej na środowisko. Dla większości przedsięwzięć przewidywanych do realizacji w Programie bezpośrednie oddziaływanie na środowisko będzie lokalne i krótkotrwałe. Oddziaływania te mogą być także znacznie ograniczone poprzez wybór odpowiedniej lokalizacji, właściwą realizację oraz użytkowanie inwestycji. W przypadku 83 „Prognoza oddziaływania na środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Świdnica na lata 2014-2017 z perspektywą na lata 2018-2021” realizacji zaplanowanych inwestycji na trenach cennych przyrodniczo, należy szczegółowo rozważyć wszystkie oddziaływania. Realizacja proponowanych priorytetów nie pociągnie za sobą transgranicznego oddziaływania na środowisko. Szczegółowa analiza oddziaływań na środowisko poszczególnych inwestycji możliwa będzie na etapie wydawania decyzji środowiskowej. Zaniechanie realizacji zaplanowanych zadań skutkować będzie brakiem poprawy istniejącego stanu lub nawet pogorszeniem stanu środowiska i w konsekwencji brakiem poprawy lub obniżeniem jakości życia mieszkańców. Przeprowadzona analiza i ocena wszystkich działań Programu ochrony środowiska pozwala na stwierdzenie, że w zamyśle ogólnym ich realizacja przyczyni się do poprawy jakości środowiska, zachowania różnorodności biologicznej oraz dziedzictwa przyrodniczo-kulturowego, a także ograniczy zużywanie zasobów środowiska. 10. Streszczenie w języku niespecjalistycznym Art. 51 ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U. z 2013 r. poz.1235) nakłada na organy administracji obowiązek na sporządzenia prognozy oddziaływania na środowisko aktualizacji niektórych planów i programów. Związane jest to z przeniesieniem do prawodawstwa polskiego postanowień Dyrektywy 2001/42/WE z 27 czerwca 2001 roku w sprawie oceny wpływu niektórych planów i programów na środowisko. W Programie Ochrony Środowiska dla Gminy Świdnica na lata 2014-2017 z perspektywą na lata 2018-2021 przyjęto siedem obszary priorytetowych w obrębie których wyznaczone zostały cele długoterminowe (do 2021 r.). Przedsięwzięcia zaproponowane w obrębie wymienionych obszarów przyczynią się do poprawy stanu środowiska na terenie gminy Świdnica. Obszary priorytetowe powinny stanowić główną płaszczyznę działań lokalnych na rzecz poprawy warunków życia i stanu środowiska przyrodniczego przy zapewnieniu wysokich standardów ochrony środowiska. Cele wyznaczają stan, jaki należy osiągnąć w określonym horyzoncie czasowym. Natomiast zaproponowane przedsięwzięcia pomogą przyczynić się do poprawy stanu środowiska oraz zachować wysokie walory tam, stan środowiska jest dobrze zachowany. Obszary priorytetowe: • obszar priorytetowy I – Poprawa stanu powietrza, o Cel ekologiczny – Poprawa jakości powietrza poprzez ograniczenie emisji zanieczyszczeń ze źródeł powierzchniowych, liniowych i punktowych o Cel ekologiczny – Zwiększenie wykorzystywania odnawialnych źródeł energii o Cel ekologiczny – Zwiększenie efektywności energetycznej • obszar priorytetowy II – Ochrona zasobów wód podziemnych i powierzchniowych, o Cel ekologiczny – Osiągnięcie i utrzymanie dobrego stanu wód powierzchniowych i podziemnych o Cel ekologiczny – Budowa i modernizacja systemu zaopatrywania ludności w wodę oraz uporządkowanie gospodarki ściekowej o Cel ekologiczny – Ochrona mieszkańców przed powodzią i suszą • obszar priorytetowy III – Racjonalny system gospodarowania odpadami, o Cel ekologiczny - Prowadzenie kontroli w zakresie prawidłowej gospodarki odpadami o Cel ekologiczny – Rozwój systemu gospodarki odpadami i uzyskanie zakładanych w KPGO poziomów odzysku dla poszczególnych rodzajów odpadów • obszar priorytetowy IV – Ochrona przyrody i dziedzictwa przyrodniczego, 84 „Prognoza oddziaływania na środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Świdnica na lata 2014-2017 z perspektywą na lata 2018-2021” Cel ekologiczny – Rozwój obszarów prawnie chronionych poprzez ochronę różnorodności biologicznej i krajobrazowej o Cel ekologiczny – Rozwój obszarów zieleni urządzonej o Cel ekologiczny – Zrównoważony rozwój turystyki i rekreacji • obszar priorytetowy V – Zmniejszenie uciążliwości hałasu i ochrona mieszkańców przed polami elektromagnetycznymi, o Cel ekologiczny – Osiągnięcie i utrzymanie dopuszczalnych poziomów hałasu poprzez realizację przedsięwzięć drogowych o Cel ekologiczny – Utrzymanie poziomów promieniowania elektromagnetycznego poniżej wartości dopuszczalnych • obszar priorytetowy VI – Zrównoważona gospodarka zasobami naturalnymi, o Cel ekologiczny – Ochrona powierzchni ziemi przed negatywnym oddziaływaniem rolnictwa i innych rodzajów działalności gospodarczej • obszar priorytetowy VII – Edukacja ekologiczna mieszkańców gminy i poprawa bezpieczeństwa ekologicznego. o Cel ekologiczny – Podnoszenie świadomości ekologicznej mieszkańców poprzez promowanie postaw i działań proekologicznych o Cel ekologiczny – Zapobieganie powstawania poważnych awarii oraz minimalizacja ich skutków W Prognozie przeanalizowano możliwy wpływ wskazanych do realizacji w Programie zadań na następujące aspekty środowiska: obszary Natura 2000, różnorodność biologiczną, ludzi, zwierzęta, rośliny, wodę, powietrze, powierzchnię ziemi, krajobraz, klimat, zasoby naturalne, zabytki, dobra materialne. Określono czy oddziaływanie to może mieć kierunek negatywny, pozytywny czy obojętny na poszczególne elementy. o Przy tak przeprowadzonej ocenie możliwe było generalne określenie potencjalnych niekorzystnych skutków środowiskowych związanych z realizacją poszczególnych zadań. Ponadto oceny tej dokonano przede wszystkim pod kątem oddziaływania na środowisko w fazie eksploatacji, zakładając, że uciążliwości występujące w fazie budowy z reguły mają charakter przejściowy. Analiza wpływu realizacji zadań Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Świdnica na lata 20142017 z perspektywą na lata 2018-2021 pozwoliła wskazać na zasadniczą grupę działań o potencjalnym znaczącym oddziaływaniu na środowisko, z tym że negatywne oddziaływanie może wystąpić na etapie realizacji przedsięwzięcia. Pozytywne oddziaływania Programu na środowisko zdecydowanie przeważają nad negatywnymi. Zdecydowana większość proponowanych do realizacji przedsięwzięć w ramach Programu ma pozytywny wpływ na środowisko i proponowanie rozwiązań alternatywnych nie ma uzasadnienia. W przypadku inwestycji, których oddziaływanie na środowisko może być negatywne należy rozważać warianty alternatywne tak, aby wybrać ten, który w najmniejszym stopniu będzie niekorzystnie oddziaływać na środowisko. Ponadto w celu ograniczenia negatywnych skutków zaproponowano działania zapobiegające, ograniczające i kompensujące. W przypadku, gdy Program nie zostanie wdrożony, pogłębieniu mogą ulec zidentyfikowane problemy w zakresie ochrony środowiska, co negatywnie wpływać będzie na zdrowie i jakość życia mieszkańców oraz na ich środowisko przyrodnicze. Przeprowadzona analiza i ocena wszystkich założonych kierunków działań w Programie pozwala na stwierdzenie, że ich realizacja spowoduje poprawę jakości środowiska, zachowanie różnorodności biologicznej oraz dziedzictwa przyrodniczo-kulturowego, a także wpłynie na ograniczanie zużywania zasobów środowiska. 85 „Prognoza oddziaływania na środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Świdnica na lata 2014-2017 z perspektywą na lata 2018-2021” 11. Literatura i źródła danych • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • Informacje z Urzędu Gminy w Świdnicy Dane Głównego Urzędu Statystycznego, Geograficzny Atlas Polski. PPWK im. E. Romera Warszawa-Wrocław 1999 r., Kondracki J. 2001: Geografia regionalna Polski. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa, Woś A., 1993: Regiony klimatyczne Polski w świetle częstości występowania różnych typów pogody. Zeszyty IGiPZ PAN Nr 20, Warszawa, PIG-PIB (2013) Bilans zasobów złóż kopalin w Polsce wg stanu na 31 XII 2012 r., Warszawa. Wytyczne do sporządzania programów ochrony środowiska na szczeblu regionalnym i lokalnym, Ministerstwo Środowiska, Warszawa, grudzień 2002r., PIG-PIB Serwis MIDAS, PIG-PIB (2014) Rocznik Hydrogeologiczny Państwowej Służby Hydrogeologicznej, Rok hydrogeologiczny 2013, Warszawa, Krajowy Plan Gospodarki Odpadami 2014, Krajowy Program Oczyszczania Ścieków Komunalnych, Krajowy Program Zwiększania Lesistości, Polityka Ekologiczna Państwa na lata 2009 – 2012 z uwzględnieniem perspektywy do roku 2016, Program ochrony środowiska dla województwa lubuskiego na lata 2012-2015 z perspektywą do 2019 r. Plan gospodarki odpadami dla województwa lubuskiego na lata 2012-2017 z perspektywą do 2020 roku, Program ochrony powietrza dla strefy lubuskiej Strategia Rozwoju Województwa Lubuskiego do roku 2020; Program ochrony środowiska dla Powiatu Zielonogórskiego, Raport o stanie środowiska w Województwie Lubuskim w latach 2011-2012, WIOŚ, Zielona Góra, Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Świdnica, Strategia zrównoważonego rozwoju Gminy Świdnica na lata 2010-2020 Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 24 lipca 2006 w sprawie warunków, jakie należy spełnić przy wprowadzaniu ścieków do wód lub do ziemi, oraz w sprawie substancji szczególnie szkodliwych dla środowiska wodnego (Dz. U. z 2006 r. nr 137, poz. 984) Rozporządzenie z dnia 12 stycznia 2011 r. Ministra Środowiska w sprawie obszarów specjalnej ochrony ptaków (Dz. U. nr 25 poz. 133) Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 24 sierpnia 2012 r. w sprawie poziomów niektórych substancji w powietrzu, (Dz. U. z dnia 18 września 2012 r.). Rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 9 listopada 2011 r. w sprawie sposobu klasyfikacji stanu jednolitych części wód powierzchniowych oraz środowiskowych norm jakości dla substancji priorytetowych (Dz. U. z 2011 r. Nr 257, poz. 1545) Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 16 kwietnia 2002 r. w sprawie rodzajów oraz stężeń substancji, które powodują, że urobek jest zanieczyszczony Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 23 lipca 2008 roku w sprawie kryteriów i sposobu oceny stanu wód podziemnych (Dz. U. Nr 143, poz. 896) Rozporządzeniu Ministra Zdrowia z dnia 29 marca 2007 r. w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi (Dz. U. z 2007 r. Nr 61, poz. 417 ze zm.) i w rozporządzeniu zmieniającym z dnia 20 kwietnia 2010 r. (Dz. U. z 2010 r. Nr 72, poz. 466). Rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 1 października 2012 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku (Dz. U. 2012 poz. 1109). Rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 14 grudnia 2006 r. w sprawie dróg, linii kolejowych i lotnisk, których eksploatacja może powodować negatywne oddziaływanie 86 „Prognoza oddziaływania na środowisko Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Świdnica na lata 2014-2017 z perspektywą na lata 2018-2021” • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • akustyczne na znacznych obszarach, dla których jest wymagane sporządzenie map akustycznych, oraz sposobu określenia granic terenów objętych tymi mapami (Dz. U. z 2007r. Nr 1, poz.8), Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 12 listopada 2007 r. w sprawie zakresu i sposobu prowadzenia okresowych badań poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku (Dz. U. z 2007 r. Nr 221, poz. 1645) Rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 9 listopada 2010 r. w sprawie przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko (Dz. U. z 2010 r. nr 213 poz. 1397 ze zm.) Rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 11 września 2012 r. w sprawie mechanicznobiologicznego przetwarzania zmieszanych odpadów komunalnych (Dz. U. z 2012 r. poz. 1052), Ustawa z 13 kwietnia 2007 r. o zapobieganiu szkodom w środowisku i ich naprawie (Dz. U. z 2007 r. Nr 75, poz. 493 ze zm.), Ustawa z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (Dz. U. z 2013 poz. 165), Ustawa z dnia 18 lipca 2001 r. Prawo wodne (Dz. U. 2012 poz. 145.), Ustawa z dnia 14 grudnia 2012 r. o odpadach (Dz. U. z 2013 r. poz. 21 ze zm.), Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo Ochrony Środowiska (Dz. U. z 2013 poz.1232 ze zm.), Ustawa z dnia 28 września 1991 r. o lasach (Dz. U. z 2011 r. Nr 12, poz. 59 ze zm.) Ustawa z dnia 3 października 2008 o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U. z 2013 r. poz.1235), Ustawa z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (Dz. U. z 2013 r. poz. 1399) Strona Ministerstwa Ochrony Środowiska www.mos.gov.pl., Strony Natura 2000 www.natura2000.mos.gov.pl/natura2000 i www.natura2000.org.pl, Strona internetowa www.cire.pl, Strona internetowa www.gminy.pl, Strona internetowa www.energiaodnawialna.net, Strona Regionalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska w Gorzowie Wlkp. http://bip.gorzow.rdos.gov.pl Strona Urzędu Gminy w Świdnicy http://bip.swidnica.zgora.pl/ Strona Starostwa Powiatowego w Zielonej Górze http://bip.powiat-zielonogorski.pl/ Strona Państwowego Instytutu Geologicznego geoportal.pgi.gov.pl, Strona Państwowej Służby Hydrologicznej psh.gov.pl. 87