Prof. zw. dr hab. Tadeusz Bartkowski (1920 – 1992)

Prof. dr hab. Tadeusz Bartkowski urodził się 29 września 1920
roku w miejscowości Gnin w powiecie nowotomyskim. Studia
geograficzne na Uniwersytecie Poznańskim ukończył w czerwcu
1948 roku. Stopień doktora uzyskał w czerwcu 1951 roku, a doktora
habilitowanego w listopadzie 1960. Tytuł naukowy profesora
nadzwyczajnego otrzymał uchwałą Rady Państwa w 1969 roku, a
profesora zwyczajnego Rada Państwa nadała Mu uchwałą w 1975
roku. Od roku 1972 do chwili swej śmierci kierował Zakładem
Geografii Fizycznej Kompleksowej. Wykształcił ponad 200
magistrów geografii, był promotorem 12 prac doktorskich oraz
patronował 5 habilitacjom.
Bibliografia prac Profesora T. Bartkowskiego obejmuje 395
pozycji, w tym 84 pozycje obcojęzyczne, z których do
najważniejszych należą książki: „O formach strefy marginalnej na
Nizinie Wielkopolskiej” (1967), „Wielkopolska i środkowe
Nadodrze” (1970), „Zastosowania geografii fizycznej” (1974,
1986), „Metody badań geografii fizycznej” (1977), „Wypisy do
geografii turystycznej” (1977), „Ochrona zasobów przyrody i
zagospodarowania środowiska przyrodniczego” (1973, 1975, 1976),
„Kształtowanie i ochrona środowiska człowieka” (1979, 1981,
1991), „Transurbacja miast Wielkopolski i niektóre zagadnienia
przestrzenno-planistyczne ich rozwoju oraz zastosowanie do nich
niektórych metod fizjografii urbanistycznej” (1981), „Dyskusja nad
pojęciem ekologii krajobrazu” (1983), „Krótka geografia skażeń i
zaburzeń w środowisku człowieka w Polsce, powstałych w wyniku
rozwoju społeczno-gospodarczego kraju – stan aktualny i prognoza
oraz propozycje rozwiązań konfliktów środowiskowych” (1992).
Na uwagę zasługują też liczne prace z zakresu geomorfologii
glacjalnej dotyczące m.in. kemów i deglacjacji arealnej (koncepcja
martwego lodu), czy klasyfikacji form strefy marginalnej obszarów
zlodowacenia skandynawskiego na Niżu Środkowoeuropejskim.
Profesor T. Bartkowski wiele uwagi poświęcił problematyce
zastosowań geografii fizycznej do celów praktycznych (geografia
stosowana, której stał się prekursorem w Polsce). Otworzył też
geografom drogę do uznania ich kompetencji w dziedzinie
kształtowania i ochrony środowiska przyrodniczego. Profesor T.
Bartkowski miał znaczny udział w rozwoju nauki światowej.
Pozycja międzynarodowa Profesora w ostatnich latach życia
wiązała się z Jego działalnością w International Association for
Landscpae Ecology (IALE), której był współzałożycielem i
członkiem władz oraz założycielem oddziału polskiego. Na
licznych konferencjach międzynarodowych zyskiwał uznanie za
swoje oryginalne koncepcje badawcze oraz liczne propozycje
dotyczące uporządkowania spraw terminologicznych z zakresu
geografii kompleksowej i ekologii krajobrazu.
Sylwetkę naukową Profesora T. Bartkowskiego wyróżniały
następujące cechy: dążenie do poznania istoty zjawiska, wyjątkowo
duże oczytanie, czerpanie dowodów dla swych tez naukowych z
obserwacji i pomiarów terenowych, nieprzeciętne zdolności do
metodycznego wyciągania wniosków, oryginalność w stawianiu tez,
niezwykła systematyczność i upór w dociekaniu prawdy naukowej
oraz bardzo imponujący i znaczący dorobek naukowy.
Prof. zw. dr hab. Tadeusz Bartkowski zmarł dnia 27 kwietnia
1992 roku w Poznaniu. Został pochowany w Alei Zasłużonych na
cmentarzu junikowskim w Poznaniu.
Prof. zw. dr hab.
Tadeusz Bartkowski
(1920 – 1992)
Professor Tadeusz Bartkowski had a leading position in the
Polish geomorphology and integrated geography. He was started
and developed new research orientations in physical geography and
landscape ecology contributing significantly to the development of
the integrated geography center in Poznań.
Professor Tadeusz Bartkowski was born on 29 September 1920
in Gnin (Nowy Tomyśl county). In 1948 he got a master’s degree in
geography at the University of Poznań. A Doctor's degree was
obtained in 1951. A Postdoctoral degree was received in 1960. He
received a scientific title of associate professor in 1969 and a title of
full professor in 1975. He educated more than 200 masters in
geography, specializing in integrated recognition of the
environment. He was also the promoter of 12 doctoral dissertations
and he patronized 5 habilitation.
Bibliography of Professor T. Bartkowski includes 395 items.
The scientific work of T. Bartkowski can be divided into a physicogeographical current and anthropogenic trend. At the end of his life,
both trends are combined in the integrated geography with an
emphasis on the application of planning, environmental
management and protection, landscape ecology and urban
ecogeosystematology.
The first great achievement of T. Bartkowski, was publishing a
book - a study entitled "The forms of the marginal zone of the
Wielkopolska Lowland" (1967) as a synthetic approach to research
into glacial geomorphology (dead ice concept). In the 60s of the
twentieth century, Professor became the precursor of the physicogeographical and comprehensive applied research in Poland
("Wielkopolska and Środkowe Nadodrze", 1970). Professor
Tadeusz Bartkowski devoted much attention to the problems of
physical geography applications for practical purposes. The
development of assessment of the environment for planning enabled
him to publish a book entitled "Applications of physical geography"
(1974, 1986). The new field of applied research into physical
geography, and then integrated geography, did not have a
methodological database, nor terminology. By filling this gap T.
Bartkowski issued a series of articles on this subject and published
under his editorship of books titled "The discussion of the concept
of environment used in the biological sciences and earth sciences"
(1980) and "Discussion on the concept of landscape ecology"
(1983). An important place in Prof. T. Bartkowski achievements has
a work, entitled "Research methods in physical geography" (1977).
A special place among the scientific syntheses of T. Bartkowski is a
repeatedly issued book titled "Management and protection human
environment" (1991). This handbook opened a way for geographers
for recognition of their competence in the field of management and
protection of environment.
International position of Professor in the last years of life was
connected with his work in the International Association for
Landscape Ecology (IALE), which he was a co-founder of and a
member of the authority and the founder of the Polish branch.
Prof. Tadeusz Bartkowski, died on April 27, 1992 in Poznań. He
was buried in the Avenue of Merit at the Junikowo cemetery in
Poznań.