Lectio z komentarzem

W swojej odpowiedzi kusicielowi Jezus chce podkreślić, Ŝe koncentrowanie się tylko na
„materialnym chlebie” zaspakajającym głód doczesny prowadzi do odrzucenia BoŜej
opatrzności, do niewiary i w konsekwencji do śmierci duchowej (Łk 12,22.30.31).
Św. Leon Wielki (460): ... jest przeto rzeczą słuszną, aby lud chrześcijański więcej
tęsknił za pokarmem słowa BoŜego, niŜ za dosytem chleba. Ochotnym i radosnym sercem
rozpoczynajmy ten uroczysty post w duchu wiary. Obchodźmy go nie jałową głodówką, do
jakiej zmusza nas nierzadko juŜ to jakieś niedomaganie fizyczne, juŜ to niesmak przesytu,
jeno szczodrą wolą czynienia dobrze... Dajmy odczuć nasze ludzkie współczucie chorym,
przykutym do łoŜa boleści, niedołęŜnym kalekom, znękanym wygnańcom, opuszczonym
sierotom, w smutku i w troskach pogrąŜonym wdowom. KaŜdy powinien wnosić cząstkę
własną swej dobrej woli, aby zaradzić wszystkim ich potrzebom. Kto ma wielkie serce,
temu nigdy nie zabraknie środków! Boć nie od wielkości majątku zawisła miara współczucia
i miłości bliźniego. W dobrą wolę bogaty nawet przy małych zasobach potrafi się zasłuŜyć.
Zapewne nakład bogatych większy będzie niŜ mniej zamoŜnych, ale owoc z ich uprawy nie
będzie się róŜnił, jeśli jest pielęgnowany z jednakową miłością.
5
Wówczas wyprowadził Go w górę, pokazał Mu w jednej chwili wszystkie królestwa
świata
6
i rzekł diabeł do Niego: «Tobie dam potęgę i wspaniałość tego wszystkiego, bo mnie są
poddane i mogę je odstąpić, komu chcę.
7
Jeśli więc upadniesz i oddasz mi pokłon, wszystko będzie Twoje».
Dosłownie: „mnie została dana” dlatego „do mnie naleŜy”. Ten, kto szuka władzy, by inni
mu słuŜyli a nie by słuŜyć, oddaje pokłon Szatanowi i wyobraŜa sobie w ten sposób, Ŝe
dzieli z nim panowanie nad światem.
8
Lecz Jezus mu odrzekł: «Napisane jest: Panu, Bogu swemu, będziesz oddawał pokłon i
Jemu samemu słuŜyć będziesz».
Tekst Pwt 6,13, który Jezus cytuje, zakazuje bałwochwalstwa (Pwt 6,14) - przykazanie to
naruszyłby oczywiście kaŜdy, kto oddałby cześć diabłu.
9
Zaprowadził Go teŜ do Jerozolimy, postawił na naroŜniku świątyni i rzekł do Niego:
«Jeśli jesteś Synem BoŜym, rzuć się stąd w dół!
10
Jest bowiem napisane: Aniołom swoim rozkaŜe o Tobie, Ŝeby Cię strzegli,
11
i na rękach nosić Cię będą, byś przypadkiem nie uraził swej nogi o kamień».
Późniejsi rabini przyznawali, Ŝe diabeł i duchy nieczyste mogą po mistrzowsku wykładać
Pismo Święte. Tutaj diabeł cytuje Ps 91,11-12, wyrywając go z kontekstu, bowiem werset
91,10 mówi wyraźnie, Ŝe BoŜa ochrona dotyczy wydarzeń, które przydarzą się Jego sługom,
nie jest zaś wymówką, by takich niebezpieczeństw poszukiwać.
12
13
Lecz Jezus mu odparł: «Powiedziano: Nie będziesz wystawiał na próbę Pana, Boga
swego».
Lud wystawiał Boga na próbę na pustyni (Pwt 6,16), chciał zmusić Go do cudownego
zapewnienia mu Ŝywności, zwycięstwa i władzy. Jezus modli się do Swojego Ojca ale nie
zabiera Mu Jego władzy, jest prawdziwym Synem.
Gdy diabeł dokończył całego kuszenia, odstąpił od Niego aŜ do czasu.
Dla większości staroŜytnych czytelników odejście diabła oznaczało przynajmniej chwilową
jego poraŜkę (por. Testament Hioba 27,6; śywot Adama 17,2-3, których data powstania
jest niepewna).
1 NIEDZIELA WP (C) ŁK 4,1-13
I: Pwt 26,4-10; II: Rz 10,8-13
1
Pełen Ducha Świętego, powrócił Jezus znad Jordanu i przebywał w Duchu Świętym na
pustyni
2
czterdzieści dni, gdzie był kuszony przez diabła. Nic w owe dni nie jadł, a po ich
upływie odczuł głód.
3
Rzekł Mu wtedy diabeł: «Jeśli jesteś Synem BoŜym, powiedz temu kamieniowi, Ŝeby się
stał chlebem».
4
Odpowiedział mu Jezus: «Napisane jest: Nie samym chlebem Ŝyje człowiek».
5
Wówczas wyprowadził Go w górę, pokazał Mu w jednej chwili wszystkie królestwa
świata
6
i rzekł diabeł do Niego: «Tobie dam potęgę i wspaniałość tego wszystkiego, bo mnie są
poddane i mogę je odstąpić, komu chcę.
7
Jeśli więc upadniesz i oddasz mi pokłon, wszystko będzie Twoje».
8
Lecz Jezus mu odrzekł: «Napisane jest: Panu, Bogu swemu, będziesz oddawał pokłon i
Jemu samemu słuŜyć będziesz».
9
Zaprowadził Go teŜ do Jerozolimy, postawił na naroŜniku świątyni i rzekł do Niego:
«Jeśli jesteś Synem BoŜym, rzuć się stąd w dół!
10
Jest bowiem napisane: Aniołom swoim rozkaŜe o Tobie, Ŝeby Cię strzegli,
11
i na rękach nosić Cię będą, byś przypadkiem nie uraził swej nogi o kamień».
12
Lecz Jezus mu odparł: «Powiedziano: Nie będziesz wystawiał na próbę Pana, Boga
swego».
13
Gdy diabeł dokończył całego kuszenia, odstąpił od Niego aŜ do czasu.
SAMUEL DORASTAŁ, A PAN BYŁ Z NIM. NIE POZWOLIŁ UPAŚĆ śADNEMU JEGO SŁOWU NA ZIEMIĘ
(1Sm 3:19)
1
Pełen Ducha Świętego, powrócił Jezus znad Jordanu i przebywał w Duchu Świętym na
pustyni
Ap 17:3 I zaniósł mnie w stanie zachwycenia na pustynię. I ujrzałem Niewiastę siedzącą na
Bestii szkarłatnej, pełnej imion bluźnierczych, mającej siedem głów i dziesięć rogów.
2
czterdzieści dni, gdzie był kuszony przez diabła. Nic w owe dni nie jadł, a po ich
upływie odczuł głód.
3
Rzekł Mu wtedy diabeł: «Jeśli jesteś Synem BoŜym, powiedz temu kamieniowi, Ŝeby się
stał chlebem».
4
Odpowiedział mu Jezus: «Napisane jest: Nie samym chlebem Ŝyje człowiek».
Pwt 8:3 Utrapił cię, dał ci odczuć głód, Ŝywił cię manną, której nie znałeś ani ty, ani twoi
przodkowie, bo chciał ci dać poznać, Ŝe nie samym tylko chlebem Ŝyje człowiek, ale człowiek
Ŝyje wszystkim, co pochodzi z ust Pana.
5
Wówczas wyprowadził Go w górę, pokazał Mu w jednej chwili wszystkie królestwa
świata
6
i rzekł diabeł do Niego: «Tobie dam potęgę i wspaniałość tego wszystkiego, bo mnie są
poddane i mogę je odstąpić, komu chcę.
7
Jeśli więc upadniesz i oddasz mi pokłon, wszystko będzie Twoje».
Ap 13:2 Bestia, którą widziałem, podobna była do pantery, łapy jej - jakby niedźwiedzia,
paszcza jej - jakby paszcza lwa. A Smok dał jej swą moc, swój tron i wielką władzę. 3 I
ujrzałem jedną z jej głów jakby śmiertelnie zranioną, a rana jej śmiertelna została uleczona.
A cała ziemia w podziwie powiodła wzrokiem za Bestią, 4 i pokłon oddali Smokowi, bo władzę
dał Bestii. I Bestii pokłon oddali, mówiąc: «KtóŜ jest podobny do Bestii i któŜ potrafi
rozpocząć z nią walkę?»
1
Pełen Ducha Świętego, powrócił Jezus znad Jordanu i przebywał w Duchu Świętym na
pustyni
W języku biblijnym i w tekstach judaizmu okresu Drugiej Świątyni pustynia moŜe
przybierać róŜne znaczenia: a. miejsce skąd bierze początek zbawcze działanie Boga (por.
Iz 40); b. miejsce eschatologicznej próby (teksty qumrańskie); c. miejsce zamieszkania
szatana i złych duchów.
Rupert z Deutz (+1130): Duch stworzony nie jest zdolny by wniknąć do innego ducha
stworzonego, ani duch anielski w ducha ludzkiego, ani duch ludzki w ducha anielskiego...
tylko Bóg ze swej natury jest bardziej subtelny od jednego i drugiego i dlatego moŜe
przeniknąć tak jednego jak i drugiego... MoŜna by nieć zastrzeŜenie co do tego mówiąc, Ŝe
czasem człowiek jest owładnięty przez złego ducha. Ale zły duch nie moŜe ze swej natury
przeniknąć ducha ludzkiego, jak to czyni Duch Święty, ale wślizguje się przez ukryte drogi i
zasadza się we „wklęsłościach” organizmu i stamtąd atakuje duszę i ją dręczy piekielnymi
pokusami, na tyle na ile mu wolno.
2
czterdzieści dni, gdzie był kuszony przez diabła. Nic w owe dni nie jadł, a po ich
upływie odczuł głód.
W przeciwieństwie do Mateusza, który w swojej opowieści zamiennie uŜywa określeń
„szatan" i „diabeł'', Łukasz konsekwentnie nazywa kusiciela (zob. Hi 1-2) diabolos –
oskarŜyciel, oszczerca (z wrogimi zamiarami). W literaturze Ŝydowskiej diabeł jest
przedstawiany jako przeciwnik Boga i wszystkich ludzi realizujących BoŜe zamiary.
Św. Augustyn (430): ... Ŝycie nasze pośród tej pielgrzymki nie moŜe obejść się bez
pokusy, po postęp nasz dokonuje się właśnie przez pokusę, i nikt nie pozna samego siebie,
o ile nie jest kuszony, i nikt nie moŜe zostać uwieńczony, jak tylko ten, kto zwycięŜył,
zwycięŜyć nie moŜe ten, kto nie walczył, a nie moŜe walczyć ten, kto nie ma nieprzyjaciół i
nie doznaje pokus... Dopiero co czytano w Ewangelii, Ŝe Pan Jezus był kuszony przez
szatana na pustyni. Najpierw Chrystus był kuszony przez szatana. W Chrystusie jednak to
ty byłeś kuszony, bo Chrystus z ciebie wziął ciało, z siebie natomiast dał tobie zbawienie; z
ciebie wziął śmierć, a z siebie dał tobie Ŝycie; od ciebie wziął obelgi, a z siebie dał ci
chwałę; a więc i z ciebie wziął pokusę, a z siebie dał ci zwycięstwo. Jeśli w Nim jesteśmy
kuszeni, w Nim takŜe zwycięŜymy szatana. Widzisz, Ŝe Chrystus był kuszony, a nie
zauwaŜasz, Ŝe zwycięŜył? Poznaj więc, Ŝe ty jesteś w Nim kuszony i Ŝe ty w Nim
zwycięŜysz.
3
Rzekł Mu wtedy diabeł: «Jeśli jesteś Synem BoŜym, powiedz temu kamieniowi, Ŝeby się
stał chlebem».
W Łk 9,12-17 Jezus dokonuje cudownego rozmnoŜenia chleba i ryb karmiąc gromadzące
się wokół Niego tłumy. TakŜe w opisie ustanowienia Eucharystii Jezus bierze w swe ręce
chleb mówiąc – to jest Ciało moje, które za was będzie wydane… (Łk 22,19). Słuchając
słów diabła Jezus zdaje sobie sprawę z tego, Ŝe jest to kuszenie ze strony przeciwnika, z
którym nie powinien wchodzić w Ŝaden kompromis.
Św. Leon Wielki (460): Wszechmogący mógł oczywiście jego Ŝądanie spełnić, bo
zapewne nic łatwiejszego, jak Ŝeby na rozkaz Stworzyciela wszelkie stworzenie przybierało
taką postać, jakiej On sobie Ŝyczy; tak było na przykład na owych godach małŜeńskich:
skoro tylko zechciał, przemienił wodę w wino (J 2,1). Ale tutaj postanowieniem Pańskim,
powziętym dla naszego zbawienia, przystało raczej udaremnić chytrość rozpysznionego
wroga nie tyle siłą bóstwa, co tajemnicą pokory.
4
Odpowiedział mu Jezus: «Napisane jest: Nie samym chlebem Ŝyje człowiek».
8
Lecz Jezus mu odrzekł: «Napisane jest: Panu, Bogu swemu, będziesz oddawał pokłon i
Jemu samemu słuŜyć będziesz».
Pwt 6:13 Będziesz się bał Pana, Boga swego, będziesz Mu słuŜył i na Jego imię będziesz
przysięgał.
Pwt 10:20 Bójcie się Pana, Boga swego, Jemu się oddajcie, słuŜcie Mu i na Jego imię
przysięgajcie.
9
Zaprowadził Go teŜ do Jerozolimy, postawił na naroŜniku świątyni i rzekł do Niego:
«Jeśli jesteś Synem BoŜym, rzuć się stąd w dół!
Ez 8:3 Wyciągnął coś w rodzaju ręki i uchwycił mnie za włosy na głowie, a duch podniósł mnie w
górę między ziemię a niebo i w boskich widzeniach zaprowadził do Jerozolimy, do
przedsionka bramy wewnętrznej, połoŜonej po stronie północnej, tam gdzie znajdował się
boŜek zazdrości, pobudzający do zazdrości.
10
Jest bowiem napisane: Aniołom swoim rozkaŜe o Tobie, Ŝeby Cię strzegli,
i na rękach nosić Cię będą, byś przypadkiem nie uraził swej nogi o kamień».
Ps 91:11 bo swoim aniołom dał rozkaz o tobie, aby cię strzegli na wszystkich twych drogach. 12
Na rękach będą cię nosili, abyś nie uraził swej stopy o kamień.
11
12
Lecz Jezus mu odparł: «Powiedziano: Nie będziesz wystawiał na próbę Pana, Boga
swego».
1Kor 10:9 I nie wystawiajmy Pana na próbę, jak wystawiali Go niektórzy z nich i poginęli od
węŜów.
13
Gdy diabeł dokończył całego kuszenia, odstąpił od Niego aŜ do czasu.
Hbr 4:15 Nie takiego bowiem mamy arcykapłana, który by nie mógł współczuć naszym
słabościom, lecz doświadczonego we wszystkim na nasze podobieństwo, z wyjątkiem grzechu.
J 13:27 A po spoŜyciu kawałka chleba wszedł w niego szatan. Jezus zaś rzekł do niego: «Co
chcesz czynić, czyń prędzej!».
SAMUEL DORASTAŁ, A PAN BYŁ Z NIM. NIE POZWOLIŁ UPAŚĆ śADNEMU JEGO SŁOWU NA ZIEMIĘ
(1Sm 3:19)
Liturgia Słowa w Wielkim Poście ma następujący schemat: W I niedzielę WP czytana jest ewangelia o
kuszeniu Jezusa (Rok A – wg Mateusza; Rok B – wg Marka; Rok C – wg Łukasza). W drugą ewangelia o
Przemienieniu na górze. Te dwie niedziele rozpoczynają okres WP i nadają mu właściwy kierunek.
RóŜnice pojawiają się w połowie WP w III, IV i V niedzielę, kiedy to czytania podejmują 3 róŜne
tematy: w Roku A dominującym motywem jest chrzest; w Roku B przewaŜa temat BoŜego Przymierza
a w Roku C pokuta i pojednanie.
Jezus walczy z szatanem. To co Marek streszcza w trzech zdaniach, Mateusz i Łukasz
rozwijają w trzy epizody. Przyświeca im jednak ten sam cel: ukazać w krótkim
opowiadaniu walki i wybory jakie musiał podejmować Jezus w czasie swojego Ŝycia. Trzy
kuszenia podsuwają drogi do królestwa, które Jezus zawsze odrzucał: władza nad
materialnym wszechświatem, włada nad ludźmi i władza nad aniołami. Niektórzy będą
próbowali odciągnąć Go od takiego realizowania celu swojej misji.