raport z wykonania w latach 2004
Transkrypt
raport z wykonania w latach 2004
Załącznik do uchwały Rady Powiatu Działdowskiego Nr XIII/103/08 z dnia 18 kwietnia 2008r. Zarząd Powiatu Działdowskiego RAPORT Z WYKONANIA W LATACH 2004-2006 „PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA W POWIECIE DZIAŁDOWSKIM NA LATA 2004-2008” Działdowo, 2007 Raport z wykonania w latach2004-2006 „Programu ochrony środowiska w powiecie działdowskim na lata 2004-2008” SPIS TREŚCI 1. WPROWADZENIE _________________________________________________________ 4 1.1. PODSTAWA PRAWNA ______________________________________________________ 4 1.2. PRZEDMIOT OPRACOWANIA _______________________________________________ 4 1.3. CEL I ZAKRES OPRACOWANIA______________________________________________ 4 1.4. MATERIAŁY WYKORZYSTANE DO OPRACOWANIA _____________________________ 4 2. NAJWAŻNIEJSZE UWARUNKOWANIA REALIZACJI PROGRAMU ____________ 5 2.1. INFORMACJE OGÓLNE ____________________________________________________ 5 2.2. CELE POLITYKI EKOLOGICZNEJ PAŃSTWA __________________________________ 5 2.3. TENDENCJE ROZWOJOWE POWIATU DZIAŁDOWSKIEGO ______________________ 5 2.4. ZMIANA UWARUNKOWAŃ PRAWNYCH_______________________________________ 6 ZMIANY W STANIE ŚRODOWISKA NA TERENIE POWIATU DZIAŁDOWSKIEGO W OKRESIE SPRAWOZDAWCZYM (2004 – 2006). _____________________________ 7 3. 3.1. INFORMACJE OGÓLNE ____________________________________________________ 7 3.2. CHARAKTERYSTYKA POWIATU DZIAŁDOWSKIEGO ___________________________ 8 3.3. STAN I TENDENCJE ZMIAN JAKOŚCI POWIETRZA ATMOSFERYCZNEGO _________ 8 3.4. OCHRONA PRZED HAŁASEM I PROMIENIOWANIEM ELEKTROMAGNETYCZNYM _ 11 3.5. OCHRONA I KSZTAŁTOWANIE STOSUNKÓW WODNYCH ______________________ 11 3.6. OCHRONA GLEB_________________________________________________________ 17 3.7. OCHRONA PRZYRODY I KRAJOBRAZU, LASY ________________________________ 18 3.8. EDUKACJA EKOLOGICZNA _______________________________________________ 19 4. OMÓWIENIE REALIZACJI PRZYJĘTYCH W PROGRAMIE CELÓW I DZIAŁAŃ EKOLOGICZNYCH _______________________________________________________ 20 5. ANALIZA WSKAŹNIKÓW DO OCENY EFEKTÓW REALIZACJI PROGRAMU__ 35 6. ANALIZA WYDATKÓW INWESTYCYJNYCH PONIESIONYCH NA OCHRONĘ ŚRODOWISKA I MOŻLIWOŚCI FINANSOWANIA INWESTYCJI W TYM ZAKRESIE _______________________________________________________________ 36 7. OCENA REALIZACJI PRZYJĘTYCH W PROGRAMIE CELÓW EKOLOGICZNYCH_______________________________________________________________ 39 7.1. OCHRONA POWIETRZA ___________________________________________________ 39 7.2. OCHRONA PRZED HAŁASEM ______________________________________________ 40 7.3. GOSPODARKA WODNO – ŚCIEKOWA, OCHRONA WÓD I KSZTAŁTOWANIE STOSUNKÓW WODNYCH _________________________________________________ 40 7.4. OCHRONA PRZYRODY, KRAJOBRAZU I RÓŻNORODNOŚCI BIOLOGICZNEJ, ZAGOSPODAROWANIE LASÓW ____________________________________________ 41 7.5. OCHRONA POWIERZCHNI TERENU, GLEB, WALKI Z EROZJĄ I REKULTYWACJA GRUNTÓW ______________________________________________________________ 41 7.6. ZADANIA W ZAKRESIE POWIATOWEGO MONITORINGU ŚRODOWISKA _________ 41 7.7. EDUKACJA EKOLOGICZNA _______________________________________________ 42 2 Raport z wykonania w latach2004-2006 „Programu ochrony środowiska w powiecie działdowskim na lata 2004-2008” 8. PRZYCZYNY ROZBIEŻNOŚCI POMIĘDZY PRZYJĘTYMI CELAMI I DZIAŁANIAMI A ICH WYKONANIEM ______________________________________ 42 9. OCENA INSTRUMENTÓW REALIZACJI PROGRAMU _______________________ 42 10. PROPOZYCJE ZMIAN W OBOWIĄZUJĄCYM PROGRAMIE OCHRONY ŚRODOWISKA ___________________________________________________________ 43 11. PODSUMOWANIE ________________________________________________________ 43 3 Raport z wykonania w latach2004-2006 „Programu ochrony środowiska w powiecie działdowskim na lata 2004-2008” 1. WPROWADZENIE 1.1. PODSTAWA PRAWNA Niniejsze opracowanie zostało sporządzone na podstawie art.18 ust. 2 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska. (tekst jednolity Dz. U. z 2006 r. Nr 129, poz. 902). Zgodnie z wyżej wymienionym przepisem organ wykonawczy powiatu sporządza co 2 lata raport z wykonania programu ochrony środowiska dla powiatu i przedstawia go radzie powiatu. 1.2. PRZEDMIOT OPRACOWANIA Przedmiotem niniejszego Raportu jest „Program ochrony środowiska w powiecie działdowskim na lata 2004–2008” przyjęty uchwałą Rady Powiatu Działdowskiego Nr XV/110/04 z dnia 14 kwietnia 2004 r. Program ten jest narzędziem realizacji Polityki Ekologicznej Państwa na terenie powiatu działdowskiego i określa: • cele strategiczne i ekologiczne przewidziane do realizacji na terenie powiatu działdowskiego w horyzoncie czasowym do 2008 roku, • harmonogram realizacji zadań ekologicznych w zakresie: ochrony i racjonalnego wykorzystania zasobów przyrodniczych, poprawy jakości środowiska i edukacji ekologicznej; • środki niezbędne do osiągnięcia celów, w tym założenia systemu edukacyjno – informacyjnego oraz mechanizmy prawno – ekonomiczne i środki finansowe. Program jest dokumentem strategicznym i, w powiązaniu z postanowieniami wynikającymi z dokumentów planistycznych oraz innych opracowań lokalnych dotyczących powiatu, a także w nawiązaniu do obowiązujących aktów, prawnych stanowi podstawę realizacji zasady zrównoważonego rozwoju. 1.3. CEL I ZAKRES OPRACOWANIA Przepisy ustawy Prawo ochrony środowiska nie określają wymagań dotyczących zakresu i formy raportu z realizacji powiatowego programu ochrony środowiska. Przyjęto, że głównym celem niniejszego opracowania jest ocena realizacji wdrażania przyjętych w Programie… (POŚ) priorytetów i celów ekologicznych oraz działań na rzecz ich realizacji, w kontekście stanu środowiska faktycznego i prawnego. Oceny zmian stanu środowiska w powiecie działdowskim dokonano poprzez porównanie jego stanu na przestrzeni lat 2004 – 2006. W wyniku oceny Programu… sformułowane zostały propozycje do jego zmiany, wynikające m.in. z konieczności dostosowania zapisów wynikających głownie z aktualnie obowiązującego prawa, stanowiącego implementację przepisów Unii Europejskiej, aktualnego stanu środowiska na terenie powiatu działdowskiego, możliwości finansowania inwestycji i działań w polach strategicznych uznanych w Programie… za priorytetowe. 1.4. MATERIAŁY WYKORZYSTANE DO OPRACOWANIA Przy opracowaniu Raportu zostały wykorzystane dane statystyczne i dane o stanie środowiska, które są materiałami ogólnodostępnymi i łatwymi do weryfikacji oraz materiały i dane przekazane przez gminy i podmioty gospodarcze z terenu powiatu działdowskiego. Dane zawarte w niniejszym Raporcie pochodzą między innymi z: • banku Danych Regionalnych prowadzonego w formie elektronicznej przez GUS w Warszawie, 4 Raport z wykonania w latach2004-2006 „Programu ochrony środowiska w powiecie działdowskim na lata 2004-2008” • • • • danych i informacji pochodzących z Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska w Olsztynie umieszczonych w cyklu opracowań rocznych (raporty o stanie środowiska w województwie warmińsko – mazurskim), informacji przekazanych przez Urząd Wojewódzki w Olsztynie, materiałów archiwalnych i własnych Starostwa Powiatowego w Działdowie, materiałów przekazanych przez gminy powiatu działdowskiego. 2. NAJWAŻNIEJSZE UWARUNKOWANIA REALIZACJI PROGRAMU 2.1. INFORMACJE OGÓLNE W Programie przyjęto, że jego podstawowymi uwarunkowaniami realizacji są: • cele Polityki Ekologicznej Państwa, • tendencje rozwojowe powiatu działdowskiego, • uwarunkowania prawne, • aktualny stan środowiska, • wydatki poniesione na ochronę środowiska i możliwości finansowania inwestycji w tym zakresie. 2.2. CELE POLITYKI EKOLOGICZNEJ PAŃSTWA Cele polityki ekologicznej państwa określone zostały w dokumentach: Polityka Ekologiczna Państwa na lata 2003–2006 z uwzględnieniem perspektywy na lata 2007 – 2010. Dokument ten został sporządzony w oparciu o zapisy nowej ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska. Zawiera on aktualizację i uszczegółowienie długookresowej „II Polityki Ekologicznej Państwa”, zwłaszcza w nawiązaniu do priorytetowych kierunków działań określonych w VI Programie Unii Europejskiej w dziedzinie ochrony środowiska na lata 2001–2010. Narodowy Plan Rozwoju 2004–2006. Narodowy Plan Rozwoju jest podstawowym dokumentem określającym strategię społeczno gospodarczą Polski w pierwszych latach członkostwa w Unii Europejskiej. Jego zadaniem jest osiągnięcie spójności społecznej, gospodarczej i przestrzennej Polski z Unią Europejską. Wskazuje wielkość planowanego zaangażowania środków Funduszy Strukturalnych, Funduszu Spójności i środków krajowych oraz określa sposób koordynacji i wdrażania pomocy strukturalnej w okresie realizacji Planu. Narodowa Strategia Edukacji Ekologicznej (NSEE). Strategia ta jest dokumentem identyfikującym i hierarchizującym główne cele edukacji środowiskowej. Wskazuje także możliwości ich realizacji. Cele zawarte w NSEE zostaną przełożone na konkretne zadania w „Narodowym Programie Edukacji Ekologicznej” oraz w programach lokalnych, służących realizacji zadań edukacyjnych promujących ideę ekorozwoju. Cele i kierunki określone w wyżej wymienionych dokumentach nie uległy zmianie. 2.3. TENDENCJE ROZWOJOWE POWIATU DZIAŁDOWSKIEGO 5 Raport z wykonania w latach2004-2006 „Programu ochrony środowiska w powiecie działdowskim na lata 2004-2008” Program ochrony środowiska w powiecie działdowskim na lata 2004-2008 uwzględnia kierunki rozwoju powiatu określone w Strategii rozwoju społeczno – gospodarczego powiatu działdowskiego. Opracowana dla powiatu działdowskiego Strategia rozwoju… precyzuje wizję powiatu działdowskiego w 2015 roku oraz wyznacza cele główne - kierunki rozwoju niezbędne do realizacji celu nadrzędnego, który został sformułowany jako: zrównoważony rozwój gmin powiatu działdowskiego. Cele szczegółowe związane ze środowiskiem przyrodniczym dotyczą następujących kierunków rozwoju: polepszenie warunków życia mieszkańców oraz funkcjonowania podmiotów gospodarczych, który to kierunek zakłada: − zintegrowanie środowiska na rzecz rozwoju gospodarczego, w tym prowadzenie działalności szkoleniowej, doradczej, informacyjnej i promocyjnej; − modernizację dróg powiatowych i gminnych; − modernizację linii kolejowych relacji Działdowo – Warszawa oraz Działdowo - Olsztyn; − rozbudowę sieci kanalizacyjnej i wodociągowej; − modernizację linii energetycznych. zrównoważony rozwój gospodarczy, który wiąże się ze: − stworzeniem płaszczyzny współpracy pomiędzy instytucjami działającymi na rzecz środowiska; − skierowaniem zainteresowania instytucji i lokalnej społeczności na kontrolowane użytkowanie przestrzeni i zasobów poprzez: organizację corocznych konkursów o tematyce prośrodowiskowej, organizację olimpiady wiedzy ekologicznej, rozwój i popularyzację edukacji ekologicznej, wspieranie i propagowanie idei zrównoważonego rolnictwa, wyznaczenie i organizację ścieżek ekologicznych dla turystyki pieszej i rowerowej, − wspieraniem i propagowaniem idei zrównoważonego rozwoju m.in. poprzez realizację programu zalesień, poszukiwanie alternatywnych źródeł energii i możliwości ich wykorzystania, wielofunkcyjny rozwój wsi czy też produkcję „zdrowej żywności”; − stworzeniem systemu segregacji odpadów uwzględniającego takie elementy jak budowa sortowni, organizacji i budowa kompostowni, budowa drugiej kwatery składowiska odpadów, wdrożenie zintegrowanego systemu gospodarki odpadami; − podkreśleniem i wykorzystaniem korzyści i atutów powiatu występujących na określonych obszarach, np. rozwój turystyki (Działdowo, Lidzbark, Rybno). integracja i aktywizacja mieszkańców powiatu: − stworzenie, wspieranie i propagowanie programu edukacji ekologicznej, − podnoszenie kwalifikacji i wiedzy wśród rolników. 2.4. ZMIANA UWARUNKOWAŃ PRAWNYCH Zmiana uwarunkowań prawnych jest efektem dostosowania wielu krajowych przepisów prawnych i struktur organizacyjnych do przepisów i struktur Unii Europejskiej, zwłaszcza w dziedzinie ochrony przyrody i środowiska. Na szczeblu krajowym zostały wprowadzone nowe ustawy, m.in.: − − ustawa z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (Dz. U. Nr 92, poz.880 z późn. zm. wprowadzonymi w 2005, 2006 i 2007r.), która uchyliła dotychczas obowiązującą ustawę z dnia 16 października 1991 r. o ochronie przyrody (Dz. U. z 2001r. Nr 99, poz. 1079 z późn. zm.), ustawa z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz. U Nr 80, poz. 717 z późn. zm.), która uchyliła poprzednio obowiązującą ustawę z dnia 7 lipca 1994 r. 6 Raport z wykonania w latach2004-2006 „Programu ochrony środowiska w powiecie działdowskim na lata 2004-2008” o zagospodarowaniu przestrzennym (tekst jednolity: Dz. U. z 1999r. Nr 15, poz.139 z późn. zm.), − ustawa z dnia 20 kwietnia 2004 r. o rolnictwie ekologicznym (Dz. U. z 2004r. Nr 93, poz.898), która uchyliła dotychczas obowiązującą ustawę z dnia 16 marca 2001 r. o rolnictwie ekologicznym (Dz. U. Nr 38, poz.452), − ustawa z dnia 28 listopada 2003 r. o wspieraniu rozwoju obszarów wiejskich ze środków pochodzących z Sekcji Gwarancji Europejskiego Funduszu Orientacji i Gwarancji Rolnej (Dz. U. Nr 229, poz. 2273), wraz z rozporządzeniami wykonawczymi do ustanowionych przepisów. Konieczność uporządkowania regulacji prawnych poprzez wdrażanie dyrektyw obowiązujących w Unii Europejskiej jest przyczyną nieustannych zmian w przepisach obowiązujących ustaw, a to z kolei rodzi potrzebę wprowadzania nowych rozporządzeń wykonawczych. Dotyczy to szczególnie przepisów ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska. Uwzględniając wszystkie zmiany tej ustawy wprowadzone w okresie 2001-2006 ogłoszono jednolity tekst ustawy – Prawo ochrony środowiska w Dz. U. z 2006r. Nr 129, poz.902. Ponadto zmianom uległy przepisy m.in. takich ustaw jak: − ustawa z dnia 18 lipca 2001 r. Prawo wodne – dla której, uwzględniając dokonane zmiany, ogłoszono jednolity tekst w Dz. U. z 2005 r. Nr 239, poz. 2019. − ustawa z dnia 13 października 1995 r. Prawo łowieckie – dla której, uwzględniając dokonane zmiany, ogłoszono jednolity tekst w Dz. U. z 2005 r. Nr 127, poz. 1066. − ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach - dla której, uwzględniając dokonane zmiany, ogłoszono jednolity tekst w Dz. U. z 2007 r. Nr 39, poz. 251. − ustawa z dnia 28 września 1991 r. o lasach – dla której, uwzględniając dokonane zmiany, ogłoszono jednolity tekst w Dz. U. z 2005 r. Nr 45, poz. 435. − ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane – dla której, uwzględniając dokonane zmiany, ogłoszono jednolity tekst w Dz. U. z 2006 r. Nr 156, poz. 1118. − ustawa z dnia 3 lutego 1995 r. o ochronie gruntów rolnych i leśnych – dla której, uwzględniając dokonane zmiany, ogłoszono jednolity tekst w Dz. U. z 2004 r. Nr 121, poz. 1266. Wymienione wyżej ustawy dokonują w zakresie swoich regulacji wdrożenia dyrektyw Wspólnot Europejskich. 3. ZMIANY W STANIE ŚRODOWISKA NA TERENIE POWIATU DZIAŁDOWSKIEGO W OKRESIE SPRAWOZDAWCZYM (2004 – 2006). 3.1. INFORMACJE OGÓLNE Stan środowiska w powiecie działdowskim monitorowany jest przez Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Olsztynie oraz Wojewódzką Stację Sanitarno - Epidemiologiczną. Zmiany stanu środowiska widoczne są dopiero w dłuższej perspektywie czasowej. Obraz zmian stanu środowiska daje jednocześnie pogląd co do efektów podejmowanych działań w ochronie środowiska oraz realizacji założonych celów ekologicznych w poszczególnych obszarach: 1) ochrona powietrza atmosferycznego, 2) ochrona przed hałasem i promieniowaniem, 3) ochrona i kształtowanie stosunków wodnych, 4) ochrona przyrody, krajobrazu i różnorodności biologicznej, 5) gospodarka odpadami i ochrona powierzchni ziemi, 7 Raport z wykonania w latach2004-2006 „Programu ochrony środowiska w powiecie działdowskim na lata 2004-2008” 6) przeciwdziałanie poważnym awariom. 3.2. CHARAKTERYSTYKA POWIATU DZIAŁDOWSKIEGO Powiat działdowski położony jest w południowo-zachodniej części województwa warmińsko mazurskiego i obejmuje powierzchnię 964,3 km2, co stanowi około 4% ogólnej powierzchni województwa. Siedzibą powiatu jest Działdowo. Pod względem administracyjnym powiat działdowski podzielony jest na 6 gmin. Są to: 1. gmina Działdowo, 2. miasto Działdowo, 3. gmina Iłowo – Osada, 4. miasto i gmina Lidzbark, 5. gmina Płośnica, 6. gmina Rybno. W strukturze osadniczej powiatu występują 2 miasta i 140 miejscowości wiejskich, w tym 104 sołectwa. W powiecie mieszka 65 025 osób, w tym w miastach 29 021 osób, co stanowi 44,6% ogółu ludności. Wskaźnik gęstości zaludnienia jwynosi 68 osób na km2. Przyrost naturalny jest dodatni i w 2006 roku wynosił 114 osób. Ujemne jest natomiast saldo migracji, które w charakteryzowanym roku wyniosło – 217 osób. Strukturę gospodarczą powiatu określa się jako rolniczo - przemysłową. W rejestrze REGON zarejestrowanych było 3 586 podmiotów gospodarki narodowej (GUS, 2006 r.). Na terenie powiatu działdowskiego rozwija się przemysł rolno-spożywczy, przy czym największe znaczenie odgrywają w tej dziedzinie przemysł mleczarski (Działdowo i Lidzbark) oraz mięsny (Rybno). Występujące w powiecie zasoby leśne stanowią podstawę do produkcji drewna i wyrobów z drewna, a zatem stwarzają możliwości dla funkcjonowania przedsiębiorstw zajmujących się obróbką drewna. Kolejną gałęzią gospodarki rozwijającą się na obszarze charakteryzowanej jednostki administracyjnej jest działalność związana z budownictwem. Podstawą tej działalności są udokumentowane złoża kopalin występujących w powiecie. Charakteryzując gospodarkę powiatu należy wspomnieć także o przemyśle chemicznym i kosmetycznym – w tym zakresie na terenie powiatu produkowane są m.in. opakowania szklane i plastikowe dla przemysłu kosmetycznego i alkoholowego. Powiat posiada dobrze rozwiniętą infrastrukturę drogową i kolejową. Przez Działdowo przebiega magistrala kolejowa E65 Warszawa-Gdańsk z połączeniem do Olsztyna i Grudziądza, a w pobliżu droga o znaczeniu krajowym E-7 Warszawa - Gdańsk i sieć dróg wojewódzkich w kierunku Olsztyna, Torunia i Grudziądza 3.3. STAN I TENDENCJE ZMIAN JAKOŚCI POWIETRZA ATMOSFERYCZNEGO Powiat działdowski odznacza się stosunkowo niskimi wskaźnikami zanieczyszczenia powietrza, co związane jest z jego rolniczym charakterem oraz brakiem rozbudowanego przemysłu ciężkiego, chemicznego oraz wielkiej energetyki. Emitorami zanieczyszczeń do atmosfery są tu głównie zakłady przemysłu spożywczego, gospodarki komunalnej oraz źródła komunikacyjne. W latach 2003 - 2005 prowadzono na obszarze powiatu działdowskiego badania poziomów substancji w powietrzu w jednej stacji pomiarowej zlokalizowanej w Działdowie przy pl. Biedrawy 5. Uzyskane wyniki zestawiono w poniższej tabeli, przy czym uwzględniono w niej także w celach porównawczych 8 Raport z wykonania w latach2004-2006 „Programu ochrony środowiska w powiecie działdowskim na lata 2004-2008” dane obejmujące swoim zasięgiem rok 2001 – ostatni rok analizowany w materiale źródłowym dla niniejszego Raportu….(Program ochrony środowiska…). Tabela 1 Wyniki pomiarów zanieczyszczeń powietrza na obszarze powiatu działdowskiego rok prowadzenia pomiarów 2001 2003 2004 2005 2001 2003 2004 2005 2001 2003 2004 2005 2001 2003 2004 2005 Wyniki pomiarów zanieczyszczeń [μg/m3] średnie stężenie najwyższe stężenie w sezonie: stężenie 24średnioroczne godzinne letnim grzewczym dwutlenek azotu 16 bd. 14 18 21 56 18 25 23 50 21 24 30 65 26 34 dwutlenek siarki 10 bd. 2 18 7 41 1 14 8 54 1 14 6 40 1 11 pył zawieszony R 23 122 9 38 21 121 8 34 23 89 8 37 Pył zawieszony PM10 28 bd. 8 47 21 bd. 11 32 26 bd. 20 32 Źródło: Raport o stanie środowiska województwa warmińsko – mazurskiego w 2005 roku, WIOŚ Olsztyn, 2006 Kryterium oceny dla uzyskanych wyników stanowiły wartości dopuszczalne określone w Rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 6 czerwca 2002 roku w sprawie dopuszczalnych poziomów niektórych substancji w powietrzu, alarmowych poziomów niektórych substancji w powietrzu oraz marginesów tolerancji dla dopuszczalnych poziomów niektórych substancji (Dz. U. nr 87 poz. 796) oraz w załączniku nr 1 do Rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 5 grudnia 2002 roku w sprawie wartości odniesienia dla niektórych substancji w powietrzu (Dz. U. z 2003 r. nr 1 poz. 12) – w odniesieniu do arsenu, kadmu, miedzi i niklu. Opierając się na danych umieszczonych w tabeli 1 oraz na ww. aktach prawnych należy stwierdzić, że na obszarze powiatu działdowskiego poziom zanieczyszczeń powietrza w ostatnich latach utrzymuje się na zbliżonym poziomie. W odniesieniu do dwutlenku azotu odnotowano niewielką tendencję wzrostową, przy czym, uwzględniając fakt, że głównym źródłem tego związku na terenie całego województwa warmińsko – mazurskiego jest komunikacja samochodowa oraz energetyka, można uznać, że przy ciągle wzrastającym natężeniu ruchu na szlakach komunikacyjnych powiatu działdowskiego, jest to normalne następstwo tego zjawiska. Na uwagę zasługuje fakt, że pomimo iż na stacji w Działdowie odnotowano najwyższe stężenie średniodobowe, to nie przekracza ono dopuszczalnej wartości (150 μg/m3). Podobnych przekroczeń nie stwierdzono również w odniesieniu do dwutlenku siarki. Głównym źródłem tego związku z powietrzu są paleniska przemysłowe oraz domowe, spalające paliwa stałe, zwłaszcza 9 Raport z wykonania w latach2004-2006 „Programu ochrony środowiska w powiecie działdowskim na lata 2004-2008” węgiel kamienny w celach energetycznych. Fakt ten potwierdzają wyniki badań średniodobowych – średnie stężenie dwutlenku siarki w sezonie grzewczym były kilkukrotnie a nawet kilkunastokrotnie wyższe niż w sezonie letnim. Jedno z najwyższych stężeń pomierzonych w całym województwie zanotowano właśnie na stacji w Działdowie, która usytuowana jest w centrum miasta, w ciasnej zabudowie, opalanej głównie przez małe, lokalne kotłownie węglowe. Stężenia pyłu zawieszonego oznaczanego metodą reflektometryczną (R) kształtowały się w skali roku na bardzo podobnym poziomie i nie przekraczały wartości dopuszczalnej. Pomiary stężeń średniodobowych natomiast wskazują wyraźnie na sezonowość występowania charakteryzowanej substancji w powietrzu - jako, że głównym jej źródłem jest energetyka. Odnosząc się do wartości dopuszczalnej dla stężeń średniodobowych pyłu oznaczanego metodą reflektometryczną (R) – 50 μg/m3 – należy stwierdzić, że jej maksymalna wartość na terenie powiatu została przekroczona ponad dwukrotnie w roku 2003 i 2004 oraz o 1,5 raza w roku 2005. Biorąc pod uwagę, że Rozporządzenie Ministra Środowiska w sprawie dopuszczalnych poziomów niektórych substancji w powietrzu, alarmowych poziomów niektórych substancji…(Dz. U. z 2002 r. nr 87 poz. 796) zezwala na taką możliwość maksymalnie 35 razy w roku, należy zaznaczyć, że w 2005 roku częstość przekroczeń w powiecie działdowskim wynosiła 40 razy (w latach 2003-2004 było to 20 razy). Stężenia średnioroczne pyłu zawieszonego oznaczanego metodą wagową (PM10) kształtowały się na stanowisku pomiarowym w Działdowie poniżej wartości dopuszczalnej, natomiast w odniesieniu do stężeń średniodobowych stwierdzono przekroczenie wartości dopuszczalnej. Dopuszczalna częstość przekraczania dopuszczalnego poziomu w roku kalendarzowym została przekroczona 39 razy. W ramach porozumienia zawartego z Wojewódzkim Inspektorem Ochrony Środowiska, metale w pyle PM10 pobranym przez WSSE w Działdowie oznaczane są przez WIOŚ w Olsztynie. Oznaczeniom podlegają ołów, arsen, kadm, miedź oraz nikiel. Uzyskane wyniki przedstawiono w poniższej tabeli. Tabela 2 Wyniki pomiarów stężeń wybranych metali ciężkich w pyle PM10 Średnie stężenie w sezonie Stężenie 24-godzinne letnim grzewczym najniższe najwyższe 3 Ołów [μg/m ] 0,0072 0,0046 0,0098 0,0006 0,0370 2004 0,0075 0,0039 0,0111 0,0010 0,0390 2005 Kadm [μg/m3] 0,0005 0,00048 0,00060 <0,0001 0,00196 2004 0,0005 0,00045 0,00061 <0,0002 0,00153 2005 Miedź [μg/m3] 0,0114 0,0079 0,0148 0,0013 0,070 2004 0,0081 0,0086 0,0076 0,0020 0,016 2005 Nikiel [μg/m3] 0,0010 0,0009 0,0012 0,0002 0,004 2004 0,0015 0,0016 0,0015 0,0000 0,011 2005 3 Arsen [μg/m ] 0,0088 0,0086 0,0091 0,0006 0,023 2005 Źródło: Raport o stanie środowiska województwa warmińsko – mazurskiego w 2005 roku, WIOŚ Olsztyn, 2006 Rok badań Stężenie średnioroczne Zasadniczo zawartości wymienionych w powyższej tabeli metali ciężkich w pyle PM10 są niewielkie. Jedynie wielkość stężenia arsenu zbliża się do wartości odniesienia. Analiza danych za rok 2005 wskazuje, że zasadniczo stan powietrza na terenie powiatu jest dobry, choć wartość niektórych parametrów uległa pogorszeniu. Dobry stan powietrza w powiecie potwierdza także klasyfikacja stref województwa wykonana przez WIOŚ na potrzeby sporządzenia rocznej oceny jakości 10 Raport z wykonania w latach2004-2006 „Programu ochrony środowiska w powiecie działdowskim na lata 2004-2008” powietrza na obszarze województwie – powiat działdowski zakwalifikowano do najwyższej możliwej klasy – klasy A (zarówno dla kryterium ochrony zdrowia, jak i kryterium ochrony roślin). Należy jednak podkreślić, że lokalnie mogą występować sytuacje niekorzystnie wpływające na zdrowie mieszkańców. Związane one są ze zwiększoną emisją spalin samochodowym (np. w okresie wakacyjnym) lub zanieczyszczeń powstających przy niepełnym spalaniu paliw stałych w paleniskach domowych i w starych wyeksploatowanych kotłowniach, zwłaszcza w gęstej zabudowie miejskiej. Podsumowując, stan czystości powietrza na terenie powiatu w latach 2004 – 2005 można uznać za dobry. Zanieczyszczenia emitowane z zakładów przemysłowych, z energetyki grzewczej i ze środków transportu nie powodują istotnego wzrostu stężeń zanieczyszczeń w powietrzu. Można stwierdzić, że przemiany gospodarcze a także wzrost świadomości ekologicznej w ostatnich latach przyczyniły się do zmniejszenia emisji zanieczyszczeń powietrza poprzez: - ograniczenie produkcji przemysłowej, - budowę kotłowni gazowych i olejowych, - wzrost zużycia benzyny bezołowiowej. 3.4. OCHRONA PRZED HAŁASEM I PROMIENIOWANIEM ELEKTROMAGNETYCZNYM Obecnie hałas stanowi jedno z najbardziej powszechnych zanieczyszczeń środowiska. Na jego szkodliwe oddziaływanie narażona jest największa liczba osób. Dotyczy to w szczególności hałasu pochodzącego od środków transportu (hałas komunikacyjny). Jego następstwem jest zanikanie ciszy nocnej w obszarach bezpośrednio sąsiadujących z ciągami komunikacyjnymi. • mała uciążliwość – LAeq ≤ 52 dB, • średnia uciążliwość – 52 dB < LAeq ≤ 62 dB, • duża uciążliwość – 63 dB < LAeq ≤ 70 dB • bardzo duża uciążliwość – LAeq > 70 dB. Na terenie powiatu działdowskiego, zarówno w czasie poprzedzającym opracowanie Programu ochrony środowiska… jak również w okresie sprawozdawczym objętym niniejszym dokumentem, nie były prowadzone badania natężenia hałasu Mało rozpoznane w powiecie są także zagrożenia związane z emisją promieniowania elektromagnetycznego. Promieniowanie elektromagnetyczne niejonizujące wywoływane jest głównie przez stacje i linie elektroenergetyczne wysokiego napięcia, stacje nadawcze radiowe i telewizyjne, stacje bazowe telefonii komórkowej. Konieczne jest kontrolowanie poziomu promieniowania elektromagnetycznego, wokół tych źródeł, zarówno na obszarach zabudowy mieszkaniowej jak i na terenach przewidzianych do lokalizacji takiej zabudowy. 3.5. OCHRONA I KSZTAŁTOWANIE STOSUNKÓW WODNYCH Wprowadzanie ścieków do wód powierzchniowych i do ziemi. Oczyszczalnie ścieków. Zbiorcze zestawienie informacji na temat infrastruktury technicznej w zakresie gospodarki ściekowej na Tereni powiatu działdowskiego przedstawia poniższa tabela. Tabela 3 Infrastruktura techniczna ochrony środowiska w powiecie działdowskim w latach 2002 – 2005 11 Raport z wykonania w latach2004-2006 „Programu ochrony środowiska w powiecie działdowskim na lata 2004-2008” parametr długość czynnej sieci rozdzielczej połączenia prowadzące do budynków mieszkalnych i zbiorowego zamieszkania ludność korzystająca z sieci wodociągowej długość czynnej sieci kanalizacyjnej połączenia prowadzące do budynków mieszkalnych i zbiorowego zamieszkania ludność korzystająca z sieci kanalizacyjnej wodociągowa sieć rozdzielcza na 100 km2 kanalizacyjna sieć rozdzielcza na 100 km2 Źródło: Bank Danych Regionalnych GUS jednostka rok 2004 2005 488,6 525,6 km 2003 482,0 2006 536,5 szt. 9493 9595 9844 9851 osoba km 53124 190,4 52587 155,5 53178 163,5 53228 165,4 szt. 2705 3287 3570 3718 osoba km km 27711 50,0 19,7 31795 51,3 16,3 32921 55,1 17,2 32989 56,2 17,3 Przepisy prawne Unii Europejskiej w zakresie odprowadzania i oczyszczania ścieków komunalnych określone zostały w szczególności w dyrektywie Rady 91/271/EWG z dnia 21 maja 1991 roku. Dokument ten obliguje Rząd Rzeczypospolitej Polskiej do wybudowania, rozbudowania i/lub zmodernizowania oczyszczalni ścieków komunalnych i systemów kanalizacji zbiorczej w aglomeracjach w horyzoncie czasowym do 2015 r. W grudniu 2003 r. Rada Ministrów przyjęła Krajowy program oczyszczania ścieków komunalnych (KPOŚK) wprowadzony do polskiego systemu prawnego poprzez ustawę Prawo wodne; został on zaktualizowany w 2005 r. Obecnie znów trwają prace nad aktualizacją przedmiotowego dokumentu – opierają się one na sprawozdaniach z realizacji zadań inwestycyjnych zapisanych w KPOŚK wykonanych w 2006 roku oraz na „Informacji na potrzeby KPOŚK”. Porządkowanie gospodarki wodno-ściekowej i zaspakajanie potrzeb ludności w dziedzinie odprowadzania ścieków należy do zadań własnych gmin. Zadaniem państwa jest przede wszystkim tworzenie prawnych, organizacyjnych i finansowych instrumentów wspomagających działania samorządów lokalnych. W oparciu o przepisy ustawy Prawo wodne Wojewoda Warmińsko - Mazurski wyznaczył na terenie powiatu działdowskiego następujące aglomeracje: • aglomeracja Iłowo – Osada (powołana rozporządzeniem Wojewody Warmińsko – Mazurskiego nr 26/2005; aglomeracja obejmuje miejscowości: Iłowo – Osada, Iłowo Wieś, Kraszewo, Narzym, Pruski); • aglomeracja Rybno (powołana rozporządzeniem Wojewody Warmińsko – Mazurskiego nr 20/2006; aglomeracja obejmuje miejscowości: Rybno, Dębień, Gronowo, Groszki, Hartowiec, Jeglia, Koszelewy, Naguszewo, Nowa Wieś, Prusy, Rumian, Truszczyny, Żabiny, Szczupliny, Tuczki); • aglomeracja Uzdowo (powołana rozporządzeniem Wojewody Warmińsko – Mazurskiego nr 21/2006; aglomeracja obejmuje miejscowości: Uzdowo, Myślęta, Grzybiny, Ruszkowo, Sławkowo, Kramarzewo, Turza Wielka); • aglomeracja Działdowo (powołana rozporządzeniem Wojewody Warmińsko – Mazurskiego nr 27/2006; aglomeracja obejmuje miejscowości: Działdowo, Rudolfowo, Kisiny, Kurki, Księży Dwór); • aglomeracja Lidzbark (powołana rozporządzeniem Wojewody Warmińsko – Mazurskiego nr 28/2006; aglomeracja obejmuje miejscowości: Lidzbark, Ciechanówko, Wlewsk, Cibórz, Jamielnik). Aglomeracje te powinny w terminie do 31 grudnia 2015 r. wykonać lub zmodernizować oczyszczalnie ścieków, tak aby posiadały przepustowość zdolną przyjąć ścieki z całej aglomeracji i miały możliwość wysokiej redukcji związków biogennych (związki azotu i fosforu) oraz wybudować kanalizację doprowadzającą ścieki z aglomeracji do oczyszczalni. 12 Raport z wykonania w latach2004-2006 „Programu ochrony środowiska w powiecie działdowskim na lata 2004-2008” Powodzenie w realizacji Programu zależy w dużej mierze od inicjatywy samorządów gminnych oraz umiejętności pozyskiwania przez nie środków finansowych. Wydatki na ten cel pochodzące ze środków funduszy ochrony środowiska i gospodarki wodnej (narodowego i wojewódzkich) zostały określone jako priorytetowe. Uruchomiono kredyty i pożyczki preferencyjne celem zapewnienia finansowania inwestycji w tym zakresie. Również Fundusz Spójności daje możliwości dużym aglomeracjom lub grupom aglomeracji uzyskania środków na inwestycje w gospodarce wodno-ściekowej. Instrumenty te zachęcają jednostki samorządu terytorialnego do przyspieszenia realizacji przedsięwzięć umieszczonych w KPOŚK, a co za tym idzie osiągnięcie przez kraj efektu ekologicznego. Zadania samorządów szczebla gminnego w zakresie gospodarki ściekowej skupić się powinny na rozbudowie sieci kanalizacyjnych tam, gdzie już funkcjonują zbiorcze oczyszczalnie ścieków oraz na ich rozbudowie w kierunku zwiększenia przepustowości i poprawy jakości odprowadzanych ścieków wraz z budową kanalizacji. Alternatywnym rozwiązaniem dla terenów wiejskich o rozproszonej zabudowie jest budowa przydomowych oczyszczalni ścieków współfinansowana przez fundusze pomocowe, Gminy i mieszkańców. W powiecie działdowskim funkcjonuje w aglomeracjach 5 zbiorczych oczyszczalni ścieków komunalnych. Łącznie na terenie charakteryzowanej jednostki administracyjnej znajduje się 8 oczyszczalni ścieków komunalnych i 1 oczyszczalnia ścieków przemysłowych. W oczyszczalniach komunalnych na terenie powiatu w 2006 roku oczyszczonych zostało ok. 1 969 000 m3 ścieków (łącznie z wodami infiltracyjnymi i ściekami dowożonymi). Łączna przepustowość oczyszczalni wynosiła 10 843 m3 /dobę. Wynika z tego, że wykorzystanie oczyszczalni wynosi około 50 %. Powodem tego jest niedostatecznie rozwinięta sieć kanalizacyjna, której łączna długość na terenie powiatu wynosi tylko 165,4 km. Odsetek ludności korzystającej z oczyszczalni ścieków wynosił w 2006 roku 62,6%. Ścieki oczyszczane w oczyszczalniach na terenie powiatu działdowskiego odprowadzane są bezpośrednio lub za pośrednictwem rowów melioracyjnych do wód powierzchniowych – rzek Wel, Mławki, Dwukolanki, Płośniczanki i do Kanału Młyńskiego. Ładunek zanieczyszczeń odprowadzonych z oczyszczalni komunalnych do wód powierzchniowych był następujący: • BZT5 14343 kgO2/rok, • ChZT 106253 kgO2/rok, • Zawiesiny ogólne 15646 kg/rok, • Azot ogólny 19845 kg/rok, • Fosfor ogólny 1072 kg/rok. Stan wód powierzchniowych Wody płynące W obrębie powiatu monitorowany jest stan czystości wód rzek Wel oraz Wkra wraz z dopływami (Płośniczanka i Mławka). W 2002 roku w granicach powiatu działdowskiego dominowały wody klasy III. W klasyfikacji ogólnej wody rzeki Wel zaliczane były w 36 kilometrze biegu rzeki do III klasy czystości (Chełsty), potem jako pozaklasowe (punkt w Lidzbarku powyżej jeziora Lidzbarskiego), następnie (punkt pomiarowo – kontrolny w Ciborzu i punkt w Tuczkach) do II klasy czystości. 13 Raport z wykonania w latach2004-2006 „Programu ochrony środowiska w powiecie działdowskim na lata 2004-2008” Rzeka Wkra w 2002 roku badana była w jednym punkcie pomiarowo – kontrolnym znajdującym się na terenie charakteryzowanej jednostki administracyjnej – w Działdowie (Kisiny). Woda pobrana z tego punktu została zaliczona do III klasy czystości. Podobną sytuacje odnotowano także w 1999 roku, kiedy dodatkowo badania prowadzono także w punkcie w miejscowości Gnojenko – rzeka Wkra prowadziła wówczas wody III klasy. Badane dopływy rzek Wel i Wkry prowadziły również wody III klasy, przy czym Płośniczanka kontrolowana była w 2002 roku a Mławka w 1999 roku. W 2005 roku WIOŚ w Olsztynie prowadził na terenie powiatu działdowskiego w sieci monitoringu diagnostycznego badania jakości wód następujących rzek: • Wel, • Płośniczanka. W roku 2004 wprowadzono nową klasyfikacje jakości wód, w oparciu o rozporządzenie Ministra Środowiska z 11 lutego 2004 r. w sprawie klasyfikacji dla prezentowania stanu wód powierzchniowych i podziemnych, sposobu prowadzenia monitoringu oraz sposobu interpretacji wyników i prezentacji stanu tych wód (nieobowiązujące). Cytowane rozporządzenie do prezentacji stanu wód wprowadza pięć klas jakości: • • • • • Klasa I – wody o bardzo dobrej jakości, Klasa II – wody dobrej jakości, Klasa III – wody zadowalającej jakości, Klasa IV – wody niezadowalającej jakości, Klasa V – wody złej jakości. Należy podkreślić, że wyniki badań wód sprzed 2004 roku przedstawione zostały wg starej klasyfikacji, gdyż przeliczenie wyników badań jest czasochłonne i zwiększyłoby znacznie koszty wykonania raportu. Jakość wód powierzchniowych w 5 punktach pomiarowo-kontrolnych na terenie powiatu działdowskiego według nowej klasyfikacji w roku 2005 przedstawia poniższa tabela. Tabela 4 Jakość wód powierzchniowych na terenie powiatu działdowskiego w 2005 roku Lp . Nazwa rzeki Nazwa punktu km biegu rzeki Ocena ogólna Wskaźniki decydujące o klasie 1. PŁOŚNICZANKA pow. ujścia do rz. Wel, m. Koty 1,2 III barwa, ChZT-Mn, ChZT-Cr, OWO, Nk, NO3, NO2, Fe, oleje, saprob., b.coli fek, og. b.coli Tuczki 70,0 III pow. Lidzbarka, Cibórz 43,9 IV pow. Jez. Lidzbarskiego 34,7 III pon. Lidzbarka, Chełsty 24,9 IV 2. WEL barwa ,BZT5, ChZT-Mn, ChZT-Cr, Nk, saprob., chlorofil „a”, b.coli fek, og. b.coli barwa, ChZT-Cr, chlorofil „a”, b.coli fek, og. b.coli barwa ,BZT5, ChZT-Mn, ChZT-Cr, OWO, Nk, oleje, saprob., chlorofil „a”, b.coli fek, og. b.coli barwa, ChZT-Cr, chlorofil „a”, b.coli fek, og. b.coli Źródło: Raport o stanie środowiska województwa warmińsko – mazurskiego w 2005 roku, WIOŚ Olsztyn 2006 Rzeka Wel badana była łącznie w 7 punktach pomiarowo-kontrolnych z czego 4 zlokalizowane były na terenie powiatu działdowskiego. Na przeważającym odcinku badana rzeka prowadziła wody III klasy, 14 Raport z wykonania w latach2004-2006 „Programu ochrony środowiska w powiecie działdowskim na lata 2004-2008” jedynie w dwóch przekrojach – w Ciborzu i Chełstach – odpowiadała IV klasie. We wszystkich badanych przekrojach barwa wskazywała na IV klasę, azot Kjeldahla i saprobowość na III klasę, zaś związki organiczne, chlorofil i stan sanitarny na III lub IV klasę. Rzeka Wel w 2005 roku zanieczyszczona była między innymi ściekami pochodzącymi z oczyszczalni w Lidzbarku Welskim, Dąbrównie i Rybnie. Ponadto z obszaru Lidzbarka do charakteryzowanej rzeki doprowadzane są także oczyszczone ścieki z zakładu Prefabet oraz z mleczarni. Rzeka Płośniczanka badana była w 1 punkcie pomiarowo-kontrolnym w miejscowości Koty. W 2005 roku rzeka ta prowadziła wody III klasy. Wskazywały na tą klasę następujące parametry: ChZT-Mn, OWO, związki azotu, żelazo, oleje mineralne i saprobowość sestonu. Klasie IV odpowiadały barwa, ChZT-Cr oraz stan sanitarny. Pozostałe wskaźniki odpowiadały I lub II klasie. Głównym punktowym źródłem zanieczyszczeń rzeki są ścieki odprowadzane poprzez rów melioracyjny z oczyszczalni w Uzdowie oraz z oczyszczalni w Płośnicy. Na terenie powiatu działdowskiego nie stwierdzono wód o złej jakości. Podsumowując, z pięciu punktów pomiarowo - kontrolnych objętych monitoringiem diagnostycznym w dwóch stwierdzono IV klasę jakości tj. wody niezadowalającej jakości - dotyczyło to rzeki Wel w punktach zlokalizowanych w miejscowościach: Cibórz i Chełsty. W pozostałych punktach na rzece Wel oraz w punkcie w Kotach (rzeka Płośniczanka) oznaczono wody III klasy tj. wody zadowalającej jakości. Wody stojące Obecnie w ramach monitoringu jezior określa się: • klasę czystości (na podstawie Wytycznych monitoringu podstawowego jezior (Kudelska i inni, 1994)), która opiera się na sumarycznej ocenie wszystkich wskaźników fizycznych, chemicznych i biologicznych z okresu wiosennej cyrkulacji i pełni stagnacji letniej; wskaźnik sanitarny – miano coli typu kałowego – oraz wskaźniki toksyczne mają rangę wskaźników weryfikujących; istnieją 3 klasy czystości; • kategorię podatności na degradację – klasy I-III. Na terenie powiatu działdowskiego występuje ponad 20 jezior. Badaniami kontrolnymi prowadzonymi przez WIOŚ w Olsztynie w roku 2002 objęte było jedynie jezioro Lidzbarskie – jego wody zaliczono wówczas do III klasy czystości. W latach wcześniejszych badania jezior na terenie powiatu działdowskiego prowadzone były przez WIOŚ w Ciechanowie w ramach Systemu Oceny Jakości Jezior. Z wyników badań jezior zestawionych w tabeli 30. Programu ochrony środowiska w powiecie działdowskim…, wynika że jakość ich wód opowiadała z reguły klasie II i III, jedynie w trzech przypadkach wody jezior zaliczono do pozaklasowych – nieodpowiadających normom. Jednak badania wykonane w kolejnych latach wykazały zmianę klasy czystości, wskazującą na poprawę jakości wód. W okresie sprawozdawczym dla przedmiotowego opracowania badaniom poddane zostały wody dwóch jezior – jeziora Rumian oraz jeziora Tarczyńskiego. Jezioro Rumian zostało zaliczone do III kategorii podatności na degradację (sumaryczny wynik punktacji to 2,71) oraz do III klasy czystości (sumaryczny wynik punktacji – 2,73). Podatność na degradację przedmiotowego zbiornika wynikała przede wszystkim z niekorzystnych warunków naturalnych. Natomiast wynik oceny ogólnej podyktowany był faktem, że 4 z uwzględnionych w ocenie wskaźników (średnie nasycenie hipolimnionu tlenem, fosforany nad dnem, chlorofil „a” i przewodność elektrolityczna właściwa) były pozaklasowe, a 5 (BZT5 na powierzchni, fosfor całkowity i azot amonowy nad dnem, sucha masa sestonu oraz widzialność krążka Secchiego) mieściło się w zakresach klasy III. Miano coli typu kałowego odpowiadało klasie I. W Raporcie o stanie środowiska…. (WIOŚ 15 Raport z wykonania w latach2004-2006 „Programu ochrony środowiska w powiecie działdowskim na lata 2004-2008” Olsztyn, 2006) wskazane zostało, że zahamowanie tempa wzrostu eutrofizacji wód jeziora Rumian wymaga ograniczenia dostawy zanieczyszczeń wnoszonych rzeką Wel, a także zmniejszenia zanieczyszczeń ze spływów obszarowych i powierzchniowych. Jezioro Tarczyńskie, podobnie jak jezioro Rumian, zostało zaklasyfikowane do III kategorii podatności na degradację (sumaryczny wynik punktacji to 3,14) oraz do III klasy czystości (ogólny wynik 2,87). Oceniając podatność na degradację stwierdzono, że badane jezioro jest mało odporne na czynniki zewnętrzne, bowiem większość ocenionych wskaźników była niekorzystna. Jedynie zagospodarowanie zlewni bezpośredniej, cechujące się różnorodnością, wskazywało na II kategorię podatności. W ocenie ogólnej wskaźnikami najmniej korzystnymi, nie odpowiadającymi normom były warunki tlenowe nad dnem, ChZT-Cr, przewodność elektrolityczna właściwa, chlorofil „a” i sucha masa sestonu. Miano coli typu kałowego pozwalało zakwalifikować wody jeziora do II klasy czystości. Na jakość wód jeziora duży wpływ wywierać mogą wody głównego dopływu – Wli. Podobnie jak w przypadku jeziora Rumian, zahamowanie tempa eutrofizacji jeziora Tarczyńskiego wiąże się z prowadzeniem racjonalnej gospodarki wodno – ściekowej w jego zlewni. Ze względu na małą częstotliwość badań stanu czystości wszystkich jezior, rzeczywista analiza zmian jakości ich wód jest trudna do przeprowadzenia. W odniesieniu do scharakteryzowanych powyżej jezior można jedynie stwierdzić, że ich jakość nie uległa znaczącym zmianom. Stan wód podziemnych Na terenie powiatu działdowskiego zlokalizowany jest 1 punkt monitoringu sieci krajowej - Działdowo, w ramach którego monitorowane jest czwartorzędowe piętro wodonośne. Biorąc pod uwagę okres sprawozdawczy, należy zaznaczyć, że w stosunku do materiału źródłowego (Program ochrony środowiska…) nastąpiła zmiana kryteriów klasyfikujących jakość wód podziemnych. Nowe kryteria zostały wprowadzone Rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 11 lutego 2004 roku w sprawie klasyfikacji dla prezentowania stanu wód powierzchniowych i podziemnych, sposobu prowadzenia monitoringu oraz sposobu interpretacji wyników i prezentacji stanu tych wód (Dz. U. Nr 32, poz. 284). Zgodnie z przedmiotowym aktem prawnym jakość wód podziemnych opisywana jest za pośrednictwem 5-ciu klas: • klasa I – wody o bardzo dobrej jakości, • klasa II – wody dobrej jakości, • klasa III – wody zadowalającej jakości, • klasa IV – wody niezadowalającej jakości, • klasa V – wody złej jakości. W poniższej tabeli przedstawiono klasyfikację jakości wód podziemnych pobranych do analizy w ramach monitoringu sieci krajowej wód podziemnych z punktu zlokalizowanego na terenie powiatu działdowskiego. Tabela 5 Wyniki jakości wód podziemnych z punktu monitoringowego Działdowo Nr Gł. Miejscowość GZWP punktu warstwy 858 Działdowo 214 131,0 Źródło: Państwowy Instytut Geologiczny Wody Stratygrafia W Q Klasa jakości 2004 2005 2006 III III III Z zamieszczonych danych wynika, że w całym okresie sprawozdawczym jakość wód prezentowała wyrównany poziom. Wody pobrane z punktu w Działdowie klasyfikowano jako wody zadowalającej jakości (klasa III). 16 Raport z wykonania w latach2004-2006 „Programu ochrony środowiska w powiecie działdowskim na lata 2004-2008” Brak jest natomiast informacji na temat jakości wód podziemnych monitorowanych w ramach sieci regionalnej – dane te nie zostały zamieszczone w corocznie publikowanych przez WIOŚ raportach o stanie środowiska województwa. 3.6. OCHRONA GLEB Właściwości chemiczne i skład fizykochemiczny gleb jest monitowany przez Okręgową Stację Chemiczno - Rolniczą w Olsztynie. Monitoring gleb użytków rolnych obejmuje przede wszystkim określenie odczynu gleby, zasobności w składniki mineralne oraz wydawanie zaleceń w zakresie zapobiegania procesom chemicznej degradacji gleb. Oprócz gleb użytków rolnych monitowane są również gleby pod kątem zanieczyszczeń antropogenicznych, głównie wokół składowisk odpadów komunalnych i przemysłowych. Jest to monitoring prowadzony w ramach Państwowego Monitoringu Środowiska. Na terenie woj. lubelskiego monitoring ten prowadzi IUNG w Puławach (sieć krajowa) i WIOŚ w Olsztynie (sieć regionalna). W Programie ochrony środowiska w powiecie działdowskim… stwierdzono, że na obszarze charakteryzowanej jednostki administracyjnej występują gleby ogólnie słabsze, podatne na degradację. Z zamieszczonych w przedmiotowym dokumencie informacji wynikało, że w 2001 roku 66% badanych gleb cechowało się odczynem bardzo kwaśnym i kwaśnym (odpowiednio było to 29 i 37%) a w przypadku 33% wapnowanie było konieczne. Biorąc pod uwagę wyniki badań przeprowadzonych w latach 2002-2005 należy stwierdzić, że sytuacja w tym zakresie nie uległa w zasadzie zmianom. Tabela 6 Potrzeby wapnowania gleb na obszarze użytków rolnych powiatu działdowskiego Procentowy udział gleb o odczynie Rok badań 2001 20022005 >7,2 Gleby wymagające wapnowania (udział procentowy) <4,5 4,5-5,5 5,6-6,5 6,6-7,2 bardzo kwaśny kwaśny lekko kwaśny obojętny 29 37 22 10 2 33 19 28 40 23 8 1 33 20 ograniczone zbędne 15 11 22 18 12 17 zasadowy konieczne potrzebne wskazane Źródło: Raport o stanie środowiska województwa warmińsko – mazurskiego w 2005 roku, WIOŚ Olsztyn, 2006 W odniesieniu do roku 2001 wzrósł odsetek gleb kwaśnych (+3%) i lekko kwaśnych (+1%). O jeden punkt procentowy zmniejszyła się natomiast powierzchnia gleb o odczynie bardzo kwaśnym. Analizując potrzeby wapnowania nie odnotowano zmian w zakresie gleb, dla których proces ten jest konieczny (pH poniżej 4,5-5,0) dla utrzymania należytej produktywności roślin oraz uzyskiwania odpowiedniej jakości pasz i żywności, a także dobrego funkcjonowania naturalnych ekosystemów. O 1% wzrosła również powierzchnia gleb, na których wapnowanie jest potrzebne – są to gleby lekkie o pH poniżej 5,5 i ciężkie o pH poniżej 6,0. W odniesieniu do gleb, co do których wapnowanie jest zbędne, należy zauważyć zmniejszenie ich udziału z 22 do 17%. 17 Raport z wykonania w latach2004-2006 „Programu ochrony środowiska w powiecie działdowskim na lata 2004-2008” 3.7. OCHRONA PRZYRODY I KRAJOBRAZU, LASY Szatę roślinną powiatu działdowskiego cechuje: • średni poziom zalesienia, który wynosił w 2006 roku 28,3% (w skali województwa było to 30,2%, w skali kraju – 28,9%), • wysoki stopień zachowania walorów szaty roślinnej, • wysoki odsetek powierzchni objętych różnymi formami ochrony prawnej – 37,4% powierzchni powiatu. Tabela 7 Powierzchnia obszarów podlegających ochronie prawnej na terenie powiatu działdowskiego Powierzchnia obszarów prawnie rok chronionych [ha] 2004 2005 Ogółem 35 559,7 35 559,7 Rezerwaty przyrody 419,1 419,1 Parki krajobrazowe 24 753,2 24 753,2 Parki krajobrazowe rezerwaty i 402,4 402,4 pozostałe formy ochrony przyrody Obszary chronionego krajobrazu 10 627,1 10 627,1 Użytki ekologiczne 162,7 162,7 Źródło: Bank Danych Regionalnych Głównego Urzędu Statystycznego 2006 35 659,0 404,5 24 852,5 387,8 10 627,1 162,7 Na terenie charakteryzowanej jednostki administracyjnej znajdują się 2 parki krajobrazowe: Welski Park Krajobrazowy oraz Górznieńsko – Lidzbarski Park Krajobrazowy. Ich powierzchnia w 2006 roku w granicach powiatu działdowskiego wynosiła 24 852,5 ha i była większa w stosunku do lat poprzednich o 99,3 ha. Wzrost powierzchni parków nie wynika ze zmiany ich granic, lecz jest efektem wykonania dokładnych pomiarów powierzchni Welskiego Parku Krajobrazowego. Welski Park Krajobrazowy został utworzony w 1995 roku głównie dla ochrony rzeki Wel, jej doliny oraz jezior, przez które przepływa. Zajmuje on obszar 20 444 ha i jest położony w obrębie czterech gmin: Rybno, Lidzbark i Płośnica w powiecie działdowskim oraz Grodziczno w powiecie nowomiejskim, przy czym ponad 75% powierzchni Parku skupia się na terenie gmin Lidzbark i Rybno. W granice Welskiego Parku Krajobrazowego włączono miasto Lidzbark. Górznieńsko – Lidzbarski Park Krajobrazowy powstał w 1990 roku. Jego powierzchnia liczy 18966 ha, a powierzchnia jego strefy ochronnej - 12207 ha, co łącznie daje 31173 ha. Na terenie powiatu działdowskiego w granicach Parku znajduje się tylko część gminy Lidzbark. Ponadto w strukturze form przyrody podlegających ochronie prawnej na terenie charakteryzowanej jednostki administracyjnej można wyróżnić 7 rezerwatów przyrody: 1. Jezioro Neliwa, 2. Ostrów Tarczyński, 3. Bagno Koziana, 4. Jar Krynicy, 5. Klonowo, 6. Góra Dębowa, 7. Świńskie Bagno W tym miejscu należy podkreślić, że w okresie sprawozdawczym zlikwidowano jeden rezerwat – Czapliniec Werski (w roku 2006) – i utworzono nową formę o takim samym statucie, a mianowicie rezerwat Jezioro Neliwa (rok 2006). 18 Raport z wykonania w latach2004-2006 „Programu ochrony środowiska w powiecie działdowskim na lata 2004-2008” Jezioro Neliwa jest rezerwatem limnologicznym, mającym powierzchnię 33,16 ha. Rezerwat ten ma chronić naturalny, eutroficzny akwen, częściowo z otaczającymi go torfowiskami niskimi, łąkami i lasami. Jezioro Neliwa prezentuje modelowo jedną z końcowych faz "życia" (lądowacenia) jezior. Lustro wody tego niedużego zbiornika o powierzchni 14,9 ha i głębokości maksymalnej 1,5 m podlega silnej presji roślinności szuwarowej i wodnej. Taflę wody opanowały niemal w 90% rośliny wodne, spośród których największe powierzchnie zajmuje osoka aloesowata. Stromy brzeg (eksponowany na północ) porasta rzadko spotykany w tej części kraju grąd zboczowy, nazywany lasem klonowo lipowym. W obrębie omawianego obiektu stwierdzono 22 zbiorowiska roślinne, co wskazuje na jego wysokie walory przyrodnicze. Zwraca tu uwagę bogata roślinność wodna i szuwarowa oraz fragmenty naturalnych torfowisk i lasu grądowego. Z rzadkich gatunków odnaleziono tu m.in. turzycę strunową, fiołka torfowego, jezierzę morską i kokoryczkę okółkową. Poza tym stwierdzono występowanie 41 gatunków ptaków, w tym 20 lęgowych Zlikwidowanie rezerwatu Czapliniec Werski oraz utworzenie rezerwatu Jezioro Neliwa spowodowało, że ogólna powierzchnia rezerwatów na obszarze powiatu działdowskiego zmniejszyła się 14,6 ha. Cenne i unikatowe elementy przyrody ożywionej i nieożywionej powiatu działdowskiego chronione są również innymi formami ochrony, do których należą: • pomniki przyrody (formy przyrody ożywionej i nieożywionej) - 91 obiektów (stan na 31.12.2006 r.), • użytki ekologiczne o powierzchni 162,7 ha, W powiecie działdowskim pomnikami przyrody ożywionej są głównie różne gatunki drzew, natomiast do pomników przyrody nieożywionej zaliczono głazy narzutowe znajdujące się w gminie Rybno oraz w gminie Płośnica. Na terenie powiatu działdowskiego zwiększeniu uległa powierzchnia zieleni ogólnodostępnej i osiedlowej – z 29,3 ha w 2004 roku do 35,8 ha w 2005 roku (tabela 8). Tabela 8 Powierzchnia wybranych form zieleni urządzonej w powiecie działdowskim w latach 2004-2006 Forma zieleni urządzonej/ rok powierzchnia [ha] 2004 2005 Parki spacerowo – wypoczynkowe 9,8 9,8 zieleńce 7,1 8,8 Zieleń osiedlowa 12,4 17,2 Ogółem 29,3 35,8 Źródło: Bank Danych Regionalnych Głównego Urzędu Statystycznego 2006 bd* bd* bd* bd* Ponadto w 2006 roku na obszarze charakteryzowanej jednostki administracyjnej nasadzono 666 drzew i 53 krzewy oraz odnotowano ubytki w postaci 438 drzew i 48 krzewów, co w ogólnym bilansie wskazuje na wzrost liczby roślin. 3.8. EDUKACJA EKOLOGICZNA Zgodnie z obowiązującą ustawą z dnia 27 kwietnia 2001 Prawo ochrony środowiska (z poźn. zm.) problematykę ochrony środowiska i zrównoważonego rozwoju uwzględnia się w podstawach programowych kształcenia ogólnego dla wszystkich typów szkół. Obowiązek ten obejmuje również organizatorów kursów prowadzących do uzyskania kwalifikacji zawodowych. Środki masowego przekazu są obowiązane kształtować pozytywny stosunek społeczeństwa oraz popularyzować zasady tej ochrony w publikacjach i audycjach. 19 Raport z wykonania w latach2004-2006 „Programu ochrony środowiska w powiecie działdowskim na lata 2004-2008” Ponadto, edukacja ekologiczna (m.in. poprzez różnego rodzaju publikacje, szkolenia, konferencje, programy w różnym zakresie), prowadzona jest przez instytucje odpowiedzialne za ochronę środowiska, m.in. Ministerstwo Środowiska, Związki Gmin, parki narodowe, zarządy zespołów parków krajobrazowych, nadleśnictwa, państwową straż pożarną oraz pozarządowe organizacje ekologiczne. Obecnie na terenie powiatu brak jest zbiorczych danych odnośnie liczby przeprowadzonych szkoleń, konferencji, liczby przeszkolonych osób. Aby uzyskać dane tego typu należy prowadzić ankietyzację i monitoring wszystkich tych instytucji i organizacji. Obowiązek udostępniania informacji o środowisku realizowany jest między innymi przez powiat, gminy, jak również Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska, poprzez zamieszczanie informacji o środowisku. na stronach internetowych organów administracji rządowej i samorządowej oraz instytucji im podporządkowanych, zgodnie z obowiązującymi przepisami . Podnoszenie świadomości ekologicznej realizowane jest również przez wydawanie corocznego (opracowanego na podstawie przeprowadzanych badań przez Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Olsztynie) „Raportu o stanie środowiska województwa warmińsko - mazurskiego”. Publikacja ta jest dostępna na stronie internetowej WIOŚ pod adresem: www.wios.olsztyn.pl. Ponadto na obszarze powiatu działdowskiego w 1997 roku utworzony został Ekologiczny Związek Gmin „Działdowszczyzna”. Jednym z głównych celów działalności „Działdowszczyzny” jest wspomaganie i realizacja zadań własnych gmin wchodzących w skład Związku w zakresie ochrony środowiska i gospodarki komunalnej. EZG prowadzi także edukacją ekologiczną społeczeństwa. W zakresie edukacji ekologicznej Związek współpracuje z Działdowskim Centrum Edukacji Ekologicznej w celu popularyzacji i tworzenia systemów selektywnej zbiórki, segregacji i wykorzystania odpadów. EZG jest współorganizatorem akcji ekologicznych takich jak: „Wiosenne Sprzątanie Warmii i Mazur”, „Sprzątanie Świata”, „Festiwal Ekologiczny” promujących ideę życia w harmonii z naturą. Podstawowym celem działań edukacyjnych jest budowanie wśród społeczeństwa, a w szczególności młodzieży świadomości, jak ważna w kontekście ochrony środowiska jest zbiórka i recykling odpadów. Wspomniane wyżej Działdowskie Centrum Edukacji Ekologicznej koordynuje natomiast i promuje wszelkie działania edukacyjne związane z ekologią na terenie Działdowszczyzny, lecz przede wszystkim integruje gminy powiatu działdowskiego wokół proekologicznych przedsięwzięć takich jak tworzenie ścieżek dydaktycznych, w tym np. trasy rowerowej w Malinowie. DCEE współpracuje z placówkami oświatowymi w zakresie popularyzacji edukacji ekologicznej dzieci i młodzieży poprzez rozwój ekoturystyki, prowadzenie konkursów plastycznych i literackich, organizację zajęć pozalekcyjnych oraz szkoleń nauczycieli. 4. OMÓWIENIE REALIZACJI PRZYJĘTYCH W PROGRAMIE CELÓW I DZIAŁAŃ EKOLOGICZNYCH W Programie ochrony środowiska… zostało sformułowanych wiele zadań niekiedy pokrywających się w treści. Wynikało z to potrzeby uwzględnienia celów i działań priorytetowych we wszelkich możliwych wariantach, co pozwoliło z kolei przy tworzeniu gminnych programów ochrony środowiska na większe pole manewru przy wyborze konkretnych własnych działań zgodnych w programem wyższego szczebla. W Programie… określone zostały priorytetowe działania, mające na celu realizacje założonych celów ekologicznych. Ocenę ich realizacji przedstawia poniższa tabela. Ocenę realizacji założonych działań przeprowadzono według oceny jakościowej według następujących kategorii: • zrealizowane, • niezrealizowane, 20 Raport z wykonania w latach2004-2006 „Programu ochrony środowiska w powiecie działdowskim na lata 2004-2008” • • • w trakcie realizacji, zadanie ciągłe, brak informacji. 21 Raport z wykonania w latach2004-2006 „Programu ochrony środowiska w powiecie działdowskim na lata 2004-2008” Tabela 9 Lp. 1 2 3 4 5 Ocena realizacji przyjętych w Programie zadań krótkookresowych Nazwa zadania przewidzianego do realizacji w Jednostka odpowiedzialna ramach celu ekologicznego Stan realizacji wg Programu ochrony środowiska w powiecie działdowskim na lata 2004-2008 CEL EKOLOGICZNY: OCHRONA RÓŻNORODNOŚCI BIOLOGICZNEJ I KRAJOBRAZOWEJ nie zrealizowano; z dniem 1 maja 2004 r. weszła w życie ustawa Powołanie służb odpowiedzialnych za ochronę przyrody o ochronie przyrody, która nie przewiduje w tym również różnorodności biologicznej na terenie Starostwo Powiatowe powoływania tego rodzaju służb przez samorządy powiatu (2004-2005) powiatowe zadanie ciągłe; realizowane jest poprzez „Zaktualizowaną koncepcję zagospodarowania przestrzennego Uwzględnienie w zagospodarowaniu przestrzennym Gminy, kraju” (2005), jak również przez „Plan zasad ochrony krajobrazu i różnorodności biologicznej Województwo, zagospodarowania województwa warmińsko – w tym szaty roślinnej i świata zwierzęcego Ministerstwo Środowiska mazurskiego” (2002) i plany zagospodarowania przestrzennego opracowywane na szczeblu gminnym (np. gmina Iłowo – Osada) Gminy, zadanie ciągłe; Wdrażanie na obszarach cennych przyrodniczo na ternie powiatu funkcjonują zarówno Ośrodek Doradztwa Rolniczego, proekologicznych form gospodarowania (rolnictwo Użytkownicy, gospodarstwa agroturystyczne jak też prowadzone ekologiczne, agroturystyka) są gospodarstwa ekologiczne Właściciele gospodarstw Gminy, Stworzenie systemu korytarzy ekologicznych (ochrona Welski Park Krajobrazowy, zrealizowano – zadanie ciągłe; Górznieńsko – Lidzbarski Park wzdłuż rzeki Wel został stworzony system dolin rzecznych przed działaniami pogarszającymi ich drożność ekologiczną – przede wszystkim rzeka Wel) Krajobrazowy, korytarzy ekologicznych Nadleśnictwa zadanie ciągłe; Stosowanie czynnych metod ochrony rzadkich Gminy, realizowane m.in. przy udziale organizacji gatunków roślin i zwierząt – np. koszenie łąk, stała Welski Park Krajobrazowy, pozarządowych jak np. Działdowskie Koło redukcja nadmiaru drapieżników (lis, norka Górznieńsko – Lidzbarski Park Towarzystwa Przyrodniczego „Bocian”, które amerykańska) w szczególnie cennych ostojach, budowa Krajobrazowy, pilotuje program "Czynna ochrona sowy miejsc lęgowych (orła, bociana białego) Nadleśnictwa płomykówki w obiektach sakralnych", polegający 22 Raport z wykonania w latach2004-2006 „Programu ochrony środowiska w powiecie działdowskim na lata 2004-2008” Lp. 6 7 8 9 10 Nazwa zadania przewidzianego do realizacji w Jednostka odpowiedzialna ramach celu ekologicznego wg Programu ochrony środowiska w powiecie działdowskim na lata 2004-2008 Stan realizacji na zinwentaryzowaniu, a następnie zabezpieczaniu stanowisk jej występowania, poprzez zawieszenie specjalnie skonstruowanych skrzynek lęgowych. Dotychczas skontrolowano ponad 100 obiektów, wykryto 11 stanowisk przebywania płomykówki i zawieszono 31 skrzynek lęgowych; przykładem dla podejmowanych w ramach realizacji tego zadania prac jest także rozmieszczenie budek dla nietoperzy na terenie Welskiego PK zadanie ciągłe; Ustanawianie form ochrony oraz uzupełnianie realizowane jest w zakresie uzupełniania zadrzewień i zakrzewień dla istniejących pasów zieleni zadrzewień i zakrzewień – w 2006 roku na terenie Gminy śródpolnej (uregulowanie własności gruntów) (2004powiatu nasadzono 666 drzew i 53 krzewy przy 2007) ubytku 438 drzew i 48 krzewów CEL EKOLOGICZNY: OCHRONA UNIKATOWYCH GATUNKÓW ROŚLIN I ZWIERZĄT Zrealizowano; nowa ustawa o ochronie przyrody zmieniła Ewidencjonowanie małych form ochrony przyrody Starostwo Powiatowe jednostką prowadzącą rejestry małych form na terenie powiatu (2004-2006) ochrony przyrody; rejestry te prowadzi obecnie Wojewoda, nie Starosta zadanie ciągłe; Zweryfikowanie walorów przyrodniczych istniejących Starostwo Powiatowe jednostką realizującą przedmiotowe zadanie jest na terenie powiatu pomników przyrody (2004-2006) Wojewoda Zweryfikowanie walorów przyrodniczych rezerwatu zrealizowano; Województwo w 2006 roku rezerwat przestał istnieć Czapliniec Werski (Gm. Rybno) (2006) Gminy, Wykorzystanie wojewódzkiego programu rolno – Welski Park Krajobrazowy, środowiskowego jako instrumentu ochrony cennych w trakcie realizacji; Górznieńsko – Lidzbarski Park gatunków na terenach rolniczych Krajobrazowy, 23 Raport z wykonania w latach2004-2006 „Programu ochrony środowiska w powiecie działdowskim na lata 2004-2008” Lp. 11 12 13 14 15 16 17 18 Nazwa zadania przewidzianego do realizacji w Jednostka odpowiedzialna ramach celu ekologicznego wg Programu ochrony środowiska w powiecie działdowskim na lata 2004-2008 Ośrodek Doradztwa Rolniczego Stan realizacji w trakcie realizacji; projekt planu ochrony obecnie oczekuje na opinię prawną w Warmińsko – Mazurskim Urzędzie Wojewódzkim CEL EKOLOGICZNY: ROZWÓJ LASÓW I ICH RACJONALNE WYKORZYSTANIE zadanie ciągłe; Prowadzenie działań formalno – prawnych na potrzeby w 2004 r. przeklasyfikowano 36 ha gruntów zalesień (weryfikacja klasyfikacji gruntów) (2004Starostwo Powiatowe z użytków rolnych na leśne, zaś w 2005 r. 2006) 109,77 ha zadanie ciągłe; powierzchnie lasów objętych nadzorem: Pełnienie nadzoru nas lasami nie stanowiącymi w 2004 r. 3 123,71 ha, Starostwo Powiatowe własności Skarbu Państwa w 2005 r. 3 123,71 ha, w 2006 r. 3 193,07 ha Nadleśnictwa, Zalesianie gruntów marginalnych wyłączonych zadanie ciągłe; Gminy, z użytkowania realizowane w miarę zaistniałych potrzeb Właściciele gruntów Wyznaczanie granic rolno – leśnych w planach Gminy w trakcie realizacji; zagospodarowania przestrzennego (2006) Nadzorowanie procesu zalesiania równolegle z działaniami prowadzącymi do zróżnicowania Nadleśnictwa zadanie ciągłe; struktury gatunkowej lasów i struktury wiekowej drzewostanów Egzekwowanie przestrzegania postanowień zawartych w inwentaryzacji lub planach urządzania lasów nie Starostwo Powiatowe zadanie ciągłe; będących własnością Skarbu Państwa Nadleśnictwa, Wytypowanie obszarów o wysokich walorach Gminy, zrealizowano; poznawczych (2004) Welski Park Krajobrazowy, Opracowanie planu ochrony dla Welskiego Parku Krajobrazowego (2005) Województwo, Welski Park Krajobrazowy 24 Raport z wykonania w latach2004-2006 „Programu ochrony środowiska w powiecie działdowskim na lata 2004-2008” Lp. Nazwa zadania przewidzianego do realizacji w Jednostka odpowiedzialna ramach celu ekologicznego wg Programu ochrony środowiska w powiecie działdowskim na lata 2004-2008 Górznieńsko – Lidzbarski Park Krajobrazowy Stan realizacji zadanie ciągłe; Na terenie Górznieńsko – Lidzbarskiego PK znajdują się 2 oznakowane szlaki piesze: • zielony o długość 56 km: Górzno - Grążawy - Tama Brodzka - Pojezierze Brodnickie Łąkorz; • niebieski o długość 37 km wiodący przez: Bachotek - Wielki Głęboczek - Mały Głęboczek - Janówko - Samin - Gutowo Traczyska - Jar Brynicy - Falk - Czarny Bryńsk – Górzno; 19 Rozwój i utrzymanie istniejących ścieżek dydaktycznych wraz z opisem przyrody – utrzymanie infrastruktury służącej celom poznawczo – dydaktycznym i turystycznym Nadleśnictwa, Gminy, Welski Park Krajobrazowy, Górznieńsko – Lidzbarski Park Krajobrazowy Na obszarze Welskiego PK funkcjonuje Szlak największych jezior Welskiego Parku Krajobrazowego, Nadleśnictwo Dwukoły posiada na swoim terenie ścieżki dydaktyczne, w tym m.in.: „Czym szumi las” i „Leśne przedszkole”. W ciągu ścieżki „Leśne przedszkole” zlokalizowano infrastrukturę pomocną do prowadzenia zajęć w dużych grupach. Jest to wiata na ok.90 osób wyposażona w stoły i ławy oraz wyznaczone miejsce na ognisko. Leśna ścieżka dydaktyczna znajduje się także na terenie Nadleśnictwa Lidzbark w odległości 5 km od centrum Lidzbarka – posiada ona 13 stanowisk. 25 Raport z wykonania w latach2004-2006 „Programu ochrony środowiska w powiecie działdowskim na lata 2004-2008” Lp. 20 21 22 23 24 Nazwa zadania przewidzianego do realizacji w Jednostka odpowiedzialna ramach celu ekologicznego wg Programu ochrony środowiska w powiecie działdowskim na lata 2004-2008 CEL EKOLOGICZNY: OCHRONA GLEB Stan realizacji nie zrealizowano; przepisy znowelizowanej ustawy Prawo ochrony Założenie i prowadzenie rejestru terenów, na których środowiska nie przewidują prowadzenia takiego stwierdzono przekroczenie standardów jakości gleb lub Starostwo Powiatowe rejestru przez Starostę; oceny jakości gleby ziemi i ziemi oraz obserwacji zmian dokonuje się w ramach państwowego monitoringu środowiska zadanie ciągłe; realizatorami zadania są głównie właściciele Podjęcie działań zmniejszających poziom zakwaszenia Ośrodki Doradztwa Rolniczego, gruntów; zadanie jest realizowane także m.in. gleb Właściciele gruntów poprzez szkolenia i akcje edukacyjne Powiatowego Ośrodka Doradztwa Rolniczego; zadanie ciągłe; głównymi jego realizatorami są właściciele gruntów, którzy decydują o zalesianiu stoków; Kształtowanie struktury upraw przeciwdziałającej Ośrodki Doradztwa Rolniczego, w ramach ochrony przed erozją w oparciu erozji i pogarszaniu się jakości gleb (ograniczenie Właściciele gruntów, o program rolno - środowiskowy realizowane są upraw płużnych oraz zalesianie stoków o spadku Gminy także siewy międzyplonów umożliwiające powyżej 12%) pozostawanie 1/3 gruntów ornych gospodarstwa pod pokrywą roślinną CEL EKOLOGICZNY: EKSPLOATACJA KOPALIN zadanie ciągłe; koncesje na wydobywanie kopalin wydawane są Starostwo Powiatowe, Preferowanie eksploatacji złóż zlokalizowanych w zgodnie z miejscowymi planami miejscach, gdzie eksploatacja ich może nie oddziaływać Gminy, zagospodarowania przestrzennego; przypadki Województwo negatywnie na środowisko eksploatacji bez wymaganej koncesji są zgłaszane Policji zadanie ciągłe; Gminy, Bieżąca rekultywacja terenów poeksploatacyjnych realizowane przez eksploatatora zgodnie Eksploatatorzy złóż z opracowaną koncepcją rekultywacji 26 Raport z wykonania w latach2004-2006 „Programu ochrony środowiska w powiecie działdowskim na lata 2004-2008” Lp. 25 26 27 28 29 30 31 32 Nazwa zadania przewidzianego do realizacji w Jednostka odpowiedzialna ramach celu ekologicznego wg Programu ochrony środowiska w powiecie działdowskim na lata 2004-2008 Stan realizacji zrealizowano; zakłady górnicze prowadzące eksploatacje złóż oraz produkcję kruszywa stosują zamknięte obiegi wody technologicznej CEL EKOLOGICZNY: OCHRONA WÓD PODZIEMNYCH Opracowanie dokumentacji hydrogeologicznej dla RZGW nie zrealizowano; GZWP 214 Działdowo (2006) Opracowanie dokumentacji hydrogeologicznych dla ujęć komunalnych oraz dla ujęć na obszarach podatnych zanieczyszczenia z powierzchni terenu i Właściciele ujęć w trakcie realizacji; uruchomienie procedur formalno – prawnych w celu ustanowienia stref ochronnych (2006) zadanie ciągłe; w trakcie rozbudowy i modernizacji ujęć wody Likwidacja nieczynnych ujęć wody Właściciele ujęć likwidowane są nieczynne studnie a w ich miejsce wykonywane nowe. zrealizowano; zlikwidowano mogilnik znajdujący się na terenie Założenie monitoringu wpływu istniejących mogilników Ministerstwo Środowiska, powiatu – likwidacja obiektu powiązana była i składowisk odpadów na jakość wód podziemnych Gminy z wymianą skażonych gruntów; (2006) prowadzony jest monitoring oddziaływania składowisk na jakość wód podziemnych zadanie ciągłe; Modernizacja i rozbudowa stacji uzdatniania wody w Gminy, zmodernizowano m.in. SUW i ujęcie w Gralewie celu zapewnienia właściwej jakości wody Właściciele ujęć St., gm. Rybno (2005-2006) Opracowanie koncepcji gospodarki wodno – ściekowej na terenach gmin powiatu, będących podstawą do Gminy nie zrealizowano; podejmowania dalszych przedsięwzięć w tym zakresie (dla gmin, które nie posiadają w/w opracowań) (2005) Sukcesywna modernizacja istniejącej sieci kanalizacji Gminy w trakcie realizacji; Stosowanie technologii nie powodujących istotnych zmian poziomu wód Gminy, Eksploatatorzy złóż 27 Raport z wykonania w latach2004-2006 „Programu ochrony środowiska w powiecie działdowskim na lata 2004-2008” Lp. 33 34 35 36 37 38 Nazwa zadania przewidzianego do realizacji w Jednostka odpowiedzialna ramach celu ekologicznego Stan realizacji wg Programu ochrony środowiska w powiecie działdowskim na lata 2004-2008 ogólnospławnej (rozdział kanalizacji sanitarnej i realizowane przez gminy: deszczowej) oraz realizacja nowych sieci na terenie powiatu CEL EKOLOGICZNY: RACJONALIZACJA ZUŻYCIA MATERIAŁÓW, WODY, ENERGII Ograniczenie zużycia wody z ujęć podziemnych do zadanie ciągłe; Przedsiębiorstwa, realizowane sukcesywnie w trakcie wydawania celów przemysłowych (poza przemysłem spożywczym i RZGW pozwoleń wodnoprawnych niektórymi specjalnymi działami produkcji) zadanie ciągłe; Minimalizacja strat wody na przesyle wody Gminy, realizowane systematycznie w trakcie rozbudowy wodociągowej (przewody magistralne i lokalne) Właściciele (eksploatatorzy) sieci i modernizacji sieci wodociągowych zadanie ciągłe; brak jest szczegółowych informacji na temat realizacji tego zadania przez poszczególne Realizacja przez zakłady planów racjonalnego przedsiębiorstwa, niemniej realizacja tego zadania gospodarowania wodą (np. wprowadzenie zamkniętych Przedsiębiorstwa jest wymuszana przez gospodarkę finansową firm, obiegów wody) wydawane pozwolenia emisyjne i opłaty za korzystanie ze środowiska zadanie ciągłe; Zmniejszenie materiałochłonności gospodarki poprzez realizowane na bieżąco przez przedsiębiorców wprowadzenie technologii niskoodpadowych Przedsiębiorstwa, w ramach planów finansowych ich firm oraz (wprowadzenie bodźców ekonomicznych dla Gminy opracowywanych dokumentów środowiskowych; przedsięwzięć proekologicznych (ulgi podatkowe, realizacja zadania odbywa się także w ramach możliwość współfinansowania) wydawanych decyzji i pozwoleń Prowadzenie akcji edukacyjno – informacyjnej propagującej optymalizację zużycia wody przez Gminy, zadanie ciągłe; indywidualnych użytkowników (np. gromadzenie wody Pozarządowe organizacje realizowane m.in. w ramach prowadzonych na deszczowej i wykorzystywanie jej na cele agrarne – do ekologiczne obszarze powiatu akcji edukacyjnych podlewania zieleni) Zmniejszenie strat energii w systemach przesyłowych Zakłady dostarczające ciepło zadanie ciągłe; oraz prowadzenie odzysku ciepła (przedsiębiorstwa energetyczne) nowe rurociągi ciepłownicze są wykonywane 28 Raport z wykonania w latach2004-2006 „Programu ochrony środowiska w powiecie działdowskim na lata 2004-2008” Lp. 39 40 41 42 43 Nazwa zadania przewidzianego do realizacji w Jednostka odpowiedzialna ramach celu ekologicznego wg Programu ochrony środowiska w powiecie działdowskim na lata 2004-2008 Stan realizacji z tzw. rur preizolowanych charakteryzujących się małą przenikalnością cieplną (w Przedsiębiorstwie Ciepłowniczym Sp. z o.o. w Działdowie 35% sieci stanowią rurociągi z rur preizolowanych) zadanie ciągłe; realizowane sukcesywnie w trakcie wydawania Wprowadzenie systemu kontroli wodochłonności pozwoleń wodnoprawnych. Niezależnie od produkcji w formie obowiązku rejestracji zużycia wody Województwo konieczności ochrony środowiska realizację do celów przemysłowych i rolniczych wymusza gospodarka finansowa firm CEL EKOLOGICZNY: WYKORZYSTANIE ENERGII ZE ŹRÓDEŁ ODNAWIALNYCH zrealizowano; w lutym 2004 r. została opracowana Strategia ekoenergetyczna powiatu działdowskiego na lata 2004-2015 będąca podstawą do podejmowania Opracowanie powiatowego programu wykorzystania przez organy Powiatu Działdowskiego Starostwo Powiatowe odnawialnych źródeł energii (2006) rozstrzygnięć związanych z wykorzystaniem zasobów odnawialnych źródeł energii, poszanowania energii oraz technicznymi i ekonomicznymi możliwościami ich wykorzystania zadanie ciągłe; Podjęcie działań promocyjnych i doradztwa związanego Województwo, w maju 2006 r. odbyło się VII Samorządowe Starostwo Powiatowe, z wdrażaniem pozyskiwania energii ze źródeł Forum Ekologiczne w Worlinach poświęcone odnawialnych Gminy tematyce odnawialnych źródeł energii w trakcie realizacji; Zintegrowanie problematyki energii odnawialnej z zadanie to zostało zrealizowane przez gminę Gminy planami zagospodarowania przestrzennego Iłowo – Osada, która uwzględniła problematykę energii odnawialnej w mpzp Budowa instalacji umożliwiających wykorzystanie Inwestorzy nie zrealizowano; odnawialnych źródeł energii 29 Raport z wykonania w latach2004-2006 „Programu ochrony środowiska w powiecie działdowskim na lata 2004-2008” Lp. 44 45 Nazwa zadania przewidzianego do realizacji w Jednostka odpowiedzialna ramach celu ekologicznego Stan realizacji wg Programu ochrony środowiska w powiecie działdowskim na lata 2004-2008 CEL EKOLOGICZNY: JAKOŚĆ WÓD, POPRAWA STOSUNKÓW WODNYCH I OCHRONA PRZED POWODZIĄ I SUSZĄ Wdrożenie systemu zarządzania zasobami wodnymi (2004): a) opracowanie wykazów: − wód powierzchniowych i podziemnych, które są lub mogą być w przyszłości wykorzystywane do zaopatrzenia ludności w wodę przeznaczoną do spożycia, − wód powierzchniowych wykorzystywanych do celów rekreacyjnych, a w szczególności do kąpieli, − wód powierzchniowych przeznaczonych do bytowania ryb, skorupiaków i mięczaków lub innych organizmów w warunkach naturalnych oraz umożliwiających migrację ryb, − wód wrażliwych na zanieczyszczenia związkami azotu ze źródeł rolniczych oraz obszarów szczególnie narażonych, z których dopływ azotu ze źródeł rolniczych do tych wód należy ograniczyć b) założenie i prowadzenie katastru wodnego dla regionów wodnych; c) opracowanie: − analizy stanów zasobów wodnych w regionach wodnych; − analizy ekonomicznej gospodarowania wodami w regionie wodnym; d) opracowanie planów gospodarowania wodami na obszarze dorzeczy (2006) RZGW w trakcie realizacji; Prezes Krajowego Zarządu Gospodarki Wodnej – Minister Środowiska nie zrealizowano; dokumenty znajdują się w trakcie realizacji zgodnie z opracowanymi harmonogramami – przewidywany okres ich publikacji to 2008/2009 30 Raport z wykonania w latach2004-2006 „Programu ochrony środowiska w powiecie działdowskim na lata 2004-2008” Lp. Nazwa zadania przewidzianego do realizacji w Jednostka odpowiedzialna ramach celu ekologicznego wg Programu ochrony środowiska w powiecie działdowskim na lata 2004-2008 46 Wzmocnienie monitoringu wód powierzchniowych poprzez zwiększenie zakresu częstotliwości badań WIOŚ Olsztyn 47 Opracowanie planów i wspieranie budowy lokalnych zbiorników retencyjnych (2004-2007) Nadleśnictwa, Gminy 48 Optymalizacja wykorzystania, modernizacja oraz budowa oczyszczalni ścieków Gminy 49 Budowa oczyszczalni ścieków w Iłowie – Osadzie o przepustowości 400 m3/d z możliwością rozbudowy do 700 m3/d (2004-2007) Gmina Iłowo - Osada 50 51 52 53 Budowa oczyszczalni ścieków o przepustowości 750 m3/d w Zakrzewie (na terenie składowiska) (20062008) Wdrożenie programu działań na rzecz ograniczenia zanieczyszczeń azotowych pochodzących z rolnictwa (budowa nowoczesnych składowisk obornika, zbiorników na gnojowicę w gospodarstwach rolnych) (2006) Doposażenie istniejących sieci kanalizacji deszczowej w urządzenia podczyszczające (tereny zurbanizowane) Tworzenie wokół jezior i wzdłuż rzek stref ochronnych zagospodarowanych trwałą zielenią i niezabudowanych Stan realizacji zadanie ciągłe; monitoring jest prowadzony w oparciu o zatwierdzany wcześniej program badań stanowiący element Programu PMŚ w województwie warmińsko – mazurskim; częstotliwość badań jest ustalana m.in. w zależności od uzyskiwanych wyników zadanie w trakcie realizacji; na zlecenie Urzędu Marszałkowskiego opracowywany jest Program Małej Retencji dla Województwa Warmińsko-Mazurskiego na lata 2006-2015 zadanie ciągłe; realizowane m.in. w oparciu o KPOŚK zrealizowano; Termin zakończenia prac – 2005 r.; 69% inwestycji sfinansowano ze środków SAPARD, 31% ze środków własnych gminy Ekologiczny Związek Gmin „Działdowszczyzna” nie zrealizowano; Województwo, Ośrodki Doradztwa Rolniczego, Gminy, Rolnicy zadanie w trakcie realizacji; Gminy zadanie ciągłe w trakcie realizacji; Gminy, Właściciele gruntów zadanie ciągłe; realizowane przy opracowywaniu miejscowych 31 Raport z wykonania w latach2004-2006 „Programu ochrony środowiska w powiecie działdowskim na lata 2004-2008” Lp. Nazwa zadania przewidzianego do realizacji w Jednostka odpowiedzialna ramach celu ekologicznego wg Programu ochrony środowiska w powiecie działdowskim na lata 2004-2008 Stan realizacji planów zagospodarowania przestrzennego 54 55 56 57 58 59 60 61 Wdrażanie powiatowego planu ochrony przeciwpowodziowej (dla terenów zagrożonych zalaniem) Starostwo Powiatowe zadanie ciągłe; RZGW, zadanie ciągłe; realizowane w miarę potrzeb oraz posiadanych Zarząd Melioracji i Urządzeń środków finansowych Wodnych w Olsztynie CEL EKOLOGICZNY: STAN SANITARNY POWIETRZA zadanie ciągłe; monitoring jest prowadzony w oparciu o zatwierdzany wcześniej program badań Zaostrzenie kontroli prawidłowości eksploatacji stanowiący element Programu PMŚ w WIOŚ Olsztyn urządzeń energetycznych województwie warmińsko – mazurskim; częstotliwość badań jest ustalana m.in. w zależności od uzyskiwanych wyników zrealizowano częściowo; Opracowanie gminnych planów zaopatrzenia w ciepło plany posiadają gmina Miasto Działdowo oraz Gminy (2006) gmina Lidzbark; pozostałe gminy nie opracowały dokumentu Uzyskanie pozwoleń emisyjnych przez przedsiębiorstwa (od których decyzje są wymagane) zgodnie z Przedsiębiorstwa zadanie ciągłe, w trakcie realizacji; obowiązującymi przepisami prawnymi (2006) Zamiana węgla na alternatywne nośniki ciepła (gaz, Gminy, zadanie ciągłe, w trakcie realizacji; brykiet drzewny, palety drzewne, biomasa) Właściciele obiektów nie zrealizowano; Rozbudowa sieci gazowej na obszarze powiatu i Gminy, w latach 2004-2005 długość sieci gazowej zwiększanie liczby odbiorców Zakład Gazowniczy kształtowała się na tym samym poziomie, a liczba odbiorców spadła o 20 osób Usprawnienie systemu komunikacyjnego (poprawa zadanie ciągłe; Zarządy Dróg nawierzchni i warunków bezpieczeństwa ruchu, realizowane w miarę posiadanych środków Inwentaryzacja, odbudowa i regulacja oraz prawidłowa eksploatacja urządzeń melioracji wodnych 32 Raport z wykonania w latach2004-2006 „Programu ochrony środowiska w powiecie działdowskim na lata 2004-2008” Lp. 61.1 61.2 62 Nazwa zadania przewidzianego do realizacji w Jednostka odpowiedzialna ramach celu ekologicznego wg Programu ochrony środowiska w powiecie działdowskim na lata 2004-2008 modernizacja i rozbudowa dróg): a) budowa obwodnicy drogi 544 wokół Lidzbarka Welskiego; b) przebudowa drogi 544 na odcinku Lidzbark – Działdowo – Mławka (41,0 km) wraz z przebudową 7 obiektów mostowych ( w m. Cibórz, Zarząd Dróg Wojewódzkich w Olsztynie Borki, Pierławki, Działdowo – 2, Mławka); c) przebudowa drogi 538 na odcinku Nowe Miasto Lubawskie – Rozdroże ( 29,8 km na terenie powiatu działdowskiego) wraz z przebudową 2 obiektów mostowych ( w m. Hartowiec, Tuczki, a) Przebudowa drogi powiatowej nr 07 308 Iłowo – Osada – Białuty; b) Przebudowa drogi powiatowej nr 07 120 Koszelewy – Lidzbark; c) Przebudowa drogi powiatowej nr 07 102 Mosznica Powiatowy Zarząd Dróg w – Jankowice; d) Przebudowa drogi powiatowej nr 07 123 Tuczki – Działdowie Gródki, e) Przebudowa drogi powiatowej nr 07 126 Myślęta – Turza Wielka, f) Przebudowa drogi powiatowej nr 07 128 PłośnicaWysoka; CEL EKOLOGICZNY: HAŁAS Prowadzenie monitoringu poziomu hałasu wzdłuż głównych szlaków komunikacyjnych przechodzących przez powiat Właściciele i zarządcy obiektów, WIOŚ 33 Stan realizacji finansowych przez zarządy dróg; nie zrealizowano; zadanie zrealizowano częściowo; w latach 2004-2006 przebudowano drogi powiatowe: - Iłowo Osada-Białuty (na odcinku 9,3 km), - Koszelewy-Lidzbark (na odc. 4,04 km) - Mosznica-Jankowice (na odc. 2,46 km) - Tuczki-Gródki (na odc. 5,15 km) Ponadto, wykonano odwodnienie drogi Ruszkowo-Sławkowo nr 07105 oraz jej przebudowę na odcinku 0,22 km nie zrealizowano; z informacji zamieszczonych w raportach o stanie środowiska województwa warmińsko – mazurskiego za lata 2004-2005 wynika, że w okresie sprawozdawczym objętym tym horyzontem czasowym WIOŚ nie prowadził monitoringu poziomu hałasu wzdłuż głównych Raport z wykonania w latach2004-2006 „Programu ochrony środowiska w powiecie działdowskim na lata 2004-2008” Lp. 63 64 65 66 67 68 69 Nazwa zadania przewidzianego do realizacji w Jednostka odpowiedzialna ramach celu ekologicznego wg Programu ochrony środowiska w powiecie działdowskim na lata 2004-2008 Stan realizacji szlaków komunikacyjnych przechodzących przez powiat Wprowadzenie zmian w inżynierii ruchu ( budowa zadanie ciągłe; Właściciele i zarządcy obiektów, realizowane przez poszczególne jednostki obwodnic, poprawa stanu nawierzchni, zapewnienie Gminy administracyjne w miarę posiadanych środków; płynności ruchu) (2007) Systematyczna kontrola zakładów przemysłowych zadanie ciągłe; (zwłaszcza zlokalizowanych w pobliżu zabudowy WIOŚ realizowane w ramach kontroli planowych WIOŚ mieszkalnej) oraz w ramach kontroli interwencyjnych WIOŚ CEL EKOLOGICZNY: PROMIENIOWANIE JONIZUJĄCE I NIEJONIZUJĄCE zadanie ciągłe; Wojewoda, realizowane poprzez wydawane pozwolenia na Prowadzenie rejestru urządzeń będących źródłami Starostwo Powiatowe, emisję pól elektromagnetycznych oraz poprzez promieniowania elektromagnetycznego Gminy kontrole stosownych organów i instytucji właściciele urządzeń nie sygnalizowali stwierdzeń Eliminacja stwierdzonych zagrożeń spowodowanych takich zagrożeń na terenie powiatu przekroczeniem dopuszczalnych poziomów pól Właściciele urządzeń działdowskiego, w związku z powyższym nie elektromagnetycznych istniała potrzeba realizacji zadania CEL EKOLOGICZNY: WYSOKA ŚWIADOMOŚĆ EKOLOGICZNA Opracowanie powiatowego programu edukacji Starostwo Powiatowe, nie zrealizowano; ekologicznej (2006) DCEE Starostwo Powiatowe, Organizacja imprez i festynów ekologicznych zadanie ciągłe; DCEE realizowane jest na bieżąco przy współudziale Starostwo Powiatowe, nadleśnictw, dyrekcji parków krajobrazowych i DCEE, organizacji pozarządowych (Działdowskie Koło Tworzenie nowych ścieżek dydaktycznych wraz z Gminy, Towarzystwa Przyrodniczego Bocian, opisem przyrody Nadleśnictwa, Ekologiczny Związek Gmin Działdowszczyzna” Parki Krajobrazowe 34 Raport z wykonania w latach2004-2006 „Programu ochrony środowiska w powiecie działdowskim na lata 2004-2008” 5. ANALIZA WSKAŹNIKÓW PROGRAMU DO OCENY EFEKTÓW REALIZACJI Podstawą monitoringu realizacji Programu ochrony środowiska… jest sprawozdawczość oparta na wskaźnikach odzwierciedlających stan środowiska naturalnego i presję na środowisko oraz stan infrastruktury techniczno – inżynieryjnej. W poniższej tabeli przedstawiono analizę wskaźników zapisanych w Programie ochrony środowiska w powiecie działdowskim na lata 2004-2008. Tabela 10 Analiza wskaźników efektywności Programu… Wskaźniki Źródło informacji o wskaźnikach Polepszająca się pozycja powiatu w klasyfikacjach charakteryzujących czystość środowiska % powierzchni powiatu objęty prawną ochroną przyrody – 62 % Sieć NATURA 2000 Liczba rezerwatów Liczba rezerwatów posiadających plany ochrony (wszystkie w roku 2006) Liczba użytków ekologicznych Liczba Parków Krajobrazowych Liczba Parków Krajobrazowych posiadających plany ochrony (2 w roku 2005) Użytki leśne oraz grunty zadrzewione i zakrzewione (w roku 2010 29,8 %) Udział gleb kwaśnych i bardzo kwaśnych (60 % w roku 2006) Liczba istniejących mogilników (w roku 2006 - 0) Wodochłonność produkcji; Materiałochłonność produkcji Energochłonność produkcji Urząd Wojewódzki Urząd Wojewódzki Wojewódzki Konserwator Przyrody Wojewódzki Konserwator Przyrody Wojewódzki Konserwator Przyrody Wojewódzki Konserwator Przyrody Wojewódzki Konserwator Przyrody RDLP, Urząd Statystyczny Okręgowa Stacja Chemiczno Rolnicza WIOŚ Urząd Statystyczny Jednostka miary Stan wyjściowy wg POŚ - Powiat w klasyfikacjach wojewódzkich charakteryzujących czystość środowiska znajduje się w czołówce powiatów % 60% 37,4% ha - 0 szt. 7 (2003 r.) 7 szt. bd. 2 szt. 10 (2003 r.) 6 szt. 2 (2003 r.) 2 szt. 1 (2003 r.) 1 % powierzchni powiatu 28 % (2003 r.) 28,3% 66 % (2003 r.) 68% (2002-2005) szt. 1 (2003 r.) 0 w przeliczeniu na PKB, jednostkę produkcji, wartość od 2004 bd. 35 Stan na 31.12.2006 r. Raport z wykonania w latach2004-2006 „Programu ochrony środowiska w powiecie działdowskim na lata 2004-2008” Wskaźniki Źródło informacji o wskaźnikach Jednostka miary Stan wyjściowy wg POŚ Stan na 31.12.2006 r. % bd. 0% % udziału w ogólnej ilości punktów pomiarowyc h I kl. – 0 % II kl. - 0 % I kl. – 0% II kl. – 0% % udziału w ogólnej ilości badanych jezior I kl. - 0% I kl. – 0% II kl. – 0% % udziału w ogólnej ilości punktów monitoringu bd. 0% 0% bd. w stosunku do roku 2003 ładunki zanieczyszczeń (na podstawie danych GUS) kształtowały się następująco: BZT5 + 52,7% ChZT + 44,8% zawiesina –33,5%, Nog. – + 24,8%, Pog. – + 9,6% produkcji lub wartość sprzedaną w przemyśle Udział energii ze źródeł odnawialnych w zużyciu energii pierwotnej: 1,6 % (rok 2006); 7,5,% (rok 2010) % wód rzek w I klasie czystości – 2 (2006); 5 (2010) II klasie czystości – 20 (2006); 25 (2010) % wód jezior w: I klasie czystości – 3 (2006); 5 (2010) II klasie czystości – 35 (2006); 45 (2010) WIOŚ, Urząd Statystyczny WIOŚ % wody podziemnej: - najwyższej jakości – 10% - wysokiej jakości – 50% Zmniejszenie ładunku zanieczyszczeń wprowadzanych do wód powierzchniowych o 10% Urząd Marszałkowski ładunek (Mg/rok) Źródło: Bank Danych Regionalnych GUS, Warmińsko – Mazurski Urząd Wojewódzki w Olsztynie, Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Olsztynie 6. ANALIZA WYDATKÓW INWESTYCYJNYCH PONIESIONYCH NA OCHRONĘ ŚRODOWISKA I MOŻLIWOŚCI FINANSOWANIA INWESTYCJI W TYM ZAKRESIE Analizę wydatków na ochronę środowiska w powiecie działdowskim przeprowadzono w oparciu o publicznie dostępne dane zawarte w rocznikach statystycznych oraz informacje uzyskane ze Starostwa Powiatowego w Działdowie. Zgodnie danymi statystycznymi, wydatki budżetów gmin na ochronę środowiska i gospodarkę komunalną w powiecie wynosiły: 36 Raport z wykonania w latach2004-2006 „Programu ochrony środowiska w powiecie działdowskim na lata 2004-2008” Tabela 11 Wydatki budżetów gmin powiatu działdowskiego na gospodarkę komunalną i ochronę środowiska w latach 2003 - 2006 rok Pozycja 2003 2004 2005 2006 [zł] ogółem wydatki na gospodarkę komunalną 7 675 732 8 511 601 6 562 828 i ochronę środowiska utrzymanie zieleni w miastach i gminach 124 958 121 312 210 068 ochrona powietrza atmosferycznego i 0 0 0 klimatu gospodarka ściekowa i ochrona wód 3 830 396 2 754 699 2 804 263 oczyszczanie miast i gmin 379 467 377 236 236 303 gospodarka odpadami 136 937 2 339 229 159 297 Źródło: Bank Danych Regionalnych Głównego Urzędu Statystycznego Tabela 12 8 665 399 221 128 0 1 683 899 245 949 229 496 Wydatki na ochronę środowiska według kierunków inwestowania budżetów w latach 2003 – 2006 Pozycja 2003 ujęcia i doprowadzenia wody 2078,0 budowa i modernizacja stacji uzdatniania wody 0 zbiorniki i stopnie wodne 0 regulacja i zabudowa rzek i potoków 258,6 obwałowania przeciwpowodziowe 0 zmniejszenie hałasu i wibracji 0 ochrona różnorodności biologicznej i krajobrazu 0 zapobieganie zanieczyszczeniom powietrza i nowe techniki spalania paliw wraz z modernizacją kotłowni i 407,2 ciepłownictwa redukcja zanieczyszczeń powietrza 0 ochrona przed promieniowaniem jonizującym 0 sieć kanalizacyjna odprowadzająca ścieki 2890,6 sieć kanalizacyjna odprowadzająca wody opadowe 48,0 oczyszczalnie ścieków przemysłowych 0 oczyszczalnie ścieków komunalnych 623,0 ochrona gleb i wód podziemnych 0 ochrona i przywrócenie wartości użytkowej gleby, ochrona wód powierzchniowych i podziemnych ochrona Źródło: Bank Danych Regionalnych Głównego Urzędu Statystycznego rok 2004 2005 tys. złotych 1020,3 1655,7 282,0 0 0 28,3 15,0 0 0 0 0 0 0 0 2006 1101,8 505,8 912,8 0 0 0 0 732,7 50,0 0 0 0 2123,9 0 0 2163,7 0 0 0 1793,5 242,9 0 0 0 1985,8 0 1212,3 3425,8 1272,0 53,4 0 0 100,0 0 Wydatki budżetów gmin na gospodarkę komunalną i ochronę środowiska zwiększyły się w stosunku do roku 2003 prawie o 13%. W największym stopniu finansowana jest gospodarka ściekowa i ochrona wód, a następnie oczyszczanie miast i gmin. Najmniejsze nakłady kierowane są na utrzymanie zieleni. Nie odnotowano nakładów na ochronę powietrza atmosferycznego i klimatu. 37 Raport z wykonania w latach2004-2006 „Programu ochrony środowiska w powiecie działdowskim na lata 2004-2008” Na przestrzeni lat 2003 – 2006 w największym stopniu zwiększono nakłady na utrzymanie zieleni oraz gospodarkę odpadami. Wydatki budżetów gmin na ochronę środowiska w poszczególnych gminach powiatu działdowskiego przedstawia poniższa tabela: Tabela 13 Wydatki budżetów gmin na ochronę środowiska w poszczególnych gminach w latach 2005-2006 Wydatki budżetu gminy na ochronę środowiska Jednostka administracyjna i gospodarkę komunalną w [PLN] 2005 2006 Miasto Działdowo 1 371 473 4 710 098 Gmina Działdowo 1 217 733 833 745 Gmina Iłowo – Osada 430 595 1 610 345 Gmina Lidzbark 1 992 512 1 006 709 Gmina Płośnica 1 308 699 259 225 Gmina Rybno 241 816 245 278 Źródło: Bank Danych Regionalnych Głównego Urzędu Statystycznego Największe nakłady na ochronę środowiska i gospodarkę komunalną przeznaczono w 2006 roku w mieście Działdowo, a najmniejsze – w gminach Płośnica i Rybno. W roku 2005 również największe nakłady zostały poniesione przez miasto Działdowo, natomiast zdecydowanie najmniej wydatków związanych z ochrona środowiska zanotowano w gminie Rybno. Wydatki inwestycyjne na ochronę środowiska według źródeł finansowania przedstawia poniższa tabela. Tabela 14 Wydatki inwestycyjne na ochronę środowiska według źródeł finansowania w latach 2003 - 2006 Środki z budżetu Rok Ogółem własne centralnego wojepowiatu wództwa gminy z zagranicy Fundusze ekologiczne (pożyczki, kredyty i dotacje) Kredyty i pożyczki krajowe, w tym bankowe Inne środki, w tym nakłady niesfinansowane w tys. zł 2003 2004 2005 2006 4696,6 5117,8 2220,8 9486,3 1487,8 1605,4 922,3 4216,8 0 0 0 0 1400,0 0 56,0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 425,0 0 903,4 1810,7 738,9 67,1 339,1 0 199,9 2445,3 0 3458,8 445,0 1000,0 0 0 * w chwili sporządzania niniejszego dokumentu w BDR nie były zamieszczone dane za rok 2006 Źródło: Bank Danych Regionalnych Głównego Urzędu Statystycznego Z powyższego zestawienia wynika, że inwestycje z zakresu ochrony środowiska w powiecie działdowskim są finansowane z różnych źródeł i żadne z tychże źródeł nie pełni wiodącej funkcji. Na uwagę zasługuje fakt, że część środków pochodzi z funduszy ekologicznych (9% w roku 2003 i 40,5% w roku 2005), natomiast w 2006 roku odnotowano najwyższy udział kredytów i pożyczek w odniesieniu do całego okresu sprawozdawczego. 38 Raport z wykonania w latach2004-2006 „Programu ochrony środowiska w powiecie działdowskim na lata 2004-2008” Poza dużymi projektami możliwymi do sfinansowania z Funduszu Spójności projekty dotyczące ochrony środowiska mogą być dofinansowane z funduszy strukturalnych w ramach następujących programów: • Zintegrowany Program Operacyjny Rozwoju Regionalnego . • Sektorowy Program Operacyjny „Wzrost Konkurencyjności Przedsiębiorstw” – w ramach Działania 2.4. Wsparcie dla przedsięwzięć w zakresie dostosowania przedsiębiorstw do wymogów ochrony środowiska” . • Sektorowy Program Operacyjny „Restrukturyzacja i Modernizacja Sektora Żywnościowego oraz Rozwój Obszarów Wiejskich”. • Inicjatywa wspólnotowa INTERREG IIIA – program Polska – związana między innymi z rozwojem infrastruktury ochrony środowiska w terenach przygranicznych. Od roku 2009 nie będzie możliwe finansowanie działań w zakresie ochrony środowiska z „Ekofunduszu”, który kończy swoją działalność. Otwierają się nowe możliwości finansowania inwestycji ochrony środowiska m.in. wynikające z zawartych porozumień (Porozumienie między Ministrem Środowiska Rzeczypospolitej Polskiej, a Federalnym Ministerstwem Środowiska, Ochrony Przyrody i Bezpieczeństwa Reaktorów Republiki Federalnej Niemiec, w sprawie realizacji wspólnych projektów w dziedzinie ochrony środowiska w Rzeczypospolitej Polskiej). 7. OCENA REALIZACJI EKOLOGICZNYCH 7.1. OCHRONA POWIETRZA PRZYJĘTYCH W PROGRAMIE CELÓW W Programie ochrony środowiska w powiecie działdowskim na lata 2004-2008 nie określono kwantyfikowalnych celów w zakresie ochrony powietrza atmosferycznego. Wytyczono jedynie zadania, które powinny zostać wykonane w horyzoncie czasowym objętym Programem... Zadania te obejmują: działania zmierzające w kierunku ograniczania niskiej emisji, zmniejszenia emisji zanieczyszczeń komunikacyjnych wraz z poprawą stanu dróg w powiecie oraz zwiększenie kontroli nad sektorem gospodarczym w zakresie emisji do powietrza. Mimo podejmowanych działań zmierzających do ograniczenia emisji zanieczyszczeń przez podmioty gospodarcze i jednostki organizacyjne, badania prowadzone na terenie powiatu działdowskiego przez Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Olsztynie wykazują, że stężenia zanieczyszczeń powietrza w zakresie poszczególnych związków zasadniczo nie ulęgają większym zmianom. Na przestrzeni lat 2004 – 2005 wzrosło notowane stężenie średnioroczne dwutlenku azotu, spadło stężenie średnioroczne dwutlenku siarki, natomiast w odniesieniu do pyłu zawieszonego nie odnotowano istotnych zmian. Podkreślić należy, ze stężenia zanieczyszczeń nie przekraczają poziomów dopuszczalnych, a jakość powietrza oceniana jest jako bardzo dobra. Część zanieczyszczeń ma charakter allochtoniczny, napływowy z bardziej uprzemysłowionych terenów sąsiednich. Duże koszty wdrożenia nowych technologii związanych ze źródłami odnawialnymi oraz ze stosowaniem biopaliw (wierzby energetycznej, słomy) powoduje słabe zainteresowanie tymi rozwiązaniami . Również rozwiązania dotyczące nowych konstrukcji kotłów centralnego ogrzewania są kosztowne, w związku z czym nie spotykają się z szerszym zainteresowaniem społeczności regionu. 39 Raport z wykonania w latach2004-2006 „Programu ochrony środowiska w powiecie działdowskim na lata 2004-2008” Długość sieci gazowej w okresie sprawozdawczym (nie uwzględniono tu roku 2006, bowiem w momencie opracowywania tego dokumentu dane BDR Głównego Urzędu Statystycznego dotyczące sieci gazowej nie zostały jeszcze opublikowane) nie zwiększyła się. W Programie… zakładano także, obok rozbudowy sieci, zwiększenie liczby odbiorców gazu. Tymczasem liczba osób korzystających z gazu spadła z 29 275 osób w roku 2003 do 29 221 osób w roku 2004 i do 29 201 osób w roku 2005. Z uwagi na wysokie koszty gazu ziemnego znaczna część gospodarstw domowych przeszła na opalanie tańszymi paliwami, tj. drewnem lub węglem. Ze względu na rosnące również ceny węgla kupowane są najczęściej gorsze jego gatunki. Ocenia się, że największy problem dla stanu zanieczyszczenia powietrza stwarzają prawdopodobnie paleniska domowe. Wszystkie nowe budynki i budowle, zarówno sektora prywatnego jak i społecznego, budowane są obecnie w nowej technologii uwzględniającej termoizolację. Dotyczy to montażu nowej generacji okien oraz ocieplania ścian warstwą styropianu lub wełny mineralnej. Istniejące obiekty budowlane są sukcesywnie izolowane termicznie w zależności od możliwości finansowych właściciela lub zarządcy obiektu. Brak jest w tym zakresie szczegółowych danych. Stan techniczny dróg ma istotny wpływ na ilość spalanego paliwa przez pojazdy samochodowe poruszające się po tych drogach, a tym samym na stan zanieczyszczenia powietrza w obszarze ich lokalizacji. Poprawa stanu dróg w powiecie zależna jest od pozyskania na ten cel środków finansowych. 7.2. OCHRONA PRZED HAŁASEM Doprowadzenie stanu klimatu akustycznego do wyznaczonych prawem granic wartości dopuszczalnych jest zadaniem ekonomicznie trudnym i wymagającym dłuższego czasu realizacji. Stąd w podlegającym ocenie trzyletnim czasookresie funkcjonowania niniejszego Programu… trudno o wymierne skutki realizacji celów strategicznych w zakresie ochrony przed hałasem Do najistotniejszych problemów wymagających rozwiązania należy niewątpliwie hałas komunikacyjny, przy czym nie sposób w kontekście zapisów przedmiotowego opracowania o jego ocenę – w okresie sprawozdawczym na terenie powiatu nie był prowadzony monitoring hałasu. W przypadku oddziaływań związanych z hałasem przemysłowym jego ewentualne uciążliwości są możliwe do eliminowania poprzez wymianę urządzeń emitujących hałas, zastosowanie wyciszeń urządzeń wewnątrz zakładu, wymianę okien na dźwiękoszczelne lub budowę ekranów dźwiękochłonnych. 7.3. GOSPODARKA WODNO – ŚCIEKOWA, OCHRONA WÓD I KSZTAŁTOWANIE STOSUNKÓW WODNYCH Ochrona wód i racjonalna gospodarka zasobami wodnymi należą do priorytetów przyjętych przez gminy powiatu działdowskiego. Zadania realizowane w tym zakresie są zadaniami długofalowymi i bardzo kosztownymi, a ich realizacja w dużej mierze zależy od możliwości finansowych gmin (zapewnienie niezbędnego wkładu w realizacji projektów). Analiza przyjętych celów ekologicznych w kontekście stanu faktycznego i prawnego wskazuje na to, że zadania w Programie ochrony środowiska… zostały określone prawidłowo. Większość zadań znajduje się w trakcie realizacji. Systematycznie zwiększa się zarówno długość sieci kanalizacyjnej jak i wodociągowej, planowane są nowe inwestycje w tym zakresie. W zakresie jakości wód powierzchniowych nie odnotowano na przestrzeni lat 2002 – 2005 większych zmian – są to w większości wody III klasy – zadowalającej jakości. 40 Raport z wykonania w latach2004-2006 „Programu ochrony środowiska w powiecie działdowskim na lata 2004-2008” Jakość wód podziemnych również nie ulegała większym wahaniom – reprezentują one III klasę. 7.4. OCHRONA PRZYRODY, KRAJOBRAZU I RÓŻNORODNOŚCI BIOLOGICZNEJ, ZAGOSPODAROWANIE LASÓW Rzetelna ocena stopnia realizacji przyjętych celów ochrony cennych przyrodniczo terenów oraz elementów fauny o flory wymaga dłuższego horyzontu czasowego. Obecnie można stwierdzić, że kierunek działań jest tak obrany, że osiągnięcie zamierzonych celów jest możliwe. Jak wynika z informacji uzyskanych z Powiatowego Ośrodka Doradztwa Rolniczego, w latach 2004 – 2006 dokonywano odnowień i zalesień na terenach gruntów prywatnych, a także stosowano międzysiewy. Wskaźnik lesistości zwiększył się nieznacznie i wynosił w 2006 roku 28,3% (wobec planowanego na rok 2010 wskaźnika 29,8%). Systematycznie prowadzone są zabiegi pielęgnacyjne. Zwiększono powierzchnie obszarów prawnie chronionych. Zwiększyła się również powierzchnia terenów zieleni ogólnodostępnej i osiedlowej. Przyjęte w powiatowym Programie… zadania z zakresu ochrony różnorodności biologicznej i krajobrazowej regionu mają charakter działań ciągłych, co wynika ze specyfiki prowadzenia zrównoważonej gospodarki w tym zakresie. W związku z powyższym efekty ich realizacji będą widoczne w dłuższym horyzoncie czasowym. Należy podkreślić, że niemal wszystkie zadania są realizowane, a jednym z aspektów podejmowanych prac jest dostosowanie zasad ochrony i użytkowania ekosystemów leśnych do kryteriów europejskich. 7.5. OCHRONA POWIERZCHNI I REKULTYWACJA GRUNTÓW TERENU, GLEB, WALKI Z EROZJĄ Cele w zakresie identyfikacji zagrożeń powierzchni ziemi oraz zagospodarowania terenów zdegradowanych są realizowane w różnym stopniu poprzez przyjęte kierunki działań i zadania inwestycyjne. W zakresie eksploatacji kopalin większość z zaplanowanych zadań spoczywa na eksploatatorach złóż, natomiast odnosząc się do działań związanych z ochroną gleb, należy stwierdzić, że ich realizacja wiąże się z inicjatywami podejmowanymi przez właścicieli gruntów. Istotnym aspektem ochrony gleb jest zatem edukacja ekologiczna rolników prowadzona m.in. przez Ośrodki Doradztwa Rolniczego (Powiatowy Ośrodek Doradztwa Rolniczego prowadzi 2 szkolenia w sezonie w każdej z gmina powiatu). 7.6. ZADANIA W ZAKRESIE POWIATOWEGO MONITORINGU ŚRODOWISKA Monitoring jakości środowiska prowadzony jest w ramach Państwowego Monitoringu Środowiska przez Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Olsztynie, Wojewódzką Stację SanitarnoEpidemiologiczną oraz instytuty naukowo-badawcze (IMiGW, PIG, IUNiG). Monitoring jakości środowiska tworzą następujące podsystemy: monitoring gleb, monitoring wód powierzchniowych, monitoring wód podziemnych, monitoring powietrza i monitoring hałasu. Podsystemy obejmują punkty pomiarowo-kontrolne wchodzące w skład sieci krajowej i regionalnej. 41 Raport z wykonania w latach2004-2006 „Programu ochrony środowiska w powiecie działdowskim na lata 2004-2008” Ocenę jakości środowiska wykonuje się w oparciu o obowiązujące prawnie standardy imisyjne dla oceny jakości powietrza atmosferycznego, hałasu i wód powierzchniowych. Ocena stanu pozostałych komponentów środowiska prowadzona jest w oparciu o wieloletnie obserwacje oraz wytyczne opracowywane dla potrzeb PMŚ przez Głównego Inspektora Ochrony Środowiska. W latach 2004 – 2006 prowadzone były badania poszczególnych komponentów środowiska: powietrza atmosferycznego, wód powierzchniowych i podziemnych,, a także gleb. W przypadku badań jakości powietrza zmieniono metodykę pomiarów na pomiar automatyczny ciągły. Systematycznie poprawia się sposób wykonywania badań, a także dostosowuje ich zakres oraz prezentacje ich wyników do obowiązujących przepisów i potrzeb. 7.7. EDUKACJA EKOLOGICZNA Edukacja ekologiczna, czyli podnoszenie świadomości ekologicznej całego społeczeństwa, jest podstawowym warunkiem spełnienia założeń realizacji idei zrównoważonego rozwoju. Dotyczy to zarówno młodego pokolenia, jak i ludzi dorosłych na wszystkich płaszczyznach życia. Edukacja ekologiczna należy do działań o charakterze ciągłym i długofalowym. Realizowane są wszystkie założone cele. Należy zaznaczyć, że spektrum działań podejmowanych w zakresie edukacji ekologicznej na terenie powiatu działdowskiego, stwarza możliwość osiągnięcia zakładanych efektów w stosunkowo krótkim okresie czasu. Wskazuje na to fakt funkcjonowania na obszarze charakteryzowanej jednostki administracyjnej kilku prężnie działających organizacji mających w swoim statucie ochronę środowiska i będących współautorami wielu akcji edukacyjnych. 8. PRZYCZYNY ROZBIEŻNOŚCI POMIĘDZY PRZYJĘTYMI CELAMI I DZIAŁANIAMI A ICH WYKONANIEM Działania służące realizacji określonych celów są realizowane, a rozbieżności dotyczą terminów ich realizacji i wynikają głównie z: • zbyt krótkiego horyzontu czasowego dla realizacji większości zadań, • opóźnień w procesie legislacyjnym lub brak mechanizmów m.in. stabilnego prawa , skutecznie wspierającego rozwój w pewnych dziedzinach, • zmiany priorytetów inwestycyjnych w poszczególnych gminach, • ograniczonych możliwości finansowych na realizację zadań. 9. OCENA INSTRUMENTÓW REALIZACJI PROGRAMU Na zakres realizacji Programu… zasadniczy wpływ mają 2 grupy instrumentów: instrumenty prawnoadministracyjne (zwłaszcza takie jak: ustawy i rozporządzenia oraz oceny oddziaływania inwestycji na środowisko i pozwolenia) oraz instrumenty finansowe. Instrumenty prawne wyznaczają zakres działań poszczególnych instytucji odpowiedzialnych za ochronę środowiska i wymuszają działania w zakresie racjonalizacji zużycia surowców, instrumenty finansowe mają charakter stymulujący w zakresie realizacji celów ekologicznych (w szczególności w dziedzinie ochrony wód, powietrza i ochrony przyrody). Pozostałe instrumenty stosowane przy realizacji Programu… mają mniejsze znaczenie i procentują głównie wzrostem wiedzy społeczeństwa o stanie środowiska. 42 Raport z wykonania w latach2004-2006 „Programu ochrony środowiska w powiecie działdowskim na lata 2004-2008” 10. PROPOZYCJE ZMIAN W OBOWIĄZUJĄCYM PROGRAMIE OCHRONY ŚRODOWISKA Potrzeba dokonania zmian w Programie… wynika przede wszystkim z konieczności dostosowania go do przepisów wynikających z aktualnie obowiązującego prawa krajowego oraz zmian zaistniałych w stanie środowiska na terenie powiatu działdowskiego. Ponadto, kolejna edycja Programu ochrony środowiska… powinna uwzględniać programy, strategie i plany branżowe szczebla krajowego, wojewódzkiego, powiatowego i gminnego, powstałe po uchwaleniu aktualnie obowiązującego Programu…. Rozważenia wymaga zmiana celów i zadań przewidzianych do realizacji w ramach poszczególnych komponentów środowiska, bowiem adresatami części z nich są organy administracji wyższego szczebla (np. opracowanie planów gospodarowania wodami na obszarze dorzeczy – Minister Środowiska), a odniesieniu do pozostałych istnieje uzasadniona wątpliwość możliwości wpływu Starostwa Powiatowego na ich realizację (np. opracowanie dokumentacji hydrogeologicznej dla GZWP 214). 11. PODSUMOWANIE 1. Niniejszy Raport z realizacji Programu ochrony środowiska w powiecie działdowskim na lata 2004-2008 jest sporządzony po raz pierwszy i obejmuje lata 2004-2006. 2. Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (tekst jednolity Dz. U. z 2006 r. Nr 129, poz.902 ) nie określa wymagań dotyczących zakresu i formy Raportu, w związku z powyższym za główny cel niniejszego opracowania przyjęto analizę realizacji przyjętych priorytetów i celów ekologicznych w odniesieniu do stanu środowiska faktycznego i prawnego. 3. Zmiany stanu środowiska widoczne są dopiero w dłuższej perspektywie czasowej, dlatego też niniejszy Raport z trzyletniego okresu realizacji celów i zadań , określonych w Programie ochrony środowiska…, nie jest jednoznacznym odzwierciedleniem efektów realizacji dokumentu. Raport przedstawia dotychczas podjęte działania oraz potrzeby zmian w przyjętych priorytetach w kontekście zaistniałych zmian stanu środowiska na terenie powiatu działdowskiego oraz w kontekście konkretyzacji wielu zamierzeń inwestycyjnych przyjętych przez gminy i podmioty gospodarcze. Miarodajna ocena efektów realizacji Programu ochrony środowiska w powiecie działdowskim… będzie możliwa dopiero w kolejnych edycjach Raportu. 4. Stan środowiska na terenie powiatu nie uległ pogorszeniu, nie odnotowano także widocznych efektów w jego poprawie. 5. Większość zadań wytyczonych do realizacji w perspektywie 3 lat ma charakter zadań ciągłych i znajduje się w trakcie realizacji - proponuje się ich kontynuację podczas wykonywania aktualizacji Programu…. Dotyczy to szczególnie inwestycji w zakresie gospodarki wodno – ściekowej, wodociągów, oraz działań związanych z ochroną różnorodności biologicznej i krajobrazowej. 6. Z analizy struktury wydatków na ochronę środowiska w powiecie działdowskim wynika, że zadania ekologiczne przyjęte w Programie zostały w większości określone prawidłowo, podobnie jak ich hierarchia. Jednak w wielu przypadkach nastąpiło przesunięcie założonych w Programie… terminów realizacji celów i działań . 7. Zaawansowanie realizacji celów i zadań ekologicznych jest zróżnicowane. Przyczyną tego są przede wszystkim niedostateczne środki własne, mogące stanowić wkład własny w pozyskiwanych środkach finansowych z Unii Europejskiej, także zbyt długie procedury przetargowe, jak również brak planów i projektów branżowych. 8. Zachodzi potrzeba dokonania weryfikacji obowiązującego Programu ochrony środowiska uwzględniającej przede wszystkim: 43 Raport z wykonania w latach2004-2006 „Programu ochrony środowiska w powiecie działdowskim na lata 2004-2008” a) zmiany w programach wyższego szczebla, w tym w Programie ochrony środowiska województwa warmińsko – mazurskiego na lata 2007-2010, b) Plan Rozwoju Lokalnego Powiatu Działdowskiego na lata 2004-2013 : c) zmiany zaistniałe w stanie środowiska na terenie powiatu działdowskiego, d) uszczegółowienie celów i działań proekologicznych dokonane przez gminy oraz podmioty gospodarcze, e) dostosowanie do zmienionych, aktualnie obowiązujących przepisów ochrony środowiska. 44 Raport z wykonania w latach2004-2006 „Programu ochrony środowiska w powiecie działdowskim na lata 2004-2008” 45 Raport z wykonania w latach2004-2006 „Programu ochrony środowiska w powiecie działdowskim na lata 2004-2008” SPIS TABEL Tabela 1 Wyniki pomiarów zanieczyszczeń powietrza na obszarze powiatu działdowskiego ______ 9 Tabela 2 Wyniki pomiarów stężeń wybranych metali ciężkich w pyle PM10 __________________ 10 Tabela 3 Infrastruktura techniczna ochrony środowiska w powiecie działdowskim w latach 2002 – 2005 __________________________________________________________________ 11 Tabela 4 Jakość wód powierzchniowych na terenie powiatu działdowskiego w 2005 roku _______ 14 Tabela 5 Wyniki jakości wód podziemnych z punktu monitoringowego Działdowo_____________ 16 Tabela 6 Potrzeby wapnowania gleb na obszarze użytków rolnych powiatu działdowskiego _____ 17 Tabela 7 Powierzchnia obszarów podlegających ochronie prawnej na terenie powiatu działdowskiego__________________________________________________________ 18 Tabela 8 Powierzchnia wybranych form zieleni urządzonej w powiecie działdowskim w latach 20042006 __________________________________________________________________ 19 Tabela 9 Ocena realizacji przyjętych w Programie zadań krótkookresowych _________________ 22 Tabela 10 Analiza wskaźników efektywności Programu… _______________________________ 35 Tabela 11 Wydatki budżetów gmin powiatu działdowskiego na gospodarkę komunalną i ochronę środowiska w latach 2003 - 2006__________________________________________ 37 Tabela 12 Wydatki na ochronę środowiska według kierunków inwestowania budżetów latach 2003 – 2006_______________________________________________________________ 37 Tabela 13 Wydatki budżetów gmin na ochronę środowiska w poszczególnych gminach w latach 2005-2006 ___________________________________________________________ 38 Tabela 14 Wydatki inwestycyjne na ochronę środowiska według źródeł finansowania w latach 2003 - 2006 _______________________________________________________________ 38 PRZEWODNICZĄCY RADY (-) inż. Jadwiga Barbara Plewka 46