pobierz

Część I. Rozliczenie w zakresie rzeczowym
Zad. 2.11 „Weryfikacja i optymalizacja metod i systemów upraw polowych na cele
nieżywnościowe”.
1. W jakim stopniu planowane cele poszczególnych zadań zostały zrealizowane w danym
roku (podać także w %)
W roku 2015 zaplanowano wykonanie następujących prac:
1)
wybór lokalizacji doświadczeń,
2)
charakterystyka gleb w wybranych lokalizacjach w oparciu o analizy chemiczne i skład
mechaniczny,
3)
wybór i charakterystyka substancji wzbogacających glebę,
4)
dobór gatunków do poszczególnych lokalizacji oraz założenie doświadczeń terenowych,
w celu założenia doświadczeń w wybranych lokalizacjach w terenie dla opracowania i weryfikacji
zaleceń agrotechnicznych dla uprawy traw wieloletnich na gruntach nieprzydatnych na cele
żywnościowe (grunty skrajnie ubogie, zasolone, zakwaszone, zanieczyszczone metalami ciężkimi
itp.).
Cel zadania zrealizowano w 100%.
2. Opis wykonania zadań (z uwzględnieniem informacji o wyjazdach zagranicznych)
Ad 1: Dokonano wyboru lokalizacji doświadczeń. Przy wyborze lokalizacji uwzględniano: aspekty
logistyczno-organizacyjne (dostęp do urządzeń do uprawy i pielęgnacji pola) oraz warunki
glebowe (pH, zawartość próchnicy, zawartość metali ciężkich). Wybrano następujące lokalizacje
dla realizacji prac: Niziny, Niziny - Koniemłoty (woj. świętokrzyskie), Siemianowice Śląskie
(woj. śląskie), Grodkowice (woj. małopolskie) oraz Radzików (woj. mazowieckie).
Ad 2: Pobrano łącznie 80 prób gleby, które przekazano do Okręgowej Stacji Chemiczno-Rolniczej,
dla wykonania analiz niezbędnych do charakterystyki gleb. Próby pobierano z 8 miejsc w każdej
lokalizacji za pomocą próbnika Purckahuera z 2 głębokości: 0 - 30 cm i 30 - 60 cm. Stwierdzono,
iż gleby w wytypowanych punktach badawczych różnią się istotnie pod względem składu
granulometrycznego, zawartości materii organicznej, pH oraz zawartości makroelementów
yi metali ciężkich. Gleby w miejscowościach Niziny i Niziny-Koniemłoty była najsłabsze,
sklasyfikowane, odpowiednio, jako piasek luźny i piasek gliniasty. Gleba w miejscowości Niziny
(klasa VI z) miała niski odczyn (pH 3,6 – 3,8) i zawierała poniżej 1% substancji organicznej.
W wypadku omawianych miejscowości nie stwierdzono zmian parametrów gleby w profilu.
Zjawisko to miało z kolei miejsce w wypadku Grodkowic oraz Siemianowic Śląskich. Gleby
w tych lokalizacjach były w typie gliny ilastej oraz gliny piaszczysto-ilastej. W Siemianowicach
stwierdzono wysoką (średnio 3,27%) zawartość substancji organicznej w górnej części profilu
(0-30), w części dolnej wartość ta malała do średnio 1,81%. Podobne zmiany stwierdzono
w zawartości azotu ogólnego, oraz fosforu, potasu i magnezu. Gleba w tej miejscowości
charakteryzowała się równocześnie znaczną zawartością metali ciężkich: 465,8 mg/kg ołowiu,
19,6 mg/kg kadmu oraz 1735,0 mg/kg cynku w górnej części profilu. Zawartości tych metali
w warstwie 30-60 były znacznie niższe – dla Pb o 317,9 mg/kg; dla Cd o 13,8 mg/kg oraz dla Zn
o 1030,6 mg/kg. W glebie w Grodkowicach również stwierdzono spadek zawartości: materii
organicznej, azotu, fosforu i potasu oraz metali ciężkich wraz z głębokością profilu, chociaż
wartości te nie były wyższe od dopuszczalnych dla tego rodzaju gleb. Gleba w Radzikowie jest
w typie gliny piaszczysto – ilastej. Charakteryzuje się stosunkowo niewielką zawartością:
substancji organicznej (średnio 1,1 %), azotu ogólnego, fosforu oraz potasu. Jest jednorodna pod
względem badanych parametrów w zakresie od 0 do 60 cm.
Ad 3: Dokonano wyboru substancji wzbogacających glebę. Kryteriami wyboru były:
funkcjonalność nawozu w danej lokalizacji oraz jego aktualna dostępność. Dla poszczególnych
lokalizacji są to: w Grodkowicach – osad z oczyszczalni ścieków (dla poprawy żyzności gleby
oraz zagospodarowania osadu); w Siemianowicach Śląskich – stabilizator metali ciężkich
powstały ze zmieszania frakcji odpadowej węgla brunatnego oraz wapna nawozowego
(dla ograniczenia biodostępności metali ciężkich dla roślin), w Nizinach i Nizinach –
Koniemłotach – granulowany nawóz organiczno-mineralny na bazie pofermentu z biogazowni
(dla podwyższenia zawartości substancji organicznej w glebie, obniżenia kwasowości oraz
poprawy jej własności sorpcyjnych). Ten sam nawóz zastosowano również w Radzikowie, dla
określenia wpływu jego zróżnicowanej dawki na plonowanie roślin.
Ad 4: Dla poszczególnych lokalizacji dobrano następujące gatunki roślin:
a) Niziny: kostrzewa trzcinowa ‘RAHELA’, stokłosa bezostna ‘BRUDZYŃSKA’,
7 mieszanek wymienionych traw z roślinami motylkowatymi oraz proso rózgowate
‘SHELTER’;
b) Niziny-Koniemłoty: kostrzewa trzcinowa ’RAHELA’, proso rózgowate ‘SHELTER’ oraz
6 mieszanek traw z motylkowatymi;
c) Siemianowice Śląskie, Grodkowice oraz Radzików: kostrzewa łąkowa ‘PASJA”,
k. trzcinowa ‘BAROLEX”, życica trwała ‘BARONKA” oraz perz wydłużony ‘BAMAR’.
W wytypowanych lokalizacjach przed zasiewami zastosowano substancje wzbogacające glebę.
W Radzikowie zastosowano 4 dawki nawożenia za pomocą granulowanego nawozu organicznomineralnego na bazie pofermentu z biogazowni: 0, 2, 4 oraz 6 t/ha. W Nizinach i Nizinach –
Koniemłotach ten sam nawóz zastosowano w dawce 0 oraz 6 t/ha. W Grodkowicach zastosowano
osad z oczyszczalni ścieków w dawkach 0 oraz 10 t/ha w przeliczeniu na suchą masę osadu.
W Siemianowicach Śląskich stabilizator metali ciężkich podano w trzech dawkach: 0 (kontrola), 5%
frakcji odpadowej węgla brunatnego + 0,25% wapna, 5% frakcji odpadowej węgla brunatnego
+ 0,50% wapna w ilościach, odpowiednio, 197 t/ha oraz 206 t/ha. W każdej lokalizacji zastosowano
układ 3-powtórzeniowy. Użyto normy wysiewu nasion 40 kg/ha dla stokłosy uniolowatej oraz 30
kg/ha dla pozostałych gatunków oraz mieszanek w rozstawie rzędów 22 cm. Odmianę prosa
rózgowego ‘Shelter’ wysadzano w rozstawie 50 x 50 cm.
3. Wymierne rezultaty realizacji zadań



Wykazano istotne różnice pod względem wartości wszystkich badanych parametrów
gleby (pH, skład granulometryczny, zawartość materii organicznej, makroelementów oraz
metali ciężkich) w wytypowanych do dalszych badań lokalizacjach w kraju.
Stwierdzono istotnie niższe wartości substancji organicznej, azotu ogólnego, fosforu,
potasu oraz metali ciężkich w głębszych warstwach profilu glebowego w glebie pobranej
w Siemianowicach Śląskich oraz Grodkowicach.
W wytypowanych lokalizacjach wysiano łącznie 37 obiektów traw wieloletnich (odmian
bądź ich mieszanek) na 189 poletkach.
Publikacje powstałe w wyniku realizacji zadania:
1.
2.
3.
4.
Kulig R., S. Skonecki, W. Michałek, D. Martyniak, W. Piekarski, G. Łysiak, R. Różyło. 2015.
The Adropogon gerardii compaction process in terms of ecological solid fuel production. Pol. J.
Environ. Stud. Vol. 24 (6); 53 – 57.
Martyniak D. Odpady i osady organiczne, a nawożenie roślin energetycznych. Magazyn
BIOMASA” Ogólnopolski Miesięcznik klasy Biznes nr 3 (10) 2015, str. 34-37.
Wiewióra B., D. Martyniak, G. Żurek. 2015. Seedborne mycoflora and germination of seed of
new bioenergy grass species, tall wheatgrass, and other cool-season grass species. Seed Science
& Technology, 43: 20 – 30. http://doi.org/10.15258/sst.2015.43.1.03.
Żurek G., D. Martyniak. 2015. Odtworzenie nasiennictwa kilku gatunków traw marginalnych.
Materiały z konferencji naukowej pt. „Produkcja roślinna – niestandardowe technologie i
kierunki użytkowania oraz gatunki nowe i reintrodukowane”, Poznań – Szamotuły, 13 – 15 maja
2015, str. 150 – 153.
4. Rola partnerów w realizacji zadań (ze szczególnym uwzględnieniem organów
administracji publicznej)
Partnerami w realizacji tego zadania są obecnie: organ administracji publicznej - urząd Gminy
Tuczępy (pomoc w wyborze lokalizacji doświadczenia), rolnik indywidualny (dysponent gruntów do
doświadczenia w 2 lokalizacjach w woj. świętokrzyskim), firma WIKANA sp. z o.o. (producent
i dystrybutor nawozu na bazie poferementu biogazowego); Gminne Przedsiębiorstwo Komunalne
Sp. z o.o., Oczyszczalnia ścieków w Kłaju (dostawca osadów ściekowych); Instytut Ekologii
Terenów Uprzemysłowionych w Katowicach (udostępnienie stabilizatorów doglebowych, udział
w wyborze lokalizacji doświadczenia), Bioelektrownie Świętkorzyskie MK, sp. z o.o. (lokalny
odbiorca biomasy).