Wpływ globalizacji i regionalizacji na bezpieczeństwo

Wpływ globalizacji i regionalizacji na bezpieczeństwo międzynarodowe
czwartek, 09 września 2010 21:30
Istota i cechy globalizacji
Globalizacja jest obiektywnym procesem, który według A. McGraw polega na wielości powiązań
i wzajemności oddziaływań państw i społeczeństw, tworzących obecnie światowy system .
Globalizację cechują dwa wymiary: zakres oraz intensywność. Z jednej strony omawiany proces
tworzą zjawiska obejmujące większą część kuli ziemskiej lub działania w skali ogólnoświatowej;
z drugiej strony globalizacja polega również na intensyfikacji współdziałania, wzajemnych
powiązań oraz współzależności między państwami i społeczeństwami, w różnych regionach
gospodarki światowej. Dokonuje się stopniowe, jednoczesne rozszerzanie i pogłębianie
różnego rodzaju relacji i powiązań w światowym systemie. W literaturze przedmiotu do
powszechnie akceptowanych cech globalizacji przyjęto zaliczać:
-
wielowymiarowość,
integrowanie,
współzależności międzynarodowe,
związek z postępem nauki, techniki i organizacji,
dialektyczny charakter.
Wielowymiarowość globalizacji polega na tym, że przejawia się ona w wielu różnych sferach
życia jednocześnie: w gospodarce, polityce, wojskowości, kulturze, obejmując przeplatające się
działania dokonywane w tym samym czasie, lecz w różnych przestrzeniach. Dodatkowo (w
przestrzeniach) toczą się procesy o wymiarze ogólnoświatowym.
Integrowanie to scalanie gospodarek na różnych poziomach poprzez ścisłe łączenie
funkcjonowania rozproszonych po całym świecie podmiotów w ramach powiązań
kooperacyjnych, handlowych, inwestycyjno-produkcyjnych i politycznych.
Istnieje wiele płaszczyzn, na których zawiązują się te międzynarodowe współzależności. Można
je określić jako możliwości koordynacji systemów międzynarodowych, np. ugrupowań
regionalnych, sieci kooperacyjnych lub porozumień ponadregionalnych. Trzeba zauważyć, że
współzależności mogą przybierać charakter asymetryczny i przekształcać się w dominację
silniejszego partnera zagranicznego lub systemu światowego. Współzależności
międzynarodowe często z trudem poddają się kwantyfikacji ilościowej. Miary wskazujące na ich
zakres, intensywność i siłę oddziaływania są dalekie od doskonałości. Stosunkowo najłatwiej
można skwantyfikować współzależności ekonomiczne, odwołując się np. do rozmiarów
transakcji handlowych, przepływu kapitałów między danymi krajami.
1/9
Wpływ globalizacji i regionalizacji na bezpieczeństwo międzynarodowe
czwartek, 09 września 2010 21:30
Związek z postępem nauki, techniki i organizacji jest oczywisty. Postęp oddziałuje na proces
globalizacji poprzez osiągnięcia techniczne, które z kolei służą rozwojowi komunikowania się
(poprzez Internet, telefon komórkowy lub łączność satelitarną) i transportu, a przede wszystkim
- tworzeniu nowoczesnych produktów, nowych metod wytwarzania, zarządzania i organizacji,
powstawania zasobów wysoko wykwalifikowanych kadr i nowoczesnych technologii.
Globalizacja napędzana jest w głównej mierze przez rewolucję informacyjną. To właśnie
informacja umożliwia rozprzestrzenianie się dotychczas lokalnych zjawisk, procesów, wartości
itp. na cały świat. Swobodny i natychmiastowy przepływ informacji eliminuje różnice, redukuje
przestrzeń i przyspiesza czas. Informacja staje się współcześnie jednym z podstawowych
czynników bezpieczeństwa, rodzącym nowe kategorie zagrożeń, ale też dającym nowe
instrumenty przeciwdziałania.
Dialektyczny charakter zjawiska globalizacji to postrzeganie jej jako nieustającego procesu
występowania zjawisk lub procesów o charakterze przeciwstawnym. W literaturze zestawia się
je w następujące pary: globalizacja-fragmentaryzacja, integracja-dezintegracja,
globalizacja-regionalizacja, homogenizacja-dyferencjacja, wymiar globalny-lokalny.
Globalizacja jest zjawiskiem wieloaspektowym, przejawia się w bardzo różnorodny sposób,
ogarniając zjawiska polityczne, militarne, społeczne i ekonomiczne. Można zatem przyjąć, że
globalizacja jest to proces oznaczający rosnące powiązania państw w handlu światowym, w
bezpośrednich inwestycjach zagranicznych i na rynkach kapitałowych, będący efektem rosnącej
tendencji do traktowania przez coraz większą liczbę przedsiębiorstw całego świata jako rynku
zbytu. Proces ten wiąże się zazwyczaj z tzw. drugą rewolucją przemysłową czyli
przyspieszeniem postępu technicznego prowadzącego do spadku kosztów komunikowania się i
transportu oraz z liberalizacją w przepływach towarów, usług, kapitału i pracy w skali kraju oraz
całej gospodarki światowej. Globalizacja nie jest trendem wyłącznie ekonomicznym i
politycznym, lecz procesem socjoekonomicznym.
Z punktu widzenia bezpieczeństwa międzynarodowego globalizacja prowadzi do
rozprzestrzeniania zjawisk zarówno korzystnych, jak i niekorzystnych. Tworzy warunki
sprzyjające do przeciwstawiania się jednym zagrożeniom, ale równocześnie rozsiewa po
świecie często dotychczas lokalne zagrożenia i rodzi zupełnie nowe. Globalizacja zmienia
środowisko bezpieczeństwa, nie eliminując z niego sporów, konfliktów czy kryzysów. Nadaje im
jedynie nową jakość, inny charakter.
Procesy globalizacji a bezpieczeństwo międzynarodowe
2/9
Wpływ globalizacji i regionalizacji na bezpieczeństwo międzynarodowe
czwartek, 09 września 2010 21:30
Następstwa globalizacji są rozlegle i różnorodne, zarówno dla kształtu (elementów, cech)
porządku międzynarodowego, jak i podstawowych uczestników stosunków międzynarodowych państw i tworzących je społeczeństw oraz narodów, lecz także dla podmiotów niepaństwowych,
takich jak: międzynarodowe ugrupowania gospodarczo-polityczne, organizacje
międzynarodowe, korporacje transnarodowe oraz organizacje pozarządowe. Używając
terminologii J.N. Rosenau, w warunkach procesów globalizacji występuje proces bifurkacji
podmiotowej struktury społeczności międzynarodowej. Obok świata państw wyłania się
wielocentryczny świat podmiotów niepaństwowych. Procesy te dość radykalnie zmieniają
wcześniejsze, charakterystyczne dla westfalskiego systemu stosunków międzynarodowych
warunki funkcjonowania państwa, ale nie zmieniają jego szczególnej pozycji w tym środowisku.
Transformacja suwerenności państwowej w jej tradycyjnym rozumieniu jest jedną z
najważniejszych konsekwencji procesów globalizacyjnych w kontekście przemian środowiska
międzynarodowego i możliwości działania podmiotów w gospodarce światowej. Obserwuje się
transformację suwerenności we wszystkich podstawowych sferach życia państwa: politycznej,
bezpieczeństwa, gospodarczej, informacji, opinii publicznej (kształtowania świadomości
społecznej) oraz praw człowieka. Państwo (a w państwie demokratycznym - społeczeństwo)
traci kontrolę nad swym potencjałem, nad instrumentami swej polityki gospodarczej, socjalnej,
obronnej itd. Następuje ograniczanie autonomii państwa w aspekcie wewnętrznym i
zewnętrznym, a formalnoprawne ujmowanie jego suwerenności traci sens. W dobie globalizacji
znaczenie tradycyjne ustępuje rozumieniu suwerenności jako instytucji. Istotna jest zdolność
państwa do stanowienia o swoim losie i do realizacji swoich interesów. Dotyczy to szeroko
rozumianej sfery bezpieczeństwa. W poszczególnych krajach następuje konwergencja polityki
ekonomicznej i stosowanych przez nią instrumentów oraz ujednolicenie działania w sferze
gospodarczej. Transformacja suwerenności państw jest zarazem nieuniknionym następstwem
globalizacji, gdyż wynika z "odterytorialnienia" procesów społecznych i pogłębiania się
rozmaitych współzależności w skali globalnej lub międzynarodowej we wszystkich wymiarach
życia społecznego. Z powyższego stwierdzenia wynika, że problem transformacji suwerenności
dotyczy każdego państwa na świecie, choć oczywiście w różnym stopniu.
Poszerzanie się i umacnianie wolnego rynku prowadzi do wprowadzania i realizacji programu
prywatyzacji, deregulacji i desocjalizacji. Jak zauważa J. Symonides, krytyce poddawana jest
koncepcja państwa opiekuńczego, ponieważ prowadzi do marnotrawienia środków, do
rozbudowy nieudolnej biurokracji i nadmiernych obciążeń podatkowych. Państwo promuje
procesy deregulacji, inicjuje i nadzoruje procesy prywatyzacyjne w sferze ekonomicznej, nauce,
oświacie, służbie zdrowia, szkolnictwie i transporcie. Wycofuje się także z obszarów
tradycyjnych, traktowanych jako podstawowe, tzn. zapewnienie systemu bezpieczeństwa
wewnętrznego i funkcjonowanie systemu penitencjarnego.
Liberalizacja obrotów kapitałowych, rosnąca i zmieniająca się pozycja korporacji
3/9
Wpływ globalizacji i regionalizacji na bezpieczeństwo międzynarodowe
czwartek, 09 września 2010 21:30
transnarodowych w gospodarce światowej oraz tworzenie w poszczególnych krajach warunków
swobodnej mobilności kapitału krajowego powodują że państwa decydują się na obniżanie
podatków. Z jednej strony wywiera to pozytywny wpływ na gospodarkę kraju, ponieważ
prowadzi do powiększenia popytu wewnętrznego i inwestycji, pobudza przedsiębiorczość wśród
rodzimych podmiotów gospodarczych. Jednak z drugiej strony, państwo, decydując się na
redukcję swoich dochodów, musi stopniowo zmniejszać swoje wydatki, co w konsekwencji nie
tylko prowadzi do zasadniczych ograniczeń w realizacji zadań socjalnych, lecz przede
wszystkim zmniejsza zakres wpływu państwa na prowadzoną politykę gospodarczą.
I jeszcze jedna bardzo ważna kwestia. Szczególne znaczenie w kontekście ogólnej tendencji do
transformacji suwerenności państwowej ma problem państw w stanie rozkładu albo upadłych (f
ailed states
). Są to kraje, w których władze centralne całkowicie lub w znacznej mierze utraciły zdolność do
utrzymywania porządku na własnym terytorium i wykonywania swych podstawowych funkcji.
Oddziaływanie procesów globalizacyjnych w tych państwach powoduje poszerzenie możliwości
rozwoju różnych ugrupowań terrorystycznych czy zorganizowanych grup przestępczych, które
czują się na terytorium państw upadłych bezkarne i prowadzą bardzo aktywną działalność
przestępczą zakrojoną na skalę międzynarodową. Lokalni przywódcy nierzadko mogą okazać
się ich sprzymierzeńcami, widząc w sojuszu tego typu szansę na umocnienie swej władzy.
Czy powyższe uwagi mogą uzasadniać stwierdzenie, że w dobie globalizacji gospodarki
światowej rola państwa słabnie lub staje się mniej istotna? Wydaje się, że rola współczesnego
państwa ulega transformacji, co przejawia się w następujących wymiarach:
- Realizowana polityka gospodarcza i bezpieczeństwa państwa nie tylko staje się w coraz
większym stopniu zależna od decyzji rządu, lecz podlega także silnym wpływom
międzynarodowych organizacji gospodarczych i ugrupowań integracyjnych.
- Nie zmniejsza się znaczenie państwa jako podstawowego uczestnika stosunków
międzynarodowych, lecz ulega modyfikacji jego rola, ponieważ na scenie politycznej świata
pojawiły się nowe i potężne gospodarczo podmioty.
- Proces globalizacji zmusza państwo do kreatywnego poszukiwania i wprowadzania
nowych instrumentów, które zapewnią mu wpływ na coraz bardziej niezależne gospodarczo i
silniejsze przedsiębiorstwa międzynarodowe.
- Gwałtownie rozszerza się zakres spraw wewnętrznych i zagranicznych państwa,
podlegających regulacjom wielostronnym, tzn. takim, które są uzgadniane, przyjmowane, a
następnie egzekwowane przez instytucje, reżimy, mechanizmy, procedury wielostronne.
- Konieczne jest świadome włączanie organizacji pozarządowych w obszar polityki
gospodarczej. Organizacje i działania pozarządowe mogą sprzyjać i ułatwiać bądź komplikować
i utrudniać prowadzenie i osiąganie celów przez zagraniczną politykę ekonomiczną. Należy
mieć przy tym świadomość, że interesy organizacji pozarządowych mogą być zbieżne lub
sprzeczne z interesami i polityką gospodarczą rządu.
4/9
Wpływ globalizacji i regionalizacji na bezpieczeństwo międzynarodowe
czwartek, 09 września 2010 21:30
Nowa rola państwa w sferze ekonomicznej powinna polegać na prowadzeniu stosownej polityki
gospodarczej, która będzie odpowiedzią na wyzwania globalizacji. Chodzi przede wszystkim o
uzdrowienie finansów państwa, zmniejszenie inflacji i bezrobocia, liberalizację wymiany
handlowej i inwestycji zagranicznych oraz zwiększenie innowacyjności i konkurencyjności
krajowych podmiotów. Ta ostatnia kwestia nabiera współcześnie szczególnego znaczenia,
ponieważ obecnie konkurencyjność to trwała zdolność do rywalizacji, kooperacji i osiągania
korzyści z otwartej gospodarki rynkowej.
Globalizacja i rozluźnienie rygorów po zimnej wojnie stworzyły warunki sprzyjające uaktywnieniu
się terroryzmu międzynarodowego. Usamodzielnione i pozbawione ograniczeń wynikających z
bipolarnego podziału świata organizacje i grupy terrorystyczne rozwinęły swoją aktywność.
Zaczęły stawać się samodzielnymi strategicznymi graczami na arenie międzynarodowej.
Sprzyjającymi środkami działania, które ułatwiają działania ugrupowaniom terrorystycznym, są:
rewolucja informatyczna, liberalizacja przepływów kapitałowych oraz możliwość dostępu do
środków masowego rażenia związana z otwartością społeczeństw demokratycznych . Globalna
sieć terrorystyczna może dyktować państwom narodowym swoje warunki, dezorganizować
prace organizacji międzynarodowych, wprowadzać chaos w życiu społecznym oraz stwarzać
zagrożenia ekologiczne.
Rezultatem globalizacji jest również powstanie rozmaitych rajów finansowych, specjalizujących
się w offshore banking i gwarantujących swoim klientom daleko posuniętą dyskrecję . Według
Międzynarodowego Funduszu Walutowego w 2006 r. istniało 46 "przybrzeżnych centrów
finansowych", z czego 19 oaz podatkowych było usytuowanych w regionie Ameryki (rozumianej
jako Ameryka Północna i Południowa łącznie), 12 w Europie, 10 w Azji, 3 w Australii i 2 w
Afryce. W większości są to państwa położone na wyspach, których wielkość powierzchni jest
zróżnicowana, gęstość zaludnienia średnia, a cechą charakterystyczną ich struktury
gospodarczej jest dobrze rozwinięty sektor usług, zwłaszcza finansowych.
Istnienie takich państw (lub obszarów, gdyż taki charakter mogą mieć również prawnie
wydzielone części państw czy nawet miast) znacznie ułatwia pozyskiwanie, lecz także
ukrywanie i "pranie" nielegalnych funduszy. Obecna złożoność oraz nieprzejrzystość
międzynarodowych rynków finansowych powodują iż rosną powiązania grup przestępczych i
terrorystycznych z legalnymi instytucjami (fundacjami charytatywnymi, stowarzyszeniami
kulturalnymi), a tym samym rozszerza się zakres dostępnych opcji finansowania działalności
przestępczej czy terrorystycznej z legalnych źródeł, co obserwuje się np. w Japonii i Stanach
Zjednoczonych.
5/9
Wpływ globalizacji i regionalizacji na bezpieczeństwo międzynarodowe
czwartek, 09 września 2010 21:30
Procesom globalizacji stosunków międzynarodowych - jak już podkreślono - towarzyszy
regionalizacja i eksponowanie tego, co lokalne, a obok integracji pojawia się fragmentacja życia
społecznego, procesom centralizacji zaś towarzyszy decentralizacja. Potwierdzeniem
złożoności i nowej jakości interakcji międzynarodowych są konflikty o nowych jakościowo
cechach, które mają charakter regionalny, a głównie lokalny.
Analizowane nowe konflikty zachodzące w warunkach procesów globalizacji i regionalizacji
gospodarki mają trzy cechy charakterystyczne. Jak pisze M. Pietraś, przesłanką tych konfliktów
jest po pierwsze dążenie do władzy motywowane najczęściej względami tożsamości narodowej
lub religijnej. Po drugie, cechą tych nowych wojen/konfliktów jest zmiana sposobu ich
prowadzenia i stosowanych środków. Najczęściej celem działań jest kontrola ludności poprzez
wydalanie czy też eksterminację osób o innej tożsamości, natomiast rzadziej chęć zdobycia
terytorium. Po trzecie, konfliktom tym towarzyszy funkcjonowanie korporacji transnarodowych
dostarczających walczącym stronom uzbrojenia .
Globalizacja i regionalizacja a realne i liberalne koncepcje
bezpieczeństwa
Do zrozumienia istoty dynamicznych zmian, jakie mają wpływ na bezpieczeństwo
międzynarodowe, obok scharakteryzowanej globalizacji, niezbędne jest rozróżnienie dwóch
pojęć: regionalizm i regionalizacja. Pierwszy termin odnosi się do integracji regionalnej
stymulowanej czynnikami politycznymi (politically driven integration), a drugi - do integracji
napędzanej czynnikami ekonomicznymi (
economically driven integration
) lub - w szerszym rozumieniu - społecznymi (
socially driven integrationf
9. Regionalizm oznacza zatem inicjatywy rządowe oraz tworzenie instytucji obejmującyeh
zasięgiem dany region, a służących rozwojowi współpracy zainteresowanych państw.
Regionalizacja opiera się natomiast na siłach społecznych, co w odniesieniu do integracji
gospodarczej oznacza mechanizmy rynkowe.
Powiązania między krajami regionu Azji i Pacyfiku trudno zakwalifikować jednoznacznie po
stronie regionalizmu lub regionalizacji. Wiele inicjatyw w zakresie współpracy finansowej,
monetarnej, handlowej, policyjnej i militarnej wymaga stworzenia chociażby minimalnej
nadbudowy instytucjonalnej niezbędnej do ich wdrożenia, realizacji i kontroli. Kraje regionu nie
wykazują jednak zdecydowanej chęci tworzenia silnych instytucji ponadnarodowych.
Koordynację polityczną regionalizmu w omawianym rejonie opisuje się jako "międzyrządowy
styl podejmowania decyzji" (intergovernmental decision-making style), co w praktyce oznacza
6/9
Wpływ globalizacji i regionalizacji na bezpieczeństwo międzynarodowe
czwartek, 09 września 2010 21:30
konieczność poszukiwania konsensusu w zakresie podejmowanych decyzji.
Przyczyn niechęci tworzenia regionalnych instytucji politycznych można się doszukiwać w
uwarunkowaniach historycznych, wielkiej różnorodności krajów regionu, specyficznej kulturze
politycznej, a nawet w niedostatecznym poziomie rozwoju społeczeństwa obywatelskiego. W
kwestii instytucjonalizacji integracji ekonomicznej można wymienić bardziej szczegółowe
przeszkody: brak motywacji i woli politycznej, różny poziom rozwoju gospodarczego
poszczególnych państw, różne koncepcje współpracy (multilateralizm vs regionalizm) i
niespójne cele. Dwie największe funkcjonujące w regionie Azji i Pacyfiku organizacje - APEC i
ASEAN
- oceniane są jako nieefektywne fora wymiany poglądów i na dodatek prezentują konkurencyjne
wizje rozwoju regionalizmu.
V.D. Cha wyraził przekonanie, iż globalizacja zachęca poszczególne państwa do kształtowania
kooperatywnej polityki bezpieczeństwa, zwłaszcza na szczeblu regionalnym, wzmacnianej
dodatkowo za sprawą ataku terrorystycznego na USA z września 2001 roku . Z punktu widzenia
niniejszej publikacji najistotniejsza jest ocena, czy i w jaki sposób globalizacja jako całość i zbiór
pewnych specyficznych składowych (tj. przepływy finansowe, terroryzm, migracje, liberalizacja
handlu) została wpisana w koncepcję bezpieczeństwa przez podmioty systemu
międzynarodowego. Globalizacja, nawet postrzegana i funkcjonująca w kategoriach zagrożenia
przez państwa i inne podmioty stosunków międzynarodowych, postępuje i konkuruje z
tradycyjnymi realnymi i liberalnymi koncepcjami bezpieczeństwa. Wówczas poziom globalny
jest bezpośrednio - nie tylko pośrednio - odnoszony do sfery bezpieczeństwa.
Tak szerokie ujęcie kategorii bezpieczeństwa w kontekście globalizacji ma dwa oblicza.
Pierwsze akcentuje negatywną stronę struktury centroperyferyjnej. Stanowi niejako kontynuację
długiej tradycji - jak piszą B. Buzan i O. Weaver - zapoczątkowanej przez J.A. Hobsona i W.I.
Lenina, którzy podkreślali aspekty dysproporcjonalności, wyzysku i represyjności relacji
pomiędzy centrum a peryferiami: imperializm, kolonializm, neokolonializm, zależność,
imperializm kulturowy itd.
Negatywna strona globalnej koncepcji bezpieczeństwa jest podważana przez bardziej
optymistyczne interpretacje liberalne, silniej zakorzenione w centrum, świadome dysproporcji,
dostrzegające jednak w procesie globalizacji najszybsze i najefektywniejsze narzędzie do ich
przezwyciężenia. W tym ujęciu globalizacja powinna być ścieżką do stopniowej eliminacji
tradycyjnego pojmowania bezpieczeństwa międzynarodowego (w świetle opinii bardziej
radykalnych liberałów, także koncepcji państwa). Przykład stosowania tej koncepcji w regionie
Azji i Pacyfiku stanowią Republika Korei (Korea Płd.), Tajwan i Singapur , realizujące procesy
7/9
Wpływ globalizacji i regionalizacji na bezpieczeństwo międzynarodowe
czwartek, 09 września 2010 21:30
transformacji gospodarczej i politycznej w warunkach globalizacji. Główną rolę odgrywają w tym
kontekście
Chiny i
Rosja
, realizujące procesy liberalizacji gospodarczej (penetracji procesu globalizacji), w których
następstwie można oczekiwać liberalizacji politycznej i obniżenia skali zagrożenia.
D.A. Lake i P. M. Morgan zauważają iż w świecie pozimnowojennym "szczebel regionalny staje
się w coraz to większym stopniu polem konfliktu i kooperacji państw, a także obiektem
współczesnych badań w dziedzinie bezpieczeństwa". Podkreślają także konieczność
wypracowania regionalnego, komparatywnego podejścia do zagadnienia bezpieczeństwa w
nowych realiach po zimnej wojnie.
Podejście regionalistyczne uwzględnia elementy neorealizmu i globalizmu, nadając priorytet
niższemu szczeblowi analizy. Zważywszy, iż zarówno podejście neorealistyczne, jak i
regionalistyczne są zakorzenione w terytorialności i bezpieczeństwie, ujęcie regionalne jest
komplementarne w stosunku do koncepcji neorealistycznej struktury systemu, dostarczając
czwartego (regionalnego) szczebla struktury. Jednakże ujęcie regionalne, jak i
konstruktywistyczne rozumienie kwestii bezpieczeństwa wykraczają poza projekcję
neorealistyczną. W tym świetle ograniczone pozostaje powiązanie z koncepcją globalistyczną.
B. Buzan i O. Weaver podkreślają iż bezpieczeństwo regionalne z całą swoją złożonością
stanowi niezbędny komponent systemu międzynarodowego. Powiązanie terytorialnych i
pozaterytorialnych aspektów bezpieczeństwa stanowi problem empiryczny, pozostający
otwartym dla dalszych rozważań. Teoria ta uwzględnia podmioty pozapaństwowe, otwierając im
wręcz perspektywy dominacji. Pomimo iż teoria bazuje na szczeblu regionalnym, uwzględnia
inne poziomy (globalny, międzyregionalny, lokalny), determinując - poprzez kryteria czasu i
miejsca - zakres ich dominacji. Koncepcja bezpieczeństwa zarysowana powyżej uwzględnia
wszystkie szczeble, w odpowiednim jednak stopniu w zależności od konkretnych uwarunkowań.
Zarówno introwertyzm potęg, jak i obawy przed zachodnią hegemonią stanowią aspekty
globalizacji, które mogą wzmocnić rangę regionów jako obszarów, gdzie prowadzi się
odpowiednią politykę przeciwdziałającą zagrożeniom globalnym, lub też narzędzi do
zwiększenia wpływów na szczeblu globalnym. Działania podejmowane w dziedzinie
bezpieczeństwa wiążą się z poszukiwaniem źródeł zagrożeń w otoczeniu globalnym
(destabilizacja finansowa, globalne ocieplenie, amerykanizacja), jednakże podmioty
oddziaływań są zlokalizowane zarówno na szczeblu globalnym (globalny porządek
ekonomiczny, ekosystem planetarny itd.), jak i pozostałych (wspólnotowym, państwowym,
regionalnym). Należy jednak podkreślić, iż procesy globalne mogą generować wielokierunkowe
8/9
Wpływ globalizacji i regionalizacji na bezpieczeństwo międzynarodowe
czwartek, 09 września 2010 21:30
skutki w poszczególnych regionach, powodując np. w efekcie kryzysu finansowego
dezintegrację pewnych obszarów, a jednocześnie wzrost kooperacji na innych obszarach. W
celu zrozumienia następstw oddziaływania czynników globalnych należy najpierw rozpoznać
specyfikę regionu.
Podsumowując, należy podkreślić, iż po zimnej wojnie obserwuje się wyraźną tendencję do
regionalizacji i globalizacji bezpieczeństwa międzynarodowego. Wynika ona z
umiędzynarodowienia zagrożeń i wyzwań, co skłania państwa do podejmowania kooperacji w
sferze bezpieczeństwa poprzez zawieranie bilateralnych sojuszy, lecz przede wszystkim
podejmowanie wspólnych działań na forum różnych organizacji międzynarodowych. Przykładem
takich organizacji w regionie Azji i Pacyfiku są ASEAN i APEC.
Źródło: B. Skulska, P. Skulski (red.), Bezpieczeństwo międzynarodowe w regionie Azji i
Pacyfiku. Wybrane zagadnienia
, Wrocław 2010.
9/9