Licowanie bez ryzyka

MATERIAŁY
Licowanie bez ryzyka
Cegła klinkierowa jest synonimem trwałości, odporności na korozję
biologiczną oraz kreatywności w kształtowaniu architektury i piękna
fasady. Do jej murowania używać należy jednak specjalnych zapraw
– nie nadaje się do tego zwykła zaprawa cementowa.
W
16
Polsce w latach 80. i do połowy lat
Wykwity i wyługowania
90. XX w. zainteresowanie drobnoformatowymi materiałami było sto-
Poważnym jednak problemem rzutującym na rynko-
sunkowo niewielkie, panowała wówczas technologia
we opinie o elewacjach klinkierowych jest zjawisko
uprzemysłowiona, tj. wielkopłytowe elementy prefa-
pojawiających się po pewnym czasie różnego rodzaju
brykowane. Z pewnością wpływ na to miała otacza-
wykwitów, wyługowań i przebarwień na ich powierzch-
jąca rzeczywistość, niewydolna gospodarka planowa
niach. Zjawiska tego typu należą do najczęstszych
i prawie zupełny brak podaży nowoczesnych materia-
szkód, jakie możemy zaobserwować na wielu obiek-
łów budowlanych.
tach. Mechanizm powstawania zaplamień we wszyst-
Ożywienie na rynku materiałów dokonało się dopie-
kich przypadkach jest bardzo podobny, natomiast przy-
ro w II. połowie lat 90. i zaowocowało pojawieniem
czyn jest bardzo wiele.
się wielu nowych technologii oraz nowych kierunków
Z licznych badań wynika, że około 35% wszystkich
i tendencji w budownictwie mieszkaniowym, przemy-
wykwitów, wyługowań i przebarwień powierzchnio-
słowym, publicznym. Projektanci i inwestorzy na nowo
wych powstaje w wyniku zastosowania niewłaściwych
docenili ogromne zalety i walory wynikające z zastoso-
zapraw, około 25% związane jest z wykonywaniem
wania materiałów licowych.
robót bez zabezpieczeń w niekorzystnych warunkach
Nasiąkliwość cegły a zaprawa
wodowane niestarannym wykonywaniem prac, a 15%
jest wywoływane innymi przyczynami.
Materiały licowe to nie tylko cegła klinkierowa, zali-
Z powyższego wynika więc, że właściwy dobór zapraw
czają się do nich także cegły licowe, silikatowe i in-
do murów licowych znacząco decyduje o końcowym
ne. Ich parametry i właściwości oczywiście różnią się.
efekcie wykonywanych prac. Spoiny stanowią ok. 15-
Nas szczególnie interesuje zachowanie się cegły pod
20% całkowitej powierzchni licowej. Na nich zazwy-
względem wchłaniania wody (nasiąkliwości). W związku
czaj koncentrują się stale powracające czynniki powo-
z tym parametrem cegły możemy podzielić na:
dujące uszkodzenia w postaci wyługowań, wykru-
– cegły o bardzo dużej nasiąkliwości,
szeń, wykwitów i przebarwień. Sam dobór odpowied-
– dużej nasiąkliwości,
niej cegły elewacyjnej – nawet najwyższej jakości – nie
– o słabej nasiąkliwości,
daje więc żadnej gwarancji i całkowitego zabezpiecze-
– bardzo słabej nasiąkliwości.
MATERIAŁY
atmosferycznych (deszcz, mróz), około 25% jest spo-
nia przed w/w zjawiskami. Dlatego też zaprawie należy poświęcić znacznie więcej uwagi niż by się to mogło
wydawać.
Zaprawa zaprawie nierówna
Na rynku oferowanych jest wiele zapraw do murowania i fugowania cegły klinkierowej, lecz tylko niektóre są w stanie sprostać wysokim wymaganiom, jakie
są im stawiane.
Jednym z najbardziej znanych producentów specjalistycznych zapraw do murów licowych jest firma
To może się stać z murem, jeśli zaprawa będzie nieodpowiednio dobrana
quick-mix. Od ponad 30 lat firma produkuje suche
zaprawy, pozostając wierna hasłu
zawartość + woda = gotowe
Wieloletnie doświadczenie i badania prowadzone
w dziedzinie murów licowych pozwoliło firmie opracować grupę zapraw przeznaczoną specjalnie do
murów licowych. Grupa tych zapraw nosi nazwę V.O.R.
Umożliwiają one murowanie z jednoczesnym licowaniem bez jakiegokolwiek ryzyka. Wiązania na styku
zaprawy i cegły są mocne i nie wykazują rys.
Stopień nasiąkliwości cegły uwzględniają cztery rodzaje
zapraw V.O.R.:
1. VK Plus – specjalna zaprawa murarska do wznoszenia murów elewacyjnych z ekstremalnie nasiąkliwych
cegieł licowych (o nasiąkliwości > 10%) ręcznie formowanych, wapienno-piaskowych itp., z jednoczesnym pełnym i gładkim wykonaniem spoin;
2. VK 01 – specjalna zaprawa murarska do wznoszenia
murów elewacyjnych z mocno nasiąkliwych cegieł
licowych (o nasiąkliwości 8-10%) z jednoczesnym
pełnym i gładkim wykonaniem spoin. Rozwiązuje
ona problem tzw. „efektu bibuły”, czyli szybkie wsią-
DZIESIĘĆ ZASAD DOBREGO MUROWANIA
1. Dobierz właściwy rodzaj zaprawy w odniesieniu do nasiąkliwości cegły.
2. Dbaj o to, aby zaprawa nie zamokła.
3. Do suchej zaprawy dolewaj zawsze właściwą ilość wody.
4. Dobrze wymieszaj zaprawę.
5. Niczego nie dodawaj do zaprawy.
6. Pamiętaj o właściwym wykonaniu izolacji.
7. Muruj w jednym cyklu wraz ze spoinowaniem.
8. Spoinuj we właściwym momencie – wykonuj test kciuka. Zalecane wykonanie fugi do lica, półokrągłej.
9. Przykrywaj wymurowania po zakończeniu prac (pozostaw przestrzenie wentylacyjne).
10. Nie muruj w trakcie deszczu, mrozu i w niewłaściwej (zbyt niskiej lub wysokiej) temperaturze.
17
MATERIAŁY
MUROWANIE I SPOINOWANIE W JEDNYM CYKLU
Muruje się na pełną
spoinę, zaprawę
rozkładając na całej
powierzchni cegły
Nadmiar zaprawy
wypływającej po
dociśnięciu cegły
„odcina się” kielnią
Po odpowiednim
stwardnieniu
zaprawy kształtuje
się spoinę
(fugówką lub
innym dostępnym
narzędziem)
Gdy zaprawa
zwiąże (po ok.
4–5 godzinach) lico
muru oczyszcza się
szczotką
kanie wody z zaprawy w cegłę. Skutkiem tego jest
Związek pomiędzy zaprawą i cegłą – a więc przyczepność
niska wytrzymałość zaprawy, brak przyczepności lub
i szczelność – w znacznym stopniu zależy od tego, jak
mała przyczepność.
dalece uda się dostosować i dobrać odpowiednią zapra-
3. VM 01 – specjalna zaprawa murarska do wzno-
18
wę murarską do charakterystyki absorpcyjnej cegły.
szenia murów elewacyjnych ze słabo nasiąkliwych
Do każdego rodzaju zaprawy dozowane są środ-
cegieł licowych (o nasiąkliwości 3–8%) z jednocze-
ki, które zatrzymują wodę, gdy zaprawa jest jeszcze
snym pełnym i gładkim wykonaniem spoin. Woda
świeża i zapobiegają w ten sposób twardnieniu zapra-
wsiąka w cegły powoli, skutkiem czego jest wystę-
wy na powierzchni styku z cegłą. W przypadku cegieł
powanie nadmiaru wody w miejscach styku i moż-
o dużej nasiąkliwości nie jest więc konieczne wstępne
liwość przesiąkania wody deszczowej do zaprawy.
zwilżanie cegieł (np. zaprawą VK plus lub VK 01). Cegły
Specyficzna zdolność zatrzymywania wody przez
o bardzo słabej nasiąkliwości bardzo powoli wchłaniają
zaprawę VM 01 zapobiega przemakaniu cegieł
wodę, przez co woda deszczowa ma ułatwiony dostęp
i zapewnia lekką obróbkę.
do wnętrza zaprawy, skąd wypłukuje spoiwo. Zaprawy
4. VZ 01 – do cegieł o bardzo niskiej nasiąkliwości (<
VM 01 i VZ 01 zapobiegają temu zjawisku, posiadają
5%). W przypadku obróbki za pomocą tradycyjnej
bowiem specyficzną zdolność zatrzymywania cząsteczek
zaprawy murarskiej woda stojąca na cegłach zagra-
wody oraz charakteryzują się odpowiednim składem
ża połączeniom pomiędzy cegłą a zaprawą, cegły
granulometrycznym, który zapobiega efektowi ślizgania
pływają przy obróbce. W następstwie tego tworzą
się cegieł (lub utraty przyczepności) i zapewnia odpo-
się pęknięcia zaprawy, woda deszczowa może prze-
wiednią porowatość i optymalną stateczność muru.
siąkać. Specjalne uziarnienie zaprawy VZ 01 zapo-
Do produkcji zapraw murarskich V.O.R. stosuje się tylko
biega pływaniu cegieł i utracie stabilności całego
składniki zgodne z odnośnymi wytycznymi i normami.
muru. Zawartość wilgoci w fasadzie jest regulowa-
Zaprawy V.O.R. mają aprobatę techniczną ITB (AT-15-
na poprzez otwarte dyfuzyjnie spoiny.
4021/99 i AT-15-6148/2003).
MATERIAŁY
Mur okładzinowy:
renowacja, naprawy i spoinowanie
Fasady z muru z oblicówką charakteryzują się dużą trwałością. Są one wykonane jednak wystawione na wysokie obciążenia spowodowane trwającymi wiele dziesięcioleci wpływami atmosferycznymi. Wnikająca wilgoć, naprężenia termiczne, zarastanie glonami i torfem, ale również i zanieczyszczenia środowiska prowadzą do tego, że konieczna staje się ich renowacja
lub odrestaurowanie.
Dodatkowych prac renowacyjnych wymagają też nierzadko nowe mury licowe, gdzie błędy wykonawcze
pojawiają się już na etapie wznoszenia. Do poważnych
uchybień w sztuce zalicza się: brak właściwej izolacji,
murowanie na tzw. listewki bądź pręty stalowe, dodawanie środków chemicznych do fabrycznie wyprodukowanej zaprawy, murowanie na niepełną spoinę, niewłaściwy dobór zaprawy do rodzaju cegły, niewłaściwe
zabezpieczenie świeżo postawionego muru itp.
Na zły stan elewacji wpływ mają również szkodliwe warunki atmosferyczne, takie jak deszcz i mróz.
Uszkodzenia w postaci wykruszania lub odpryskiwania
kawałków spoiny są widocznymi skutkami zawilgocenia muru i działania mrozu.
Późniejsze uzupełnienie spoin bez prawidłowego usunięcia uszkodzonej zaprawy murarskiej pociąga za sobą
powstanie w niedługim czasie takiej samej szkody. Tylko
usunięcie uszkodzonej już zaprawy do głębokości ok.
15-20 mm oraz ponowne spoinowanie gwarantuje skuteczną naprawę. W celu uzyskania jednakowego koloru
muru poddanego renowacji, zaleca się wymianę spoiny
na całej jego powierzchni.
Bezpiecznie i efektywnie
Poza technicznymi zaletami zaprawy V.O.R. gwarantują bezpieczeństwo podczas murowania: przy murowaniu z jednoczesnym spoinowaniem całokształt prac daje
się łatwo kontrolować tak, że unika się ubytków w systemie spoinowania. Świadczą o tym wieloletnie doświadczenia zebrane przez quick-mix, które pozwalają stwierdzić, że pełnospoinowe nałożenie zaprawy następuje tylko w przypadku zastosowania metody „murowanie i spoinowanie w jednym cyklu roboczym”. Wówczas
gdy wykonawstwo było prawidłowe, to nie należy się spodziewać jakichkolwiek wykwitów i wyługowań na murze.
Metoda ta przynosi również finansowe korzyści dla samego wykonawcy, ponieważ obniża koszty robocizny i koszty przestoju rusztowań (oszczędza się na czasie, jaki byłby
potrzebny na fugowanie gotowego już muru).
Pod hasłem „bezpieczeństwo” kryje się ponadto efektywność na placu budowy. Suche zaprawy są sprzedawane w workach lub silosach, a że do zastosowania trzeba je tylko wymieszać z wodą, to zbędne staje
się tworzenie zapasów środków wiążących i piasku. No
i odpada pracochłonne mieszanie składników. Poza tym
maszynowa technika sprawia, że gotowa do użycia
Fuga wymagająca naprawy
sucha zaprawa murarska zawsze ma tę samą jakość:
jest szczelna, odporna na działanie czynników atmosferycznych, paroprzepuszczalna i nie ulega spalaniu.
Murując mury, elewacje itp. z cegły klinkierowej zawsze
należy pamiętać, że tylko systemowe współdziałanie
cegły, odpowiedniej zaprawy i fachowego wykonawstwa zapewni wysoką jakość i zadowalającą estetykę
elewacji z licówki.
Przemysław Ganecki
Lidia Misiuna
quick-mix
Ta sama fuga po naprawie
20
Zdjęcia: quick-mix