zawsze sprawdzaj to czego nauczyłeś

Daria Kraus, [email protected]
informatyka
Szkoła Podstawowa nr 29 w Warszawie
Halina Kowalska, [email protected]
informatyka, chemia
Zespół Szkół nr 8 w Warszawie
ZAWSZE SPRAWDZAJ TO, CZEGO NAUCZYŁEŚ
Jednym z najważniejszych zadań szkoły powinno być nauczenie uczniów
samooceny. Umiejętności szkolne nie zawsze są potrzebne w dorosłym życiu, a wiedza
często ulega dezaktualizacji. Kompetencja samooceny jest stosunkowo odporna na upływ
czasu, poza tym jest niesłychanie przydatna.
Nieumiejętność dokonania własnej samooceny może skutkować w dorosłym życiu
albo postawami roszczeniowymi (w przypadku przeszacowania własnej wartości), albo
pasywnością, kompleksami i skazywaniem się na marginalizację zawodową (w przypadku jej
niedoszacowania). Bywa również, że oceniając w miarę poprawnie własne umiejętności, nie
potrafimy ich właściwie odnieść do sytuacji, w której mogą być najlepiej spożytkowane np.
w życiu zawodowym.
Ucząc samooceny, powinniśmy pamiętać, że uczeń ocenia tylko swoje osiągnięcia.
Jest niezwykle ważne dokładne zrozumienie wymagań stawianych przez nauczyciela.
Dlatego tyle uwagi poświęca się dzisiaj takiemu formułowaniu wymagań, żeby jednakowo
rozumiał je uczeń jak i nauczyciel.
Oceniając jakość własnej pracy, musimy mieć świadomość, czemu ona służy. Wtedy
jesteśmy w stanie określić, które zadania zostały wykonane zadowalająco. Dlatego najpierw
należy sprecyzować wymagania edukacyjne wobec uczniów, w oparciu o które realizujemy
cele lekcji.
W artykule chciałybyśmy podzielić się doświadczeniami w pracy nad diagnozą
osiągnięć edukacyjnych uczniów i ich samooceną z informatyki. Analizę wyników nauczania
w poszczególnych klasach przeprowadzamy pod koniec każdego semestru. Wszyscy
nauczyciele opracowują diagnozę osiągnięć edukacyjnych dla każdej klasy, formułują
wnioski i wskazania do dalszej pracy dydaktycznej z danym zespołem uczniów, według
zaprojektowanego arkusza w Szkole Podstawowej nr 29 (tabela 1). Analizy wyników tak
przeprowadzonego pomiaru dydaktycznego dyrektor szkoły dokonuje systematycznie dwa
razy w roku na posiedzeniach rady pedagogicznej, oraz nauczyciele na spotkaniach
zespołów przedmiotowych.
1
Diagnoza osiągnięć edukacyjnych /wiedza, umiejętności/
uczniów klasy ............................ w roku szkolnym ................................
Narzędzia, sposoby
Badany
pomiaru/obserwacja, Kiedy?
obszar
testy, sprawdzian,
/czas/
/wiedzy,
przegląd prac .../
umiejętności/
Wnioski, wyniki, ocena, diagnoza
Tabela 1. Diagnoza osiągnięć edukacyjnych.
Jeszcze kilka lat temu tak opracowana diagnoza, wzbudzała wśród nauczycieli
mieszane uczucia a nawet niezadowolenie. Czyż nie wystarczy duża ilość sprawdzianów
i kartkówek, po których też trzeba przeprowadzać analizę wyników? Z perspektywy czasu
widzimy, że jest to bardzo przydatne w planowaniu dalszej pracy dydaktycznej. Właśnie ten
arkusz był przyczyną przygotowania przez nas wymagań edukacyjnych z informatyki
w szkole podstawowej (II etap nauczania), a także opracowania kart osiągnięć uczniów dla
klas IV – VI, w celu ich samooceny. Poniżej zamieszczamy przykładową kartę dla klasy V.
KARTA OSIĄGNIĘĆ UCZNIA
KLASA 5 .....
Nazwisko i imię ...........................................
UMIEJĘTNOŚCI PRAKTYCZNE Z
INFORMATYKI
Niezbyt
Sprawnie,
sprawnie, często czasami robię
robię błędy
błędy
Samodzielnie
i bardzo sprawnie
POTRAFIĘ
Uczeń
Uczeń
Uczeń
PODSTAWOWE ZASADY POSŁUGIWANIA
SIĘ KOMPUTEREM.
Włączyć komputer. Uruchomić program
zgodny z poleceniem.
Posłużyć się poznanymi na lekcjach
programami, na przykład wykonać w nich
jakąś operację lub pracę.
Uruchomić program antywirusowy
i sprawdzić dysk na obecność wirusa.
Posłużyć się dyskietką lub płytą CD:
otworzyć plik, uruchomić program,
zakończyć pracę i wyjąć ze stacji.
Zapamiętać i znaleźć w folderach
odpowiednie pliki (kartki z tekstami,
rysunkami, itp.).
Zamknąć program, system Windows
i wyłączyć komputer.
RAZEM
STOSOWANIE OPROGRAMOWANIA DO
NAUKI I ZABAWY.
2
Wykonać rysunek w edytorze graficznym.
Zapisać i otworzyć kartkę (plik) z rysunkiem
w komputerze.
Kopiować, przemieszczać i zmieniać
elementy rysunku.
Napisać tekst w komputerze: usuwać
i poprawiać błędy w tekście, zmieniać
czcionki, formatować akapity.
Umieścić na jednej kartce komputerowej
rysunek i tekst.
Zaprezentować swoje prace korzystając
z komputera.
Wydrukować wykonaną w komputerze
pracę.
Umieścić dane w komputerze i wykonać
wykres, na przykład w arkuszu do liczenia.
Posłużyć się programem edukacyjnym np.
z języka polskiego, historii, matematyki, itp.
RAZEM
KORZYSTANIE Z SIECI KOMPUTEROWYCH
Otworzyć witrynę internetową i poruszać się
po niej.
Znaleźć w Internecie informacje na podany
temat i wybrać najistotniejsze treści.
Utworzyć dokument tekstowy lub graficzny
na bazie wiadomości wyszukanych
w Internecie.
Napisać list w komputerze i wysłać go
pocztą elektroniczną.
Dopisz inne umiejętności:
RAZEM:
Tabela 2. Karta osiągnięć ucznia.
Przed jej wypełnianiem uprzedzamy uczniów, że ankieta nie ma wpływu na ocenę
semestralną i prosimy o szczere wypowiedzi. Dzieci wstawiają w odpowiednie pola znak 9
lub °, co w zestawieniu wyników traktujemy jako wartość 1. Wpisanie nazwiska i imienia nie
jest wymagane.
Korzystając
z
powyższej
samooceny,
przeprowadzamy
analizę
umiejętności
i wiadomości, które uczeń zdobył na lekcjach. Wypełnione tabele możemy rozpatrywać pod
kątem samodzielności pracy (kolumny) lub trzech wyróżnionych działów (wiersze).
Przykładowe wyniki zamieszczamy poniżej.
3
KLASA 5
UMIEJĘTNOŚCI
Niezbyt
Sprawnie, czasami
PRAKTYCZNE
sprawnie, często
robię błędy
Z INFORMATYKI
robię błędy
PODSTAWOWE
ZASADY
18
66
POSŁUGIWANIA SIĘ
KOMPUTEREM
STOSOWANIE
OPROGRAMOWANIA
20
154
DO NAUKI I ZABAWY
KORZYSTANIE
Z SIECI
18
60
KOMPUTEROWYCH
Razem
56
Samodzielnie
i bardzo
sprawnie
280
273
355
158
786
Tabela 3. Zestawienie wyników na podstawie kart samooceny.
Na podstawie analizy kart samooceny (wykres 1) uczniowie wszystkich klas piątych
w 70% stwierdzili, że opanowali bardzo sprawnie: posługiwanie się komputerem, stosowanie
oprogramowania do nauki i zabawy oraz korzystanie z sieci komputerowych. Pozostała
grupa – 25%, wypowiedziała się, że radzi sobie sprawnie, a 5% niezbyt dobrze radzi sobie
na lekcji i musi często korzystać z pomocy nauczyciela.
Wykres 1. Umiejętności praktyczne uczniów z informatyki.
Przedstawiamy również, w jaki sposób przełożyłyśmy wyniki skali procentowej na oceny:
a) samodzielnie i bardzo sprawnie – bardzo dobry,
b) sprawnie, czasami robię błędy – dobry,
c) niezbyt sprawnie, często robię błędy – dostateczny.
Nad propozycjami tych odniesień można jednak dyskutować.
Średnia ocen z kart samooceny wyniosła 4,7, a średnia ocen na semestr 4,8. Wyniki w tabeli
4 potwierdzają fakt, że skala ocen została dobrana właściwie.
Klasa
Średnia ocen
na semestr
Średnia z samooceny
uczniów
5a
5b
5c
4,8
4,7
4,9
4,7
4,7
4,7
Tabela 4. Porównanie średniej ocen na semestr i z kart samooceny.
4
Powyższe i pierwsze nasze badanie obejmowało łącznie klasy piąte (nie
uwzględniłyśmy w tym artykule czwartych i szóstych), ale w tym roku szkolnym zamierzamy
dokonać szczegółowej oceny, z rozbiciem na poszczególne klasy. Umożliwi to uzyskanie
bardziej
prawdopodobnej
oceny
osiągnięć
uczniów,
porównywalnej
z
ocenami
semestralnymi oraz wysunięcie wniosków do dalszej pracy z konkretną grupą dzieci.
Daria Kraus i Halina Kowalska.
Literatura
1.
Klemens
Stróżyński:
artykuł
pt.:
„Samoocena
–
kompetencja
kluczowa”
–
www.vulcan.edu.pl/eid/archiwum/2000/01/samoocena.html, listopad 2002.
2.
Program Nowa Szkoła CODN, Warszawa 1998r.
5