Kamienio³om wapieni kredowych w Bli¿owie

Kamienio³om wapieni kredowych w Bli¿owie
Lokalizacja:
województwo lubelskie
powiat zamojski
gmina Su³ów
miejscowoœæ Bli¿ów
5894
Jednostka geologiczna:
zapadlisko przedkarpackie
Osady kredowe na Roztoczu wykszta³cone s¹ jako
margle i margle kredowe, a miejscami jako osady kredy
1 pisz¹cej. W ma³ym, nieczynnym ³omie we wsi Bli¿ów, po
pó³nocnej stronie drogi do Abramowa ods³aniaj¹ siê utwory
górnokredowe wykszta³cone jako jasnobe¿owe, niekiedy
bia³e wapienie o charakterze kredy pisz¹cej.
Kreda pisz¹ca nale¿y do wapieni organogenicznych
tzn. takich, w których budowie dominuj¹cy udzia³ mia³y
wapienne fragmenty organizmów ¿ywych. Kredê spoœród
innych wapieni organogenicznych (powstaj¹cych w wyniku
procesów biochemicznych i chemicznych) wyró¿nia du¿a
zawartoœæ glonów z grupy Coccolithophorites (10-75%)
o wielkoœci 2-5 mikronów, py³u kalcytowego (5-60%) i
ma³ych otwornic. Obok tych dominuj¹cych fragmentów
w kredzie wystêpuje kwarc, chalcedon i opal (czêsto
tworz¹ce bu³y krzemienne), a podrzêdnie tak¿e glaukonit
i minera³y ilaste. W typowej kredzie fragmenty wiêkszych
skorup wystêpuj¹ bardzo rzadko. Typowa kreda jest bia³a,
2 ale wystêpuje tak¿e w odmianach o barwie kremowej,
szarej i niebieskawej. Odmiany zasobne w kokkolity i
py³ kalcytowy, nazywane kred¹ pisz¹c¹, s¹ miêkkie, ³awo
rozcieraj¹ siê w palcach i pozostawiaj¹ bia³y, kryj¹cy œlad
na twardszych przedmiotach. Struktura kredy jest bardzo
drobnoziarnista (pelitowa). Kreda wystêpuje w mi¹¿szych
seriach w osadach okresu geologicznego, który od niej
otrzyma³ nazwê okresu kredowego.
Widoczne w kilkumetrowych œcianach ³omu w Bli¿owie
osady kredowe charakteryzuj¹ siê doœæ monotonnym
wykszta³ceniem, nie wykazuj¹ widocznych struktur sedy3 mentacyjnych, a jedynie s³abo zaznaczaj¹ce siê u³awicenie
podkreœlone zró¿nicowanym stopniem zwiêz³oœci ska³y.
Ods³aniaj¹ce siê tu wapienie charakteryzuj¹ siê s³ab¹
zwiêz³oœci¹, s¹ miêkkie i podatne na erozjê. S¹ to utwory
p³ytkiego, ciep³ego morza kredowego, które oko³o 65 mln
lat temu rozci¹ga³o siê na obszarze dzisiejszego Roztocza.
Dziêki s³abej zwiêz³oœci utwory kredowe na obszarze
Roztocza ³atwo ulega³y erozji, tworz¹c zró¿nicowan¹ mor-
52
Krasnobród
Rejon geograficzny:
Wy¿yna Lubelsko-Lwowska
Roztocze
Roztocze Œrodkowe
4650
4652
fologicznie powierzchniê, na której deponowane by³y z kolei
wapienne osady wieku mioceñskiego.
Równie¿ ma³a zwiêz³oœæ powoduje, ¿e osady górnej
kredy na obszarze Roztocza s¹ s³abo ods³oniête. Ska³y te
najczêœciej widoczne s¹ w postaci zwietrza³ych okruchów
rozproszonych w glebie na polach. £om w Bli¿owie jest
wyj¹tkowym miejscem, gdzie mo¿emy zobaczyæ tak dobrze
zachowane utwory kredowe Roztocza.
Chc¹c dotrzeæ do ods³oniêcia wapieni kredowych musimy dojechaæ do miejscowoœci Bli¿ów i od przystanku ko³o
koœcio³a podejœæ do ³omu drog¹.
Ods³oniêcie ma zarówno wartoœæ poznawcz¹ jak i dydaktyczn¹ a tak¿e dokumentacyjn¹. Mimo unikatowoœci
nie jest oznakowane ¿adnymi tablicami informacyjnymi.
Przy niewielkich nak³adach mo¿e staæ siê interesuj¹cym i
wartoœciowym punktem na trasie roztoczañskich szlaków
turystycznych.
The Cretaceous limestones quarry in Bli¿ów
In a small quarry located in Bli¿ów village, on the northern side of local road heading to Abramów the Upper Cretaceous sediments are exposed: light-beuge, sometimes white
limestones. The sequence belongs to well-known formation
of Cretaceous sediments from the Roztocze area, which
includes marls, marly limestones and chalks.
Chalk is a fossiliferous limestone composed of calcareous fragments of Coccolithophorites algae (10-75%) of the
size 2-5 micrometers, crypto-crystalline calcite (5-60%)
and small foraminifers.
In the Roztocze area Upper Cretaceous sediments
are poorly exposed due to their high susceptibility to
erosion and can be encountered usually as rock fragments
scattered in the fields. Thus, the quarry in Bli¿ów is an
exceptional site.
Chalks exposed in the quarry walls reveal rather monotonous development. Sedimentary structures are absent
Bli¿ów
and poorly visible bedding is underlain by differences in rock
compactness. Sediments were deposited in a warm, shallow
sea which covered the Roztocze area about 65 Ma ago.
Exposures in the Bli¿ów quarry are of unique, scientific,
educational and documentational values. Unfortunately,
there are no marks directing to the quarry. At low expenses
this site may become an interesting and important element
of the Roztocze touristic trail system.
1
2
3
Wybrana literatura: 62, 67, 71, 74, 81, 163,
165, 178, 235, 236, 283, 284, 482
Autor karty stanowiska dokumentacyjnego i fotografii:
L. Jankowski (2005)
53