PROGRAM ĆWICZEŃ - Uniwersytet Gdański

UNIWERSYTET GDAŃSKI
KATEDRA PRAWA ADMINISTRACYJNEGO
POSTĘPOWANIE ADMINISTRACYJNE
POSTĘOWANIE ADMINISTRACYJNE I SĄDOWOADMINISTRACYJNE
(ramowy program wykładu i ćwiczeń1)
kierunek: PRAWO i ADMINISTRACJA, studia stacjonarne i niestacjonarne
CZEŚĆ I
Postępowanie administracyjne
Temat I.
1.
2.
3.
Procedury administracyjne w systemie prawa
Postępowanie administracyjne (jurysdykcyjne)
2.1. Pojęcie postępowania administracyjnego
2.2. Przedmiot postępowania administracyjnego
2.3. Rodzaje postępowania administracyjnego (postępowanie ogólne i postępowania szczególne)
2.4. Tryby postępowania administracyjnego (tryb zwykły i tryby nadzwyczajne postępowania
administracyjnego
2.5. Stadia i instancje postępowania administracyjnego
2.6. Funkcje postępowania administracyjnego
Rodzaje postępowań unormowanych w k.p.a.
3.1. Ogólne postępowanie administracyjne
3.2. Postępowanie w sprawie zaświadczeń
3.3. Postępowanie w sprawie skarg i wniosków
3.4. Postępowanie w sprawie rozstrzygania sporów o właściwość
Temat II:
1.
2.
3.
4.
5.
Pojęcie i struktura postępowania administracyjnego
Podmioty prowadzące postępowanie administracyjne
Rodzaje podmiotów prowadzących postępowania administracyjne
Pojęcie organu administracji publicznej na gruncie przepisów kodeksu postępowania administracyjnego
Zdolność organu do prowadzenia postępowania administracyjnego:
3.1. Właściwość organu
– pojęcie i rodzaje właściwości
– obowiązek kontroli właściwości i skutki naruszenia właściwości
– spory o właściwość
3.2. Instytucja wyłączenia
– wyłączenie pracownika organu,
– wyłącznie organu,
– wyłączenie członka organu kolegialnego.
Organy wyższego stopnia i organy naczelne
Problematyka upoważnienia pracownika do działania w imieniu organu
Program przedmiotu „Postępowanie administracyjne” obejmuje część I programu ramowego. Program przedmiotu „Postępowanie administracyjne i
sądowoadministracyjne” obejmuje części I, II i III programu ramowego. Szczegółowy zakres źródeł prawa i literatury przedmiotu, których znajomość
jest wymagana na danych ćwiczeniach i wykładzie określają osoby prowadzące zajęcia dydaktyczne.
1
Temat III:
1.
2.
3.
Strona w postępowaniu administracyjnym
1.1. Pojęcie strony w postępowaniu administracyjnym
1.2. Zdolność prawna i zdolność do czynności prawnych strony w postępowaniu administracyjnym
1.3. Następstwo procesowe
1.4. Działanie przez przedstawicieli i pełnomocników
1.5. Wielość stron w postępowaniu administracyjnym
Uczestnicy postępowania na prawach strony:
2.1. Organizacja społeczna,
2.2. Prokurator,
2.3. Rzecznik Praw Obywatelskich,
2.4. Inni uczestnicy na prawach strony.
Inni uczestnicy postępowania administracyjnego
Temat IV:
1.
2.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
2.
Wszczęcie i tok postępowania administracyjnego
Wszczęcie postępowania
1.1. Tryby wszczęcia postępowania
– wszczęcie postępowania na wniosek
– wszczęcie postępowania z urzędu)
1.2. Forma żądania wszczęcia postępowania
1.3. Zawiadomienie o wszczęciu postępowania
1.4. Forma i data wszczęcia postępowania
1.5. Skutki wszczęcia postępowania
Terminy do załatwienia sprawy i inne terminy procesowe w postępowaniu administracyjnym
2.1. Terminy procesowe w postępowaniu administracyjnym
– pojęcie terminu procesowego
– klasyfikacje terminów procesowych
– obliczanie terminów procesowych
– instytucja przywrócenia terminu
2.2. Termin do załatwienia sprawy
– zasada szybkości postępowania
– dyrektywa działania bez zbędnej zwłoki
– terminy ustawowe załatwienia sprawy (ustawowe i wyznaczone)
– bezczynność organu administracji w postępowaniu administracyjnym
Podania
Doręczenia i wezwania
Prowadzenie akt sprawy i udostępnianie akt sprawy
Postępowanie wyjaśniające
6.1. Pojęcie i zakres postępowania wyjaśniającego
6.2. Postacie postępowania wyjaśniającego (postępowanie gabinetowe wyjaśniające i rozprawa
administracyjna)
6.3. Zasady postępowania dowodowego
6.4. System środków dowodowych
Współdziałanie organów w postępowaniu administracyjnym
7.1. Współdziałanie organów w orzekaniu w sprawie indywidualnej w trybie z art. 106 k.p.a.
7.2. Pomoc prawna w postępowaniu administracyjnym
Temat VI:
1.
Zasady postępowania administracyjnego
Zasady ogólne postępowania administracyjnego
Europejskie standardy postępowania administracyjnego
Temat V:
1.
Uczestnicy postępowania administracyjnego
Zawieszenie i umorzenie postępowania administracyjnego
Zawieszenie postępowania administracyjnego
1.1. Pojęcie i skutki prawne zawieszenia postępowania
1.2. Rodzaje zawieszenia postępowania – zawieszenie z urzędu i na wniosek
1.3. Przesłanki i forma zawieszenia postępowania
1.4. Podjęcie zawieszonego postępowania
Umorzenie postępowania administracyjnego
2.1. Pojęcie i skutki prawne umorzenia postępowania
2.2. Rodzaje umorzenia postępowania – umorzenie z urzędu i na wniosek
2.3. Przesłanki i forma umorzenia postępowania
Temat VII:
1.
2.
3.
4.
Rodzaje rozstrzygnięć organu – decyzja i postanowienie
Decyzja administracyjna
2.1. Pojęcie i charakterystyka decyzji administracyjnej
2.2. Nazwy własne decyzji administracyjnych
2.3. Elementy treści decyzji administracyjnej
2.4. Doręczenie i ogłoszenie decyzji
2.5. Związanie organu decyzją administracyjną
2.6. Zagadnienie wykonalności decyzji administracyjnej
2.7. Rektyfikacja decyzji administracyjnej
– uzupełnienie decyzji administracyjnej
– sprostowanie decyzji administracyjnej
– wyjaśnienie decyzji administracyjnej
2.8. Wygaśnięcie decyzji administracyjnej
Postanowienie
3.1. Pojęcie i charakterystyka postanowienia
3.2. Rodzaje postanowień
3.3. Składniki treści postanowienia
3.4. Doręczenie i ogłoszenie postanowienia
3.5. Związanie organu postanowieniem
3.6. Zagadnienie wykonalności postanowienia
3.7. Odpowiednie stosowanie przepisów o decyzjach do postanowień
Ugoda w postępowaniu administracyjnym
Temat VIII:
1.
2.
3.
2.
3.
Weryfikacja decyzji administracyjnej
Płaszczyzny stabilizacji decyzji administracyjnej
– decyzja nieostateczna
– decyzja ostateczna
– decyzja prawomocna
Pojęcie i tryby weryfikacji decyzji administracyjnej oraz praktyczne kryteria ich rozróżnienia
Pojęcie i rodzaje środków zaskarżenia
Temat IX:
1.
Rozstrzygnięcia organu w postępowaniu administracyjnym
Środki zaskarżenia rozstrzygnięć organu I instancji
Odwołanie
1.1. Konstrukcja prawna odwołania od decyzji
1.2. Legitymacja do wniesienia odwołania
1.3. Organ właściwy do rozpatrzenia odwołania
1.4. Treść odwołania
1.5. Termin i tryb składania odwołania
1.6. Skutek prawny wniesienia odwołania
Wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy
2.1. Konstrukcja prawna wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy
2.2. Legitymacja do wniesienia wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy
2.3. Organ właściwy do rozpatrzenia wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy
2.4. Odpowiednie stosowanie do wniosku o rozpatrzenie sprawy przepisów dotyczących odwołań
Zażalenie
3.1. Konstrukcja prawna zażalenia na postanowienie
3.2. Legitymacja do wniesienia zażalenia
3.3. Organ właściwy do rozpatrzenia zażalenia
3.4. Treść zażalenia
3.5. Termin i tryb składania zażalenia
3.6. Skutek prawny wniesienia zażalenia
3.7. Odpowiednie stosowanie do zażaleń przepisów dotyczących odwołań
Temat X:
1.
2.
3.
4.
Wstępna kontrola odwołania (instytucja autokontroli i obowiązek przesłanie odwołania do organu odwoławczego)
Tok postępowania odwoławczego
– stwierdzenie niedopuszczalności odwołania lub wniesienia odwołania z uchybieniem terminu
– zakres postępowania wyjaśniającego w postępowaniu odwoławczym
– odpowiednie stosowanie w postępowaniu odwoławczym przepisów o postępowaniu przed
organami pierwszej instancji
Decyzje organu odwoławczego
3.1. Rodzaje decyzji organu odwoławczego
– decyzja utrzymująca w mocy zaskarżoną decyzję
– decyzja uchylająca zaskarżoną decyzję w całości albo w części i w tym zakresie orzekająca co do
istoty sprawy
– decyzja uchylająca zaskarżoną decyzję i umarzająca postępowanie w pierwszej instancji
– decyzja umarzająca postępowanie odwoławcze
– decyzja uchylająca zaskarżoną decyzję w całości i przekazująca organowi pierwszej instancji
sprawę do ponownego rozpatrzenia
– decyzja uchylająca zaskarżoną decyzję w całości i zobowiązująca organ pierwszej instancji do
wydanie decyzji określonej treści
3.2. Zakaz wydania decyzji na niekorzyść strony (reformatio in peius w postępowaniu administracyjnym)
Odrębności postępowania zażaleniowego
Temat XI:
1.
2.
3.
4.
5.
Tok postępowania administracyjnego w II instancji
Tryby nadzwyczajne postępowania administracyjnego
Postępowanie w sprawie wznowienia postępowania administracyjnego
1.1. Instytucja wznowienia postępowania administracyjnego
1.2. Podstawy wznowienia postępowania administracyjnego
1.3. Postępowanie w sprawie wznowienia postępowania administracyjnego
– wszczęcie postępowania
– organ właściwy w sprawie wznowienia postępowania administracyjnego
– postępowanie rozpoznawcze
– decyzje kończące postępowanie wznowieniowe
Postępowanie w sprawie stwierdzenia nieważności decyzji
2.1. Instytucja stwierdzenia nieważności decyzji
2.2. Podstawy stwierdzenia nieważności decyzji
2.3. Postępowania w sprawie stwierdzenia nieważności decyzji
– wszczęcie postępowania
– organ właściwy w sprawie stwierdzenia nieważności decyzji
– postępowanie rozpoznawcze
– decyzje kończące postępowanie w sprawie stwierdzenia nieważności
Uchylenie i zmiana decyzji ostatecznej (dotkniętych wadami niekwalifikowanymi bądź prawidłowych)
3.1. Uchylenie lub zmiana decyzji nietworzącej praw dla strony [art. 154 k.p.a.]
3.2. Uchylenie lub zmiana decyzji tworzącej prawa dla strony [art. 155 k.p.a.]
3.3. Nadzwyczajny tryb uchylenia lub zmiany decyzji ostatecznej [art. 161 k.p.a. – tzw. wywłaszczenie praw
nabytych na podstawie decyzji]
Uchylenie lub zmiana decyzji na podstawie przepisów szczególnych
Weryfikacja ostatecznych postanowień w trybach nadzwyczajnych
CZĘŚĆ II
Postępowanie sądowoadministracyjne
Temat XII:
1.
2.
3.
4.
5.
Sądowa kontrola działalności administracji publicznej
Geneza sądownictwa administracyjnego w Polsce
Struktura sądownictwa administracyjnego i ustrój sądów administracyjnych
Założenia sądowej kontroli administracji publicznej
3.1. Pojęcie postępowania sądowoadministracyjnego
3.2. Przedmiot postępowania sądowoadministracyjnego
Rodzaje skarg do sądu administracyjnego
Zakres kognicji sądów administracyjnych
6.
7.
8.
9.
10.
5.1. Właściwość wojewódzkiego sądu administracyjnego
5.2. Właściwość Naczelnego Sądu Administracyjnego
Podmioty postępowania sądowoadministracyjnego
6.1. Strony postępowania sądowoadministracyjnego
6.2. Podmioty na prawach strony i inni uczestnicy postępowania
6.3. Zdolność sądowa i procesowa
6.4. Pełnomocnicy w postępowaniu sądowoadministracyjnym
Postępowanie przed wojewódzkim sadem administracyjnym
7.1. Wszczęcie ogólnego postępowania sądowoadministracyjnego
7.2. Konstrukcja skargi do wojewódzkiego sądu administracyjnego
- legitymacja do złożenia skargi
- przesłanki dopuszczalności skargi
- skutki wniesienia skargi
7.3. Autokontrola skarżonego organu administracji publicznej
7.4. Czynności procesowe w postępowaniu sądowoadministracyjnym
7.5. Tok postępowania przed wojewódzkim sądem administracyjnym
7.6. Orzeczenia orzeczeń wojewódzkiego sądu administracyjnego
Postępowanie przed Naczelnym Sądem Administracyjnym
8.1. Środki odwoławcze od orzeczeń WSA: skarga kasacyjna do NSA i zażalenie
8.2. Postępowanie ze skargi kasacyjnej
8.3. Postępowanie zażaleniowe
8.4. Orzeczenia Naczelnego Sądu Administracyjnego
Wznowienie postępowania i stwierdzanie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia
Uchwały Naczelnego Sądu Administracyjnego
CZĘŚĆ III
Postępowanie egzekucyjne w administracji
Temat XIII:
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
Wybrane zagadnienia z zakresu postępowania egzekucyjnego w administracji
Pojęcie i przedmiot egzekucji administracyjnej
Obowiązki egzekwowane w drodze egzekucji administracyjnej
Podstawy prawne prowadzenia egzekucji administracyjnej
Pojęcie i funkcje postępowania egzekucyjnego w administracji
Podmioty i uczestnicy postępowania egzekucyjnego
5.1. Organ egzekucyjny
5.2. Wierzyciel
5.3. Zobowiązany
5.4. Inni uczestnicy postępowania egzekucyjnego
5.5. Organy sprawujące nadzór nad egzekucją
Środki egzekucyjne
6.1. Pojęcie środka egzekucyjnego
6.2. Klasyfikacje środków egzekucyjnych
6.3. Charakterystyka środków egzekucyjnych obowiązków o charakterze niepieniężnym
Zasady postępowania egzekucyjnego
Wszczęcie i tok postępowania egzekucyjnego
8.1. Upomnienie w postępowaniu egzekucyjnym
8.2. Tytuł wykonawczy (pojęcie, treść)
8.3. Wszczęcie postępowania egzekucyjnego
8.4. Czynności egzekucyjne
8.5. Postanowienia w postępowaniu egzekucyjnym w administracji
8.6. Zawieszenie postępowania, wstrzymanie czynności egzekucyjnych, wstrzymanie postępowania
egzekucyjnego, umorzenie postępowania
Środki zaskarżenia i środki nadzoru w postępowaniu egzekucyjnym
9.1. Środki zaskarżenia służące w drodze administracyjnej
– zarzuty
– zażalenie
– skargi
– wniosek o wyłączenie spod egzekucji prawa do rzeczy lub innego prawa majątkowego
10.
11.
12.
– żądanie uchylenia, zmiany lub stwierdzenia nieważności postanowień w trybie przepisów k.p.a.
9.2. Środki zaskarżenia służące w drodze sądowej
– powództwa przeciwegzekucyjne do sądu powszechnego,
– skarga do sądu administracyjnego
9.3. Środki nadzoru w postępowaniu egzekucyjnym
Zbieg egzekucji
Udzielanie pomocy obcemu państwu oraz korzystanie z jego pomocy przy dochodzeniu należności pieniężnych
Pojęcie i funkcje postępowania zabezpieczającego
Literatura
Literatura podstawowa:



B. Adamiak, J. Borkowski Postępowanie administracyjne i sądowoadministracyjne, Warszawa 2012
E. Bojanowski, J. Lang, Z. Cieślak, Postępowanie administracyjne i postępowanie przed sądami
administracyjnymi, Warszawa 2010
E. Bojanowski, K. Żukowski (red.), Leksykon prawa administracyjnego. 100 podstawowych pojęć, Warszawa
2009
Literatura uzupełniająca:





W. Chróścielewski, J.P. Tarno, Postępowanie administracyjne i postępowanie przed sądami
administracyjnymi, Warszawa 2011
T. Jędrzejewski, M. Masternak, P. Rączka, Administracyjne postępowanie egzekucyjne, Toruń 2011
W. Dawidowicz, Zarys procesu administracyjnego, Warszawa 1989
W. Dawidowicz, Postępowanie administracyjne. Zarys wykładu, Warszawa 1983
T. Woś, H. Knysiak-Molczyk, M. Romańska, Postępowanie sądowoadministracyjne, Warszawa 2011
Komentarze:




B. Adamiak, J. Borkowski, Kodeks postępowania administracyjnego. Komentarz, Warszawa 2011
M. Jaśkowska, A. Wróbel, Kodeks postępowania administracyjnego. Komentarz, Warszawa 2011
G. Łaszczyca, Cz. Martysz, A. Matan, Kodeks postępowania administracyjnego. Komentarz, t. I– II, Warszawa
2010
M. Wierzbowski, A. Wiktorowska (red.), Kodeks postępowania administracyjnego. Komentarz, Warszawa
2011


R. Hauser, Z. Leoński, A. Skoczylas, Postępowanie egzekucyjne w administracji. Komentarz, Warszawa 2011
P. Przybysz, Postępowanie egzekucyjne w administracji. Komentarz, Warszawa 2011

R. Hauser, M. Wierzbowski (red.), Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. Komentarz,
Warszawa 20011
J.P. Tarno, Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. Komentarz, Warszawa 2011
T. Woś (red.), H. Knysiak-Molczyk, M. Romańska, Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi.
Komentarz, Warszawa 2011


Wykaz aktów prawnych
Podstawowe akty prawne:
Ustawa z dnia 14 czerwca 1960 r. – Kodeks postępowania administracyjnego (t.j. Dz. U. z 2000 r. Nr 98, poz.
171 ze zm.)
Ustawa z dnia 25 lipca 2002 r. – Prawo o ustroju sądów administracyjnych. (Dz. U. Nr 137, poz. 1269 ze zm.)
Ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz.
1270 ze zm.)
Ustawa z dnia 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (t.j. Dz. U. z 2005 r. Nr 229,
poz. 1954 ze zm.)
Dodatkowe akty prawne:
Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego [art. 840 – 843 k.p.c.] (Dz. U. Nr 43, poz.
296 ze zm.)
Ustawa z dnia 12 października 1994 r. o samorządowych kolegiach odwoławczych (t.j. Dz. U. z 2001 r. Nr 79,
poz. 856 ze zm.)
Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 8 stycznia 2002 r. w sprawie organizacji przyjmowania i rozpatrywania
skarg i wniosków (Dz. U. Nr 5, poz. 46)