Antropologia religii

Antropologia religii
wybór esejów
tom II
ZAK£AD ANTROPOLOGII HISTORYCZNEJ
INSTYTUT ARCHEOLOGII UNIWERSYTETU WARSZAWSKIEGO
Warszawa 2001
Wybór tekstów: Mariusz S. Zió³kowski
Redakcja: Arkadiusz So³tysiak
Sk³ad: Arkadiusz So³tysiak
Projekt ok³adki: Katarzyna Dmowska–Ozdowska
Ilustracje dostarczone przez autorów
© Zak³ad Antropologii Historycznej,
Instytut Archeologii Uniwersytetu Warszawskiego
Warszawa 2001
ISBN 83–907360–7–1
Druk: Scanner, ul. Hebanowa 16, 87–100 Toruñ
Spis treœci
——————————————————————————————————————
Wprowadzenie........................................................................................... 5
Aleksandra Domañska
Jak powstaj¹ i sk¹d siê bior¹ dzieci w wierzeniach rdzennych mieszkañców
Australii .................................................................................................... 7
Eliza Saroma
Sk¹d siê bra³y tureckie dzieci. Przedmuzu³mañska koncepcja cz³owieka w
Azji Centralnej ........................................................................................ 25
Wojciech Kuæ
Dziecko w judaizmie................................................................................ 55
Mariusz W³odarczyk
Znalezieni w kapuœcie... Sk¹d siê bior¹ dzieci w ludowej kulturze Polski . 73
Wies³aw Wiêckowski
Trans szamañski = choroba psychiczna?.................................................. 83
Bartosz Wiœniewski
Belial. Próba rekonstrukcji postaci przeciwnika Boga w Starym
Testamencie i apokryfach ........................................................................ 93
Arkadiusz So³tysiak
Postaæ Thora w mitologii pogañskich Skandynawów ............................. 105
Mi³osz Giersz
Postacie funkcjonariuszy kultu religijnego w ikonografii kultury Moche 137
Patrycja Prz¹dka
Akt sk³adania ludzkiej ofiary w ikonografii kultury Moche .................... 155
Arkadiusz So³tysiak
Kilka uwag na temat ewolucji kulturowej............................................... 179
Wprowadzenie
——————————————————————————————————————
W
1999
roku
we
wprowadzeniu
do
pierwszego
tomu
zbioru
esejów
"Antropologia religii" pozwoli³em sobie wyraziæ nadziejê, ¿e stanie siê on
pocz¹tkiem
pewnej
serii
tematycznej
publikowanej
przez
Zak³ad
Antropologii Historycznej Instytutu Archeologii UW. Tym przyjemniej jest
mi wiêc skreœliæ teraz tych kilka s³ów wprowadzenia do drugiego tomiku
prac, powsta³ych w ramach istniej¹cego od roku akademickiego 1999/2000
bloku
specjalizacyjnego
"Antropologia
religii",
prowadzonego
przez prof. dr hab. Andrzeja Wierciñskiego i pisz¹cego te
wspólnie
s³owa,
przy
wspó³pracy mgra Arkadiusza So³tysiaka.
Podobnie jak poprzednio, prezentowane w tym tomie artyku³y s¹ w
wiêkszoœci poszerzonymi wersjami najciekawszych referatów studenckich,
przedstawionych na zajêciach w latach 1999/2000. I choæ nie wszystkie
publikowane teraz teksty powsta³y w ramach wspomnianego wy¿ej bloku, to
³¹czy je szeroko rozumiana problematyka religioznawcza.
Cztery pierwsze artyku³y zosta³y przygotowane w ramach tematu "Sk¹d
siê bior¹ dzieci?" podjêtego na proseminarium z antropologii religii. Prezentuj¹ one koncepcje cz³owieka funkcjonuj¹ce w ró¿nych systemach kulturowych, u australijskich Aborygenów (Aleksandra Domañska), ludów tureckich (Eliza Saroma), ¯ydów (Wojciech Kuæ) czy w polskiej kulturze ludowej (Mariusz W³odarczyk). W ramach tych samych zajêæ, aczkolwiek przy
okazji omawiania innej problematyki, powsta³ tekst Bartosza Wiœniewskiego na temat postaci Beliala.
Dwa nastêpne artyku³y, dotycz¹ce badañ nad przedstawieniami bóstw z
panteonu andyjskiej kultury Moche (ok. 200 p.n.e. – 600 n.e.), autorstwa
Patrycji Prz¹dki i Mi³osza Giersza, powsta³y w ramach seminarium magisterskiego
"Antropologia
i
archeologia
Nowego
Œwiata",
prowadzonego
przez ni¿ej podpisanego. Uzupe³niaj¹ ten wybór trzy teksty nieco tylko
starszych autorów, wspomnianego ju¿ mgr Arkadiusza So³tysiaka i mgr
Wies³awa Wiêckowskiego, obecnie doktorantów w Zak³adzie Antropologii
Historycznej.
Kontynuuj¹c
tê
tak
eklektyczn¹
formu³ê,
znan¹
ju¿
Czytelnikom
z
pierwszego zbioru, mam nadziejê, ¿e nie tylko oddaje ona doœæ dobrze
zakres poruszanej dot¹d problematyki, ale tak¿e odzwierciedla ró¿ne postawy metodologiczne oraz podstawy Ÿród³owe do snucia rozwa¿añ o miejscu
religii w dawnych spo³ecznoœciach.
——————————————————————————————————————
6
Podobnie
jak
poprzednio,
pragnê
skorzystaæ
z
okazji,
aby
wyraziæ
gor¹ce podziêkowania naszym sta³ym wspó³pracownikom, którzy zechcieli
na zajêciach bloku podzieliæ siê z nami wynikami swych badañ: pp. mgr
Jackowi Dobrowolskiemu, dr Annie Gruszczyñskiej–Zió³kowskiej, prof. dr
hab. Jerzemu Mizio³kowi, dr Franciszkowi Stêpniowskiemu, prof. dr hab.
Jerzemu Wasilewskiemu, prof. dr hab. S³awomirze ¯erañskiej–Kominek.
Szczególne
podziêkowania
winni
jesteœmy
tak¿e
prof.
dr
Krzysztofowi
Makowskiemu za opiekê naukow¹ i niezwykle cenne konsultacje udzielone
w Peru dwójce m³odych autorów badaj¹cych kulturê Moche.
Na
zakoñczenie
pozwolê
sobie
wyraziæ
¿yczenie
jeszcze
bardziej
ambitne ni¿ to ze wstêpu do poprzednim tomiku, a mianowicie ¿eby nastêpny zapocz¹tkowa³ regularn¹ publikacjê o charakterze rocznika.
Warszawa, luty 2001
Mariusz S. Zió³kowski