Katarzyna Dormus - Uniwersytet Pedagogiczny

KATARZYNA DORMUS
Uniwersytet Pedagogiczny im. KEN w Krakowie
Sprawozdanie z Konferencji Naukowej
Zachować dla przyszłości.
Sprawy oświaty, edukacji i nauki
w przekazie prasowym XIX i XX wieku,
Łódź, 14–15 listopada 2016
W dniach 14–15 listopada 2016 roku w Centrum Szkoleniowo-Konferencyjnym Uniwersytetu Łódzkiego odbyła się konferencja zatytułowana Zachować
dla przyszłości. Sprawy oświaty, edukacji i nauki w przekazie prasowym XIX i XX
wieku. Jej organizatorem była Katedra Historii Wychowania i Pedeutologii Wydziału Nauk o Wychowaniu Uniwersytetu Łódzkiego. Patronat nad konferencją
objęło Towarzystwo Historii Edukacji.
Konferencja dedykowana była pamięci dwóch znakomitych badaczy dziejów
oświaty i wychowania w Polsce, związanych z Uniwersytetem Łódzkim, profesor Eugenii Podgórskiej i profesora Tadeusza Jałmużny, których 10-lecie śmierci
przypada na rok 2016.
Uczestników konferencji przywitali dziekan Wydziału Nauk o Wychowaniu
Uniwersytetu Łódzkiego dr hab. Danuta Urbaniak-Zając, prof. UŁ, kierownik
Katedry Historii Wychowania i Pedeutologii dr hab. Grzegorz Michalski, prof.
UŁ oraz prof. dr hab. Dorota Żołądź-Strzelczyk jako prezes Towarzystwa Historii Edukacji.
W obradach wzięli udział przedstawiciele dwudziestu trzech uczelni wyższych (Uniwersytetów: Gdańskiego, Łódzkiego, Opolskiego, Rzeszowskiego,
Szczecińskiego, Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie, Warszawskiego, w Białymstoku, Wrocławskiego, Zielonogórskiego, a także Uniwersytetu im. Adama
Mickiewicza w Poznaniu, Uniwersytetu Jana Kochanowskiego w Kielcach, Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie,Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy, Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie, Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu, Uniwersytetu Pedagogicznego
w Krakowie, a także Akademii Ignatianum w Krakowie, Akademii Pedagogiki
Specjalnej w Warszawie, Akademii Wychowania Fizycznego i Sportu w Gdańsku, Niepaństwowej Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Białymstoku, Politechniki
Białostockiej oraz Państwowego Uniwersytetu Pedagogicznego im. Iwana Fran-
168 Katarzyna Dormus
ki w Drohobyczu), przedstawiciele Instytutu Historii Nauki PAN, Archiwum
Państwowego w Kielcach (Oddział w Sandomierzu), Biblioteki Uniwersyteckiej
w Poznaniu, Biblioteki Uniwersytetu Łódzkiego, Miejskiej Biblioteki Publicznej
im. A. Asnyka w Kaliszu, Towarzystwa Kultury Języka w Warszawie (Oddział
w Łomży).
Konferencja miała charakter interdyscyplinarny. Skupiła grono badaczy reprezentujących różne dyscypliny i specjalności naukowe. Liczebnie przeważali
historycy wychowania, a prócz nich mieli swe wystąpienia również pedagodzy,
literaturoznawcy, bibliotekoznawcy, prasoznawcy oraz rusycyści.
W ciągu dwóch dni obrad, w dwóch sesjach plenarnych i w trakcie obrad
czterech sekcji wygłoszono sześćdziesiąt referatów.
Pierwszy dzień konferencji rozpoczął się od obrad plenarnych. Prelegenci
poruszali kwestie związane z problematyka edukacyjną i wychowawczą prezentowaną na łamach polskiej prasy ukazującej się w czasach rozbiorów oraz w okresie międzywojennym. Jako pierwsza wystąpiła prof. Dorota Żołądź-Strzelczyk.
Swe wystąpienie poświęciła omówieniu roli prasy przełomu XIX i XX wieku jako
źródła do badania zabawek dziecięcych. Prof. Eleonora Sapia-Drewniak mówiła
o problemach związanych z edukacją ludności polskiej poruszanych na łamach
„Głosów znad Odry” w latach 1918–1924, zaś dr hab. Hanna Markiewiczowa,
prof. APS przedstawiła sytuację szkolnictwa na Kresach Wschodnich w okresie
II RP w świetle ówczesnej prasy pedagogicznej. W drugiej części obrad plenarnych głos zabrał prof. Krzysztof Woźniakowski poświęcając swe wystąpienie
lwowskiemu czasopismu „Czytelnia dla Młodzieży” ukazującemu się w latach
1860–1861 i będącemu organem „przedburzowców”. Następnie dr hab. Agnieszka Wałęga, prof. UMK przedstawiła przebieg dyskusji dotyczącej edukacji kobiet
na łamach lwowskiej „Szkoły” i na zakończenie dr hab. Katarzyna Dormus, prof.
UP omówiła rozważania na temat modelu szkoły polskiej prowadzone na łamach
galicyjskich pism kobiecych u progu niepodległości.
Druga sesja plenarna była sesją kończącą konferencję. Wystąpienia dotyczyły okresu międzywojennego oraz czasów II wojny światowej, powojennych oraz
współczesnych. Sesja rozpoczęła się wystąpieniem dr hab. Witolda Chmielewskiego, prof. AIK dotyczącym czasopiśmiennictwa nauczycielskiego oraz pedagogicznego ukazującego się w latach 1940–1947 na uchodźstwie. Dr hab. Artur
Jazdon poruszył kwestię wydawania i dystrybucji podręczników w okresie międzywojennym w ujęciu „Przeglądu Księgarskiego”. O sprawozdaniach szkolnych
jako źródle wiedzy do działalności wychowawczej gimnazjów międzywojennych
mówiła dr hab. Elżbieta Magiera, prof. US, zaś dr hab. Piotr Gołdyn, prof. UAM
przedstawił zakres zagadnień pedagogicznych i oświatowych poruszanych na łamach „Gazety Kolskiej” w latach 30. XX wieku. Wystąpienia dr hab. Joanna Król,
prof. US oraz dr hab. Justyny Gulczyńskiej, prof. UAM dotyczyły analizy zawartości czasopisma „Wychowanie” ukazującego się w latach 1958–1973. Pierwsza
z prelegentek mówiła o problemach kształcenia nauczycieli poruszanych przez to
pismo, druga zaś ukazała kontekst ideologiczny przedstawianych tam zagadnień
Sprawozdanie z Konferencji Naukowej pt. Zachować dla przyszłości…169
wychowawczych. Jako ostatni wystąpił dr hab. Jacek Kulbaka, prof. APS, który
referat swój poświęcił kwartalnikowi „Szkoła Specjalna”, pismu dedykowanemu
pedagogice specjalnej oraz problemom osób z niepełnosprawnością.
W ciągu dwóch dni trwania konferencji toczyły się również obrady w czterech sekcjach. Tematyka i zakres poruszanych zagadnień były niezwykle szerokie
i zróżnicowane, potwierdzające jak cennym i bogatym źródłem informacji jest
polska prasa XIX i XX wieku.
Uczestnicy obrad sekcji A koncentrowali się na zagadnieniach dotyczących
prasy XIX-wiecznej. W ramach tej sekcji referaty wygłosili: dr Marta M. Kacprzak, dr Katarzyna Kabacińska-Łuczak, dr Teresa Gumuła, dr Piotr Spławiński
(współautorem referatu był dr Orest Karpenko), dr Joanna Falkowska, dr hab.
Małgorzata Dąbrowska, prof. UW, dr Piotr Głuszkowski, dr Dorota Grabowska-Pieńkosz, dr Elżbieta Dolata, dr Kamil Śmiechowski, dr Andrzej P. Bieś,
dr Zbigniew Żółciński, dr Monika Nawrot-Borowska, dr Sabina Kwiecień.
Referenci skupieni w sekcji B (dr Joanna Sosnowska, dr Urszula Wróblewska, dr Andrzej Smolarczyk, dr hab. Iwonna Michalska, prof. UŁ, dr hab. Wiesława Leżańska, prof. UŁ, dr Anna Królikowska, dr Aleksandra Felisiak, mgr
Agnieszka Kaźmierczyk, dr Edyta Bartkowiak, mgr Monika Sobczak-Waliś,
dr hab. Edyta Wolter, prof. UKSW, dr Edyta Kahl-Łuczyńska, mgr Agnieszka
Małek, dr Beata Topij-Stempińska, dr Elżbieta Chojnowska) poruszali zagadnienia związane z okresem międzywojennym.
Zakres tematów poruszanych w ramach obrad sekcji C dotyczył okresu po
II wojnie światowej. Swoje referaty zgłosili: prof. Romuald Grzybowski, dr Marzena Kowalska i dr Irena Fabiszewska, dr Andrzej Puliński, dr Urszula Pulińska, dr Elżbieta Gorloff, dr Nella Stolińska-Pobralska, dr hab. Irena Szewczyk-Kowalska, prof. UŁ i dr Michał Kowalewski, mgr Małgorzata Krakowiak,
dr Joanna Janik-Komar, dr Katarzyna Jarosz, dr Ewa Kowalska, dr Ewa Barnaś-Baran, dr Marzena Okrasa, dr Renata Bednarz-Grzybek, dr Iwona Czarnecka.
W drugim dniu konferencji obradowała również sekcja D, a referaty swe
wygłosili: dr Aneta Bołdyrew, dr Andrzej Kołakowski, dr Paweł Śpica, dr hab.
Beata Szczepańska, dr hab. Anna Boguszewska.
Liczba uczestników konferencji, rozległa problematyka poruszana w ich wystąpieniach, interdyscyplinarny charakter wystąpień, toczone dyskusje wskazują
jednoznacznie na to, jak cennym i bogatym źródłem do dziejów polskiej oświaty,
wychowania i nauki jest prasa ukazująca się w ciągu wieków XIX i XX.Wskazują
też na duże zainteresowanie badaczy tą problematyką i potwierdzają potrzebę
organizowania podobnych spotkań. Prasa polska jest ciągle źródłem wykorzystanym tylko w ograniczonym zakresie, a stwarzającym nieograniczone możliwości
badawcze.