Bór mieszany wyżynny - Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu

Siedliska wyŜynne
na podstawie Krainy V - Śląskiej
Bór mieszany wyŜynny świeŜy - BMwyŜśw
Do siedlisk terenów wyŜynnych zalicza się siedliska
występujące w krajobrazie wyŜynnym, obejmującym
obszary zbudowane ze skał starszego podłoŜa
geologicznego, przykrytych nieciągłymi pokrywami
osadów lodowcowych, wodnych i eolicznych, wyniesione
głównie w wyniku ruchów epeirogenicznych na wysokość
200-300 m, sporadycznie ponad 400 m n.p.m. (np.
WyŜyna Krakowsko-Częstochowska i WyŜyna Kielecka) i
co najmniej kilkadziesiąt metrów względem otaczających
terenów.
Gatunki róŜnicujące BMwyŜ od BMśw
Kosmatka gajowa - Luzula luzuloides (L. nemorosa)
Gatunki róŜnicujące BMwyŜ i BMśw (wspólne; od Bśw)
Konwalijka dwulistna - Maianthemum bifolium
Orlica pospolita - Pteridium aquilinum
Poziomka pospolita - Fragaria vesca
Malina kamionka - Rubus saxatilis
Przetacznik lekarski - Veronica officinalis
Płonnik strojny - Polytrichastrum formosum (Polytrichum attenuatum)
Szczawik zajęczy - Oxalis acetosaella
Nerecznica krótkoostna - Dryopteris carthusiana (D. spinulosa)
Sałatnik leśny - Mycelis muralis
Jastrzębiec leśny - Hieracium murorum
Nawłoć pospolita - Solidago virgaurea
Gatunki częste
Borówka czarna - Vaccinium myrtillus
Rokiet pospolity – Pleurozium schreberi (Entodon Schreberi)
Gajnik lśniący - Hylocomium splendens
Siódmaczek leśny - Trientalis europaea
Kosmatka owłosiona - Luzula pilosa
Trzcinnik leśny - Calamagrostis arundinacea
Gruszyczka jednostronna – Orthilia secunda (Pirola secunda)
Śmiałek pogięty - Deschampsia flexuosa
Typy lasu
• BRZOZOWO-DĘBOWY
• SOSNOWO-DĘBOWY
Drzewostan
Gatunki główne - Dbb II-III bon., Brzb
Gatunki domieszkowe – So, Św, Bk, Dbs
Gatunki podszytowe - krusz.., lesz., jrz
Zespół roślinny
- Luzulo luzuloidis-Quercetum genictetosum tinctoriae Hartm.1953 –
podgórska dąbrowa acidofilna, odmiana sudecka, podzespół z
Janowcem barwierskim
WyŜynny świerkowo-jodłowy bór mieszany
(Abietetum albae =A. polonicum) w LKP Lasy
Rychtalskie - aktualny stan i zagroŜenia
Dr inŜ. Paweł Rutkowski
UNIWERSYTET PRZYRODNICZY W POZNANIU
60-637 POZNAŃ
UL. WOJSKA POLSKIEGO 28
Wydz. Leśny
Katedra Hodowli Lasu
“LKP Lasy Rychtalskie”
Naturalny zasięg świerka ( Picea abies)
Naturalny zasięg jodły (Abies alba )
N-ctw o Antonin
Ost rzeszów
Syców
Kępno
N-ctwo Syców
LZD Siemianice
Dominujący typ gleby
Syców
Siemianice
Antonin
rdzawe
rdzawe
bielicowe
Dominujący utwór
geologiczny
piaski wodnolodowcowe
form polodowcowych
(33,3%)
piaski sandrowe (29,7%)
Dominujące formy
geomorfologiczne
pagórki moren czołowych i
równiny faliste
Wysokość n.p.m.
144-284
piaski i pyły sandrowe
(25,7%)
piaski rzeczne (25,7%)
Równiny faliste
153-205
piaski rzeczne i piaski eoliczne
Równiny faliste i pagórki wydmowe
114-200
przewaŜające jednostki
roślinności rzeczywistej
Leucobryo-Pinetum (26,9%)
Calamagrostio-Quercetum
petraeae (19,2%)
leśne zbiorowisko
zastępcze (16,4% pow.)
Rubetum idaei (15,3%)
Leucobryo-Pinetum
Molinio-Pinetum
PrzewaŜające jednostki
potencjalnej roślinności
naturalnej
Calamagrostio-Quercetum
petraeae (34,5%)
Leucobryo-Pinetum (26,9%)
Galio sylvaticiCarpinetum (38,4%)
Calamagrostio-Quercetum
petraeae (22,7%)
Leucobryo-Pinetum
Molinio-Pinetum
Przekazy historyczne
Z istniejących przekazów wiemy, Ŝe w XVI wieku w składzie
gatunkowym drzewostanów występowały sosny, świerki, jodły,
olchy, dęby, buki i jesiony.”
[„Ziemia Wieluńska w XII-XVI w.”. Studia z dziejów osadnictwa. Ryszard Rosin.
Towarzystwo Rozwoju Ziem Zachodnich. Łódź. 1961
Stan aktualny
Fitocenozy Abietetum albae zajmują dość zróŜnicowane pod względem
trofii biotopy i wykształcać się mogą w róŜnych typach siedliskowych:
BMwyŜ, LMwyŜ, a nawet LwyŜ, kwalifikowanych wcześniej jako bory
mieszane świeŜe i lasy mieszane świeŜe. W regionie Wzgórz
Trzebnicko-Ostrzeszowskich i Wysoczyzny Wieruszowskiej, przebiega
północna granica zasięgu. Niektóre kresowe stanowiska zespołu są tam
chronione w formie rezerwatów przyrody („Gola”, „Krupa”, Jodły
Ostrzeszowskie”, „Jodłowice” i „Pieczyska”, por. Pacyniak 1966;
Matuszkiewicz J. 1977; Borysiak i in. 1992; Macicka-Pawlik,
Wilczyńska 1995). Najpiękniejsze zachowane fragmenty lasów z
duŜym udziałem jodły, m.in. w obrębach Bralin, Międzybórz, Syców i
Wołczyn, są aktualnie wyłączone jako drzewostany nasienne, a po
części objęte normalną gospodarką leśną.
O przynaleŜności Abietetum albae do związku Piceion excelsae decyduje
przede wszystkim spontaniczny, obfity udział i znaczna dynamika
świerka, w licznych płatach jodły, poza tym obecność (poza juŜ
wymienionymi
roślinami
górskimi)
dalszych
gatunków
charakterystycznych i wyróŜniających ten syntakson: Plagiothecium
curvifolium, Lophocolea sp. div., Ptilium crista-castrensis, Rubus idaeus,
Dicranum majus i in.. Związek Dicrano-Pinion reprezentuje przede
wszystkim pochodząca głównie z nasadzenia Pinus sylvestris,
pasoŜytująca na sośnie Viscum album ssp. Austriacum oraz pojawiający
się rzadko i nielicznie, w najuboŜszych płatach, Dicranum polysetum. O
borowym charakterze zespołu jako syntaksonu, mimo zajmowania siedlisk
określanych na niŜu jako właściwe dla lasów liściastych, decyduje stała
obecność grupy gatunków charakterystycznych klasy Vaccinio-Piceetea:
Vaccinium myrtillus, Trientalis europaea, Pleurozium schreberi,
Hylocomium splendens i Scleropodium purum. Gatunki klasy QuercoFagetea, poza Fagus sylvatica, Milium effusum i Atrichum undulatum,
skupiają się lokalnie niemal wyłącznie w Ŝyźniejszym i wilgotniejszym
podzespole A. p. circaeetosum alpinae.
WyŜynny charakter zespołu podkreśla obecność całego szeregu
gatunków o górskim bądź borealno-górskim typie zasięgu: Abies alba,
Picea abies, Fagus sylvatica, Sambucus racemosa, Rubus hirtus,
Dryopteris dilatata, Phegopteris dryopteris i Senecio fuchsii, a ze
sporadycznie notowanych lub obserwowanych poza powierzchniami
badawczymi Lycopodium annotinum, Digitalis purpurea, Luzula
luzuloides, Calamagrostis villosa, Cruciata glabra, Galium
rotundifolium, Stellaria longifolia, Sphagnum girgensohnii i
Plagiothecium undulatum.
Udział powierzchniowy i procentowy wyŜynnego jodłowego boru mieszanego jako
roślinności rzeczywistej w nadleśnictwach Siemianice i Syców
Nazwa zbiorowiska
Siemianice
Udział
procentowy
Syców
Udział
procentowy
Ogólna powierzchnia kartowanej roślinności (ha)
5444,32
20380,02
Abietetum albae circaeetosum alpini
1,38 (75 ha)
2,23 (454 ha)
Abietetum albae typicum
0,58 (32 ha)
7,39 (1506 ha)
Calamagrostio villosae-Pinetum equisetetosumum
silvatici
0,23
1,34
Calamagrostio villosae-Pinetum typicum
0,77
1,70
Calamagrostio villosae-Pinetum violetosum
palustris
Molinio arundinaceae-Quercetum
0,04
1,22
0,02
Potencjalny udział Abietetum albae w Nadleśnictwie Syców
Typ siedliskowy lasu
Powierzchnia (ha)
BMwyŜ
1267,65
LMwyŜ
1588,44
LwyŜ
172,36
Razem
%
3028,45 14,86
ZagroŜenia
•Typologia leśna
•Urządzanie lasu
•Gospodarka leśna
•Zmienność opadów atmosferycznych
Dyskusja i wnioski
Zasięg siedlisk wyŜynnych – od Wzgórz Ostrzeszowskich po Złotoryję
Typ siedliskowy lasu – zdecydowanie wyŜynny
Gospodarczy typ drzewostanu ?
Gat
drzewiaste
Gat.
powyŜej 20 drzewiaste 5- Gat drzewiaste
%
20 %
poniŜej 5%
Symbol
Nazwa naukowa
jednostek
kartograficznych
abppc
Abietetum
polonicum
circaeetosum alpini
Jd,Św,So
Md
Bk,Dbb.,Dbs,Brz
b, Os,
abppt
Abietetum
polonicum typicum
Jd,Św,So
Md
Bk,Dbb,Dbs,Brz
b, Os,
Podszyt.
Jrz, bez k.,krusz.,
BMwyŜ
5So, 3Św, 1Jd, 1p
LMwyŜ
LwyŜ
3Jd,3Św, 2Bk,1Md,1p
5Jd, 2Św, 1Md, 1Bk, 1p