uzasadnienie-do-proj.. - Krajowe Stowarzyszenie Zawodowych

Projekt z dnia 22 listopada 2012r.
UZASADANIENIE
Wstęp
……………………………..
Dot. proponowanych zmian w rozdziale 2 „Kuratorzy zawodowi”
Obecnie obowiązujący zapis o odwołaniu kuratora zawodowego, na wniosek kuratora
okręgowego, jest mało czytelny. U.o k.s. w art. 25, 27, 28, 30, 32 zawiera zapisy o rozwiązaniu
stosunku pracy w drodze wypowiedzenia lub bez wypowiedzenia. Natomiast o odwołaniu jest
mowa jedynie w art. 36 ust. 4 i 7 (dotyczy kuratora okręgowego i jego zastępcy) i w art. 40 ust. 1
(dotyczy kierownika). Ponieważ treść art. 4 wyraźnie wskazuje, że intencją ustawodawcy było
przyznanie kuratorowi okręgowemu kompetencji do składania wniosków o rozwiązanie stosunku
pracy z wszystkimi kuratorami zawodowymi, dlatego obecna propozycja taką intencję bardziej
precyzuje i eliminuje niejasności co do znaczenia terminu „odwołuje”
Druga z proponowanych zmian jest także podyktowana koniecznością doprecyzowania
znaczenia art. 4. Oznacza ona, że od generalnej zasady, iż zawarte w art. 4 decyzje kadrowe
prezes sądu może podjąć jedynie na wniosek kuratora okręgowego, mogą występować wyjątki,
ale tylko wówczas, gdy ustawa wprost to określiła. Już w tej chwili takie wyjątki istnieją (art. 24
ust. 1 – zawieszenie kuratora z urzędu).
Jak wynika z art. 35 ust. 2 i art. 37 ust. 1 U. o k. s., kurator okręgowy sprawuje nadzór nad
działalnością kuratorów sądowych i odpowiada przed prezesem sądu okręgowego za
funkcjonowanie tej służby, dlatego kurator okręgowy powinien wiedzieć o wszystkich sprawach,
które dotyczą kuratorów oraz powinien posiadać możliwość zajęcia stanowiska w trakcie
rozpatrywania konkretnej sprawy np. wniosek o urlop na poratowanie zdrowia (w szczególności
w zakresie czasu trwania tego urlopu).
Art. 8a wprowadza dokonywanie okresowych ocen kwalifikacyjnych kuratorów
zawodowych. Konieczność wprowadzenia takich ocen wynika z wcześniej przyjętej koncepcji
dokonywania ocen kwalifikacyjnych w przypadku innych grup zawodowych w wymiarze
sprawiedliwości. Nadto dzięki takim ocenom wprowadza się dosyć precyzyjny system, który
będzie podstawą do ewentualnego udzielenia kuratorowi sądowemu awansu na wyższy stopień
służbowy.
Proponowana zmiana ma na celu doprecyzowanie obecnie obowiązujących rozwiązań
poprzez wskazanie uprawnienie kuratora do żądania niezbędnych wyjaśnień i informacji nie
tylko od osób objętych przez niego stałymi czynnościami, ale także od osób, w stosunku do
których kurator nie podejmuje stałych działań np. osoby, z którymi kurator rozmawia
przeprowadzając wywiad środowiskowy.
Kurator sądowy realizuje przewidziane przez prawo zadania, wśród których występują
takie jak kontrolowanie przestrzegania przez skazanego lub sprawcę porządku prawnego, bądź
kontrolowanie wykonywania nałożonych na skazanego lub sprawcę obowiązków, np.
wykonywania obowiązku łożenia na utrzymanie innej osoby, wykonywania pracy zarobkowej,
nauki lub przygotowania się do zawodu, powstrzymywania się od nadużywania alkoholu lub
innych środków odurzających, poddania się leczeniu, itp. Do właściwego wykonywania
przewidzianych przez prawo zadań, nieodzowne jest posiadanie przez kuratorów sądowych
kompetencji do uzyskiwania danych objętych ochroną ustawy o ochronie danych osobowych.
Art. 11 U. o k. s. nie zawiera całego katalogu zadań wykonywanych przez kuratora
zawodowego, a nadto wymienia kilka zadań szczegółowych, pomijając inne zadania, często nie
mniej istotne. Nadto ostatnie kilka lat wskazały, że rodzaj zadań do wykonania spoczywających
na kuratorach zawodowych ulega zmianie, dlatego nie wydaje się właściwym wymienianie
wszystkich zadań w przedmiotowej ustawie. Powinny natomiast być one wymienione i opisane w
aktach prawnych dla nich właściwych np. dozór jest opisany w Kkw i rozporządzeniu wydanym
na podstawie delegacji w nim zawartej. Z tego względy proponuje się zmienić brzmienie pkt 1
oraz skreślić pkt 2.
Według zasad stanowienia prawa, obowiązki ustanowione przez określoną dziedzinę prawa
powinny być, jeżeli jest taka potrzeba, doprecyzowane przez akty wykonawcze na podstawie
delegacji ustanowioną przez tą samą dziedzinę prawa. Z tego względu jeżeli np. kurator dla
dorosłych wykonuje dozór, o którym mowa w Kkw, to czynności kuratora w tym zakresie
powinny być doprecyzowane w akcie prawnym wydanym na podstawie Kkw. Wielokrotnie
uwagę na to zwracał Rzecznik Praw Obywatelskich, kwestionując konstytucyjność
rozporządzenia wydanego na podstawie aktualnie obowiązującego art. 12 U. o k. s. Jeżeli
natomiast zrezygnujemy z określania w przedmiotowej ustawie zadań kuratora zawodowego,
które zostały unormowane w innych aktach prawnych, to pozostałe prawa i obowiązki są na tyle
precyzyjnie określone w U. o k.s., że nie wymagają większego uszczegółowienia w akcie
wykonawczym.
Dodanie drugiego zdania do ust. 3 ma na celu precyzyjne określenie, iż liczba zadań
przydzielonych kuratorowi do wykonania powinna być tak określona, aby nie przekraczać norm
czasu pracy ustalonych przez Kodeka pracy. Dotychczasowe doświadczenia wskazują, że
niejednokrotnie te normy są przekraczane, zaś sposób rozdziału nowych etatów nie zawsze
uwzględniał rzeczywiste potrzeby różnych sądów okręgowych.
W związku z istotnymi wątpliwościami co do znaczenia prawnego dodatku za pracę
terenową, dokonano stosownej modyfikacji pkt 5, która pozwala tego rodzaju wątpliwości
usunąć. W zaproponowanym brzmieniu dodatek za pracę terenową jest formą rekompensaty dla
kuratora zawodowego za uciążliwości pracy poza siedzibą sądu. Należy mieć świadomość, iż
kuratorzy zawodowi wykonując czynności służbowe pracują w środowiskach o znacznym
stopniu patologii społecznej, gdzie nie są przestrzegane, często podstawowe, wymogi
higieniczne, a nadto ze strony podopiecznych i ich otoczenia są narażeni na agresję, zarówno
słowną jak i fizyczną. Z tego powodu, wskazane uciążliwości pracy ma rekompensować dodatek
za pracę terenową. Dodatki o podobnym charakterze występują w przypadku innych grup
zawodowych, które wykonują zadania o zbliżonym charakterze, np. funkcjonariusze Służby
Więziennej, nauczyciele, pracownicy socjalni.
Obecnie kuratorzy zawodowi nie mają określonych zasad zwracania kosztów wykonywania
czynności służbowych poza siedzibą sądu. Z tego względu, na ogół, koszty te kuratorzy
ponoszą we własnym zakresie, ze swojego wynagrodzenia za pracę. Nie jest to sytuacja
prawidłowa. Z tego względu proponuje się, aby koszty te rekompensował pracodawca i aby miał
on możliwość wyboru, w jaki sposób będzie to robił. Zatem może to się odbywać poprzez
zwrócenie kosztów faktycznie poniesionych, w sposób odpowiednio udokumentowanych, bądź
też w sposób uproszczony – za pomocą ryczałtu.
Z dotychczasowej praktyki stosowania art. 15 wynika, iż czasami występują trudności w
określeniu, czy podjęcie przez kuratora zawodowego określonej działalności wymaga zgody
prezesa sądu okręgowego czy też nie. Nadto dotychczasowe brzmienie ust. 2 wskazywało na
to, że to kurator sam oceniał, czy podjęcie określonej działalności, która była traktowana jako
forma zatrudnienia, będzie mu przeszkadzała w pełnieniu obowiązków zawodowych, może
osłabiać zaufanie do jego bezstronności lub podważać zaufanie do sądu. Taka formuła
powoduje, że kurator będąc zainteresowany podjęciem określonej działalności może nie
dostrzegać wszystkich zagrożeń z tego tytułu wynikających dla dobra wymiaru sprawiedliwości.
Z tego względu wprowadzono generalną zasadę, że o wszelkiej dodatkowej działalność kurator
zawodowy informuje prezesa sądu okręgowego, który może sprzeciwić się jej wykonywaniu.
Nagroda jest istotnym narzędziem motywującym pracownika do dobrej i wydajnej pracy. Z
tego względu należy wskazać takie rozwiązania, które z nagrody uczynią skuteczne narzędzie
motywujące. Z tego względu zaproponowano określenie minimalnego funduszu nagród, dzięki
czemu środki na ten cel będą wcześniej planowane a ich wysokość będzie na tyle istotna, aby
można było osiągnąć zamierzony cel skutecznej motywacji do dobrej pracy. Tak więc ust. 1
określił, że fundusz nagród powinien stanowić co najmniej 3% rocznego funduszu płac
kuratorów zawodowych, a nadto że wyłącznym dysponentem tego funduszu jest prezes sądu
okręgowego.
Rozszerzono katalog okoliczności uzasadniających obligatoryjne zawieszenie kuratora
zawodowego w pełnieniu obowiązków służbowych o wszczęcie przeciwko niemu postępowania
o nieumyślne przestępstwo ścigane z oskarżenia publicznego lub nieumyślne przestępstwo
skarbowe. Wprowadzono także fakultatywną możliwość zawieszenia kuratora w przypadku
podejrzenia popełnienia przez niego nieumyślnego przestępstwa ściganego z oskarżenia
publicznego lub nieumyślnego przestępstwa skarbowego. Aktualnie fakt podejrzenia popełnienia
takiego przestępstwa nie daje możliwości zawieszenia kuratora ani podjęcia innych decyzji
umożliwiających czasowe odsunięcie go od wykonywania obowiązków służbowych. Z uwagi na
istotną rolę kuratora sądowego w systemie egzekwowania przestrzegania przez obywateli norm
prawnych, osoby wykonujące tego rodzaju zawód powinny cechować się wyjątkową dbałością o
przestrzeganie norm prawnych, etycznych i moralnych. Z tego względu, nawet samo
uzasadnione podejrzenie złamania normy prawnej podlegające na przypuszczeniu popełnienia
przestępstwa umyślnego, powinno skutkować zawieszeniem kuratora, gdyż trudno aby od
swoich podopiecznych mógł wymagać przestrzegania takich norm, jeżeli jest podejrzany o to, że
sam takich norm nie przestrzega.
Proponowana zmiana dotyczy ograniczenia otrzymywanego przez kuratora zawodowego
wynagrodzenia w okresie zawieszenia, czyli w okresie, kiedy nie wykonuje on obowiązków
służbowych. Wynagrodzenie to byłoby pomniejszone o te składniki, które bezpośrednio są
związane z faktycznym wykonywaniem czynności służbowych, a zatem o dodatku za pracę
terenową i ewentualnie dodatku specjalnego, jeżeli został on przyznany.
Proponowana zmiana wynika z konieczności dostosowania do obecne obowiązującej
nomenklatury.
Niniejsza zmiana jest podyktowania koniecznością doprecyzowania obecnego brzmienia
art. 26, aby uniknąć problemów interpretacyjnych.
Zmiany w niniejszym artykule są podyktowane koniecznością dostosowania użytej w nim
nomenklatury do obecnie obowiązującej, ale także koniecznością dostosowania treści ustawy o
kuratorach sądowych do regulacji odnoszących się do wieku emerytalnego. Ponieważ ten wiek
emerytalny został podniesiony do 67 roku życia, dlatego stosownej modyfikacji poddano ust. 1
pkt 4. Jednocześnie dodano ust. 3 na mocy którego nie można rozwiązać stosunku pracy z
kuratorem zawodowym, który osiągnął 67 rok życia, jeżeli został wybrany do organu samorządu
zawodowego w postaci Krajowej Rady Kuratorów. Taki zapis jest podyktowany potrzebą
zapewnienia organom samorządu zawodowego pełnej niezależności.
Dotychczasowe doświadczenia wskazują, że obecnie obowiązujące regulacje nie
zachęcają kuratorów, szczególnie tych doświadczonych, do ubiegania się o delegowanie do
pracy w Ministerstwie Sprawiedliwości. Nie służby to dobrze właściwemu nadzorowi nad pracą
kuratorów sądowych. W związku z tym zaproponowano rozwiązania organizacyjne i finansowe,
które umożliwią zmianę tego stanu rzeczy.
Dot. proponowanych zmian w rozdziale
Sądowej”
3
„Organizacja Kuratorskiej Służby
Artykuł 35 ustanawia Kuratorską Służbę Sądową jako ogólnokrajową formację, do której
przynależą wszyscy kuratorzy zawodowi. W dotychczasowym brzmieniu art.35 ust.1 kuratorzy
zawodowi stanowili kuratorską służbę sądową jedynie w ramach okręgu. Potrzeba zmiany
podyktowana jest zarówno potrzebą nadania odpowiedniej rangi służbie kuratorskiej ( podobnie
jak innym organom państwowym działającym w obszarze zapewnienia obywatelom porządku
publicznego – Służba Więzienna, Policja) jak również dostosowaniu do istniejących rozwiązań (
istnienie Krajowej Rady Kuratorów jako ogólnopolskiej reprezentacji kuratorów) i projektowanych
zmian związanych z możliwością przeniesienia do służby w innym okręgu sądowym.
Nadzór nad Służbą sprawowałby Minister Sprawiedliwości za pośrednictwem prezesów
sądów apelacyjnych i prezesów sądów okręgowych, którzy z kolei swoje uprawnienia względem
kuratorów realizowaliby za pośrednictwem kuratorów apelacyjnych i kuratorów okręgowych.
Przypisanie nadzoru nad Kuratorską Służbą Sądową Ministrowi Sprawiedliwości wynika z
formułowanych przez Ministerstwo Sprawiedliwości ocen o braku dostatecznych uregulowań w
obowiązującej ustawie o kuratorach w tym zakresie oraz zmian ostatnio dokonanych w ustawie
Prawo o ustroju sądów powszechnych, dotyczących zwiększenia uprawnień Ministra w zakresie
nadzoru administracyjnego nad jednostkami sądownictwa. Przewiduje się, ze Minister
Sprawiedliwości sprawowałby nadzór nad KSS przy pomocy kuratorów zawodowych, którzy
wyłaniani byliby w drodze konkursu, co zapewniłoby dobór najlepiej wykwalifikowanej kadry.
Wprowadzona z dniem 1 stycznia 2012 roku zmiana w treści art. 177 § 4 usp dotycząca
zniesienia podległości organu kierującego gospodarką finansową sądu rejonowego organowi
finansowemu szczebla okręgu i podporządkowanie jednych i drugich dyrektorowi sadu
apelacyjnego powoduje konieczność wprowadzenie odpowiednich uregulowań w ustawie o
kuratorach sądowych, aby zapewnić udział przedstawicieli służby kuratorskiej w planowaniu i
wykorzystaniu środków finansowych oraz nadzór i koordynację w zakresie ich gospodarowania.
Powołanie kuratora apelacyjnego wynika też z potrzeby wypełnienia luki w strukturze
zarządzania sądownictwem, ponieważ w dotychczas obowiązującym stanie prawnym prezes
sądu apelacyjnego, sprawujący nadzór administracyjny nad funkcjonowaniem podległych
sądów, nie posiadał merytorycznego stanowiska w strukturze sądu apelacyjnego
odpowiedzialnego za nadzór nad istotną częścią zadań wykonywanych przez sądy. Artykuł 361
projektu określa obowiązki kuratora apelacyjnego. Są to obowiązki związane z planowaniem,
podziałem i nadzorem nad wykorzystaniem środków w porozumieniu z dyrektorem sądu,
przeznaczonych na funkcjonowanie służby kuratorskiej i wykonywanie przez nich zadań.
Przeniesienie funkcji kontrolnych (lustracji i wizytacji) ze szczebla sądu okręgowego na
szczebel sądu apelacyjnego i uniezależnienie kuratorów wizytatorów od oceniania ich przez
kontrolowanych kuratorów ( w dotychczasowej strukturze oceny pracy dokonują kuratorzy
okręgowi i ich zastępcy, którzy obecnie są wybierani (zastępcy pośrednio) przez zgromadzenia
okręgowe, a w proponowanych w projekcie rozwiązaniach byliby opiniowani) spowoduje
zobiektywizowanie dokonywanych ocen pracy kuratorów, a stworzenie odrębnych komórek
organizacyjnych profesjonalizację czynności kontrolnych. Powołanie odrębnych stanowisk do
wykonywania czynności lustracyjnych i wizytacyjnych nie spowoduje konieczności uszczuplenia
kadr zajmujących się wykonaniem lub powoływania nowych etatów, albowiem będzie to zakres
zadań dotychczas realizowanych w ramach etatów kuratorów okręgowych i ich zastępców oraz
oddelegowanych kuratorów do pomocy kuratorowi okręgowemu i w większości wypadków
zajdzie jedynie konieczność przemianowania i przeniesienia etatów zastępców kuratorów
okręgowych i delegowanych do pomocy kuratorowi okręgowemu, bowiem w znacznej części
okręgów nie byłoby już potrzeby powoływania zastępców kuratorów okręgowych i delegowania
kuratorów zawodowych celem pomocy kuratorowi okręgowemu.
Doświadczenie 10 lat obowiązywania ustawy wskazuje, ze pomimo odpowiednich
przepisów nie zapewniono zespołom kuratorskim obsługi urzędniczej. Na 518 zespołów
kuratorskich 112 nie posiada obsługi (22%). W związku z tym proponuje się rozwiązanie
jednoznaczne nakazujące utworzenie sekretariatów zespołów kuratorskich.
Dot. proponowanych zmian w rozdziale 4 „Samorząd kuratorski”
Zmiana art. 43 podkreśla niezależności samorządu kuratorskiego w zakresie
wykonywania przez niego ustawowych zadań. Dotychczasowe uregulowania nie określały
siedziby organu samorządu kuratorskiego szczebla centralnego. Z uwagi na charakter zadań
Krajowej Rady Kuratorów oraz konieczność kontynuowania i podejmowania współpracy z
różnymi instytucjami i organizacjami ogólnopolskimi siedzibą tą powinna być Warszawa.
Dotychczasowe uregulowanie nie przewidują możliwości odwołania członków Prezydium
Krajowej Rady Kuratorów przed upływem jej kadencji. Stąd zrodziła się potrzeba wprowadzenia
takiego zapisu. Okoliczności zarówno wcześniejszego ustania kadencji członka Prezydium jaki i
dające Krajowej Radzie Kuratorów możliwość odwołania członków Prezydium powinny zostać
doprecyzowane w regulaminie KRK.
Współcześnie dobre wywiązywanie się z zdania reprezentowania jakiejkolwiek służby
czy grupy zawodowej wymaga między innymi sprawnego przekazywania społeczeństwu za
pośrednictwem mediów rzetelnej informacji. Najlepiej za pośrednictwem rzecznika prasowego.
Krajowa Rada Kuratorów jest organem samorządu kuratorskiego i nie posiada żadnych
źródeł finansowania. Dlatego też, przekazanie obowiązków wynikających z organizacji i obsługi
administracyjnej jej posiedzeń Prezydium KRK wymaga zapewnienia środków finansowych.
Dysponowanie z kolei środkami finansowymi przez Krajową Radę Kuratorów rodzić będzie
konieczność nadania jej osobowości prawnej. Posiadanie osobowości prawnej oraz
dysponowanie środkami finansowymi pozwoli Krajowej Radzie Kuratorów na nieskrępowane i
sprawne realizowanie zadań ustawowych. Szerokie spectrum zadań Krajowej Rady Kuratorów w
tym także Prezydium KRK wykonywanych na rzecz kurateli w Polsce powoduje, iż niemożliwe
jest jednoczesne wykonywanie obowiązków kuratora zawodowego i pełnienie funkcji w organie
samorządu kuratorskiego. Niezbędne zatem jest zwolnienie przynajmniej przewodniczącego
KRK z wykonywania obowiązków kuratora zawodowego i zapewnienie odpowiedniego do rangi
funkcji wynagrodzenia.
Kuratorzy zawodowi pełniący w Krajowej Radzie Kuratorów funkcje z wyboru powinni
korzystać - wzorem innych samorządów zawodowych - z ograniczonej ochrony prawnej
polegającej na uzyskaniu zgody Krajowej Rady Kuratorów na wypowiedzenie lub rozwiązanie z
nimi stosunku pracy w czasie pełnienia funkcji oraz w okresie jednego roku od jej zakończenia.
Nie może to dotyczyć sytuacji, gdy stosunek pracy ulega rozwiązaniu z mocy prawa z winy
kuratora zawodowego.
Przez okres dziesięciu lat funkcjonowania samorządu zawodowego kuratorów sądowych
jej centralny organ podejmował szereg różnorodnych przedsięwzięć mających na celu sprawne,
rzetelne i profesjonalne wykonywanie zadań powierzonych Kuratorskiej Służbie Sądowej. W tym
celu Krajowa Rada Kuratorów między innymi współpracowała wieloma organami i instytucjami
centralnymi, szkołami i uczelniami, innymi samorządami zawodowymi oraz stowarzyszeniami.
Niezbędne jest uzupełnienie katalogu zadań Krajowej Rady Kuratorów o uprawnienia
rekomendowania spośród kuratorów zawodowych zarówno kandydatów na członków Rady
Programowej Krajowej Szkoły Sądownictwa i Prokuratury jak i kandydatów na wykładowców
prowadzących w tej szkole zajęcia z aplikantami kuratorskimi i kuratorami zawodowymi.
Praktyka ostatnich lat pokazała także potrzebę modyfikacji zadań KRK przez nadanie
uprawnienia do opiniowania projektów aktów prawnych oraz projektów założeń do aktów
prawnych dotyczących kuratorów sądowych oraz stworzenie ustawowej możliwości współpracy
z samorządami innych zawodów zaufania publicznego.
Proponowane wprowadzenie instytucji kuratora apelacyjnego mającego pełnić funkcje
nadzorcze wobec służby kuratorskiej na obszarze apelacji sądowej uzasadnia także jego
uprawnienie do brania udziału z głosem doradczym w obradach okręgowych zgromadzeń na
terenie apelacji.
Okręgowe zgromadzenia kuratorów w praktyce pracują na podstawie uchwalanych przez
nie regulaminów. Zadania okręgowego zgromadzenia kuratorów wymienione w art. 51 mają
charakter katalogu zamkniętego i dlatego niezbędne jest jego uzupełnienie o uchwalenie
regulaminu. W okręgach sądowych odmienne są specyfika i warunki pracy kuratorów. Kuratorski
samorząd szczebla lokalnego powinien mieć możliwości występowania nie tylko do Ministra
Sprawiedliwości lecz również do właściwego prezesa czy dyrektora sądu o podjęcie
niezbędnych działań dotyczących funkcjonowania kuratorskiej służby sądowej w okręgu.
Dot. proponowanych zmian w rozdziale
kuratorów zawodowych”
5
„Odpowiedzialność dyscyplinarna
Dot. proponowanych zmian w rozdziale 6 „Aplikanci kuratorscy”
Dotychczasowe rozwiązania w sprawie aplikacji i aplikantów kuratorskich zawarte w
artykułach 71 – 83 ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. o kuratorach sądowych, zawierają tylko
najogólniejsze zasady dotyczące zatrudnienia i szkolenia aplikantów kuratorskich. Kryteria
doboru kandydatów do służby nie są jasne, zaś szkolenie aplikantów odbywa się na zasadach
określonych przez kuratora okręgowego w ramowym programie aplikacji, czyli są właściwie
specyficzne dla każdego okręgu sądowego. Pewnemu ujednoliceniu szkolenia aplikantów
kuratorskich służy, opracowany przez Krajową Radę Kuratorów, ramowy program szkolenia
aplikantów. Jednak niektóre, zwłaszcza mniejsze okręgi sądowe, mogły napotkać na niemałe
trudności, z zapewnieniem odpowiednio przygotowanych specjalistów dla jego realizacji. Nadto
dla niewielkiej liczby aplikantów, realizacja takiego programu jest przedsięwzięciem niezwykle
kosztownym. Organizowane na poziomie każdego okręgu szkolenie aplikantów kuratorskich, siłą
rzeczy prowadzi do zróżnicowania poziomu ich przygotowania.
Przedłożony projekt nowelizacji ustawy z dnia 27 lipca 2001 o kuratorach sądowych, w
zakresie dotyczącym aplikacji kuratorskiej, zawiera kompleksowe opracowanie tej aplikacji:
zasad kwalifikacji i naboru kandydatów na aplikację, programu szkolenia aplikantów
kuratorskich, egzaminu kuratorskiego i jego oceny oraz zasad powoływania i wynagradzania
komisji przeprowadzających konkurs na stanowisko aplikanta i egzamin kuratorski.
Wprowadzenie zasady konkursowej, dwustopniowej (pisemnej i ustnej) selekcji
kandydatów na aplikantów do służby kuratorskiej, dokonywanej przez specjalnie do tego celu
powołaną komisję kwalifikacyjną, czyni zadość żądaniom wprowadzenia jasnych, obiektywnych i
jednolitych kryteriów naboru na aplikację kuratorską. Kryteria te powinny być jednolite dla całego
kraju, co można osiągnąć poprzez powierzenie Krajowej Szkole Sądownictwa i Prokuratury
opracowania odpowiednich zestawów testów i tez dla kandydatów, a także wprowadzenie
zasady, że kwalifikacje te odbywają się w całym kraju w tym samym, określonym przez Ministra
Sprawiedliwości terminie. Skutkiem takiego rozwiązania będzie – zgodnie z polityką
kierownictwa resortu - przyjęcie do służby osób najlepiej przygotowanych i kompetentnych.
Zaproponowane w projekcie przejęcie przez Krajową Szkołę Sądownictwa i Prokuratury
odpowiedzialności za teoretyczne przygotowanie przyszłych kuratorów sądowych, spowoduje
zarówno ujednolicenie zakresu szkolenia, jak również zapewni aplikantom kadrą dydaktyczną
na jednolitym i wysokim poziomie. Rozwiązanie takie z całą pewnością przyczyni się do
podniesienia i wyrównania poziomu teoretycznego przygotowania do zawodu w skali całego
kraju. Jednocześnie nałożenie na prezesów sądów okręgowych odpowiedzialności za
praktyczną stronę aplikacji, pozwoli na zaznajomienie przyszłych kuratorów z praktyką
funkcjonowania służby tego okręgu sądowego, w którym przyjdzie im pracować, jak również z
lokalnymi zasobami wsparcia i pomocy dla ich przyszłych podopiecznych. Należy w tym miejscu
przywołać także zalecenia Komisji Europejskiej oraz Rady Europy, w tym zalecenia Komitetu
Ministrów dla państw członkowskich w sprawie Europejskiej Konwencji Praw Człowieka w
kształceniu uniwersyteckim oraz szkoleniu zawodowym (przyjęte przez Komitet Ministrów 12
maja 2004 r. podczas 114. sesji) - zalecenie Rec. (2004) 4. Wskazują on na potrzebę powołania
krajowego, scentralizowanego ośrodka kształcenia przyszłych kadr sądów powszechnych i
prokuratury, akcentują jednocześnie konieczność zapewnienia właściwego szkolenia wstępnego
i dokształcania nie tylko zawodów prawniczych, ale również kadr, które odpowiedzialne są za
przestrzeganie prawa, a za taką niewątpliwie należy uznać grupę sądowych kuratorów
zawodowych. Ponadto, z ekonomicznego punktu widzenia zorganizowanie specjalistycznego
szkolenia aplikantów w kilku grupach szkoleniowych, jest bardziej racjonalne i uzasadnione, niż
organizowanie takiego szkolenia w kilkudziesięciu małych grupkach, liczących po kilka osób, w
zależności od limitu etatów przyznanych sądowi okręgowemu.
Za rozwiązaniami przedstawionymi w projekcie przemawia także potrzeba
zobiektywizowania i ujednolicenia wymagań dotyczących egzaminu kuratorskiego. Egzamin ten
odbywałby się według jednolitych dla całego kraju kryteriów oraz tez egzaminacyjnych
opracowanych przez Krajową Szkołę Sądownictwa i Prokuratury, w tym samym czasie we
wszystkich okręgach sądowych, w których prowadzono szkolenie aplikantów kuratorskich.
Rozwiązanie takie zapewniałoby zarówno odpowiednio wysoki poziom egzaminu, jak również
obiektywność kryteriów jego oceny.
Powyższy projekt nowego opracowania zasad aplikacji kuratorskiej wpisuje się w
działania Kierownictwa Ministerstwa Sprawiedliwości, które od kilku lat realizuje zadanie
głębokiej reformy aplikacji prawniczych w Polsce. Zapewni on zarówno dobór odpowiednich
kandydatów do zawodu, jak też przygotowanie ich na wysokim, jednolitym poziomie przez
wyselekcjonowaną kadrę rekomendowaną przez Ministerstwo Sprawiedliwości i Krajową Radę
Kuratorów. Rozwiązania te będą sprzyjały kształceniu najwyższej klasy fachowców w zakresie
kurateli sądowej, przygotowanych do jak najlepszego wykonywania nałożonych na nich zadań w
wymiarze sprawiedliwości w Polsce.
Dot. proponowanych zmian w rozdziale 6 „Kuratorzy społeczni”