Jacek Żukowski II Ogólnopolski Zjazd Kolekcjonerów Kultury Wsi i

Jacek Żukowski
Instytut Etnologii i Antropologii Kulturowej
Uniwersytet Warszawski
II Ogólnopolski Zjazd Kolekcjonerów Kultury Wsi i Małych Miast
Europejskie Dni Dziedzictwa 2015
12 września 2015 r.
Skansen w Kuligowie nad Bugiem
W przyszłym roku mija 5 lat od ratyfikowania przez Polskę Konwencji UNESCO w
sprawie ochrony niematerialnego dziedzictwa kulturowego. Przez ten czas odbyło się kilka
konferencji naukowych, na których zastanawiano się w jaki sposób środowiska naukowe
mogą i powinny brać udział w realizacji postanowień Konwencji. Powołano specjalne
komórki w państwowych instytucjach zajmujące się rejestracją niematerialnego dziedzictwa i
zarejestrowano kilka jego przejawów na liście krajowej. Działania te nie były jednak
pionierskie - ochroną niematerialnego dziedzictwa, niedefiniowanego w taki sposób jak robi
to Konwencja, zajmowano się od lat. Robili to, wciąż pracujący rzemieślnicy, pasjonaci,
właściciele prywatnych muzeów, lokalni historycy, etnografowie i kulturoznawcy. Zjazd ma
na celu pokazanie, co uległo zmianie od czasu ratyfikacji Konwencji oraz dać możliwość
zaprezentowania lokalnym propagatorom ochrony własnego dziedzictwa. Całość będzie
zaprezentowana w sposób przystępny dla osób niebędących fachowcami.
Zjazd obywa się w ramach Europejskich Dni Dziedzictwa (EDD) 2015. EDD to
największy w Europie projekt społeczny i edukacyjny, najważniejsze święto zabytków kultury
Starego Kontynentu. Ich idea narodziła się 3 października 1985 roku w Granadzie w
Hiszpanii podczas II Konferencji Rady Europy, na której minister kultury Francji
zaproponował zorganizowanie w całej Europie zainicjowanych we Francji w 1984 roku Dni
Otwartych Zabytków. Wówczas po raz pierwszy bezpłatnie udostępniono zwiedzającym
obiekty, do których dostęp dotychczas był ograniczony. Inicjatywa cieszyła się tak dużym
zainteresowaniem, że w 1991 roku zainspirowała Radę Europy do ustanowienia EDD.
Głównym celem Europejskich Dni Dziedzictwa jest promowanie regionalnego
1
dziedzictwa kulturowego oraz przypominanie o wspólnych korzeniach kultury europejskiej.
Imprezy skierowane są do bardzo szerokiej i różnorodnej grupy odbiorców, co nadaje im
wymiar uniwersalny. Właśnie takie inicjatywy sprawiają, że idea EDD zyskuje nowych
zwolenników, stając się tym samym najważniejszym wydarzeniem kulturalnym Starego
Kontynentu. Z każdym rokiem imprezy organizowane w ramach EDD zyskują na
popularności.
W obchodach Europejskich Dni Dziedzictwa uczestniczą wszystkie państwaczłonkowie Rady Europy, w tym Polska, która włączyła się do tej akcji w 1993 roku. Co roku
we wrześniu organizatorzy udostępniają do zwiedzania szerokiej publiczności zabytki i
miejsca kultury, przygotowują festyny, jarmarki, imprezy plenerowe, inscenizacje, turnieje
rycerskie, wystawy, odczyty naukowe, konkursy, spotkania z twórcami kultury i wiele innych
imprez o różnorodnym charakterze, skierowanych do różnych grup społecznych i wiekowych.
Dzięki temu obywatele państw uczestniczących w EDD mają doskonałą okazję do poznania
dorobku kulturowego regionu, który zamieszkują 1.
Tegoroczny II Zjazd Kolekcjonerów Kultury Wsi i Małych Miast współorganizują na
podstawie umowy o współpracy Instytut Etnologii i Antropologii Kulturowej, Wydział
Historyczny, Uniwersytet Warszawski wraz z Fundacją Dziedzictwo Nadbużańskie pod
patronatem Narodowego Instytutu Dziedzictwa.
Program IIOZKKWiMM
Wprowadzenie (godz. 9:00 - 10:00)
•
Anna Malewska-Szałygin (dyrektor IEiAK UW) Działalność Instytutu Etnologii i
Antropologii Kulturowej UW w zakresie badań niematerialnego dziedzictwa
kulturowego
•
Krzysztof Braun (Mazowieckie Towarzystwo Naukowe) Nowe oblicze regionalizmu u
progu II tysiąclecia - na przykładzie Mazowsza
1
Strona internetowa EDD (dostęp 15.07.2015)
2
•
Jacek Żukowski (organizator, IEiAK UW) Dziedzictwo materialne wsi i małych miast
- prezentacja książki z I Ogólnopolskiego Zjazdu Kolekcjonerów Kultury Wsi i Małych
Miast
1. Działalność
Narodowego
Instytutu
Dziedzictwa
w
zakresie
ochrony
niematerialnego dziedzictwa kulturowego (godz. 10:00 - 11:00)
•
Julia
Włodarczyk
Wykorzystanie
powiązań
pomiędzy
dziedzictwem
materialnym i niematerialnym w celu ochrony dóbr kultury
•
Katarzyna Sadowska-Mazur Konwencja UNESCO w sprawie ochrony
niematerialnego dziedzictwa kulturowego szansą dla usystematyzowania
badań terenowych w tym zakresie
2. Lokalne inicjatywy ochrony i propagowania niematerialnego dziedzictwa
kulturowego (godz. 11:00 - 13:30)
•
Jerzy Wałga Rusznikarstwo artystyczne i historyczne – wyroby według
tradycyjnej szkoły cieszyńskiej
•
Roman Pokora Flisackie Tradycje z Ulanowa
•
Michał Wiśnicki Prezentacja multimedialna Towarzystwa Przyjaciół Chorzel
poświęcona działalności w zakresie dokumentacji i promocji dziedzictwa
dawnego pogranicza
•
Andrzej Dańczyszyn Działalność Stowarzyszenia Inicjatywa Białebłoto oraz
film "Ocalić od zapomnienia historię Białegobłota"
3. Etnografia a Konwencja UNESCO w sprawie ochrony niematerialnego
dziedzictwa kulturowego - problemy i interpretacje (godz. 14:30 - 18:00)
•
Małgorzata Jaszczołt (Państwowe Muzeum Etnograficzne w Warszawie)
Niematerialne Dziedzictwo Kulturowe z punktu widzenia muzealnika
•
Olga
Rodak
(Akademia
Leona
Koźmińskiego)
Rola
dziedzictwa
niematerialnego w procesie organizowania się społeczności lokalnych
•
Barbara Borkowska (IEiAK UW) Cerowanie lokalnej historii - przykład
Nidzicy
3
•
Maria Małanicz-Przybylska (IEiAK UW) Niejednoznaczność dziedzictwa
muzycznego Podhala
•
Urszula Klimut (IEiAK UW) Wypas kulturowy i Chroniona Nazwa
Pochodzenia jako sposoby ochrony dziedzictwa pasterskiego Podhala
Dodatkowo przewidziane są niespodzianki od współorganizatora
- Fundacji Dziedzictwo Nadbużańskie.
4