10 - PiP

Sprawozdanie z działalności PIP za 2002 rok - załączniki
Załącznik nr 10
Przestrzeganie przepisów prawa pracy w supermarketach
i innych placówkach handlowych
W 2002 r. przeprowadzono kontrole:
w 58 supermarketach należących do 28 sieci handlowych. Skontrolowane placówki zatrudniały 23 260 pracowników,
w tym 9 654 kobiety i 112 młodocianych;
w 342 sklepach, zatrudniających 18 746 pracowników, w tym 12 144 kobiety i 881 młodocianych;
w 272 placówkach (sklepy, zakłady usługowe, gastronomiczne) prowadzących działalność w budynkach, w których
zlokalizowano supermarkety. Jednostki te zatrudniały 4 691 pracowników, w tym 3 118 kobiet oraz 25 młodocianych.
Liczba/odsetek
placówek,
w których
stwierdzono
nieprawidłowości
Rodzaj nieprawidłowości
Uwagi
Supermarkety
PRAWORZĄDNOŚĆ W STOSUNKACH PRACY
urlopy
- nieudzielenie urlopu wypoczynkowego w roku,
w którym pracownik nabył do niego prawo,
- nieprawidłowe ustalenie wymiaru urlopu,
- nieprzestrzeganie innych przepisów dot.
urlopów wypoczynkowych
czas pracy
- nieprawidłowe prowadzenie ewidencji czasu
pracy,
- nieudzielenie co trzeciej niedzieli wolnej od
pracy,
- zatrudnianie pracowników w warunkach
przekroczenia dobowego limitu godzin
nadliczbowych,
- niewprowadzenie pięciodniowego tygodnia
pracy,
- nierekompensowanie pracy w niedzielę
udzieleniem innego dnia wolnego,
- nieudzielanie 15 minutowej przerwy wliczanej
do czasu pracy,
- nieprawidłowe ustalenie dobowego wymiaru
czasu pracy,
- nieprzestrzeganie innych przepisów w zakresie
czasu pracy
wynagrodzenia i inne świadczenia ze stosunku
pracy
- niewypłacenie lub zaniżenie ekwiwalentu za
urlop wypoczynkowy,
- niewypłacenie lub zaniżenie wynagrodzenia za
godziny nadliczbowe,
- niewypłacenie lub zaniżenie dodatku za pracę w
porze nocnej,
- niezgodność regulaminu wynagradzania z
przepisami,
- niewypłacenie lub zaniżenie wynagrodzenia za
urlop wypoczynkowy,
- nieterminowa wypłata wynagrodzenia,
- nieprzestrzeganie innych regulacji dot.
wynagrodzeń i świadczeń ze stosunku pracy
42/72
1 117 pracownikom, w łącznej liczbie 11 142 dni.
11/19
29 pracownikom zaniżono wymiar urlopu o 280 dni.
19/33
przede wszystkim nieprawidłowości dotyczyły nieustalenia planu urlopów oraz
udzielania urlopów w częściach w taki sposób, że żadna z nich nie obejmowała
co najmniej 14 kolejnych dni kalendarzowych.
nieprawidłowości ujawniono w stosunku do 2 221 (blisko 10%) pracowników;
przede wszystkim obejmowały one niewykazywanie w ewidencji pracy w
godzinach nadliczbowych, w porze nocnej oraz wykonywanej w czasie
inwentaryzacji. Stwierdzono także istnienie różnic pomiędzy zapisami w kartach
ewidencji czasu pracy i ewidencji elektronicznej.
27/46
27/46
20/34
191 pracowników, przekroczyło dobowy limit godzin nadliczbowych łącznie o 550
godzin (przeciętnie o blisko 3 godziny)
11/18
10/17
6/10
6/10
10/17
24/41
145 pracownikom na kwotę 6 744 zł
17/29
997 pracownikom na kwotę 15 581 zł
14/24
1 681 pracownikom na kwotę 20 750 zł.
10/17
np. nieokreślenie wysokości oraz zasad przyznawania wynagrodzenia dla
niektórych stanowisk.
8/14
7/12
442 pracownikom na kwotę 1 003 zł.
6/10
1 331 pracownikom.
Sprawozdanie z działalności PIP za 2002 rok - załączniki
stosunek pracy
np. niedostosowanie regulaminu pracy do znowelizowanych przepisów
w zakresie systemu i rozkładu czasu pracy w pięciodniowym tygodniu pracy;
ustalenie terminu wypłaty wynagrodzenia wyłącznie dla stałych składników
wynagrodzenia, nieustalenie sposobu informowania pracowników o ryzyku
zawodowym wiążącym się z wykonywaną pracą.
- nieprawidłowe zapisy w regulaminie pracy,
24/41
- prowadzenie akt osobowych niezgodnie z
przepisami prawa pracy,
20/34
dla 578 pracowników – nieprawidłowości polegały głównie na: braku wykazu
dokumentów znajdujących się w aktach osobowych, nie ponumerowaniu
dokumentów oraz braku oświadczeń pracowników będących rodzicami lub
opiekunami dzieci o zamiarze lub braku zamiaru skorzystania z przysługujących
im uprawnień.
- niezamieszczanie w świadectwach pracy
informacji wymaganych przepisami,
17/29
np. o liczbie dni wykorzystanego urlopu, okresach nieskładkowych, nie
podawanie podstawy prawnej rozwiązania stosunku pracy
- rozwiązywanie umów o pracę bez
wypowiedzenia z naruszeniem przepisów,
12/20
- nieokreślenie w umowie o pracę wymaganych
elementów
10/17
nieprawidłowości ujawniono w 557 umowach o pracę, przede wszystkim
dotyczyły nie określenia miejsca wykonywania pracy
BEZPIECZEŃSTWO I HIGIENA PRACY
zbyt mała powierzchnia szatni w stosunku do liczby pracowników korzystających
z pomieszczenia, brak wymaganej liczby siedzisk w szatniach, nie wyposażenie
jadalni w umywalki i szafki indywidualne, usytuowanie szafek odzieżowych poza
szatnią, brak oddzielnych szatni, umywalni i ustępów dla kobiet i mężczyzn.
brak ładu i porządku w ciągach komunikacyjnych i transportowych, brak
oznakowania dróg komunikacyjnych, niedostosowanie ich szerokości do
środków transportowych i przemieszczanych towarów, użytkowanie
niesprawnych wózków transportowych, brak wydzielonych pomieszczeń do
obsługi wózków jezdniowych (akumulatorowych).
brak pomiarów skuteczności ochrony przeciwporażeniowej przed dotykiem
pośrednim lub zachowania zakresu i częstotliwości wykonywania pomiarów, brak
instrukcji eksploatacji poszczególnych urządzeń i odbiorników energii
elektrycznej, brak zabezpieczenia przed dostępem osób postronnych do tablic
rozdzielnic elektrycznych.
brak oznaczeń i zabezpieczeń miejsc niebezpiecznych oraz oznakowania wyjść
ewakuacyjnych, niewłaściwy stan techniczny dróg, schodów, pochylni i ramp.
brak oświetlenia dziennego w halach sprzedaży, pomieszczeniach piekarni,
działów masarskich itp., niewłaściwe oświetlenie stanowisk komputerowych, zbyt
niska temperatura w pomieszczeniach pracy /działy pomocnicze/, brak skutecznej
wentylacji w wydzielonych palarniach.
niezachowanie bezpiecznych odległości składowania od elementów
konstrukcyjnych, zbyt małe w stosunku do potrzeb zaplecze magazynowe, brak
określenia miejsc, sposobu i dopuszczalnej wysokości składowania dla każdego
rodzaju składowanego towaru oraz nośności stropów i regałów.
brak instrukcji stanowiskowych obsługi maszyn i urządzeń technologicznych oraz
postępowania z materiałami szkodliwymi i niebezpiecznymi, niewłaściwa
organizacja stanowisk pracy w spożywczych działach przetwórczych oraz
obróbki drewna, zastawianie przejść między maszynami.
brak wymaganych urządzeń ochronnych /osłon, wyłączników awaryjnych i
krańcowych/, brak dokumentacji technicznych w języku polskim dla
eksploatowanych maszyn.
dot. 243 pracowników, ponadto wstępnym instruktażem ogólnym nie objęto 120
pracowników, a wstępnym instruktażem stanowiskowym - 39 pracowników.
dot. to zwłaszcza stanowisk pracy w działach przetwórstwa spożywczego,
ponadto pracowników nie zapoznaje się z rodzajem zagrożeń występujących na
stanowiskach pracy.
nie zapewniono fartuchów i rękawic ochronnych pracownikom w działach:
piekarnictwo i obróbka mięsa.
nieprawidłowa organizacja i wyposażenie
pomieszczeń higienicznosanitarnych
40/69
nieprawidłowości w transporcie wewnętrznym
36/62
niewłaściwa eksploatacja urządzeń i instalacji
energetycznych
27/46
niedostosowanie do wymogów bhp obiektów i
pomieszczeń pracy
24/41
nieprawidłowości w zakresie wentylacji,
oświetlenia i ogrzewania
23/40
nieprawidłowości w zakresie składowania
i magazynowania towarów
23/40
niezgodne z przepisami prowadzenie procesów
technologicznych
18/31
niedostosowanie do wymogów bhp maszyn
i urządzeń
16/28
uchybienia dotyczące szkoleń wstępnych
w dziedzinie bhp
16/28
nie dokonanie udokumentowanej oceny ryzyka
zawodowego
16/28
brak lub niezgodne z przepisami wyposażenie
pracowników w środki ochrony indywidualnej
15/26
brak oceny zgodności maszyn i urządzeń
11/19
dot. to głównie eksploatowanych maszyn spożywczych, piekarniczych,
obrabiarek do drewna oraz środków transportowych.
uchybienia w zakresie dokonywania badań
i pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia
10/17
brak pomiarów czynników szkodliwych, m.in. hałasu oraz niezachowywanie
częstotliwości ich wykonywania.
Sklepy
PRAWORZĄDNOŚĆ W STOSUNKACH PRACY
urlopy
- nieudzielenie urlopów wypoczynkowych w roku
kalendarzowym, w którym pracownicy nabyli do
nich prawo,
- nieprzestrzeganie pozostałych regulacji dot.
urlopów
128/37
1 739 pracownikom w łącznej liczbie 14 570 dni.
106/31
w stosunku do 1968 pracowników. Nieprawidłowości obejmowały głównie nie
sporządzenie planu urlopów oraz udzielanie ich w częściach, z których żadna nie
obejmowała 14 kolejnych dni kalendarzowych.
Sprawozdanie z działalności PIP za 2002 rok - załączniki
czas pracy
- nieprawidłowe prowadzenie ewidencji czasu
pracy,
- niewprowadzenie pięciodniowego tygodnia
pracy,
- nieprowadzenie ewidencji czasu pracy,
- nieprawidłowe ustalenie tygodniowego wymiaru
czasu pracy,
- nieudzielanie co trzeciej niedzieli wolnej od
pracy
wynagrodzenia i inne świadczenia ze stosunku
pracy
- niewypłacenie lub zaniżenie ekwiwalentu za
urlop wypoczynkowy,
- niewypłacenie lub zaniżenie wynagrodzenia za
pracę w godzinach nadliczbowych,
- niewypłacenie ekwiwalentu za pranie
i konserwację odzieży roboczej,
- niezgodne z przepisami zapisy w regulaminie
wynagradzania,
- nieopracowanie regulaminu wynagradzania,
- nieprzestrzeganie pozostałych regulacji z
zakresu wynagrodzeń i innych świadczeń ze
stosunku pracy
106/31
76/22
54/16
dla 2 467 (13%) pracowników. Najczęściej nieprawidłowości polegały na nie
wykazywaniu pracy w godzinach nadliczbowych i w porze nocnej.
810 pracowników, przepracowało 4 935 dni więcej niż wynika z pięciodniowego
tygodnia pracy.
dla 491 pracowników.
43/12
31/9
248 pracownikom, na skutek zbyt małego poziomu zatrudnienia
62/18
dla 268 pracowników na kwotę 22 426 zł.
51/15
dla 662 pracowników na kwotę 55 180 zł.
50/14
dla 796 pracowników, na kwotę 15 325 zł.
36/10
nieokreślenie wysokości i zasad przyznawania stawek wynagrodzenia
zasadniczego.
33/9
52/15
dla 848 pracowników na kwotę 45607,76 zł. Nie wypłacono m.in. świadczenia
urlopowego i odpraw pieniężnych z tytułu rozwiązania stosunku pracy z przyczyn
dotyczących zakładu pracy
stosunek pracy
- nieprawidłowe prowadzenie akt osobowych,
158/46
- niezgodna z przepisami treść regulaminu pracy,
142/41
- niezamieszczenie w świadectwie pracy
wymaganych informacji,
94/27
- nieprawidłowa treść świadectwa pracy
61/18
ochrona pracy kobiet i młodocianych
nieopracowanie wykazu prac wzbronionych
kobietom
dla 2 312 (12%) pracowników. Przykładowo stwierdzano brak w aktach
osobowych kopii świadectw pracy od poprzednich pracodawców, oświadczeń
pracowników o zapoznaniu się z treścią regulaminu pracy
przykładowo nieprawidłowości polegały na nie podaniu informacji o:
•
systemach i rozkładach czasu pracy oraz okresie rozliczeniowym u
danego pracodawcy,
•
sposobie informowania pracowników o ryzyku zawodowym, które wiąże
się z wykonywaną pracą,
•
miejscu, czasie i terminie wypłaty wynagrodzenia,
•
sposobie potwierdzenia przez pracownika przybycia i obecności w pracy.
nieprawidłowości stwierdzono w 306 świadectwach pracy, przykładowo polegały
one na nie zamieszczeniu informacji o:
•
okresach nieskładkowych przypadających w czasie zatrudnienia
•
wykorzystaniu urlopów wypoczynkowych.
Ponadto podawano błędne informacje o trybie rozwiązania stosunku pracy.
nieprawidłowości stwierdzono w 436 umowach o pracę, dotyczyły one głównie
nie określenia miejsca świadczenia pracy.
66/19
BEZPIECZEŃSTWO I HIGIENA PRACY
niedokonanie udokumentowanej oceny ryzyka
zawodowego
165/48
nieprawidłowości w zakresie składowania i
magazynowania towarów
160/47
uchybienia dotyczące szkoleń wstępnych w
dziedzinie bhp
136/40
nieprawidłowa organizacja dróg ewakuacyjnych
118/35
brak lub niezgodne z przepisami wyposażenie
pracowników w odzież roboczą i środki ochrony
indywidualnej
117/34
niewłaściwa eksploatacja urządzeń i instalacji
energetycznych
96/29
niedostosowanie do wymogów bhp obiektów i
pomieszczeń pracy
93/27
nieprawidłowości w transporcie wewnętrznym
78/23
brak działań w zakresie oceny ryzyka zawodowego, co prowadzi do braku
informacji o zagrożeniach występujących na stanowiskach pracy.
brak instrukcji bhp przy wykonywaniu prac magazynowych, przeciążanie regałów
magazynowych, brak oznaczeń nośności regałów, brak ładu i porządku na
przejściach komunikacyjnych.
wstępnym instruktażem ogólnym nie objęto 372 pracowników, a wstępnym
instruktażem stanowiskowym - 396 pracowników, a szkoleniem podstawowym –
835 pracowników.
brak lub nieoznakowanie dróg ewakuacyjnych, brak lub ograniczony dostęp do
wyjść ewakuacyjnych (drogi ewakuacyjne najczęściej były zastawiane
składowanymi towarami).
niestosowanie przez pracowników środków ochrony indywidualnej, odzieży i
obuwia roboczego, nieprowadzenie kart ewidencyjnych.
niezabezpieczone rozdzielnice prądu elektrycznego, przewody elektryczne
niezabezpieczone przed uszkodzeniami mechanicznymi, brak pomiarów ochrony
przeciwporażeniowej - przed dotykiem pośrednim, brak instrukcji eksploatacji
poszczególnych urządzeń i odbiorników energii elektrycznej.
brak książek obiektów budowlanych, nie dokumentuje się przeprowadzanych
kontroli okresowych, brak oznakowania miejsc niebezpiecznych barwami bhp.
eksploatacja niesprawnych wózków transportowych: ręcznych i z napędem
silnikowym, wykonywanie prac transportowych z zagrożeniem dla osób
postronnych, brak właściwych instrukcji transportu wewnątrzzakładowego.
Sprawozdanie z działalności PIP za 2002 rok - załączniki
dopuszczanie do pracy pracowników bez
wstępnych badań lekarskich
nieprawidłowości w zakresie wentylacji,
oświetlenia i ogrzewania
dopuszczanie do pracy pracowników bez
okresowych badań lekarskich
72/21
dot. 292 pracowników.
64/19
brak wentylacji grawitacyjnej w pomieszczeniach higieniczno - sanitarnych, brak
oświetlenia dziennego w halach sprzedaży, niesprawne oświetlenia awaryjne.
54/16
dot. 207 pracowników.
brak rejestru wypadków przy pracy
43/13
brak rejestru w małych placówkach wiąże się najczęściej z brakiem zdarzeń
wypadkowych.
uchybienia dotyczące okresowych szkoleń
w dziedzinie bhp
42/12
dot. 187 pracowników.
niedostosowanie do wymogów bhp maszyn,
urządzeń
31/9
brak sprawnych urządzeń ochronnych, m.in.: osłon, wyłączników awaryjnych i
krańcowych, importowane maszyny i urządzenia techniczne nie posiadają
dokumentacji techniczno-ruchowej w języku polskim.
Placówki działające w budynkach, w których zlokalizowano supermarkety
PRAWORZĄDNOŚĆ W STOSUNKACH PRACY
urlopy
- nieudzielenie urlopów wypoczynkowych w roku
kalendarzowym, w którym pracownicy nabyli do
nich prawo,
- nieopracowanie planu urlopów
czas pracy
- nie prowadzenie ewidencji czasu pracy
- nieprawidłowe prowadzenie ewidencji czasu
pracy
wynagrodzenia i świadczenia ze stosunku pracy
- nieopracowanie regulaminu wynagradzania,
- niewypłacenie lub zaniżenie świadczenia
urlopowego
stosunek pracy
49/18
157 pracownikom, łącznie 359 dni.
20/7
71/26
dla 225 pracowników.
24/9
dla 185 pracowników.
14/5
12/4
19 pracownikom na kwotę 5715,71 zł
- nieprawidłowe prowadzenie akt osobowych,
59/22
508 pracowników.
- nieprawidłowa treść świadectwa pracy,
57/21
- niezgodna z przepisami treść regulaminu pracy,
48/17
niezamieszczanie informacji o siedzibie sądu pracy, do którego pracownik może
wystąpić o sprostowanie świadectwa pracy oraz o liczbie dni wykorzystanego
urlopu wypoczynkowego.
nieokreślenie terminu i miejsca wypłaty wynagrodzenia.
43/16
117 pracowników.
- nieprawidłowa treść umów o pracę
- nieopracowanie regulaminu pracy
inne zagadnienia
- niezawiadomienie PIP o rozpoczęciu
działalności,
- niezawiadomienie inspekcji sanitarnej o
rozpoczęciu działalności
32/11
24/9
BEZPIECZEŃSTWO I HIGIENA PRACY
niedokonanie udokumentowanej oceny ryzyka
zawodowego
168/62
brak szkoleń z dziedziny bhp
71/26
nieprawidłowa eksploatacja urządzeń i instalacji
elektrycznych
99/36
nieprawidłowości w składowaniu, magazynowaniu
i transporcie towarów
53/20
brak przeszkolenia pracodawców w zakresie bhp
51/19
brak informacji o warunkach eksploatacji obiektów
28/10
niespełnianie wymogów bhp w pomieszczeniach
28/10
brak dokonania oceny ryzyka zawodowego, co prowadzi do braku informacji o
występujących na stanowiskach pracy zagrożeniach, nieprawidłowość
występowała w różnych zakładach bez względu na rodzaj prowadzonej
działalności.
brak pomiarów rezystancji izolacji i ochrony przeciwporażeniowej instalacji w
pomieszczeniach, brak opisania i oznakowania tablic rozdzielczych prądu
elektrycznego i ich dostępność dla osób postronnych.
brak oznakowania nośności regałów i półek magazynowych, nie zapewnienie
ładu i porządku w przejściach, składowanie towarów na wyznaczonych drogach
komunikacyjnych, brak instrukcji dotyczących prac magazynowych.
co piąty pracodawca nie posiadał odpowiedniej i wystarczającej znajomości
prawa pracy i przepisów bhp.
brak informacji o obciążeniu podłóg, stropów i urządzeń przeznaczonych do
składowania.
niedostateczna w stosunku do składowanych towarów powierzchnia
pomieszczeń, nieskutecznie działająca klimatyzacja w pomieszczeniach w
pomieszczeniach bez oświetlenia dziennego, zastawianie wyjść ewakuacyjnych.
Sprawozdanie z działalności PIP za 2002 rok - załączniki
Zastosowane środki prawne
Liczba środków prawnych
Nazwa środka prawnego
wnioski w wystąpieniach
decyzje
wnioski o ukaranie do sądu
mandaty
supermarkety
inne placówki handlowe
844
1 495
7
99
3 541
4 334
14
178
placówki zlokalizowane
w budynkach
supermarketów
1 434
1 523
2
99
Do chwili opracowania sprawozdania zrealizowano:
w supermarketach – 80% decyzji i 84% wniosków zawartych w wystąpieniach;
w innych placówkach handlowych 81% decyzji i 81% wniosków w wystąpieniach;
w placówkach zlokalizowanych w budynkach supermarketów – 71% decyzji i 58% wniosków w wystąpieniach.