Archiwa państwowe a przekaz wartości i tradycji

Seminarium wprowadzające w temat przewodni
XV. Warmińsko - Mazurskich Dni Rodziny „Rodzina a przekaz wartości i tradycji”
organizowane przez Regionalny Ośrodek Polityki Społecznej,
Urząd Marszałkowski Województwa Warmińsko - Mazurskiego
Temat: ARCHIWUM PAŃSTWOWE A PRZEKAZ WARTOŚCI I TRADYCJI.
Możliwości zaangażowania Archiwum Państwowego w Olsztynie w obchody
XV. Warmińsko - Mazurskich Dni Rodziny
W społeczeństwie funkcjonuje czasem, błędne wyobrażenie na temat archiwów państwowych.
Zdarza się, że są one postrzegane jako hermetyczne i ponure instytucje. Tymczasem do zadań
statutowych Archiwum nie należy tylko przechowywanie dokumentacji, ale również:
- prowadzenie wykładów i zajęć lekcyjnych dla młodzieży szkolnej,
- przygotowywanie wystaw i pokazów materiałów archiwalnych,
- organizowanie odczytów i pogadanek o tematyce archiwalnej,
- przyjmowanie wycieczek młodzieży, studentów i przedstawicieli innych środowisk społecznych,
- prowadzenie działalności informacyjnej i popularyzacyjnej w środkach masowego przekazu oraz w
rozległych sieciach komputerowych.
W zakresie realizacji zadań statutowych Archiwum współpracuje z organami administracji
rządowej oraz organami samorządu terytorialnego, jak również z innymi jednostkami organizacyjnymi.1
Ponadto strategia Archiwów Państwowych na lata 2010 – 2020 zwraca szczególną uwagę na
kreowanie i wspieranie przedsięwzięć edukacyjnych służących poznaniu i zrozumieniu przeszłości
narodu, państwa, społeczności lokalnych i poszczególnych obywateli. Archiwa stawiają sobie za cel
uświadomienie wszystkim obywatelom znaczenia i potencjału, jaki posiadają. Sprawujemy opiekę nad
bezcennymi i unikatowymi świadectwami przeszłości, w postaci wszelkiego rodzaju dokumentacji, a
jednocześnie dysponujemy wiedzą na temat wartości informacyjnej tych źródeł. Oznacza to, że archiwa
państwowe wspierane profesjonalną kadrą, mogą w sposób aktywny, efektywny i nowoczesny
przyczynić się do podnoszenia świadomości historycznej i obywatelskiej społeczeństwa. 2
1
Statut Archiwum Państwowego w Olsztynie z dnia 11 maja 1996 r. (z późniejszymi zmianami) § 5, ust. 1, pkt. 5 i 6; § 6,
ust. 6, lit. b – i
2
Strategia Archiwów Państwowych na lata 2010-2020 ogłoszona komunikatem nr 1/2010 Naczelnego Dyrektora Archiwów
Państwowych z dnia 23 grudnia 2010 r.
Archiwum Państwowe w Olsztynie, ul. Partyzantów 18, tel. (89) 527-60-96
W oparciu o powyższe APO może z pożytkiem dla inicjatywy włączyć się w wyżej
przedstawione przedsięwzięcie, zwłaszcza w kontekście tradycji i wartości jakie przekazuje Rodzina. To
jednocześnie okazja dla naszej instytucji do budowania
wizerunku archiwów państwowych jako
nowoczesnych i przyjaznych urzędów, aktywnie uczestniczących w procesie edukacji społeczeństwa.
Archiwum może zatem zaangażować się (w ramach XV Warmińsko – Mazurskich Dni Rodziny)
w tematy związane z przekazem historii, kultury i tradycji w rodzinie, a zwłaszcza w zajęcia z zakresu
genealogii. Możemy zaproponować prowadzenie warsztatów (dla dzieci i dorosłych) dotyczących nauki
tworzenie drzew genealogicznych i badań genealogicznych w ogóle. Nasze doświadczenie w tym
zakresie wskazuje, że lekcje takie, prowadzone z wykorzystaniem nowoczesnego sprzętu
multimedialnego oraz źródeł historycznych, są ciekawą formą zdobywania wiedzy i umiejętności.
Zajęcia mogą odbywać się w sali konferencyjnej Archiwum, ale również w szkołach i innych
instytucjach.
Warto dodać, że ujęcie problemu badań genealogicznych w programie Dni Rodziny jest bardzo
trafną decyzją, ponieważ wiedza na temat historii swoich przodków ma kluczowe znaczenie dla
trwałości tej podstawowej komórki społecznej.
Warto w tym miejscu przypomnieć, że zdobywanie informacji o swojej rodzinie sprawia, że
pogłębia się nasza tożsamość. Psycholodzy zajmujący się różnymi aspektami funkcjonowania rodziny
twierdzą, że „efekt wspominania przodków działa, przypominając nam, że nawet z pozoru
nierozwiązywalne problemy można jakoś przezwyciężyć. Nasi przodkowie radzili sobie z wieloma
problemami, takimi jak poważne choroby, wojny, utrata ukochanych osób (...), więc kiedy o nich
myślimy, przypomina nam się, że osoby podobne do nas genetycznie wygrały z przeciwnościami losu.
Pamięć trudnych chwil naszych dziadków (czy nawet jeszcze wcześniejszych nieznanych bliżej
pokoleń) bezpośrednio wpływa na zdolność mózgu do poradzenia sobie z zadaniami poznawczymi.
Troska o przekazywanie wiedzy na temat historii własnej Rodziny, jest szczególnie istotna w przypadku
dzieci. Jeśli uda nam się zaszczepić w dziecku świadomość posiadania własnych korzeni (chwalebnych
ale i wstydliwych chwil), wypuścimy w świat (nie zawsze różowy) człowieka mocnego, pewnego
siebie, bo mającego na kogo liczyć. 3
Narzędziem do budowania takiej pewności może być wykonanie drzewa genealogicznego.
Wydaje się, że Archiwum (w ramach swych kompetencji) w sposób kompleksowy może pomóc w
realizacji tych fundamentalnych dla funkcjonowania Rodziny zadań.
Oprócz wyżej przedstawionej, naszej zasadniczej inicjatywy, możemy zaproponować inne
dodatkowe projekty. Ciekawą formą są wycieczki po Archiwum i nauka korzystania z jego zasobu,
także do badań genealogicznych. Możemy również zorganizować konkurs na najlepsze drzewo
3
Wiktoria Gomolla, Historia mojej rodziny – drzewo genealogiczne, [w:] Oświatowy Miejski Serwis Informacyjny Gliwice, 2/2011. Zob.:
http://www.um.gliwice.pl/bip/pub/pliki/mMSI2_2011.pdf
Archiwum Państwowe w Olsztynie, ul. Partyzantów 18, tel. (89) 527-60-96
genealogiczne adresowany dla dzieci i młodzieży. Istnieje możliwość przygotowania wystawy
prezentującej zasób Archiwum dotyczący genealogii.
Ukierunkowanie tegorocznych Dni Rodziny na przekaz wartości i tradycji sprawia, że
Archiwum Państwowe może znacząco pomóc w przygotowaniu tego przedsięwzięcia. Ze względu na
zasób, który przechowujemy i udostępniamy jesteśmy podstawowym punktem odniesienia dla tych,
którzy informacji na temat wartości i tradycji poszukują.
opracował: Karol Maciejko
Archiwum Państwowe w Olsztynie, ul. Partyzantów 18, tel. (89) 527-60-96