popularyzatorski opis rezultatów projektu

Nr wniosku: 183216, nr raportu: 9192. Kierownik (z rap.): mgr Alicja Grudowska
Rak gruczołu krokowego dotyka ponad pół miliona pacjentów rocznie i należy do grupy najczęściej występujących
nowotworów na świecie. W związku ze niejednorodnym tempem rozwoju, złożoną naturą guza, a także tworzeniem
przerzutów (metastazy) diagnostyka i terapia tej choroby stanowi duże wyzwanie dla współczesnej medycyny.
Oznaczanie stężenia PSA (eng. Prostate-specific antigen) w surowicy jest powszechnie stosowaną metodą diagnostyczną
PCa (eng. Prostate Cancer). Wspólnie z klasyfikacją histopotalogiczną i stopniem zaawansowania nowotworu wg skali
Gleason’a, poziom PSA decyduje o prognozowaniu i leczeniu choroby. W świetle dotychczasowych badań specyficzność
PSA we wczesnej detekcji i klasyfikacji stadium raka gruczołu krokowego budzi niestety sporo wątpliwości. Poziom PSA
nie rozróżnia bowiem jednoznacznie przerostu gruczołu od łagodnych guzów, które nie wymagają agresywnej terapii, od
tych które predysponują do wejścia w zaawansowaną stadium choroby z tendencją do tworzenia przerzutów.
Kolonizacja odległych względem guza pierwotnego tkanek i organów, czyli metastazy, wymaga zdolności komórek do
migracji i inwazji. Zjawiska te zależą od różnych ścieżek sygnalizacyjnych, których aktywacja regulowana jest przez
szereg cząsteczek. Jedną z nich jest CD151, należące do konserwowanej ewolucyjnie rodziny tetraspanin. Białka te
charakteryzują się obecnością czterech domen trans-błonowych. Biorą one udział w wielu procesach komórkowych, m.in.
w proliferacji, adhezji, ruchliwości a także w progresji wielu ludzkich nowotworów, głównie poprzez tworzenie
oddziaływań z innymi kluczowymi białkami. Dowiedziono, że CD151 tworzy kompleks z integrynami wiążącymi
lamininę (α6β1, α6β4, α3β1) a także receptorami czynników wzrostu (TGF-β1R, HGFR), które poprzez regulację
oddziaływań adhezyjnych i migracyjnych, wpływają na agresywne zachowania komórek nowotworowych. Dowiedziono
również, że ekspresja tetraspaniny CD151 ma znaczenie dla rozwoju raka gruczołu krokowego, stąd uważa się go za
potencjalnego kandydata jako biomarkera do przyszłych celów diagnostycznych oraz terapii PCa.
Celem niniejszej pracy było zbadanie roli tetraspaniny CD151 w progresji raka gruczołu krokowego, poprzez poznanie jej
wpływu na komunikację między komórkami epitelialnymi gruczołu krokowego a elementami mikrośrodowiska guza –
fibroblastami związanymi z nowotworem, które sprzyjają tworzeniu nowotworu.
Badania projektu wykazały, że CD151 reguluje transdukcję sygnału indukowaną przez czynnik wzrostu produkowany
przez CAF – FGF2 (czynnik wzrostu dla fibroblastów 2) w oddziaływaniu z jego receptorem - FGFR1. Udowodniono, że
ekspresja tej tetraspaniny pozytywnie koreluje z ekspresją FGFR1, którego funkcja według licznych danych
literaturowych sprzyja rozwojowi PCa. Regulowana przez CD151 sygnalizacja FGF2-FGFR1 skutkowała większym
rozmiarem kolonii komórkowych oraz zwiększeniem liczby migrujących komórek. Podsumowując, tetraspanina CD151
promuje rozwój PCa na etapie guza pierwotnego (zatem nie powstałego w wyniku metastazy) poprzez promowanie
inwazyjnych zachowań niezłośliwych komórek epitelialnych gruczołu krokowego. Podsumowując, projekt przyczynił
się do poszerzenia wiedzy na temat złożonej biologii tej choroby, a uzyskane wyniki pozwalają na stwierdzenie ze
tetraspanina CD151 może być uznana jako biomarker do biopsji w diagnostyce i terapii tego nowotworu. Warto również
zaznaczyć niniejszy projekt dostarczył pierwszego dowodu na regulację sygnalizacji FGFR przez tetraspaninę CD151 w
progresji raka gruczołu krokowego.