D - Sąd Okręgowy w Elblągu

Sygn. akt V Ca 2/14
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 13 marca 2014 roku
Sąd Okręgowy w Elblągu V Wydział Cywilny Rodzinny
w składzie:
Przewodniczący: SSO Jolanta Hryniewicz /spr./
Sędziowie: SO Barbara Stradowska-Grzeszczuk
SR del. do SO Jolanta Petkowska-Piątek
Protokolant: st. sekr. sąd. Sylwia Szulc
po rozpoznaniu w dniu 13 marca 2014 r.
na rozprawie
sprawy z powództwa małoletniej J. S. zastąpionej przez matkę K. M.
przeciwko M. S.
o podwyższenie alimentów
na skutek apelacji pozwanego
od wyroku Sądu Rejonowego w Braniewie
z dnia 8 października 2013r., w sprawie III RC 174/13
uchyla zaskarżony wyrok i znosząc z powodu nieważności postępowanie w zakresie rozprawy z dnia 8 października
2013 roku przekazuje sprawę do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu w Braniewie, pozostawiając temu
Sądowi rozstrzygnięcie o kosztach procesu za instancję odwoławczą.
Sygn. akt Ca 2/14
UZASADNIENIE
Małoletnia J. S. reprezentowana przez przedstawicielkę ustawową, K. M. domagała się podwyższenia alimentów od
pozwanego M. S. z kwoty 400 zł do 800 zł miesięcznie.
Pozwany w piśmie bez daty, które wpłynęło do Sądu w dniu 8 października 2013r. wniósł o oddalenie powództwa.
Zaskarżonym wyrokiem Sąd Rejonowy w Braniewie uwzględnił powództwo w całości. Orzekł także o kosztach
sądowych i rygorze natychmiastowej wykonalności.
Orzeczenie powyższe było wynikiem następujących ustaleń i wniosków:
Ugodą zawartą przed Sądem Rejonowym w Braniewie w dniu 5 sierpnia 2008r. w sprawie sygn. akt IIIRC 106/08
M. S. zobowiązał się łożyć na rzecz małoletniej córki J. S. do rąk matki K. M. podwyższone alimenty w kwocie po
400zł miesięcznie od 1 sierpnia 2008r. do 15 dnia każdego miesiąca z ustawowymi odsetkami w wypadku opóźnienia
w płatności.
Strony zmieniły w ten sposób ustalenia zawarte w ugodzie z dnia 3 czerwca.2004r. w sprawie III RC 94/04.
Małoletnia J. S. miała wówczas (...)i chodziła do przedszkola, za które matka płaciła ok. 220zł miesięcznie a od miesiąca
września rozpoczynała naukę w klasie zerowej szkoły podstawowej. Była zdrowa. Matka powódki pozostawała bez
pracy i otrzymywała zasiłek z PUP w B. – kwotę 768zł w okresie od lutego do sierpnia 2008r. oraz zasiłek rodzinny w
kwocie 192 zł. Posiadała zawód technika technologii żywienia oraz zaocznie studiowała pedagogikę w (...) Uczelni H.
– Ekonomicznej. Płaciła czesne w kwocie 300zł miesięcznie. Pomagała jej mama.
Pozwany utrzymywał się z prac dorywczych w zawodzie kierowcy mechanika wykonywanych w Anglii, za które
otrzymywał wynagrodzenie w kwocie 4 do 5 tysięcy zł. Na mieszkanie i koszty jego utrzymania oraz dojazdy do pracy
wydawał około 3 tys. zł. Nie posiadał innych osób na utrzymaniu.
Obecnie małoletnia J. S. ma (...) lat i jest uczennicą (...) klasy Szkoły Podstawowej w B.. Małoletnia wymaga częstej
wymiany obuwia i odzieży. Zwiększeniu uległy wydatki szkolne, a przede wszystkim żywnościowe, na które matka
przeznacza 400-500zł miesięcznie. Na środki czystości i kosmetyki matka powódki wydaje miesięcznie kwotę ok.
100zł. Małoletnia J. ma wadę genetyczną szczęki i w związku z tym nosi, nabyty nieodpłatnie, aparat ortodontyczny,
którego używanie przynosi niewielką poprawę wady. Konieczna jednak staje się wymiana aparatu w przyszłym roku
na aparat stały, który nie będzie refundowany z funduszu a jego koszt wynosi 9.000zł. Małoletnia nie otrzymuje
stypendium, ani dożywania w szkole. Otrzymuje od babci czasami odzież, słodycze lub kieszonkowe.
Matka małoletniej K. M. jest zatrudniona w (...) Centrum Pomocy (...) w B. jako referent do spraw rehabilitacji
społecznej od 1 września 2008r. na umowę na czas nieokreślony z wynagrodzeniem 1.338zł netto. Studia przerwała na
czwartym roku z powodu braku środków na ten cel. Na utrzymaniu ma córkę J.. Mieszka z rozwiedzionymi rodzicami pracującą matką ( skarbnik starostwa) i nie pracującym ojcem ( osoba niepełnosprawna – zasiłek 324 zł). Partycypuje
w kosztach utrzymania należącego do matki mieszkania kwotą 200zł. (...) wspomaga ją matka. Jest zadłużona z tytułu
kredytu zaciągniętego w 2005r. w kwocie 3.000zł z przeznaczeniem na bieżące wydatki. Obecna rata spłaty kredytu,
łącznie z kosztami egzekucyjnymi, wynosi 350zł.
W treści pisma bez daty nadesłanego do Sądu w dniu 8 października 2013r. wynika, że pozwany pracuje w Anglii na
kontrakcie. Przebywa tam z synem A. ( 2,5 roku) i narzeczoną, którzy pozostają na jego utrzymaniu. Matka małoletniej
powódki podała natomiast, że pozwany może zajmować się testowaniem samochodów.
W świetle powyższych ustaleń, Sąd I instancji uznał żądanie podwyższenia alimentów za uzasadnione i co do zasady
i co do wysokości.
Wydając rozstrzygnięcie w niniejszej sprawie Sąd orzekający wsk azał, że oparł się na dowodach w postaci zebranych
w toku postępowania dokumentach znajdujących się także w aktach ostatniej sprawy alimentacyjnej prowadzonej
przez Sąd Rejonowy w Braniewie oraz w oparciu o dokumenty przedłożone przez strony na potrzeby niniejszego
postępowania.
Sąd orzekający przywołał przepis art. 138 krio, który stanowi, że w razie zmiany stosunków można żądać zmiany
orzeczenia lub umowy dotyczącej obowiązku alimentacyjnego.
Z powyższego wynika, że rozstrzygnięcie o żądaniu opartym na art. 138 k.r.o. wymaga porównania stanu istniejącego
w dacie uprawomocnienia się ostatniego wyroku wydanego w sprawie alimentacyjnej ze stanem istniejącym w dacie
orzekania o ich zmianie. Strona, która twierdzi, że taka istotna zmiana w tym zakresie nastąpiła, zobowiązana jest ją
wykazać zgodnie z art. 6 k.c.
Z zebranego materiału dowodowego – w ocenie Sądu Rejonowego wynika , że od 2008r. nastąpiła zmiana po stronie
potrzeb powódki, która obecnie ma 11 lat i jest uczennicą 5 klasy szkoły podstawowej. Niewątpliwie potrzeby dziecka
uczęszczającego do klasy zerowej i klasy piątej różnią się znacznie ze wskazaniem na zwiększone potrzeby 11 latki.
Małoletnia obecnie szybko rośnie i wymaga w związku z tym stosownej, częstej, wymiany odzieży i obuwia. Poza tym,
powódka potrzebowała będzie wymiany dotychczasowego aparatu ortodontycznego na kosztowny aparat stały, na
które matka nie posiada wolnych środków.
Uzyskiwane dochody matki powódki nie pozwalają jej na realizacją w pełni rosnących potrzeb małoletniej córki czy
właściwy, do rzeczywistych kosztów utrzymania, udział w pokrywaniu opłat za mieszkanie matki, w którym nadal
mieszka z córką. Dodatkową okolicznością przemawiającą za tym wnioskiem jest przerwanie przez matkę powódki
studiów na czwartym roku z braku środków oraz rezygnacja z realizacji własnych, podstawowych potrzeb, na które
nie starcza środków już po częściowym zaspokojeniu potrzeb małoletniej.
W nadesłanym do Sądu piśmie pozwany wnosząc o oddalenie powództwa w całości nie wskazał wysokości swoich
dochodów ani charakteru zatrudnienia. Nie wniósł o odroczenie rozprawy na termin, dla siebie dogodny, celem
złożenia odpowiednich dokumentów ilustrujących jego zarobki i zobowiązania oraz celem złożenia zeznań w
charakterze strony. Sąd uznał zatem, że skoro pozwany zarabiając w Anglii w 2008r. kwotę 4-5 tys. zł , z czego ok. 3 tys.
wydawał na mieszkanie i dojazdy do pracy, pozostał za granicą i co więcej, został ponownie ojcem i pozostaje w związku
narzeczeńskim, to jego sytuacja materialna jest dobra. Zakładając rodzinę pozwany musiał brać pod uwagę swoje
możliwości zarobkowe oraz ciążący na nim obowiązek alimentacyjny wobec małoletniej córki, który z upływem czasu
zwykle ulega naturalnemu zwiększeniu. Obowiązku wobec małoletniej nie może wyprzedzać obowiązek alimentacyjny
wobec kolejnego dziecka a tym bardziej, skutku takiego nie może osiągnąć, potrzeba utrzymania narzeczonej. Brak
też jest jakichkolwiek informacji co do tego, czy partnerka pozwanego, z racji samotnego wychowywania dziecka w
wieku 2,5 roku otrzymuje z tego tytułu świadczenia socjalne, które w Anglii są wysokie.
Mając te okoliczności na względzie Sąd orzekający przyjął, że pozwany jest w stanie łożyć na utrzymanie małoletniej
córki podwyższoną kwotę miesięcznych alimentów.
Podwyższoną kwotę 800 zł alimentów Sąd I instancji uznał za odpowiadającą usprawiedliwionym potrzebom
małoletniej powódki.
Sąd uznał też, że kwota ta nie przekracza możliwości finansowych pozwanego, których wysokości pozwany – zadaniem
Sądu I instancji-nie ujawnił.
W apelacji od tego orzeczenia pozwany zarzucił nieważność postępowania polegające na pozbawieniu pozwanego
możności obrony swoich praw oraz błąd w ustaleniach faktycznych polegający na przyjęciu, że pozwany ma możliwości
partycypować w kosztach utrzymania powódki w kwocie 800 złotych miesięcznie.
Wskazując na powyższe zarzuty skarżący wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku i zniesienie postępowania z
powodu nieważności oraz przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu, ewentualnie o
zmianę rozstrzygnięcia i oddalenie powództwa.
Sąd Okręgowy zważył, co następuje:
Apelacja pozwanego jest uzasadniona. Trafny jest najdalej idący zarzut apelacji, stosownie do którego postępowanie
w sprawie jest dotknięte nieważnością.
Sąd Rejonowy już w pozwie powziął wiadomość, że pozwany mieszka i pracuje w Anglii. W tej sytuacji oczywiste było,
że adres wskazany w pozwie jest nieprawidłowy i na tym etapie należało wezwać stronę powodową do wskazania
aktualnego adresu pozwanego pod rygorem zwrotu pozwu.
Kiedy sprawie nadano mimo wszystko bieg, okazało się ,że próba doręczenia korespondencji na ten adres nie powiodła
się, bowiem matka pozwanego potwierdziła, że pozwany pod tym adresem nie mieszka i zawiadomienia o terminie
oraz odpisu pozwu nie przyjęła.
( korespondencja ta znajduje się w aktach ).
Wreszcie pozwany przysłał w dniu rozprawy do Sądu fax, w którym informuje między innymi że nie mógł przyjechać
na termin oraz kiedy może stawić się do Sądu celem wzięcia udziału w rozprawie. Istotnie pismo nie zawiera wprost
sformułowania, iż strona wnosi o odroczenie rozprawy, jednakże z treści pisma wniosek taki jasno wynika. Pozwany
działał bez profesjonalnego pełnomocnika, zatem rzeczą Sądu I instancji było odczytanie pisma zgodnie z jego intencją,
a ta jest jednoznaczna.
Wreszcie z naruszeniem przepisów procedury cywilnej nastąpiło przeprowadzenie dowodu z przesłuchania stron i
ograniczenie tego dowodu do przesłuchania jednej z nich w sytuacji, gdy druga strona nie została wezwana na termin
rozprawy pod rygorem pominięcia dowodu z jej przesłuchania. Pozwany zupełnie nie mógł wiedzieć, że Sąd zamierza
taki dowód przeprowadzić i że jego nieobecność spowoduje ,iż przesłuchana zostanie tylko strona przeciwna.
Przedstawicielka ustawowa powódki jeszcze dodatkowo jako strona wskazywała, że pozwany mieszka w Anglii i mimo
to wiedząc, że nie otrzymał on odpisu pozwu , nie mógł się stawić, o czym poinformował oraz wskazywał, że zamierza
wziąć udział w rozprawie w innym terminie przesłuchał jedną stronę i wydał wyrok.
Trafnie zatem zarzuca apelant, że został pozbawiony możności obrony swoich praw , co skutkuje nieważnością
postępowania.9 art. 379 pkt 5 kpc.
Sąd orzekający sam wskazywał, na konieczność udowodnienia przez stronę zgodnie z art. 6 kc swoich twierdzeń,
jednakże przepisu tego nie zastosował. Matka powódki bowiem wskazała :„ Nie wiem ile pozwany zarabia . Trudno
powiedzieć czym się zajmuje za granicą”. Możliwości płatniczych więc strony zobowiązanej w ogóle nie udowodniono,
szczególnie, że pozwany nie miał szans ich wykazać.
Przyjęcie natomiast przez Sąd I instancji, że sytuacja pozwanego jest dobra , bo w 2008 roku zarabiał 4-5 tysięcy
złotych, jest ustaleniem dowolnym. Podobnie jak ustalenie ,że matka powódki zrezygnowała ze studiów z braku
funduszy na czesne.
Stwierdzenie nieważności postępowania skutkować musiało uchyleniem zaskarżonego wyroku zniesieniem z powodu
nieważności postępowania w zakresie rozprawy z dnia 8 października 2013 roku i przekazaniem sprawy do ponownego
rozpoznania Sądowi I instancji stosownie do przepisu 386 §2 kpc.
Sąd I instancji przy ponownym rozpoznaniu sprawy ,przeprowadzi postępowanie w niniejszej sprawie od początku,
przestrzegając stosownych przepisów procedury cywilnej przy umożliwieniu wzięcia udziału w sprawie obu stronom.
Po dokonaniu ustaleń w przedmiocie usprawiedliwionych potrzeb małoletniej oraz możliwości płatniczych
zobowiązanego, oceni czy i w jakiej części zasadne jest żądanie zmiany zakresu obowiązku alimentacyjnego pozwanego
poprzez podwyższenie kwoty alimentów.
Mając na uwadze powyższe stosownie do cytowanego przepisu orzeczono jak w sentencji.