Opinia Centrum Analiz i Ekspertyz do projektu

Szanowna Pani,
W nawiązaniu do projektu ustawy o zmianie ustawy Kodeks Pracy oraz niektórych innych ustaw
(zwanego dalej także „projektem”), przekazuję poniżej uwagi Stowarzyszenia Kongres Kobiet
do konsultowanego projektu.
Skierowany do konsultacji projekt ustawy zawiera szereg propozycji, które Stowarzyszenie
Kongres Kobiet ocenia pozytywnie
Propozycje, które zyskały naszą akceptację dotyczą między innymi porządkowania systemu i
ujednolicania skomplikowanej terminologii dotyczącej urlopów związanych z rodzicielstwem
funkcjonującej na tle obowiązujących przepisów. W związku z powyższym za właściwą uznać
należy propozycję zawartą w art. 1 pkt. 14 i 15 projektowanej ustawy (art. 182 1i , art. 182 1a
Kodeksu Pracy) polegającą na włączeniu obecnego „dodatkowego urlopu macierzyńskiego” do
„urlopu rodzicielskiego” i zdefiniowaniu tego uprawnienia pod jednolitym pojęciem „urlopu
rodzicielskiego”.
Kolejną pozytywną zmianą jest propozycja zawarta w art. 1 pkt 23 projektowanej ustawy (art.
182 3 Kodeksu Pracy) polegająca na dodaniu w art. 187 Kodeksu Pracy § 3 określającego
maksymalny wiek dziecka uprawniający do korzystania z przerwy na karmienie (nie później niż
do ukończenia przez dziecko 3 roku życia) oraz wprowadzeniu obowiązku przedłożenia przez
pracownicę stosownego zaświadczenia lekarskiego potwierdzającego karmienie dziecka w
przypadku przekroczenia przez dziecko wskazanej powyżej granicy wiekowej.
Kolejną pozytywną zmianą jest propozycja zawarta w art. 182 1c projektu ustawy polegającą na
wydłużeniu terminu złożenia wniosku o udzielenie urlopu rodzicielskiego i wychowawczego z
14-stu do 21 dni. W naszej ocenie dłuższy termin pozwoli pracodawcy na lepsze przygotowanie
procesu pracy do zmienionych warunków związanych z przyszłą absencją w pracy osoby
składającej wniosek.
Za pozytywną należy uznać zmianę przewidzianą w art. 182 1c § 4 projektu ustawy dotyczącą
trybu rezygnacji z urlopu rodzicielskiego i urlopu wychowawczego. Słusznie podkreślono w
uzasadnieniu do projektu, iż zmiana ta jest nakierowana na ujednolicenie obowiązujących
przepisów oraz zapewnienie lepszych możliwości organizacji pracy w związku z urlopami
związanymi z opieką nad dziećmi, oraz zwiększenie pewności okresów zatrudnienia
pracowników na zastępstwo. Zgodnie z propozycją rezygnacja z urlopu rodzicielskiego lub
wychowawczego przed terminem ich zakończenia i powrót do pracy następowałaby wyłącznie
-1-
za zgodą pracodawcy (z wyłączeniem tzw. długiego wniosku – gdzie obowiązywałoby
rozwiązanie dotychczasowe).
Za pozytywną niewątpliwie należy uznać propozycję zawartą w art. 1 pkt 8 projektowanej
ustawy (art. 175 1 Kodeksu Pracy) polegającą na umożliwieniu rodzicom dzielenia się
uprawnieniami związanymi z opieką nad dzieckiem, w przypadku gdy jedno z nich jest objęte
statusem pracownika, drugie zaś jest objęte ubezpieczeniem społecznym w razie choroby i
macierzyństwa na innej podstawie niż stosunek pracy (np. jest osobą prowadzącą działalność
gospodarczą). Zmiana ta wyrównuje sytuację osób, które czuły się dotychczas pokrzywdzone z
tej przyczyny, że pomimo, iż same są zatrudnione na podstawie umowy o pracę nie mogą
korzystać z „rodzicielskich uprawnień urlopowych” ze względu na fakt, że uprawnienia takie nie
przysługują matkom ich dzieci (które przykładowo prowadzą działalność gospodarczą i nie są
zatrudnione na umowę o pracę).
Kolejną pozytywną zmianą jest przewidziane w art. 1 pkt 17 projektu ustawy (art. 182 3 Kodeksu
Pracy) wydłużenie z 12-stu do 24 miesięcy życia dziecka okresu w jakim ojciec dziecka może
wykorzystać przysługujący mu dwutygodniowy urlop ojcowski.
Biorąc pod uwagę fakt niedostatecznego wykorzystywania urlopów ojcowskich przez ojców jak
też fakt, że ojcowie coraz chętniej podejmują się opieki nad dziećmi, postulowane przez SKK
wydłużenie okresu, w którym ojcowie mogliby wykorzystywać urlop ojcowski jest wysoce
pożądane. Przy okazji tej propozycji warto podkreślić, iż pomimo, iż zmierza ona we właściwym
kierunku, to jednak nie realizuje w pełni postulatów zgłaszanych przez SKK w obszarze
zwiększania zaangażowania ojca w procesie wychowywania dzieci. W tym obszarze w ocenie
SKK istnieje potrzeba wprowadzenia określonych regulacji stanowiących zachętę dla
wykorzystywania przez ojców uprawnień urlopowych związanych z rodzicielstwem, w tym
m.in. przyznających wyłączne kwoty urlopowe dla ojców na wzór krajów skandynawskich.
Jak pokazują przykłady krajów skandynawskich rozwiązania takie mają przełożenie na
zwiększenie popularności wykorzystywania urlopów przez ojców, co w efekcie miałoby także
przełożenie na poprawę trudniejszej w odniesieniu do mężczyzn sytuacji kobiet na rynku
pracy.
-2-