Pobierz PDF

Ściąga eksperta
Satyra "Do króla" Ignacego Krasickiego
Ignacy Krasicki to najbardziej wszechstronny twórca literatury polskiego oświecenia; żył w latach 1735-1801, czyli w jednym z
najciekawszych i zarazem najsmutniejszych okresów historii Polski; już za życia zwany był księciem poetów; urodził się w
podupadłej rodzinie magnackiej, dlatego rodzice wybrali dla niego drogę kariery duchownej, aby mógł zdobyć wysokie stanowisko; uczył się w kolegium jezuickim we Lwowie, w seminarium w Warszawie, studiował też w Rzymie; był obdarzony zdolnościami i
www.edudu.pl - filmy edukacyjne on-line
Strona 1/15
Ściąga eksperta
zaletami towarzyskimi, co pozwoliło mu na szybkie zdobycie godności duchownych i świeckich; związał się z królem Stanisławem
Augustem Poniatowskim i jego programem reform, wspierał je swoim autorytetem i talentem; pełnił funkcję kapelana
królewskiego, został biskupem warmińskim i gnieźnieńskim oraz otrzymał tytuł książęcy; działając jako literat i publicysta redagował
„Monitora”, pierwsze nowoczesne czasopismo społeczno-polityczne w Polsce; pisał też do „Zabaw Przyjemnych i Pożytecznych”,
www.edudu.pl - filmy edukacyjne on-line
Strona 2/15
Ściąga eksperta
czasopisma o charakterze literackim
Krasicki tworzył w epoce oświecenia, w której możemy dostrzec dwa silne nurty literackie: klasycyzm i sentymentalizm; klasycyzm bazował na założeniach racjonalizmu, a zarazem odwoływał się do antyku; Krasicki jest najwybitniejszym
przedstawicielem tego nurtu, charakteryzującego się kultem rozumu; konsekwencją tego kultu była postawa wolnomyślności,
niechęć do autorytetów, a nawet więcej – upodobanie w ich ośmieszaniu; utwory Krasickiego są idealną ilustracją takiej
www.edudu.pl - filmy edukacyjne on-line
Strona 3/15
Ściąga eksperta
postawy; przepojone są twórczymi poglądami epoki, głębokim przekonaniem o decydującej roli oświaty i nauki; posługując się
dowcipem, drwiną, autor wykpiwał i ośmieszał głupotę, dawne stereotypy społeczne, a chwalił libertynizm, czyli swobodę myślenia
i sądzenia; bogata twórczość Krasickiego służyła celom dydaktycznym - wychowawczym i edukacyjnym
gatunki literackie, jakie rozwijał, to głównie bajki i satyry, odnowił też poemat heroikomiczny, oraz wprowadził do literatury polskiej
nowoczesną powieść; w bajkach osiągnął mistrzostwo; najpierw pisał bajki krótkie, epigramatyczne, a w późniejszym okresie bajki
dłuższe, o narracyjnym charakterze, korzystające z wzorów Jeana de La Fontaine’a; w bajkach w humorystyczny sposób
www.edudu.pl - filmy edukacyjne on-line
Strona 4/15
Ściąga eksperta
przedstawiał zawoalowaną prawdę; pod postaciami zwierząt kryły się typy ludzkie z konkretnymi przywarami, wadami,
słabościami, które autor bezlitośnie wyśmiewał (Szczur i kot, Ptaszki w klatce, Jagnię i wilcy, Malarze); wszystkie te historie są
zarówno zabawne, jak i pouczające, spełniają zasadniczy cel literatury klasycystycznej: bawiąc – uczyć; obraz świata, jaki wyłania
się z bajek Krasickiego, nie jest najweselszy; mimo że przedstawiony z humorem, opisuje rzeczywistość opanowaną przez głupotę,
www.edudu.pl - filmy edukacyjne on-line
Strona 5/15
Ściąga eksperta
lenistwo, pychę, nieuczciwość; mimo iż zostały napisane ponad dwieście lat temu, ich tematyka wciąż pozostaje aktualna; nadal,
mimo postępu cywilizacji, zmagamy się z tymi samymi słabościami i przywarami ludzkimi; bajki Krasickiego charakter nieprzemijający,
uniwersalny
poemat heroikomiczny wywodzi się ze starożytności i jest parodią eposu bohaterskiego; łączy patetyczny styl, podniosłą formę z
błahą tematyką; zamiast więc opowiadać na przykład o bohaterskich czynach wojowników pod Troją, opowiada tak samo o
www.edudu.pl - filmy edukacyjne on-line
Strona 6/15
Ściąga eksperta
bohaterskiej wojnie, ale na przykład żab z myszami; Krasicki napisał dwa znane do dziś poematy heroikomiczne: Myszeidę
, w której przedstawił wojnę myszy z kotami o panowanie w państwie oraz Monachomachię; w Monachomachii
zaatakował środowisko zgromadzeń zakonnych – karmelitów i dominikanów, świętych próżniaków; przedstawiając historię wojny
zakonników uderza tak naprawdę Krasicki w cały stan duchowny, w dostojników kościelnych; zarzuca im obłudę moralną, działania
www.edudu.pl - filmy edukacyjne on-line
Strona 7/15
Ściąga eksperta
wbrew rozumowi, szerzenie zabobonów i głupoty
innym gatunkiem literackim, który bardzo chętnie uprawiał Ignacy Krasicki, była satyra; podobnie jak w bajkach, tak i w satyrach
Krasicki ośmiesza i krytykuje ówczesne przywary ludzkie, ułomności charakteru, niedoskonałości rozumu; jedną z najciekawszych
satyr jest utwór Do króla; jest to satyra nietypowa przede wszystkim dlatego, że zasadniczo satyra, jako utwór z założenia
prześmiewczy, powinna być zatytułowana na, a nie d z satyra dedykacyjną, z liryką zwrotu do adresata; podmiot liryczny
www.edudu.pl - filmy edukacyjne on-line
Strona 8/15
Ściąga eksperta
zwraca się wprost do adresata, czyli króla; ciekawym chwytem jest tutaj również wzięcie w cudzysłów całego monologu – oznacza to,
że autor dystansuje się do tej wypowiedzi; jest to przykład tzw. liryki aktora, gdzie Krasicki stwarza postać, ale się z nią nie
utożsamia; ciekawa jest również treść tej satyry; pozornie jest ona atakiem na ówczesnego monarchę, Stanisława Augusta
Poniatowskiego
pod jego adresem wypowiada podmiot liryczny szereg zarzutów, które mają na celu ośmieszenie króla i udowodnienie, że nie
nadaje się on na władcę; kiedy jednak przeczytamy wnikliwie owe zarzuty, dostrzegamy ich absurdalność; to nie król ma być tutaj
www.edudu.pl - filmy edukacyjne on-line
Strona 9/15
Ściąga eksperta
ośmieszony, ale właśnie jego przeciwnicy, czyli autorzy owych zarzutów; jakie oskarżenia padają pod adresem króla? król
pochodzi ze szlacheckiego, a nie królewskiego, czyli dziedzicznego rodu; szlachcice zarzucają ponadto władcy polskie
obywatelstwo oraz zbyt młody wiek; zbytnia łagodność władcy, jego wysokie wykształcenie oraz umiłowanie sztuki; zarzuty
czynione Stanisławowi Augustowi są absurdalne; utwór ośmiesza zatem nie króla, ale jego przeciwników - stronnictwo
www.edudu.pl - filmy edukacyjne on-line
Strona 10/15
Ściąga eksperta
antykrólewskie; uderza w ówczesną szlachtę, która w swojej ocenie króla nie kierowała się merytorycznymi względami, tylko pozornymi
wartościami, modą, snobizmem
satyra Do króla, podobnie zresztą jak i pozostałe jego satyry, jest utworem o typowo oświeceniowym charakterze
- przede wszystkim ośmiesza określony typ bohatera, popularnego wówczas w kraju szlachcica Sarmaty –
zarozumiałego, dumnego, skłonnego do walki, awanturnika, a zarazem głupca; SZLACHCIC-SARMATA poucza króla, ma
www.edudu.pl - filmy edukacyjne on-line
Strona 11/15
Ściąga eksperta
ograniczone poglądy, nie jest wykształcony, a oświecenie to przecież epoka, w której niezwykle ceniono sobie wykształcenie,
erudycję, racjonalne myślenie i logiczne argumenty; charakter oświeceniowy nadaje też utworowi postawa krytyczna,
przeprowadzona w sposób elegancki, dowcipny, dosadny, ale kulturalny; satyry Krasickiego są utworami o tematyce uniwersalnej,
wiele zarzutów aktualnych jest po dziś dzień; ich głównym tematem jest odwieczna natura ludzka z jej ułomnościami; www.edudu.pl - filmy edukacyjne on-line
Strona 12/15
Ściąga eksperta
natura ta nie zmienia się na przestrzeni wieków, jest niezależna od kontekstu historycznego; warcholstwo, pijaństwo,
lenistwo i głupota aktualne są tak samo dziś, jak i kilkaset lat temu; niezmiennie śmieszny jest również humor Krasickiego, jego dowcip
bawi nas również i dziś
satyra jako gatunek łączy w sobie epikę i lirykę; wywodzi się jeszcze z antyku; w antycznej literaturze rzymskiej satyry
tworzył największy rzymski poeta – Horacy; najbujniejszy rozkwit satyr nastąpił w dobie oświecenia; cel – krytyka i ośmieszenie
www.edudu.pl - filmy edukacyjne on-line
Strona 13/15
Ściąga eksperta
wad ludzkiego charakteru, słabości ludzkiej natury czy stosunków społecznych; satyrze stawiano wyraźne ograniczenia: nie mogła
szydzić z konkretnych, wymienionych z nazwiska osób; jej celem było dotykanie spraw uniwersalnych, przede wszystkim –
dotykanie ważnych spraw, problemów, nie zaś konkretnych ludzi; bohaterowie satyr to najczęściej postacie fikcyjne,
stawiane w prawdopodobnych, realistycznych okolicznościach; charakterystyczne dla tejże epoki dbanie o rzetelność i rzeczowość
www.edudu.pl - filmy edukacyjne on-line
Strona 14/15
Ściąga eksperta
wysuwanych argumentów krytycznych, oraz starania o zachowanie obiektywizmu
www.edudu.pl - filmy edukacyjne on-line
Powered by TCPDF (www.tcpdf.org)
Strona 15/15