Edward Czerny, właść. Eberhard Antonius Czerny, pseud. Edward

Edward Czerny, właść. Eberhard Antonius Czerny, pseud. Edward Czerny,
Edward Eberhard Czerny, La Strado, kompozytor, dyrygent, aranżer
multiinstrumentalista, reżyser dzwięku; ur. 11 czerwca 1917, Zabrze; zm. 16 lutego
2003, Salzgitter (Dolna Saksonia). Przed wojną studiował w Konservatorium der
Reichshauptstadt Berlin kompozycję i teorię u Kutra von Wolfurta oraz dyrygenturę
u Arthura Rothera. Prowadził własną orkiestrę, angażowaną do koncertów i rewii
na Śląsku (Katowice, Gliwice, Wrocław). W Zabrzu prowadził rozrywkowe orkiestry
„Haus Metropol” i „Admiralspalast”. Występował w rozgłośni gliwickiej. Nie został
zmobilizowany ze względu na niepełnosprawność, spowodowaną wypadkiem
samochodowym w Berlinie. Podczas działań wojennych przebywał w Zabrzu.
W latach 1945-46 był współzałożycielem i członkiem Zabrzańskiej Orkiestry
Filharmonicznej oraz Oddziału Związku Zawodowego Muzyków w Zabrzu. Do 1947
działał też jako dyrygent orkiestry firmowanej własnym nazwiskiem, dla której
pisał repertuar rozrywkowy, taneczny i swingowy z jazzowymi improwizacjami,
wykonywany na koncertach i w rewiowych widowiskach na terenach południowej
Polski.
W latach 1948-81 zajmował się komponowaniem i aranżacjami dla orkiestr
symfonicznych i rozrywkowych Polskiego Radia i Telewizji w Warszawie, Krakowie,
Katowicach i w Łodzi oraz dla orkiestr dętych i big bandów. W latach 1951-54 był
kierownikiem muzycznym Teatru Dramatycznego w Jeleniej Górze, a w roku 1957 –
big bandu Jana Walaska. W 1959 roku podpisał kontrakt koordynatora
artystycznego Orkiestr Symfonicznych i Orkiestr Dętych Związku Zawodowego
Kolejarzy oraz rozpoczął stałą współpracę z warszawską Orkiestrą Reprezentacyjną
Wojska Polskiego i in. czołowymi orkiestrami dętymi w kraju i zagranicą.
Od 1955 roku mieszkał w Warszawie. W latach 1955-58 pełnił funkcję drugiego
dyrygenta, a od 1959 do 1974 roku – pierwszego dyrygenta i dyrektora
artystycznego popularnego big bandu, działającego pod nazwą Orkiestra Taneczna
Polskiego Radia, z którym nagrał około dwóch tysięcy utworów, koncertował w całej
Polsce i krajach sąsiednich (ówczesne NRD, ZSRR, Czechosłowacja, Rumunia,
Węgry). Od 1959 miał stałe audycje radiowe w Programach I i II Polskiego Radia,
w których wylansował większość, nagranych pod własną dyrekcją, przebojów drugiej
połowy lat pięćdziesiątych i sześćdziesiątych.
Od 1975 roku poświęcił się twórczości kompozytorskiej, dyrygował gościnnie
koncertami filharmonicznymi w Polsce i w Niemczech. W 1979 roku Komitet
Papieski zamówił u Edwarda Czernego monumentalne opracowanie pieśni Boże coś
Polskę z okazji pierwszej pielgrzymki Jana Pawła II do ojczyzny.
Od 1981 roku przebywał za granicą. Pisał dla NDR Sinfonieorchester i NDR Pops
Orchestra oraz Rundfunk-Tanzorchester Berlin oraz innych niemieckich orkiestr
symfonicznych, dętych i rozrywkowych.
W 1992 roku uległ w Salzgitter ciężkiemu wypadkowi samochodowemu. Pochowany
jest w Berlinie.
Edward Czerny otrzymał wiele nagród m.in. Ministra Kultury i Sztuki (wielokrotnie),
wyróżnienie na Festiwalu Jazzowym w Nowym Jorku za kompozycję Diabelski młyn
(1959), nagrodę w międzynarodowym konkursie na utwór rozrywkowy w Monachium
za Wesołą wiadomość (1964), nagrody w międzynarodowych konkursach na utwór na
orkiestrę dętą: w Londynie za Saksofony na huśtawce (1971) i we Wiedniu za
Parafrazę „Perpetuum Mobile” J.Straussa (1975), „Złotą płytę” Polskich Nagrań
za całokształt twórczości (1977). Edward Czerny został odznaczony Krzyżem
Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski za zasługi dla kultury polskiej (1976).
Edward Czerny był jednym z twórców Festiwali w Sopocie, w Opolu i w Kołobrzegu
jako ich wieloletni opiekun artystyczny, dyrygent i aranżer. Pisał i nagrywał muzykę
teatralną i filmową. Z zespołami Śląsk i Mazowsze współpracował od chwili ich
powstania.
W Archiwach Polskiego Radia w Warszawie, Łodzi, Katowicach i Krakowie
pozostawił przeszło 3000 nagrań orkiestr radiowych pod własną dyrekcją oraz
H. Debicha, R. Dudka, J. Gerta, J. Haralda, St. Hasa, S. Rachonia, A. Rezlera,
S. Strahla, B. Szuli, i in. zawierających kompozycje, opracowania twórcze muzyki
klasycznej, rozrywkowej i jazzowej oraz orkiestr dętych. Tworzyl repertuar dla
najwybitniejszych solistów opery i operetki m.in. E. Ignatowicz, A. Kossakowskiej,
I. Nawe, B. Nieman, B.Sokorskiej, T.Żylis-Gary, A. Hiolskiego, B. Ładysza,
W. Ochmana, B. Paprockiego, K. Pustelaka, P. Raptisa, R.Tarasewicza,
M. Wojnickiego, A. Zwierza. Nagrał wiele przebojów z gwiazdami polskiej piosenki:
H. Bielicką, R. Bielska, U. Dudziak, A. German, L. Jakubczak, K. Jedrusik,
H. Kunicką, M. Mirską, K. Konarską, M. Koterbską, Z. Kucówmą, J. Prolińską,
K. Prońko, Ł. Prus, S. Przybylską, J. Rawik, H. Rek, D. Rinn, R. Rolską, I. Santor,
V. Villas, M. Wróblewską, N. Zylską, A. Boguckim, O. Buczkiem, A. Dąbrowskim,
E. Dziewońskim, C. Fabińskim, M. Foggiem, J. Gniatkowskim, L. Jakubowskim,
J. Michotkiem, W. Młynarskim, B. Niewinowskim, J. Połomskim, A. Rosiewiczem,
J. Stępowskim, Z. Wodeckim, T. Woźniakowskim, z zespołami wokalnymi Alibabki,
Beltono, Chór Czejanda, Novi Singers, Partita oraz z instrumentalistami jazzowymi:
F. Górkiewiczem, W. Karolakiem, J. Milianem, J. Mizerą, S. Mizerackim,
H. Miśkiewiczem, J. Matuszkiewiczem, J. Muniakiem, W. Nahornym,
Z. Namysłowskim, J. Skowrońskim, M. Urbaniakiem, J. Walaskiem, J. Ptaszynem
Wróblewskim i wielu innymi wykonawcami.
Nagrał powyżej 300 płyt dla Polskich Nagrań, Muzy i in. wydawnictw płytowych
oraz dla Polonii w Stanach Zjednoczonych, które doczekały się wielu wznowień.
Nagrania radiowe i płytowe muzyki rozrywkowej stanowią ważną pozycję w dorobku
artysty.
W 2004 roku powstała Fundacja im. Edwarda Eberharda Czernego, która zajmuje się
wydawaniem dzieł swego patrona, koncertami monograficznymi, archiwizacją oraz
rozpowszechnianiem i popularyzacją dorobku twórczego artysty.
Od 2005 roku odbywa się Zabrzański Festiwal Orkiestr im. Edwarda Eberharda
Czernego. W 2007 roku Edward Czerny został wyróżniony tytułem Wybitnego
Zabrzanina.
W 2010 roku w Akademii Muzycznej im. Karola Szymanowskiego w Katowicach
powstała praca dyplomowa Język muzyczny Edwarda Czernego jako twórcy polskiej
powojennej muzyki rozrywkowej.
Charakterystyczną cechą twórczości Edwarda Czernego jest połączenie orkiestry
symfonicznej i big bandu, które, traktowane równorzędnie, służy do realizowania,
właściwego dla swingu, metrorytmicznego przebiegu. Stworzone przez kompozytora
rozpoznawalne brzmienie własnej orkiestry i indywidualny styl aranżowania na skład
symfoniczny, dęty, big band, a także ich różnorakie połączenia, wpłynęły na rozwój
polskiej muzyki rozrywkowej lat pięćdziesiątych i sześćdziesiątych oraz na kierunek
jej dalszych przemian.
Koncerty z cyklu W holdzie Edwardowi Czernemu nawiązują do tradycji koncertów
sylwestrowo-noworocznych z drugiej połowy lat pięćdziesiątych, zapoczątkowanej
przez Edwarda Czernego w Filharmonii Narodowej, w których stałe miejsce zajęła
polska koncertowa muzyka rozrywkowa. Edward Czerny dyrygował orkiestrą
symfoniczną i własnym big bandem autorskie kompozycje i parafrazy,
z nieodłącznymi elementami swingu i jazzowych improwizacji, wprowadzając w ten
sposób polską symfoniczną muzykę rozrywkową i jazzową do sal filharmonicznych.
Ideą, rozpoczętego w 2004 roku, cyklu W hołdzie Edwardowi Czernemu jest udział
w nim najlepszych orkiestr i wybitnych solistów, wykonujących utwory Edwarda
Eberharda Czernego tworzone dla największych gwiazd polskiej sceny operowej,
operetkowej, piosenkarzy i solistow jazzowych.
Dobór tytułów tego repertuaru, a także formułę stylistyczną własnych kompozycji
i opracowań twórczych, pisanych przez ponad cztery dekady ubiegłego stulecia dla
symfonicznych orkiestr radiowych i filharmonicznych, dętych i big bandów oraz
solistów, kształtował w okresie powojennym Edward Eberhard Czerny.
Koncerty muzyki popularnej, w których wykonywana jest muzyka Edwarda Eberharda
Czernego zajmują od przeszło pół wieku stałe miejsce w repertuarach filharmonii
oraz innych instytucji kultury w kraju i za granicą.
Dotychczas zrealizowano kilkadziesiąt koncertów monograficznych z cyklu pt.
W hołdzie Edwardowi Czernemu w prawie wszystkich polskich filharmoniach
i innych instytucjach kultury oraz w Studiu Koncertowym Polskiego Radia
im. Witolda Lutoslawskiego w Warszawie, korzystając z pozostawionego przez
Edwarda Czernego dorobku twórczego (podział wg obsady instrumentalnej):
- muzyka klasyczna i rozrywkowa na orkiestrę symfoniczną
- muzyka klasyczna i rozrywkowa na orkiestrę symfoniczną i orkiestrę dętą
- muzyka rozrywkowa na orkiestrę symfoniczną i big band
- muzyka rozrywkowa i jazzowa na big band i orkiestrę smyczkową
- muzyka jazzowa na big band
Wykonawcy koncertów z cyklu W hołdzie Edwardowi Czernemu:
- Orkiestry symfoniczne polskich filharmonii, Orkiestra Koncertowa Wojska Polskiego
im. Stanisława Moniuszki, Orkiestra Reprezentacyjnego Zespołu Wojska Polskiego,
Big Band Z. Namysłowskiego, Big Band Akademii Muzycznej w Łodzi, Big Band
Akademii Muzycznej w Katowicach, Big Band Warsaw Pops i in.
- Dyrygenci: M. J. Błaszczyk, T. Chmiel, S. Chrzanowski, K. Dębski, J. Deląg,
Cz. Grabowski, J. Kosek,W. Rodek, P.Sułkowski, J. Swoboda, P.Wajrak,T. Wicherek,
P. Wijatkowski, J. M. Zarzycki, A. Zubek i in.
- Soliści instrumentaliści: K. Bednarczyk, G. Hordyjewicz, P. Juryś, R. Pujanek,
J. Muniak, H. Miśkiewicz, Ł. Poprawski, J. Sikala, M. Urbaniak, A. Zalewski i in.
Soliści wokaliści: O. Bończyk, G. Brodzińska, U. Dudziak, I. Hossa, A. Kubas,
E. Uryga, D. Stachura, L. Świdzinski, A. Zdunikowski i in.
- Tancerze: Pierwsi Soliści Teatru Wielkiego - E. Milewska, S. Basalaew, M. Woitiul
i in., Solisci Teatru Muzycznego w Lublinie - Beata Kamińska i Marcin Marzec
Choreografia: E. Głowacka, Z. Rudnicka
Ważniejsze kompozycje i opracowania twórcze
Valse – Impromptu Nr 1 na sekstet smyczkowy (1931)
Valse - Impromptu Nr 2 na kwintet smyczkowy (1931)
Heimatkundliche Ouvertüre na orkiestrę symfoniczną (1932)
Suite Nr 2 na dziesięć instrumentów blaszanych (1933)
Tanz der Wellen - Sinfonisches Bild Nr. 1 (1933)
Walzer – Idyll na saksofon tenorowy i fortepian (1934)
Walzer – Episode na saksofon tenorowy i fortepian (1934)
Zigeuner Werbung - Czárdás na dwoje skrzypiec i fortepian (1934)
Schneeflocken foxtrott - intermezzo na orkiestrę jazzową i kwintet smyczkowy (1936)
Ein bunter Abend uwertura na orkiestrę symfoniczną (1938)
Tippmamsell musical w trzech aktach do tekstu Wilhelma Trzeji (1938)
Englischer Walzer na orkiestrę symfoniczną (1945)
Solo na pięć saksofonów na orkiestrę jazzową (1945)
Polka na cztery klarnety i zespół instrumentalny (1946)
Trzej weseli bracia solo na trzy puzony i zespół instrumentalny (1946)
Fantazja na temat „Traviaty” G.Verdiego na orkiestrę symfoniczną (1947
Kantylena na temat „Melodii” A. Rubinsteina na orkiestrę symfoniczną (1947)
Lisi bieg polka na cztery klarnety i orkiestrę symfoniczną (1948)
Suita śląska na orkiestrę symfoniczną (1949)
Suita śląska na orkiestrę dętą (1949)
Na trasie W-Z fokstrot – fast na big band (1949)
Tempo, tempo galop na orkiestrę symfoniczną (1951) O krasnoludkach i sierotce
Marysi bajka muzyczna według Marii Konopnickiej (1953)
Wesoła wiadomość fokstrot na orkiestrę symfoniczną i big band (1954)
Emanuela na saksofon altowy i zespół jazzowy (1954)
Diabelski młyn bebop na big band (1955)
Groteska z fugą na temat „La Cumparsity” G.M. Rodrigueza na orkiestrę
symfoniczną (1957)
Molo boogie swing-boogie na big band (1957)
Siup na księżyc komedia muzyczna w 3 aktach, libretto Józef Prutkowski (1957)
Parafraza „Lekiej kawalerii” F.Suppe na orkiestrę symfoniczną i big band (1957)
Parafraza „Marsza florentyńskiego” J.Fučíka na big band (1958)
Suita polskich krakowiaków na orkiestrę symfoniczną (1959)
Appassionata „Oczy czarne” na orkiestrę symfoniczną i big band (1960)
Parafraza na tematy góralskie na orkiestrę symfoniczną (1960)
Parafraza na własny temat na orkiestrę symfoniczną (1961)
Frasquita parafraza według F. Lehára na orkiestrę symfoniczną i big band (1962)
Koncertowa parafraza „François” według A.Karasińskiego na orkiestrę symfoniczną
i big band (1965)
Kolorowa karuzela fokstrot na big band (1966)
Wariacje na temat „Mein Hut, der hat drei Ecken” na trąbkę i orkiestrę symfoniczną
(1967)
Gershwin parafraza części I i II na orkiestrę symfoniczną (1967)
Melodie świata parafraza części I,II i III na orkiestrę symfoniczną (1969)
Melodie, które chętnie słuchamy parafraza na orkiestrę symfoniczną (1969)
Hora staccato taneczna igraszka na orkiestrę symfoniczną i orkiestrę dętą (1971)
Saksofony na huśtawce solo na pięć saksofonów i orkiestrę dętą (1971 )
Fantazja na tematy góralskie na fortepian i orkiestrę symfoniczną (1972 )
Izabella passodoble Z.Kotila, opracowanie na orkiestrę dętą (1972)
Parafraza na temat „Perpetuum Mobile” J.Straussa na wielką orkiestrę dętą (1975)
Kálmán parafraza części I i II na orkiestrę symfoniczną (1978)
Boże coś Polskę Suita dla Jana Pawła II na orkiestrę symfoniczną, orkiestrę dętą
i trzy chóry (1979)
Enkelin-Suite (Suita dla wnuczki) na orkiestrę symfoniczną (1984)
Englischer Walzer (Walc angielski) na orkiestrę symfoniczną i big band (1991)
Sinfonische Erzählung (Opowieść symfoniczna) (1998)
opracowania arii i piesni na ork. symf.
Zbiór pieśni E. de Curtisa na głos i ork. symf. (O nie zapomnij nnie, Dla ciebie Mario,
Spiewaj mi, Wróć do Sorrento, Kocham tak ogromnie i in.), Dwie piesni C.A.Brixio na
głos i ork. symf. (Desiderio, Dla ciebie Łucjo), Zbiór pieśni operetkowych na głos i ork.
symf. (Pieśń Tasilla z operetki Hrabina Marica E.Kalmana, Pieśń Armanda z operetki
Błękitna maska F.Reymonda Pieśń Juana z operetki Clivia N.Dostala i in.), Arie i pieśni
wybrane z operetek F.Lehara na głos i ork. symf. (Kraina uśmiechu, Wesoła wdówka,
Paganini) i wiele innych (wśród nich: Ave Maria Ch.Gounoda, O sole mio E.Capui,
Santa Lucia G.Coltrana, Valencia J.Padilli) i in.
muzyka teatralna i filmowa
Maż pognębiony (Molier), Dom otwarty (M.Balucki), Wesele Figara (Beaumarchais),
Igraszki z diabłem (J.Drda), Nie trzeba się zarzekać ( A.Musset), Panna bez posagu
(A.N.Ostrowski), Bajka muzyczna O krasnoludkach i sierotce Marysi (M.Konopnicka,
reż. Z.Łozińska), Kiss me Kate (S.Spewack, muz. Cole Porter, reż. Jerzy Rakowiecki),
Cień (W.Młynarski, reż. K.Dejmek), Między brzegami (reż. W.Lesiewicz) i in.
piosenki
Boję się twojej miłości (J.Kondratowicz, Z.Zapert), Brazylio, Brazylio (A.Tylczyński),
Coś się zaczyna (J.Dumnicka), Gdy ty sie smiejesz (T.Sliwiak), Jak przyjemnie
maszerować (Em.Czerny), Już północ (A.Tylczynski), Meine Puppe heißt Marie-Luise
(B.Czerny), Moja lala ma na imię Kasia (A.Tylczynski), Moja miłość to Warszawa
(J.Dumnicka), Motyle w sweterkach (J.Dumnicka), Nasza miłość ma kolor jesieni
(A.Tylczyński,Z.Zapert), Nietrudno zerwać kwiat (W.Skrzypiński), Marzenia dziewcząt
(Z.Kaszkur, Z.Zapert), Pójdę wszędzie z tobą (A.Tylczynski), Uczucie stare jak świat
(Em.Czerny), Graj, Sabało (J.Dumnicka), Nie trzeba marzeń (W.Skrzypiński), Tango
pełne słońca (Em.Czerny) i in.
sygnały
Sygnał Festiwalu Sopockiego, Sygnał Orkiestry Edwarda Czernego, Sygnał Orkiestry
Tanecznej Polskiego Radia, Sygnał Orkiestr Związku Zawodowego Kolejarzy