Antropomotoryka nr 46 (2009).indb

NR 46
AN TRO PO MO TO RY KA
2009
WPŁYW PROCESU TRENINGOWEGO NA PARAMETRY
KROKU SPRINTERSKIEGO, POZIOM ZDOLNOŚCI
MOTORYCZNYCH ORAZ BUDOWĘ SOMATYCZNĄ
DZIECI W WIEKU 10–11 LAT
THE INFLUENCE OF A TRAINING PROCESS ON STRIDE
PARAMETERS, MOTOR FITNESS AND BODY BUILD
OF 10–11 YEAR OLD CHILDREN
Marzena Paruzel-Dyja*, Janusz Iskra**
***dr, Katedra Sportów Indywidualnych, AWF w Katowicach, ul. Kościuszki 84
***dr hab. prof. nadzw., Katedra Sportów Indywidualnych, AWF w Katowicach, ul. Kościuszki 84
Słowa kluczowe: trening sportowy, parametry kroku biegowego, zdolności motoryczne,
Key words: sport training, stride parameters, motor fitness
STRESZCZENIE • SUMMARY
– 41 –
-
-
Aim of the work. To define the influence of an annual athletic training program on sprinting stride length and
frequency, body build and motor fitness of girls and boys aged 10–11.
Material and methods. The research group consisted of 4/5th class’ pupils attending track and field trainings 6 times a week (18 boys and 16 girls) and kids attending standard PE lessons (73 girls and 68 boys). Stride
parameters were calculated on the basis of a 30 m run with the use of cinematographic method. Pedagogical
experiment and an observation method were used in this study. Body build was evaluated on the basis of chosen anthropometrical variables with the use of standard research procedures and devices. Obtained data were
a subject of statistical analysis.
-
-
Cel pracy. Ocena wpływu rocznego treningu lekkoatletycznego na długość i częstotliwość kroków biegowych,
budowę somatyczną i poziom zdolności motorycznych dziewcząt i chłopców w wieku 10–11 lat.
Materiał i metody. Grupę objętą badaniem stanowiły dzieci z czwartych i piątych klas sportowych (18
chłopców i 16 dziewcząt) oraz dziewczęta (n = 73) i chłopcy (n = 68) z czwartych i piątych klas o standardowym programie wychowania fizycznego. Podstawowe parametry kroku biegowego oceniono za pomocą
metody kinematograficznej na podstawie biegu na 30 m. W badaniach zastosowano metodę obserwacji oraz
eksperyment pedagogiczny. Przeprowadzono pomiary podstawowych parametrów antropometrycznych oraz
posłużono się baterią testów sprawności. Uzyskane dane poddano analizie statystycznej.
Wyniki. Po upływie roku długość kroku biegowego zwiększyła się, a częstotliwość kroków sprinterskich uległa
obniżeniu, wraz z niewielkim wzrostem poziomu szybkości we wszystkich grupach dzieci, bez względu na płeć
i aktywność sportową. Zmiany parametrów somatycznych były podobne we wszystkich badanych grupach.
Sprawność fizyczna dziewcząt i chłopców uległa poprawie, nieco większej w przypadku młodych lekkoatletów.
Wnioski. Zmiany parametrów kroku sprinterskiego oraz poziomu sprawności motorycznej dzieci w wieku
10–11 lat najprawdopodobniej związane są głównie z biologicznym dojrzewaniem organizmu. Wszechstronny
trening sportowy może w niewielkim stopniu wpłynąć na poprawę długości kroku biegowego oraz niektórych
zdolności motorycznych.
Marzena Paruzel-Dyja, Janusz Iskra
Results. After a period of one year strides length increased with simultaneous decrease of stride frequency
and insignificant increase of a speed level, in each group no matter the gender and the level of sport activity.
Changes of body build parameters were similar in the examined groups. The level of motor fitness of girls and
boys improved, which might be slightly more visible in the group of young athletes.
Conclusions. The changes of sprinting stride parameters and the level of motor fitness of 10–11-year-old
children are probably mainly a result of a biological development of a young organism. Sport training may have
a slight influence on the changes of stride length and the level of chosen motor abilities.
WR = masa ciała (g)/wysokość ciała3 (m).
Wstęp
Współczesny trening sportowy jest procesem złożonym, a na jego skuteczność wpływa wiele czynników,
których znajomość stanowi podstawę całej działalności szkoleniowej. Obecnie teoria treningu szczególnie
wnikliwie odnosi się do pierwszych etapów kariery
sportowej – szkolenia dzieci i młodzieży. Trening sportowy dzieci i młodzieży powinien być jedną z faz długofalowego procesu, wynikającą z praw rozwoju biologicznego i zasady stopniowego rozwijania mistrzostwa
sportowego. Ma on stworzyć podstawy do uzyskiwania
maksymalnych wyników w wieku najwyższych naturalnych możliwości organizmu [1]. Odpowiednio ukierunkowany proces szkolenia wywołuje szereg reakcji
przystosowawczych mięśni, układu krwionośnego, oddechowego i wielu narządów ciała [2].
Próbę ustalenia zmian długości i częstotliwości kroku biegowego dzieci pod wpływem treningu sportowego podjęło wcześniej niewielu autorów [3–6].
Celem pracy była ocena wpływu rocznego treningu
lekkoatletycznego na długość i częstotliwość kroków
biegowych, budowę somatyczną i poziom zdolności
motorycznych dziewcząt i chłopców wieku 10–11 lat.
-
-
-
-
-
Materiał i metody
Badaniami, które przeprowadzono dwukrotnie (w odstępie jednego roku) w Szkole Podstawowej nr 15 w Rudzie
Śląskiej, objęto dzieci w wieku 10–11 lat uczestniczące
w lekcjach wychowania fizycznego o standardowym
programie (68 chłopców i 73 dziewczęta) oraz ich rówieśników z klas sportowych (18 chłopców i 16 dziewcząt), biorących udział w treningach lekkoatletycznych
6 razy w tygodniu.
W badaniach wykorzystano metodę obserwacji
oraz eksperyment pedagogiczny. Budowę ciała badanych oceniono za pomocą wybranych parametrów
antropometrycznych, stosując standardowe procedury
i narzędzia badawcze (antropometr, cyrkiel kabłąkowy,
taśmę centymetrową, fałdomierz) [7, 8]. Obliczono również wskaźnik Rohrera wg wzoru:
Poziom sprawności badanych dzieci określono na
podstawie wybranych testów motorycznych, którymi
były:
• testy szybkości biegowej – biegi na 30 i 60 m ze
startu niskiego na sygnał dźwiękowy,
• testy siły eksplozywnej kończyn dolnych – wyskok
dosiężny z użyciem skali zawieszonej na drabinkach gimnastycznych oraz trójskok z miejsca
(w formie wieloskoku z nogi na nogę z lądowaniem
na materacu),
• test siły eksplozywnej kończyn górnych i tułowia –
rzut piłką lekarską 3 kg oburącz w tył,
• test gibkości – skłon tułowia w przód w siadzie prostym z zastosowaniem podziałki (skala od –20 do
+20 cm, malejąca w kierunku kolan badanego; 0 cm
– na linii palców stóp (dla ułatwienia analizy statystycznej do uzyskanych wyników dodano 20 cm),
• test wytrzymałości – bieg przełajowy na stałej trasie mierzącej ok. 1000 m.
Pomiaru czasu biegów sprinterskich dokonywano
za pomocą fotokomórek oraz stoperów. Wszystkie biegi
na dystansie 30 m rejestrowano cyfrową kamerą video
Panasonic NV–DS77. Na podstawie filmów obliczono ilość
kroków biegowych na dystansie (z dokładnością do ¼ kroku), a następnie ich długość i częstotliwość posługując się
metodą kinematograficzną. Identyczny sposób obliczenia
parametrów kroku biegowego (podczas najważniejszych
imprez sportowych świata) stosowało wielu autorów, między innymi Vittori i Donati [9] oraz Letzelter [10].
Wszystkie pomiary wykonano dwukrotnie w odstępie jednego roku.
Zebrane dane liczbowe opracowano posługując się
powszechnie stosowanymi metodami statystyki opiso–), odchylenia
wej, którymi są: średnie arytmetyczne (x
standardowe (SD) oraz wartości minimalne i maksymalne (min., maks.). Istotność zmian parametrów kroku
biegowego, budowy somatycznej oraz wyników testów
sprawności określono za pomocą analizy wariancji
ANOVA.
– 42 –
Wpływ procesu treningowego na parametry kroku sprinterskiego, poziom zdolności motorycznych...
warzyszył również wzrost prędkości biegu sprinterskiego (o 0,12 do 0,19 m/s), który był jednak nieistotny
statystycznie.
W ciągu 12 miesięcy, między dziesiątym a jedenastym rokiem życia, ogólna sprawność badanych
bez względu na płeć i poziom aktywności fizycznej
uległa poprawie, przy czym zmiany te były wyraźniejsze w przypadku początkujących lekkoatletów
(por. tab. 2).
W grupie chłopców największe zmiany wyników obu
grup dotyczyły rzutu piłką lekarską. Młodzi sportowcy
Wyniki
W tabeli 1 zebrano wartości parametrów kroku biegowego dzieci i ich zmiany po upływie roku. Wykonana
analiza statystyczna dowiodła, iż częstotliwość kroków
biegowych uległa nieznacznemu obniżeniu, bez względu na płeć i poziom aktywności sportowej badanych,
przy czym zmiany te nie były istotne statystycznie.
W przypadku długości kroku biegowego odnotowano
istotny wzrost wielkości tego parametru we wszystkich
badanych grupach (średnio o 7 cm). Zmianom tym to-
Tabela 1. Zmiany parametrów kroku biegowego i prędkości biegu sprinterskiego dziewcząt i chłopców po upływie roku
Table 1. Changes of sprinting stride parameters and velocity of girls and boys after one year
Parametr
Chłopcy
Dziewczęta
10-letni
11-letni
d
F
10-letnie
11-letnie
d
F
10,58**
5,76*
1,30±0,09
1,35±0,09
1,38±0,10
1,42±0,10
0,08
0,07
25,51***
4,27*
Długość kroku
biegowego (m)
N
T
1,25±0,12
1,31±0,08
1,31±0,12
1,39±0,08
0,06
0,08
Częstotliwość
kroków (1/s)
N
T
3,92±0,33
3,89±0,25
3,83±0,32
3,83±0,32
–0,09
–0,05
2,75
0,38
3,66±0,27
3,66±0,27
3,59±0,27
3,63±0,26
–0,07
–0,03
Prędkość biegu na
30 m (m/s)
N
T
4,83±0,48
5,08±0,43
4,95±0,45
5,27±0,30
0,12
0,19
2,16
2,42
4,71±0,43
4,95±0,45
4,88±0,39
5,10±0,32
0,17
0,15
2,70
0,48
8,76**
3,02
N – nietrenujący, T – trenujący, d – bezwzględna różnica wyników
*p ≤ 0,05; **p ≤ 0,01; ***p ≤ 0,001
Tabela 2. Zmiany wyników testów sprawności dzieci po upływie roku
Table 2. Changes of fitness tests’ results of children after a year-long period of time
Chłopcy
-
Dziewczęta
10-letni
11-letni
d
F
10-letnie
11-letnie
d
F
Bieg na 30 m (s)
N
T
6,22±0,66
5,91±0,49
6,06±0,61
5,69±0,33
–0,16
–0,22
2,16
2,42
6,37±0,49
6,07±0,35
6,15±0,44
5,88±0,25
0,22
0,19
Wyskok
dosiężny(cm)
N
T
30,62±5,36
32,28±5,01
30,81±5,77
32,84±4,26
0,19
0,56
0,05
0,13
27,03±4,58
30,19±4,34
28,01±4,80
29,13±4,67
0,98
–1,06
1,58
0,45
Skłon tułowia
w przód (cm)
N
T
21,28±6,62
21,28±6,99
21,39±7,07
22,28±6,34
0,11
1,00
0,01
0,20
23,55±5,84
23,13±6,78
25,47±6,21
26,44±6,16
1,92
3,03
3,71
2,02
Trójskok
z miejsca (m)
N
T
4,56±0,52
4,89±0,29
4,55±0,64
5,09±0,29
–0,01
1,20
0,01
4,45**
4,43±0,39
4,62±0,25
4,51±0,43
4,73±0,24
0,08
0,11
1,57
1,93
Rzut piłką
lekarską (m)
N
T
3,36±0,84
3,64±0,79
4,53±0,96
5,15±1,06
1,17
1,51
57,83***
23,81***
3,15±0,78
3,25±0,67
4,06±0,91
4,43±0,78
0,91
0,18
43,13***
20,69***
Bieg 60 m (s)
N
T
11,53±1,18
10,93±0,86
11,19±1,21
10,48±0,89
–0,34
–0,45
2,67
2,39
11,91±1,08
11,31±0,56
11,39±0,90
10,91±0,46
–0,52
–0,40
10,37**
5,09**
Bieg 1000 m (min, s)
N
T
6,26±1,33
5,50±1,18
5,48±1,24
5,01±1,08
–38 s
–49 s
6,55*
3,88
7,15±1,36
6,10±0,58
6,16±1,26
5,51±0,70
–61 s
–19s
15,75***
0,72
-
-
Parametr
N – nietrenujący, T – trenujący, d – bezwzględna różnica wyników
*p ≤ 0,05; **p ≤ 0,01; ***p ≤ 0,001
– 43 –
8,76**
3,02
-
-
-
-
– 44 –
141,73±6,28
142,53±6,60
1,20±0,16
1,18±0,11
73,15±4,41
74,59±4,63
42,49±4,63
41,89±4,18
29,18±2,53
29,59±2,65
6,82±3,65
5,67±1,64
10,74±4,23
9,22±3,34
10,18±7,88
5,72±2,96
28,73±14,81
20,59±6,89
N
T
N
T
N
T
N
T
N
T
N
T
N
T
N
T
N
T
Wysokość ciała (cm)
Wskaźnik Rohrera
Długość k. dolnej (cm)
Obwód uda (cm)
Obwód podudzia (cm)
Fałd łopatki (mm)
Fałd ramienia (mm)
Fałd brzucha (mm)
Suma fałdów (mm)
N – nietrenujący, T – trenujący, d – bezwzględna różnica wyników
* p ≤ 0,05; ** p ≤ 0,01; *** p ≤ 0,001
34,17±6,27
34,17±5,62
N
T
10-letni
Masa ciała (kg)
Parametr
30,15±16,90
22,22±6,41
11,54±8,86
6,87±3,20
11,09±4,82
9,63± 2,98
7,54±4,22
5,73±0,98
30,15±2,69
30,53±2,97
43,16±4,60
42,53±4,10
76,38±4,43
76,73±4,83
1,18±0,15
1,15±0,11
146,64±6,54
147,62±7,16
37,36±6,65
37,18±6,76
11-letni
Chłopcy
Table 3. The changes of body composition of children between 10 and 11 years of age
Tabela 3. Zmiany budowy ciała dzieci między dziesiątym a jedenastym rokiem życia
-
1,42
1,63
1,36
1,15
0,35
0,41
0,72
0,06
0,97
0,94
0,67
0,64
3,23
2,14
-0,02
-0,03
4,91
5,09
3,19
3,01
d
0,80
0,54
0,89
1,27
0,21
0,16
1,14
0,01
4,72*
1,02
0,73
0,22
18,18***
1,94
0,35
0,58
19,95***
4,91*
8,29**
2,12
F
ANOVA
33,51±17,33
27,37±12,1
13,14±5,27
11,74±4,42
11,12±7,78
8,10±4,63
9,25±5,37
7,54±3,57
30,40±3,26
28,91±2,02
44,84±5,21
43,00±3,86
73,31±4,14
73,75±4,20
1,22±0,18
1,13±0,08
142,02±7,13
142,43±7,53
34,97±7,44
32,46±4,58
10-letnie
40,00±20,63
32,07±17,6
14,01±9,30
9,77±7,13
14,68±6,16
13,42±6,17
11,32±6,60
8,89±6,39
31,60±3,42
30,35±2,02
46,92±5,01
45,04±3,56
76,27±4,26
77,07±4,41
1,23±0,17
1,16±0,11
147,47±7,70
147,85±8,49
39,70±8,71
37,35±6,41
11-letnie
Dziewczęta
6,49
4,70
0,87
1,97
3,56
5,32
2,07
1,35
1,20
1,44
2,08
2,04
2,96
3,32
0,01
0,03
5,45
5,42
4,73
4,89
d
4,25*
0,78
0,49
0,88
9,39**
0,16
4,34*
10,90**
4,77*
4,07
6,08*
2,41
18,18***
4,75*
0,32
0,99
19,68***
3,63
12,45***
6,18*
F
ANOVA
Marzena Paruzel-Dyja, Janusz Iskra
-
-
-
-
-
Wpływ procesu treningowego na parametry kroku sprinterskiego, poziom zdolności motorycznych...
istotnie poprawili także wyniki w trójskoku (p ≤ 0,001),
podczas gdy średnia wyników ich rówieśników z klas
ze standardowym programem wychowania fizycznego
nie zmieniła się, najprawdopodobniej z powodu trudności koordynacyjnych w wykonaniu wieloskoku. W przypadku biegu na dystansie 1000 m, po upływie roku obie
grupy uzyskały lepsze wyniki, przy czym statystycznie
istotne okazały się zmiany dotyczące chłopców nietrenujących (p ≤ 0,05).
W grupie dziewcząt z klas sportowych i ogólnych
największy postęp zaobserwowano w sile kończyn
górnych (p ≤ 0,01) oraz w biegu na dystansie 60 m
(o 0,40 s). Dodatkowo dziewczęta nietrenujące istotnie
poprawiły swoje wyniki w biegu na dystansie 1000 m
(p ≤ 0,001) oraz 30 m (p ≤ 0,01).
Z przedstawionych w tabeli 3 danych wynika, iż pomiędzy dziećmi nieuprawiającymi lekkiej atletyki a ich
rówieśnikami z klas sportowych istnieje podobieństwo
budowy somatycznej. Większe różnice dotyczą grup
dziewcząt – początkujące lekkoatletki były znacznie
smuklejsze i posiadały mniejszą ilość podskórnej tkanki tłuszczowej. Wpływ na te różnice miał najprawdopodobniej nie tylko trening sportowy, którego roli nie
wolno pomijać, ale również kierunek wstępnej selekcji
sportowej do klas o profilu lekkiej atletyki.
Po upływie roku u badanych dzieci nastąpił wzrost
większości parametrów budowy somatycznej (tabela
3). W grupie chłopców z klas sportowych istotnej statystycznie zmianie uległa jedynie średnia wysokość
ciała, zwiększając się ze 142,53 cm do 147,62 cm
(p ≤ 0,05). U ich rówieśniczek najistotniejszej zmianie
uległa grubość fałdu łopatki (p ≤ 0,01), masa ciała (o 4,9
kg) i długość kończyny dolnej (p ≤ 0,05). Jedynym parametrem budowy ciała dziewcząt trenujących, który
uległ zmniejszeniu, była grubość fałdu skórnego brzucha (o 2 mm).
W trakcie badań dzieci nietrenujących istotnej zmianie uległo pięć parametrów budowy ciała u chłopców
oraz osiem u dziewcząt. W ciągu roku średnio o 5 cm
zwiększyła się wysokość ciała badanych obu płci, a o ok.
3 cm długość kończyny dolnej (p ≤ 0,001). Zwiększyła się
także masa ciała dzieci: z 34,17 kg do 37,36 kg w grupie
chłopców (p ≤ 0,01) oraz z 34,97 kg do 39,70 kg u dziewcząt (p ≤ 0,001). W obu grupach powiększył się również
obwód podudzia badanych (p≤0,05). Dodatkowo w grupie dziewcząt istotnej zmianie uległ obwód uda, fałd łopatki (p ≤ 0,05) i ramienia (p ≤ 0,01) oraz suma fałdów
skórno-tłuszczowych (por. tab. 3). Nie zmieniła się natomiast istotnie w żadnej z badanych grup dzieci średnia
wartość wskaźnika Rohrera.
Dyskusja
W latach sześćdziesiątych ubiegłego wieku obszerne
badania nad związkiem, jaki występuje między szybkością biegu a częstotliwością i długością kroku biegaczy
w wieku 8–19 lat, trenujących i nietrenujących, przeprowadził Kuchen. Autor ten stwierdził, iż największy
przyrost częstotliwości kroków następuje między dziesiątym a czternastym rokiem życia i nieznacznie zmienia się pod wpływem treningu, podczas gdy długość
kroku biegowego można wyraźnie zwiększyć [11].
W 1996 r. badania dzieci i młodzieży oraz kobiet
i mężczyzn w wieku 5–29 lat prowadził Balsewicz
(1996). Ich celem było odnalezienie różnic dymorficznych struktury ruchów w ontogenezie, w biegu z maksymalną prędkością. Wśród dzieci w wieku 9–10 oraz
11–12 lat, chłopcy wyraźnie przewyższali dziewczęta
pod względem prędkości biegu. W tym wieku zarówno
długość kroku biegowego, jak i częstotliwość kroków
chłopców i dziewcząt różniła się nieznacznie [12].
W badaniach ciągłych chłopców liczących 11–15
lat życia [13] w każdym roku badań odnotowywano
wzrost prędkości biegu oraz długości kroku biegowego. Potwierdzono także duże znaczenie długości kroku
w poprawie czasu biegu. Podobne uwarunkowania zauważyli również Iskra i Mynarski [14].
Po upływie roku we wszystkich badanych grupach,
bez względu na płeć i poziom aktywności sportowej, istotnemu zwiększeniu uległa długość kroku sprinterskiego,
przy jednoczesnej nieznacznej redukcji częstotliwości kroków. Zmiany te mogą świadczyć o przewadze znaczenia
naturalnego rozwoju biologicznego dzieci w wieku 10–11
lat nad wpływem treningu lekkoatletycznego w zakresie
wielkości tych dwóch parametrów kroku biegowego.
Zauważono również poprawę poziomu sprawności fizycznej badanych dzieci, bez względu na poziom aktywności fizycznej, nieco wyraźniejszą u młodych lekkoatletów. Kierunek tych zmian może być związany ze specyfiką treningu wszechstronnego (ogólnorozwojowego), jaki
prowadzony jest w pierwszym etapie szkolenia dzieci.
Wzrost sprawności motorycznej wraz z wiekiem
dzieci, zdaniem Milicerowej [15], stanowi bezpośredni
dowód, że podstawą rozwoju sprawności fizycznej jest
biologiczne dojrzewanie organizmu.
Według niektórych autorów wzrost siły mięśniowej
związany jest z przemianami morfologicznymi i fizjologicznymi zachodzącymi w młodych, rozwijających się
organizmach [16].
Młodszy wiek szkolny (7–11/12 lat) jest okresem dynamicznego rozwoju; zdolności motoryczne osiągają
– 45 –
Marzena Paruzel-Dyja, Janusz Iskra
wtedy największy przyrost [17]. Odpowiednio prowadzone i zgodne z rozwojem biologicznym dzieci szkolenie
sportowe prowadzi do podwyższenia ich poziomu sportowego.
Dzieci w tym wieku przejawiają duże dyspozycje
szybkościowe i łatwo przyswajają sobie umiejętności
techniczne. Doskonali się ich układ nerwowy, rosną predyspozycje koordynacyjne i rozrastają się mięśnie [18].
Wyniki badań wskazują, że poprawę poziomu sportowego dzieci w pierwszym etapie szkolenia można osiągnąć
nawet poprzez wzrost ich wszechstronnego przygotowania. Dlatego też ważne jest, by dzieci w tym wieku podejmowały systematyczne wysiłki fizyczne. Odpowiedni
program zajęć wychowania fizycznego czy też treningu
lekkoatletycznego umożliwia rozwój ich zdolności oraz
ukrytych predyspozycji sportowych. Biorąc pod uwagę
łatwość przyswajania umiejętności technicznych przez
dzieci w młodszym wieku szkolnym, nauczyciele i trenerzy powinni szczególnie zwracać uwagę na poprawne
wykonywanie ćwiczeń lekkoatletycznych i na technikę
biegu. Nie należy dopuścić do wytworzenia błędnych
nawyków ruchowych, ponieważ w późniejszych etapach
szkolenia trudniej będzie je wyeliminować.
Wnioski
1. W wieku 10–11 lat zachodzi naturalny wzrost poziomu sprawności fizycznej dzieci. Wszechstronny
trening lekkoatletyczny może w pewnym stopniu
wpłynąć na wielkość tych zmian.
2. Zmiany parametrów kroku sprinterskiego oraz
poziomu sprawności motorycznej dzieci w wieku
10–11 lat związane są najprawdopodobniej głównie
z biologicznym dojrzewaniem organizmu.
3. Istotny wzrost długości kroku biegowego wraz
z równoczesnym nieznacznym obniżeniem częstotliwości kroków wydaje się również wynikiem naturalnych zmian rozwojowych.
PIŚMIENNICTWO • LITERATURE
[1]
[2]
[3]
[4]
[5]
[6]
-
[7]
-
[8]
-
-
-
[9]
Sozański H (red.): Podstawy teorii treningu. Warszawa,
Resortowe Centrum Metodyczno-Szkoleniowe Kultury
Fizycznej i Sportu, 1993.
Płatonow WN: Adaptacja w sporcie. Warszawa, Resortowe Centrum Metodyczno-Szkoleniowe Kultury Fizycznej
i Sportu, 1990.
Sozański H, Witczak T: Trening szybkości. Warszawa,
Sport i Turystyka, 1981.
Moravec R, Selingerova M: Vyvoj a moznosti prognozy
pohybovej vykonnosti 10–14- rocznych ziakov sportovej
skoly so zameranim na atletiku. Teoria a Praxe Telesna
Vychovy, 1990; 11: 665–675.
Iskra J: Zmiany zależności wyników w biegu przez płotki
z wybranymi testami sprawności motorycznej w 3-letnich
badaniach ciągłych dzieci 10–12-letnich; w Socha S: Problemy dymorfizmu płciowego w sporcie. Cz. IV. Katowice,
Akademia Wychowania Fizycznego, 1997: 373–378.
Staszkiewicz R, Ozimek M, Bora P, Mirek W: Wartości
wybranych parametrów kinematycznych opisujących
technikę biegu na średnich dystansach; w Kuder A,
Perkowski K, Śledziewski D (red): Proces doskonalenia
treningu i walki sportowej. Warszawa, Akademia Wychowania Fizycznego, 2004: 133–137.
Drozdowski Z: Antropometria w wychowaniu fizycznym.
Poznań, Akademia Wychowania Fizycznego, 1992.
Iskra J: Morfologiczne i funkcjonalne uwarunkowania
rezultatów w biegach przez płotki. Katowice, Akademia
Wychowania Fizycznego, 2001.
Vittori C, Donati G-F: Analisi ritmica della finale dei 100
m alle Olimpiadi di Monaco ’72 vinta da Valery Borzov.
Proposta di un modello metodologico di indagine. Atleticastudi 2, 1985 185–189.
[10] Letzelter S: Schrittgestaltung beim 100 m Lauf fallen
Weltmeisterschaften ’97 und ’99. Leichtathletik 1999; 9:
19–22.
[11] Kuchen A: K problemom zvysovania tempa behu. Trener
a Cvicitel, 1964; 5: 249–252.
[12] Balsewicz W.K: Dymorficzny aspekt ontogenicznego
rozwoju struktury ruchów w biegu; w: Socha S (red.): Problemy dymorfizmu płciowego w sporcie. Cz. 3, Katowice,
Akademia Wychowania Fizycznego, 1996: 77–84.
[13] Paruzel M, Walaszczyk A: Zmiany szybkości biegowej
a długość kroku biegowego w badaniach ciągłych
11–15-letnich chłopców; w Sozański H, Perkowski K,
Śledziewski D: Kierunki doskonalenia treningu i walki
sportowej. Warszawa, Akademia Wychowania Fizycznego, 2003: 209–210.
[14] Iskra J, Mynarski W: The influence somatic traits and motor fitness on hurdle race results by untrained boys aged
11–15. Journal of Human Kinetics, 2000; 4: 111–131.
[15] Milicerowa H: Rozwój somatyczny i motoryczny chłopców
w okresie pokwitania. Wychowanie Fizyczne i Sport, 1964;
3: 227–244.
[16] Żak S: Zdolności kondycyjne i koordynacyjne dzieci
i młodzieży w populacji wielkomiejskiej na tle wybranych
uwarunkowań somatycznych i aktywności ruchowej.
Wydawnictwo Monograficzne, Kraków, Akademia Wychowania Fizycznego, 1991; 43.
[17] Szopa J, Mleczko E, Żak S: Podstawy antropomotoryki.
Kraków, Wyd. Nauk. PWN, 2000.
[18] Sozański H (red.): Podstawy teorii treningu. Warszawa,
Resortowe Centrum Metodyczno-Szkoleniowe Kultury
Fizycznej i Sportu, 1993.
– 46 –