Mapa Kultury

Pobrano z portalu Mapa Kultury
18.01.2011
Kamienica Naujacka w Olsztynie
____________________________
autor: olsztynmok
Kamienica przy ulicy Dąbrowszczaków 3 w Olsztynie (niegdyś ulica Wartemborska a następnie
Cesarska), zwana obecnie Kamienicą Naujacka, powstała według projektu nieznanego z nazwiska
architekta. Jej właścicielem był Otto Naujack, który w 1896 roku kupił parcelę przy tej ulicy wraz ze
stojącym na niej, niczym niewyróżniającym się budynkiem.
Otto Naujack przybył do Olsztyna w 1880 roku. Był mistrzem rzeźnickim i jednym z najbardziej rzutkich
olsztyńskich przedsiębiorców z początku XX wieku. Najpierw prowadził sklep z wędlinami przy obecnej
ulicy Kołłątaja (ówczesna ulica Krzywa), ale nie był to jedyny sklep, jaki tu posiadał. Po otwarciu
nowoczesnej rzeźni miejskiej i zakładów mięsnych przy alei Wojska Polskiego (ówczesna ulica
Królewiecka) Otto Naujack nie był już konkurencyjny w tej branży. W 1895 roku w dokumentach jest
wymieniany jako właściciel cegielni na Zatorzu przy ulicy Kolejowej. W szybko rozrastającym się
wówczas Olsztynie branża budowlana była jedną z najprężniejszych. Otto był również jednym z
najpoważniejszych rentierów w Olsztynie, właścicielem kilkunastu kamienic czynszowych, a za czasów
burmistrza Oskara Beliana – radnym miejskim. To jego cegielnia, wraz z cegielnią Maxa Liona,
dostarczała cegieł na budowę kościoła Najświętszego Serca Jezusowego w Olsztynie. Majątek
Naujacka powiększały również trafne decyzje na rynku obrotu nieruchomościami. Po pierwszej wojnie
światowej fortuna Ottona zmniejszyła się z powodu kryzysu i szalejącej inflacji. W 1921 roku Naujack
był właścicielem siedmiu kamienic, a w 1924 roku – jedynie dwóch. Żoną Naujacka była Anna Berta
Winkler, poślubiona tuż po przyjeździe młodego przedsiębiorcy do Olsztyna. Otto i Anna na pewno
mieli córkę, nie jest wykluczone, że synem Ottona był również Paul Naujack, wymieniany w latach 30.
jako właściciel kamienic swego domniemanego ojca. Ostatni raz Otto Naujack pojawia się w
niemieckich księgach teleadresowych w 1932 roku. Do najpiękniejszych kamienic Naujacka w
Olsztynie należą: secesyjna kamienica (przy ulicy Dąbrowszczaków 3), Villa Fortuna (przy ulicy
Dąbrowszczaków 10) oraz kamienice przy ulicach Mickiewicza i Warmińskiej. W 1907 roku kamienicę
przebudowano, tworząc secesyjny pałacyk mieszkalny o zróżnicowanej bryle, z licznymi balkonami,
wieżyczkami i ryzalitami. Na szczycie jednej fasady umieszczono datę 1907, a na drugiej – inicjały
właściciela „ON”. Budynek znajdował się przy reprezentacyjnej ulicy, wiodącej do dworca kolejowego,
w pobliżu sądu i gimnazjum miejskiego. Od początku budowla byłą kamienicą czynszową. Każde piętro
wynajmowano innemu lokatorowi bądź lokatorom. Tuż przed drugą wojną światową parter kamienicy
wynajmował żydowski lekarz, dr Wolfheim wraz ze swym niepełnosprawnym umysłowo synem,
pierwsze piętro – prawnik Walter Dost. Na drugim piętrze gabinety miało dwóch stomatologów:
Bonifacy Palmowski i Josef Poltähn. Strych wynajmowali nieznani nam z nazwiska lokatorzy. W 1938
roku, po zniknięciu doktora Wolfheima, do pomieszczeń na parterze wprowadził się XXII oddział SS. W
przyziemiu kamienicy, od obecnej ulicy Mrongowiusza, mieściła się hala targowa Koła Gospodyń
Domowych. Sam właściciel kamienicy, Otto Naujack, mieszkał w secesyjnej willi przy Dąbrowszczaków
bardzo krótko. Budynek w nienaruszonym stanie przetrwał wojnę. Po 1945 roku mieściły się tu: żłobek,
Dzienny Dom Pobytu dla Osób Niepełnosprawnych Ruchowo czy też hotelik dla pielęgniarek z
Polikliniki. W kamienicy zachowało się wiele elementów dawnego wyposażenia takich jak: kuchnia
węglowa na drugim piętrze, kryształowa markiza na parterze, dwa zabytkowe witraże w dolnych
kondygnacjach, witrażowe drzwi rozkładane czy oryginalna stolarka drzwiowa i okienna. Warto też
zwrócić uwagę na piec kaflowy na pierwszym piętrze i na drewnianego smoka przy balustradzie
schodów na parterze. Odwiedzających kamienicę wita mozaikowy napis „Salve” przed drzwiami
frontowymi. Po remoncie, przeprowadzonym przy wykorzystaniu środków Unii Europejskiej, w czasie
strona 1 / 2
Pobrano z portalu Mapa Kultury
którego przywrócono budowli dawny blask, do budynku wprowadził się Miejski Ośrodek Kultury w
Olsztynie. Inauguracja działalności kulturalnej w kamienicy miała miejsce 15 czerwca 2008 roku. Od
tego czasu mieszczą się tu pracownie warsztatowe, dwie galerie sztuki (Galeria Amfilada i haloGaleria,
prezentująca sztukę nowych mediów), sala Kameralna i jedyny w regionie Punkt Informacji Kulturalnej. strona 2 / 2