asp/pliki/download/PLAN ROZWOJU GOSPODARCZEGO

Transkrypt

PLAN
ROZWOJU
GOSPODARCZEGO
grudzień 2009
PLAN ROZWOJU GOSPODARCZEGO
SPIS TREŚCI
I.
Diagnoza społeczno gospodarcza na obszarze LGD LASOVIA ......................... 3
1.1. Uwarunkowania przestrzenne ...............................................................................3
1.2. Uwarunkowania przyrodniczo – środowiskowe.....................................................5
1.2.1. Ukształtowanie powierzchni ..........................................................................5
1.2.2. Klimat ...........................................................................................................5
1.2.3. Gleby .............................................................................................................5
1.2.4. Bogactwa naturalne........................................................................................6
1.2.5. Lesistość ........................................................................................................7
1.2.6. Zasoby wodne ................................................................................................7
1.2.7. Ochrona przyrody ..........................................................................................7
1.2. Uwarunkowania historyczne ............................................................................... 10
1.3. Uwarunkowania kulturowe. ................................................................................ 12
1.4. Społeczność lokalna na obszarze LGD LASOVIA .............................................. 13
1.5. Gospodarka......................................................................................................... 20
1.5.1. Rolnictwo .................................................................................................... 20
1.5.2. Podmioty gospodarki narodowej .................................................................. 20
1.5.3. Organizacje pozarządowe ............................................................................ 24
II. Zadania zmierzające do poprawy sytuacji społeczno gospodarczej na terenie
LGD LASOVIA. ................................................................................................................ 25
2.1. Zmiany w strukturze gospodarczej obszaru, w tym kształtowanie rolnej
i leśnej przestrzeni produkcyjnej ................................................................................... 25
2.2. Rozwój systemu komunikacji oraz infrastruktury ................................................ 26
2.3. Poprawa stanu środowiska naturalnego ............................................................... 27
2.4. Poprawa stanu środowiska kulturowego. ............................................................. 28
2.5. Poprawa warunków i jakości życia mieszkańców gminy, w tym zmiany w
strukturze zamieszkania. ............................................................................................... 29
III. Projekty rozpoczynające się w roku 2010............................................................... 30
3.1. Kształtowanie atrakcyjnego wizerunku miejscowości na terenie LASOVI: ......... 30
3.2. Działania innowacyjne: ....................................................................................... 30
3.3. Promocja przedsiębiorczości: .............................................................................. 31
3.4. Rozwój turystyki:................................................................................................ 32
3.5. Życie społeczno-kulturalne: ................................................................................ 33
IV. Projekty rozpoczynające się w roku 2013................................................................ 34
V. Wskaźniki osiągnięć planu rozwoju gospodarczego ............................................. 36
Lokalna Grupa Działania LASOVIA
2
I. Diagnoza
LASOVIA
1.1.
społeczno gospodarcza na obszarze LGD
Uwarunkowania przestrzenne
W skład obszaru Lokalnej Grupy Działania LASOVIA wchodzi 3 gminy wiejskie:
Cmolas, Niwiska i Ostrów, o łącznej powierzchni 325km2. Obszar LGD LASOVIA
położony
jest
w
obrębie
dwóch
powiatów
wchodzących
w
skład
woj.
podkarpackiego: powiatu kolbuszowskiego i ropczycko-sędziszowskiego. Gminy
tworzące LGD graniczą z sobą , stanowiąc zwarty obszar. Z powodu wydłużenia
obszaru LGD w kierunku południkowym Lokalna Grupa Działania LASOVIA ma
długie odcinki granicy wschodniej i zachodniej oraz krótkie odcinki granic
południowych i północnych. Obszary przylegające do LASOVI w całości należą do
tego samego województwa podkarpackiego.
Tab.1 Typy gmin wchodzących w skład LGD LASOVIA
gmina
województwo
powiat
typ
Identyfikator
(kod JPTK)
Powierzchnia
(w km 2 )
Ostrów
podkarpackie
ropczyckosędziszowski
wiejska
1815022
96
Niwiska
podkarpackie
kolbuszowski
wiejska
1806042
95
Cmolas
podkarpackie
kolbuszowski
wiejska
1806012
134
LGD LASOVIA
325
Źródło: LOKALNA STRATEGI ROZWOJU LGD LASOVIA.
Lokalna Grupa Działania LASOVIA graniczy:
 od północy: z gminami; Padew Narodowa w powiecie mieleckim, Baranów
Sandomierski w powiecie tarnobrzeskim i gminą Majdan Królewski w powiecie
kolbuszowskim,
 od wschodu z gminami; Kolbuszowa w pow. kolbuszowskim i Sędziszów
Małopolski w powiecie ropczycko-sędziszowskim),
 od południa z gminą Ropczyce w powiecie ropczycko -sędziszowskim,
 od wschodu; z gminą Dębica w powiecie dębickim oraz gminami Przecław i
Mielec w powiecie mieleckim .
3
Obszar funkcjonowania LGD LASOVIA jest spójny pod względem przestrzennym,
co ilustruje mapa poniżej.
Udział powierzchniowy poszczególnych gmin wchodzących w skład LGD LASOVIA
przedstawiono na poniższym wykresie.
Wykres 1: Udział powierzchniowy gmin wchodzących w skład LGD LASOVIA
Powierzchnia LGD LASOVIA
35 0
300
25 0
200
15 0
1 00
50
0
325
134
Cmolas
95
96
Niwiska
Ostrów
LGD LA SOV IA
km
Źródło: LOKALNA STRATEGI ROZWOJU LGD LASOVIA
4
1.2.
Uwarunkowania przyrodniczo – środowiskowe
1.2.1. Ukształtowanie powierzchni
Obszar LGD LASOVIA obejmuje swoim zasięgiem trzy mezoregiony Kotliny
Sandomierskiej. Południowe obrzeża należą do Pradoliny Podkarpackiej, zachodnie
do Doliny Dolnej Wisłoki, aczkolwiek zdecydowanie największy obszar położony
jest w obrębie Płaskowyżu Kolbuszowskiego, pozostałe obejmują jedynie niewielkie
fragmenty położone na rubieżach LASOVI. Jest to teren dość płaski, lekko
pofałdowany. Jest to kraina rolniczo - leśna. Krajobraz tworzą tu rozliczne lasy,
zagajniki, wydmy piaskowe, elementy stepu, tereny bagienne, rozległe pola uprawne
i łąki.
1.2.2. Klimat
Według E. Romera obszar Lokalnej Grupy Działania LASOVIA leży w krainie
klimatycznej
–
Klimatu
Równin
i
Kotlin
Podgórskich.
Według
podziału
W. Okołowicza zamieszczonym w Narodowym Atlasie Polski teren Kotliny
Sandomierskiej należy do klimatów o przewadze wpływów kontynentalnych
zaznaczających się większą roczną amplitudą temperatury. Zasadniczy wpływ na
kształtowanie pogody i klimatu mają czynniki cyrkulacyjne (rzeźba terenu, kierunki
napływu
mas
powietrza,
wysokość
nad
poziomem
morza,
stosunki
hydrogeograficzne, szata roślinna). Obszar LGD LASOVIA charakteryzuje się
niezbyt ostrą zimą, umiarkowanie wilgotnym latem, o długim okresie wegetacyjnym
200-220 dni, średnim rocznym zachmurzeniem, średnią roczną sumą opadów na
poziomie 600-700 mm, o dominacji wiatrów zachodnich i znaczącym udziale
wiatrów południowo-zachodnich. Region ten odznacza się przewagą korzystnych
cech klimatycznych dla rolnictwa, turystyki czy wreszcie życia i gospodarowania na
tym terenie. Średnia roczna temperatura powietrza to ok. 8oC. Najcieplejszym
miesiącem jest lipiec z temperaturą średnią od 18 oC do. 19oC, najchłodniejszym
styczeń z temperaturą ok.-3 oC do -4oC.
1.2.3. Gleby
Obszar LGD LASOVIA charakteryzuje się średnią i niska jakością gleb. Największą
powierzchnię zajmują gleby wytwarzane z piasków całkowitych, słabo gliniastych i
5
gliniastych, gleby darniowo-bielicowe o dużym stopniu zbielicowania, żwirowe,
piaskowe, gliniaste i sapy - gleby podmokłe i zimne, zajęte przede wszystkim pod
łąki i pastwiska. Lepsze gleby tj. piaski gliniaste, naglinowe, bielice lekkie, średnie i
ciężkie (gliny) występują lokalnie i stanowią niewielki procent terenów rolnych.
Występujące na obszarze gminy gleby są silnie zróżnicowane pod względem
typologicznym. Dominującym typem gleb są gleby bielicowe i pseudobielicowe (36%
powierzchni użytków rolnych) oraz gleby brunatne właściwe i gleby brunatne
wyługowane i kwaśne (37% powierzchni użytków rolnych). Przewagę stanowią
gleby lekkie i bardzo lekkie zaliczone do kompleksu żytniego słabego z możliwością
uprawy przede wszystkim żyta, owsa i ziemniaków. LASOVIA nie dysponuje
dobrymi warunkami do produkcji rolnej. Dość powszechnym problemem jest silne
zakwaszenie gleb, powodujące poważne obniżenie ich jakości, ogranicza możliwości
uzyskania wysokich plonów roślin uprawnych, a szczególnie roślin wymagających
wyższego pH do których należą: pszenica, jęczmień, buraki, większość warzyw,
niektóre krzewy jagodowe, drzewa owocowe i inne. Wysokie zakwaszenie (gleby
bardzo kwaśne i kwaśne) obejmuje ponad 1/3 gleb w obrębie użytków rolnych.
Gleby te wymagają wapnowania.
1.2.4. Bogactwa naturalne
Na obszarze LASOVI występują w dostatecznych ilościach surowce ceramiczne i
pisaki, stanowiące bazę dla potrzeb budownictwa i przemysłu materiałów
budowlanych. Najczęściej występujące surowce naturalne to:
 surowce iglaste, stanowią je gliny zwietrzelinowe i łupki karpackie, iły
krakowieckie, gliny zwałowe. Surowce te, ze względu na swoje pochodzenie
mają różną przydatność do produkcji wyrobów ceramicznych;
 zasoby kruszyw, stanowią je piaski kwarcowe, żwiry lub pospółki. Kruszywa
naturalne są najczęściej eksploatowanymi surowcami na terenie LGD,
 torfy występujące najczęściej w zastoiskach bagiennych, są w niewielkim stopniu
wykorzystywane.
6
1.2.5. Lesistość
Lesistość na obszarze LASOVI (zgodnie z danymi GUS na 31 grudnia 2006r.) wynosi
około 43,1% i jest to wielkość znacznie większa od średniej wojewódzkiej, i jedna z
najwyższych w kraju. Największą lesistość ma gmina Niwiska (45,9%), ale również
dwie pozostałe gminy mają dużą lesistość: Cmolas 44%, Ostrów 39,2 %.
Przed wiekami obszar LASOVI porastała Puszcza Sandomierska. Obecnie lasy mimo,
że zmienione i przetrzebione dalej stanowią charakterystyczny element tego obszaru.
Są to głównie bory sosnowe z domieszką dębu i brzozy. Zbiorowiska leśne mają
charakter niżowy, a głównie zbiorowisko tworzy zespół boru mieszanego. Oprócz
tego występują; bór świeży mieszany, bór świeży subkontynentalny, bór świeży
suboceaniczny i bór wilgotny. Charakterystycznym składnikiem zbiorowisk leśnych
są torfowiska wysokie. Lasy tworzą siedliska dla bogatej i różnorodnej fauny.
1.2.6. Zasoby wodne
Obszar położony jest w dorzeczu Łęgu i Wisłoki, prawostronnych dopływów Wisły.
W północnej części głównymi rzekami są
Przyrwa – dopływ Łęgu, Jamnica,
Babulówka, Werynia, Świerczówka. W południowej części Tuszymka i Wielopolka
będące dopływami Wisłoki. Sieć cieków wodnych uzupełniają małe strumienie i
potoki, często bezimienne. Charakterystycznym elementem krajobrazu są rozsiane
na całym terenie sadzawki, stawy i oczka wodne oraz wybudowane sztuczne
zbiorniki wodne. Akweny wodne już zostały zagospodarowane na ośrodki sportów
wodnych i kąpieliska. Czyste niczym nie skażone wody są znane również
wędkarzom. Istnienie akwenów wodnych bardzo podnosi atrakcyjność turystyczną
obszaru. LASOVIA ma bardzo korzystne warunki do budowy ujęć wód
podziemnych. Jest to jeden z najważniejszych obszarów wodonośnych na
Podkarpaciu.
1.2.7. Ochrona przyrody
Ze względu na unikalne walory przyrodnicze część niemal 60% obszaru Lokalnej
Grupy Działania LASOVIA wchodzi w skład dwóch obszarów chronionego
krajobrazu:
7
 Mielecko-Kolbuszowsko-Głogowski Obszar Chronionego Krajobrazu rozciąga
się na obszarze wszystkich trzech gmin (obejmuje całość gminy Niwiska). Jego
ogólna powierzchnia wynosi 50512 ha, z czego większość zajmują lasy 28458 ha
ha, dalej użytki rolne 21812 ha i wody 242,0 ha).
 Sokołowsko-Wilczowolski OChK obejmuje część obszaru gminy Cmolas. Jego
łączna powierzchnia wynosi 23570 ha. Nieznaczną większość stanowią tutaj lasy
i dalej użytki rolne – odpowiednio 12235 i 11142 ha.
Znaczna część obszaru charakteryzuje się mało zniekształconym środowiskiem
przyrodniczym mającym jeszcze zdolność utrzymywania równowagi biologicznej.
Obszary te objęto różnymi formami ochrony.
Tabela 1: Formy ochrony przyrody na obszarze LGD LASOVIA
Formy ochrony przyrody
Jednostka
miary
Gmina
Cmolas
Gmina
Niwiska
Gmina
Ostrów
LGD
LASOVIA
Ogółem
ha
10387,0
9445,1
5982,1
25814,2
Parki narodowe
ha
0
0
0
0
Rezerwaty przyrody
ha
3,9
0
0
3,9
Parki krajobrazowe
ha
0
0
0
0
Parki krajobrazowe rezerwaty
i pozostałe formy ochrony przyrody
ha
0
0
0
0
Obszary chronionego krajobrazu
ha
10387,0
9445,0
5974,0
25806
Obszary chronionego krajobrazu rezerwaty
i pozostałe formy ochrony przyrody
ha
31,0
4,5
0
35,5
Użytki ekologiczne
ha
27,1
4,6
8,1
39,8
ha
0
0
3,5
3,5
szt
1
10
42
53
szt
0
5
21
26
Użytki ekologiczne wprowadzone uchwałą
rady gminy
Pomniki przyrody
Pomniki przyrody wprowadzone uchwałą
rady gminy
Źródło: Bank Danych Regionalnych, za 2008 r.
W LGD LASOVIA obszary chronione zajmują 25188,2 ha powierzchni . Formą
ochrony zajmującą największą powierzchnię są obszary chronionego krajobrazu
utworzone na 25180,00 ha . W ich obrębie otacza się opieką całość przyrody oraz
pamiątki kultury narodowej, zabytki i inne obiekty sprzyjające turystyce. Z tych też
powodów wolno na tych terenach budować obiekty turystyczne i wypoczynkowe, a
działalność gospodarcza szczególnie obniżająca wartość środowiska jest zabroniona.
Wyodrębniony obszar należy do Mielecko – Kolbuszowsko- Głogowskiego OChK
8
oraz do Sokołowsko – Wilczowolskiego OchK. Na obszarach szczególnie cennych
pod względem przyrodniczym, naukowym i kulturowym utworzono dwa rezerwaty
przyrody, należą do nich: rezerwaty Buczyna i Jaźwiana Góra. Użytki ekologiczne
zajmują 39,8 ha
powierzchni. Występuje też 56 pomników przyrody, 26
utworzonych na podstawie uchwały rady gminy.
W gminie Cmolas ochroną objęto 10387,0 ha powierzchni. Na obszarze 3,9 ha
utworzono rezerwat przyrody „Jaźwiana Góra”, powierzchnia 10387 ha wchodzi w
skład Mielecko- Kolbuszowsko- Głogowskiego Obszaru Chronionego Krajobrazu.
Obszar 27,1 ha otoczono ochroną w formie użytków ekologicznych. W gminie
występuje jeden pomnik przyrody.
W gminie Niwiska obszary chronione zajmują 9445,0 ha. Jest to teren wchodzący w
skład Mielecko – Kolbuszowsko – Głogowskiego Obszaru Chronionego Krajobrazu,
na obszarze którego występuje rezerwat „ Buczyna” (częściowo na obszarze gmin
Tuszyma i Mielec). Użytki ekologiczne zajmują 8,1 ha.
W gminie Ostrów na powierzchni 8,1 ha utworzono użytki ekologiczne, 3,5 ha
powierzchni zajmują użytki ekologiczne wprowadzone uchwałą rady gminy. 42
obiekty objęto ochroną w formie pomników przyrody, 21 to pomniki przyrody
chronione na podstawie uchwały rady gminy.
Fakt występowania form ochrony przyrody, podnosi wartość przyrodniczą LASOVI.
Udostępnienie
turystyce
terenów
o najwyższych walorach przyrodniczych,
krajobrazowych czy kulturowych jest częściowo ograniczone ze względów
ochronnych ale z drugiej strony powoduje zachowanie tych wartości dla przyszłych
pokoleń. Tego typu obiekty stanowią cel wyjazdów edukacyjnych i turystycznych
dla ludzi pragnących obcować z naturą.
Województwo podkarpackie zajmuje czwarte miejsce pod względem województw z
obszarami wytypowanymi do ochrony w ramach sieci NATURA 2000. Obszar
Lokalnej Grupy Działania LASOVIA objęty siecią NATURA 2000 to 16 318,70 ha, z
czego na terenie Gminy Cmolas: 9449,9ha, Gminy Ostrów: 5500,0ha, Gminy Niwiska:
1369,9ha.
9
1.2.
Uwarunkowania historyczne
Rodowód najstarszych wsi sięga XIV w. lecz większość z nich powstała w
wiekach późniejszych, na przestrzeni XV– XVII w. (np. Niwiska lokowano w 1565r,
zaś Cmolas przed 1472, a Borek 1346 i Ostrów w tym samym mniej więcej czasie).
Przez cały ten długi okres, postępowało powolne i mozolne, ale systematyczne
zagospodarowanie tego obszaru, i jego rozwój, hamowane i przerywane często przez
łupieżcze najazdy wrogów / Tatarzy 1504, Szwedzi 1655, wojska siedmiogrodzkie
Rakoczego 1657, czy rosyjskie i własne w czasie Konfederacji barskiej/ lub też inne
klęski – pożary, powodzie, lata nieurodzaju, susze i „morowe powietrze”.
W wyniku I Rozbioru Polski w r.1772, tereny te zagarnęła Austria, i stały się
one najbiedniejszymi i najbardziej zacofanymi obszarami jej nowoutworzonej
prowincji Galicji i Lodomerii. Za to nowi władcy, zaczęli ochoczo eksploatować na
potrzeby monarchii drewno, podstawowe tutejsze bogactwo. Dodatkowym efektem
tego okresu stagnacji gospodarczej była masowa emigracja zarobkowa ludności tak
do innych krajów Europy jak i za ocean. Pewna, niewielka poprawa nastąpiła z
końcem XIX w wraz z wprowadzeniem autonomii Galicji i spolonizowaniem
administracji lokalnej, szkolnictwa i złagodzeniem anty-polskiego kursu władz
zaborczych, lecz do końca austriackiego panowania w 1918 r już niewiele się
zmieniło.
W Polsce niepodległej, po okresie wojen: światowej, bolszewickiej i ukraińskiej
nastał czas scalania organizmu państwowego, usuwania zniszczeń i zaleczania ran.
Koszty tych procesów, spotęgowane przez światowy kryzys gospodarczy końca lat
20-tych, spowodowały niepokoje społeczne i strajki chłopskie (Kozodrza 1933).
Dopiero rozpoczęcie realizacji w połowie lat 30 inwestycji w ramach COP
zdecydowanie poprawiło sytuację i tchnęło w ludzi nadzieję na poprawę ich bytu. W
bezpośrednim sąsiedztwie – w Mielcu, Dębicy, Rzeszowie, Pustkowie, Stalowej Woli,
Tarnobrzegu i Nowej Dębie - powstawały w szybkim tempie nowoczesne fabryki,
wraz z całą przemysłową infrastrukturą i dające przy budowie i produkcji
zatrudnienie wielu tysiącom ludzi, i wprowadzające na ten teren nowy czynnik
rozwoju – przemysł. Ten okres burzliwego rozwoju brutalnie przerwał wybuch II
Wojny Światowej. Okupant hitlerowski przejął i przestawił na militarną produkcję
fabryki, zatrudniając do niewolniczej pracy więźniów polskich, żydowskich oraz
10
jeńców sowieckich. Zbudowano pilnie strzeżony poligon doświadczalny techniki
rakietowej (Pustków, Ocieka, Blizna), z widocznymi do dziś śladami urządzeń, oraz
obóz koncentracyjny w Pustkowie, gdzie życie straciło ok. 7 tys. Żydów, 2 tys.
Polaków i kilka tys. sowieckich jeńców. Ze strefy przypoligonowej i przyobozowej,
okupanci wysiedlili ludność kilku wsi, m.in. Ocieki, Woli Ocieckiej, Blizny. Wiele
osób wywieziono na roboty do Niemiec, uwięziono lub stracono. Wymordowano
całą żydowską ludność tego terenu w obozach zagłady i miejscach masowych
mordów, Okres powojenny, pomimo zdecydowanej krytyki jego założeń politycznoustrojowych, przyniósł jednak pewien postęp – odbudowano ze zniszczeń i
zbudowano nowe zakłady przemysłowe, zlikwidowano analfabetyzm, rozwinięto
szkolnictwo, handel, usługi, komunikację publiczną, służbę zdrowia, oświatę i
kulturę.
Nastąpiła
poprawa dostępu
do
wiedzy
i
wykształcenia,
rozwój
budownictwa i infrastruktury komunalnej. Te cele, są realizowane i dziś w
warunkach transformacji ustrojowej i przejścia do gospodarki rynkowej, oraz
wstąpienia Polski do Unii Europejskiej. Te nowe warunki, generują wiele nieznanych
dotąd problemów, ale też stwarzają niewyobrażalne szanse.
Ze względu na specyfikę procesów osadniczych, a także stosunkowo niską jakość
wykarczowanej pod uprawy ziemi, gospodarka folwarczna i większa własność
ziemska wykształciły się tu w ograniczonym zakresie. Nie powstawały tu zamki czy
okazałe pałace, lecz jedynie skromniejsze zespoły dworskie, stanowiące siedziby ich
niezbyt zamożnych mieszkańców. Więcej jest zabytków budownictwa sakralnego:
kościołów, kaplic i kapliczek.
Niemal całkowicie zniknęły zabytki drewnianego
budownictwa zagrodowego i rzemieślniczego /domy, bud. gospodarcze, kuźnie,
wiatraki itp./ zebrane w skansenie w pobliskiej Kolbuszowej. W rzeczywistym
środowisku wiejskim zastąpione zostały jednak przez mniej lub bardziej
zunifikowane budownictwo murowane.
Mimo to na obszarze LGD LASOVIA występują ciekawe obiekty dziedzictwa
kulturowego- zabytki sakralne, pojedyncze zespoły dworskie, obiekty związane z
historią II wojny światowej czy przejawy tradycyjnej kultury ludowej. Uzupełnione
są one dość często organizowanymi imprezami kulturalnymi promującymi region.
Ta bogata oferta uzupełniająca ciekawe walory krajobrazowe jest jednak słabo
rozpropagowana, stąd też mało znana.
11
1.3.
Uwarunkowania kulturowe.
Cały teren LASOVI według podziału etnograficznego należy do Regionu
Lasowiackiego. Lasowiacy sami siebie określali mianem „Lesioki” i byli jedną z
nielicznych grup zamieszkujących ziemie polskie, która wykształciła poczucie
własnej nazwy. Lasowiacy, wykształcili się na skutek asymilacji różnych nacji
zamieszkujących od XIV w. teren między Wisłą a Sanem i prawy brzeg Sanu zwany
Puszczą Sandomierską. Byli wśród nich mazowszanie i zachodni małopolanie, grupy
ludności tatarskiej, ruskiej, szwedzkiej, litewskiej, wołoskiej i niemieckiej. Wzajemne
przenikanie tak różnorodnych kultur doprowadziło do powstania odrębnej,
różniącej się od sąsiadów społeczności.
Region Lasowiacki, jest regionem o żywej kulturze ludowej ze względu na
zachowanie tradycji śpiewu, muzyki, tańca i obrzędowości. W znacznym stopniu
zachowała się tutaj także tradycja stroju regionalnego oraz sztuki ludowej. Tradycje
kulturowe kontynuowane są przez kilka zespołów ludowych działających na terenie
LASOVI.
Potencjał kulturowy danego obszaru to nie tylko folklor, żywe rzemiosło czy
tradycyjne obyczaje czy obrzędy, ale również tradycyjny produkt lokalny. Niestety
w chwili obecnej na omawianym terenie nie wytwarza się żadnego produktu
lokalnego czy regionalnego, który byłby wizytówką regionu i jednoznacznie się z
nim kojarzył. Potwierdzają to wyniki przeprowadzonych we wrześniu 2005 roku
wśród mieszkańców ankiet.
Przeważająca część ankietowanych osób (82%) nie
dostrzegła żadnego takiego produktu na swoim terenie, który zasługiwałby na
miano produktu lokalnego i wart byłby szerszego rozpropagowania. Pozostałe
osoby, które dostrzegały takie produkty wymieniały (kolejność według liczby
propozycji): chleb tradycyjny z piekarni w Niwiskach, miód pszczeli, wyroby
przetwórni owoców i warzyw w Cmolasie.
Osobną i ciekawą grupę stanowię produkty kulinarne LASOVI takie jak:
 cumcok - smalec ze skwarkami i cebulą,

ciupanka - zupa ziemniaczana zakwaszona,

pacyfuły- kluski z tartych ziemniaków,

kapusta ziemniaczana (ziemniaki na ostro)

prozioki (podpłomyki)
12
1.4.
Społeczność lokalna na obszarze LGD LASOVIA
Potencjał ludnościowy regionu stanowi liczba jego ludności wraz z jej strukturą
biologiczną – wieku, płci, oraz społeczno- zawodową.
LGD LASOVIA jest typowym obszarem wiejskim, na którym nie ma żadnych miast.
Opisywany obszar zajmuje 325 km2 największą powierzchnię zajmuje gmina Cmolas
134 km2 pozostałe gminy mają podobna powierzchnię: Niwiska 95 km2, a Ostrów 96
km2. Dla opisu zjawisk demograficznych poddano analizie kilka parametrów
demograficznych, takich jak: gęstość zaludnienia, wskaźnik urbanizacji, struktura
wieku i płci, przyrost naturalny i migracje.
Łącznie obszar trzech analizowanych gmin zamieszkuje 20 761 osoby. Najludniejszą
gminą jest również gmina Cmolas, zamieszkuje ją 7 979 osób, kolejną gminą jest
Ostrów – 6 926 osób i Niwiska 5 826 osób.
Stopień zaludnienia najlepiej ilustruje wskaźnik gęstości zaludnienia. Obszar ten
należy do bardzo słabo zaludnionych, a zaludnienie spada w kierunku północnym.
Najsłabiej zaludniona jest gmina Cmolas. Największą gęstość zaludnienia ma gmina
Ostrów 72 osób/1 km2.
Tabela 2: Gęstość zaludnienia
Wyszczególnienie
Powierzchnia w km2
Ludność ogółem
Liczba osób przypadająca
na 1 km2
Gm. Cmolas
134
7 979
60
Gm. Niwiska
95
5 826
62
Gm. Ostrów
96
6 926
72
LGD LASOVIA
325
20 761
64
Źródło: Bank Danych Regionalnych, dane na dzień 31 grudnia 2008r
Mimo, że obszar LGD to tereny wiejskie daje się tu zauważyć równowagę kobiet i
mężczyzn. Struktura płci w analizowanych gminach jest zróżnicowana. W gminie
Ostrów współczynnik feminizacji wynosi 102, a w gminie Cmolas tylko 98. Ogółem
dla LGD nadwyżka kobiet jest śladowa, a zaokrąglony współczynnik wynosi 100.
13
Tabela 3: Ludność LGD LASOVIA
Wyszczególnienie
Ogółem
Mężczyźni
Kobiety
Kobiety
na 100
mężczyzn
Gm. Cmolas
7 979
4 020
3 959
98
Gm. Niwiska
5 826
2 920
2 906
100
Gm. Ostrów
6 926
3 421
3 505
102
LGD LASOVIA
20 761
10 361
10 370
100
Do ciekawych wniosków prowadzi analiza struktury wiekowej ludności, którą
prezentuje tabela:
Tabela 4: Struktura wiekowa ludności LGD LASOVIA
W wieku
Ludność
w wieku
przedponieprodukcyjnym
produkcyjnym
Wyszczególnienie Ogółem
produkcyjnym
produkcyjnym
na 100 osób
w wieku
w tym
w tym
w tym
produkcyjnym
razem
razem
razem
kobiety
kobiety
kobiety
Gm. Cmolas
7 979
1513
694
5122
2368
1269
848
54,3
Gm. Niwiska
5 826
1034
488
3865
1807
912
610
50,3
Gm. Ostrów
6 926
1270
651
4606
2117
994
699
49,2
LGD LASOVIA
20 761
3817
1833
13593
6292
3175
2157
51,43
Ludność zamieszkująca na obszarze LGD LASOVIA posiada strukturę wiekową
mniej korzystną. Wprawdzie stosunkowo liczna jest populacja dzieci i młodzieży w
wieku przedprodukcyjnym, ale wskutek wzmożonej migracji tych osób na studia i w
poszukiwaniu pracy, nie przekłada się to na poprawę w następnym okresie.
14
Tabela 5: Stan ludności wg grup wiekowych na obszarze LGD LASOVIA
W wieku
Wyszczególnienie
Gmina Cmolas
Gmina Niwiska
Gmina ostrów
Ogółem
24 lata
i mniej
25 -34
35 - 44
45 - 54
55 lat
i więcej
7 979
2871
1235
1133
1472
2601
5 826
1975
994
805
687
1947
6 926
2466
1110
930
886
2118
Głównymi czynnikami kształtującymi liczbę ludności jest przyrost naturalny i saldo
migracji.
Tabela 6: Przyrost naturalny na obszarze LGD LASOVIA
Wyszczególnienie
Małżeństwa
na 1 000 ludności
Urodzenia
na 1 000 ludności
Zgony
Przyrost naturalny
na 1 000 ludności na 1 000 ludności
Gm. Cmolas
6,9
11,6
9,4
2,1
Gm. Niwiska
7,8
13,3
9,0
4,3
Gm. Ostrów
6,7
13,9
7,8
6,1
LGD LASOVIA
7,1
12,9
8,7
4,2
Polska należy do grupy krajów z malejącym przyrostem naturalnym, krajów
starzejących się. Od kilku lat jego wartość oscyluje wokół zera. Proces ten wywołany
jest stopniową zmianą modelu życia na bardziej konsumpcyjny i pogarszaniem się
warunków bytowych ludności wywołanym restrukturyzacją gospodarki. W
większym stopniu uwidacznia się na terenach miejskich, na wsi wskaźniki przyrostu
naturalnego są wyższe. Zmiana tradycyjnego modelu rodziny i systemu wartości
młodych ludzi uwidacznia się porównując wartości przyrostu naturalnego z liczbą
małżeństw. Nieco inna sytuacja ma miejsce na obszarze LGD Lasovia. Na
analizowanym obszarze wskaźnik przyrostu naturalnego jest dodatni, przeciętnie
wynosząc 4,2. Najniższą wartość osiąga w gminie Cmolas: 2,1. Warto zaznaczyć, że
wskaźniki te wykazują w poszczególnych gminach dość dużą zmienność w
kolejnych latach, dlatego trudno wysnuwać w tej sytuacji zdecydowane wnioski.
15
Dla pełnej analizy sytuacji ludnościowej konieczne jest przeanalizowanie migracji.
Tabela 7: Saldo migracji na obszarze LGD LASOVIA
Wyszczególnienie
Napływ
Odpływ
Saldo migracji
Gm. Cmolas
54
39
15
Gm. Niwiska
42
47
-5
Gm. Ostrów
60
47
13
LGD LASOVIA
156
133
23
Na obszarze LGD LASOVIA saldo migracji jest dodatnie wynosi 23. Migracje w
poszczególnych gminach mają zróżnicowany charakter, w niektórych z nich
przeważa emigracja ludności, w innych imigracja, przy czym trudno tu o jakieś
głębsze wnioski, zwłaszcza, że sytuacja zmienia się w kolejnych latach. Gmina
Niwiska posiada ujemne saldo migracji, natomiast pozostałe dwie gminy dodatnie.
LGD LASOVIA ze względu na jej peryferyjny charakter w stosunku do miast i ich
stref podmiejskich można spodziewać się spadku lub co najwyżej stabilizacji
ludności w dłuższej perspektywie.
Opisywany region należy do słabiej rozwiniętych gospodarczo w kraju. Dominuje tu
ludność wiejska utrzymująca się głównie z pracy w rolnictwie. Lokalny rynek pracy
jest ubogi i istnieje głównie w miejscowościach pełniących role siedziby gminy.
Stopień
uprzemysłowienia
jest
niewielki,
a
w
wyniku
procesów
restrukturyzacyjnych dominują obecnie małe zakłady pracy. Efektem tego jest
niewielkie zatrudnienie ludności w sektorach poza rolniczych.
Tabela 8: Poziom zatrudnienia na obszarze LGD LASOVIA
Wyszczególnienie
Ludność
w wieku
produkcyjnym
ogółem
Ludność
w wieku
produkcyjnym
w tym kobiety
Pracujący
Bezrobotni
zarejestrowani
% pracujących
w stosunku do
ludności w
wieku
produkcyjnym
Gm. Cmolas
5122
2368
570
484
10,2
Gm. Niwiska
3865
1807
314
303
8,5
Gm. Ostrów
4606
2117
382
493
11,7
13593
6292
1266
1280
10,1
LGD LASOVIA
16
Odsetek pracujących w gospodarce narodowej w woj. podkarpackim (29,8%) należy
do najniższych w kraju. Mimo to na obszarze LASOVI wynosi on prawie 3 krotnie
mniej (jedynie 10,1%). Nawet metodologiczne nieścisłości wynikające z ograniczeń
statystycznych (duża cześć pracujących znajduje zatrudnienie w podmiotach
gospodarczych o liczbie pracujących do 9 osób lub pracuje w gospodarstwach
indywidualnych w rolnictwie), widać, że mała liczba miejsc pracy jest jednym z
najpoważniejszych problemów na obszarze LGD.
Tabela 9: Rynek pracy
Ogółem
Wyszczególnienie
ogółem
w tym kobiety
kobiety w %
Gm. Cmolas
484
294
60,7%
Gm. Niwiska
303
179
59,0%
Gm. Ostrów
493
272
55,2%
LGD LASOVIA
1280
745
58,2%
Pracujący w podziale na płeć wykazują bardzo duże zróżnicowanie. W
województwie podkarpackim przeważają mężczyźni, podczas, gdy obszarze LGD
LASOVIA
ponad
połowę
pracujących
stanowią
kobiety.
We
wszystkich
analizowanych gminach kobiety stanowią ponad połowę pracujących, najwięcej
60,7% w gminie Cmolas.
Tabela 10: Pracujący wg rodzajów działalności
Rolnictwo
Usługi
Przemysł i
łowiectwo
publiczny prywatny leśnictwo budownictwo rynkowe nierynkowe
Sektor
Wyszczególnienie Ogółem
Województwo
546 124
172 568
373 556
157 501
159 680
110 072
118 871
Województwo w
%
Powiat
ropczyckoPowiat
ropczyckoPowiat
kolbuszowski
Powiat
kolbuszowski w
100%
31,6%
68,4%
28,8%
29,2%
20,1%
21,8%
17 947
4 210
13 737
8 258
4 579
2 119
2 991
100%
23,4%
76,5%
46,0%
25,5%
11,8%
16,7%
14 130
3 157
10 973
7 940
2 115
1 550
2 525
100%
22,3%
77,6%
56,2%
15,0%
11,0%
17,9%
Źródło: „Województwo podkarpackie- podregiony, powiaty, gminy”, Urząd statystyczny w Rzeszowie
dane na dzień 31 grudnia 2006r.
17
Ponad połowa osób (56,2%) w powiecie kolbuszowskim i niewiele mniej w
ropczycko–sędziszowskim
(46,0%)
(czyli
znacznie
więcej
niż
średnio
w
województwie) pracuje w rolnictwie. Na obszarze LGD LASOVIA odsetek ten jest
jeszcze większy i pokazuje na rolniczy charakter tego mikroregionu.
Przyczyny występowania bezrobocia w regionie są różnorodne, ogólnie można
stwierdzić, że podłożem są przemiany gospodarcze, społeczne oraz zmiany w
strukturze demograficznej ludności. Niegdyś większość rolników oprócz pracy na
roli zajmowała się również pracą w okolicznych zakładach. Przełom lat ’90
doprowadził do likwidacji tego źródła dochodu, jak również upadku opłacalności
produkcji rolnej. W wyniku tych zmian i przekształceń analizowany obszar został
dotknięty bezrobociem. Na dodatek rolnicy są uznani za grupę podwyższonego
ryzyka czyli szczególnie narażonych na utratę pracy i długotrwałe pozostawanie bez
niej. Większość bezrobotnych pozostaje bez prawa do zasiłku. Największe
bezrobocie notujemy w gminie Cmolas, stopa bezrobocia wynosi tu 12,6 % ,
najkorzystniej sytuacja prezentuje się w gminie Niwiska, gdzie wynosi 8,7%.
Podawana stopa bezrobocia nie odzwierciedla jednak rzeczywistej sytuacji na rynku
pracy, gdyż nie obejmuje problemu bezrobocia agrarnego, które na terenach gmin
wiejskich o nieefektywnym rolnictwie z anachronicznie wysokim zatrudnieniem
obejmuje dużą grupę osób. W wyniku trudności ze znalezieniem pracy, na jakie
natrafiają wchodzący w wiek produkcyjny synowie rolników, często z konieczności
zmuszeni są pracować w gospodarstwach swoich rodziców, powiększając rozmiary
bezrobocia agrarnego. Nie pozwala to na przedstawienie w pełny i obiektywny
sposób stanu zatrudnienia i bezrobocia na terenach wiejskich jakim jest obszar LGD
LASOVIA.
Tabela 11: Bezrobocie na obszarze LGD LASOVIA
Wyszczególnienie
ogółem
Bezrobotni
W tym kobiety
Gm. Cmolas
484
276
Gm. Niwiska
303
175
Gm. Ostrów
493
272
LGD LASOVIA
1280
723
18
W 2008 roku na obszarze LGD LASOVIA zarejestrowanych było 1 280 osób
pozostających bez pracy. Wśród nich nieznacznie przeważały nieznacznie kobiety
stanowiąc 56,3%. Największa liczba bezrobotnych zarejestrowana była w gminie
Ostrów 493 osób pozostających bez pracy, następnie w gminie Cmolas – 484 osób,
najmniej w gminie Niwiska 303 osób.
Praca stanowi wartość wielce pożądaną na terenie całego województwa. Według
danych zawartych w powyższych tabelach, bezrobotni stanowią zbyt duży procent
ogółu
ludności.
Brak
jednolitych
programów
wspomagających
rozwój
samozatrudnienia oraz tworzenia małych i średnich przedsiębiorstw niekorzystnie
odbija się na sytuacji na rynku pracy.
19
1.5. Gospodarka
1.5.1. Rolnictwo
Dominującą funkcja gospodarczą LGD LASOVIA jest rolnictwo. Użytki rolne
zajmują powierzchnię 15 424ha, w tym grunty orne: 8 824ha, co stanowi ponad 57%
użytków rolnych na obszarze LGD LASOVIA. Sady zajmują powierzchnię
70ha(0,5%),
łąki
4 353
(28,22%),
a
pastwiska
2 177ha
(14,11%)
Dokładne
wyszczególnienie i rozbicie na gminy w tabeli poniżej.
Tabela 12:Użytkowanie gruntów na terenie LGD LASOVIA
Wyszczególnienie
Użytki rolne
ogółem (ha)
Grunty orne
ogółem (ha)
Sady (ha)
Łąki (ha)
Pastwiska (ha)
Gmina Cmolas
5 997
3 304
40
1 933
720
Gmina Niwiska
4 394
2 519
10
1 202
663
Gmina ostrów
5 033
3 001
20
1 218
794
LGD LASOVIA
15 424
8 824
70
4 353
2 117
Źródło: Bank Danych Regionalnych
Warunki naturalne do produkcji rolnej, biorąc pod uwagę gleby, klimat, warunki
wodne i rzeźbę terenu ocenianie są jako średnio dobre. Zaopatrzenie w środki
produkcji oferują F.H.U Rolmasz Kazimierz Smolak, ROL-BUD, Dominującym
kierunkiem produkcji zwierzęcej jest chów bydła mlecznego, zaś uzupełniającym
trzoda chlewna i drób. Obsługę instruktażowo- doradczą zapewniają Doradcy
Obsługujący gminy z Ośrodków Doradztwa Rolniczego.
1.5.2. Podmioty gospodarki narodowej
Analiza sytuacji gospodarczej w LGD LASOVIA zostanie przeprowadzona w
oparciu o istniejące dane statystyczne pochodzące z 2004 roku ,obejmujące:
 Podmioty gospodarki narodowej zarejestrowane w systemie REGON
 Podmioty gospodarki narodowej zarejestrowane w
rejestrze REGON, wg
sektorów własności
 Podmioty gospodarki narodowej zarejestrowane w rejestrze REGON, wg
wybranych sekcji PKD
 Osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą według wybranych sekcji
PKD
20
Tabela 13: Podmioty Gospodarki Narodowej
Wyszczególnienie
Ogółem
Gm. Cmolas
329
Gm. Niwiska
228
Gm. Ostrów
342
LGD LASOVIA
899
Na obszarze LGD LASOVIA działa 899 podmiotów gospodarczych zarejestrowanych
w systemie REGON. Obszar LGD również jest pod tym względem znacząco
zróżnicowany.
W gminie Ostrów jest 342 podmioty, w gminie Cmolas 329, zaś w gminie Niwiska
tylko 228. Są to jedne z najniższych wskaźników w województwie. Z drugiej strony
pokazuje duże rezerwy w obszarze rozwoju przedsiębiorczości na tym terenie.
Wynikiem transformacji gospodarki polskiej jest struktura własnościowa podmiotów
gospodarczych, którą prezentuje tabela poniżej:
Tabela 14: Struktura podmiotów gospodarczych na obszarze LGD LASOVIA
Sektor
Wyszczególnienie
Ogółem
Gmina Cmolas
Sektor
Publiczny
prywatny
329
16
313
publiczny
w%
4,86
Gmina Niwiska
228
13
215
5,70
94,49
Gmina Ostrów
342
20
322
5,84
94,15
LGD LASOVIA
899
49
850
5,45
94,54
Prywatny w %
95,13
Znaczna większość, bo 94,54 % podmiotów gospodarczych na obszarze LGD należy
do sektora prywatnego. Jest to wielkość podobna choć nieco mniejsza niż dla
województwa. Jedynie 49 jednostek reprezentuje w mikroregionie sektor publiczny.
W analizowanych gminach struktura własnościowa podmiotów gospodarczych
wygląda podobnie. W gminie Cmolas własność prywatną stanowi 95,13% firm, do
sektora publicznego należy 16 podmiotów gospodarczych. W gminie Niwiska firmy
prywatne to 94,49% ogółu, własność publiczna to 13 podmiotów gospodarczych. W
21
gminie Ostrów 94,15 % podmiotów działa w sektorze prywatnym, a jedynie 20
podmiotów reprezentuje sektor publiczny.
Tabela 15: Struktura sektora prywatnego podmiotów gospodarczych z obszaru LGD
LASOVIA
Wyszczególnienie
Ogółem
Spółki handlowe
w tym z
udziałem
razem
kapitału
zagranicznego
Spółdzielnie
Fundacje,
stowarzyszenia
i inne
organizacje
społeczne
Osoby
fizyczne
prowadzące
działalność
gospodarczą
Gm. Cmolas
313
6
-
2
18
271
Gm. Niwiska
215
4
2
2
15
186
Gm. Ostrów
322
3
1
2
18
282
LGD LASOVIA
850
13
3
6
51
739
Sektor prywatny tworzy własność prywatna osób fizycznych, własność prywatna
osób prawnych oraz własność zagraniczna. W LASOVI, podobnie jak w całym
regionie większość podmiotów gospodarczych to firmy utworzone przez osoby
fizyczne, których jest 739. Spośród gmin najwięcej działa ich w gminie Ostrów 282,
dalej jest gmina Cmolas 271 podmiotów osób fizycznych i na końcu najmniejsza
gmina Niwiska 186 podmioty. Duża liczba podmiotów osób prywatnych jest
zjawiskiem bardzo pozytywnym. Oznacza to przedsiębiorczość oraz rosnącą
mobilność zawodową ludności w kierunku samozatrudnienia oraz tworzenia
nowych miejsc pracy. LASOVIA ma tutaj wciąż niewykorzystane rezerwy
rozwojowe.
Podmioty gospodarcze będące własnością osób prawnych: spółki handlowe, cywilne,
spółdzielnie czy podmioty będące własnością organizacji społecznych również
działają na terenie LGD. W 2008 roku zarejestrowanych było tu 42 podmiotów
gospodarczych tego typu. Jedynie 3 spośród tych podmiotów zostało założonych
przy udziale kapitału zagranicznego. Do większych pracodawców na terenie LGD
należą zakłady:

Zakład Ceramiki Budowlanej w Hadykówce

Zakład Przetwórstwa Owocowo - Warzywnego "Cmol-Frut w Cmolasie

Zakład Przetwórstwa Spożywczego "MAKRO K&K" w Cmolasie.

Fabryka Farb i Lakierów w Ostrowie
22
Firma Handlowo - Usługowa "ROLMASZ" . Komis ciągników, samochodów,

maszyn rolniczych usługi transportowe - Smolak Kazimierz - Kamionka

Zakład Obróbki Kamienia "ROGALA" w Przyłęku.

Gmine Spółdzielnie "SCh" z piekarnią,

Zakład Przetwórstwa Mięsa „Świderpek” Ewy Świder w Zapolu

Usługowy Zakład Robót Leśnych Anny i Ryszarda Łagowskich w Leszczach

Przedstawicielstwo Firmy Usługowo Handlowej „ROLMASZ” – Kazimierz
Smolak w Niwiskich
Zakłąd Produkcyjno Handlowo Usługowy „WEGAMET” S.C. – Komaniecki

Ryszard, Komaniecki Józef, Komaniecka Anna,
Produkcja pozostałych wyrobów z drewna i metali Tomasza Stobierskiego

w Przyłęku
Przedsiębiorstwo Produkcji Kruszywa i Usług Geologicznych „Kruszgeo” w

Niwiskach,
„RADIX” w Siedlance – producent siatki ogrodzeniowej

Dodatkowo pewna część mieszkańców znajduje zatrudnienie w dużych zakładach z
terenu powiatu sędziszowskiego, wśród których znajdują się:

Cukrownia
"Ropczyce"
S.A.
,
w
której
inwestorem
strategicznym
reprezentującym kapitał niemiecki jest Sűdzucker AG,

Zakłady Magnezytowe "Ropczyce" S.A. - spółka giełdowa, której przedmiotem
działalności jest produkcja materiałów ogniotrwałych służących jako wyłożenia
ceramiczne pieców hutniczych i innych urządzeń pracujących w wysokich
temperaturach. Kapitał amerykański ma udziały w firmie

Cargill Polska , zajmującej się produkcją i sprzedażą mieszanek paszowych. W
Sędziszowie Małopolskim ma swoja siedzibę

Hispano-Suiza-Polska - firma z kapitałem francuskim produkująca części do
silników lotniczych. Powszechnie znaną firmą nie tylko w Polsce, ale i w
Europie jest

Wytwórnia Filtrów " PZL - Sędziszów" S.A. Do innych liczących się firm
mających siedzibę na terenie powiatu należą: WSK "PZL - Rzeszów" S.A .
Zakład Mechaniczny w Ropczycach , Rzeszowska Fabryka Mebli S.A. , Fabryka
Farb i Lakierów "Śnieżka" S.A.Z . Z kolei na terenie powiatu kolbuszowskiego
kluczowe zakłady mają siedzibę w Kolbuszowej i są to

Przedsiębiorstwo Przemysłu Betonów PREFABET-KOLBUSZOWA S.A.,

Zakłady przetwórstwa owocowo-warzywnego ORZECH sp. z.o.o., Zakłady
meblowe Welle-Kfm sp. z.o.o.,

Przedsiębiorstwo handlowo-doradcze FIN S.A. i Pakfol - producent folii i
worków foliowych.
23
1.5.3. Organizacje pozarządowe
Rozwój społeczeństwa obywatelskiego wyraża się m.in. poprzez liczbę
aktywnych organizacji pozarządowych działających na danym terenie oraz liczba
zaangażowanych
w
ich
działania
osób.
Z
jednej
strony
cieszy
liczba
nowotworzonych organizacji pozarządowych z drugiej strony ich ilość jest w
dalszym ciągu niezadowalająca na tle innych obszarów, a dodatkowo należy
podkreślić fakt, że duża liczba tych organizacji związana jest z realizacja działania
polegającego (czasem wyłącznie) na utrzymaniu wiejskich szkół.
Aktywnie działających organizacji pozarządowych na terenie LGD jest ok. 60. A
wśród nich:

22 jednostki Ochotniczej Straży Pożarnej,

11 Klubów Sportowych,

Około 10 Stowarzyszeń,

Szkolne Koła Caritas,

Parafialne oddziały Akcji Katolickich.
Do najmłodszych organizacji pozarządowych należy Stowarzyszenie Lokalna Grupa
Działania LASOVIA z siedzibą w Niwiskach, mające ambicję odegrać kluczową rolę
w zakresie pobudzenia aktywności i rozwoju obszarów wiejskich na swoim obszarze
działania.
24
II.
Zadania zmierzające do poprawy sytuacji społeczno
gospodarczej na terenie LGD LASOVIA.
Zewnętrzne uwarunkowania rozwoju, wynikają z położenia LGD Lasovia w
województwie, w istniejących lub projektowanych systemach oraz układach
zewnętrznych. Dotyczą one dziedzin, np. środowiska przyrodniczego, infrastruktury
technicznej, systemów transportowych, wdrażanych programów rządowych,
zawartych umów międzynarodowych, itp.
Uwarunkowania wewnętrzne stanowią o wartości i możliwości wykorzystania
głównych
potencjałów
rozwoju,
t.j.
przyrodniczego,
społecznego
oraz
gospodarczego. Podsumowaniem uwarunkowań rozwoju jest diagnoza, w której
przedstawiony jest pełen obraz LGD z określeniem barier, ograniczeń, konfliktów
oraz zagrożeń i preferencji rozwoju. W wyniku realizacji Planu Rozwoju
Gospodarczego będą realizowane zadania których celem będą:
2.1.
Zmiany w strukturze gospodarczej obszaru, w tym kształtowanie rolnej
i leśnej przestrzeni produkcyjnej
Cele przestrzenne ukierunkowane są na podnoszenie ładu urbanistycznego obszaru
LGD Lasovia, przy zachowaniu walorów przyrodniczych, kulturowych środowiska i
przy zachowaniu krajobrazu w tym estetyki tego zagospodarowania oraz
efektywności wykorzystania zasobów.
Zasady zagospodarowania przestrzennego:
Sposoby i kierunki zagospodarowania przestrzennego:
 tworzenie warunków do kształtowania się elementów krystalizujących strukturę
obszaru, którymi są główne ulice i place, poprzez przeznaczenie wolnych
terenów i modernizację istniejącego zagospodarowania pod obiekty usługowe i
użyteczności publicznej,
 uporządkowanie
zagospodarowania terenów
zabudowy
wielorodzinnej
i
jednorodzinnej, terenów przemysłowych i zakładów na obszarze miasta, dotyczy
budynków, działek oraz przestrzeni publicznych, w tym ulic wewnętrznych i
zieleni, uzupełnienia ciągów zabudowy i brakujących elementów infrastruktury
społecznej technicznej oraz urządzeń komunikacyjnych,
25
 porządkowanie
zagospodarowania
terenów
zabudowy
zagrodowej
i
jednorodzinnej, usługowej i gospodarczej na obszarze LGD, w szczególności
terenów otaczających obiekty usługowe i użyteczności publicznej oraz dróg
wiejskich i ulic,
 utrzymanie harmonijnego krajobrazu otwartego na obszarze LGD o najwyższych
walorach
krajobrazowych
oraz
w
obrębie
najcenniejszych
wnętrz
krajobrazowych,
 racjonalne
wykorzystanie
walorów
przyrodniczych,
krajobrazowych środowiska na obszarze LGD
kulturowych
i
poprzez preferencje dla
zagospodarowania turystycznego,
 utrzymanie budynków i terenów otaczających w dobrym stanie (elewacja i części
wspólne
budynków
wielorodzinnych,
zieleń
towarzysząca,
przestrzenie
publiczne, w tym miejsca wypoczynku - gier i zabaw, ulice, ciągi piesze,
parkingi).
Kompleksy leśne będą użytkowane wg ustaleń planów urządzeniowo - leśnych z
preferowaniem naturalnego kierunku lasu.
Po dokonaniu wnikliwej analizy terenom obszaru LGD Lasovia przypisano funkcje
turystyczną, gospodarki rolnej lub działalności gospodarczej . Jako funkcje
uzupełniające uznano leśnictwo. Towarzyszące innym funkcjom są: mieszkalnictwo,
usługi komunikacja oraz infrastruktura techniczna.
2.2.
Rozwój systemu komunikacji oraz infrastruktury
Drogi powinny zapewnić powiązanie miejscowości z województwem oraz pełnić
funkcję głównych powiązań sieci osadniczej na obszarze LGD. Głównym celem
strategicznym w układzie komunikacyjnym jest dobre powiązanie LGD z krajem i
województwem, oraz sprawne i bezpośrednie powiązania wewnątrz obszaru LGD.
Cel ten osiągnie się poprzez poprawę stanu technicznego dróg, który na obszarze
LGD jest jednym z głównych problemów. Odnowy i modernizacji sukcesywnej
wymagają wszystkie drogi wymienione w układzie podstawowym.
Dla zaspokojenia potrzeb użytkowników drogi oraz potrzeb związanych z ich
funkcjonowaniem należą - miejsca obsługi podróżnych w zależności od oferowanego
programu usług rozróżnia się miejsce obsługi podróżnych- wypoczynkowy i
26
wypoczynkowo-usługowy.
Miejsca
obsługi
podróżnych
wypoczynkowy
wyposażony jest w stanowiska postojowe dla samochodów osobowych i urządzenia
wypoczynku ławy, stoły, małą gastronomię, urządzenie sanitarne.
Dla zapewnienia dogodnych powiązań wewnętrznych w obrębie obszaru LGD
Lasovia określono kierunki i zasady działania:
 utrzymanie istniejącego systemu powiązań,
 zapewnienie terenów pod skrzyżowania z związku z rozbudową infrastruktury
drogowej,
 realizację Miejsca Obsługi Podróżnych, zgodnie z planem,
 w związku z rozwojem funkcji usługowych - budowa wydzielonych parkingów.
 zapewnienie dogodnych powiązań wewnętrznych przez:

budowę nowych odcinków dróg,

budowę chodników w mieście i wsiach,

budowę wydzielonych ścieżek rowerowych i ciągów spacerowych,

modernizację dróg poprzez utwardzenia w pierwszej kolejności jedynych
dróg dojazdowych do wiejskich jednostek osadniczych.
2.3.
Poprawa stanu środowiska naturalnego
Specyfika terenu, zagospodarowanie przestrzenne obszaru LGD, oraz wymogi w
zakresie ochrony środowiska wymagają uwzględnienia w gospodarce ściekowej
zasad:
 Na terenach j.w. należy realizować kanalizację sanitarną równolegle z budową
wodociągu.

uwagi na położenie dużego obszaru LGD na terenie zlewni winna być wykonana
kanalizacja sanitarna zbiorcza.
 Na terenie Obszarów Chronionych, oraz jego otuliny skanalizowane powinny
być miejscowości.
 Przyjmuje się zasadę skanalizowania docelowo wszystkich miejscowości gminy
oraz realizację wysokosprawnych oczyszczalni ścieków bądź realizację systemów
przesyłowych zbiorczych do istniejących oczyszczalni.
 Z uwagi na atrakcyjność terenu i jego położenie nie powinno się dopuszczać do
powstawania lokalnych wylewisk ścieków. Wszystkie produkowane na terenie
27
LGD ścieki bytowo-gospodarcze winny być oczyszczane w oczyszczalniach o
odpowiednim stopniu redukcji zanieczyszczeń.
Teren Obszaru LGD został w całości objęty jest siecią gazową średniego ciśnienia.
Możliwości zaopatrzenie sieci elektroenergetycznej na terenie LGD posiadają
wystarczającą rezerwę mocy dla pokrycia potrzeb elektroenergetycznych, które
mogą wyniknąć przy realizacji rozwoju poszczególnych miejscowości.
Celowe jest działanie zmierzające do wybudowania nowych stacji 110/15 kV poza
terenem zabudowanym. Przez wprowadzenie napowietrznych linii terenowych SN
15 kV do tych stacji uwolniony zostanie teren zajmowany obecnie przez te linie. ta
spowoduje uwolnienie pół liniowych w rozdzielni 15/15 kV. Proponuje się by na
etapie
opracowania
Miejscowych
Planów
Szczegółowych
dla
terenów
przewidzianych pod rozbudowę miejscowości na obszarze LGD rozważyć sprawy
ewentualnych przebiegów linii napowietrznych.
2.4.
Poprawa stanu środowiska kulturowego.
Pozostałości i ślady dawnych kultur na terenie obszaru LGD Lasovia sięgają
dawnych epok a także ostatnich tysiącleci pozostawiających szereg cennych
obiektów takich jak, dwory, parki, kościoły, cmentarze, stanowiska archeologiczne.
Zabytki występujące na terenie LGD Lasovia mają głównie znaczenie lokalne są
jednak świadectwem działalności człowieka na przestrzeni wieków.
Wskazuje się na potrzebę przeprowadzenia pełnego rozpoznania zasobów
dziedzictwa kulturowego LGD Lasovia z wyeksponowaniem obszarów objętych
strefami ochrony konserwatorskiej. Problematyka takiego opracowania winna
obejmować: archeologię, architekturę i budownictwo, cmentarze, zabytkową zieleń.
Rozwój gospodarczy jest najlepszym sposobem eliminacji większości problemów
społecznych (takich jak bezrobocie, ubóstwo, przestępczość itp.). Na szczeblu
lokalnym oznacza przyrost możliwości, które pozwalają mieszkańcom lepiej
zaspokajać większą ilość potrzeb, na wyższym poziomie. Jedynie w warunkach
rozwoju gospodarczego udaje się osiągnąć tak pożądane zjawisko jak uczestnictwo
prywatnego kapitału w przedsięwzięciach istotnych dla zaspokojenia potrzeb
mieszkańców oraz aktywność ludzką nie nastawioną na roszczenia, lecz na
konstruktywne budowanie rozwoju lokalnego.
28
2.5.
Poprawa warunków i jakości życia mieszkańców gminy, w tym zmiany w
strukturze zamieszkania.
Przypisanie funkcji poszczególnym terenom na obszarze LGD Lasovia, programy
uzbrojenia w infrastrukturę techniczną, drogową i społeczną mają na celu poprawę
warunków życia mieszkańców poprzez ochronę środowiska, w którym żyją,
zmniejszenie ilości konfliktów wynikających z funkcji terenów oraz stworzenie
warunków do rozwoju przedsiębiorczości ¬jedynej drogi zmierzającej do wzrostu
zatrudnienia i przez to ograniczenia skali problemów społecznych.
Stymulowanie rozwoju budownictwa socjalnego i komunalnego w celu aktywizacji
gospodarczej oraz poprawy warunków życia najuboższych mieszkańców.
29
III. Projekty rozpoczynające się w roku 2010
W Planie Rozwoju Gospodarczego do realizacji przyjęto projekty i zadania
polegające na poprawie sytuacji na danym obszarze z uwzględnieniem:
-
zmiany w strukturze gospodarczej obszaru
-
zmiany w sposobie użytkowania terenu poprzez stworzenie warunków do
powstawania zakładów produkcyjnych oraz rozwój drobnej przedsiębiorczości
-
rozwój systemu komunikacji i infrastruktury drogowej
-
poprawę stanu środowiska naturalnego
W związku z powyższym i mając na uwadze Lokalną Strategię Rozwoju LGD
Lasovia projekty podzielono zgodnie z określonymi zakresami:
3.1.
Kształtowanie atrakcyjnego wizerunku miejscowości na terenie LASOVI:
1. Budowa, przebudowa, remonty oraz wyposażenie obiektów (w tym obiektów
zabytkowych):
 pełniących funkcje publiczne, społeczne, kulturalne, rekreacyjne i sportowe,
 -służących promocji obszarów wiejskich w tym propagowaniu i zachowaniu
dziedzictwa kulturowego, tradycji sztuki lub kultury.
2. .Kształtowanie przestrzeni publicznej.
3. Umocnienie centrów wsi ( domy kultury , estrady, biblioteki, parkingi, skwery,
mała architektura itp.). Odnawianie, uporządkowanie i oznakowanie budynków
i obiektów charakterystycznych dla budownictwa i krajobrazu danego regionu.
4. Remont świetlic wiejskich i zakup ich wyposażenia.
3.2.
Działania innowacyjne:
1. Wykorzystanie naturalnych źródeł odnawialnych do ogrzewania budynków
użyteczności publicznej.
2. Usługi dla ludności, gospodarstw rolnych lub leśnictwa przyczyniające się do
ochrony środowiska- oszczędnego zużycia energii oraz wykorzystania nowych
technologii, przydomowych oczyszczalni ścieków, segregacji i recyklingu
odpadów.
30
3. Roboty i usługi budowlane oraz instalacyjne z zakresu ochrony środowiska, w
tym wykorzystywania odnawialnych źródeł energii.
4. Wytwarzanie produktów energetycznych z biomasy.
5. Tworzenie publicznych punktów dostępu do Internetu.
6. Upowszechnienie dostępu do Internetu na całym obszarze LGD LASOVIA.
7. Udostępnienie
na potrzeby społeczności wiejskiej urządzeń i sprzętu
komputerowego.
3.3.
Promocja przedsiębiorczości:
1. Bezpośrednie dotacje inwestycyjne dla nowo powstających lub już istniejących
mikro-przedsiębiorstw w tym małe projekty infrastrukturalne służące rozwojowi
przedsiębiorczości (prace budowlane, zakup maszyn, urządzeń, narzędzi,
wyposażenia komputerowego z oprogramowaniem, środków transportu, zakup
patentów i nowych technologii itp. ).
2. Aktywizacja zawodowa; umożliwiająca zdobycie umiejętności potrzebnych do
założenia
i
prowadzenia
działalności
gospodarczej
oraz
zarządzania
przedsiębiorstwem.
3. Rozwój przetwórstwa rolno- spożywczego i leśno- spożywczego.
4. Rozwój
alternatywnych
źródeł
dochodu
(rzemiosło,
rękodzieło,
usługi,
agroturystyka).
5. Wytwarzanie produktów energetycznych z biomasy. Wsparcie pomostowe (do 1
roku czasu)
6. Aktywizacja zawodowa; umożliwiająca zdobycie umiejętności potrzebnych do
założenia
i
prowadzenia
działalności
gospodarczej
oraz
zarządzania
przedsiębiorstwem.
7. Rozwój lokalnej aktywności gospodarczej poprzez inicjowanie powstawania,
rozwoju, przetwarzania wprowadzania na rynek oraz podnoszenia jakości
produktów i usług bazujących na lokalnych zasobach w tym naturalnych
surowcach lub produktach rolnych i leśnych oraz tradycyjnych sektorach
gospodarki.
8. Współpraca wewnątrzregionalna i międzyregionalna w zakresie tworzenia
punktów
informacyjno-
doradczych
dla
przedsiębiorców,
rolników,
31
rzemieślników- pozyskiwanie środków pomocowych, rozwój nowych gałęzi
produkcji i usług, modernizacja technologiczna.
3.4.
Rozwój turystyki:
1. Budowa, przebudowa, remont i wyposażenie obiektów służących propagowaniu
i zachowaniu dziedzictwa kulturowego, historycznego.
2. Odnowa i renowacja budynków charakterystycznych dla regionu.
3. Odnawianie, eksponowanie lub konserwacja pomników historycznych i
zabytków.
4. Zagospodarowanie akwenów wodnych na potrzeby rekreacji.
5. Wsparcie
mikroprzedsiębiorstw
działających
w
sektorze
turystyczno
rekreacyjnym.
6. Rozwój nowych usług turystycznych oraz usług związanych ze sportem rekreacją
i wypoczynkiem.
7. Wsparcie rolników w zakresie tworzenia i rozwoju podmiotów gospodarczych
działających w sektorze turystycznym i rekreacyjnym w tym m. in. gospodarstwa
agroturystyczne, restauracje, kawiarnie i inne.
8. Budowa i rozbudowa małej infrastruktury turystycznej m.in. punkty widokowe,
trasy rowerowe, miejsca biwakoworekreacyjne.
9. Wytyczenie,
oznakowanie
i
zagospodarowanie
ścieżek
edukacyjno
przyrodniczych.
10. Organizowanie wizyt studyjnych dla przedstawicieli branży turystycznej.
11. Renowacja i zabezpieczanie pomników przyrody oraz cennych obiektów i miejsc.
12. Zinwentaryzowanie, odtworzenie i promocja produktu regionalnego i lokalnego.
13. Rozwój i promowanie rękodzieła artystycznego i pamiątkarstwa bazującego na
zasobach kulturalnych i historycznych obszaru LGD.
14. Wsparcie zespołów i grup folklorystycznych
15. Zakup strojów, eksponatów i instrumentów muzycznych dla zespołów
artystycznych zespołów folklorystycznych, orkiestr dętych oraz innych grup i
zespołów kultywujących miejscowe tradycje i zwyczaje.
16. Kompleksowa promocja atrakcji turystycznych obszaru LGD- religijnych,
historycznych, rekreacyjnych.
32
17. Współpraca międzyregionalna i międzynarodowa w zakresie rozwoju turystyki.
18. Stworzenie spójnej sieci tras rowerowych, ścieżek edukacyjno- przyrodniczych.
3.5.
Życie społeczno-kulturalne:
1. Rozwój życia społeczno kulturalnego oraz podtrzymywanie wielokulturowej
tożsamości i integracji mieszkańców.
2. Poprawa dostępu mieszkańców do informacji.
3. Organizacja imprez kulturalnych i rekreacyjnych lub sportowych na obszarze
realizacji LSR.
4. Promocja
lokalnej
twórczości
ludowej,
wykorzystaniem lokalnego dziedzictwa
kulturalnej,
artystycznej,
z
kulturowego, historycznego oraz
przyrodniczego.
5. Kultywowanie lokalnych zawodów i rzemiosła.
6. Wsparcie udziału w targach związanych z promocją gospodarczą regionu,
kulturą i turystyką.
7. Odnawianie, uporządkowanie i oznakowanie prywatnych budynków i obiektów
charakterystycznych dla budownictwa i krajobrazu danego regionu.
8. Integracja pokoleń we wspólnym działaniu.
9. Organizacja cyklicznych zawodów sportowych wykorzystujących istniejącą i
powstającą bazę turystyczną.
10. Wyjazdy studyjne.
11. Organizacja imprez, festynów, happeningów i konkursów o charakterze
międzyregionalnym w tym propagującym zasady ekologii i zdrowego stylu
życia.
33
IV. Projekty rozpoczynające się w roku 2013.
Realizacja Planu Rozwoju Gospodarczego w latach 2010-2013 będzie miała bardzo
duże
znaczenie
na
rozwój
obszaru
LGD
Lasovia.
Prawidłowa
realizacja
przedsięwzięć, przy wykorzystaniu potencjału obszaru, pozytywnie wpłynie na
dalszy rozwój i rozwiązanie różnych problemów występujących na obszarze.
Po roku 2013 będzie uchwalony budżet UE i nowe programy z których zaistnieje
potrzeba współfinansowania projektów nie mniej jednak należy stwierdzić iż
projekty rozpoczynające się w roku 2013 powinny uwzględniać dalej:
 Wzrost jakości życia mieszkańców poprzez m.in.: umocnienie centrów wsi,
poprawa dostępu do Internetu, poprawa stanu infrastruktury rekreacyjnoturystycznej, wzbogacenie oferty w zakresie spędzania wolnego czasu, wzrost
poziomu przedsiębiorczości oraz powstanie nowych miejsc pracy,
 Podniesienie wartości
dziedzictwa przyrodniczego i kulturowego, poprzez
m.in.: powstanie punktów widokowych, miejsc biwakowo-rekreacyjnych, ścieżek
edukacyjno-przyrodniczych,
eksponowanie
lub
konserwację
pomników
historycznych i zabytków, promocję oferty turystycznej,
 Rozwój aktywności gospodarczej, poprzez m.in.: aktywizację zawodową
umożliwiającą zdobycie potrzebne do założenia oraz prowadzenia działalności
gospodarczej oraz zarządzania przedsiębiorstwem, rozwój lokalnej aktywności
poprzez inicjowanie powstawania, rozwoju, przetwarzania oraz wprowadzania
na rynek oraz podnoszenie jakości produktów i usług, bazujących na lokalnych
zasobach w tym naturalnych surowcach lub produktach rolnych i leśnych oraz
tradycyjnych sektorach gospodarki, współpraca wewnątrz regionalna w zakresie
tworzenia punktów informacyjno-doradczych dla przedsiębiorców, rolników,
rzemieślników – pozyskiwanie środków pomocowych, rozwój nowych gałęzi
produkcji i usług, modernizacje technologiczne,
 Wzrost atrakcyjności turystycznej obszaru, poprzez m.in. Budowa, przebudowa,
remont i wyposażenie obiektów służących propagowaniu i zachowaniu
dziedzictwa kulturowego, historycznego, odnowa i renowacja budynków
charakterystycznych dla regionu, odnawianie, eksponowanie lub konserwacja
pomników historycznych i zabytków, zagospodarowanie akwenów wodnych na
34
potrzeby rekreacji, rozwój nowych usług turystycznych oraz usług związanych ze
sportem rekreacją i wypoczynkiem, budowa i rozbudowa małej infrastruktury
turystycznej m.in. punkty widokowe, trasy rowerowe, miejsca biwakoworekreacyjne, wytyczenie, oznakowanie i zagospodarowanie ścieżek edukacyjno
przyrodniczych.
 Wzrost integracji społecznej i aktywności mieszkańców, poprzez min.: rozwój
oferty turystyczno-rekreacyjnej, organizacja imprez kulturalnych, rekreacyjnych
lub sportowych, wyjazdy studyjne, wsparcie udziału w targach związanych z
promocją gospodarczą regionu, kulturą i turystyką.
35
V. Wskaźniki osiągnięć planu rozwoju gospodarczego
Wdrażanie Planu Rozwoju Gospodarczego przyczyni się do rozwoju obszaru LGD.
W odniesieniu do zaproponowanych przedsięwzięć podano wskaźniki, za pomocą
których można określić realizację Planu Rozwoju Gospodarczego:
 Zwiększony dostęp do Internetu – liczba punktów,
 Formy spędzania wolnego czasu – liczba form,
 Wzrost ruchu turystycznego – liczba turystów,
 Wzrost ilości eksploatowanych pomników historycznych i zabytków,
 Wzrost ilości odnowionych pomników historycznych i zabytków
 Liczba utworzonych miejsc pracy,
 Liczba utworzonych przedsiębiorstw,
 Wartość pozyskanych środków pomocowych,
 Liczba nowopowstałych gałęzi produkcji i usług
 Wzrost dochodów gospodarstw ze źródeł pozarolniczych,
 Spadek bezrobocia,
 Wzrost dochodu podatkowego gmin,
 Wzrost dochodów z turystyki,
 Liczba miejsc noclegowych dla turystów,
 Liczba punktów gastronomicznych,
 Długość tras rowerowych,
 Ilość ścieżek edukacyjno-przyrodniczych
 Liczba podejmowanych inicjatyw obywatelskich,
36

asp/pliki/download/PLAN ROZWOJU GOSPODARCZEGO

Transkrypt

Podobne dokumenty

Spotkania Informacyjno- Konsultacyjne

tutaj - Lasovia

PLAN KOMUNIKACYJNY

Kryteria wyboru operacji przez LGD dla „Różnicowania w kierunku

Informacja Zarządu LGD WIECZNO o liczbie zło onych wniosków

Działania komunikacyjne oraz odpowiadające im środki przekazu

Plan konferencji Lokalnej Grupy Działania 16 lutego 2017 sala

• Różnicowanie w kierunku działalności nierolniczej, • Tworzenie i

Ogłoszenie Powislanska małe p