docslajdy - Wszechnica Żywieniowa w SGGW
download 
Reklamacja Transkrypt
slajdy - Wszechnica Żywieniowa w SGGW
SUPLEMENTY DIETY KORZYŚCI I ZAGROŻENIA Dr hab. Bożena Waszkiewicz-Robak, prof. nadzw. Prof. dr hab. Franciszek Świderski ŁATWO SIĘ POMYLID! PRODUKT LECZNICZY SUPLEMENTY DIETY Wspólna forma kapsułki tabletki drażetki proszki syropy ampułki z płynem saszetki z proszkiem butelki z kroplomierzem ŻYWNOŚĆ Postać konwencjonalna C ZY MOŻNA DZIELIĆ TABLETKI , KAPSUŁKI ? Tak – ale tylko te, które mają zaznaczoną linię podziału Nie – nie powinno się dzielić tabletek/kapsułek z substancjami bardzo silnie działającymi oraz zawierającymi bardzo mało substancji czynnej (mniej niż 1 mg). trudności z połykaniem dużych pigułek cała tabletka działa zbyt silnie i jest chęd samodzielnego zmniejszenia dawki RYZYKO - nawet bardzo precyzyjny podział nie zagwarantuje, że w połowie tabletki znajduje się równo połowa dawki! POPULARNE, MODNE DZIAŁANIE SUPLEMENTÓW Coraz częściej na rynkach światowych pojawiają się „nowe, rewelacyjne, naturalne środki lecznicze”, reklamowane jako panaceum na wszystkie znane ludzkości schorzenia i dolegliwości. Stosowaniu suplementów towarzyszy wiele błędów, które zwiększają ryzyko zaburzeo stanu zdrowia, gdyż przyjmowane w nadmiarze mogą powodowad niekorzystne skutki zdrowotne W praktyce mogą się one okazad zupełnie nieskuteczne, a nawet wręcz szkodliwe NA ODCHUDZANIE LEPSZE LIBIDO ENERGETYCZNE PAMIĘD I KONCENTRACJA RELAKSUJĄCE OCZYSZCZENIE I ODPORNOŚD MNIEJ ZNANE LUB ZABRONIONE składniki do stosowania w suplementach diety OSTROŻNOŚĆ W SPOŻYWANIU Suplementy lub składniki roślinne wobec których należy zachowad szczególną ostrożnośd w spożyciu Środki o działaniu przeczyszczającym Substancje wrażliwe na promieniowanie słoneczne Wywołujące silne reakcje alergiczne Aloes Dziurawiec Rumianek, Senes Echinacea Świetlik lekarski Kruszyna Miłorzęb japooski Arnika górska Utrudniające wchłanianie leków do krwi Wykazujące działanie osłonowe na błonę śluzową żołądka – siemie lniane Ś RODKI O DZIAŁANIU PRZECZYSZCZAJĄCYM Aloes Korzyści Wzmocnienie i poprawa kondycji organizmu, poprawa trawienia, apetytu 1-3 ml soku z liści na pobudzenie apetytu lub na zatwardzenie 2 – 3 łyżki soku dziennie – efekt nawilżający skórę Zagrożenia Aloina i emodyna – występuje w skórce liści, WYKAZUJĄ ONE DZIAŁANIE PRZECZYSZCZAJĄCE – STOSOWAD PREPARATY TYLKO ZAWIERAJĄCE sam MIĄŻSZ Ograniczenia w stosowaniu Jest ok. 200 gatunków botanicznych, ale tylko 3 gatunki wykazują działanie prozdrowotne: Aloe vera (Aloe vera Linne,) Aloe arborescens (aloes drzewiasty) Aloe ferox (aloes uzbrojony) CAŁY ALOES - czyli pulpa, sok lub ekstrakt uzyskany z CAŁEGO liścia danej odmiany aloesu (miąższ z wnętrza liścia plus okrywająca go skórka)! – TAKI WYWOŁUJE BIEGUNKI!!! Ś RODKI O DZIAŁANIU PRZECZYSZCZAJĄCYM Kruszyna – kora Korzyści glikozydy flawonoidowe, w niektórych tylko związki pochodne antrachinonu 0,5-1,0 g surowca Zagrożenia Prowadzi do zmian pigmentowych w jelicie grubym, polegających na ciemnobrązowym zabarwieniu śluzówki jelita grubego, Powoduje skurcze i bóle brzucha, szczególnie u osób z podrażnieniem jelit, Żółte do czerwonobrązowego zabarwienie moczu Ograniczenia w stosowaniu - nie może byd stosowana u dzieci poniżej 10. roku życia, - u dorosłych i młodzieży tylko okazjonalnie przez krótki czas w przypadkach zapard Przyjmowane przez zbyt długi czas, mogą spowodowad zwolnienie motoryki jelit, a nawet wywoład ich niedrożnośd, a także spowodowad stan odwodnienia organizmu. Ś RODKI O DZIAŁANIU PRZECZYSZCZAJĄCYM Senes Korzyści Regulacja przemiany materii – regulacja wypróżnieo, regulacja masy ciała Zagrożenia Sennozydy - dla osób, które mają zaburzenia kardiologiczne odwodnienia zubożenie organizmu w potas bolesne skurcze brzucha Ograniczenia w stosowaniu Stany zapalne, niewydolnośd krążenia, niewydolnośd nerek , Ciąża i karmienie Żylaki Wspomaganie odchudzania senesem nie ma sensu - To środek przeczyszczający, który przy dłuższym stosowaniu zaburza rytm pracy przewodu pokarmowego. Po jego odstawieniu są kłopoty z wypróżnieniami. Ponownie uregulowanie organizmu jest bardzo trudne i wymaga coraz większych dawek środków przeciw zaparciom. S UBSTANCJE WRAŻLIWE NA PROMIENIOWANIE SŁONECZNE Dziurawiec Korzyści Pobudza wydzielanie żółci i soków trawiennych, ułatwia procesy trawienne, przy wzdęciach, przy zmniejszonym wydzielaniu moczu, uspokajająco w stanach wyczerpania nerwowego i niepokoju Zagrożenia przebarwienia skórne oraz neuropatie (dolegliwości bólowe nerwów obwodowych), które nasilają się pod wpływem promieni słonecznych Ograniczenia w stosowaniu Nie powinny spożywad go osoby przyjmujące leki psychotropowe Dziurawiec poprawia apetyt, stymuluje czynnośd wydzielniczą różnych gruczołów trawiennych, wykazuje działanie żółciopędne. RYZYKO WOBEC SUBSTANCJI ROŚLINNYCH nie funkcjonuje jeszcze wykaz składników (dostępny dla producentów), które mogą wchodzid w skład suplementów – ryzyko nieodpowiedniego zastosowania Produkty roślinne i ekstrakty dawki substancji kilka-kilkadziesiąt razy mniejsze od leczniczych brak standaryzacji ekstraktów, stabilności gotowych produktów produkty z innych rejonów geograficznych - reakcje niepożądane, np. alergiczne brak spójnego prawa w zakresie wykorzystania surowców zielarskich do produkcji suplementów ZNANE składniki suplementów i ich przeznaczenie Kolagen Probiotyki Preparaty wspomagające odchudzanie Kwasy tłuszczowe Afrodyzjaki przeciwutleniacze Opóźniające starzenie Fitosterole Poprawiające nastrój Beta-glukany Na włosy, skórę, paznokcie P RZYKŁADY SKŁADNIKÓW BIOAKTYWNYCH JAKO AFRODYZJAKI Warunki stosowania Rodzaj Avena sativa – owies zwyczajny 250 - 750 mg dziennie Żeo-szeo Do 6 x 500 mg fitohormony Cynk Kora drzewa afrykaoskiego Johimbina L-arginina Ginko biloba – miłorząb japooski ekstrakty Tribulus terrestis - buzdyganek ziemny – źródło saponin Oczekiwany efekt Wzrost poziomu testosteronu Zagrożenia - 15 mg dziennie Wzrost syntezy testosteronu - 15 mg dziennie Wzrost potencji Możliwe powikłania 3-6 g na pusty żołądek Wzrost produkcji tlenku azotu - 60 - 180 mg Usprawnienie krążenia - 125 - 250 mg dziennie na pusty żołądek Wzrost syntezy testosteronu i estrogenu Ograniczad w nowotworach prostaty P RZYKŁADY SKŁADNIKÓW BIOAKTYWNYCH JAKO PRZECIWUTLENIACZE Rodzaj Warunki stosowania Oczekiwany efekt 50 – 100 mg dziennie Obniżenie glukozy we krwi, dobry dla wątroby, po udarach Kwas liponowy (ALA) Częściowo wytwarzany w organizmie L-karnityna 750 mg – 3 g na 0,5 h przed lub 2 h po posiłku, przed wysiłkiem Magnez Miłorząb japooski ginko biloba ekstrakt bioflawonoidy Wit. E Wyciąg z pestek grejpfruta bioflawonoidy Zagrożenia - ↓ poziom cholesterolu, ↑ wytrzymałośd, spala tłuszcz 250 – 500 mg Poprawa ciśnienia, koncentracji 1-3 x 60 mg Usprawnia pracę mózgu 10-40 mg Przeciwdziałanie chorobom serca, przeciwutleniacz 10 – 15 kropli przeciwgrzybiczy Interakcja z lekami nasercowymi P RZYKŁADY SKŁADNIKÓW BIOAKTYWNYCH KORZYSTNIE WPŁYWAJĄCYCH NA SKÓRĘ , WŁOSY, PAZNOKCIE Rodzaj Warunki stosowania Oczekiwany efekt Zagrożenia AHA Alfa-hydroksykwasy: mlekowy, glikolowy (wino, owoce, mleko) 50 mg Naturalne złuszczanie się naskórka Wrażliwośd skóry HMB β-hydroksy-βmetylomaślan – produkt rozpadu leucyny 500 mg dziennie Gospodarka białkiem, likwiduje „uwiąd starczy” - Skrzyp polny, pokrzywa krzem do 500 mg Poprawa stanu włosów i paznokci - P RZYKŁADY SKŁADNIKÓW BIOAKTYWNYCH KORZYSTNIE WPŁYWAJĄCYCH NA SKÓRĘ , WŁOSY, PAZNOKCIE KOLAGEN ujędrnia, odżywia cerę, opóźnia procesy starzenia się skóry, redukuje i spłyca zmarszczki, Regeneruje struktury tkanki łącznej właściwej, chrzęstnej, kostnej, struktury kolagenowe gałki ocznej i włosów; 10 g dziennie najkorzystniej w formie hydrolizatu – 3-4 miesiące Kolagen + witamina C + witamina E + cynk P RZYKŁADY SKŁADNIKÓW BIOAKTYWNYCH POPRAWIAJĄCYCH NASTRÓJ Rodzaj składnika Warunki stosowania Oczekiwany efekt DHEA Dehydroepiandrosteron Naturalny hormon produkowany przez przysadkę mózgową Po 45 roku życia 25 mg M, 12,5 mg K Poprawa samopoczucia Dziurawiec hiperycyna 250-50 mg dziennie Środek przeciwdepresyjny poprawa pracy wątroby Pieprz metystynowy (kava-kava) kawalaktony 3 x 250 mg Tyrozyna aminokwas 2 x 500 mg przed jedzeniem Zagrożenia Zwiększona wrażliwośd na promienie słoneczne Nadmierna sennośd antydepresyjny Ograniczenie apetytu S UPLEMENTY DIETY ZE SKŁADNIKAMI „ WSPOMAGAJĄCYMI ODCHUDZANIE ” H AMUJĄCE APETYT Kwas hydroksycytrynowy (HCA) Garcina cambogia kwas hydroksyalifatyczny - naturalnie występujący w owocu Garcina cambogia, pochodzącym z Tajlandii Iinhibitor enzymu (liazy cytrynianowej ATP) katalizującego konwersje koenzymu A (Acetylo-CoA) niezbędnego do syntezy kwasów tłuszczowych, triacylogliceroli i cholesterolu Spożywanie HCA uważane jest za bezpieczne: - nie wywołuje efektów ubocznych - nie wchodzi w interakcje z lekami Brak jednoznacznych dowodów wyjaśniających mechanizm i skutecznośd działania Dzienne zalecane spożycie: niezdefiniowane, zróżnicowane przez różnych producentów: 150 - 250 - 500 mg P RZYKŁADY SKŁADNIKÓW BIOAKTYWNYCH TZW. SPALACZE TŁUSZCZU Rodzaj Warunki stosowania Oczekiwany efekt Zagrożenia HMB Produkt rozpadu leucyny Do 3 g dziennie, min 4 tyg. Ochrona białka, poprawa wyglądu skóry, ubytek tłuszczu - Surowy ananas Bromelaina – enzym proteolityczny 500 – 1500 mg Łagodzi ból, skraca skutki przetrenowania, zwiększa wydzielanie soków trawiennych - 15-60 mg Synteza ATP, dobra praca serca - < 100 mg Wzrost termogenezy, przyspieszenie metabolizmu Kolatanie serca, zawroty głowy, bezsennośd Koenzym Q10 Kawa Ziele przęśli Kofeina efedryna A BSORBUJĄCE TŁUSZCZ Chitosan I HAMUJĄCE JEGO WYKORZYSTANIE naturalna substancja balastowa otrzymywana z pancerzy skorupiaków (otoczek chitynowych): kryla, krabów, krewetek Pożądane właściwości: zdolność wiązania tłuszczu - 1 g chitosanu wiąże od 3 do 20 g tłuszczu utrudniając jego wchłanianie Mechanizm działania wiązanie tłuszczu w siateczce żelowej chitosanu w kwaśnym środowisku żołądka Tłuszcz niedostepny dla enzymów trawiennych obniżanie aktywności lipaz Dzienne zalecane spożycie: ok. 4 g, przed jedzeniem, deklarowane przez różnych producentów jest niewystarczające 1-2 g Skutecznośd działania - kontrowersyjna P RZYSPIESZAJĄCE SPALANIE TŁUSZCZU LUB HAMUJĄCE JEGO SYNTEZĘ Mechanizm działania Hamuje aktywnośd lipazy lipoproteinowej Hamują syntezę prostoglandyn Zwiększa aktywnośd transferazy karnitynowopalmitynowej (Lp) CLA - sprzężone dieny kwasu linolowego obejmują izomery cis-9, trans-11 wytwarzane w przewodzie pokarmowym zwierząt roślinożernych Obniżenie wewnątrzkomórkowej zawartości triacylogliceroli Ograniczanie podziału i różnicowania komórek tłuszczowych Nasilenie β-oksydacji tj. procesu spalania tkanki tłuszczowej Dzienne zalecane spożycie: - min 500 mg, najczęściej 1000 – 1500 mg przez ok. 6 m-cy Skutecznośd działania – kontrowersyjna, zbyt mało dowodów Zwiększenie ilości białka w mięśniach L– KARNITYNA Spożywanie L–karnityny nasila o 70% przemiany energetyczne tłuszczów - umożliwia transport kwasów tłuszczowych do mitochondrium, gdzie przekształcane są one w energię Główne symptomy niedoboru L-karnityny w organizmie może być: - uczucie wyczerpania, - szybkie zmęczenie przy wysiłku - bardzo wolna regeneracja sił, tzw. syndrom chronicznego zmęczenia Zalecane spożycie: - od 100 mg do 2 g dziennie, - wyższe dawki - od 2 do 6 g - przy wykonywaniu zwiększonego wysiłku fizycznego Należy ją przyjmowad na czczo i na ok. 0,5-1 godziny przed treningiem. Nie wykazano działania ubocznego wskutek suplementacji. Skutecznośd zależy od dawki i wysiłku fizycznego Regulujące przemianę materii Modulujące metabolizm węglowodanów Chrom – trójwartościowy jon chromu wchodzi w skład czynnika tolerancji glukozy (GTF – Glucose Tolerance Factor) W formie nieorganicznej jest słabo wchłaniany (ok. 1%) natomiast w postaci GTF wykorzystywany jest w 15–20% Chrom współdziała z insuliną w metabolizmie węglowodanów, gdyż pobudza komórki trzustki do zwiększonego wydzielania insuliny i jej działania. Dzienne zalecane spożycie ok. 50 – 200 µg Przeciętna zalecane spożycie chromu w suplementach 200 – 400 µg U osób przyjmujących bardzo duże ilości chromu (powyżej 1000 µg) zauważono występowanie dysfunkcji nerek Camellia sinensis Substancje regulujące przemianę materii zwiększające termogenezę HERBATA - zielona - czerwona – Pu-Erh Związki polifenolowe zawarte w ekstraktach herbat: -Katechiny: epikatechiny (EC), epikatechiny-3-gallate (ECG), epigallokatechiny (EGC) i epigallokatechiny-3-gallate (EGCG). oraz - saponiny powodują: - hamowanie lipazy trzustkowej - upośledzenie emulsyfikacji tłuszczu w przewodzie pokarmowym - obniżenie aktywności lipazy żołądkowej oraz trzustkowej - zwiększenie wydatku energetycznego w wyniku nasilania termogenezy Przeciętna zalecane spożycie ekstraktów w suplementach Dzienne zalecane spożycie Brak danych 250 mg związków polifenolowych odpowiednik 3 kubków świeżego naparu zielonej herbaty Pola herbaciane - Camellia sinensis K OFEINA - pobudza naczynia sercowe - wydzielanie soków żołądkowych - oraz tworzenie moczu Wpływa na pobudzenie umysłu, szybszy i jasny przepływ myśli w dawce bezpiecznej, uważanej od 100 do 250 mg. Spożywana przez dłuższy okres czasu może powodowad ryzyko urodzenia niemowląt o niskiej masie ciała Wysoka zawartośd kofeiny: 150 mg/100 ml max 250 - 300 mg/dzieo Dawka Oddziaływanie na organizm 300 mg wzrost niepokoju, bezsennośd, arytmia sercowa ok. 1,5 g wstrząsy, niepokój, drżenie, od 2 do 5 g stymulacja rdzenia kręgowego 10 g dawka śmiertelna 150 mg kofeiny odpowiada 1,5 – 2 filiżankom kawy naturalnej S TOSOWANIE SUBSTANCJI POMOCNYCH W REDUKCJI MASY CIAŁA Niestwierdzona Skuteczność Niepewna Potwierdzona Bezpieczeństwo gumy guar, spirulina HCA, chitosan, chrom, CLA, glukomannany, ekstrakty zielonej herbaty, psyllium, lukrecja, żeo-szeo błonnik pokarmowy, efedryna, L-karnityna Niepotwierdzone Efedryna, spirulina Niepewne chrom, HCA, CLA, chitosan, lukrecja Potwierdzone Psyllium, L-karnityna, glukomannany, zielona herbata, guma guar, HCA PODSUMOWANIE Suplementy diety są to środki spożywcze, których celem jest uzupełnianie normalnej diety. Są one skoncentrowanym źródłem witamin, składników mineralnych lub innych substancji, wykazujących efekt odżywczy lub inny fizjologiczny. Mogą byd stosowane przede wszystkim w przypadku, gdy z różnych powodów nie jest możliwe spożywanie zalecanych ilości składników witaminowych lub mineralnych w diecie. Szacuje się, że ok. 20% populacji w Polsce stosuje suplementy diety. Stwarza to pytania o bezpieczeostwo ich stosowania. Stosowanie suplementów diety może skutecznie uzupełniad niedobory witamin, minerałów lub w inny sposób wspierad naturalne procesy zachodzące w organizmie pod warunkiem rozważnego ich stosowania, najlepiej po konsultacji z dietetykiem ale suplementy diety mogą byd przyczyną powikłao farmakoterapii u pacjentów zażywających leki, w następstwie interakcji pomiędzy składnikami zawartymi w suplemencie (witaminy, składniki mineralne, zioła i inne), a powszechnie stosowanymi lekami. Składniki suplementów mogą zmniejszad wchłanianie wielu leków czy też zaburzad metabolizm niektórych z nich.
