Komitet Praw Człowieka ONZ zaniepokojony nieprzestrzeganiem

Fundacja Otwarty Dialog
Al. J. Ch. Szucha 11a/21
00-580 Warszawa
T: +48 22 307 11 22
Komitet Praw Człowieka ONZ
zaniepokojony nieprzestrzeganiem
swobody słowa w Kazachstanie
22 i 23 czerwca 2016 r. Komitet Praw Człowieka ONZ – ciało monitorujące implementację praw
zapisanych w Międzynarodowym Pakcie Praw Obywatelskich i Politycznych (ICCPR) – po raz
drugi od czasu, kiedy Kazachstan jest stroną ICCPR, zbadał stan przestrzegania politycznych i
obywatelskich praw w tym kraju.
Rząd Kazachstanu przedłożył wstępny okresowy raport do Komitetu w 2009 roku, który następnie
został poddany przeglądowi w 2011 roku. Już wtedy eksperci ONZ wyrazili swoje obawy dotyczące
zawodności państwa na polu zapewnienia swobody wypowiedzi, chronionej na mocy artykułu 19.
Paktu. Zarekomendowano Kazachstanowi "dokonanie przeglądu przepisów dotyczących
zniesławienia i zniewagi, aby upewnić się, ze są one w pełni zgodne z postanowieniami Paktu". Co
więcej, zauważono, że "państwo będące stroną powinno zaniechać wykorzystywania swoich praw
dotyczących zniesławienia wyłącznie dla celów nękania lub zastraszania jednostek, dziennikarzy i
obrońców praw człowieka".
Przy okazji drugiego periodycznego raportu, który poprzedziła masakra zhanaozeńska, rozprawa
z mediami i nadużycia w stosunku do protestujących w związku z planowaną reformą regulującą
prawa najmu ziemi w Kazachstanie, Destination Justice i Fundacja Otwarty Dialog przedłożyły
wspólne sprawozdanie do Komitetu Praw Człowieka ONZ, celem udzielenia dokładnych
informacji na temat realizacji prawa do swobody wypowiedzi w Kazachstanie.
Destination Justice i Fundacja Otwarty Dialog ujawniły, że od czasu pierwszego przeglądu
sytuacja w Kazachstanie uległa pogorszeniu. Nie mając uzasadnienia Astana ogranicza prawa do
wolności wyrażania opinii i partycypacji politycznej. Dlatego z zadowoleniem przyjmujemy
zdecydowane stanowisko członków Komitetu odnośnie implementacji przez Kazachstan
zobowiązań nałożonych na kraj przez ICCPR, w tym dotyczących wolności ekspresji i praw
politycznych. Cieszymy się z faktu, że wiele wyrażonych przez nas obaw znalazło swoje odbicie w
wypowiedziach i pytaniach członków Komitetu, które padały w czasach interaktywnego dialogu.
W szczególności na docenienie zasługuje poruszenie przez Komitet, będącej przedmiotem wielu
debat, kwestii niejasnych i nieprecyzyjnych artykułów dotyczących ekstremizmu oraz
podżegania do nienawiści na tle rasowym, klasowym, religijnym itd. Oba te obszary były często
wykorzystywane przez władzę w celu uciszenia społeczeństwa obywatelskiego, niezależnych
mediów i opozycji politycznej. Komitet przytoczył też sprawę Vladimira Kozlova, by
zademonstrować, jak tego rodzaju oskarżenia mogą zostać użyte przeciwko partiom opozycyjnym
bądź aktywistom. Fundacja Otwarty Dialog od dawna już wzywała społeczność międzynarodową
do konkretnego zaadresowania władz Kazachstanu w tym zakresie. Eksperci, będący członkami Komitetu, jeszcze raz wyrazili zaniepokojenie w związku z
prewencyjnymi aresztami i zatrzymaniami
, których dokonywały służby policyjne przed i w czasie protestów dt. reformy regulującej prawo
najmu ziemi w Kazachstanie, do których doszło 21 maja 2016 roku, domagając się jednocześnie
podania podstawy prawnej podjętych działań i zwracając uwagę na ich niepokojące skutki.
Fundacja Otwarty Dialog otwarcie krytykowała masowe zatrzymania, stosowane, by zniechęcić
ludzi do korzystania z prawa do wolności wypowiedzi i pokojowych zgromadzeń.
Co więcej, Fundacja Otwarty Dialog i Destination Justice wręczyły ekspertom zaktualizowaną listę
aktywistów, dziennikarzy i blogerów, ostatnio zatrzymanych i aresztowanych za wyrażanie
krytycznych opinii o planowanej reformie rolnej bądź wspierających protesty (w niektórych
przypadkach wyłącznie online na profilach społecznościowych).
Wiele z komentarzy poczynionych przez członków Komitetu nawiązywało do rodzącego wiele
pytań zakazu działalności i zamknięcia niezależnych mediów, oficjalnie motywowanych
drobnymi wykroczeniami; lub do wymierzania kar niewspółmiernych do winy dziennikarzom,
oskarżanym na podstawie przepisu o zniesławienie bądź za świadome rozpowszechnianie
fałszywych informacji. Wreszcie, w ostatnim czasie wprowadzona ustawa dt. komunikacji, także analizowana we
wspólnym sprawozdaniu ODF i Destination Justice, budzi poważne obawy dotyczące ochrony
prywatności danych i rosnącej kontroli państwowej nad prywatną korespondencją obywateli. W celu otrzymania bardziej szczegółowych informacji prosimy o kontakt:
Anna Koj, koordynatorka biura Fundacji Otwarty Dialog w Brukseli: [email protected]
Silvia Palomba, szefowa francuskiego biura Destination Justice: [email protected]
facebook.com/OpenDialogFoundation | [email protected] | www.odfoundation.eu