Stan bezpieczeństwa sanitarnego powiatu kluczborskiego za 2014 r

Transkrypt

PAŃSTWOWY POWIATOWY INSPEKTOR SANITARNY
W KLUCZBORKU
OCENA
STANU BEZPIECZEŃSTWA
SANITARNEGO
POWIATU KLUCZBORSKIEGO
ZA 2014 ROK
Kluczbork 2015
1
SPIS TREŚCI
strona
WSTĘP ………………………………………………………………………………….........3
I.
Sytuacja epidemiologiczna w zakresie chorób zakaźnych …….………….…..............4
II.
Jakość wody przeznaczonej do spożycia ...………….………………….….…......... 20
III.
Stan sanitarny obiektów użyteczności publicznej …………………………….......... 28
IV.
Stan sanitarny podmiotów leczniczych …………………………..…….….…..….... 30
V.
Stan sanitarny obiektów żywności, żywienia i przedmiotów użytku …..…….…..... 31
VI.
Stan sanitarny środowiska pracy …………….……………….……….……….......... 45
VII.
Nadzór nad środkami zastępczymi ………………………………………………..... 52
VIII.
Stan sanitarny w szkołach i innych placówkach oświatowo- wychowawczych …..53
IX.
Działalność oświatowo-zdrowotna …………………………………….……........... 57
X.
Zapobiegawczy nadzór sanitarny ……………………………..…..….…….…....... 62
ZAKOŃCZENIE …………………………………………….…………..…….……….... 64
2
WSTĘP
Głównym celem działalności Państwowej Inspekcji Sanitarnej jest ochrona zdrowia ludzi
przed niekorzystnym wpływem szkodliwości i uciążliwości środowiskowych oraz
zapobieganie powstawaniu chorób, w tym chorób zakaźnych i zawodowych. Zadania są
realizowane poprzez sprawowanie zapobiegawczego i bieżącego nadzoru sanitarnego oraz
prowadzenie działań przeciwepidemicznych oraz oświatowo-zdrowotnych.
W celu oceny realnych i potencjalnych zagrożeń, mogących wpływać na stan warunków
zdrowotnych ludności, nadzorowano i monitorowano m.in.:
− sytuację epidemiologiczną chorób zakaźnych,
− jakość wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi,
− jakość wody w pływalniach, basenach i miejscu przeznaczonym do kąpieli,
− bezpieczeństwo żywność, żywienia i przedmiotów użytku,
− środowiska pracy, w których występowały czynniki szkodliwe i uciążliwe dla zdrowia,
− wprowadzanie do obrotu substancji i preparatów chemicznych, w tym produktów
biobójczych oraz ich stosowanie,
− stan sanitarny obiektów żywnościowo-żywieniowych, podmiotów leczniczych, placówek
nauczania i wychowania, obiektów turystyczno-wypoczynkowych i innych obiektów
użyteczności publicznej.
Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Kluczborku realizował zadania ujęte w „Planie
zasadniczych przedsięwzięć Powiatowej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej w Kluczborku
na rok 2014”, na który składają się przedsięwzięcia, kontrole i wizytacje. Plan został
opracowany w oparciu o wytyczne Głównego Inspektora Sanitarnego, Opolskiego
Państwowego Wojewódzkiego Inspektora Sanitarnego, wyniki prowadzonego nadzoru z lat
poprzednich oraz po uwzględnieniu bieżących lokalnych potrzeb i uwarunkowań.
Zaplanowano 192 przedsięwzięcia, z których zrealizowano 188 (97,9%). Z przyczyn
niezależnych nie zrealizowano 4 przedsięwzięć.
Łącznie przeprowadzono 1115 kontroli, dochodzeń epidemiologicznych i wizytacji,
w tym 582 kontrole planowe, 218 ponadplanowych i 216 dochodzeń w sprawach chorób
zakaźnych. Kontrole ponadplanowe wykonywano w związku z koniecznością prowadzenia
działań akcyjnych, interwencyjnych i otrzymywanych wytycznych i wniosków. Podobnie, jak
w latach ubiegłych, najwięcej kontroli ponadplanowych (154) przeprowadzono w obszarze
bezpieczeństwa żywności, m.in. w związku z funkcjonowaniem systemu wczesnego
ostrzegania o niebezpiecznych produktach (RASFF) oraz wprowadzaniem do obrotu środków
spożywczych o niewłaściwej jakości.
Wydano 373 decyzje administracyjne. Nałożono 20 mandatów karnych, na kwotę 3.300,00 zł.
Większość mandatów nałożono w placówkach obrotu żywnością za wprowadzanie do obrotu
przeterminowanych środków spożywczych i brak bieżącej czystości.
W zakresie urzędowej kontroli żywności i monitoringu jakości wody pobrano 490 próbek
do badań laboratoryjnych. Spośród 185 zbadanych próbek środków spożywczych
i materiałów i wyrobów do kontaktu z żywnością nie zakwestionowano żadnej próbki.
natomiast z 305 pobranych próbek wody zakwestionowano 63 próbki (20,1 %). Większość
kwestionowanych próbek wody pochodziła z wodociągów z gminy Byczyna (34 próbki).
Wykonano 1371 oznaczeń fizycznych w zakresie higieny procesu nauczania (pomiary
oświetlenia, mebli szkolnych, ważenie tornistrów)
Zgłoszono 830 przypadków zachorowań/podejrzeń o zachorowanie na choroby zakaźne.
Nie zarejestrowano żadnego ogniska zatruć pokarmowych.
Wyniki prowadzonego nadzoru stanowią podstawę do dokonania oceny bezpieczeństwa stanu
sanitarnego powiatu.
3
I. Sytuacja epidemiologiczna w zakresie chorób zakaźnych
1. Wprowadzenie
Działania podejmowane w zakresie zapobiegania i zwalczania chorób zakaźnych przez
organy Państwowej Inspekcji Sanitarnej wynikają głównie z ustawy z dnia 14 marca 1985 r.
o Państwowej Inspekcji Sanitarnej (t. j. Dz. U. z 2011 r. Nr 212, poz. 1263) oraz ustawy
z dnia 05 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi
(Dz. U. 2013.947 j.t.). W 2014 r. działania te były następstwem bieżącej sytuacji
epidemiologicznej chorób zakaźnych i zakażeń w powiecie kluczborskim, w kraju oraz na
świecie.
W ciągu roku przeprowadzono 216 dochodzeń epidemiologicznych w przypadkach
zgłoszonych podejrzeń lub wystąpień chorób zakaźnych. Dochodzenia przeprowadzano
w tych jednostkach chorobowych, w których wymagane jest:
− ustalenie źródła zakażenia,
− wykrycie czynnika etiologicznego powodującego zachorowanie,
− objęcie nadzorem osób kontaktujących się z chorym lub podejrzanym o zakażenie,
− przeprowadzenie dezynfekcji w celu przerwania dróg szerzenia się zakażenia,
− ustalenie stanu zdrowia zwierzęcia podejrzanego o zakażenie wścieklizną w celu podjęcia
ostatecznej decyzji dotyczącej szczepienia osoby pogryzionej przez to zwierzę,
− przeprowadzenie kwalifikacji zachorowań zgodnie z definicjami przypadków chorób
zakaźnych dla potrzeb nadzoru epidemiologicznego.
Prowadzenie nadzoru epidemiologicznego ma na celu uzyskanie wymiernych korzyści dla
zdrowia publicznego. Uzyskane informacje służą nie tylko czystej wiedzy epidemiologicznej,
ale dają rozeznanie co do rozmiarów konkretnych zagrożeń i ich trendów.
2. Występowanie chorób zakaźnych
Choroby zakaźne są ciągle istotnym problemem zdrowia publicznego, stąd zapobieganie
i zwalczanie chorób zakaźnych jest jednym z podstawowych zadań realizowanych przez
Państwową Inspekcją Sanitarną.
Opracowanie przedstawia zasadnicze dane dotyczące kształtowania się sytuacji
epidemiologicznej wybranych chorób zakaźnych na terenie powiatu kluczborskiego w roku
2014. Raport przygotowano na podstawie rocznych sprawozdań o zachorowaniach na
choroby zakaźne, zakażeniach i zatruciach opracowywanych dla Narodowego Instytutu
Zdrowia Publicznego – Państwowego Zakładu Higieny w Warszawie.
W 2014 r. do Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego w Kluczborku
zgłoszono 830 zachorowań na choroby zakaźne, z których 319 pacjentów wymagało
hospitalizacji. W celu ujednolicenia zgłaszalności i zapewnienia porównywalności danych
zbieranych w ramach nadzoru epidemiologicznego w Polsce i Wspólnocie Europejskiej,
rejestrację zgłaszanych przypadków zachorowań prowadzono zgodnie z definicjami chorób
przyjętymi w Unii Europejskiej1. Natomiast w celu lepszej weryfikacji zbieranych danych
współpracowano z Narodowym Funduszem Zdrowia.
W 2014 r. w porównaniu z rokiem ubiegłym zaobserwowano:
− wzrost zapadalności na boreliozę, gruźlicę, krztusiec, nagminne zapalenie przyusznic,
płonicę, różyczkę, salmonellozy,
− nieznaczny wzrost zapadalności na odrę, wirusowe przewlekłe zapalenie wątroby typu C,
− spadek zapalności na: ospę wietrzną, wirusowe przewlekłe zapalenie wątroby typu B.
1
Definicje przypadków chorób zakaźnych na potrzeby nadzoru epidemiologicznego wersja numer 3, styczeń 2014.
4
Odnotowany w powiecie kluczborskim wzrost zachorowań na różyczkę potwierdza
tendencje ogólnokrajową. W 2014 r. zapadalność na różyczkę wzrosła o 100% w porównaniu
z rokiem ubiegłym. Jest to kontynuacja tzw. epidemii wyrównawczej (chorowali, głównie
młodzi mężczyźni w wieku 18-24, którzy w dzieciństwie nie byli objęci szczepieniami
przeciwko różyczce). Należy podkreślić, że choć różyczka jest chorobą o łagodnym
przebiegu, a w wielu przypadkach przebiega bezobjawowo, to zakażenie wirusem różyczki
kobiety w ciąży może doprowadzić do zakażenia płodu i w konsekwencji doprowadzić do
wystąpienia u noworodka groźnego w skutkach zespołu różyczki wrodzonej (CRS). Na ternie
powiatu nie odnotowano przypadku różyczki wrodzonej. Zgodnie z wytycznymi Światowej
Organizacji Zdrowia (WHO), w Regionie Europejskim WHO różyczka powinna zostać
wyeliminowana do końca 2015 r., jednak pogarszająca się sytuacja epidemiologiczna
w odniesieniu do tej jednostki chorobowej oddala od tego celu nie tylko Polskę, ale i cały
Region Europejski WHO. Celem eliminacyjnym w odniesieniu do różyczki jest brak
występowania endemicznych (rodzimych) przypadków zachorowań na różyczkę oraz liczba
przypadków importowanych poniżej 1 na 100 000 mieszkańców – przez okres co najmniej 12
miesięcy.
liczba zachorowań
Liczba zachorowań na różyczkę w latach 2009-2014 w powiecie kluczborskim
70
60
50
40
30
20
10
0
2009
2010
2011
2012
2013
2014
lata
Odra
Podobnie jak różyczka, również odra została objęta przez WHO programem eliminacyjnym
do końca 2015 r. Ruchy antyszczepionkowe powodują, że zwiększa się odsetek dzieci, które
nie są objęte szczepieniami obowiązkowymi, w związku z tym termin ten nie będzie
dotrzymany. W Europie zwiększa się zachorowalność na odrę. W 2014 r. w powiecie
kluczborskim zarejestrowano 1 przypadek odry od ośmiu lat (ostatni przypadek odry miał
miejsce w 2006 r.).
Ospa wietrzna jest chorobą zakaźną wywoływaną przez wirus Varicella-zoster. Cechą
charakterystyczną tego wirusa jest bardzo wysoka zaraźliwość, sięgająca 90-95%. Możemy
ochronić się przed zachorowaniem na ospę wietrzną poprzez szczepienia. Szczepionkę
przeciw ospie wietrznej można podawać dzieciom już od 9 miesiąca życia. Szczepienie
powinni rozważyć również wszyscy dorośli, którzy wcześniej nie chorowali na ospę wietrzną,
a szczególnie kobiety planujące w przyszłości ciążę. Szczepienie przeciw ospie wietrznej jest
obowiązkowe (bezpłatne) tylko dla dzieci z grup ryzyka oraz dzieci do 3 lat ze żłobków
i klubów malucha. W 2014 r. do placówek opiekuńczo-wychowawczych na terenie powiatu
kluczborskiego w grupie dzieci do lat trzech uczęszczało około 90 dzieci, z czego 22 dzieci
zaszczepiono przeciwko ospie wietrznej. Szczepienia pozostałych dzieci i osób dorosłych są
zalecane (odpłatne).
5
liczba zachorowań
Liczba zachorowań na ospę wietrzną w latach 2009-2014 w powiecie kluczborskim
800
700
600
500
400
300
200
100
0
2009
2010
2011
2012
2013
2014
lata
Borelioza (krętkowica kleszczowa, choroba z Lyme) jest choroba zakaźną wywołaną przez
bakterię Borellia burgddorferi. Istnieje wiele gatunków Borellia rozpowszechnionych na
całym świecie mogących wywołać boreliozę. W Europie najważniejsze gatunki mogące
wywołać zakażenie to: Borrelia burgdorferi, Borrelia afzelii, Borrelia garinii. Kleszcz
(Ixodes ricinus) pasożytuje na zwierzętach dziko żyjących w lesie: gryzoniach, jeleniach,
dzikach i innych ssakach oraz ptakach. Zwierzęta te są rezerwuarem Borrelia burgdorferi.
Kleszcz żywiąc się ich krwią zakaża się bakterią Wówczas sam staje się źródłem zakażenia.
Przebywając w miejscach występowania kleszczy, głównie w lasach człowiek staje się
potencjalnym żywicielem kleszcza. Do zakażenia dochodzi w konsekwencji przeniesienia
bakterii na człowieka przez zakażonego kleszcza. Poza krętkami Borrelia, kleszcze mogą
przenosić również inne choroby m.in. wirusa odkleszczowego zaplenia mózgu. Przeciwko
kleszczowemu zapaleniu mózgu można się zabezpieczyć poprzez szczepienia ochronne,
natomiast przeciwko boreliozie nadal nie ma szczepionki, co potęguje problem
i uniemożliwia szybkie opanowanie choroby. Z tego m.in. powodu choroby odkleszczowe
stanowią istotny problem z punktu widzenia epidemiologii i zdrowia publicznego.
Zachorowania na boreliozę w Polsce cechuje obserwowany od wielu lat trend wzrostowy
(m.in. z uwagi na lepszą dostępność do diagnostyki). Poza tym przyczyny wzrostu
zachorowalności na boreliozę należy upatrywać w stale zmieniającym się zasięgu
geograficznym bytowania oraz wydłużaniu okresu żerowania kleszczy. Istotną rolę odgrywają
też migrujące ptaki przenoszące zakażone kleszcze na obszary, na których krętki Borrelia
burgdorferi dotychczas nie występowały. Główne zalecenia profilaktyczne sprowadzają się
do noszenia odpowiedniego ubioru podczas ekspozycji na kleszcze: zakładanie koszul
z długimi rękawami, długich spodni i zakrytych butów, stosowanie nakrycia głowy, unikanie
wypraw w rejony gdzie jest dużo kleszczy, stosowanie środków odstraszających kleszcze
(odpowiednich repelentów), sprawdzanie obecności kleszczy na powierzchni ciała po pobycie
w lesie, zwłaszcza w zgięciach stawowych, głowie, rękach, nogach, pachwinach. Niezwykle
ważne jest wczesne rozpoznanie choroby i zastosowanie właściwego leczenia.
.
6
Zapadalność na boreliozę w powiecie kluczborskim na 100 tyś.
mieszkańców w latach 2009-2014
50
40
Polska
30
woj. opolskie
20
pow. kluczborski
10
0
2009
2010
2011
2012
2013
2014
Na powyższym wykresie przedstawiono zapadalność na boreliozę w Polsce, województwie
opolskim oraz powiecie kluczborskim w latach 2009-2014. W 2009 r. zapadalność na
boreliozę w powiecie kluczborskim przewyższyła zapadalność odnotowaną w województwie
opolskim i Polsce i wynosiła 36,7 (woj. opolskie 33,8 i Polska 33,8). W 2014 r. odnotowano
24 przypadki zachorowań, co dało zapadalność 40,0 (dla porównania w 2013 r. zapadalność
wyniosła 25,6)
W 2014 r. wskaźnik zapadalności na salmonelozy kształtował się na wyższym poziomie niż
w 2013 r. W 2014 r. zachorowało 10 osób (w 2013 r. – 6 zachorowań,
w 2012 r. – 12 zachorowań w 2011 r. – 12 przypadków, w 2010 r. – 13 przypadków).
Podobnie, jak w latach poprzednich, dominującym czynnikiem etiologicznym była
odzwierzęca pałeczka Salmonella Enteritidis (10 przypadków – 100%).
Salmoneloza jest chorobą odzwierzęcą, ponieważ naturalnym miejscem bytowania bakterii
jest przewód pokarmowy zwierząt. Podstawowym źródłem zakażenia są drób, jaja, produkty
jajeczne i mleko. Aby uniknąć zakażenia Salmonellą wystarczy produkty ugotować, upiec
bardzo dobrze usmażyć.
Liczba zachorowań na biegunki o prawdopodobnie zakaźnym pochodzeniu w 2014 r. była
na podobnym poziomie co w roku 2013 r. (w 2013 r. – 124 przypadki, w 2014 r. – 126
przypadków). Ponadto wirusowe zakażenia jelitowe w 2014 r. zgłoszono w 63 przypadkach,
z czego 39 zakażeń było wywołanych przez rotawirusy, w 4 przypadkach przyczyną
zachorowań były norowirusy, a w 7 przypadkach adenowirusy. Biegunki i zatrucia
pokarmowe najczęściej są przyczyną chorobowości u dzieci do lat 2. Takie przypadki
spowodowane są zakażeniami wirusowymi, zwłaszcza rotawirusowymi, które mogą mieć
szczególnie ciężki przebieg w grupie dzieci poniżej 6 miesiąca życia (biegunek u dzieci do lat
2 w 2014 r. zarejestrowano ogółem 73 przypadki, z czego zakażenia wirusowe stanowiły
31 zgłoszeń).
Organy władzy publicznej mają niewielki wpływ na zapobieganie zakażeniom
i zatruciom pokarmowym w środowisku domowym. Pewien wpływ może mieć oświata
zdrowotna poprzez kształtowanie zachowań prozdrowotnych na rzecz zwiększania higieny
osobistej, otoczenia oraz higieny przygotowania posiłków, a także propagowanie szczepień
ochronnych małych dzieci przeciw rotawirusom.
7
Zapadalność na salmonelozy na 100 tys. mieszkańców w latach 1995 – 2014, na terenie
nadzorowanym przez PSSE w Kluczborku w porównaniu z Polską i województwem opolskim.
ROK
POLSKA
OPOLSKIE
PSSE
KLUCZBORK
WOJEWÓDZTWO
MIASTO
MIASTO
MIASTO
I
I
I
GMINA
GMINA
GMINA
KLUCZBORK WOŁCZYN BYCZYNA
GMINA
LASOWICE
WLK.
1995
87,8
78,0
38,5
34,9
33,3
0
66,0
1996
74,8
56,7
110,0
79,9
59,9
109,3
52,8
1997
72,4
62,8
59,3
25,0
133,1
89,6
105,5
1998
69,0
54,9
111,1
74,8
79,9
398,9
52,6
1999
60,5
37,2
85,6
104,7
73
79,8
26,5
2000
58,8
51,1
61,9
42,4
86,7
0
198,8
2001
51,2
46,0
46,8
60,0
20,0
29,7
53,2
2002
53,3
46,8
19,4
17,6
33,4
19,8
0
2003
43,2
38,0
61,4
68,5
27,1
39,8
121,6
2004
41,8
35,8
32,5
25,7
68,4
9,9
27,4
2005
41,9
27,9
37,0
36,3
48,3
20,0
41,1
2006
34,6
25,0
11,5
20,9
0
0
0
2007
30,3
27,0
18,8
18,5
34,9
10,2
0
2008
24,9
20,3
20,4
5,3
70,2
10,2
14,0
2009
16,8
33,8
11,7
8,1
28,2
-
14,0
2010
25,01
14,66
19,2
21,7
21,2
10,3
14,1
2011
22,5
12,9
17,8
24,5
14,2
10,4
0
2012
21,5
11,8
17,9
13,7
28,7
21,0
14,4
2013
19,2
11,82
9,0
8,3
0
21,1
14,4
2014
21,30
17,2
16,7
11,2
25,5
31,8
14,5
W roku 2014, podobnie jak w 2013 r., nie odnotowano na terenie powiatu kluczborskiego
zachorowań na inwazyjną chorobę meningokokową wywołaną przez Neisseria meningitidis
grupy C. Poprawę sytuacji epidemiologicznej w zakresie zapadalności na inwazyjną chorobę
meningokokową wywołaną Neisseria meningitidis z grupy C uzyskano m.in. dzięki
rozpoczętej w 2007 r. akcji szczepień, którą kontynuowano również w 2014 r. Od początku
tej akcji zaszczepiono 10373 osób z roczników od 1991 do 2008. Dwoinki zapalenia opon
mózgowo-rdzeniowych (Neisseria meningitidis (meningokoki) są powszechnie
występującymi drobnoustrojami kolonizującymi nosogardło (kolonizacji ulega ok. 5–10%
populacji) i wywołującymi sporadyczne zachorowania na inwazyjną chorobę
meningokokową. Najczęstszymi w Polsce czynnikami wywołującymi zachorowania
sporadyczne są dwoinki zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych z grupy B i grupy C. Polska
jest jednym z krajów, w których w ostatniej dekadzie wzrosła liczba zakażeń wywołanych
przez dwoinkę zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych z grupy C, która obecnie jest
przyczyną
ok.
60%
zachorowań
na
inwazyjną
chorobę
meningokokową
(wg danych Krajowego Ośrodka Referencyjnego ds. Diagnostyki Bakteryjnych Zakażeń
OUN).
W 2014 r. na terenie powiatu kluczborskiego zarejestrowano 1 przypadek pneumokokowego
zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych u osoby w wieku 65 lat. Zakażenie pneumokokami
występuje we wszystkich grupach wiekowych, ale szczególnie narażone są małe dzieci
poniżej 2 r.ż. i osoby dorosłe powyżej 65 r.ż.
8
Głównym źródłem zakażenia pneumokokami jest człowiek chory, lub zdrowy nosiciel.
Istnieje wiele szczepów pneumokoków, z których najbardziej zjadliwe są tzw. szczepy
otoczkowe. Przechorowanie zakażenia daje odporność tylko przeciwko konkretnemu typowi
pneumokoka, tak więc możliwe jest niestety ponowne ciężkie zakażenie innym typem
serologicznym. Opisano łącznie ponad 80 serotypów pneumokoka, z których silnie
chorobotwórczych jest co najmniej 9. W Polsce szczepienie przeciwko pneumokokom jest
nadal na liście szczepień zalecanych, jedynie w grupach podwyższonego ryzyka
(wcześniactwo), czy wybranych stanach i chorobach jest szczepieniem obowiązkowym.
Jak pokazują badania, nosicielstwo bakterii Streptococcus pneumoniae występuje u 80%
do 98 % dzieci od 6 miesiąca do 5 roku życia. Zakażenia pneumokokami wywołują m.in.
inwazyjną chorobę pneumokokową, która może mieć szczególnie ciężki przebieg u dzieci
poniżej 5 roku życia. Częstość zachorowań na inwazyjną chorobę pneumokokową (IChP) jest
największa u dzieci do 5 lat.
W Polsce niektóre samorządy od kliku lat finansują programy profilaktyczne (szczepienia),
których celem jest zabezpieczenie dzieci przed pneumokokami. Według ekspertów, najlepszą
metodą zapobiegania zakażeniom jest podanie szczepionki. Obniża ona ryzyko IChP
o 50-80%, a ryzyko zgonu z powodu pneumokokowego zapalenia płuc o ponad 50%.
W 2014 r. nie zanotowano przypadków przewlekłych wirusowych zapaleń wątroby typu
B (wzw typu B). Otrzymywane zgłoszenia dotyczyły przypadków wcześniej już
zarejestrowanych.
Zapadalność na wirusowe zapalenie wątroby typu B w powiecie
kluczborskim na 100 tyś. mieszkańców w latach 2009-2014
20
15
Polska
10
woj. opolskie
5
pow. kluczborski
0
2009
2010
2011
2012
2013
2014
Przewlekłe zapalenie wątroby typu B. Analizując zapadalność na wirusowe zapalenie
wątroby typu B, obserwuje się spadek zachorowań na ostre wirusowe zapalenia wątroby typu
B, co uzyskano m.in. poprzez wprowadzenie do obowiązkowego kalendarza szczepień,
szczepienia przeciwko wzw typu B. Obecnie przyjmuje się, że populacja osób do 28. roku
życia jest uodporniona przeciwko tej chorobie.
W 2014 r. w ramach obowiązkowego Programu Szczepień, szczepienia przeciwko wzw typu
B wykonano w następujących grupach osób:
− 10 osób przebywające w stałym kontakcie z zakażonymi HBV i chorymi na wzw typu B,
− 3 pracowników służby zdrowia,
− 7 osób zakażonych wirusem zapalenia wątroby typu C,
− 13 osób przewlekle chorych o wysokim ryzyku zakażenia ( w tym osoby dializowane),
− 475 noworodków,
− inne osoby poddane szczepieniom przeciwko wzw typu B – 587 osób
9
Zapadalność na wirusowe zapalenie wątroby typu B na 100 tys. mieszkańców w latach 1990–2014,
na terenie nadzorowanym w porównaniu z Polską i województwem opolskim.
ROK
POLSKA
WOJEWÓDZTWO
OPOLSKIE
PSSE
KLUCZBORK
LASOWICE
WOŁCZYN
MIASTO
I GMINA
BYCZYNA
MIASTO
I GMINA
MIASTO
I GMINA
KLUCZBORK
GMINA
WLK.
1990
39,7
33,8
39,5
30,5
53,9
99.3
0
1991
35,6
33,6
31,8
35,3
20,3
69,7
13,1
1992
34,5
29,4
44,3
60,0
54,1
9,9
13,1
1993
34,6
26,4
42,7
47,4
66,7
19,7
0
1994
28,4
26,6
59,2
47,4
86,4
59,6
92,8
1995
23,4
22,4
15,1
12,5
26,6
19,9
0
1996
16,7
18,8
11,3
9,9
19,9
19,9
0
1997
12,5
14,9
13,9
7,5
26,6
29,9
0
1998
10,1
9,8
5,0
7,5
6,7
0
0
1999
8,7
7,3
6,9
12,5
0
0
0
2000
7,0
5,4
5,5
5,0
13,3
0
0
2001
5,9
5,4
8,3
5,0
0
0
0
2002
5,0
4,2
6,9
7,5
0
19,8
0
2003
4,4
3,0
5,6
7,6
0
9,9
0
2004
3,86
3,1
5,6
10,3
0
0
0
2005
4,5
3,3
17,0
15,6
20,7
10,0
27,5
2006
4,4
4,6
17,2
13,1
6,9
10,1
6,9
2007
3,8
5,8
17,3
18,5
6,9
30,6
13,9
2008
3,5
5,6
16,0
18,7
14,0
10,2
14,0
2009
7,1
7,07
7,3
5,4
7,1
20,5
0
2010
3,94
11,55
16,2
18,9
21,2
10,3
0
2011
3,8
0,39
10,4
10,9
7,1
20,7
0
2012
3,9
3,46
6,0
5,5
7,2
10,5
0
2013
3,8
3,97
7,5
11,0
7,2
0
0
2014
6,94
5,1
0
0
0
0
0
W 2014 r.
zarejestrowano 13 przypadków przewlekłych wirusowych zapaleń
wątroby typu C. Przypadki zachorowań są zgłaszane w oparciu o definicję przypadku
wirusowego zapalenia wątroby typu C dla celów nadzoru epidemiologicznego.
Około 80% przypadków zakażeń HCV przebiega w sposób przewlekły i zwykle w pierwszym
okresie, który może trwać od kilku do kilkudziesięciu lat, zakażenie to przebiega
bezobjawowo. Z tego powodu zakażenia HCV są rozpoznawane niemal wyłącznie u osób
chorujących objawowo na wirusowe zapalenie wątroby typu C lub w trakcie przesiewowych
badań laboratoryjnych wykonywanych z innych powodów np. u krwiodawców lub kobiet
ciężarnych. Szacunkowe dane epidemiologiczne pozwalają sądzić, że liczba osób, które miały
kontakt z wirusem typu C w Polsce sięga ok. 1,9% populacji. Z uwagi na skryty charakter
choroby aż 95% Polaków zakażonych HCV nie jest świadomych zakażenia i związanych
10
z nim następstw, takich jak możliwość rozwinięcia się w jego wyniku marskości wątroby lub
raka wątrobowo-komórkowego, a ponadto może nieświadomie zakażać inne osoby
Z uwagi na brak metod zapobiegania zakażeniom HCV w drodze szczepień ochronnych,
szerzeniu się zachorowań na wirusowe zapalenie wątroby typu C można zapobiec jedynie
w drodze działań nieswoistych polegających na wdrażaniu i utrzymywaniu wysokich
standardów higieniczno-sanitarnych wykonywania świadczeń zdrowotnych oraz zabiegów
o charakterze niemedycznym, przebiegających z naruszeniem ciągłości tkanek.
Zapadalność na wirusowe zapalenie wątroby typu C 100 tys. mieszkańców w latach 1995 – 2014,
na terenie nadzorowanym w porównaniu z Polską i województwem opolskim.
POLSKA
ROK
1995
WOJEWÓDZTWO
OPOLSKIE
PSSE
KLUCZBORK
MIASTO
I GMINA
KLUCZBORK
MIASTO
I GMINA
WOŁCZYN
MIASTO
I GMINA
BYCZYNA
GMINA
LASOWICE WLK.
Nie prowadzono rejestracji wirusowego zapalenia wątroby typu C
1996
1997
2,8
2,6
7,6
4,98
13,3
0
13,1
1998
4,0
1,4
0
0
0
0
0
1999
4,8
2,4
9,6
12,5
13,3
0
0
2000
5,1
1,6
1,4
2,5
0
0
0
2001
4,7
3,8
2,8
5,0
0
0
0
2002
4,9
2,6
4,1
2,5
13,3
0
0
2003
5,6
3,1
9,8
15,2
0
9,9
0
2004
5,4
2,2
0
0
0
0
0
2005
7,8
3,6
7,1
0
0
50,1
0
2006
7,7
4,5
7,2
5,3
13,9
10,1
0
2007
7,2
5,3
0
0
0
0
0
2008
6,2
5,4
8,8
5,3
14,0
20,5
0
2009
5,6
5,6
*
1,5
2,7
0
0
0
2010
5,8
9,1*
8,8
8,1
21,2
0
0
2011
5,7
6,0*
4,4
8,2
0
0
0
2012
5,9
7,9*
6,0
11,0
0
0
0
2013
6,8
4,77*
7,5
8,3
0
2,1
0
7,99
6,7
21,7
30,7
25,5
0
0
9,22
6,5
18,3
27,9
12,8
0
0
2014
wg definicji
przypadku-20051
2014
wg definicji
przypadku20141
1
Definicje przypadków chorób zakaźnych na potrzeby nadzoru epidemiologicznego
11
Gruźlica
Od połowy 2009 r. zachorowania i podejrzenia zachorowań na gruźlicę w województwie
opolskim zgłaszane są bezpośrednio organom Państwowej Inspekcji Sanitarnej.
W 2014 r. zarejestrowano 16 przypadków zachorowań na gruźlicę płuc oraz 1 przypadek
gruźliczego zapalenia opłucnej. W dziewięciu przypadkach była to gruźlica potwierdzona
bakteriologicznie, w siedmiu przypadkach zachorowania nie były potwierdzone
histologicznie i bakteriologicznie.
Pomimo ogromnych postępów w zwalczaniu gruźlicy, poprawie sytuacji epidemiologicznej
w Polsce i na świecie, na przestrzeni ostatnich lat problem gruźlicy nadal istnieje, nadal jest
aktualny i wymaga doskonalenia metod jej zwalczania przy współudziale wszystkich struktur
organizacyjnych zajmujących się ochroną zdrowia.
Zapadalność na gruźlicę w woj. opolskim w latach 2006-2014
22,5
371 11 23
23
2007
8616 22,
22
2008
8081 21,2 562 16,6
21
20
20
616
22,6
5
20
19
19
18
17
17
16
15
15
15
14
14
13
13
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
Źródło: Biuletyn Instytutu Gruźlicy i Chorób Płuc i WSSE Opole
Nowym problem na świecie jest pojawienie się gruźlicy MDR-TB tzn. zakażeń
wywołanych przez prątki, które uodporniły się na dwa najskuteczniejsze leki: izoniazyd
i ryfampicynę. Dlatego bardzo istotny jest nadzór nad osobami zakażonymi, w tym nad
kontynuacją leczenia poszpitalnego. W praktyce istnieje problem z osobami chorymi które
nie posiadają uprawnień z tytułu ubezpieczenia zdrowotnego oraz takimi, które nie są
zadeklarowane do żadnego lekarza podstawowej opieki zdrowotnej oraz bezdomnymi. Osoby
te często odmawiają leczenia.
12
Zachorowania na gruźlicę w latach 2010-2014 w powiecie kluczborskim
16
14
12
10
liczba
8
zachorowań
6
4
2
0
2010
2011
2012
2013
2014
lata
pow. kluczborski
Na powyższym wykresie przedstawiono liczbę zachorowań na gruźlicę w powiecie
kluczborskim w latach 2010 -2014 r.
W 2014 r. zarejestrowano 16 przypadków zachorowań na gruźlicę i 1 przypadek gruźliczego
zapalenia opłucnej. W 2013 r. – 13 przypadków, w 2012 r. – 16 przypadków, w 2011 r.
zachorowało 12 osób.
Od 2011 r. zapadalność w powiecie kluczborskim przewyższa zapadalność odnotowaną
w województwie opolskim.
ZAPADALNOŚĆ NA GRUŹLICĘ W LATACH 2010-2014
ROK
WOJEWÓDZTWO OPOLSKIE
POWIAT KLUCZBORSKI
2010
13
10,54
2011
15
18,0
2012
15
24,1
2013
17
20
2014
14,2
26,7
13
Ocena stanu bezpieczeństwa sanitarnego powiatu kluczborskiego za 2014 rok
Zapadalność na gruźlicę wszystkich postaci w Polsce w roku 2013 wg grup wieku i województw
(liczba osób oraz współczynnik zapadalności na 100 tys. mieszkańców)
Liczby
Województwa
POLSKA
Współczynniki
razem
0-14
15-19
20-44
45-64
65+
razem
0-14
15-19 20-44
6403
116
110
1705
2748
1724
16,6
2,0
5,1
45-64
65+
11,8
26,1
30,9
1.
Dolnośląskie
559
1
9
151
260
138
19,2
0,2
5,9
13,8
31,1
32,7
2.
Kujawsko-pomorskie
311
3
3
107
137
61
14,9
0,9
2,4
13,7
23,7
21,2
3.
Lubelskie
516
8
16
113
205
174
23,9
2,5
12,2
14,1
35,5
53,1
4.
Lubuskie
192
-
1
67
81
43
18,8
0,0
1,7
17,4
28,1
32,3
5.
Łódzkie
509
3
4
143
213
146
20,2
0,9
3,0
15,8
29,8
35,7
6.
Małopolskie
498
7
7
119
181
184
14,8
1,3
3,5
9,3
21,0
38,3
7.
Mazowieckie
999
52
36
264
383
264
18,8
6,3
12,8
13,2
27,3
32,7
8.
Opolskie
133
-
2
35
67
29
13,2
0,0
3,6
9,3
23,1
19,2
9.
Podkarpackie
258
1
3
81
100
73
12,1
0,3
2,2
9,9
18,1
24,8
10. Podlaskie
138
-
2
28
59
49
11,5
0,0
2,7
6,3
18,4
27,0
11. Pomorskie
323
2
2
85
155
79
14,1
0,5
1,5
9,7
25,3
26,1
12. Śląskie
986
28
11
272
457
218
21,4
4,4
4,6
16,0
34,4
31,1
13. Świętokrzyskie
278
6
4
54
113
101
21,9
3,4
5,4
11,7
31,9
50,2
14. Warmińsko-mazurskie
173
1
1
46
89
36
11,9
0,4
1,1
8,4
22,1
19,8
15. Wielkopolskie
314
3
8
77
154
72
9,1
0,5
4,0
5,8
16,8
15,7
16. Zachodnio-pomorskie
216
1
1
63
94
57
12,6
0,4
1,0
9,8
18,9
24,5
źródło: Instytut Gruźlicy i Chorób Płuc w Warszawie
14
Wścieklizna
W ciągu 2014 roku przeprowadzono 98 dochodzeń epidemiologicznych w przypadkach
podejrzenia o zakażenie wirusem wścieklizny wskutek pogryzień przez zwierzęta. Z powodu
pogryzienia przez nieznane zwierzęta zaszczepiono przeciwko wściekliźnie 12 osób (9 osób
zaszczepiono po pogryzieniu przez psy, 3 osoby po pogryzieniu przez koty). W trakcie
prowadzonego nadzoru epidemiologicznego w tym zakresie współpracowano z Powiatowym
Lekarzem Weterynarii w Kluczborku.
Grypa
W 2014 r. na terenie powiatu kluczborskiego odnotowano 25 przypadków zachorowań na
grypę (dla porównania w 2013 r. odnotowano 435 przypadków). Sytuacja epidemiologiczna
w zakresie zarejestrowanych podejrzeń zachorowań na grypę w powiecie kluczborskim
odzwierciedla zapadalność na grypę w Polsce. Jednocześnie należy pamiętać, że dany sezon
epidemiczny zachorowań na grypę należy analizować na przełomie dwóch lat, co oznacza że
sezon epidemiczny 2014/2015 zachorowań na grypę trwa.
W ramach bieżącego monitoringu zachorowań prowadzony był również cotygodniowy
nadzór epidemiologiczno - wirusologiczny nad grypą w systemie Sentinel.
W nadzorze wirusologiczno - epidemiologicznym nad grypą w systemie Sentinel w powiecie
kluczborskim w roku 2014 brało udział 3 lekarzy (internistów i pediatrów), obejmujących
opieką 6675 pacjentów, co stanowi 9,6% populacji powiatu kluczborskiego.
W związku z małą liczbą zachorowań, nie udało się pobrać wymazów od chorych
z podejrzeniem grypy. Najwięcej zachorowań na grypę i infekcje grypopodobne odnotowano
w przedziale wiekowym 15-64 lata - zachorowały 24 osoby. Większość zachorowań
wystąpiło w I kwartale 2014 roku (14 przypadków). W pozostałych kwartałach odnotowano
pojedyncze zachorowania.
Zachorowania i podejrzenia zachorowań na grypę. Średnia dzienna zapadalność (na 100 tys. ludności)
wg tygodniowych meldunków w sezonie 2014/15 w porównaniu z sezonami 2010/11 - 2013/14
Dane pochodzą z meldunków Państwowego Zakładu Higieny w Warszawie (www.pzh.gov.pl
15
W powiecie kluczborskim w 2014 r. przeciw grypie zaszczepiono 1318 osób, co stanowi
5,04% populacji powiatu. Dane te pochodzą ze sprawozdań z realizacji szczepień
ochronnych, sporządzanych przez punkty szczepień i są niepełne, gdyż wiele osób szczepi się
w prywatnych gabinetach lekarskich, które nie mają obowiązku prowadzenia
sprawozdawczości w tym zakresie. Niestety, profilaktyka grypy w postaci szczepienia
w dalszym ciągu jest mało popularna, pomimo prowadzonych działań edukacyjnych.
Od 2009 r. odnotowuje się spadek wykonanych szczepień p/grypie.
Liczba osób zaszczepionych przeciw grypie w latach 1995-2014
w powiecie kluczborskim
3000
2500
2000
1500
1000
500
0
1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014
lata
3. Realizacją Programu Szczepień Ochronnych
Obowiązek szczepień ochronnych w Polsce nakłada ustawa z dnia 5 grudnia 2008 r.
o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi. Ponadto wykonywanie
szczepień ochronnych regulowane jest rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia
18 października 2011 r. w sprawie obowiązkowych szczepień ochronnych. Zgodnie
z cytowanym rozporządzeniem obowiązkowe szczepienia w Polsce wykonywane są
przeciwko następującym chorobom: błonica, gruźlica, inwazyjne zakażenia Haemophilus
influenzae typu b, inwazyjne zakażenia Streptococcus pneumoniae, krztusiec, świnka, odra,
ospa wietrzna, choroba Heinego-Medina (poliomyelitis), różyczka, tężec, wirusowe zapalenie
wątroby typu B, wścieklizna. Jednocześnie co roku Główny Inspektor Sanitarny ogłasza
Program Szczepień Ochronnych na dany rok. Program Szczepień podlega zmianom
i weryfikacji w zależności m.in. od sytuacji epidemiologicznej kraju.
Zgodnie z Programem Szczepień na 2014 rok obowiązkowym szczepieniom przeciw:
− gruźlicy, wzw typu B, błonicy, tężcowi, krztuścowi, poliomyelitis, inwazyjnym
zakażeniom Haemophilus influenzae typu b podlegały dzieci w 1 roku życia,
− błonicy, tężcowi, krztuścowi, poliomyelitis, inwazyjnym zakażeniom Haemophilus
influenzae typu b, odrze, śwince i różyczce podlegały dzieci w 2 roku życia,
− błonicy, tężcowi, krztuścowi, poliomyelitis podlegały dzieci w 6 roku życia,
− odrze, śwince i różyczce podlegały dzieci w 10 roku życia,
− błonicy i tężcowi podlegała młodzież w 14 roku życia,
− błonicy i tężcowi podlegała młodzież w 19 roku życia,
− inwazyjnym zakażeniom Streptococcus pneumoniae podlegały dzieci do ukończenia
5 roku życia z wybranych grup ryzyka zagrożonych szczególnie ciężkim przebiegiem tych
16
−
−
−
−
zakażeń oraz dzieci do ukończenia 12 miesiąca życia urodzone przed 37 tygodniem ciąży
lub urodzone z masa urodzeniową poniżej 2500 g,
ospie wietrznej podlegały dzieci do ukończenia 12 roku życia z wybranych grup ryzyka
zagrożonych szczególnie ciężkim przebiegiem zakażeń oraz dzieci do ukończenia 12 roku
życia z ich otoczenia, które nie chorowały na ospę wietrzną,
ospie wietrznej podlegały również dzieci do ukończenia 12 roku życia narażone na
zakażenie ze względów środowiskowych, w szczególności narażone na zakażenie ze
względu na czasowe lub stałe przebywanie we wspólnych pomieszczeniach, w tym
zwłaszcza w domach opieki długoterminowej, domach dziecka, żłobkach i innych
instytucjach opiekuńczych,
tężcowi, błonicy i wściekliźnie podlegały osoby ze wskazań indywidualnych, w związku
z ekspozycją na zakażenie,
wzw typu B podlegały osoby narażone w sposób szczególny na zakażenie oraz osoby
zakażone wirusem zapalenia wątroby typu C.
Na podstawie rocznego sprawozdania z wykonawstwa szczepień ochronnych w 2014 r.
dokonano procentowej oceny stanu uodpornienia określonych roczników dzieci przeciwko
wybranym chorobom zakaźnym:
dzieci urodzone w 2013 r.
− 100% ( pełne III- dawkowe szczepienie przeciw wzw typu B),
− 99,8% (szczepienie pierwotne i uzupełniające przeciw błonicy, tężcowi, krztuścowi,
poliomyelitis i inwazyjnym zakażeniom Haemophilus influenzae typu b),
− 99,6 % ( szczepienie podstawowe przeciw wzw typu B),
− 97,4% (szczepienie podstawowe przeciw błonicy, tężcowi i krztuścowi oraz
poliomyelitis i inwazyjnym zakażeniom Haemophilus influenzae typu b),
− 97,6% (pierwsza dawka przypominająca szczepienia przeciw błonicy, tężcowi
i krztuścowi oraz poliomyelitis),
− 94,7% (szczepienie przeciw śwince, odrze i różyczce),
− 93,5% ( druga dawka przypominająca szczepienia przeciw błonicy i tężcowi),
młodzież urodzona w 1995 r.
− 94,6% ( trzecia dawka uzupełniająca szczepienia przeciw błonicy i tężcowi).
Źródłem powyższych danych są karty szczepień, znajdujące się w placówkach podstawowej
opieki zdrowotnej. Należy zaznaczyć, że w punktach szczepień pozostaje duża ilość kart
szczepień osób, które wyjechały za granicę (ogółem 472). Osoby te nadal są zadeklarowane
do placówek podstawowej opieki zdrowotnej, więc ich karty szczepień są wykazywane
w sprawozdaniach. W związku z faktem, że nieznany jest aktualny stan uodpornienia tych
osób, w sprawozdaniach wykazywane są one jako nieuodpornione przeciwko określonym
chorobom zakaźnym.
Nadal problemem jest podanie ostatniej dawki szczepionki przeciwko błonicy
i tężcowi młodzieży w 19 roku życia. Osoby te często przebywają poza miejscem stałego
zameldowania oraz niechętnie zgłaszają się do punktów szczepień.
17
Program Szczepień Ochronnych, obok wykazu szczepień obowiązkowych, zawiera także
wykaz szczepień zalecanych, które nie są finansowane ze środków Ministerstwa Zdrowia.
W 2014 r. spośród szczepień zalecanych w Programie Szczepień Ochronnych wykonano
szczepienia przeciwko następującym chorobom:
− grypie – zaszczepiono 1318 osób,
− wirusowemu zapaleniu wątroby typu B – zaszczepiono 587 osób,
− wirusowemu zapaleniu wątroby typu A – zaszczepiono 13 osób,
− kleszczowemu zapaleniu mózgu – zaszczepiono 30 osób,
− durowi brzusznemu – zaszczepiono 15 osób,
− inwazyjnym zakażeniom Neisseria meningitidis – zaszczepiono 406 osób,
− zakażeniom wirusem brodawczaka ludzkiego – zaszczepiono 124 dziewczynki,
− rotawirusom – zaszczepiono 110 niemowląt.
Ponadto w 2014 roku ramach obowiązkowych i zalecanych szczepień ochronnych
zaszczepiono przeciwko:
− ospie wietrznej – 67 osób,
− inwazyjnym zakażeniom Streptococcus pneumoniae – 204 dzieci,
− tężcowi – 677 osób.
W 2014 roku do szczepień przeciwko wściekliźnie zakwalifikowano 14 osób, które miały
kontakt ze zwierzętami podejrzanymi o wściekliznę.
Szczepienia ochronne są skuteczną metodą zapobiegania zachorowaniom u osób poddanych
szczepieniom ochronnym, a także zmniejszają prawdopodobieństwo zachorowania również
osób nieuodpornionych w tej populacji. Uzyskanie wysokiego odsetka osób zaszczepionych
przeciw chorobie zakaźnej zmniejsza także ryzyko epidemicznego szerzenia się tej choroby
w populacji. Osiągnięcie tzw. odporności zbiorowiskowej jest możliwe zwykle przy
zaszczepieniu ponad 90% populacji.
18
NADZOROWANYCH PRZEZ PSSE W KLUCZBORKU W PORÓWNANIU Z WOJEWÓDZTWEM OPOLSKIM W 2014 ROKU
JEDNOSTKA
CHOROBOWA
WOJEWÓDZTWO
OPOLSKIE
PSSE
KLUCZBORK
MIASTO I GMINA
KLUCZBORK
MIASTO I GMINA
WOŁCZYN
MIASTO I GMINA
BYCZYNA
GMINA
LASOWICE WIK
Liczba
zachorowań
Współczynnik
zapadalności
Liczba
zachorowań
Współczynnik
zapadalności
Liczba
zachorowań
Współczynnik
zapadalności
Liczba
zachorowań
Współczynnik
zapadalności
Liczba
zachorowań
Współczynnik
zapadalności
Liczba
zachorowań
Współczynnik
zapadalności
1
0,1
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
51
5,1
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
67
6,7
13
21,7
11
30,7
2
25,5
0
0
0
0
65
6,5
11
18,3
10
27,9
1
12,8
0
0
0
0
172
17,2
10
16,7
4
11,2
2
25,5
3
31,8
1
14,5
1
0,1
1
1,7
1
2,8
0
0
0
0
0
0
6 323
630,7
277
177
493,7
65
829,3
11
116,7
24
347,7
Różyczka
266
26,5
64
106,6
34
94,8
5
63,8
19
201,5
6
86,9
Płonica
720
71,8
64
106,6
36
100,4
9
114,8
4
42,4
15
217,3
Nagminne zapalenie
przyusznic
88
8,8
14
23,3
10
27,9
1
12,8
3
31,8
0
0
Borelioza
417
41,6
24
40,0
7
19,5
10
127,6
5
53,0
2
29,0
Krztusiec
75
7,5
4
6,7
3
8,4
1
12,8
0
0
0
0
Wirusowe Zapalenie
Wątroby typ A
Wirusowe Zapalenie
Wątroby typ B
przewlekłe
Wirusowe Zapalenie
Wątroby typu: C
wg definicji
przypadku - 2005
Wirusowe Zapalenie
Wątroby typu : C
wg definicji
przypadku - 2014
Salmonellozy
Zatrucia pokarmowe
Odra
Ospa wietrzna
461,5
19
II. Jakość wody przeznaczonej do spożycia
1. Wprowadzenie
W 2014 r. na terenie powiatu kluczborskiego pod nadzorem sanitarnym było
13 wodociągów sieciowych, wykorzystywanych do zbiorowego zaopatrzenia ludności
w wodę do spożycia.
Wymagania, jakim powinna odpowiadać woda do picia, zostały określone w rozporządzeniu
Ministra Zdrowia z dnia 29 marca 2007 r. w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia
przez ludzi (Dz. U. z 2007 r. Nr 61, poz. 417 z późniejszymi zmianami).
W tabeli poniżej przedstawiono stan zwodociągowania na terenie powiatu kluczborskiego.
Tabela nr 1.
Lp.
Gmina
Administrator wodociągu
Liczba wodociągów
sieciowych
Liczba ludności
zaopatrywanej
w wodę (tys.)
1.
Kluczbork
Wodociągi i Kanalizacja
HYDROKOM Sp. z o.o.
46-203 Kluczbork, ul. Kołłątaja 7
3
35,7
2.
Byczyna
Zakład Gospodarki
Komunalnej Sp. z o.o.
46-220 Byczyna, ul. Stawowa 21
4
9,4
3.
Wołczyn
Zakład Wodociągów
i Kanalizacji Sp. z o.o.
46-250 Wołczyn, ul. Traugutta 1
5
13,8
4.
Lasowice Wielkie
Wodociągi i Kanalizacja
HYDROKOM Sp. z o.o.
46-203 Kluczbork, ul. Kołłątaja 7
1
6,9
2. Zaopatrzenie ludności w wodę do spożycia
Do zaopatrzenia ludności w wodę do picia wykorzystywane są wyłącznie ujęcia podziemne
(studnie głębinowe), ujmujące wodę z utworów trzeciorzędowych i czwartorzędowych.
Studnie w większości są zlokalizowane na terenach wykorzystywanych rolniczo. Wyjątek
stanowią ujęcia dla Kluczborka, które znajdują się na terenach leśnych. Większość
wodociągów to małe obiekty, produkujące wodę w ilości od 100-1000 m3/dobę. Największym
na terenie powiatu jest wodociąg w Kluczborku, produkujący wodę w ilości około 3700
m3/dobę. W tabeli poniżej przedstawiono eksploatowane wodociągi w poszczególnych
gminach.
20
Tabela nr 2.
Gmina
Wodociągi
poniżej 100m3/d
-
Kluczbork
100 – 1000m3/d
1000 – 10 000m3/d
Krzywizna, Bogacica
Kluczbork
Byczyna
Dobiercice
Polanowice-Byczyna, Kostów,
Nasale Kastel
-
Wołczyn
Szymonków
Markotów
Wierzbica Górna, Wołczyn,
Krzywiczyny
-
Chocianowice
-
-
Lasowice Wielkie
W końcowej rocznej ocenie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi na terenie
powiatu, w pięciu wodociągach woda nie spełniała wymagań sanitarnych – w Nasalach
Kastelu, Kostowie i Dobiercicach na terenie gminy Byczyna oraz w Wierzbicy Górnej
i Szymonkowie w gminie Wołczyn.
Ogółem 5,9 tys. mieszkańców naszego powiatu korzystało w 2014 r. z wody pitnej, która
nie spełniała wymagań, ze względu na ponadnormatywne stężenia azotanów, manganu,
żelaza, niklu oraz podwyższoną mętności. Stanowiło to 9% ogółu mieszkańców powiatu,
zaopatrywanych w wodę z wodociągów sieciowych.
W tabeli poniżej przedstawiono wodociągi, w których jakość wody nie odpowiadała
wymaganiom sanitarnym, parametry kwestionowane oraz działania podjęte przez
Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego w Kluczborku.
Tabela nr 3.
Wodociąg
Liczba ludności
zaopatrywanej przez
wodociąg (w tys.)
Kwestionowany
parametr
Ocena wody
Przydatna do spożycia na warunkach
przyznanego odstępstwa w zakresie niklu do
dnia 31.01.2015 r., w zakresie azotanów do
dnia 31.03.2017 r. oraz warunkowo
dopuszczona do spożycia ze względu manganu
w terminie do dnia 30.06.2015 r.
Nasale Kastel
1,5
nikiel,
azotany
mangan
Dobiercice
0,7
mangan,
żelazo,
mętność
Kostów
1,2
azotany
Przydatna do spożycia na warunkach
przyznanego odstępstwa w terminie do dnia
30.04.2017 r.
Szymonków
0,6
mętność
Woda warunkowo przydatna do spożycia
Wierzbica
Górna
1,9
mangan
Woda warunkowo przydatna do spożycia
Woda warunkowo dopuszczona do spożycia
Poprawa jakości wody nastąpiła w wodzie wodociągu w Wołczynie (ujęcie Brzezinki).
Na stacji wodociągowej w Brzezinkach zainstalowano automatyczną stację uzdatniania wody
z wykorzystaniem solanki. Zasada działania stacji polega na przepływie wody przez kolumnę
filtracyjną ze złożem jonowymiennym, która wymienia jony NO3 (oraz SO42-) na jony CL-.
21
Na podstawie badań wykonanych w 2014 r. stwierdzono, że stężenia azotanów nie
przekraczają dopuszczalnej normy 50mg/l.
Na terenach wiejskich odsetek ludności korzystającej z wody dostarczanej centralnie wynosił
49,5% (32,6 tys.). Wodę o nieodpowiedniej jakości otrzymywało 5,9 tys. osób, co stanowi
18% ogółu mieszkańców wsi, zaopatrywanych w wodę do picia z wodociągów sieciowych.
Odsetek mieszkańców Kluczborka, Wołczyna i Byczyny, zaopatrywanych w wodę
z wodociągów sieciowych, wynosił 50,5% (33,2 tys.). Jakość wody pitnej dostarczanej
mieszkańcom miast odpowiada wymaganiom sanitarnym.
3. Ocena jakości wody przeznaczonej do spożycia
3.1. Jakość mikrobiologiczna
Wody podziemne, ujmowane do picia na terenie powiatu kluczborskiego nie są
zanieczyszczone mikrobiologicznie, wobec czego woda nie wymaga stałej lub okresowej
dezynfekcji wody. Zgodnie z wymaganiami rozporządzenia z dnia 29 marca 2007 r.
parametrami mikrobiologicznymi oznaczanymi w wodzie były bakterie Escherichia coli,
bakterie grupy coli, enterokoki (paciorkowce kałowe) oraz ogólna liczba kolonii bakterii
w temperaturze 360C po 48h. Dopuszczalne wartości w wodzie przeznaczonej do spożycia
wynoszą 0 (zero) i w tym zakresie nie ma żadnych odstępstw. Woda dostarczana
konsumentom musi być wolna od mikroorganizmów chorobotwórczych w liczbie stanowiącej
potencjalne zagrożenie dla zdrowia ludzi.
W 2014 r. w żadnym z nadzorowanych wodociągów nie wystąpiło skażenie mikrobiologiczne
wody.
3.2. Jakość fizykochemiczna
Wody surowe na terenie powiatu kluczborskiego, wykorzystywane do spożycia przez ludzi,
charakteryzują się głównie wysokimi stężeniami żelaza i manganu, z czym zwykle wiąże się
podwyższona mętność i barwa oraz ponadnormatywnymi wysokimi stężeniami azotanów.
W większości wodociągów woda jest twarda, o niskich zawartościach fluorków, azotynów,
amoniaku i chlorków. Parametry takie jak metale (m.in. arsen, rtęć, kadm, selen, ołów),
pestycydy czy benzo(a)piren występują w stężeniach bardzo niskich, poniżej oznaczalności
metody.
W wodociągach w Kluczborku, Krzywiźnie Bogacicy, Szymonkowie, Wierzbicy Górnej,
Nasalach Kastelu i Dobiercicach wody surowe zawierają w ilościach przekraczających
dopuszczalne normy żelazo i mangan.
Jak wynika z danych literaturowych, znaczny odsetek wód podziemnych, wykorzystywanych
do spożycia przez ludzi zawiera wyższe od dopuszczalnych stężenia żelaza i manganu,
podwyższona jest zwykle mętność i barwa. Pomimo, że stężenia manganu w ilości do
0,1mg/litr są zazwyczaj tolerowane przez konsumentów (zależy to od warunków lokalnych),
może się zdarzyć, że przy przekroczeniu tej wartości mangan wywołuje niepożądany smak
napojów. Obecność manganu w wodzie do spożycia, podobnie jak żelaza, może powodować
powstawanie osadów w sieci wodociągowej, które odrywają się i w postaci czarnej zawiesiny
są widoczne dla konsumenta. Przypadki takie były stwierdzane już przy wartości 0,02mg/l.
Również bakterie odkładają w komórkach mangan, co może stwarzać problemy ze smakiem,
zapachem i mętnością wody. Dlatego też woda z ujęć podziemnych zawierająca
ponadnormatywne ilości żelaza i manganu, przed podaniem jej odbiorcom poddawana jest
procesom uzdatniania.
22
Nieprawidłowości występujące w trakcie prowadzonych procesów uzdatniania mogą być
przyczyną okresowego występowania w wodzie ponadnormatywnych zawartości związków
żelaza i manganu, czemu zazwyczaj towarzyszy podwyższona mętność i barwa.
Wielkość wahań stężeń poszczególnych składników wody w czasie i przestrzeni zależy
zarówno od źródeł zanieczyszczeń, jak i od zmian zachodzących w wodzie podczas jej
dystrybucji. W wodzie występują związki, dla których prawdopodobieństwo zmian ich
stężenia w czasie rozprowadzania wody jest niewielkie i zależne jest głównie od ich stężenia
w wodzie ujmowane (surowej). Do takich należą m.in. arsen, chlorki, fluorki, twardość.
Są także takie związki, których stężenie może zmieniać się i zmienia w trakcie dystrybucji
wody, np. wskutek zachodzących reakcji podczas jej przesyłania instalacjami
wodociągowymi, wykonanymi z różnych materiałów. Do takich należą np. żelazo, mangan
i odczyn.
Dopuszczalne maksymalne stężenie żelaza w wodzie przeznaczonej do spożycia wynosi
200µg/l, manganu – 50µg/l. W wodach surowych żelazo może nawet kilkadziesiąt razy
przekraczać dopuszczalne wartości, mangan – kilkanaście razy. Dlatego też wody surowe są
poddawane procesom uzdatniania – odżelazianiu i odmanganianiu.
Skład wody decyduje o jej walorach smakowych i akceptowalności przez konsumentów.
Odbiorca ocenia jakość wody głównie po jej smaku, zapachu, mętności i barwie, czyli
wskaźnikach organoleptycznych. Woda organoleptycznie zaakceptowana przez konsumenta
jest dla niego zdrowa i bezpieczna. Jakakolwiek zmiana jednego z wymienionych parametrów
wywołuje niepokój i poczucie niebezpieczeństwa, co powoduje, że uznaje on wodę jako nie
nadającą się do spożycia i stanowiącą zagrożenie dla jego zdrowia. Woda z zawartością
żelaza i manganu nawet w stężeniach przekraczających dopuszczalne stężenia, nie stanowi
zagrożenia dla zdrowia i życia ludzi, jest tylko uciążliwa w użytkowaniu, gdyż powoduje
m.in. brudzenie urządzeń sanitarnych i prania.
Parametrem istotnym ze względu na możliwe zagrożenie dla zdrowia ludzi, szczególnie dla
niemowląt, są azotany. Maksymalne dopuszczalne stężenie azotanów w wodzie
przeznaczonej do spożycia wynosi 50mg/l.
W tabeli przedstawiono najwyższe stężenia azotanów w wodzie w nadzorowanych
wodociągach, stwierdzone w 2014 r. (źródło: PSSE w Kluczborku).
Tabela nr 4.
Wodociąg
Azotany w mg/l
woda podawana do sieci
woda w sieci wodociągowej
Kluczbork
10,68
23,57
Bogacica
6,43
6,74
Krzywizna
<0,44
0,53
Chocianowice
13,74
15,39
Wołczyn
46,0
47,26
-
<0,44
Markotów
39,26
40,03
Wierzbica Górna
5,54
5,16
Krzywiczyny
24,27
24,21
Polanowice Byczyna
45,74
43,32
Dobiercice
<0,44
<0,44
Nasale Kastel
53,72
55,12
Kostów
54,18
55,79
Szymonków
23
W 2014 r. w związku z przekroczeniami azotanów w wodzie w wodociągach w Kostowie
i Nasalach Kastelu, PPIS w Kluczborku wydał zgody na odstępstwo od wymagań cytowanego
wyżej rozporządzenia z dnia 29 marca 2007 r. na okres trzech lat, tj. do kwietnia 2017 r.
Jednocześnie informuję, że zarządca wodociągu w Kostowie (Zakład Gospodarki Komunalnej
Sp. z o.o. w Byczynie, ul. Stawowa 21) w 2007 r. uzyskał podobne odstępstwo na okres
trzech lat do 2010 r.
Jak widać w tabeli, spośród czterech wodociągów na terenie gminy Byczyna, tylko
w Dobiercicach azotany występują w bardzo niskich stężeniach. Stosunkowo wysoki poziom
azotanów w 2014 r. stwierdzono w wodzie z wodociągu w Polanowicach. Aktualną sytuację
w zakresie azotanów obrazują przedstawione niżej wykresy.
Wykres nr 1.
Najwyższe stwierdzone stężenia azotanów w w latach 2009-2014 w wodociągach
w Kostowie, Nasalach Kastelu i Polanowicach
55
50
Kostów
45
Nasale Kastel
Polanowice
40
35
30
2009
2010
2011
2012
2013
2914
Lata
Wykres nr 2.
Najwyższe stężenia azotanów w Kostowie, Nasalach Kastelu
i Polanowicach w rozbiciu na kwartały 2014 r.
60
Stężenie azotanów w mg/l
Stężenie azotanów w mg/l
60
55
50
45
Polanowice
40
Nasale Kastel
Kostów
35
30
1. Kw
2. Kw
3. Kw
2014 rok
24
4. Kw
W 2014 r. w wodociągu w Kostowie w kierunku oznaczenia azotanów pobrano do badań
15 próbek wody. W dwunastu stężenie azotanów przekraczały dopuszczalną normę 50mg/l.
Z wodociągu Nasale Kastel pobrano 14 próbek wody. W 10 stwierdzono ponadnormatywne
stężenia azotanów.
Zalecana maksymalna wartość azotanów w wodzie przeznaczonej do spożycia na poziomie
50mg/l została ustalona w oparciu o na przesłanki zdrowotne, w celu zapobiegania
methemoglobinemii. Na tę chorobę narażone są niemowlęta do 3 miesiąca życia karmione
pokarmem z butelki. Woda o ponadnormatywnych zawartościach azotanów nie powinna być
używana do przygotowywania pokarmów dla niemowląt.
Stężenia azotanów stwierdzane w 2014 r. w wodzie z wodociągach w Nasalach Kastelu
i Kostowie nie stanowiły zagrożenia dla zdrowia i życia ludzi.
W 2011 r. w wodzie w wodociągu Nasale Kastel stwierdzono ponadnormatywne stężenia
niklu. Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Kluczborku wydał zgodę na odstępstwo
oraz dopuścił warunkowo wodę do spożycia na okres od dnia 10 stycznia 2012 r. do dnia
31 stycznia 2015 r. Maksymalne dopuszczalne stężenie niklu w wodzie przeznaczonej do
spożycia wynosi 20µg/l. Na podstawie badań wykonanych w 2014 r. przez PSSE
w Kluczborku, najwyższe stężenie niklu w wodzie podawanej do sieci (SUW) wynosiło
31µg/l, natomiast w wodzie w sieci wodociągowej – 35µg/l.
Wg dostępnych danych literaturowych, dopuszczalne stężenie niklu w wodzie przeznaczonej
do spożycia przez ludzi wynoszące 0,02 mgNi/l ustalono przede wszystkim dlatego, gdyż
nikiel dostaje się do organizmu także drogą pokarmową z pożywieniem. Średnie dzienne
spożycie wynosi zwykle 0,1-0,3mg niklu, ale może wzrastać nawet do 0,9mg przy
spożywaniu niektórych pokarmów (owoce, warzywa, rośliny strączkowe, orzechy, czekolada,
kakao, niektóre ryby i owoce morza, żywność konserwowana w metalowych opakowaniach).
U osób szczególnie wrażliwych na nikiel, w wyniku kontaktu lub dostarczenia do organizmu
drogą pokarmową, mogą pojawić się odczyny alergiczne skóry, ponadto nadmiar niklu
w organizmie człowieka może obniżać np. poziom magnezu w niektórych organach.
Wg. wytycznych Światowej Organizacji Zdrowia (WHO), na podstawie przeprowadzonych
badań ustalono, iż wartość NOAEL (no-observed-adverse-effect level) dla niklu, tj. poziom,
przy którym nie zaobserwowano występowania szkodliwego efektu wynosi 5 mg/kg masy
ciała na dzień.
4. Charakterystyka urządzeń zaopatrujących ludność w wodę do picia
Budynki i urządzenia wodociągowe wykorzystywane do ujmowania i dystrybucji wody do
picia są zlokalizowane z dala od tras tranzytowych, zakładów pracy oraz wysypisk odpadów.
W wodociągach w Markotowie, Polanowicach-Byczynie i Kostowie woda nie jest
poddawana żadnym procesom uzdatniania. W dziesięciu prowadzone są procesy odżelaziania
i odmanganiania, co stanowi 76,9% nadzorowanych wodociągów.
W tabeli przedstawiono stosowane procesy uzdatniania wody w poszczególnych wodociągach
(źródło: administratorzy wodociągów).
Tabela nr 7.
Lp.
Wodociąg
Stosowane procesy uzdatniania
1
Kluczbork
napowietrzanie, odżelazianie
2
Bogacica
napowietrzanie, odżelazianie, odmanganianie
3
Krzywizna
25
4
Dobiercice
odżelazianie, odmanganianie
5
Nasale Kastel
6
Szymonków
7
Wierzbica Górna
8
Krzywiczyny
9
Chocianowice
10
Wołczyn (ujęcie Brzezinki)
wymiana jonowa
Długość sieci wodociągowej (bez przyłączy wodociągowych), wg danych otrzymanych od
zarządców wodociągów wynosi blisko 600km. W tabeli przedstawiono długość sieci
wodociągowej w poszczególnych gminach oraz rodzaj materiału, z którego jest wykonana.
Tabela nr 8.
Liczba
eksploatowanych
wodociągów
sieciowych
Długość sieci
wodociągowej
w km
Kluczbork
3
253,5
żeliwo, stal, ocynk, PCV, PE,
azbestocement, PEHD
Byczyna
4
113,1
żeliwo, PCV, PE
Wołczyn
5
117,5
żeliwo, PCV
Lasowice Wielkie
1
115,6
PCV
Gmina
Materiały, z których wykonana
jest sieć
Z azbestocementu wykonane są krótkie odcinki sieci wodociągu w Kluczborku (2,6 km) oraz
w Krzywiźnie (5,4 km). Według stanowiska Zakładu Higieny Komunalnej Państwowego
Zakładu Higieny – Narodowego Instytutu Zdrowia Publicznego w Warszawie rury
azbestowo-cementowe powinny być systematycznie zastępowane przewodami wykonanymi
z innych materiałów. Nie ma jednak konieczności natychmiastowej ich wymiany, gdyż na
podstawie badań wykonanych na świecie, zawartość azbestu w wodzie przesyłanej rurami
azbestowo-cementowymi na ogół nie różni się od naturalnego tła.
5. Ocena wyników badań ciepłej wody w szpitalach i w budynkach użyteczności
publicznej na obecność pałeczek Legionella sp.
Zasady pobierania i oceny ciepłej wody użytkowej w kierunku pałeczek Legionella
w zakładach opieki zdrowotnej zamkniętej i budynkach zamieszkania zbiorowego reguluje
Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 29 marca 2007 r. w sprawie jakości wody
przeznaczonej do spożycia przez ludzi (Dz. U. z 2007 r. Nr 61, poz. 417 z późn. zm.).
W 2014 r. pobrano ogółem 38 próbek ciepłej wody użytkowej w podmiotach leczniczych
(Stacja Dializ i Kluczborskie Centrum Kardiologii) oraz w obiektach użyteczności publicznej
(kryta pływalnia, placówki świadczące usługi hotelarskie). W dwóch obiektach świadczących
usługi noclegowe stwierdzono obecność bakterii Legionella w liczbie większej niż
dopuszczalna – 100jtk. W wyniku podjętych przez zarządców obiektów działań naprawczych
jakość wody uległa poprawie.
26
Podsumowanie
W 2014 r. w żadnym z nadzorowanych wodociągów sieciowych nie wystąpiło
zanieczyszczenie mikrobiologiczne wody.
Wodę o nieodpowiedniej jakości pod względem chemicznym dostarczały wodociągi
w Nasalach Kastelu, Kostowie, Dobiercicach, Szymonkowie i Wierzbicy Górnej,
zaopatrujące w wodę 5,9 tys. mieszkańców gminy Wołczyn i Byczyna. Stanowiło to 8,7%
ogółu mieszkańców powiatu, zaopatrywanych w wodę z wodociągów sieciowych.
W 2014 r., w porównaniu do roku 2013 poprawa jakości wody nastąpiła w wodociągu
w Wołczynie (ujęcie Brzezinki). Na stacji wodociągowej w Brzezinkach zainstalowano
urządzenia do uzdatniania wody metodą wymiany jonowej. Wyniki badań wykonane
w 2014 r. wykazały, że stężenia azotanów są w normie.
Najbardziej niepojąca sytuacja w zakresie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez
ludzi występuje w gminie Byczyna. Z czterech wodociągów sieciowych, w trzech woda nie
spełnia wymagań sanitarnych:
1. Nasale Kastel – ponadnormatywne stężenia azotanów, niklu i manganu
2. Kostów – ponadnormatywne stężenia azotanów
3. Dobiercice, ponadnormatywne stężenia żelaza, mangan, podwyższona mętność
W każdym w wymienionych wodociągów toczy się postępowanie administracyjne.
27
III. Stan sanitarny obiektów użyteczności publicznej
1. Wprowadzenie
W ramach sprawowanego bieżącego nadzoru sanitarnego w 2014 r. przeprowadzono kontrole
w 126 obiektach. Kontrolowano m.in.:
− wodociągi sieciowe i lokalne,
− baseny kąpielowe,
− zakłady fryzjerskie, kosmetyczne i odnowy biologicznej,
− hotele, kempingi, gospodarstwa agroturystyczne oraz inne obiekty świadczące usługi
hotelarskie,
− inne obiekty użyteczności publicznej (m.in. stacje paliw, obiekty sportowe cmentarze
i zakłady pogrzebowe, przystanki komunikacyjne).
W ocenie końcowej w 2014 r. jedną placówkę (zakład fryzjerski) oceniono negatywnie ze
względu na stan sanitarno-techniczny, co stanowi 0,8% wszystkich skontrolowanych
obiektów.
2. Stan sanitarny wybranych zakładów
2.1. Obiekty świadczące usługi hotelarskie
Pod nadzorem znajdowało się 27 placówek, wśród których są trzy hotele, kemping, zajazd,
pokoje gościnne, gród warowny, gospodarstwa agroturystyczne. Skategoryzowane są dwa
hotele w Kluczborku, w Byczynie oraz kemping w Bąkowie.
Bazę noclegową na terenie powiatu stanowią z większości placówki z niewielką ilością
pokojów, bez kategoryzacji. Ogółem w placówkach jest blisko 320 miejsc noclegowych
dostępnych przez cały rok oraz około 70 miejsc dostępnych w sezonie letnim.
W gospodarstwach agroturystycznych jest około 30 miejsc noclegowych, dostępnych przez
cały rok.
Skontrolowane placówki są w dobrym stanie sanitarno-technicznym i sanitarnoporządkowym. Są wyposażone w instalację wodociągową, kanalizacyjną i wentylacyjną.
W zakresie gospodarki odpadami komunalnymi, postępowania z bielizną pościelową oraz
stanu sanitarno-technicznego i sanitarno-porządkowego pomieszczeń i ich wyposażenia nie
stwierdzono nieprawidłowości.
2.2 Zakłady fryzjerskie, kosmetyczne i odnowy biologicznej
To największa grupa obiektów użyteczności publicznej objęta nadzorem. Na koniec 2014 r.
w ewidencji Powiatowej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej w Kluczborku znajdowało się
87 placówek, w tym:
− zakłady fryzjerskie – 34,
− zakłady kosmetyczne – 23,
− gabinet tatuażu – 1,
− zakłady odnowy biologicznej – 21,
− zakłady, w których są świadczone łącznie więcej niż jedna z usług fryzjerskich
i kosmetycznych –8
W 2014 r. w jednym z zakładów stwierdzono pogorszenia się stanu sanitarno-technicznego.
28
2.3. Baseny kąpielowe
Na terenie powiatu kluczborskiego eksploatowanych było pięć obiektów – kryta pływalnia
w Kluczborku, basen hotelowy hotelu SPAŁKA w Kluczborku oraz trzy baseny sezonowe
w Bąkowie, Wołczynie i Byczynie. Wszystkie baseny zasilane są wodą wodociągową.
Na krytej pływalni w obu nieckach zapewniona jest recyrkulacja oraz ciągła dezynfekcja
wody. Na basenie w Bąkowie częściowo działa automatyczne dozowanie środka
dezynfekującego. Na basenach w Wołczynie i Byczynie nie ma recyrkulacji wody,
a dezynfekcja odbywa się ręcznie.
Zakres kontroli obejmował m.in. jakość wody basenowej, stan sanitarno-techniczny
i sanitarno-porządkowy pomieszczeń, postępowanie z odpadami, sposób dezynfekcji wody.
Trudności w sprawowaniu nadzoru nad basenami wynikają z braku regulacji prawnych,
określających wymagania, jakim powinna odpowiadać woda basenowa oraz sposób jej oceny
oraz warunki sanitarne funkcjonowania placówek.
2.4. Miejsca wykorzystywane do kąpieli
Na terenie powiatu kluczborskiego od lipca 2012 r. funkcjonuje jedno miejsce przeznaczone
do kąpieli, zlokalizowane na zbiorniku retencyjnym w Ligocie Górnej.
Organizatorem miejsca wykorzystywanego do kąpieli jest Ośrodek Sportu i Rekreacji
w Kluczborku. Organizator ma obowiązek wykonać badania jakości wody 14 dni przed
rozpoczęciem jego działalności i co najmniej raz w okresie jego działania, a także
każdorazowo w przypadku wzrokowego stwierdzenia zanieczyszczeń niekorzystnie
wpływających na jakość wody i mogących stanowić zagrożenie zdrowotne dla kąpiących się
osób. Organizator miejsca wykorzystywanego do kąpieli wyniki badań wody przekazuje
państwowemu powiatowemu inspektorowi sanitarnemu, który wydaje bieżącą ocenę jakości
wody, czy spełnia ona wymagania określone w obowiązujących przepisach.
Wymagania, jakim powinna odpowiadać woda w miejscu wykorzystywanym do kąpieli
określa rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 08 kwietnia 2011 r. w sprawie prowadzenia
nadzoru nad jakością wody w kąpielisku i miejscu wykorzystywanym do kąpieli (Dz. U.
z 2011 r. Nr 86, poz. 478).
Parametry mikrobiologiczne
Lp.
Parametr
Wartość dopuszczalna
1
Enterokoki (jtk/100ml lub NPL/100ml)
≤ 400
2
Escherichia coli (jtk/100ml lub NPL/100ml)
≤ 1000
Inne wymagania
Wizualne nadzorowanie wody
1
2
3
Występowanie
Zakwit sinic (smugi, kożuch, piana)
brak
Rozmnożenie się makroalg lub fitoplanktonu morskiego
brak
Obecność w wodzie zanieczyszczeń takich jak materiały smoliste powstające
wskutek rafinacji, destylacji lub jakiejkolwiek obróbki pirolitycznej
w szczególności pozostałości podestylacyjnych lub szkło, tworzywa sztuczne,
guma oraz inne odpady (w ilości nie dającej się natychmiast usunąć)
brak
W 2014 r. badanie wody dwukrotnie wykonał organizator miejsca wykorzystywanego do
kąpieli, raz – Powiatowa Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna w Kluczborku. Jakość wody
spełniała wymagania, określone w przywołanym rozporządzeniu z dnia 08.04.2011 r.
29
W sezonie letnim przeprowadzono także kontrole w zakresie utrzymania bieżącego stanu
sanitarno-porządkowego plaży i terenu przyległego oraz tymczasowych ustępów typu TOI
TOI. Nieprawidłowości nie stwierdzono.
Podsumowanie
W 2014 r. stan sanitarno-techniczny i sanitarno-porządkowy nadzorowanych obiektów nie
pogorszył się w stosunku do 2013 r. W placówkach nie stwierdzono rażących zaniedbań
w utrzymaniu bieżącej czystości i porządku.
IV. Stan sanitarny podmiotów leczniczych
Pod nadzorem sanitarnym w 2014 r. znajdowało się 51 podmiotów leczniczych, w tym:
− szpitale – 1
− zakłady opiekuńczo-lecznicze – 1
− przychodnie, poradnie, ambulatoria – 33
− medyczne laboratoria diagnostyczne – 6
− inne zakłady opieki zdrowotnej (pogotowia ratunkowe, punkt krwiodawstwa, długoterminowa opieka
pielęgniarska) – 10
Ponadto nadzorem były objętych 106 praktyk zawodowych lekarzy i pielęgniarek, w tym:
− praktyki lekarzy i lekarzy dentystów – 87
− praktyki pielęgniarek i położnych – 19
W 2014 r. w żadnym ze skontrolowanych podmiotów leczniczych nie stwierdzono uchybień
w zakresie stanu sanitarno-techniczno i sanitarno-porządkowego. Obiekty są funkcjonalne,
wyposażone zgodnie ze specyfiką i zakresem świadczonych usług medycznych. Nie
stwierdzono zaniedbań w utrzymaniu bieżącego porządku i czystości, prowadzenia
dezynfekcji i sterylizacji narzędzi i sprzętu medycznego, postępowania z bielizną czystą
i brudną oraz odpadami medycznymi i komunalnymi. Pomieszczenia i urządzenia spełniają
wymagania określone w rozporządzeniu Ministra Zdrowia z dnia 26 czerwca 2012 r.
w sprawie szczegółowych wymagań, jakim powinny pomieszczenia i urządzenia podmiotu
wykonującego działalność leczniczą (Dz. U. z 2012 r. poz. 739).
W skontrolowanych praktykach zawodowych również nie stwierdzono rażących
nieprawidłowości. Pomieszczenia i urządzenia są w dobrym stanie sanitarno-technicznym
i porządkowym, gospodarka odpadami niebezpiecznymi i komunalnymi jest prowadzona
właściwie.
W porównaniu do 2013 r. poprawa nastąpiła w czterech placówkach. W dwóch placówkach
toczy się postępowanie administracyjne (brak właściwie zorganizowanego ciągu
technologicznego sterylizatorni).
30
V. Stan sanitarny obiektów, żywności, żywienia i przedmiotów użytku
1. Wprowadzenie
Bezpieczeństwo żywności stanowi jeden z priorytetów polityki żywieniowej i zajmuje
centralne miejsce w obszarze ochrony zdrowia publicznego. Działalność Państwowej
Inspekcji Sanitarnej w dziedzinie zapewnienia bezpieczeństwa zdrowotnego żywności jest
skoordynowana z przepisami prawa obowiązującego w Unii Europejskiej. Nadzór sanitarny
nad produkcją i obrotem żywnością jest realizowany poprzez wykonywanie planowanych
kontroli kompleksowych oraz kontroli tematycznych i interwencyjnych, a także poprzez
pobór próbek do badań laboratoryjnych, zgodnie z planami opracowanymi przez Głównego
Inspektora Sanitarnego. Kontrole urzędowe żywności są przeprowadzane zgodnie
z kompetencjami określonymi w ustawie z dnia 25 sierpnia 2006 r. o bezpieczeństwie
żywności i żywienia, w oparciu o rozporządzenie (WE) nr 882/2004 Parlamentu
Europejskiego i Rady z dnia 29 kwietnia 2004 r. w sprawie kontroli urzędowych
przeprowadzanych w celu sprawdzenia zgodności z prawem paszowym i żywnościowym oraz
regułami dotyczącymi zdrowia zwierząt i dobrostanu zwierząt. Kontrole sanitarne
przeprowadzane w miejscach produkcji i obrotu żywnością oraz żywienia zbiorowego
obejmują ocenę stanu sanitarno-technicznego i porządkowego pomieszczeń produkcyjnych,
magazynowych, środków transportu, stan higieny i dokumentację zdrowotną zatrudnionego
personelu, ocenę zgodności z wymaganiami zdrowotnymi surowców, dozwolonych substancji
dodatkowych, półproduktów i wyrobów gotowych, prawidłowość oznakowania produktów,
ocenę dokumentacji i zapisów dotyczących stosowania systemów zarządzania jakością
tj. dobrej praktyki higienicznej (GHP), dobrej praktyki produkcyjnej (GMP) i HACCP.
W rejestrze Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego w Kluczborku w 2014 r.
znajdowało się 590 obiektów żywnościowo-żywieniowych, w tym:
− 58 obiektów produkcji żywności: wytwórnia lodów, automaty do lodów, piekarnie,
ciastkarnie, przetwórnia owocowo-warzywna, zakłady przemysłu zbożowo-młynarskiego,
wytwórnie wyrobów cukierniczych, inne wytwórnie żywności;
− 156 obiektów żywienia zbiorowego: restauracje, zakłady małej gastronomii, stołówki
szkolne i przedszkolne, stołówki w internatach, stołówki na koloniach i obozach i inne
zakłady żywienia;
− 341 obiektów obrotu żywnością: sklepy, markety, hurtownie, kioski, obiekty ruchome
i tymczasowe;
− 5 obiektów obrotu materiałami i wyrobami przeznaczonymi do kontaktu z żywnością:
sklepy,
− 4 obiekty obrotu kosmetykami;
− 26 środków transportu.
Liczba zakładów żywnościowo-żywieniowych w latach 2014- 2011
Rodzaj obiektów objętych
nadzorem
Liczba obiektów
2014 rok
2013 rok
2012 rok
2011rok
Obiekty produkcji żywności
58
45
47
41
Wytwórnia lodów
1
1
1
1
Automaty do lodów
10
10
11
10
Piekarnie
16
16
18
17
Ciastkarnie
5
4
4
4
31
Przetwórnie owocowowarzywne
1
1
1
1
Zakłady przemysłu zbożowomłynarskiego
3
3
3
3
Wytwórnie wyrobów
cukierniczych
2
2
2
2
Inne wytwórnie żywności
20
8
7
3
Obiekty obrotu żywnością
341
324
343
346
Sklepy spożywcze
249
246
267
260
Kioski spożywcze
50
51
52
53
Magazyny hurtowe
17
18
19
18
Obiekty ruchome i tymczasowe
6
6
3
4
Inne punkty obrotu żywnością
19
3
2
11
Środki transportu
26
13
6
15
Zakłady żywienia zbiorowego
otwartego
w tym zakłady małej gastronomii
zamkniętego
156
149
150
152
112
105
105
109
77
69
71
77
44
44
45
43
Zakłady obrotu materiałami
i wyrobami do kontaktu
z żywnością
5
3
3
3
Zakłady obrotu kosmetykami
4
4
4
4
Najliczniejszą grupę produktów, podobnie jak w roku ubiegłym, stanowiły placówki obrotu
środkami spożywczymi. Liczba zakładów znajdujących się w ewidencji na przestrzeni
ostatnich lat utrzymuje się na podobnym poziomie. W 2014 r. zatwierdzono 60 nowych
zakładów - jest to liczba zakładów zarówno nowo otwartych, jak również zakładów
istniejących, w których nastąpiła zmiana właściciela lub profilu działalności. W przypadku
zakładów rozpoczynających działalność wszystkie były zgodne z wymogami zapewniającymi
bezpieczeństwo produkcji żywności.
32
Działalność kontrolno-represyjna w latach 2014 – 2011
2014
2013
2012
2011
Liczba obiektów objętych nadzorem
590
544
560
561
Liczba obiektów zatwierdzonych
nowych
60
93
72
63
Liczba obiektów skontrolowanych
306
373
443
379
Liczba kontroli
408
506
749
521
Liczba obiektów sklasyfikowanych
229
270
262
255
5
17
8
6
% obiektów niezgodnych
2,1
6
3
2,3
Liczba decyzji administracyjnych
167
181
151
162
Liczba nałożonych mandatów
20
34
30
32
3300,00
4750,00
4600,00
4210,00
185
197
275
218
0
2
2
2
Liczba obiektów niezgodnych
z wymaganiami
Kwota nałożonych mandatów (tys.)
Liczba pobranych próbek
Liczba próbek zdyskwalifikowanych
Do kontroli w 2014 r. zaplanowano 282 obiekty. Przy typowaniu obiektów do kontroli
brano pod uwagę zagrożenia dla bezpieczeństwa żywności, rodzaj działalności, wielkość
produkcji lub obrotu, wytyczne Głównego Inspektora Sanitarnego oraz wyniki kontroli z lat
poprzednich. Z zaplanowanych do kontroli obiektów skontrolowano 254 – nie skontrolowano
28 placówek z uwagi na likwidację działalności lub zmianę podmiotu prowadzącego
działalność. Łącznie skontrolowano 306 placówek, co stanowi 52% wszystkich
nadzorowanych obiektów. W obiektach tych przeprowadzono 408 kontroli, w tym 254
planowanych i 154 pozaplanowych.
Kontrole pozaplanowe to:
− kontrole sprawdzające wykonanie wydanych decyzji administracyjnych,
− kontrole na wniosek strony związanych z zatwierdzeniem,
− kontrole tematyczne związane z pobieraniem próbek do badań laboratoryjnych,
− kontrole interwencyjne w związku z sygnałami dotyczącymi nieprawidłowości
w funkcjonowaniu placówek,
− kontrole w ramach funkcjonowania systemu RASFF i RAPEX,
− kontrole graniczne zw. eksportem środków spożywczych.
Najczęstszymi uchybieniami stwierdzanymi w wyniku kontroli były: nieprawidłowy stan
sanitarno-techniczny pomieszczeń oraz urządzeń i sprzętu mającego kontakt z żywnością,
brak czystości bieżącej w pomieszczeniach zakładów, wprowadzanie do obrotu środków
spożywczych po upływie daty minimalnej trwałości/terminu przydatności do spożycia lub
brak możliwości identyfikacji żywności wprowadzanej do obrotu luzem. W 2014 r. wydano
łącznie 167 decyzji administracyjnych, w tym 73 wynikające z naruszenia przepisów
prawnych, 60 zatwierdzających zakłady do prowadzenia działalności, 32 wykreślenia
i 2 finansowe w ramach kontroli granicznej.
33
W 22 przypadkach decyzjami nakazującymi zobowiązano podmioty do poprawy stanu
sanitarno-technicznego. W wyniku podjętych działań w większości zakładów uzyskano
poprawę warunków sanitarno-technicznych.
Za uchybienia stwierdzane podczas kontroli sanitarnych w nadzorowanych obiektach
nałożono łącznie 20 mandatów karnych na kwotę 3 300,00 zł.
W 2014 r. przeprowadzono 60 kontroli interwencyjnych, w tym 47 w związku
z funkcjonowaniem systemu RASFF i 13 w związku z interwencjami konsumentów.
Interwencje dotyczyły najczęściej wprowadzania do obrotu środków spożywczych
niewłaściwej jakości zdrowotnej (po upływie terminu przydatności do spożycia/daty
minimalnej trwałości, o zmienionych cechach organoleptycznych), braku bieżącej czystości
pomieszczeń. Większość interwencji była wnoszona anonimowo i nie potwierdziła się.
Zasadność wniesionych interwencji potwierdzono w 4 przypadkach.
W trosce o zdrowie konsumentów pobrano do badań laboratoryjnych 185 próbek, w tym
179 próbek środków spożywczych, 3 próbki materiałów i wyrobów do kontaktu z żywnością
oraz 3 próbki tłuszczu smażalniczego. Jakość zdrowotna pobranych do badań środków
spożywczych była zadawalająca – nie kwestionowano żadnej próbki .
Stan sanitarny skontrolowanych obiektów żywnościowo-żywieniowych nie stwarzał
zagrożenia dla zdrowia i życia konsumentów. Wśród nadzorowanych obiektów działają
zarówno obiekty stare, jak i nowoczesne. Zdecydowaną większość stanowią małe placówki,
o ograniczonej powierzchni, mieszczące się często w zwartych zabudowach, pozbawione
możliwości rozbudowy i modernizacji, wprowadzające do obrotu szeroki asortyment środków
spożywczych, w tym również artykuły przemysłowe i chemii gospodarczej. Duże obiekty
o nowoczesnych rozwiązaniach to głównie sieciowe obiekty handlowe.
Kontrole sanitarne prowadzono w szczególności w zakresie właściwych warunków sanitarnotechnicznych placówek, prawidłowości procesów produkcyjnych, właściwego stosowania
substancji dodatkowych, właściwego znakowania wyrobów, zachowania łańcucha
chłodniczego na całej drodze od surowca do gotowego produktu, co ma szczególne znaczenie
w przypadku środków spożywczych łatwo psujących się. Obiekty nadzorowano także pod
względem realizacji systemu kontroli wewnętrznej, w tym GHP/GMP i HACCP. Brak
opracowanego i wdrożonego systemu bezpieczeństwa żywności HACCP oraz
niekonsekwencja w prowadzeniu zasad Dobrej Praktyki Higienicznej i Dobrej Praktyki
Produkcyjnej to stwierdzane uchybienia spowodowane trudnościami pojawiającymi się
podczas opracowywania dokumentacji oraz brakiem świadomości osób prowadzących
produkcję i obrót żywności, dotyczącej ryzyka wystąpienia zagrożeń na wszystkich etapach
procesów produkcyjnych. Od kontrolowanych podmiotów egzekwowano także prowadzenie
systemu identyfikacji środków spożywczych („traceability”- „krok w przód”, „krok w tył”),
którego istotą jest monitorowanie ruchu i pochodzenia produktów żywnościowych (partii
produkcyjnej) na każdym etapie łańcucha dostaw przez wszystkie przedsiębiorstwa działające
w branży żywieniowej (producenci, dystrybutorzy, detaliści) w celu zapewnienia
bezpieczeństwa żywności. W większości skontrolowanych zakładów przestrzegano segregacji
asortymentowej żywności w urządzeniach chłodniczych, właściwych warunków
przechowywania zgodnie z deklaracjami producentów, prowadzono monitoring temperatury
w urządzeniach chłodniczych, co ma znaczenie przy przechowywaniu i wprowadzaniu do
obrotu środków spożywczych nietrwałych mikrobiologicznie, przestrzegano opracowanych
instrukcji i procedur w ramach obowiązujących systemów zapewnienia bezpieczeństwa
żywności. Przeprowadzone kontrole sanitarne były skuteczne ze względu na podejmowanie
natychmiastowych działań w przypadkach występowania ryzyka zagrożenia dla zdrowia
ludzkiego.
34
2. Obiekty produkcji żywności
W 2014 r. nadzorem było objętych 58 zakładów produkujących żywność, wśród nich
1 wytwórnia lodów, 10 automatów lodowych, 16 piekarni, 5 ciastkarni, 1 przetwórnia
owocowo-warzywna, 3 zakłady przemysłu zbożowo-młynarskiego, 2 wytwórnie wyrobów
cukierniczych, 20 innych wytwórni (wytwórnia drożdży, zakład konfekcjonowania soli,
zakład wędliniarski, zakład produkcji dodatków funkcjonalnych, zakład produkcji
polepszaczy piekarskich, wytwórnia środków spożywczych, 2 pieczarkarnie oraz
12 podmiotów w zakresie produkcji pierwotnej).
Skontrolowano 42 obiekty, co stanowi 72% obiektów nadzorowanych. Łącznie w tej grupie
obiektów przeprowadzono 45 kontroli, wydano 16 decyzji administracyjnych, w tym
1 zatwierdzającą obiekt do prowadzenia działalności oraz 15 wynikających z naruszenia
przepisów prawnych. Za stwierdzone uchybienia sanitarne nałożono 3 mandaty karne na
kwotę 700,00 zł. W tej grupie obiektów pobrano do badań laboratoryjnych 27 próbek –
żadnej nie kwestionowano.
W zakładach produkcji kontrola urzędowa prowadzona była w zakresie prawidłowości
stosowanych procesów produkcyjnych, jakości używanych surowców, w tym stosowanych
substancji dodatkowych, identyfikacji pochodzenia surowców, warunków ich
magazynowania i przetwarzania, systemu dezynfekcji pomieszczeń i sprzętu, przestrzegania
higieny przez pracowników, skuteczności systemów bezpieczeństwa wdrożonych przez
przedsiębiorców. Najczęściej stwierdzane uchybienia w tej grupie obiektów to utrzymujący
się zły stan techniczny pomieszczeń i brak dbałości o bieżącą czystość. Na terenie powiatu
nie wszystkie obiekty są obiektami nowymi. Znaczna część zakładów działa od wielu lat,
mieści się w starych budynkach w zwartych zabudowach, bez możliwości rozbudowy
i poprawy funkcjonalności. Systematycznie podejmowane są jednak działania mające na celu
poprawę warunków sanitarno-technicznych, polegające m.in. na poprawie funkcjonalności,
wymianie urządzeń, wyposażenia i sprzętu produkcyjnego. Poprawa tego stanu była
egzekwowana w drodze wydawanych decyzji administracyjnych. Jeśli chodzi o zakłady
rozpoczynające działalność to wszystkie były zgodne z wymogami zapewniającymi
bezpieczeństwo produkcji żywności.
W 2014 r. w 40 zakładach produkcyjnych opracowano i wdrożono zasady GMP i GHP,
co stanowi w przybliżeniu 69 % wszystkich zakładów będących pod nadzorem.
Najliczniejszą grupę wśród zakładów produkujących żywność stanowią piekarnie
i ciastkarnie. Pod względem wielkości są to zakłady małe, w których produkcja jest
częściowo zmechanizowana. Produkowane wyroby piekarnicze i ciastkarskie przeznaczone
są głównie na zaopatrzenie rynku lokalnego. Nadal istotnym problemem w tej grupie
obiektów są trudności we wdrażaniu systemów bezpieczeństwa żywności opartych na
zasadach systemu HACCP, wymaganych w przepisach prawa żywnościowego.
Drugą pod względem liczby placówek grupę obiektów stanowią automaty do lodów. Są to
małe zakłady, działające głównie sezonowo. Produkcja odbywa się w oparciu o koncentraty
lodów w proszku na bazie wody, natomiast wytwórnia lodów stanowi wydzielony ciąg
technologiczny w obiekcie wprowadzającym do obrotu wyroby cukiernicze. Lody z tej
wytwórni sprzedawane są we własnych firmowych sklepach cukierniczo-piekarniczych. Stan
techniczny ww. obiektów jest dobry, obiekty są systematycznie remontowane
i modernizowane. Nadzorowane w tej grupie obiekty charakteryzują się zróżnicowanym
stanem sanitarno-technicznym. Do placówek o dobrym stanie sanitarno-higienicznym,
podobnie jak w roku ubiegłym, można zaliczyć automaty do lodów, wytwórnie wyrobów
cukierniczych, wytwórnię drożdży.
35
3. Obiekty obrotu żywności
Zakłady obrotu stanowią najliczniejszą i najbardziej zróżnicowaną pod względem wielkości,
warunków sanitarno-technicznych, wyposażenia oraz asortymentu wprowadzanych do obrotu
artykułów grupę nadzorowanych obiektów. Wśród nich znajdują się zarówno obiekty małe
tj. kioski, w tym zlokalizowane na targowiskach, jak i sklepy spożywcze, łącznie
z wielkopowierzchniowymi marketami, a także magazyny hurtowe. Wśród sklepów tylko
niewielką część stanowią sklepy wielkopowierzchniowe (markety), zdecydowana większość
to sklepy małe, o ograniczonej powierzchni – w nich stwierdzano najwięcej
nieprawidłowości. Nowopowstałe, duże obiekty handlu sieciowego podnoszą dodatnie
wskaźniki w tym zakresie. Posiadają wystarczającą ilość pomieszczeń, wyposażone są
w odpowiednią ilość urządzeń i sprzętu, zapewniającego prawidłowe warunki do
przechowywania i sprzedaży żywności. Zastrzeżeń nie budzą także warunki sprzedaży
żywności w systemie targowiskowym, gdzie funkcjonują stacjonarne kioski z doprowadzoną
bieżącą wodą oraz stoiska handlowe z pełnym dostępem do zaplecza socjalnego
i z możliwością prawidłowego składowania i usuwania odpadów.
W tej grupie nadzorem objętych było 341 placówek, w tym 249 sklepów spożywczych,
50 kiosków spożywczych, 16 hurtowni, 6 obiektów ruchomych i tymczasowych oraz
19 innych obiektów obrotu środkami spożywczymi.
W 2014 r. skontrolowano 165 placówek, co stanowi 48% wszystkich obiektów
wprowadzających żywność do obrotu. Przeprowadzono 246 kontroli, w tym
54 interwencyjne. Wśród sklasyfikowanych obiektów stwierdzono 5 obiektów niezgodnych
z wymaganiami – wszystkie wśród sklepów spożywczych. Przyczyną dyskwalifikacji była
niewłaściwa jakość wprowadzanych do obrotu środków spożywczych (po upływie terminów
ważności).
W wyniku kontroli wydano 30 decyzji administracyjnych wynikających z naruszenia
przepisów prawnych oraz 32 decyzje zatwierdzające obiekty doprowadzenia działalności.
Nałożono 13 mandatów karnych na kwotę 2 100,00 zł. Do badań laboratoryjnych pobrano
143 próbki środków spożywczych – żadnej nie zakwestionowano.
Najczęściej stwierdzane podczas kontroli nieprawidłowości to:
− wprowadzanie do obrotu przeterminowanych środków spożywczych,
− brak bieżącej czystości,
− brak możliwości identyfikacji terminów ważności środków spożywczych,
− brak prowadzenia obowiązujących zapisów w ramach GHP i systemu HACCP.
Decyzjami w tej grupie obiektów egzekwowano:
− poprawę stanu technicznego pomieszczeń (ścian, sufitów),
− zabezpieczenie placówki przed dostępem owadów i gryzoni.
Systematycznie następuje poprawa stanu sanitarnego tej grupy obiektów, co może wynikać
z podejmowania działań spowodowanych konkurencją w kierunku zmiany wizerunku
obiektów, a także wdrożeniem systemów kontroli wewnętrznej i zwiększonymi inwestycjami
odnośnie wyposażenia placówek.
4. Obiekty żywienia zbiorowego
W tej grupie obiektów znajdują się zakłady żywienia zbiorowego otwartego, np. restauracje,
w tym zakłady małej gastronomii (m.in. fast food, pijalnie piwa, smażalnie) oraz
zamkniętego, tj. znajdujące się w obiektach prowadzących żywienie zbiorowe zorganizowane
(zakłady pracy, szpitale, szkoły, domy opieki społecznej, itd.).
W 2014 r. nadzorem sanitarnym objęto 156 obiektów, w tym 35 zakładów żywienia
zbiorowego otwartego (restauracje, kawiarnie), 77 punktów małej gastronomii („fast food”,
pijalnie piwa) i 44 zakłady żywienia zbiorowego zamkniętego (stołówki).
36
Tę grupę obiektów cechuje różnorodność pod względem zakresu prowadzonej działalności,
wielkości pomieszczeń, poziomu wyposażenia i jakości świadczonych usług od zakładów
produkujących szeroki asortyment posiłków w pełnym zakresie (od surowców do gotowych
dań), do ruchomych punktów gastronomicznych oferujących dania typu „fast food”
z gotowych półproduktów. Można wyodrębnić w tej grupie zakładów obiekty nowe,
zbudowane od podstaw, z przeznaczeniem do takiej działalności oraz obiekty zlokalizowane
w istniejących budynkach, często starych, które zostały adaptowane. Należy zaznaczyć, że
w ostatnich latach wzrosła liczba obiektów żywienia zbiorowego zamkniętego korzystających
z usług cateringowych.
W 2014 r. skontrolowano 84 obiekty, co stanowi 64% wszystkich obiektów.
Przeprowadzono 102 kontrole, w tym 4 kontrole interwencyjne. W trakcie kontroli
szczególną uwagę zwracano na jakość zdrowotną oraz pochodzenie surowców, warunki
przechowywania surowców, półfabrykatów i posiłków gotowych, prawidłowość procesów
technologicznych z uwzględnieniem poszczególnych etapów procesu produkcyjnego,
prawidłowość prowadzenia procesów dezynfekcji termicznej naczyń, funkcjonalność
pomieszczeń z uwzględnieniem stref krzyżowania się dróg „czystych” i „brudnych”, sposób
gromadzenia i usuwania odpadów pokonsumpcyjnych i poprodukcyjnych, prawidłowość
dokumentowania czynności związanych z realizacją zasad GHP/GMP, stopień wdrożenia
systemu HACCP, procedury zabezpieczenia i wycofania z obrotu partii żywności nie
odpowiadającej wymaganiom jakości zdrowotnej, a także funkcjonowanie systemu
traceability.
W wyniku przeprowadzonych kontroli wydano 28 decyzji administracyjnych wynikających
z naruszenia przepisów prawnych oraz 14 decyzji zatwierdzających zakłady do prowadzenia
działalności. Za stwierdzone uchybienia nałożono 4 mandaty karne na łączną kwotę
500,00 zł. W tej grupie nie stwierdzono obiektów niezgodnych z wymaganiami.
Najczęściej stwierdzane nieprawidłowości sanitarne dotyczyły:
−
−
−
−
−
−
wprowadzania do obrotu przeterminowanych środków spożywczych,
braku bieżącej czystości,
braku higieny osobistej personelu,
braku opracowania i wdrożenia procedur opartych na zasadach systemu HACCP,
braku prowadzenia zapisów z GHP i GMP,
braku możliwości identyfikacji surowców (bez oznakowania).
Decyzjami egzekwowano:
− poprawę stanu technicznego pomieszczeń (ściany, sufity, podłogi),
− zapewnienie właściwego stanu technicznego wyposażenia (mebli, urządzeń chłodniczych),
−
−
−
zapewnienie bieżącej ciepłej wody przy punktach wodnych,
opracowanie instrukcji GHP i GMP,
opracowanie i wdrożenie HACCP.
Wyniki kontroli pokazują, że stan sanitarno-techniczny obiektów żywienia systematycznie
poprawia się m.in. dzięki regularnym i konsekwentnym kontrolom, prowadzonym przez
organy Państwowej Inspekcji Sanitarnej oraz dzięki rosnącej świadomości przedsiębiorców
w zakresie obowiązujących wymagań oraz wdrażaniu i stosowaniu zasad dobrej praktyki
higienicznej (GHP), dobrej praktyki produkcyjnej (GMP), a także wprowadzaniu systemu
HACCP. Zadawalający jest fakt, że zasady GHP/GMP wdrożyło dotychczas 137 obiektów,
co stanowi 88% zakładów będących pod nadzorem. Zwiększyła się także liczba zakładów,
które opracowały i wdrożyły procedury oparte na zasadach systemu HACCP – na koniec
2014 r. wdrożenie zakończyło 68 zakładów.
W trakcie przeprowadzonych kontroli w zakładach żywienia zbiorowego zamkniętego
dokonywano oceny żywienia na podstawie analizy jadłospisów. Żywienie zbiorowe
zamknięte jest szczególnie ważnym elementem podstawowej formy wyżywienia dla
określonych grup ludności (pacjenci szpitali, dzieci w szkołach i przedszkolach,
wychowankowie domów dziecka, pensjonariusze domów opieki społecznej). Większość
37
ocenionych jadłospisów nie wykazała rażących nieprawidłowości, choć budziły one
zastrzeżenia.. Świadczy to o błędach popełnianych w procesie planowania żywienia.
Największy procent kwestionowanych jadłospisów stwierdzono w placówkach
żywiących dzieci i młodzież tj. w stołówkach przedszkolnych i szkolnych. W tych
obiektach na przestrzeni ostatnich lat obserwowano tendencję do likwidacji działalności
w zakresie żywienia przez macierzyste placówki szkolne czy oświatowe na rzecz firm
cateringowych. I tak na przykład w powiecie funkcjonują 22 stołówki przedszkolne, w tym
8 z żywieniem w systemie cateringowym, 13 stołówek szkolnych, w tym 8 z żywieniem
w systemie cateringowym. Kontrole wykazały, że w często w stołówkach szkolnych
wydawane są posiłki na przemian jednodaniowe i dwudaniowe (2 x w tygodniu zupa i 3 x w
tygodniu drugie danie i odwrotnie). Kwota dziennej stawki żywieniowej jest często niska,
ogranicza to możliwość produkcji posiłków z uwzględnieniem zalecanego zbilansowania
diety, dostosowania wyżywienia do wartości odżywczej zapewniającej realizację norm
żywienia zalecanych przez Instytut Żywności i Żywienia. Najczęściej stwierdzanymi
uchybieniami w zakresie planowania jadłospisów były: zbyt niska podaż mleka i przetworów
mlecznych, brak lub mała ilość dodatków owocowo-warzywnych, niewielki udział ryb, niski
udział produktów o wysokiej zawartości węglowodanów złożonych, produktów
wysokobiałkowych tj. ciemne pieczywo, kasze, warzywa roślin strączkowych. Istotnym
problemem, który warunkuje realizacje prawidłowego żywienia dzieci w przedszkolach
i szkołach jest brak stosownych regulacji prawnych, określających min. wartość dziennej
normy oraz procentowy udział składników. Bez nich trudno wyegzekwować prawidłową
dietę dzieci. Normy żywieniowe opracowane w Instytucie Żywności i Żywienia nie są
obligatoryjne ze względu na brak rozporządzeń regulujących te kwestie. Zalecenia
żywieniowe, mające formę aktu prawnego, dałyby możliwość egzekwowania od osób
odpowiedzialnych za żywienie właściwych działań w przypadku stwierdzenia
nieprawidłowości, co wpłynęłoby na zmniejszenie skutków nieprawidłowego odżywiania
dzieci, jakimi najczęściej są : nadwaga, otyłość itp.
Z uwagi na brak przepisów prawnych określających obowiązkowe normy żywieniowe, nie ma
podstaw prawnych do egzekwowania prawidłowego żywienia w zakładach żywienia
zbiorowego typu zamkniętego. Oceny sposobu żywienia dokonywane przez pracowników
inspekcji sanitarnej, w tym informacje o stwierdzonych nieprawidłowościach, przesyłane są
jedynie w formie pism intencyjnych do przedsiębiorców prowadzących żywienie,
odpowiedzialnych za bezpieczeństwo żywności i jakość żywienia.
5. Ocena jakości zdrowotnej środków spożywczych oraz materiałów i wyrobów
przeznaczonych do kontaktu z żywnością
Próbki pobierane były zgodnie z opracowanym w Głównym Inspektoracie Sanitarnym
„Planem pobierania próbek do badania żywności w ramach urzędowej kontroli i monitoringu
dla Państwowej Inspekcji Sanitarnej˝. Obejmuje on urzędową kontrolę i monitoring żywności
pochodzenia niezwierzęcego produkowanej i wprowadzanej do obrotu oraz produktów
pochodzenia zwierzęcego znajdujących się w handlu detalicznym. Pobieranie próbek do
badań odbywa się zgodnie z polskimi i europejskimi aktami prawnymi. Do badań pobierane
były próbki produktów krajowych, produktów pochodzących z obszaru Unii Europejskiej
oraz próbki produktów z krajów trzecich (spoza Unii Europejskiej). Próbki pobierane są
z obrotu detalicznego i hurtowego, w zakładach przemysłu spożywczego i zakładach
żywienia zbiorowego.
W 2014 r. pobrano do badań laboratoryjnych 185 próbek, w tym 179 próbek środków
spożywczych, 3 próbki materiałów i wyrobów do kontaktu z żywnością i 3 próbki tłuszczu
smażalniczego. Próbki badane były w kierunku mikrobiologii, metali szkodliwych dla
zdrowia, pozostałości pestycydów, mikotoksyn, azotanów i azotynów, zawartości substancji
dodatkowych, skażeń promieniotwórczych, substancji migrujących z materiałów i wyrobów
do kontaktu z żywnością, GMO, zawartości jodu, wybranych parametrów w środkach
38
spożywczych specjalnego przeznaczenia, suplementach diet, znakowania, organoleptyki,
napromieniania, WWA, 3-MCPD, akryloamidu, glutenu.
Sprawozdanie z pobranych próbek wg grup produktów
Lp
Grupa produktów
Liczba próbek
ogółem
U
*
M
**
Próbki
kwest.
1.
Mięso i przetwory mięsne
8
7
1
0
2.
Drób i produkty drobiarskie
9
7
3
0
3.
Ryby, owoce morza i przetwory
6
6
0
0
4.
Mleko i przetwory
26
25
14
0
5.
Ziarno zbóż i przetwory mleczne
23
23
15
0
6.
Wyroby cukiernicze i ciastkarskie
23
23
18
0
7.
Cukier
1
1
1
0
8.
Warzywa
12
12
2
0
9.
Owoce
10
10
3
0
10.
Grzyby
3
1
3
0
11.
Napoje alkoholowe
2
1
1
0
12.
Wody mineralne produktów napoje bezalkoholowe
7
7
7
0
13.
Tłuszcze roślinne
9
8
1
0
14.
Koncentraty spożywcze
2
2
1
0
15.
Majonezy ,musztardy ,sosy
1
1
0
0
16.
Zioła i przyprawy
8
8
2
0
17.
Kawa , herbata
2
1
1
0
18.
Wyroby garmażeryjne
6
6
0
0
19.
Środki specjalnego przeznaczenia
11
10
6
0
20.
Suplementy diety
8
8
6
0
21.
Materiały i wyroby do kontaktu z żywnością
3
3
1
0
22.
Sól spożywcza
4
4
4
0
183
173
82
0
Ogółem
* badania przeprowadzone w ramach urzędowej kontroli żywności
** badania przeprowadzone w ramach monitoringu
Z pobranych do badań próbek nie zakwestionowano żadnej, zatem żywność oferowana
konsumentom jest bezpieczna. Należy stwierdzić, że jakość produkowanych
i wprowadzanych do obrotu środków spożywczych ulega systematycznej poprawie. Jest to
wynikiem poprawy stanu technicznego placówek, przestrzegania ogólnych zasad higieny
w procesie produkcji, obrocie i transporcie, ale również funkcjonowania w coraz większej
ilości placówek systemu kontroli wewnętrznej, a także kontroli zewnętrznej, sprawowanej
w ramach urzędowej kontroli żywności.
6. Ocena wdrażania systemów kontroli wewnętrznej w zakładach produkcji
i obrotu żywnością
Obecnie najbardziej skutecznym sposobem przeciwdziałania zagrożeniom bezpieczeństwa
żywności, zapewnienia jakości i bezpieczeństwa żywnościowego oraz zapobiegania
zakażeniom i zatruciom pokarmowym w całym łańcuchu żywnościowym jest system HACCP
(Hazard Analysis and Critical Control Points - System Analizy Zagrożeń i Krytycznych
Punktów Kontroli). Wdrożenie i utrzymanie systemu HACCP jest obligatoryjne dla wszystkich
podmiotów branży spożywczej. Celem systemu HACCP jest zapobieganie wprowadzania
39
produktów o niewłaściwej jakości na rynek poprzez nadzór nad tymi etapami / procesami,
które z uwagi na bezpieczeństwo żywności powinny być poddane szczególnemu
monitorowaniu. Budowanie systemu powinno być poprzedzone opracowaniem i wdrożeniem
Dobrej Praktyki Higienicznej (GHP) oraz Dobrej Praktyki Produkcyjnej (GMP), czyli tzw.
„programem warunków wstępnych”. Organy Państwowej Inspekcji Sanitarnej w trakcie
urzędowej kontroli żywności dokonują oceny wdrożonych systemów kontroli wewnętrznej
w zakładach (GHP, GMP, HACCP) w zakresie jego skuteczności.
Sytuację w zakresie wdrażania omawianych systemów w przedsiębiorstwach sektora
spożywczego z terenu powiatu przedstawia poniższa tabela.
Rodzaj obiektu
Liczba zakładów
GHP/GMP
HACCP
Zakłady produkcyjne
58
40
32
Wytwórnia lodów
1
1
0
Automaty do lodów
10
10
10
Piekarnie
16
16
11
Ciastkarnie
5
4
3
Przetwórnie owocowo-warzywne
1
1
0
Zakłady przemysłu zbożowomłynarskiego
3
2
2
Wytwórnie wyrobów
cukierniczych
2
2
2
Inne wytwórnie żywności
20
4
4
Placówki obrotu
367
285
193
Sklepy spożywcze
249
222
173
Kioski spożywcze
50
47
20
Magazyny hurtowe
17
16
10
Obiekty ruchome i tymczasowe
6
0
0
Środki transportu
26
0
0
Inne punkty obrotu żywnością
19
0
0
Zakłady żywienia
156
137
68
otwartego
112
99
34
zamkniętego
44
38
34
581
462
293
Razem
Z przeprowadzanych kontroli wynika, że stopień wdrożenia systemów kontroli wewnętrznej
w zakładach produkcji i obrotu żywnością sukcesywnie wzrasta. Większość obiektów sektora
spożywczego posiada opracowany i wdrożony „program warunków wstępnych” (GHP/GMP)
– na 581 nadzorowanych zakładów żywnościowo-żywieniowych 78% obiektów posiada
wdrożone zasady GHP/GMP. Mniejszy jest odsetek zakładów, które ukończyły wdrażanie
systemu HACCP – na koniec roku proces wdrażania zakończyło 51% zakładów. Wśród nich
są głownie duże zakłady produkcyjne, duże placówki handlowe, głównie sieciowe oraz
placówki żywienia zbiorowego zamkniętego. Pozostałe zakłady rozpoczęły wdrażanie
systemu HACCP, np. powołały zespół ds. wdrażania systemu, proces ten jest jednak
powolny. Nie bez znaczenia jest specyfika zakładów funkcjonujących na terenie powiatu.
Najliczniejszą grupę zarówno wśród zakładów produkujących żywność, wprowadzających
40
żywność do obrotu, jak i zakładów żywienia zbiorowego stanowią mikroprzedsiębiorstwa
(zatrudniające od jednego do kliku pracowników, o ograniczonej wielkości produkcji,
lokalnym zasięgu działalności tj. automaty lodowe, piekarnie, ciastkarnie, małe sklepy
spożywcze, pijalnie piwa). W zakładach tych ustalono środki kontroli w celu zapewnienia
zdrowotnego bezpieczeństwa produkowanej/wprowadzanej do obrotu żywności, uznając, że
opracowane i wdrożone zasady dobrej praktyki higienicznej i produkcyjnej, w tym stały
monitoring, dokonywane czynności oraz prowadzona dokumentacja w ustalonych punktach
kontrolnych w obszarach min. kontrolowania dostaw żywności/surowców przyjmowanych do
zakładu, kontrolowania warunków przechowywania żywności łatwo psującej się,
kontrolowania warunków obróbki termicznej procesów produkcyjnych, eliminują, bądź
minimalizują ryzyko zagrożeń zdrowotnych wprowadzanej do obrotu/produkowanej
w zakładzie żywności.
Problemem jest także często rotacja pracowników, zatrudnianie w placówkach sektora
spożywczego osób przypadkowych, bez kierunkowego wykształcenia (dotyczy to także
właścicieli), co utrudnia zrozumienie i analizę ryzyka w produkcji żywności. Ważnym
aspektem są również szkolenia, które powinny stanowić podstawę zmian zachowań
pracowników. Nie jest łatwo wyposażyć obiekty w nowe maszyny i urządzenia. Można
jednak tak zorganizować pracę, aby minimalizować występowanie zagrożeń. Aktualna
sytuacja w zakresie szkoleń jest niezadowalająca z uwagi na przejęcie odpowiedzialności za
szkolenia przez przedsiębiorców, którzy często nie przywiązują należytej uwagi do tych
zagadnień.
7. Działania podejmowane w ramach funkcjonowania systemu RASFF
Ważnym instrumentem z punktu widzenia realizacji prawa konsumentów do bezpieczeństwa
i ochrony zdrowia na rynku żywności jest funkcjonowanie systemu RASFF (Systemu
wczesnego ostrzegania o niebezpiecznej żywności i paszach), wprowadzenie obowiązku
identyfikowalności w łańcuchu żywnościowym, a także zwiększenie odpowiedzialności
producentów i dystrybutorów żywności za wprowadzanie tych produktów do obrotu.
System RASFF jest to unijny system, w którym biorą udział wszystkie kraje członkowskie
Unii Europejskiej. Nadrzędnym celem systemu jest ochrona konsumentów przed
niebezpieczeństwem lub potencjalnym niebezpieczeństwem wynikającym ze spożycia
produktów żywnościowych. Założeniem systemu jest szybka wymiana informacji między
państwami członkowskimi o pojawieniu się produktów, które nie spełniają wymagań co do
ich bezpieczeństwa, są nieprawidłowo oznakowane, stwarzając ryzyko dla zdrowia
konsumentów. Rodzaj podejmowanych działań opiera się na ocenie ryzyka, określeniu
stopnia zagrożenia dla zdrowia konsumentów w wyniku pojawienia się na rynku szkodliwych
środków spożywczych, zbieraniu informacji oraz koordynowaniu prac w tym zakresie.
W 2014 r. PPIS w Kluczborku prowadził działania w ramach otrzymanych powiadomień
alarmowych i informacyjnych w związku z wprowadzeniem do obrotu środków spożywczych
oraz materiałów i wyrobów przeznaczonych do kontaktu z żywnością stwarzających
potencjalne zagrożenie dla zdrowia człowieka. W ramach funkcjonowania systemu RASFF
przeprowadzono 44 kontrole sanitarne. Kontrole interwencyjne dotyczyły 22 powiadomień
alarmowych i 6 powiadomień informacyjnych. Powiadomienia dotyczyły głównie
przekroczenia zawartości substancji chemicznych (rtęci, dwutlenku siarki i jej pochodnych),
obecności substancji alergennych, dopuszczalnych limitów mikotoksyn, obecności
zanieczyszczeń mikrobiologicznych (Salmonella), obecności zanieczyszczeń fizycznych
(szkła), pozostałości pestycydu, migracji kadmu i ołowiu w naczyniach ceramicznych
i szklanych, przekroczenia dopuszczalnego limitu migracji specyficznej pierwszorzędowych
amin aromatycznych.
We wszystkich przypadkach przedsiębiorcy podjęli we własnym zakresie działania
zmierzające do wycofania produktów niezgodnych z wymaganiami w ramach
41
funkcjonujących procedur wycofania. Nie było konieczności wydawania w tym zakresie
decyzji administracyjnych.
8. Działania w ramach kontroli granicznej
Ważnym elementem urzędowej kontroli środków pożywczych jest także graniczna kontrola
sanitarna. Graniczne kontrole prowadzone przez Państwową Inspekcję Sanitarną dotyczą
żywności pochodzenia niezwierzęcego oraz materiałów i wyrobów przeznaczonych do
kontaktu z żywnością, wprowadzanych na obszar Wspólnoty z państw trzecich niebędących
członkami Unii Europejskiej i Europejskiego Obszaru Gospodarczego. Żywność przywieziona
na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej z innego państwa członkowskiego Unii Europejskiej nie
podlega granicznej kontroli sanitarnej, przedsiębiorca nie ma obowiązku składania wniosku
o dokonanie granicznej kontroli sanitarnej oraz świadectwa spełnienia przez te towary wymagań
zdrowotnych. Jednakże przedsiębiorca, który importuje środki spożywcze z innego państwa
członkowskiego UE, powinien posiadać dokumenty, które potwierdzają, że importowany
produkt jest bezpieczny i spełnia wymagań jakości zdrowotnej.
Kontrola graniczna jest procesem wieloetapowym i zgodnie z obowiązującymi przepisami
prawnymi obejmuje m.in. kontrolę dokumentacji, ocenę warunków transportu, oględziny
i ocenę partii towaru, ocenę zgodności z wymaganiami zdrowotnymi towaru. Na terenie
powiatu kluczborskiego w 2014 r. przeprowadzono 3 kontrole graniczne w miejscach
docelowego przeznaczenia towarów, wszystkie dotyczyły eksportu wyrobów cukierniczych
przez P.P.H.U.„LUMAR” w Byczynie. Graniczna kontrola sanitarna obejmowała kontrolę
dokumentacji, kontrolę bezpośrednią – oględziny towaru oraz kontrolę warunków transportu.
Wszystkie kontrole wykonywane były w zakładzie u producenta; w wyniku
przeprowadzonych czynności wydano 3 świadectwa stwierdzające spełnianie przez towary
wymagań zdrowotnych.
9. Nadzór nad żywnością prozdrowotną
Państwowa Inspekcja Sanitarna prowadzi nadzór nad warunkami wprowadzania do obrotu
żywności prozdrowotnej, obejmującej min. suplementy diety, środki specjalnego
przeznaczenia żywieniowego oraz żywność wzbogaconą witaminami i składnikami
mineralnymi.
Suplementy diety zgodnie z ustawodawstwem Unii Europejskiej są środkami spożywczymi,
których celem jest uzupełnienie normalnej diety. Mogą stanowić skoncentrowane źródło
witamin i składników mineralnych lub innych substancji wykazujących efekt odżywczy lub
inny efekt fizjologiczny. Zgodnie z obowiązującymi przepisami całkowitą odpowiedzialność
za jakość zdrowotną środka spożywczego wprowadzanego do obrotu oraz treść informacji
umieszczonych na jego opakowaniu lub prezentacji i reklamie ponosi producent bądź
przedsiębiorca wprowadzający produkt do obrotu.
W 2014 r. na terenie powiatu kluczborskiego przeprowadzono 30 kontroli, w trakcie których
oceniono znakowanie 41 suplementów diety oraz dokonano weryfikacji produktów objętych
powiadomieniem Głównego Inspektora Sanitarnego. Żaden z ocenionych produktów nie
budził zastrzeżeń. Ocenę bezpieczeństwa tej grupy produktów przeprowadzano także na
podstawie badań laboratoryjnych, wykonanych zgodnie z „Planem poboru próbek do badania
żywności w ramach urzędowej kontroli i monitoringu w PIS w 2014 r.” Badania obejmowały
analizę zgodności suplementów diety z deklaracjami producentów. Jednocześnie z uwagi na
realne zagrożenie dla zdrowia publicznego spowodowane obecnością na rynku spożywczym
suplementów diety niespełniających wymagań określonych w przepisach prawa
żywnościowego na 2014 r. zaplanowano również badania suplementów diety w kierunku
oznaczenia potencjalnej zawartości innych niedeklarowanych substancji, które mogą
wykazywać właściwości farmakologicznie czynne. Badania zostały wykonane w Narodowym
42
Instytucie Leków w Warszawie – próbka pobrana na terenie powiatu kluczborskiego nie
budziła zastrzeżeń.
Do badań laboratoryjnych w ramach nadzoru nad żywnością prozdrowotną pobrano
22 próbki, w tym 11 próbek środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego,
8 próbek suplementów diety i 3 próbki środków wzbogaconych witaminami i składnikami
mineralnymi – żadnej próbki nie kwestionowano.
Kontrole wykazały, że obrót suplementami diety oraz środkami spożywczymi specjalnego
przeznaczenia żywieniowego prowadzony był prawidłowo, z zachowaniem wskazanych przez
producentów warunków. W wyniku kontroli nie stwierdzono nieprawidłowości w zakresie
znakowania oraz przestrzeganie terminów przydatności do spożycia wprowadzanych do
obrotu produktów.
10. Nadzór nad obrotem kosmetyków
Na terenie powiatu kluczborskiego nie ma zakładów produkujących kosmetyki, nadzór nad
nimi prowadzony był wyłącznie w obrocie handlowym. W ewidencji PPIS w Kluczborku
znajdują się 4 specjalistyczne sklepy kosmetyczne. Oprócz rutynowych kontroli, podczas
których oceniano znakowanie wprowadzanych do obrotu kosmetyków, warunki ich
przechowywania, przeprowadzano kontrole w ramach funkcjonowania systemu RAPEX,
mającego na celu wyeliminowanie z rynku produktów, które nie zostały zgłoszone do
Krajowego Systemu Informowania o Kosmetykach, a także kosmetyków nieodpowiadających
wymaganiom zdrowotnym lub niespełniających wymogów obowiązujących przepisów
prawnych.
W 2014 r. w ramach systemu RAPEX odnotowano 25 notyfikacji kosmetyków, które mogły
stwarzać zagrożenie dla zdrowia lub życia konsumentów. W wyniku prowadzonych
czynności kontrolnych w obrocie handlowym na terenie naszego powiatu nie stwierdzono
produktów będących przedmiotem ww. powiadomień.
11. Nadzór nad obrotem materiałów i wyrobów przeznaczonych do kontaktu
z żywnością
Na terenie powiatu kluczborskiego nie ma zakładów produkujących materiały i wyroby
przeznaczone do kontaktu z żywnością. Nadzór w tym zakresie prowadzony był
w palcówkach obrotu środkami spożywczymi, które wprowadzały do obrotu także materiały
i wyroby przeznaczone do kontaktu z żywnością. Do badań w 2014 r. zostały pobrane
3 próbki materiałów i wyrobów przeznaczonych do kontaktu z żywnością, w tym wyroby
z poliamidu, wyroby ceramiczne i szklane Zakres badań obejmował migracje specyficzną,
migrację ołowiu i kadmu oraz ocenę organoleptyczną. Żadna z badanych próbek nie została
zakwestionowana.
12. Działalności edukacyjna
W zakresie nadzoru nad zakładami żywieniowo-żywnościowymi, obok działań związanych
z egzekwowaniem przestrzegania przez podmioty obowiązujących przepisów prawnych
prowadzono także działania edukacyjne. Działalność edukacyjna była ważnym elementem na
rzecz poprawy świadomości i stanu wiedzy przedsiębiorców sektora spożywczego. Celem
prowadzonych działań edukacyjnych było min.
− informowanie przedsiębiorców sektora spożywczego o zmianach przepisów prawnych
w obszarze bezpieczeństwa żywności min. w zakresie znakowania żywności,
informowania konsumentów;
43
− przekazywanie przedsiębiorcom podstawowych informacji z zakresu praktycznej
realizacji zasad Dobrej Praktyki Higienicznej i Produkcyjnej, a także wdrażania systemu
HACCP;
− podniesienie świadomości i wiedzy przedsiębiorców odpowiedzialnych za organizację
żywienia w placówkach oświatowo- wychowawczych nt. roli odżywiania dla zachowania
zdrowia oraz zagadnień dotyczących bezpieczeństwa żywności i żywienia. Wiedza na
temat związków, jakie istnieją pomiędzy dietą a zdrowiem owocuje planowaniem
żywienia w kierunku prozdrowotnym, a w konsekwencji zmniejszeniem
rozpowszechnienia żywieniowych czynników ryzyka chorób dietozależnych;
− podniesienie świadomości ajentów sklepików szkolnych w zakresie roli wprowadzanego
do obrotu asortymentu środków spożywczych w kształtowaniu prawidłowych nawyków
żywieniowych;
− kształtowanie wśród dzieci i młodzieży szkolnej zdrowego stylu życia, ze szczególnym
uwzględnieniem racjonalnego odżywiania i aktywności fizycznej jako głównych
czynników w profilaktyce nadwagi i otyłości.
Podsumowanie
1. Stan sanitarny obiektów produkujących żywność i wprowadzających ją do obrotu na
terenie powiatu nie stwarza zagrożenia dla zdrowia i życia ludzi. Dzięki prowadzonym
urzędowym kontrolom żywności oraz sukcesywnie wdrażanym przez przedsiębiorców
systemom zapewnienia bezpieczeństwa żywności (GHP/GMP, system HACCP) od lat
systematycznie poprawia się stan sanitarny zakładów produkcji i obrotu żywnością.
2. W większości skontrolowanych w 2014 r. obiektów stan sanitarny był zadawalający.
Wśród sklasyfikowanych na podstawie jednolitych kryteriów zawartych w arkuszach
oceny stanu sanitarnego obiektów stwierdzono 5 obiektów niezgodnych z wymaganiami,
co stanowi 2,1 % ocenionych zakładów.
3. Problemem pozostaje w dalszym ciągu wprowadzanie do obrotu środków spożywczych
po upływie terminu przydatności do spożycia lub po upływie daty minimalnej trwałości
oraz środków spożywczych bez możliwości dokładnej identyfikacji (brak etykiet
producenta).
4. W dalszym ciągu stwierdza się nieprawidłowości w sposobie żywienia w placówkach
żywienia zbiorowego zamkniętego. W związku z powyższym konieczne jest
kontynuowanie działań edukacyjnych w zakresie zasad racjonalnego żywienia
kierowanych do osób odpowiedzialnych za organizację żywienia. Żywienie dzieci
i młodzieży powinno być traktowane jako istotny element ochrony zdrowia młodego
pokolenia. Złe zwyczaje żywieniowe, które kształtowane są u dzieci mają znaczący
wpływ na ich późniejsze życie, stając się źródłem chorób cywilizacyjnych.
5. Dla zapewnienia wysokiego poziomu ochrony konsumentów na rynku żywności,
w kontekście zmieniających się regulacji prawnych i pojawiania się nowych zagrożeń na
tym rynku ważna jest ustawiczna edukacja wszystkich uczestników łańcucha
żywnościowego, zarówno konsumentów jak i producentów oraz dystrybutorów żywności.
44
VI. Stan sanitarny środowiska pracy
Nadzór sanitarny nad warunkami pracy ma na celu wzmocnienie ochrony zdrowia
pracowników przed negatywnym oddziaływaniem szkodliwych i uciążliwych czynników
występujących w miejscu pracy, w tym przede wszystkim zapobieganie powstawaniu chorób
zawodowych.
W rejestrze obiektów znajduje się 196 zakładów pracy. Kryteria wyboru zakładów do kontroli
w 2014 r. to przede wszystkim narażenie pracowników na czynniki szkodliwe dla zdrowia
(fizyczne, pyły, chemiczne, rakotwórcze, biologiczne) oraz zakłady nowopowstałe,
a także wytyczne Głównego Inspektora Sanitarnego do kontroli na 2014 r.
W 2014 r. skontrolowano 33 zakłady pracy, w których przeprowadzono ogółem 39 kontroli.
W czasie kontroli szczególną uwagę zwracano na narażenie zawodowe pracowników
zatrudnionych w zakładach przemysłu drzewnego (kontynuacja tematu z 2013 r.) oraz
w zakładach produkujących artykuły spożywcze.
W 2014 r. zaplanowano do kontroli 4 zakłady przemysłu drzewnego, w trzech zakładach
stwierdzono nieprawidłowości i wszczęto postępowanie administracyjne. Wydano 6 decyzji,
w tym 3 decyzje nakazowe i 3 decyzje płatnicze.
W zakładach pracy przemysłu drzewnego występują następujące czynniki szkodliwe: hałas,
zapylenie, związki chemiczne oraz czynniki rakotwórcze. W skontrolowanych zakładach
przemysłu drzewnego w warunkach narażenia na ponadnormatywny hałas pracuje
20 pracowników (powyżej 85 dB A). W warunkach narażenia na hałas ponadprogowy
(powyżej 80 dB A) pracuje 24 pracowników. Przekroczeń Najwyższych Dopuszczalnych
Stężeń pyłów i związków chemicznych nie stwierdzono.
W jednym zakładzie występuje narażenie na chromiany i dichromiany w przeliczeniu na
chrom (VI) – związki rakotwórcze (podczas spawania stelaży do produkcji krzeseł).
Narażenie na czynniki biologiczne w powyższych zakładach nie występuje, ponieważ do
produkcji używane jest drewno wysuszone oraz płyty wiórowe.
Z zaplanowanych do kontroli w 2014 r. 12 zakładów pracy produkujących artykuły
spożywcze, skontrolowano 6 zakładów. W jednym zakładzie stwierdzono nieprawidłowości
i wszczęto postępowanie administracyjne. Wydano 2 decyzje ( nakazową i płatniczą).
W zakładach pracy produkujących artykuły spożywcze występują następujące czynniki
szkodliwe: hałas, zapylenie, związki chemiczne, czynniki biologiczne oraz czynniki
rakotwórcze.
Narażenie na hałas ponadnormatywny występuje tylko w jednym zakładzie, w warunkach
narażenia pracuje 5 pracowników. W warunkach narażenia na hałas ponadprogowy pracuje
66 pracowników. Przekroczeń Najwyższych Dopuszczalnych Stężeń pyłów i związków
chemicznych w powyższych zakładach nie stwierdzono.
W zakładach pracy produkujących artykuły spożywcze występuje narażenia na czynniki
biologiczne 2 i 3 grupy zagrożenia.
W zakładach przemysłu spożywczego stosowane są substancje/mieszaniny chemiczne
niebezpieczne do mycia i dezynfekcji powierzchni/sprzętu oraz w laboratoriach zakładowych
do oznaczania parametrów wytwarzanych produktów. W tym zakresie przekroczeń NDS
związków chemicznych nie stwierdzono.
W jednym zakładzie występuje czynnik rakotwórczy [dichromian potasu (VI)]. podczas
sporządzania roztworu dichromianu potasu (VI) do analiz oraz podczas wykonywania tych
analiz. Ogółem narażonych na związek rakotwórczy jest 35 pracowników, w tym 16 kobiet.
W zakresie mikroklimatu umiarkowanego stwierdzono zachowanie komfortu termicznego.
45
Podczas przeprowadzania kontroli zwracano uwagę na:
− wypełnianie przez pracodawców obowiązków wynikających z oceny ryzyka zawodowego
pracowników narażonych na działanie szkodliwych czynników fizycznych, chemicznych,
rakotwórczych i biologicznych w zakładach pracy;
− przestrzeganie przez pracodawców obowiązków przy pracach związanych z usuwaniem
wyrobów zawierających azbest;
− badania i pomiary czynników szkodliwych, czy wykonane były przez firmy posiadające
akredytację Polskiego Centrum Akredytacji;
− przestrzeganie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, w tym m.in. na stosowanie
środków ochrony indywidualnej przy pracach z chemikaliami, w narażeniu na czynniki
fizyczne i pyły;
− badania profilaktyczne pracowników (szczególnie na przeciwwskazania do wykonywania
pracy);
− produkty chemiczne (wprowadzane do obrotu oraz stosowane), czy posiadają prawidłowe
karty charakterystyki i etykiety).
W 2014 r. w skontrolowanych zakładach pracy zatrudnionych było ogółem 2083
pracowników (ogólna liczba zatrudnionych w objętych nadzorem zakładach to 5572
pracowników). Na terenie powiatu większość stanowią niewielkie zakłady, zatrudniające do
9 pracowników (103 zakłady), od 10 do 49 pracowników zatrudnionych jest w 69 zakładach,
od 50 do 249 – w 20 zakładach, od 250 i więcej – w 4 zakładach.
Cztery zakłady zatrudniające ponad 250 pracowników to: FAMAK S.A. w Kluczborku, PKP
CARGOTABOR Sp. z o.o. w Kluczborku (dawniej WAGREM Sp. z o.o.), SIEGENIA-AUBI
Sp. z o.o. w Kluczborku, LESAFFRE POLSKA S.A. w Wołczynie.
W 2014 r. przekroczenia dopuszczalnych normatywów higienicznych czynników
szkodliwych stwierdzono w 5. skontrolowanych zakładach pracy. Ogółem wszystkich
zakładów pracy, będących w ewidencji, w których stwierdzono przekroczenia czynników
szkodliwych dla zdrowia jest 11. Pracowników narażonych w tych zakładach jest 211 (na
czynniki fizyczne, w tym na hałas jest 209 pracowników, na drgania mechaniczne o działaniu
miejscowym na organizm człowieka – 2 pracowników), co stanowi 12,7 % zatrudnionych
pracowników na stanowiskach produkcyjnych.
Przekroczenia hałasu stwierdzono w 10. zakładach:
− P.V. PREFABET KLUCZBORK S.A.,
− PKP CARGOTABOR Sp. z o.o. w Kluczborku,
− FAMAK S.A. w Kluczborku,
− ROPEZ Fabryka Mebli Robert i Aneta Poszwa Sp. J. Mroczeń – zakład w Kluczborku,
− LESAFFRE POLSKA S.A. w Wołczynie,
− INPOL-KRAK Tubes Service Center Sp. z o.o., zakład w Kluczborku,
− Tartak w Chudobie, Marek Pietrek,
− Zakład Stolarski, Gerard Pietrucha, Bogacica,
− Kamieniarstwo, Ryszard Skraba, Bąków,
− KOCH-POL, Andrzej Kochman, Byczyna.
Przekroczenie drgań mechanicznych o działaniu miejscowym na organizm człowieka
stwierdzono w jednym zakładzie – Przedsiębiorstwo Drogowe TRAKT Sp. j. w Kluczborku.
W tabeli przedstawiono narażenie zawodowe pracowników w kontrolowanych zakładach na
terenie powiatu kluczborskiego w latach 2010-2014.
46
Rok
Dane
Liczba skontrolowanych
zakładów
Zatrudnienie ogółem w
skontrolowanych zakładach
Zatrudnienie na
stanowiskach bezpośrednio
produkcyjnych
Liczba pracowników
narażonych na czynniki
szkodliwe
w tym na:
- hałas,
- pył,
- związki chemiczne,
-drgania mechaniczne
2010
2011
2012
2013
2014
58
50
55
79
33
3133
2682
3338
2523
2083
2373
2370
2274
2122
1658
278
211
196
261
211
265
28
0
1
193
37
0
3
196
1
0
0
251
8
0
2
209
0
0
2
Danych z tabeli nie należy porównywać do lat ubiegłych, ponieważ w każdym roku do
kontroli planowane są inne zakłady pracy.
Pracodawcy podejmują działania zmierzające do poprawy warunków pracy, opracowując
programy działań organizacyjno-technicznych zmierzających do ograniczenia narażenia
pracowników na hałas i drgania mechaniczne, które wdrażają w procesach technologicznych.
Niektóre procesy technologiczne, jak również stosowane maszyny i urządzenia, nie pozwalają
na dostosowanie hałasu i drgań mechanicznych do normatywów higienicznych. W takich
przypadkach pracownicy są zobowiązani do stosowania indywidualnie dobranych środków
ochronnych.
Narażenie pracowników na czynniki szkodliwe w środowisku pracy jest zmienne
i uzależnione jest od stosowanych maszyn i urządzeń, procesów technologicznych oraz
wykorzystywanych do produkcji surowców.
W związku z prowadzonym postępowaniem administracyjnym wydano 32 decyzje, w tym
14 decyzji, dotyczących poprawy warunków praccy:
− obniżeniem hałasu – 1,
− zapewnienia właściwego oświetlenia elektrycznego w pomieszczeniach pracy – 11,
− zapewnienia właściwego stanu sanitarno-higienicznego pomieszczeń pracy (w tym
ogrzewanie, wentylacja, podłogi, ściany) – 9,
− brak instrukcji stanowiskowych bezpieczeństwa i higieny pracy z niebezpiecznymi
substancjami chemicznymi i ich mieszaninami, uwzględniających informacje
zamieszczone w kartach charakterystyki stosowanych produktów – 1.
W trakcie kontroli zwracano uwagę pracodawców nie tylko na zagrożenia zdrowia
zatrudnionych osób, wynikające z występowania przekroczeń dopuszczalnych norm
czynników szkodliwych dla zdrowia (hałas, zapylenie, związki chemiczne, drgania
mechaniczne), ale również na występowanie czynników rakotwórczych i mutagennych
w środowisku pracy (procesy technologiczne oraz stosowane substancje i preparaty
chemiczne), a także następstw palenia tytoniu (w nawiązaniu do występujących na
stanowiskach pracy czynników szkodliwych).
47
Podobnie jak w latach ubiegłych, przeprowadzono wizytacje w gospodarstwach rolników
indywidualnych w okresie żniw. Podczas wizytacji zwracano uwagę na występowanie,
podczas prac polowych, wielu zagrożeń związanych m.in. z obsługą maszyn, transportem
plonów, pracą na wysokości oraz wykonywaniem oprysków chemicznych. Zwracano uwagę
na stosowanie ochron osobistych podczas wykonywanych prac (występuje narażenie na
zapylenie, hałas i związki chemiczne), a także na podstawowe zasady bezpiecznej
i higienicznej pracy.
Szczególny nacisk nakładano na zapewnienie opieki dzieciom oraz nieangażowanie ich do
prac im zabronionych w gospodarstwie. Informowano rolników o konieczności posiadania
osłon na wszelkich wirujących części maszyn rolniczych.
W ramach realizacji „Programu usuwania azbestu i wyrobów zawierających azbest
stosowanych na terytorium Polski” przyjętego przez Radę Ministrów w 2002 r. o realnym
zagrożeniu zdrowia, przekazywano rolnikom informacje na temat szkodliwości pyłów
azbestu, pochodzących przede wszystkim z pokryć dachowych, które są nieprawidłowo
demontowane, a następnie wykorzystywane do uszczelnienia płotów, wiat, itp.
Nadzór nad czynnikami rakotwórczymi
W ewidencji Powiatowej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej w Kluczborku znajduje się
17 zakładów, w których występuje narażenie/kontakt na substancje, preparaty, czynniki lub
procesy technologiczne o działaniu rakotwórczym lub mutagennym wymienione w wykazie
Ministra Zdrowia. Ogółem w tych zakładach narażonych jest 40 pracowników, w tym
16 kobiet.
W 2014 r. skontrolowano 3 zakłady, w tym jeden prowadzący demontaż materiałów
zawierających azbest.
Czynniki rakotwórcze występujące w skontrolowanych zakładach pracy to:
− pyły zawierające azbest (jeden lub więcej rodzajów azbestu) – występuje w 1 zakładzie,
narażonych 3 pracowników (mężczyźni),
− chromiany (VI) i dichromiany (VI) w przeliczeniu na Cr (VI) – występuje w 1 zakładzie,
narażonych jest 2 pracowników (mężczyźni),
− dichromian potasu – występuje w 1 zakładzie, narażonych jest 35 pracowników, w tym 16
kobiet.
Nadzór nad substancjami/preparatami chemicznymi
Ogółem przeprowadzono 14 kontroli w zakresie substancji chemicznych i ich mieszanin:
− 5 kontroli u dystrybutorów,
− 9 kontroli u stosujących.
Ogółem skontrolowano 31 produktów:
− 19 produktów u dystrybutorów, w tym 8 liquidów-płynów do e-papierosów – ponadto
u jednego dystrybutora skontrolowano 4 systemy mieszalne (w tym 3 systemy
mieszalne lakierów samochodowych i 1 system mieszalny farb przemysłowych),
z tego zakwestionowano 7 produktów, ze względu na nieprawidłowe karty
charakterystyki produktu oraz ich oznakowanie (6 liquidów i 1 system mieszalny),
− 12 produktów u stosujących, w tym 1 detergent, z tego zakwestionowano
6 produktów (6 kart i 3 etykiety).
Ze względu na stwierdzone nieprawidłowości u dystrybutorów (w kartach charakterystyk,
oznakowaniu substancji chemicznych i ich mieszanin) sprawy przekazywano bezpośrednio do
organu Państwowej Inspekcji Sanitarnej, właściwej terytorialnie, ze względu na siedzibę
dostawcy i/lub producenta kwestionowanego produktu. Sprawy również przekazywano do
wiadomości OPWIS.
48
Ze względu na stwierdzone nieprawidłowości u stosujących wydano 3 decyzje, dotyczące:
− braku aktualnych kart charakterystyki stosowanych niebezpiecznych substancji
chemicznych i ich mieszanin,
− braku instrukcji stanowiskowych bezpieczeństwa i higieny pracy z niebezpiecznymi
substancjami chemicznymi i ich mieszaninami, uwzględniających informacje
zamieszczone w kartach charakterystyki stosowanych produktów,
− nieuwzględnienia narażenia na związki chemiczne w ocenie ryzyka zawodowego,
− braku oznakowania pojemnika, w którym przechowywana jest niebezpieczna mieszanina
chemiczna.
Nadzór nad czynnikami biologicznymi
W 2014 r. przeprowadzono 4 kontrole w zakresie czynników biologicznych.
W skontrolowanych zakładach narażonych jest ogółem 17 pracowników na czynniki
biologiczne, w tym 17 pracowników w grupie 2 narażenia i 5 pracowników w grupie
3 narażenia. Nie stwierdzono nieprawidłowości.
Działania represyjne
Ogółem wydano 32 decyzje administracyjne, w tym:
− 18 merytorycznych,
− 7 zmieniających termin wykonania,
− 4 wygaszające postępowanie,
− 3 umarzające postępowanie.
Ponadto wydano 20 decyzji płatniczych, w wyniku stwierdzenia naruszeń wymagań
sanitarno-higienicznych wynikających z nieprzestrzegania obowiązujących przepisów
prawnych.
Wydano 5 upomnień, które związane były m.in. z niewykonaniem w wyznaczonym terminie
przez 5 zakładów obowiązków nałożonych w decyzjach administracyjnych.
Wydano 2 tytuły wykonawcze i 2 postanowienia o nałożeniu grzywny, na łączna kwotę
500,00 zł. Mandatów karnych nie nałożono.
Choroby zawodowe
W 2014 r. do PPIS w Kluczborku nie wpłynęły zgłoszenia podejrzenia choroby zawodowej.
Na prośbę innych instytucji (PPIS w Bytomiu oraz PPIS w Gliwicach), przeprowadzono
2 wizytacje i sporządzono 2 karty oceny narażenia zawodowego w zakładach na terenie
powiatu kluczborskiego.
Wydano 4 decyzje dotyczące chorób zawodowych (na podstawie prowadzonego
postępowania z lat ubiegłych):
− 1 decyzję o braku podstaw do stwierdzenia choroby zawodowej („pylice płuc: pylica
krzemowa”),
− 3 decyzje o stwierdzeniu choroby zawodowej:
a) „zewnątrzpochodne alergiczne zapalenie pęcherzyków płucnych, postać
przewlekła”,
b) „przewlekłe choroby obwodowego układu nerwowego wywołane sposobem
wykonywania pracy: zespół cieśni w obrębie nadgarstka”,
c) „obustronny trwały odbiorczy ubytek słuchu typu ślimakowego lub czuciowonerwowego spowodowany hałasem, wyrażony podwyższeniem progu słuchu
o wielkości co najmniej 45 dB w uchu lepiej słyszącym, obliczony jako średnia
arytmetyczna dla częstotliwości audiometrycznych 1,2 i 3 kHz”.
49
Zgłaszalność podejrzeń chorób zawodowych w latach 2011-2014
Liczba zgłoszeń
podejrzenia choroby
zawodowej
2011
2012
2013
2014
1
2
3
0
Stanowisko pracy
Ślusarz pod
ziemią, górnik
pod ziemią.
1.operator automatów
szklarskich, ślusarz,
2. ślusarz.
1. technik dentystyczny
2. rolnik indywidualny
3. nauczyciel
-
Jednostka chorobowa
Pylice płucpylice
krzemowa,
pylica
górników
kopalń węgla.
1. Nowotwory
złośliwe, uznane za
rakotwórcze u ludzi –
rak krtani,
2. obustronny trwały
ubytek słuchu.
1. Przewlekłe choroby
obwodowego układu
nerwowego,
2.zewnątrzpochodne
alergiczne zapalenie
pęcherzyków płucnych,
3. przewlekłe choroby
narządu głosu.
-
Decyzja
stwierdzająca chorobę
zawodową
0
-
1
3
Decyzja o braku
podstaw do
stwierdzenia choroby
zawodowej
1
1
-
1
2011 r. – w województwie opolskim stwierdzono 11 chorób zawodowych. Dominowały trzy
grupy chorób: pylice krzemowe, rak płuca, alergiczne kontaktowe zapalenie skóry.
W powiecie kluczborskim nie stwierdzono chorób zawodowych.
2012 r. – w województwie opolskim stwierdzono 9 chorób zawodowych. Dominowały dwie
grupy chorób: borelioza oraz obustronny trwały ubytek słuchu typu ślimakowatego.
W powiecie kluczborskim nie stwierdzono chorób zawodowych.
grupy chorób: borelioza, niedowład mięśni wewnętrznych krtani z wrzecionowatą
niedomykalnością fonacyjną głośni i trwałą dysfonią oraz obustronny trwały ubytek słuchu
typu ślimakowatego.
W powiecie kluczborskim stwierdzono 1 chorobę zawodową – zewnątrzpochodne zapalenie
pęcherzyków płucnych.
grupy chorób: borelioza (6 przypadków), przewlekłe choroby obwodowego układu
nerwowego wywołane sposobem wykonywania pracy: zespół cieśni w obrębie nadgarstka
(3 przypadki), obustronny trwały odbiorczy ubytek słuchu typu ślimakowego lub czuciowonerwowego spowodowany hałasem, wyrażony podwyższeniem progu słuchu o wielkości co
najmniej 45 dB w uchu lepiej słyszącym, obliczony jako średnia arytmetyczna dla
częstotliwości audiometrycznych 1,2 i 3 kHz (2 przypadki). Ponadto po 1 przypadku
stwierdzono: pylico-gruźlicę, raka płuc, zewnątrzpochodne alergiczne zapalenie pęcherzyków
płucnych. W powiecie kluczborskim stwierdzono 3 choroby zawodowe .
50
Podsumowanie
Najczęściej występujące nieprawidłowości w kontrolowanych zakładach pracy to w dalszym
ciągu brak aktualnych badań czynników szkodliwych w środowisku pracy (wydano 80
nakazów/181wszystkich wydanych nakazów) oraz brak właściwego oświetlenia
elektrycznego pomieszczeń pracy i pomieszczeń socjalnych (22 nakazy). Często uchybienia
dotyczyły nieprawidłowego stanu sanitarno-higienicznego pomieszczeń pracy oraz
pomieszczeń socjalnych (wydano 43 nakazy).
Po wydaniu w latach wcześniejszych decyzji, dotyczących obniżenia czynników szkodliwych
oraz po realizacji przez pracodawców programów działań organizacyjno-technicznych
zmierzających do ograniczenia narażenia pracowników na hałas lub drgania mechaniczne
o działaniu miejscowym, poprawiono warunki pracy dla 37 pracowników w 4. zakładach
pracy.
Prowadzone w latach ubiegłych kontrole przyczyniły się do tego, że pracodawcy prawidłowo
prowadzą wymaganą przepisami dokumentację oraz wyposażają pracowników
w odpowiednie środki ochrony indywidualnej i zbiorowej.
51
VII. Nadzór na środkami zastępczymi
Środki zastępcze zwane potoczne „dopalaczami” to substancje pochodzenia syntetycznego
lub naturalnego, które wykazują działanie psychoaktywne i stanowią zagrożenie dla zdrowia
i życia ludzi. Nie są one łagodniejszą wersją narkotyków, przeciwnie – niejednokrotnie
działają silniej, a przez to są bardziej niebezpieczne. Kwestia dopalaczy stanowi istotny
problem z punktu widzenia zdrowia publicznego, szczególnie w kontekście zapobiegania
uzależnieniom i narkomanii. Jest to problem dotykający głównie ludzi młodych.
Na terenie powiatu kluczborskiego przed 2011 r. funkcjonowały 4 stacjonarne punkty
handlowe wprowadzające do obrotu środki zastępcze. Podjęte w 2010 r. działania, w związku
z decyzją Głównego Inspektora Sanitarnego, spowodowały, że trzy z nich zostały
zlikwidowane. Problem dostępności środków zastępczych nie został jednak do końca
rozwiązany.
W 2014 r. na terenie powiatu kluczborskiego sprzedaż środków zastępczych została
potwierdzona w 1 punkcie handlowym. Wobec tego podmiotu toczą się postępowania
administracyjne, wszczęte na podstawie kontroli przeprowadzonej przez inspekcje sanitarną,
działań podjętych przez Komendę Powiatową Policji w Kluczborku oraz akt spraw
przekazanych przez Prokuraturę Rejonową w Kluczborku. Na podmiot wprowadzający
zostały wydane decyzje zakazujące wprowadzanie do obrotu środków zastępczych oraz
nałożone kary pieniężne.
Aktualne ustawodawstwo nie przewiduje możliwości ścigania w trybie karnym wytwarzania,
wprowadzania i posiadania środków zastępczych. Postępowanie organów Państwowej
Inspekcji Sanitarnej ogranicza się do wydania zakazu wprowadzania do obrotu lub
wytwarzania środków zastępczych oraz do wymierzenia kary pieniężnej, wyłącznie w trybie
administracyjnym.
Ponadto inspekcja sanitarna prowadzi działania edukacyjne, których adresatami są uczniowie
szkół gimnazjalnych, licealnych ich rodzice i opiekunowie, a także nauczyciele i pedagodzy
pracujący z młodzieżą. W ramach tych działań przekazywana jest wiedza o zagrożeniach
związanych z zażywaniem dopalaczy, prowadzony jest kolportaż materiałów informacyjnych
(plakaty, ulotki dla uczniów, ulotki dla rodziców).
52
VIII. Stan sanitarny
wychowawczych.
w
szkołach
i
innych
placówkach
oświatowo-
Nadzór nad placówkami oświatowo-wychowawczymi sprawowany jest przez organy
Państwowej Inspekcji Sanitarnej na podstawie ustawy z dnia 14 marca 1985 r. o Państwowej
Inspekcji Sanitarnej (Dz. U. z 2011 r. Nr 212, poz. 1263 z późn. zm.) oraz rozporządzenia
Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 31 grudnia 2002 r. w sprawie bezpieczeństwa
i higieny w publicznych i niepublicznych szkołach i placówkach (Dz. U. z 2003 r. Nr 6, poz.
69 z późn. zm.).
Na terenie powiatu kluczborskiego w 2014 r. nadzorem sanitarnym objęte były następujące
placówki:
− żłobek – 2
− przedszkola – 28
− szkoły podstawowe – 15
− gimnazja – 8
− zespoły szkół – 13 (w tym 9 oddziałów przedszkolnych, 10 szkół podstawowych,
2 gimnazja, 2 licea ogólnokształcące, 2 ponadgimnazjalne szkoły zawodowe)
− szkoła muzyczna – 1
− internaty – 2
− świetlica terapeutyczno-wychowawcza „Parasol” – 1
Skontrolowano wszystkie placówki zaplanowane w harmonogramie kontroli na 2014 r.
W 2014 r. wszystkie decyzje nakazujące poprawę stanu sanitarno-technicznego zostały
wykonane w całości i aktualnie w żadnej z placówek oświatowo-wychowawczych nie toczy
się postępowanie administracyjne.
Stan sanitarno-techniczny placówek nauczania i wychowania na terenie powiatu
kluczborskiego poprawia się. W placówkach przeprowadzono m.in. malowanie pomieszczeń,
stolarki okiennej, naprawy pokrycia dachowego, wymianę podłóg w salach zajęć, wymianę
instalacji elektrycznej, naprawę schodów wejściowych do budynku, przystosowanie budynku
do wymogów przeciwpożarowych, wykonanie kompleksowej instalacji wentylacji
mechanicznej, modernizację instalacji elektrycznej, częściowa wymiana stolarki okiennej,
wymianę grzejników, naprawę elewacji zewnętrznej.
W placówkach na terenie powiatu były zapewnione warunki do utrzymania higieny osobistej
dzieci i młodzieży. Przez cały rok była dostępna ciepła i zimna woda, a także mydło w płynie
w dozownikach (sporadycznie w kostkach), suszarki do rąk lub ręczniki jednorazowe, papier
toaletowy w kabinach ustępowych lub w pojemnikach przed kabinami.
W dalszym ciągu w dwóch placówkach nie zapewniono standardów dostępności do urządzeń
sanitarnych – są to szkoły podstawowe Nr 1 i Nr 5 w Kluczborku.
1. Ocena warunków środowiska szkolnego
W 2014 r. przeprowadzono badania środowiska placówek nauczania i wychowania w zakresie
oświetlenia sztucznego, dostosowania mebli szkolnych do wzrostu dzieci, ważenie tornistrów
oraz temperatury powietrza w salach lekcyjnych. Oceniano także tygodniowe rozkłady zajęć
pod kątem zasad higieny pracy ucznia. W celu oceny warunków środowiska szkolnego
przeprowadzono:
− pomiary natężenia oświetlenia sztucznego w 1 placówce, nieprawidłowości nie
stwierdzono;
− pomiary mebli szkolnych i przedszkolnych w odniesieniu do wzrostu dzieci i uczniów
w 3 placówkach. Pomiarami objęto 249 dzieci. Nieprawidłowości nie stwierdzono;
53
− pomiary temperatury w 348 pomieszczeniach w 40 placówkach; nieprawidłowości nie
stwierdzono;
− analizę rozkładów zajęć w 27 placówkach w 224 oddziałach; nieprawidłowości nie
stwierdzono;
− ocenę ciężaru tornistrów w 5 placówkach w 30 oddziałach. Zważono 509 tornistrów.
Prawidłowy ciężar tornistra nie powinien przekraczać 15% masy ciała ucznia.
Tornistry o wadze przekraczającej 15% masy ciała ucznia stwierdzono u 112 uczniów,
w tym:
91 uczniów z wagą tornistra od 15-20 % masy ciała ucznia (w tym 13 uczniów
z klas pierwszych, 27 – z klas drugich i trzecich, 51 – z klas od IV do VI);
20 uczniów z wagą tornistra od 21-30 % masy ciała ucznia (w tym 5 uczniów
z klas pierwszych, 5 – z klas drugich i trzecich, 10 – z klas od IV-VI);
1 uczeń z wagą tornistra powyżej 30 % masy ciała ucznia (uczeń z pierwszej
klasy).
W czasie wykonywania pomiarów tornistrów zwrócono uwagę, że pomimo uzyskania
prawidłowego wskaźnika tzn. do 15% wagi ciała dziecka, to na ostateczny wynik miała
wpływ nadwaga ucznia (w wielu przypadkach przy prawidłowej wadze dziecka, waga
tornistrów przekroczyła próg 15%).
Ponadto w szkołach prowadzono działania informacyjno-edukacyjne (w formie pogadanki)
Działaniami objęto 509 uczniów, 35 nauczycieli (w tym 5 dyrektorów placówek) oraz
67 rodziców. Omówiono m.in. następujące zagadnienia: prawidłowa waga tornistra, zasady
właściwego wyboru tornistra i jego prawidłowego pakowania i noszenia oraz negatywne
skutki zdrowotne nadmiernej wagi tornistra i nieprawidłowego noszenia tornistra. Wskazano,
że ważnym jest informowanie uczniów, jakie podręczniki i pomoce dydaktyczne będą
potrzebne następnego dnia, a także przypominanie uczniom i zachęcanie ich do pozostawiania
w szkole części podręczników i przyborów szkolnych. Podkreślono, że w profilaktyce wad
postawy u dzieci i młodzieży istotnym jest prawidłowe stanowisko pracy ucznia (w szkole
i w domu) oraz aktywność fizyczna. Pozostawiono w placówkach materiały informacyjnoedukacyjne o ww. tematyce. W wyniku dokonanej analizy, zwrócono uwagę na potrzebę
prowadzenia regularnych działań edukacyjnych zarówno wśród rodziców i opiekunów, jak
i nauczycieli pod kątem prawidłowo spakowanego tornistra/plecaka.
Racjonalne zaplanowanie rozkładów zajęć lekcyjnych w układzie dnia, tygodnia i roku
szkolnego jest nieodzownym warunkiem higienicznej organizacji procesu dydaktycznowychowawczego w szkole. Z punktu widzenia zasad higieny pracy umysłowej ucznia
i zachowania rytmiczności trybu życia, rozłożenie obciążenia nauką powinno być równomierne
w ciągu tygodnia. Zajęcia z elementami ruchu stanowią przeciwwagę dla wysiłku
umysłowi unieruchomienia uczniów w pozycji siedzącej na pozostałych lekcjach, dlatego
powinny być one uwzględniane w każdym dniu zajęć lekcyjnych. Ma to korzystny wpływ na
stan zdrowia ucznia, jego samopoczucie i wydajność pracy szkolnej.
2. Dożywianie w placówkach oświatowo-wychowawczych
Dożywianie dzieci i młodzieży przedstawiono w formie tabel, w rozbiciu na liczbę i rodzaj
placówek (tabela nr 1) oraz ilość dzieci korzystających z posiłków (tabela nr 2). Dane ujęte
w tabelach obejmują placówki skontrolowane w 2014 r.
54
Tabela nr 1
Placówki wydające posiłki
obiadowe
obiady
jednodaniowe
Placówki
organizujące
śniadania
szkolne
Placówki
wydające
napój
5
4
3
12
6
5
0
0
1
9
4
4
0
7
27
14
8
3
20
Liczba
placówek
skontrolowa
-nych
obiady
dwudaniowe
Szkoły podstawowe
12
Gimnazja
Zespoły szkół
oraz szkoły
ponadgimnazjalne
Rodzaje placówki
Razem
Jak wynika z tabeli, posiłków obiadowych dwu lub jednodaniowych nie otrzymują dzieci
i młodzież w 3 szkołach podstawowych, w 1 gimnazjum i 1 zespole szkół.
Tabela nr 2
Uczniowie korzystający
z posiłków obiadowych:
Uczniowie
korzystający
ze śniadań
obiadów
obiadów
dwudaniowych jednodaniowych szkolnych
Uczniowie
korzystający
z napoju
Rodzaje placówki
Liczba uczniów
w skontrolowanych
placówkach
Szkoły podstawowe
2379
489
218
10
2705
Gimnazja
991
75
0
0
89
Zespoły szkół
oraz szkoły
ponadgimnazjalne
1212
83
254
0
502
4582
647
472
10
3296
Razem
Jak wynika z tabeli, posiłki obiadowe (jedno lub dwudaniowe) otrzymuje w sumie 1119
uczniów, co stanowi tylko 24% ogółu uczniów w skontrolowanych placówkach. Natomiast
znaczny jest odsetek uczniów korzystających z napojów (mleko, ciepła herbata) – 72%.
Mając na uwadze znaczenie posiłków spożywanych przez dzieci i młodzież w ciągu dnia
oraz ciągle powtarzające się błędy w żywieniu, należałoby położyć większy nacisk na
propagowanie zasad prawidłowego żywienia, co miałoby na celu wyrobienie właściwych
nawyków żywieniowych wśród rodziców, dzieci oraz osoby przygotowujące posiłki.
Należy również zwracać uwagę, aby jak najwięcej uczniów mogło korzystać w szkołach
i przedszkolach z ciepłych posiłków. Według zaleceń, dzieci i młodzież powinny spożywać
regularnie 5 posiłków w ciągu dnia. Podczas kontroli zwracano uwagę na asortyment
artykułów spożywczych oferowanych przez kioski spożywcze działające na terenie szkół. Nie
powinno tam zabraknąć warzyw i owoców sezonowych. Nie należy sprzedawać żywności
typu fast-food. Dobrze jest zastąpić je kanapkami z dużą ilością świeżych warzyw. W miejsce
chipsów, słodyczy, napojów gazowanych powinny być sprzedawane napoje mleczne, soki,
owoce, woda niegazowana.
55
Program „Owoce w szkole”
W ramach tego programu w 8 szkołach podstawowych oraz w 4 zespołach szkół (szkoła
podstawowa i przedszkole) warzywa i owoce otrzymywało ogółem 1307 dzieci.
3. Nadzór nad wypoczynkiem letnim i zimowym dzieci i młodzieży
W 2014 r. na terenie powiatu kluczborskiego zorganizowano 4 wypoczynki zimowe,
w czasie wakacji letnich zorganizowano 10 różnych form wypoczynku w miejscu
zamieszkania lub wyjazdowych (kolonie, półkolonie). Ogólna liczba uczestników
wypoczynków wynosiła 431 osób (w tym wypoczynek zimowy 133 dzieci, letni – 298
dzieci). W trakcie kontroli przeprowadzono także bezpośrednią edukację dla dzieci,
młodzieży i wychowawców, tematyką której było m.in. przestrzeganie higieny osobistej,
zapobieganie chorobom przenoszonych droga kropelkową oraz zasady racjonalnego żywienia.
W wyniku przeprowadzonych kontroli nie stwierdzono naruszenia wymagań higienicznosanitarnych w zakresie utrzymania czystości oraz stanu sanitarno-technicznego obiektów.
Zapewniono opiekę medyczną, stan sanitarny bloków żywieniowych nie budził zastrzeżeń.
W trakcie trwania wypoczynku letniego nie wpłynęły żadne interwencje czy wnioski
rodziców. Wypoczynek na terenie powiatu został zorganizowany prawidłowo.
Podsumowanie
W wyniku prowadzonego w 2014 r. nadzoru nad szkołami i innymi placówkami oświatowowychowawczymi, a także nad placówkami wypoczynku dzieci i młodzieży należy
stwierdzić, że:
1. Stan sanitarno- higieniczny w nadzorowanych placówkach nauczania i wychowania na
terenie powiatu kluczborskiego nie pogorszył się w stosunku do 2013 r. i systematycznie
ulega poprawie;
2. W placówkach systematycznie prowadzone są prace remontowe mające na celu
polepszenie stanu technicznego;
3. Podczas kontroli nie stwierdzono zaniedbań w utrzymaniu bieżącego porządku
i czystości;
4. We wszystkich nadzorowanych szkołach podstawowych zapewniono możliwość
pozostawienia części podręczników i przyborów szkolnych;
5. Nadal większość placówek nauczania i wychowania, w niewystarczającym stopniu jest
wyposażona w ergonomiczne i bezpieczne meble oraz urządzenia i sprzęt sportowy;
6. W żadnej ze skontrolowanych placówek nie stwierdzono łamania zakazu palenia tytoniu;
7. Wypoczynek na terenie powiatu został zorganizowany prawidłowo.
Należałoby zwrócić uwagę na:
− dalszą poprawę warunków sanitarno-technicznych, a w szczególności przeprowadzenie
niezbędnych remontów w sanitariatach,
− zapewnienie prawidłowego oświetlenia w placówkach przedszkolnych i szkolnych,
− możliwość stworzenia odpowiednich warunków technicznych i sanitarno-higienicznych
dla dożywiania dzieci w placówkach, w których nie funkcjonują stołówki,
− sukcesywną wymianę mebli oraz urządzeń i sprzętu sportowego posiadających
certyfikaty/ atesty oraz spełniających wymagania obowiązujących przepisów,
− stworzenie ergonomicznych stanowisk pracy uczniów/przedszkolaków, co wpłynie na
poprawę zdrowia dzieci i młodzieży,
− systematyczne monitorowanie wagi tornistrów/plecaków i prowadzenie regularnych
działań informacyjno-edukacyjnych wśród uczniów, rodziców jak i nauczycieli.
56
IX. Działalność oświatowo-zdrowotna
W 2014 r. główne kierunki działań w zakresie promocji zdrowia i oświaty zdrowotnej
wynikały z zadań Państwowej Inspekcji Sanitarnej w zakresie profilaktyki i promocji zdrowia
oraz sytuacji epidemiologicznej i potrzeb zdrowotnych ludności i dotyczyły:
− koordynowania programów edukacyjnych o zasięgu ogólnopolskim i wojewódzkim oraz
przedsięwzięć oświatowo-zdrowotnych poprzez inicjowanie działań, nadzorowanie,
monitorowanie i ocenę ich realizacji,
− wspierania realizatorów programów edukacyjnych i przedsięwzięć prozdrowotnych
poprzez organizowanie szkoleń i narad, udostępnianie materiałów, udzielanie pomocy
merytorycznej i metodycznej, publikacje w środkach masowego przekazu.
Działania skierowane były do dzieci i młodzieży szkolnej, kadry pedagogicznej, rodziców
dzieci w wieku przedszkolnym i szkolnym, pracowników zakładów pracy oraz społeczności
lokalnej. W wyniku działań oświatowo-zdrowotnych różnymi formami działalności objęto
nieco ponad 10 tys. mieszkańców powiatu. W szkoleniach i naradach uczestniczyło łącznie
95 osób.
Programy realizowane w 2014 r.
1. Program w zakresie profilaktyki próchnicy zębów – „Radosny Uśmiech Radosna
Przyszłość” (program wojewódzki).
Celem programu jest zapobieganie próchnicy zębów i chorobom przyzębia wśród dzieci oraz
kształtowanie u dzieci odpowiedzialności za zdrowie poprzez edukację w zakresie higieny
jamy ustnej. Program realizowało 6 szkół, uczestniczyło 362 uczniów klas drugich oraz 325
rodziców. Elementy programu realizowane są w internacie Specjalnego Ośrodka SzkolnoWychowawczego w Kluczborku.
2. Program profilaktyki astmy – „Wolność Oddechu - Zapobiegaj Astmie” (program
wojewódzki).
Głównym celem programu jest uświadomienie rodzicom i opiekunom dzieci znaczenia
wczesnej profilaktyki astmy oraz stworzenie dzieciom zagrożonym chorobą możliwości
optymalnej jakości życia. W programie brała udział 1 szkoła podstawowa. Edukacją objęto
74 uczniów klas I-III oraz 74 rodziców.
3. Program dotyczący diety, aktywności fizycznej i zdrowia – „Trzymaj Formę!”
(program krajowy).
Głównym celem programu jest zwiększenie świadomości dotyczącej wpływu żywienia
i aktywności fizycznej na zdrowie. Program realizowany jest metodą projektu. W programie
brało udział 9 szkół gimnazjalnych oraz 10 szkół podstawowych. Edukacją objęto 2 319
uczniów oraz 520 rodziców.
4. Profilaktyka antytytoniowa – Program Ograniczania Zdrowotnych Następstw Palenia
Tytoniu. Program skierowany był do pacjentów POZ, dzieci w wieku przedszkolnym,
uczniów szkół wszystkich typów oraz do społeczności lokalnej.
Główne cele programu to podniesienie wiedzy o zabójczych właściwościach produktów
tytoniowych, upowszechnianie mody na niepalenie oraz idei wolnych od dymu tytoniowego
miejsc publicznych, a także ochrona przed wymuszonym biernym paleniem. Przeprowadzono
narady i szkolenia, w których uczestniczyli szkolni koordynatorzy programów, dyrektorzy
szkół i przedszkoli oraz nauczyciele (43 osoby). Współpracowano z lokalnymi mediami.
W ramach realizacji programu podejmowano liczne działania, w tym m.in.:
Interwencja nieprogramowa „Światowy Dzień bez Tytoniu” w dniu 31 maja 2014 r.
„Podnoszenie podatków od tytoniu”. Do zakładów opieki zdrowotnej (19) rozesłano
w formie elektronicznej informację na temat kampanii;
Publiczne Przedszkole nr 8 w Kluczborku – festyn rodzinny 06.06.2014 r
57
Pracownik OPZ PSSE w Kluczborku zorganizował stoisko, na którym dostępne były
materiały antytytoniowe: ulotki, broszury i plakaty kampanijne oraz gadżety antytytoniowe
(balony, długopisy, torby i daszki przeciwsłoneczne). Prowadzono pomiar tlenku węgla
w wydychanym powietrzu oraz rozmowy indywidualne (skorzystało ok. 30 osób).
W imprezie uczestniczyło około 150 osób;
Interwencja nieprogramowa Światowy Dzień Rzucania Palenia – 20 listopada 2014 r.
Happening uliczny przeprowadzono w dniu 30.09.2014 r. wspólnie z Zespołem Szkół
Ogólnokształcących STO. Wcześniej przeprowadzono pomiar tlenku węgla w wydychanym
powietrzu wśród uczniów liceum. Z pomiaru skorzystało 32 uczniów liceum. Następnie
uczniowie przeszli do Rynku, po drodze i na miejscu rozdawali przechodniom ulotki,
skandowali hasła, wierszyki, rymowanki ułożone przez uczniów, nieśli hasła antytytoniowe.
W Rynku pracownik OPZ prowadził pomiar tlenku węgla dla chętnych, skorzystało 10 osób.
W happeningu uczestniczyło 32 uczniów szkoły podstawowej.
W dniu 20.11.2014 r. w Zespole Szkół Licealno-Technicznych w Kluczborku zorganizowano
przez psychologa we współpracy z OPZ PSSE Kluczbork akcję prozdrowotną dla młodzieży.
Prowadzono działania edukacyjno-informacyjne na temat szkodliwości palenia tytoniu
i biernej ekspozycji na dym tytoniowy oraz szkodliwości używania dopalaczy. Prowadzono
pomiary tlenku węgla w wydychanym powietrzu. W badaniu uczestniczyło 51 uczniów.
Pielęgniarka medycyny szkolnej prowadziła pomiar ciśnienia wśród chętnych uczniów.
W dniu 21.11.2014 r. w Zespole Szkół Ponadgimnazjalnych Nr 2 w Kluczborku psycholog
i pedagog we współpracy z OPZ PSSE Kluczbork zorganizowali akcję prozdrowotną dla
młodzieży. Prowadzono działania edukacyjno-informacyjne na temat szkodliwości palenia
tytoniu i biernej ekspozycji na dym tytoniowy oraz szkodliwości używania dopalaczy.
Prowadzono pomiar tlenku węgla. W badaniu uczestniczyło 72 uczniów. Uczestnicy
rozwiązywali krzyżówki o treści antytytoniowej.
Konkurs fotograficzny wojewódzki „ Sam nie palę i innym odradzam”. Włączono się do
wojewódzkiego konkursu fotograficznego. Adresatami konkursu była młodzież ze szkół
gimnazjalnych województwa opolskiego.
5. Krajowy program edukacyjny dla dzieci w wieku przedszkolnym, ich rodziców
i opiekunów pt. „Czyste Powietrze Wokół Nas”. Program skierowany do dzieci
przedszkolnych w wieku 5-6 lat, ich rodziców i opiekunów.
Główne cele programu to wzrost kompetencji rodziców w zakresie ochrony dzieci przed
ekspozycją na dym tytoniowy oraz zwiększenie umiejętności dzieci w zakresie radzenia sobie
w sytuacjach, gdy przebywają w zadymionych pomieszczeniach lub gdy dorośli palą przy
nich. W VI edycji programu uczestniczyło 27 przedszkoli i oddziałów przedszkolnych,
edukacją objęto 867 5 i 6-latków. W spotkaniach związanych z realizacją programu brało
udział 660 rodziców i opiekunów dzieci.
6. Krajowy program edukacji antytytoniowej dla uczniów klas I-III szkół
podstawowych pt. „Nie pal przy mnie, proszę”. Program ma charakter
profilaktyczny, ale przede wszystkim ma na celu wykształcenie u dzieci świadomej
umiejętności radzenia sobie w sytuacjach, w których inne osoby palą przy nich
papierosy. Zajęcia mają charakter warsztatowy.
Główny cel programu to zmniejszenie narażenia dzieci na bierne palenie tytoniu.
W programie brało udział 12 szkół podstawowych, edukacją objęto 739 uczniów.
W spotkaniach edukacyjnych brało udział 423 rodziców i opiekunów dzieci.
7. Krajowy program profilaktyki palenia tytoniu dla uczniów starszych klas szkoły
podstawowej i gimnazjum pt. „ Znajdź właściwe rozwiązanie”. Program
adresowany do uczniów starszych klas szkoły podstawowej oraz gimnazjum. W tym
okresie nauki gwałtownie wzrasta liczba dzieci i młodzieży próbujących po raz
pierwszy zapalić papierosa. Zajęcia mają charakter warsztatowy.
58
Cel główny programu to zapobieganie paleniu tytoniu wśród młodzieży szkolnej, w tym
zwiększenie wiedzy w zakresie szkodliwości dymu tytoniowego, kształtowanie umiejętności
dbania o zdrowie własne i swoich bliskich oraz kształtowanie postaw asertywnych
związanych z unikaniem czynnego i biernego palenia tytoniu. W programie brało udział
8 szkół podstawowych oraz 8 gimnazjów. Edukacją objęto 929 uczniów. W spotkaniach
edukacyjnych brało udział 514 rodziców i opiekunów uczniów.
8. Profilaktyka HIV/AIDS – Krajowy Program Zwalczania AIDS i Zapobiegania
Zakażeniom HIV. W ramach realizacji zadań wynikających z Krajowego Programu
Zwalczania AIDS i Zapobiegania Zakażeniom HIV ogłoszono IV Powiatowy Konkurs
Wiedzy o HIV i AIDS pod hasłem „Warto wiedzieć - plus czy minus?”.
Cele konkursu to popularyzowanie wiedzy na temat HIV i AIDS wśród uczniów szkół
gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych, kształtowanie świadomości młodzieży dotyczącej
negatywnych skutków zachowań ryzykownych oraz kształtowanie postaw asertywnego
i odpowiedzialnego zachowania w sytuacjach niosących zagrożenie. Konkurs ogłoszony
został w październiku. W tym czasie młodzież pod kierunkiem nauczycieli zdobywała wiedzę
i umiejętności odpowiedzialnego zachowania w sytuacjach niosących zagrożenie. Odbyły się
dwa spotkania edukacyjne w formie warsztatów, prowadzonych przez psychologa terapeutę
uzależnień. Zajęcia te skierowane były do liderów młodzieżowych. Do konkursu przystąpiło
7 szkół ponadgimnazjalnych, w etapie szkolnym brało udział 118 uczniów. W etapie
powiatowym uczestniczyło 19 uczniów. Laureaci konkursu otrzymali nagrody rzeczowe
ufundowane przez Starostwo Powiatowe w Kluczborku oraz dyplomy od Państwowego
Powiatowego Inspektora Sanitarnego w Kluczborku. Ponadto uczestnicy otrzymali gadżety
kampanijne przekazane przez Krajowe Centrum ds. AIDS w Warszawie. W auli ZSO
w Kluczborku odbyło się uroczyste podsumowanie konkursu. Ważną część spotkania
stanowił występ artystyczny grupy teatralnej przy ZSO w Kluczborku, przedstawiono sztukę
teatralną o tematyce HIV/AIDS. W spotkaniu uczestniczyło ok. 200 uczniów.
Kampania „Zrób test na HIV” (kontynuacja)
Kontynuowano współpracę ze szkołami ponadgimnazjalnymi oraz internatem Specjalnego
Ośrodka Szkolno-Wychowawczego, zachęcano pedagogów szkolnych i opiekuna w internacie
do edukowania młodzieży oraz informowania o możliwości wykonania bezpłatnego
anonimowego testu w kierunku HIV w punktach konsultacyjno-diagnostycznych (ulotki).
Kampania „Daj szansę swojemu dziecku. Nie daj szansy AIDS” (kontynuacja),
Kontynuowano współpracę z Poradnią dla Kobiet, Oddział Ginekologiczno – Położniczy
przy Szpitalu Powiatowym w Kluczborku. Przekazano dla lekarzy i pielęgniarek ulotki
i plakaty.
Kampania „Znam rekomendacje PTN AIDS. Zalecam test na HIV”
Realizowano kampanię skierowaną do środowisk medycznych, zainicjowaną w roku 2014.
Przekazano materiały kampanijne lekarzom rodzinnym, ginekologom oraz pielęgniarkom
i położnym, prowadzono rozmowy indywidualne na temat prowadzenia kampanii. Materiały
dystrybuowano
do
POZ, Szpitala Powiatowego oraz gabinetów ginekologicznopołożniczych.
Kampania „Jeden test. Dwa życia”.
Zainicjowano kampanię skierowaną do środowisk medycznych, która realizowana będzie
w 2015 r. Informacje dotyczące kampanii zamieszczono na stronie internetowej PSSE
w Kluczborku.
59
Kampania „ Mój Walenty jest the best, idzie ze mną zrobić test”
Skierowana była do młodych pełnoletnich osób i promowała testowanie w kierunku HIV.
Materiały kampanijne (podkładki pod kubek i kartki walentynkowe) zostały przekazane do
szkół ponadgimnazjalnych oraz pubu.
Krajowy Program edukacyjny pt. „ Moje dziecko idzie do szkoły” przygotowany
został dla dzieci w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym oraz dla ich rodziców
i opiekunów.
Ma na celu ukształtowanie prawidłowych nawyków i umiejętności prozdrowotnych u dzieci
w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym oraz ich rodziców, a także podniesienie poziomu
wiedzy na temat wybranych elementów zdrowego stylu życia, wzmocnienie zainteresowania
rodziców zdrowiem ich dzieci oraz wskazanie czynników mających wpływ na zachowanie
zdrowia. W programie brało udział 16 przedszkoli oraz 5 oddziałów przedszkolnych.
Edukacją objęto 469 dzieci idących do szkoły oraz 512 rodziców
9.
10. “Profilaktycznego programu w zakresie przeciwdziałania uzależnieniu od
alkoholu, tytoniu i innych środków psychoaktywnych” .
W 2014 r. wdrożono i kontynuowano realizację polsko-szwajcarskiego “Profilaktycznego
programu w zakresie przeciwdziałania uzależnieniu od alkoholu, tytoniu i innych środków
psychoaktywnych” .W ramach jego realizacji powstał program pt. „ ARS, czyli jak dbać
o miłość” skierowany do młodzieży szkół ponadgimnazjalnych. W programie wzięły udział
4 zespoły szkół ponadgimnazjalnych, edukacją objęto 68 uczniów. W ramach działań
zorganizowano stoiska dla młodzieży szkół ponadgimnazjalnych, gdzie prowadzono działania
edukacyjno-informacyjne na temat szkodliwości palenia tytoniu, biernej ekspozycji na dym
tytoniowy oraz szkodliwości używania dopalaczy Prowadzono też pomiar tlenku węgla.
11. Światowy Dzień Zdrowia 2014. Poświęcony był zagadnieniom chorób przenoszonych
przez wektory i obchodzony był pod hasłem: „Choroby wektorowe” skierowane do
placówek służby zdrowia oraz społeczeństwa podczas spotkania „Forum Kobiet”.
Ponadto przekazano informację dotyczącą hasła do starostwa powiatowego, urzędów gmin
i zakładów służby zdrowia oraz informację na stronę internetową ww. instytucji.
Dystrybuowano ulotkę „ Choroby wektorowe”.
12. Kampania zdrowotna wojewódzka pt. „Bezpieczne wakacje”
Celem programu było podniesienie poziomu bezpieczeństwa zdrowotnego dzieci i młodzieży
przebywających w placówkach wypoczynku letniego na terenie województwa opolskiego.
Kampania była skierowana do organizatorów wypoczynku letniego, kierowników,
wychowawców i pielęgniarek zatrudnionych w placówkach wypoczynku oraz społeczności
lokalnej. Opracowano ulotki na temat bezpiecznych wakacji. W trakcie trwania wypoczynku
w 4 placówkach dla 133 dzieci i młodzieży i 16 wychowawców przeprowadzono
6 bezpośrednich edukacji. Tematyka pogadanek obejmowała m.in. zatrucia grzybami,
ukąszenie przez żmije, choroby przenoszone przez kleszcze, profilaktykę tytoniową,
meningokokowe zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych, zagrożenia wynikające
z nadmiernego promieniowania ultrafioletowego. Ulotki na temat szczepień przeciw
kleszczowemu zapaleniu mózgu przekazywano do zakładów opieki zdrowotnej i placówek
szkolno-wychowawczych. W dwóch placówkach przeprowadzony został konkurs plastyczny,
który tematycznie nawiązywał do przeprowadzonej edukacji.
13. Profilaktyka używania narkotyków, w tym „nowych narkotyków”.
W marcu odbyło się spotkanie z pedagogami z powiatu kluczborskiego i oleskiego (20 osób).
Podczas spotkania przekazano informacje na temat „dopalaczy” oraz konieczności edukacji
uczniów i rodziców, przekazano gotowe scenariusze spotkań z rodzicami oraz ulotki dla
uczniów i rodziców. Przekazano materiały do 2 placówek szkolno- wychowawczych i do
szpitala. Łącznie przekazano 200 sztuk ulotek dla rodziców i 300 sztuk dla uczniów.
60
14. Promocja zdrowego stylu życia.
W październiku w Kluczborskim Ratuszu odbyło się IX FORUM KLUCZBORSKICH
KOBIET przebiegające pod hasłem „ABC zdrowego stylu życia”. Organizatorem było
Stowarzyszenie Regionu Kluczborskiego „Kobietom – Mammograf” oraz Powiatowa Stacja
Sanitarno-Epidemiologiczna w Kluczborku. Spotkanie skierowane było do władz lokalnych,
członkiń Stowarzyszenia „Kobietom Mammograf” oraz społeczności lokalnej. W nawiązaniu
do hasła forum przedstawiono i omówiono prezentację multimedialną ”Choroby wektorowe”.
W spotkaniu uczestniczyło ok.55 kobiet.
15. Europejski Dzień Wiedzy o Antybiotykach oraz profilaktyka antybiotykoterapii
W ramach kontynuowania działań w celu zapobiegania nadmiernemu zalecaniu leczenia
antybiotykami zamieszczone są na stronie internetowej PSSE materiały informacyjne. Po
zakończeniu szkoleń dotyczących realizacji szkolnych programów edukacyjnych dla
koordynatorów programów przekazano ulotki i plakaty na temat stosowania antybiotyków.
16. Promocja szczepień ochronnych
Wspólnie z Oddziałem Epidemiologii przeprowadzono akcję informacyjną dotyczącą
promocji szczepień ochronnych
a) „Zaszczep w sobie chęć szczepienia”. Akcja miała na celu wzrost poziomu wiedzy
społeczeństwa w zakresie szczepień ochronnych oraz lepszą dostępność do informacji na
temat Programu Szczepień Ochronnych i organizacji szczepień, kierowana była do
środowisk medycznych oraz środowisk pozamedycznych, w tym szczególnie rodziców
i opiekunów dzieci. Do placówek służby zdrowia (18 ), przedszkoli ( 22 ) oraz jednostek
samorządu terytorialnego przesłano pisma z linkiem do strony internetowej;
b) „Meningokoki”. Wspólnie z Sekcją Higieny Dzieci i Młodzieży przeprowadzono akcję
informacyjną dotyczącą promocji szczepienia przeciw meningokokom. Do 40 placówek
oświatowo-wychowawczych przeprowadzono dystrybucję plakatów i ulotek w celu
edukacji rodziców, przeprowadzono z dyrektorami placówek rozmowy indywidualne,
podczas których zachęcano do organizowania spotkań z rodzicami i wykorzystania
przekazanych materiałów.
17. Profilaktyka używania narkotyków, w tym „nowych narkotyków”
Nawiązano współpracę z psychologiem w Zespole Szkół Ogólnokształcących w Kluczborku,
który jest organizatorem akcji „Stop narkotykom” skierowanej do młodzieży kluczborskich
szkół ponadgimnazjalnych. Podczas akcji zostało zorganizowane stanowisko informacyjnoedukacyjne, przekazano ulotki dla uczniów i rodziców. Podczas akcji antytytoniowych
w Zespole Szkół Licealno-Technicznych w Kluczborku oraz w Zespole Szkół
Ponadgimnazjanych Nr 2 w Kluczborku na stanowisku informacyjno-edukacyjnym
znajdowały się ulotki nt. dopalaczy.
61
X. Zapobiegawczy Nadzór Sanitarny
Do zakresu działania Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego w zakresie
zapobiegawczego nadzoru sanitarnego w 2014r. należało w szczególności:
− opiniowanie miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego gmin, w tym
uzgadnianie zakresu i stopnia szczegółowości informacji zawartych w prognozie
oddziaływania na środowisko sporządzanych dla potrzeb planów zagospodarowania
przestrzennego lub możliwości odstąpienia od przeprowadzania strategicznej oceny
oddziaływania na środowisko;
− opiniowanie dokumentacji projektowych dot. budowy, rozbudowy, nadbudowy,
przebudowy oraz zmiany sposobu użytkowania obiektów budowlanych lub ich części;
− wydawanie opinii sanitarnych na etapie oceny oddziaływania planowanych przedsięwzięć
na środowisko, w tym wydawanie opinii w sprawie konieczności przeprowadzania
postępowania w sprawie ocen oddziaływania na środowisko przedsięwzięć wraz
z określaniem zakresu raportu o oddziaływaniu przedsięwzięć na środowisko oraz
wydawanie opinii przed decyzją o środowiskowych uwarunkowaniach;
− przeprowadzanie kontroli budowanych obiektów pod względem zgodności ich
wykonywania z wymaganiami higienicznymi i zdrowotnymi;
− wyrażanie zgody na odstępstwa od przepisów określających warunki techniczne;
− uczestniczenie w dopuszczeniu do użytkowania obiektów budowlanych poprzez
stwierdzenie zgodności ich wykonania pod względem wymagań higienicznych
i zdrowotnych z zatwierdzonym projektem budowlanym.
Działalność zapobiegawczego nadzoru sanitarnego miała na celu zapewnienie właściwego
stanu sanitarnego i zdrowotnego w nowo realizowanych oraz przebudowywanych obiektach
budowlanych poprzez egzekwowanie rozwiązań technicznych gwarantujących zachowanie
w nich odpowiednich warunków higienicznych i zdrowotnych, a także poprzez zapobieganie
pogorszeniu standardów jakości środowiska w zakresie warunków zdrowotnych dla osób
zamieszkujących i przebywających w sąsiedztwie obiektów mogących znacząco
oddziaływać na środowisko.
Mając na uwadze ochronę zdrowia publicznego, w ramach dokonywanych uzgodnień,
zwracano szczególną uwagę na zagadnienia, związane z:
− odpowiednim przeznaczeniem terenów, w ramach planów zagospodarowania
przestrzennego gmin, pod budownictwo mieszkaniowe, przemysłowe, usługowe;
uwzględniając prognozowane zanieczyszczenia powietrza, hałas, warunki zaopatrzenia
ludności w wodę, usuwania i unieszkodliwiania nieczystości płynnych i stałych (w tym
gospodarka odpadami niebezpiecznymi);
− zastosowaniem rozwiązań w dokumentacji projektowej, ograniczających uciążliwość
planowanych obiektów dla środowiska, w sposób nie zagrażający zdrowiu i życiu ludzi,
z zachowaniem właściwych warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać
budynki i ich usytuowanie (dot. m.in. zagadnień higieny pracy i środowiska) oraz
warunków higieny użytkowania pomieszczeń (oświetlenie, wentylacja, ogrzewanie,
sposób wykończenia itp.), egzekwując na każdym etapie procesu inwestycyjnego
rozwiązania spełniające wymagania higieniczne i zdrowotne.
W 2014 r. do zapobiegawczego nadzoru sanitarnego wpłynęło ogółem 267 różnego rodzaju
wniosków i podań (w tym również: wnioski przekazane wyłącznie do wiadomości PSSE
w Kluczborku; część podań zostało wycofanych przez wnioskodawców; część spraw
przekazano wg właściwości; część spraw nie zakończono w 2014 r. z uwagi na
niekompletność wniosków itp.).
62
W 2014 r. w sprawach zajęto 147 stanowisk:
− 40 (w 2013 r.- 35) w sprawie uczestniczenia w dopuszczeniu do użytkowania obiektów
budowlanych, w tym - 18 stanowisk w formie oświadczenia (w 2013 r. również 18)
o braku sprzeciwu w sprawie dopuszczenia do użytkowania obiektów budowlanych lub
ich części oraz 22 stanowiska w przypadkach, gdy po otrzymaniu zgłoszenia dotyczącego
zakończenia robót nie zgłoszono sprzeciwu lub uwag stosując zapis art.56 ustawy Prawo
Budowlane (niezajęcie stanowiska w terminie 14 dni od daty otrzymania zawiadomienia –
w szczególności w przypadku obiektów nie podlegających późniejszemu nadzorowi
bieżącemu PIS);
− 29 (w 2013 r.- 28) decyzji finansowych (opłat) za czynności wykonane w ramach
zapobiegawczego nadzoru sanitarnego;
− 78 opinii sanitarnych (w 2013 r.- 62), w tym:
24 – co do potrzeby przeprowadzenia oceny oddziaływania przedsięwzięć
(w tym: 9 stwierdzających taką potrzebę i określających zakres raportu
o oddziaływaniu przedsięwzięcia na środowisko),
7 – przed wydaniem decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach,
14 – dot. uzgodnień zakresu i stopnia szczegółowości informacji wymaganych
w prognozie oddziaływania na środowisko sporządzanych dla potrzeb planów
zagospodarowania przestrzennego,
1 uzgodnienie odstąpienia od przeprowadzenia strategicznej oceny oddziaływania
na środowisko sporządzanej na potrzeby zmiany miejscowego planu
zagospodarowania przestrzennego ,
11 – mm dotyczących projektów miejscowych planów zagospodarowania
przestrzennego gmin lub ich zmiany,
− 6 opinii do dokumentacji projektowych,
− 15 stanowisk dotyczących innych spraw (w tym 1 opinia dla potrzeb rejestracji apteki
nadzorze farmaceutycznym, 14 opinii w zakresie wniesienia uwag lub wniosków do
zawiadomień o przystąpieniu do sporządzenia miejscowego planu zagospodarowania
przestrzennego lub studium uwarunkowań przestrzennych gmin zmiany).
Łącznie w 2014 r. przeprowadzono 19 kontroli (w 2013 r. – 22), w tym 18 oględzin obiektów
budowlanych przed dopuszczeniem ich do użytkowania oraz 1 oględziny pomieszczeń
przeznaczonych na aptekę.
Przykładem inwestycji opiniowanych pod względem sanitarnym i zdrowotnym były:
− obiekty handlowe i usługowe (m.in. lokale gastronomiczne i hotelarskie, pawilony
handlowe),
− obiekty służby zdrowia (Centrum Leczenia Chorób Kręgosłupa w Kluczborku wraz
z pawilonem rehabilitacji),
− zakłady pracy (np. stolarnie, warsztaty samochodowe, budynki socjalno-biurowe),
− farmy wiatrowe,
− obiekty rolne związane z hodowlą zwierząt gospodarskich.
W 2014r. w ramach zapobiegawczego nadzoru sanitarnego uczestniczono w dopuszczeniu do
użytkowania m.in. podmiotów leczniczych (Centrum Leczenia Chorób Kręgosłupa
w Kluczborku wraz z pawilonem rehabilitacji), obiektów handlowych, usługowych
i biurowych (m.in. pawilonu handlowego przy ul. Jagiellońskiej w Kluczborku, restauracji
z pokojami noclegowymi w Kuniowie, budynku biurowego placówki KRUS).
W ramach wykonywanych działań nie stwierdzono występowania zagrożenia stanu
bezpieczeństwa sanitarnego na terenie powiatu kluczborskiego.
63
ZAKOŃCZENIE
Sytuacja epidemiologiczna w zakresie chorób zakaźnych
1. Na terenie powiatu kluczborskiego nie zanotowano zagrożeń związanych
z wystąpieniem chorób wysoce zakaźnych i szczególnie niebezpiecznych. W związku
z sytuacją epidemiologiczną gorączki krwotocznej Ebola na świecie Państwowy
Powiatowy Inspektor Sanitarny w Kluczborku współpracował z innymi służbami,
instytucjami, podmiotami w celu wypracowania jednolitych procedur postępowania.
2. Ciągłe monitorowanie zgłoszeń podejrzeń i zachorowań na choroby zakaźne, w tym
wymagających pilnego podjęcia działań p/epidemicznych, jest konieczne
ze względu na bezpieczeństwo zdrowotne mieszkańców powiatu.
3. W dalszym ciągu należy podejmować działania, mające na celu uzyskanie większego
stopnia zaszczepienia dzieci i młodzieży we wszystkich rocznikach podlegających
szczepieniom w danym roku.
4. Istnieje potrzeba ciągłego prowadzenia działań edukacyjnych wśród mieszkańców
powiatu w zakresie profilaktyki chorób zakaźnych, zwłaszcza tych, którym można
zapobiegać wyłącznie poprzez profilaktykę.
Monitoring jakości wody przeznaczonej do spożycia oraz basenów i miejsc
wykorzystywanych do kąpieli
1. Podobnie jak w roku ubiegłym, nie wszyscy mieszkańcy powiatu korzystali z wody
spełniającej wymagania sanitarne. Wodę o nieodpowiedniej jakości dostarczało pięć
wodociągów – w Szymonkowie i Wierzbicy Górnej (gmina Wołczyn) oraz
w Kostowie, Dobiercicach i Nasalach Kastelu (gmina Byczyna) dla 5,9 tys. osób, co
stanowi 9% ogółu mieszkańców powiatu, zaopatrywanych w wodę z wodociągów
sieciowych.
2. Parametry kwestionowane w wodzie do picia to nikiel, azotany, mętność, żelazo
i mangan.
3. W żadnym z nadzorowanych wodociągów nie wystąpiło skażenie mikrobiologiczne
wody.
4. Poprawa jakości wody nastąpiła w wodociągu w Wołczynie (ujęcie Brzezinki).
Po wdrożeniu uzdatniania wody poziom azotanów występuje w stężeniach nie
przekraczających dopuszczalnej normy 50mg/l.
5. Niepojąca sytuacja w zakresie jakości wody przeznaczonej do spożycia występuje
w gminie Byczyna. Spośród czterech eksploatowanych wodociągów, w trzech toczy
się postępowanie administracyjne (Dobiercice, Kostów i Nasale Kastel).
Stan sanitarny obiektów użyteczności publicznej
1. Ze skontrolowanych 126 obiektów w jednej placówce (zakład fryzjerski)
zakwestionowano stan sanitarno-techniczny (0,8% wszystkich skontrolowanych
obiektów). Dla porównania w 2013 r. negatywnie oceniono 2 placówki.
2. W żadnym ze skontrolowanych obiektów nie stwierdzono zaniedbań w utrzymaniu
bieżącej czystości i porządku.
Stan sanitarny podmiotów leczniczych, praktyk lekarskich i pielęgniarskich
1. Stan sanitarny pomieszczeń i wyposażenia w podmiotach leczniczych oraz
zawodowych praktykach lekarskich i pielęgniarskich nie budził zastrzeżeń.
2. Niewłaściwy stan techniczny stwierdzono w dwóch prywatnych praktykach lekarskich.
64
Stan sanitarny środowiska pracy
1. W zakładach, w których występują przekroczenia normatywów higienicznych,
największa grupę stanowią pracownicy narażeni na hałas.
2. Najczęściej występujące nieprawidłowości w skontrolowanych zakładach pracy to
brak aktualnych badań czynników szkodliwych środowiska pracy oraz właściwego
oświetlenia elektrycznego pomieszczeń pracy i pomieszczeń socjalnych.
Często uchybienia dotyczyły nieprawidłowego stanu sanitarno-higienicznego
wszystkich pomieszczeń w kontrolowanych obiektach.
3. W zakresie obrotu i stosowania produktów chemicznych nieprawidłowości dotyczyły
braku lub nieaktualnych kart charakterystyk oraz nieprawidłowego oznakowania
produktów chemicznych.
4. W 2014 r. stwierdzono 3 choroby zawodowe (w tym jedna spowodowana była
sposobem wykonywania pracy, a dwie – narażeniem na czynniki szkodliwe: hałas
i zapylenie).
Stan sanitarny placówek oświatowo-wychowawczych
1. Stan sanitarny w nadzorowanych placówkach z roku na rok ulega poprawie. W wielu
prowadzone są prace remontowe, mające na celu polepszenie stanu technicznego
2. W żadnej ze skontrolowanych placówek nie stwierdzono łamania zakazu palenia
tytoniu.
3. W dalszym ciągu większość w niewystarczającym stopniu jest wyposażona
w ergonomiczne i bezpieczne meble oraz urządzenia i sprzęt sportowy, posiadające
stosowne certyfikaty/atesty.
4. Administratorzy placówek powinni mieć na uwadze dalszą systematyczną poprawę
warunków techniczno-sanitarnych w sanitariatach, warunków oświetlenia
w przedszkolach i szkołach oraz warunków sanitarno-technicznych i higienicznych
dożywiania dzieci w placówkach, w których nie funkcjonują stołówki.
Stan sanitarny żywności, żywienia i przedmiotów użytku
1. Stan sanitarny obiektów produkujących i wprowadzających do obrotu żywność na
terenie powiatu nie stwarza zagrożenia dla zdrowia i życia ludzi. Dzięki prowadzonym
urzędowym kontrolom żywności oraz sukcesywnie wdrażanym przez przedsiębiorców
systemom zapewnienia bezpieczeństwa żywności (GHP/GMP, HACCP)
systematycznie poprawia się stan sanitarny zakładów produkcji i obrotu żywnością.
W 2014 r. stwierdzono 5 obiektów niezgodnych z wymaganiami, co stanowi 2,1%
wszystkich sklasyfikowanych obiektów.
2. Zadawalająca jest jakość środków spożywczych, o czym świadczy brak
kwestionowania próbek żywności pobranych w 2014 r. do badań laboratoryjnych.
3. Problemem pozostaje w dalszym ciągu wprowadzanie do obrotu środków
spożywczych po upływie terminu przydatności do spożycia lub daty minimalnej
trwałości.
4. W związku z powtarzającymi się nieprawidłowościami w sposobie żywienia dzieci
w placówkach żywienia zbiorowego zamkniętego konieczne jest kontynuowanie
działań edukacyjnych w zakresie zasad racjonalnego żywienia, kierowanych do osób
odpowiedzialnych za organizację żywienia.
Zapobiegawczy nadzór sanitarny
1. Działalność zapobiegawczego nadzoru sanitarnego, związana z procesem
inwestycyjnym pozwalała na dotrzymanie odpowiednich standardów technicznych
w zakresie warunków zdrowotnych i higieny środowiska.
65
2. W obszarze planowania przestrzennego powiatu oraz opracowywania programów
i polityk korzystania ze środowiska, działania podejmowane przez organy Państwowej
Inspekcji Sanitarnej, mają na celu zachowanie właściwych warunków zdrowotnych
i jakości życia mieszkańców powiatu.
Działalność oświatowo-zdrowotna
1. W programach edukacyjnych oraz innych działaniach profilaktycznych
i prozdrowotnych łącznie wzięło udział blisko 9,0 tys. osób (w tym dzieci i młodzież
szkolna, rodzice i opiekunowie, kadra pedagogiczna, pracownicy zakładów pracy).
2. Wszystkim placówkom, które zadeklarowały udział w programach i działaniach
prozdrowotnych przekazywano materiały edukacyjne i szkoleniowe.
3. Kontynuowano współpracę z samorządami, placówkami oświatowo-wychowawczymi,
mediami i innymi instytucjami.
4. Działalność oświatowo-zdrowotna prowadzona przez inspekcję sanitarną to ważny
element kształtowania właściwych postaw i nawyków zdrowotnych wśród ludności,
co przekłada się na jakość życia i zdrowia całej populacji naszego powiatu
W 2014 r. do PSSE w Kluczborku nie wpłynęła żadna skarga na działalność organu.
Wpłynęło 25 interwencji ludności, w tym uzasadnionych – 5, nieuzasadnionych – 14.
Do załatwienia wg kompetencji odesłano 4, wg właściwości terytorialnej – 1. Jeden wniosek
pozostawiono bez rozpatrzenia z powodu braku możliwości identyfikacji obiektu oraz braku
nadawcy.
66

Stan bezpieczeństwa sanitarnego powiatu kluczborskiego za 2014 r

Transkrypt

Podobne dokumenty

Kluczbork 21 sierpnia 2012 r. OR

Wyniki konkursu - kultura 2015

Tornistry szkolne - zalecenia Głównego Inspektora Sanitarnego

karta usług - Powiat Kluczborski

Regulamin konkursu - Witamy w ZSO Kluczbork

Powiatowy Urząd Pracy w Kluczborku

Wsparcie rozwoju gospodarki w powiecie kluczborsk

Uzyskanie wpisu do ewidencji szkół i placówek

Uchwała Nr XL/307/2014 Rady Powiatu w Kluczborku z dnia 24

pobierz