Zestaw brył geometrycznych s

ZESTAW BRY£
GEOMETRYCZNYCH
“S”
®
www.elboxedu.com.pl
[email protected]
Œrodek dydaktyczny zalecany przez Ministra Edukacji Narodowej
do u¿ytku w szko³ach podstawowych, gimnazjach oraz szko³ach
specjalnych.
Numer na liœcie zalecanych œrodków dydaktycznych 1777/2005.
© Copyright by ELBOX Warsaw - Poland 2006
SPIS TREŒCI
I. Wstêp ..............................................................................5
II. Budowa i sk³ad pakietu....................................................5
III. Sposób korzystania z pakietu..........................................6
IV. Przyk³ady wykorzystania pakietu podczas
zajêæ dydaktycznych .......................................................7
3
I. Wstêp
Pakiet umo¿liwia poznanie podstawowych bry³ geometrycznych oraz
kszta³towanie pojêcia objêtoœci.
Zalety pakietu:
• umo¿liwia poznanie podstawowych bry³ geometrycznych,
• uczy okreœlania podstawowych cech charakterystycznych dla poszczególnych bry³ geometrycznych,
• kszta³tuje pojêcia geometryczne,
• uczy identyfikacji bry³ geometrycznych na podstawie charakterystycznych cech,
• zapoznaje z efektem lustrzanego odbicia, przesuniêcia i obrotu,
• uczy mierzenia iloœci p³ynu lub cia³a sta³ego w postaci sypkiej,
• kszta³tuje pojêcie objêtoœci,
• uczy porównywania objêtoœci bry³ geometrycznych.
Trwa³oœæ i wysoka jakoœæ wykonania poszczególnych elementów
pakietu umo¿liwiaj¹ korzystanie z niego przez wiele lat.
III. Budowa i sk³ad zestawu
W sk³ad pakietu wchodzi zestaw podstawowych bry³ geometrycznych,
wykonanych z przezroczystego tworzywa. W podstawach bry³ znajduj¹ siê otwory umo¿liwiaj¹ce wsypywanie do nich cia³ sypkich
5
i wlewanie p³ynów, co pozwala na wykonywanie æwiczeñ z zakresu
pomiaru i porównywania objêtoœci.
Zestaw zawiera nastêpuj¹ce bry³y:
• sto¿ek
• ma³y szeœcian
• du¿y szeœcian
• ma³y walec
• du¿y walec
• pó³kula
• graniastos³up o podstawie szeœciok¹tnej
• graniastos³up o podstawie prostok¹tnej
• graniastos³up o podstawie kwadratowej
• graniastos³up o podstawie trójk¹tnej ma³y
• graniastos³up o podstawie trójk¹tnej du¿y
• ostros³up o podstawie trójk¹tnej
• ostros³up o podstawie kwadratowej
• kula
III. Sposób korzystania z pakietu
Ka¿da bry³a wchodz¹ca w sk³ad zestawu, z wyj¹tkiem kuli, ma jedn¹
wyjmowan¹ œciankê w kolorze zielonym. W œciankach znajduj¹ siê
otwory zamkniête plastikowym kó³kiem.
Przed zdjêciem œciany
nale¿y wyj¹æ kó³ko, podwa¿aj¹c jego brzeg, w³o¿yæ palec w otwór
œcianki i wyj¹æ œciankê.
6
IV. Przyk³ady wykorzystania pakietu podczas zajêæ
dydaktycznych
Zajêcia nr 1
Temat zajêæ: Objêtoœæ
Cele ogólne:
• wprowadzenie pojêcia objêtoœci,
• umiejêtnoœæ zastosowania u³amków w praktyce (kszta³towanie
pojêæ po³owa, jedna czwarta itp.).
Cele operacyjne:
1) Uczeñ zna:
- proste pojêcia geometryczne,
- pojêcie objêtoœci.
2) Uczeñ potrafi:
- mierzyæ iloœæ granulatu,
- porównywaæ objêtoœci figur geometrycznych,
- zastosowaæ i zapisaæ poprawnie u³amki.
3) Uczeñ rozumie:
- pojêcie objêtoœci,
- pojêcia po³owa, jedna czwarta itp.
Metody pracy:
1) Ogl¹dowe:
7
- prezentacja zestawu bry³ geometrycznych,
- utrwalanie graficznego zapisu u³amków.
2) Praktycznego dzia³ania:
- dokonywanie pomiaru wysokoœci bry³y za pomoc¹ elastycznej
linijki,
- nape³nianie, odsypywanie granulatu z bry³,
- zabawa ruchowa,
- wykonanie pracy plastycznej.
3) Werbalne:
- pogadanka,
- opis,
- spontaniczne wypowiedzi.
Formy organizacyjne:
• kszta³cenie zintegrowane,
• praca zespo³owa,
• praca indywidualna pod kierunkiem nauczyciela.
Œrodki dydaktyczne:
• zestaw bry³ geometrycznych i granulat do ich wype³niania,
• pakiet „Elastyczne linijki”,
• pakiet „Zestaw do nauki u³amków”,
• pakiet „Raczek — magnetyczny zeszyt”,
• odmierzona porcja ry¿u lub kaszy,
• szklane butelki, s³oiczki o ró¿nym kszta³cie, ale takiej samej
objêtoœci,
8
• d³ugi sznurek,
• blok techniczny, klej.
A. ZAJÊCIA WSTÊPNE
1. Powitanie uczniów.
2. Sprawdzenie obecnoœci (zaznaczenie stanu faktycznego na
„Klasowej liœcie obecnoœci”).
3. Ustalenie nazwy dnia tygodnia, miesi¹ca, roku (zaznaczenie daty na
„Kalendarzach ko³owych”).
4. Ocena stanu pogody (zaznaczenie stanu faktycznego na „Kalendarzu pogody”).
5. Zapoznanie z tematem lekcji — zabawa wprowadzaj¹ca.
Tworzenie form
Nauczyciel dzieli uczniów na dwie grupy. Jednej grupie daje sznurek;
dzieci tworz¹ okr¹g. Druga grupa staje w œrodku okrêgu utworzonego
przez sznurek i dzieci. Na zawo³anie nauczyciela dzieci maj¹ za
zadanie utworzyæ: kwadrat, prostok¹t, owal, trójk¹t, ko³o.
Po skoñczonej zabawie nauczyciel zadaje pytania dotycz¹ce
przeprowadzonej zabawy:
– Czy tyle samo uczniów mieœci³o siê w ka¿dej utworzonej figurze?,
– Czy kszta³t figury wp³yn¹ na to, ilu uczniów zmieœci³o siê w jej
wnêtrzu?
Nastêpuje zamiana: teraz dzieci, które sta³y w œrodku figury trzymaj¹
sznurek i tworz¹ figury.
9
• Nauczyciel stawia na stole kilka pojemników: dwa du¿e s³oiki i dwa
ma³e s³oiczki. Przygotowuje okreœlon¹ iloœæ ry¿u.
SprawdŸmy, czy do ka¿dego s³oika zmieœci siê taka sama porcja ry¿u.
• Prowadz¹cy wsypuje ry¿ do wybranego przez dzieci s³oika.
• Nauczyciel wsypuje ry¿ do kolejnych s³oików. W ten sposób
sprawdzaj¹ objêtoœæ wszystkich s³oików. Nauczyciel dok³adnie
opisuje to, co robi. Zadaje dzieciom pytanie: Czy do ka¿dego s³oika
zmieœci³a siê taka sama iloœæ ry¿u?
• Uczniowie wraz z nauczycielem wyci¹gaj¹ wnioski z przeprowadzonego doœwiadczenia.
B. ZAJÊCIA W£AŒCIWE
• Nauczyciel prezentuje uczniom zestaw bry³ geometrycznych i dzieli
uczniów np. na cztery lub piêæ grup. Ka¿da z grup otrzymuje jedn¹
bry³ê geometryczn¹ oraz odpowiedni¹ iloœæ ry¿u.
• Zadaniem ka¿dej z grup jest nazwanie otrzymanej bry³y i nape³nienie jej ca³ej ry¿em. Grupy otrzymuj¹ drug¹ bry³ê geometryczn¹.
Przesypuj¹ ry¿ z pierwszej bry³y do drugiej. Nastêpnie uczniowie
obserwuj¹:
-
czy do drugiej bry³y mo¿na jeszcze dosypaæ ry¿u,
-
czy w bryle zabrak³o miejsca na ry¿,
-
w której bryle zmieœci³o siê wiêcej ry¿u,
-
która bry³a ma wiêksz¹ objêtoœæ.
• Nauczyciel wybiera z zestawu bry³ szeœcian oraz prostopad³oœcian
i wraz z uczniami nape³nia ka¿d¹ bry³ê w ca³oœci ry¿em lub kasz¹.
10
Prowadz¹cy dokonuje pomiaru wysokoœci bry³y za pomoc¹
elastycznej linijki i zapisuje wynik na tablicy. Odsypuje po³owê ry¿u
i prosi wybranego ucznia o zmierzenie wysokoœci ry¿u w bryle.
Zapisuje wynik w formie u³amka i razem z uczniami upraszcza go
do zapisu 1/2. Nastêpnie prosi uczniów o wyszukanie odpowiedniej
reprezentacji tego u³amka w „Zestawie do nauki u³amków”. Ka¿dy
uczeñ samodzielnie mierzy wysokoœæ ry¿u w bryle i zapisuje wynik
w formie u³amka w „Raczku — magnetycznym zeszycie”.
• Nauczyciel przygotowuje etykiety z rysunkami kó³ i kwadratów.
Umieszcza je w pude³ku. Zadaniem uczniów jest wylosowanie
jednej etykiety, a nastêpnie odszukanie jak najwiêkszej liczby bry³,
które maj¹ w podstawie ko³o lub kwadrat.
Zabawa plastyczna
• Uczniowie za pomoc¹ linijki i ekierki rysuj¹ trzy figury p³askie
o ró¿nym kszta³cie.
• Zadaniem uczniów jest wyklejenie 1/2 figury ry¿em, 1/2 figury kasz¹.
• Nauczyciel pomaga uczniom, aby precyzyjnie wype³nili kontury
figur.
C. ZAJÊCIA KOÑCOWE
• Podsumowanie zajêæ.
• Wystawa wykonanych prac.
• Wspólne naniesienie na „Klasow¹ listê obecnoœci” oceny
ca³odziennej pracy ka¿dego ucznia.
11
Zajêcia nr 2
Temat zajêæ: Bry³y obrotowe. Walec i jego budowa.
Cele ogólne:
• wprowadzenie pojêcia obrotowoœci bry³,
• umiejêtnoœæ tworzenia siatki walca,
• poznanie poszczególnych elementów walca,
• kszta³cenie wyobraŸni przestrzennej.
Cele operacyjne:
1) Uczeñ zna:
– poszczególne elementy walca,
– sposób tworzenia bry³ obrotowych z bry³ p³askich.
2) Uczeñ potrafi:
– wskazaæ przedmioty ¿ycia codziennego, które s¹ bry³ami
obrotowymi,
– powiedzieæ, jak¹ figurê przestrzenn¹ nazywamy walcem,
– wskazaæ elementy budowy walca,
– nazwaæ figury powsta³e po przeciêciu walca p³aszczyznami
(pod³u¿nymi, poprzecznymi, ukoœnymi),
– narysowaæ siatkê walca.
3) Uczeñ rozumie:
– budowê walca,
– pojêcie obrotowoœci,
– zasadê tworzenia siatki walca,
– pojêcie przekroju poprzecznego, osiowego i ukoœnego walca.
12
Metody pracy:
1) Ogl¹dowe:
– prezentacja zestawu bry³ geometrycznych z granulatem do
wype³niania,
– prezentacja bry³ z siatkami.
2) Praktycznego dzia³ania:
– uzupe³nianie zdañ brakuj¹cymi wyrazami,
– rysowanie i wycinanie siatki walca,
– sklejanie walca z jego siatki,
– wskazywanie elementów walca,
– tworzenie walca z obrotu prostok¹ta.
2) Werbalne:
– pogadanka,
– opis,
– spontaniczne wypowiedzi.
Formy organizacyjne:
• kszta³cenie zintegrowane,
• praca zespo³owa,
• praca indywidualna pod kierunkiem nauczyciela.
Œrodki dydaktyczne:
• zestaw bry³ geometrycznych i granulat do ich wype³niania,
• zestaw bry³ z siatkami z pakietu „Bry³y z siatkami”,
• przyrz¹d do obrotu figur p³askich,
13
• etykiety z napisami: ostros³up czworok¹tny, czworoœcian foremny,
ostros³up, prostopad³oœcian, szeœcian, graniastos³up,
• encyklopedia,
• nagranie walca J.Straussa „Nad piêknym, modrym Dunajem”,
• kartki, cyrkiel, linijka, o³ówek,
• no¿yczki, klej,
• przygotowane kartki z zadaniami,
• p³aszczyzny przekroju walca: prostok¹t, ko³o, elipsa.
A. Zajêcia wstêpne:
1. Powitanie uczniów.
2. Sprawdzenie obecnoœci (zaznaczenie stanu faktycznego na
„Klasowej liœcie obecnoœci”).
3. Ustalenie nazwy dnia tygodnia, miesi¹ca, roku (zaznaczenie daty na
„Kalendarzach ko³owych”).
4. Ocena stanu pogody (zaznaczenie stanu faktycznego na „Kalendarzu pogody”).
5. Zapoznanie z tematem lekcji — zabawa wprowadzaj¹ca.
– Uczniowie w grupach dwuosobowych otrzymuj¹ do
uzupe³nienia nastêpuj¹ce dwa zdania:
a. Wieloœcian, który ma jedn¹ podstawê, a œciany boczne s¹
trójk¹tami równoramiennymi to (OSTROS£UP).
b. Wieloœcian, który ma dwie podstawy, a œciany boczne s¹
prostok¹tami to (GRANIASTOS£UP).
– Na tablicy nauczyciel przypina kartki o nastêpuj¹cej treœci:
14
ostros³up czworok¹tny, czworoœcian foremny, ostros³up,
prostopad³oœcian, szeœcian, graniastos³up.
– Uczniowie po uzupe³nieniu zdañ przypinaj¹ na tablicy
odpowiedzi. Nastêpnie obracaj¹ przypiête na tablicy kartki
z odpowiedziami. Powinni otrzymaæ napis: BRY£Y
OBROTOWE.
– Nastêpnie nauczyciel demonstruje na urz¹dzeniu do obrotu
figur, jak z figur p³askich otrzymujemy bry³y obrotowe.
– Prowadz¹cy w³¹cza uczniom fragment utworu J.Straussa „Nad
piêknym modrym, Dunajem” i prosi, by w trakcie s³uchania
utworu wykonaæ polecenie, które znajduje siê na kartkach:
Z jakim tañcem kojarzy siê wam wys³uchany fragment
utworu:…………………………..
– Gdy uczniowie wykonaj¹ polecenie, czyli wpisz¹ WALC
nauczyciel prosi o przeczytanie z ENCYKLOPEDII notatki
dotycz¹cej walca (taniec wirowy).
– Kolejnym zadaniem uczniów jest wpisanie pomiêdzy trzeci¹
i czwart¹ liter¹ nazwy tañca samog³oski e (WALEC).
B. Zajêcia w³aœciwe
• Nauczyciel prezentuje uczniom «Zestaw bry³ geometrycznych “S”»
i prosi, aby uczniowie wskazali bry³ê, która powsta³a po dodaniu
do nazwy tañca samog³oski „e”.
• Prowadz¹cy prosi o wskazanie wœród przedmiotów praktycznego
u¿ytku tych, które maj¹ kszta³t walca, np. walec drogowy, ko³o
15
samochodowe, szklanka, puszka.
• Nauczyciel demonstruje na urz¹dzeniu do obrotu, w jaki sposób
otrzymujemy walec.
• Uczniowie po pokazie uzupe³niaj¹ zdanie:
Walec jest figur¹ przestrzenn¹ powsta³¹ poprzez obrót
(PROSTOK¥TA) dooko³a jednego z boków.
• Nauczyciel demonstruje elementy budowy walca na podstawie
modelubry³y walca z zestawu bry³.
• Zadaniem uczniów jest uzupe³nienie elementów budowy walca na
kartkach.
3
4
2
1
1……………………………
2……………………………
3……………………………
4……………………………
16
• Nauczyciel wraz z uczniami weryfikuje poprawnoœæ wpisanych
odpowiedzi.
• Prowadz¹cy przedstawia uczniom siatkê walca z zestawu bry³
z siatkami.
• Uczniowie rysuj¹ siatkê walca na kartonach, wycinaj¹ i sklejaj¹
bry³ê.
• Nastêpnie nauczyciel prosi o uzupe³nienie zdania:
Powierzchnia boczna walca po rozwiniêciu na p³aszczyznê
jest………, którego jeden z boków jest równy………..walca,
a drugi d³ugoœci…… podstawy walca.
• Nauczyciel demonstruje przekroje walca, wk³adaj¹c do jego
wnêtrza wczeœniej przygotowane: prostok¹t, ko³o, elipsê.
• Zadaniem uczniów jest dobranie nazwy przekroju do odpowiedniej
p³aszczyzny:
przekrój poprzeczny — ko³o
przekrój osiowy — prostok¹t
przekrój ukoœny — elipsa
Zabawa rozwijaj¹ca wyobraŸniê
• Nauczyciel pisze na tablicy motto przeprowadzonej lekcji:
„Gdy z impetem tak jak WALEC
Toczysz siê po ¿ycia drogach,
To nie dzia³aj zbyt zuchwale,
Bo powinie Ci siê noga.”
17
• Zadaniem uczniów jest rozwiniêcie tej myœli. Uczniowie zapisuj¹ na
kartkach, jak rozumiej¹ to motto.
• Chêtni uczniowie czytaj¹, co zapisali na kartkach.
C. Zajêcia koñcowe
• Podsumowanie zajêæ.
• Rozmowa na temat motta przeprowadzonej lekcji.
• Wspólne naniesienie na „Klasow¹ listê obecnoœci” oceny
ca³odziennej pracy ka¿dego ucznia.
18